Bài giảng Khoa học Trái Đất - Chương VII: Lịch sử Trái Đất

Nội dung text: Bài giảng Khoa học Trái Đất - Chương VII: Lịch sử Trái Đất

1. CHƯƠNG VII: LỊCH SỬ TRÁI ĐẤT UYEN, 2010 1
2. LỊCH SỬ TRÁI ĐẤT I. Thẩm địnhthờigian địachất II. Quákhứ củaTrái đất III. Trái đấtvàloàingười UYEN, 2010 2
3. I. Thẩm địnhthờigian địachất Thôøigianñòachaát Chuyeänkeåtöømaãuñaù Tuoåicuûavaättrongquaùkhöù : tuoåitöôngñoái vaøtuoåituyeätñoái Caùcnguyeânlyùcôbaûncuûalòchsöûtraùiñaát -Nguyeânlyùquaùtrìnhñoàngnhaát: “Hieäntaïilaøchìa khoùacuûaquaùkhöù”cuûaJames Hutton (1795) -Nguyeânlyùchoàngchaát -Nguyeânlyùxuyeâncaét–xaùotroän UYEN, 2010 3
4. Caùcchuyeånñoängcuûavoûcoùtheåñaåylôùpñaùxöa leânnaèmtreânlôùpñaùmôùi UYEN, 2010 4
5. Caùcñaùmagma hìnhthaønhsau, tuoåitreûhôn, seõcaétqua caùcñaùtraàmtíchcoùtröôùc Maëtbaátchænhhôïp(unconformity) laøbeàmaëtbògiaùnñoïantraàmtíchtrongmoätthôøigian UYEN, 2010 5
6. GIAO HOÅ Söûduïngñòakhaiñeågiaohoãgiöõacaùcñieåmloänaèmraátxa nhau, lôùp(1) khoângcoùtraàmtíchhay bòmaøimoønôûvòtríB vaøcuõngkhoângcoùôûvòtríC. ÔÛbaloäñieåmñeàucoùsöïhieän dieäncuûalôùp(2) UYEN, 2010 6
7. Ñònhtuoåituyeätñoái a. Ñònhtuoåituyeätñoái: nhöõngcoágaéngban ñaàu b. Caùcñoàngvòphoùngxaï: ñoànghoànguyeântöû c. Ñònhtuoåibaèngphoùngxaï : Baùnñôøi -Uranium-238 vaøChì-206 -Uranium-235 vaøChì-207 -Thorium vaøChì208, -Rubidium vaøStrontium-87 -Kalium-40 vaøArgon-40 -Carbon-14 vaøNitrogen-14 UYEN, 2010 7
8. UYEN, 2010 8
9. Uranivaøchì Soáneutron -Loaïthuûy bieáncuûaurani238 K ho á i löô ï ng nguye â n töû UYEN, 2010 9
10. Carbon 14 14C hoùahôïpvôùioxitaïo thaønhCOØ2 caáutaïocaâyvaø khicaâycheátnoùphaânhuûy thaønh 14N UYEN, 2010 10
11. II. Quákhứ củaTrái đất 1. Hoaùthaïch–chìkhoaùcuûaquaùkhöù -Hoùathaïchlaøgì? Hoaùthaïchtìmthaáyôûñaâu? -Caùckieåuhoaùthaïch Khuoânngoaøivaøkhuoântronghay vaätñuùckhuoân Hoaùñaù “Baûnsaocarbon”vaødaáuaán Coântruøngtronghoåphaùch Caùcditíchhieäntaïi -Hoaùthaïchlaøchìakhoaùcuûaquaùkhöù Thayñoåihoùathaïch Hoaùthaïchvaøthayñoåisinhvaät Hoaùthaïchvaøtuoåicuûañaù : Hoùathaïchchæñaïo 2. Sôlöôïcveàñòataàngvaøñòanieânbieåu: UYEN, 2010 11
12. UYEN, 2010 12
13. Khuoântrong–khuoânngoaøi Mold –khuoânngoaøi UYEN, 2010 13 Cast –khuoântrong
14. UYEN, 2010 14
15. Daáuchaâncuûasinhvaätcoønghilaïitreânñaù UYEN, 2010 15
16. UYEN, 2010 Coântruøngñöôïcgiöõtronghoåphaùch 16
17. Boïbathuøy(trilobite) UYEN, 2010 17
18. UYEN, 2010 18
19. QUAÙKHÖÙCUÛA TRAÙI ÑAÁT a. Coätñòataàng b. Thangthôøigianñòachaát c. TieànCambri d. ÑaïiCoåsinh e. ÑaïiTrungsinh f. ÑaïiTaânsinh Tuoåicuûatraùiñaát UYEN, 2010 19
20. UYEN, 2010 20
21. UYEN, 2010 21
22. UYEN, 2010 22
23. UYEN, 2010 23
24. UYEN, 2010 24
25. UYEN, 2010 25
26. UYEN, 2010 26
27. UYEN, 2010 27
28. UYEN, 2010 28
29. UYEN, 2010 29
30. UYEN, 2010 30
31. UYEN, 2010 31
32. UYEN, 2010 32
33. UYEN, 2010 33
34. UYEN, 2010 34
35. UYEN, 2010 35
36. UYEN, 2010 36
37. UYEN, 2010 37
38. UYEN, 2010 38
39. UYEN, 2010 39
40. UYEN, 2010 40
41. UYEN, 2010 41
42. UYEN, 2010 42
43. UYEN, 2010 43
44. III. Trái đấtvàloàingười: (Ch. 8) •VaitròcủaTrái đất đốivớicon người •Tác độngcủacon người đếnTrái đất UYEN, 2010 44
45. • • • UYEN, 2010 45
46. ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN Độc lập – Tự do – Hạnh Phúc ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC KỲ 1; NH: 2013-2014 1. Thông tin chung - Tên học phần: KHOA HỌC TRÁI ĐẤT o Tên tiếng Anh: EARTHSCIENCE - Mã học phần: DCH004 - Số tín chỉ: 02 tín chỉ lý thuyết (30 tiết) - Thuộc khối kiến thức: Đại cương dành cho SV các ngành Sinh học, Công nghệ Sinh học (ĐH Khoa học Tự nhiên Tp.HCM) - Bộ môn – Khoa phụ trách: Bộ môn Địa Chất Cơ sở - Khoa Địa Chất - Giảng viên phụ trách: Ngô Thị Phương Uyên, Giảng viên chính, Thạc sỹ. Đơn vị công tác: Bộ môn Địa Chất Cơ sở, Khoa Địa Chất, Trường ĐH KHTN Địa chỉ liên lạc: P.C01, dãy nhà C, cơ sở 227 Nguyễn Văn Cừ, Q.5, TP. HCM Email: ntpuyen@hcmus.edu.vn 2. Mục tiêu của môn học: Đây là môn học dành cho Sinh viên các ngành không thuộc các chuyên ngành Khoa học Trái đất. Mục tiêu của học phần: - SV hiểu rõ các khái niệm cơ bản, cơ sở môn Khoa học về Trái đất, đối tượng – mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu cũng như các mục tiêu nghiên cứu của Khoa học Trái đất hiện đại. - Mô tả được vị trí của Trái đất trong không gian và mối quan hệ với các vật thể khác trong Hệ Mặt trời. Trình bày được các đặc tính về hình dạng, các tính chất vật lý - hóa học, cấu tạo, nguồn gốc và tuổi của Trái đất. - Trình bày về thành phần, tính chất các hợp phần của Trái đất (các quyển của Trái đất) và giải thích các hiện tượng tự nhiên xảy ra trong các quyển cũng như các quy luật tương tác giữa các quyển của Trái đất. - Áp dụng kiến thức để hiểu về tương tác giữa hoạt động của con người và các quá trình động lực đang diễn ra trên Trái đất. - Ứng dụng các kiến thức này để hỗ trợ nhằm đạt hiệu quả cao trong học tập và nghiên cứu chuyên môn chính. 3. Tài liệu học tập và tham khảo: Tài liệu học: [1]. DANIELSON, E.W., DENECKE, E.J.Jr 1986. Earth Science. New York, USA: MacMillan Publishing Company. 1
47. [2]. MURPHY, B., NANCE, D 1998. Earth Science Today. Brooks/Cole Publishing Company, CA, USA. [3]. LƯU ĐỨC HẢI, TRẦN NGHI, 2008. Giáo trình Khoa học Trái đất, NXB Giáo dục. [4]. LÊ THỊ ĐÍNH, NGÔ THỊ PHƯƠNG UYÊN, 2006. Tài liệu thực tập Địa Chất Đại Cương B. Trường ĐH KHTN Tp.HCM, tài liệu lưu hành nội bộ. Tài liệu tham khảo thêm: [5]. NGUYENÃ HÖÕU PHÖÔÙC va ø nhoùm bieân soaïn, 2005. Giaùo trình Ñòa Chaát Ñaïi Cöông (tapä 1). NXB Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP. HCM. [6]. TOÁNG DUY THANH (chuû bienâ ), 2004. Giaùo trình Ñòa Chaát Cô sôû. NXB Ñaïi Hoïc Quoác Gia Ha ø Noäi. [7]. 4. Nội dung chi tiết: CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM VÀ CƠ SỞ CỦA KHOA HỌC TRÁI ĐẤT (4t) I. Giới thiệu môn Khoa học Trái đất II. Những vấn đề cơ bản của Khoa học Trái đất III. Phương pháp nghiên cứu của Khoa học Trái đất Sử dụng bản đồ trong nghiên cứu Khoa học Trái đất. SV đọc tài liệu [1] từ tr. 1-67 + tr. 502-509 và chương I của tài liệu [4] trước khi đến lớp. Làm bài tập về bản đồ địa hình . CHƯƠNG II: TỔNG QUAN VỀ TRÁI ĐẤT (4t) A. TRÁI ĐẤT TRONG KHÔNG GIAN I. Hệ thống Mặt trời – Trái đất – Mặt trăng (Sun-Earth-Moon) II. Hệ Mặt trời (Solar system): III. Ngôi sao, thiên hà và vũ trụ (Star, galaxy and univers): B. TÍNH CHẤT LÝ HOÁ, CẤU TẠO, NGUỒN GỐC VÀ TUỔI CỦA TRÁI ĐẤT I. Tính chất vật lý – hoá học của Trái đất II. Cấu tạo của Trái đất III. Nguồn gốc và tuổi của Trái đất Đọc tài liệu [1] từ tr. 423-495; tài liệu [2] chương 1 và chương 2 Tham khảo thêm: chương 1 tài liệu [5] CHƯƠNG III: KHÍ QUYỂN (5t) I. Thành phần và cấu trúc của khí quyển II. Nước trong khí quyển III. Gió và thời tiết: IV. Năng lượng của khí quyển – hiệu ứng nhà kính V. Biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí Đọc tài liệu [1] từ tr. 69-153; tài liệu [2] từ tr. 305-325; tài liệu [3] từ tr. 214-259; tài liệu [7] CHƯƠNG IV: THUỶ QUYỂN (5t) I. Nước ngọt trên Trái đất 2
48. II. Biển và đại dương Đọc tài liệu [1] từ tr. 156-201; tài liệu [2] từ tr.205-261; tài liệu [3] từ tr. 187-191 CHƯƠNG V: BỀ MẶT TRÁI ĐẤT (5t) I. Khoáng vật và đá II. Phong hoá và sự tạo đất III. Xói mòn và tích tụ Đọc tài liệu [1] từ tr. 204-287; tài liệu [3]: chương 2 Tài liệu đọc thêm: chương 3, chương 4, chương 5 của tài liệu [4] CHƯƠNG VI: BÊN TRONG TRÁI ĐẤT (4t) I. Sự chuyển động của vỏ Trái đất II. Động đất III. Núi lửa IV. Kiến tạo mảng Đọc tài liệu [1] từ tr. 290-375; Tài liệu đọc thêm: chương 12, 13, 15, 17 của tài liệu [4]; chương 6 và chương 10 của tài liệu [5]. CHƯƠNG VII: LỊCH SỬ TIẾN HOÁ CỦA TRÁI ĐẤT VÀ SINH QUYỂN (2t) I. Thẩm định thời gian địa chất: 1. Tuổi tương đối 2. Tuổi tuyệt đối 3. Hoá thạch II. Quá khứ của Trái đất: 1. Giai đoạn tiển Cambri 2. Giai đoạn Phanerozoic: Paleozoic, Mesozoic, Cenozoic. III. Trái đất, sinh quyển và loài người: Đọc tài liệu [1] từ tr. 378-421; tài liệu [2] từ 279-308; từ tr. 363-393; tài liệu [3] từ tr. 260 – 278.tài liệu [4]: chương 11. Tài liệu tham khảo thêm: chương 5 tài liệu [5] CHƯƠNG VIII: TÀI NGUYÊN CỦA TRÁI ĐẤT (1t) I. Tài nguyên khoáng sản II. Tài nguyên năng lượng Đọc tài liệu từ tr. 511-569 5. Kiểm tra, đánh giá: Điểm của học phần bao gồm điểm tổng cộng của các phần như sau: - 70% điểm tổng cộng: bài kiểm tra cuối khóa (hình thức trắc nghiệm 100 câu, đạt : >60/100) - 30% điểm tổng cộng: bài kiểm tra giữa kỳ (hình thức trả lời câu hỏi ngắn) - 10% điểm cộng thêm (không bắt buộc) áp dụng với các hình thức sau: + Viết bài chuyên đề (essay) ngắn (khoảng 02 trang A4) với các chủ đề SV tự chọn có liên quan đến các vấn đề của bài học hoặc dựa vào các câu hỏi gợi ý của GV + Làm bài thảo luận chuyên đề: dựa vào nội dung bài học SV chọn 01 phần để chuẩn bị trình bày (lưu ý: phải đăng ký trước với GV, GV sẽ chọn theo thứ tự ưu tiên), phần này sẽ làm theo nhóm và khuyến khích trình bày trong lớp học với điều kiện bài của các nhóm phải được GV xem qua và góp ý trước khi trình bày. 3
49. Điểm cuối cùng là thang điểm 10. Điểm đạt ≥ 5. Ngày, giờ kiểm tra cuối kỳ theo lịch sắp xếp của phòng đào tạo Trường. 6. Yêu cầu, lời khuyên: Yêu cầu: - Đi học đúng giờ quy định - Yêu cầu không sử dụng điện thoại di động trong giờ học. - Đọc tài liệu và tóm tắt tài liệu trước khi đến lớp. Lời khuyên: - Để có thể làm tốt các bài kiểm tra đòi hỏi sinh viên phải hiểu bài, vì vậy, tham gia lớp học để nghe giảng sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian. - Nên chọn viết bài viết chuyên đề ngắn để được thêm điểm cộng. Các đề tài gợi ý sẽ được GV đưa ra ở phần bài giảng của chương. - SV nên làm dàn bài cơ bản để có thể dể dàng bám sát được nội dung môn học, khi tới lớp để thảo luận thì nên ghi chép thêm phần thảo luận vào bài học này cho đầy đủ. 4