Bài giảng Phương pháp nghiên cứu - Chương 4: Ðạo đức trong nghiên cứu - Nguyễn Minh Hà

Nội dung text: Bài giảng Phương pháp nghiên cứu - Chương 4: Ðạo đức trong nghiên cứu - Nguyễn Minh Hà

1. 1/19/2012 CCHHCH ƯƠ NG 444 ðððAðAAẠO ðððC TRONG NGHIÊN C UUU TTSSTS.TS . NGUYNGUYÊÊÊÊÑ MINH HHAAHA ̀ TTRRTR Ư NG ĐH M TPHCM 1 NNNÔNÔÔỘI DUNG Kha iíi nininiêni êêêmṃm NNhhNh nnggng vvvâvââânńn đđêêđê ̀ pphhphôph ôôô ̉ bibibiêbi êêênńn vvvêvêêê ̀ đđđađaaaoọo đđđccc NNhhNh nnggng vvvâvââânńn đđêêđê ̀ đđđađaaaoọo đđđccc trong tttnnggng giai đđđoađooaaoa nṇnNNCCNC • ĐĐĐaĐaaaoọo đđđccc trong qua ́ tritritri nnhh̀nh tthhiithiêthi êêêtt́t kkkêkêêê ́ vavava ̀ tititiêti êêêpṕp cccâcââânṇnNNCCNC • ĐĐĐaĐaaaoọo đđđccc trong qua ́ tritritri nnhh̀nh tthhuuthu thththâth âââpp̣p ddd lililiêli êêêuụu • ĐĐĐaĐaaaoọo đđđccc trong viviviêvi êêêcc̣c xxx lylyly ́ vavava ̀ lllưuuu trtrtr ddd lililiêli êêêuụu • ĐĐĐaĐaaaoọo đđđccc lliiêênnliên quan đđêêđê nńn viviviêvi êêêcc̣c phân tititi chch́ch vavava ̀ viviviêvi êêêtt́t bbaaba oóo cacaca oóo 2 1
2. 1/19/2012 III.I. KHA ́I NINIÊÊÊỆMMM Kha iíi nininiê ni êêêmṃm:m::: Đạo đc đê ̀ cập đê ́n ha ̀nh vi cu ̉a ba ̣n, liên quan đê ́n quyền li cu ̉a nh ng ng ư i tr tha ̀nh chu ̉ thể trong NC, hay bi ̣ ta ́c động bi NC. Nguyên tắc đạo đc chuẩn mc hay tiêu chuẩn ha ̀nh vi, hư ng dẫn nh ng la cho ̣n đạo đc về ca ́ch ng x va ̀ mối quan hệ vi ng ư i kha ́c. Đạo đc NC liên quan đê ́n nh ng câu ho ̉i về ca ́ch th c chu ́ng ta hi ̀nh tha ̀nh va ̀ la ̀m ro ̉ chu ̉ đê ̀ NC, thiết kế NC, tiếp cận truy cập, thu thập d liệu, x ly ́ va ̀ lưu tr d liệu, phân ti ́ch d liệu va ̀ tri ̀nh ba ̀y nh ng kha ́m pha ́ NC cu ̉a chu ́ng ta theo ca ́ch co ́ tra ́ch nhiệm đạo đc. 3 Nhng vn đ Giai đon NC Nhng vn đ đo đc tng giai đon c th đo đc ph bin Quyn ca nhà NC không b sc ép ca nhà tài trơ Hình thành Quyn ca nhà ̣tài tr đi vi NC có ích Quyn và làm rõ Quyn ca nhà tài tr/giám sát/ ngưi tham gia đi vi NC riêng tư, vn đ NC có cht lưng. bn cht Quyn ca nhà NC không b sc ép ca ngưi giám sát t Ngưi tham gia/ngưi giám sát có quyn đưc thông báo nguyn, Thit k NC đy đ s đng Quyn riêng tư ca ngưi tham gia ý, s la Quyn ca nhà tài tr/giám sát/ ngưi tham gia đi vi NC di, tính có cht lưng. bo mt, Quyn nhà NC không b sc ép ca ngưi g.sát/k.soát vic du Quyn ca nhà NC v tính an toàn danh tính, Quyn đng ý t nguyn ca ngưi tham gia tình trng Thu thp d Quyn rút lui ca ngưi tham gia bi ri, s liu NC S la di ca ngưi tham gia căng Quyn bo mt/vô danh ca ngưi tham gia và t chc thng, tn Quyn ca nhà tài tr/giám sát/ ngưi tham gia đi vi NC có ti, đau cht lưng. đn, tính X lý và lưu Quyn ca ngưi tham gia đv vic x lý và lưu tr h sơ khách tr d liu quan, cht lưng NC Phân tích Quyn nhà NC không b sc ép ca ngưi tài tr/g.sát d liu và Quyn bo mt/vô danh ca ngưi tham gia và t chc Quyn ca nhà tài tr/giám sát/ ngưi tham gia đi vi NC có vit báo cáo cht lưng. 4 2
3. 1/19/2012 IIIIII.II . NNHHNH NG VVÂÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ PPHHPHÔPH ÔÔỔ BIBIBIÊBI ÊÊẾNNN VÊVVV ÊÊỀ ðððAðAAẠO ðððCCC Quyền riêng tư cu ̉a nh ng ng ư i tham gia tr c tiếp hay gia ́n tiếp Sự tham gia tự nguyện va ̀ quyền ru ́t lui 1 phần hay hoa ̀n toa ̀n kho ̉i qua ́ tri ̀nh. sự ưng thuận hay sự dối tra ́ cu ̉a nh ng ng ư i tham gia duy tri ̀ sự ba ̉o mật về dữ liệu đư c cung cấp bi nh ng ca ́ nhân hay nh ng ng ư i tham gia cu ̣ thể, sự ẩn danh cu ̉a ho ̣. pha ̉n ng cu ̉a nh ng ng ư i tham gia về ca ́ch th c ba ̣n ti ̀m kiếm thông tin bao gồm: sự bối rối, căn thẳng, không thoa ̉i ma ́i, kho ́ chi ̣u, tổn th ươ ng; ca ́c ảnh hư ng đối vi ng ư i tham gia về ca ́ch th c ma ̀ ba ̣n sử du ̣ng, phân ti ́ch va ̀ ba ́o ca ́o dữ liệu cu ̉a ba ̣n, đặc biệt tra ́nh ti ̀nh tra ̣ng gây bối rối, căng thẳng, không thoa ̉i ma ́i, tổn th ươ ng. ca ́ch ng xử va ̀ ti ́nh kha ́ch quan cu ̉a ba ̣n cươ ng vi ̣ la ̀ 1 nha ̀ NC. 5 IIIIIIIII.III . VVVÂVÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ ðððAðAAẠO ðððC TRONG T NG GIAI ððOAOOAAOA ̣NNN 111.1 NNhhNh nnggng vvvâvââânńn đđêêđê ̀ liliêênnliên quan đđêêđê nńn đđđađaaaoọo đđđccc trong qua ́ tritritri nnhh̀nh tthihithiêthi êêêtt́t kkkêkêêê ́ vavava ̀ đđđađaaatṭt đđđư ccc sss tititiêti êêêpṕp cccâcââânṇn nghiên cccuuu.u Vấn đê ̀ đạo đc NC nên tiên liệu tr ư c ngay t khâu thiết kế NC đê ̉ ki ̣p th i điều chi ̉nh kế hoa ̣ch NC. Không gây ha ̣i cho ng ư i kha ́c. Vấn đê ̀ đạo đc trong lu ́c ti ̀m ca ́ch tiếp cận d liệu. Không gây áp lc/ép buộc đối vi nh ng ng ư i tham gia nh ư: ng ư i đư c pho ̉ng vấn, ng ư i tham gia NC, Ngay ca ̉ tiếp cận nguồn d liệu th cấp cu ̃ng quan tâm đê ́n vấn đê ̀ đạo đc, nh ư: thông tin ca ́ nhân, thông tin doanh nghiệp, 6 3
4. 1/19/2012 IIIIIIIII.III . VVVÂVÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ ðððAðAAẠO ðððC TRONG T NG GIAI ððOAOOAAOA ̣NNN 111.1 NNhhNh nnggng vvvâvââânńn đđêêđê ̀ liliêênnliên quan đđêêđê nńn đđđađaaaoọo đđđccc trong qua ́ tritritri nnhh̀nh tthihithiêthi êêêtt́t kkkêkêêê ́ vavava ̀ đđđađaaatṭt đđđư ccc sss tititiêti êêêpṕp cccâcââânṇn nghiên cccuuu.u ThiThiêêêêuúu ưnnggngtthhuuthuâ thu ââânṇnHHaaHa mm̀m yyý ưnnggngtthhuuthuâ thu ââânṇn Ưnnggngtthhuuthuâ thu ââânṇnrororo ̃ rarara nngg̀ng Ng ư i tham gia thiếu Ng ư i tham gia không Ng ư i tham gia tự kiến th c. hiểu đầy đủ quyền cu ̉a nguyện đồng ý, co ́ đầy ho ̣c đủ thông tin về quyền Nha ̀ NC du ̀ng sự la Nha ̀ NC ngầm hiểu sự tham gia va ̀ du ̀ng dữ dối đê ̉ thu thập dữ liệu ưng thuận về việc du ̀ng liệu. dữ liệu từ th c tiễn tiếp cận va ̀ từ ba ̉ng câu ho ̉i hồi đáp 7 IIIIIIIII.III . VVVÂVÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ ðððAðAAẠO ðððC TRONG T NG GIAI ððOAOOAAOA ̣NNN 222.2 NNhhNh nnggngvvvâ vââânńnđđêêđê ̀ lliiêênnliênquan đđêêđê nńnđđđa đaaaoọođđđ ccctrong qua ́ tritritri nnhh̀nhtthhuuthu thththâ th âââpp̣pddd ữ lililiêli êêêuụu.u Không gây tttô tôôônn̉nhhaaha iịi/i///xâmxxââmmxâmpha mṃmriêng ttt ư cucucu aảannhhnh nnggngnnggng ư iiitham ggiiaagia ddd ự kikikiêki êêênńn. Nếu ho ̣ chấp nhận tham gia thi ̀ nên duy tri ̀ tho ̉a thuận ban đầu trong qua ́ tri ̀nh NC. Nếu la ̀m kha ́c thi ̀ tr ở tha ̀nh la dối. Duy tri ̀ tititi nnhh́nhkha chch́chquan cucucu aảatthhuuthu thththâ th âââpp̣pddd ữ lililiêli êêêuụu. Để dữ liệu thu thập đư c chi ́nh xa ́c va ̀ đầy đủ, ttrraatra nnhh́nhcchhuuchu ̉ quan trong việc cho ̣n lo ̣c dữ liệu => liên quan đê ́n gia ́ tri ̣ va ̀ độ tin cậy cu ̉a công tri ̀nh NC. Tất nhiên, bbbâbâââtt́tkykyky ̀ dddữ lililiêli êêêuụunnaana oòođđđ ư cccbibibi aạađđđă đăăătṭtrarara lalala ̀ 111hhaaha nnhh̀nhđđđô đôôônngg̣ngkhông thththêth êêể cchhchâch âââpṕpnnhhnhâ nh ââânṇnvavava ̀ ttrraatra iíivvv iiiquy tttă tăăăcćcđđđa đaaaoọođđđ ccc. Ti ́nh ba ̉o mật va ̀ vô danh: Khi nh ng li ha về sự ba ̉o mật va ̀ vô danh đư c đưa ra, thi ̀ đảm ba ̉o rằng nh ng điều na ̀y đư c duy tri ̀. Khi pho ̉ng vấn tr c tiếp: Face to face, điện thoa ̣i, Khi sử du ̣ng internet va ̀ email Quan sa ́t Nhiều chuẩn mc đạo đc cu ̉a tr ư ng ĐH ngăn cấm bất ky ̀ hi ̀nh th c tiến ha ̀nh NC na ̀o khi việc tiếp cận bi ̣ từ chối. 8 4
5. 1/19/2012 IIIIIIIII.III . VVVÂVÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ ðððAðAAẠO ðððC TRONG T NG GIAI ððOAOOAAOA ̣NNN 333.3 NNhhNh nnggngvvvâ vââânńnđđêêđê ̀ lliiêênnliênquan đđêêđê nńnđđđa đaaaoọođđđ ccctrong qua ́ tritritri nnhh̀nhxxx ử lylyly ́ vavava ̀ lllưuuutrtrtr ữ dddữ lililiêli êêêuụu.u BBaaBa nṇnnên theotheo/ ///quenquen vvv iiinnhhnh nnggngyyêêuuyêu cccâ câââuùupha pṕplululuâ lu âââtṭtnnn ơiiibbaaba nṇntititiê ti êêênńnhhaaha nnhh̀nhđđêêđê ̀ tatata iìi NNCCNC.NC Liên Minh Châu Âu co ́ Chi ̉ thi ̣ 95/46/EC về vấn đê ̀ ba ̉o vệ dự liệu. Về dữ liệu ca ́ nhân pha ̉i đư c Xử ly ́ công bằng va ̀ hp pha ́p Ti ̀m đê ̉ sử du ̣ng cho ca ́c mu ̣c đích cu ̣ thể, ro ̃ ra ̀ng va ̀ hp pha ́p. Không khai tha ́c thêm theo ca ́ch không phu ̀ hp vi nh ng mu ̣c đích na ̀y. Co ́ ti ́nh liên quan thi ́ch hp va ̀ không vư t qua ́ so vi mu ̣c đích xử ly ́ dữ liệu. Chi ́nh xa ́c va ̀ khi cần thiết, luôn cập nhật. Lu gi ữ không lâu qua ́ mc cần thiết Xử ly ́ phu ̀ hp vi quyền sở hu ca ́c chu ̉ thể dữ liệu cho phe ́p theo Bộ Luật Gi ữ ba ̉o mật Không chuyển cho 1 quốc gia ngoa ̀i Khu vc kinh tế Châu Âu, nếu không đảm ba ̉o mc độ ba ̉o vệ thi ́ch hơp về quyền sở hu cu ̉a chu ̉ thể dữ liệu. 9 IIIIIIIII.III . VVVÂVÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ ðððAðAAẠO ðððC TRONG T NG GIAI ððOAOOAAOA ̣NNN 333.3 NNhhNh nnggng vvvâvââânńn đđêêđê ̀ liliêênnliên quan đđêêđê nńn đđđađaaaoọo đđđccc trong qua ́ tritritri nnhh̀nh xxx lylyly ́ vavava ̀ lllưuuu trtrtr ddd lililiêli êêêuụu.u Nên ti ̀m kiếm 1 li khuyên phu ̀ hp vi ti ̀nh huống cu ̣ thể về đê ̀ ta ̀i NC cu ̉a ba ̣n khi thu thập va ̀ x ly ́ d liệu ca ́ nhân. D liệu ca ́ nhân nha ̣y ca ̉m: chu ̉ng tộc, dân tộc ho ̣c, ý kiến chi ́nh tri ̣, tôn gia ́o, hội viên, niềm tin, Quy tri ̀nh hoa ̣t động tốt nhất la ̀ chấp nhận d liệu hoa ̀n toa ̀n vô danh va ̀ chi ̀a kho ́a đê ̉ xa ́c định chu ̉ thể d liệu không đư c lưu gi bi ng ư i kiểm soa ́t d liệu na ̀y. 10 5
6. 1/19/2012 IIIIIIIII.III . VVVÂVÂÂẤN ððÊÊðÊ ̀ ðððAðAAẠO ðððC TRONG T NG GIAI ððOAOOAAOA ̣NNN 444.4 NNhhNh nnggngvvvâ vââânńnđđêêđê ̀ liliêênnliênquan đđêêđê nńnđđđa đaaaoọođđđ ccctrong viviviê vi êêêcc̣cphân tititi chch́chvavava ̀ viviviêvi êêêtt́tbbaaba oóocacaca oóo.o Duy tri ̀ ti ́nh kha ́ch quan la ̀ thiết yếu. Không diễn gia ̉i sai về dữ liệu đã thu thập (không la cho ̣n nh ng dữ liệu ba ́o ca ́o, hoặc diễn gia ̉i sai độ chi ́nh xa ́c về thống kê cu ̉a dữ liệu). Sự ti ́nh nhiệm thuộc về sự trung th c cu ̉a mỗi ng ư i NC va ̀ đây la ̀ vấn đê ̀ đạo đc quan tro ̣ng. Thiếu ti ́nh kha ́ch quan trong giai đoa ̣n na ̀y la ̀ bo ́p me ́o ca ́c kết luận cu ̉a ba ̣n Sự ba ̉o mật va ̀ vô danh cu ̃ng xuất hiện trong giai đoa ̣n na ̀y. Vấn đê ̀ đạo đc kha ́c tiếp theo la ̀ ng ư i kha ́c sử du ̣ng kết qua ̉ NC cu ̉a ba ̣n => li ích tập thể cu ̉a ng ư i tham gia, thi ̀ i) gia ̉m mc độ tiếp cận ba ̣n ti ̀m ra kết qua ̉, ii) trung th c thu ́ nhận vi ng ư i tham gia, vai tro ̀ cu ̉a ba ̣n đang hoa ̣t động NC. 11 THANK YOU! 12 6