Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Bài 6: Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân - Nguyễn Chí Thiện

Nội dung text: Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Bài 6: Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân - Nguyễn Chí Thiện

1. BÀI 6 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN ThS. GVC. NguyễnChíThiện Trường ĐạihọcKinhtế quốc dân v1.0013103218 1
2. TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG •Nhànước dân chủ kiểumới ở nướctađược thành lậptừ khi nào? TạisaoHồ Chí Minh lạilựachọnxâydựng Nhà nướckiểumới ở nướctalàNhànước do nhân dân lao động làm chủ? Nhà nướcdânchủ kiểumới có khác gì so vớikiểunhànướccũ trong xã hộiViệtNam trước đây? •Tại sao trong thờikỳ mới Đảng và nhà nướctalạikhẳng định: Tiếptụcxâydựng và hoàn thiệnNhànước pháp quyềnViệt Nam XHCN? Nhà nước pháp quyền XHCN có khác gì với nhà nướccủa dân, do dân, vì dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh? Nắmvững những nội dung kiếnthứctrongchương 6 “Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nướccủa dân, do dân, vì dân” sẽ giúp chúng ta có cơ sở lý luậnvà thựctiễn để luậngiải đượcnhững vấn đề nêu trên. v1.0013103218 2
3. MỤC TIÊU •Luậngiảitínhthống nhấtbiệnchứng giữatư tưởng dân chủ và nhà nước củaHồ Chí Minh; •Nắmvững quan điểmcủaHồ Chí Minh về Nhà nướccủa dân, do dân và vì dân; •Hiểu rõ quan hệ gắnbógiữatínhgiaicấp công nhân vớitínhdântộcvàtính nhân dân củaNhànước; •Hiểu rõ quan điểmcủaHồ Chí Minh và nâng cao hiệulựcvàhiệuquả của Nhà nướcnhằm phát huy quyềnlàmchủ của nhân dân lao động. Liên hệ thựctiễnViệt Nam hiện nay. v1.0013103218 3
4. NỘI DUNG Quan điểmcủaHồ Chí Minh về Nhà nướcthể hiệnvàthựchiện quyền làm chủ của nhân dân. Quan điểmcủaHồ Chí Minh về sự thống nhấtgiữabảnchấtgiaicấpcông nhân kếthợpvớitínhdântộc và tính nhân dân. Xây dựng Nhà nước pháp quyềncóhiệulực pháp lý mạnh mẽ. Xây dựng Nhà nướctrongsạch, hoạt động có hiệuquả. v1.0013103218 4
5. 1. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC THỂ HIỆN VÀ THỰC HIỆN QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN 1.1. Quan điểmcủaHồ Chí Minh về dân chủ 1.2. Quan điểmvề Nhà nướccủa dân 1.3. Quan điểmvề Nhà nước do dân 1.4. Quan điểmvề Nhà nước vì dân v1.0013103218 5
6. 1.1. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ •Dânchủ kinh tế; •Dânchủ chính trị; •Dânchủ văn hóa; •Dânchủ xã hội. (Hå ChÝ Minh) v1.0013103218 6
7. 1.2. QUAN ĐIỂM VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyệnvới 10 vạn đồng bào Hà Nội mít tinh chào mừng các vị trúng cửđạibiểuQuốc hộicủaHàNội trong cuộcTổng tuyển cử, 6-1-1946. v1.0013103218 7
8. 1.3. QUAN ĐIỂM VỀ NHÀ NƯỚC DO DÂN Do dân bầura, dân ủng hộ. v1.0013103218 8
9. 1.4. QUAN ĐIỂM VỀ NHÀ NƯỚC VÌ DÂN Trong Di chúc, Người nhắc nhở cán bộ phải làm thế nào để xứng đáng: v1.0013103218 9
10. 1.4. QUAN ĐIỂM VỀ NHÀ NƯỚC VÌ DÂN (tiếp theo) v1.0013103218 10
11. 2. SỰ THỐNG NHẤT GIỮA BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN VỚI TÍNH DÂN TỘC VÀ TÍNH NHÂN DÂN CỦA NHÀ NƯỚC 2.1. Bảnchấtgiaicấp công nhân củaNhànước 2.2. Bảnchấtgiaicấp công nhân thống nhấtvới tính nhân dân, tính dân tộccủaNhànước v1.0013103218 11
12. 2.1. BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA NHÀ NƯỚC •Nhànước do Đảng cộng sản lãnh đạo. •BảnchấtgiaicấpcủaNhànướccònthể hiện ở tính định hướng đưanướctađilên chủ nghĩaxãhội. •Nguyêntắctổ chứcvàhoạt động cơ bảnlànguyêntắctập trung dân chủ. v1.0013103218 12
13. 2.2. BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN THỐNG NHẤT VỚI TÍNH NHÂN DÂN, TÍNH DÂN TỘC CỦA NHÀ NƯỚC •Nhànước dân chủ mớirađờilàkếtquả củacuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ với sự hy sinh xương máu của bao thế hệ cách mạng. •Cơ sở xã hộicủaNhànướclàkhối đại đoàn kết dân tộc, khối đại đoàn kết toàn dân. •Nhànướctabảovệ lợiíchcủa nhân dân, lấylợiíchcủa dân tộclàmcơ bản. •Nhànướcmớicủatavừarađời đãphải đảm nhiệmnhiệmvụ lịch sử là tổ chứccuộc kháng chiến toàn dân, toàn diệncủa dân tộc để bảovệ thành quả cách mạng. v1.0013103218 13
14. 3. XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CÓ HIỆU LỰC PHÁP LÝ MẠNH MẼ 3.1. Xây dựng một nhà nướchợp pháp, hợphiến 3.2. Hoạt động quản lý nhà nướcbằng Hiến pháp, pháp luậtvàchútrọng đưa pháp luật vào trong cuộcsống v1.0013103218 14
15. 3.1. XÂY DỰNG MỘT NHÀ NƯỚC HỢP PHÁP, HỢP HIẾN •Nhànướccóhiệulực pháp lý mạnh mẽ trướchếtlàmột nhà nướchợphiến, Nhà nước phù hợpvớihiến pháp. • Ngay sau khi cách mạng tháng Tám thành công, lậplênNhànướcViệt Nam dân chủ cộng hòa, Hồ Chí Minh đãsoạnthảoHiến pháp 1946. Năm 1959 trong thờikỳ mới Hồ Chí Minh đượcbầulàtrưởng Ban sửa đổiHiến Pháp. v1.0013103218 15
16. 3.2. HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC BẰNG HIẾN PHÁP, PHÁP LUẬT VÀ CHÚ TRỌNG ĐƯA PHÁP LUẬT VÀO TRONG CUỘC SỐNG •Nhànước pháp quyềncóhiệulực pháp lý là nhà nướcquảnlýđấtnướcbằng pháp luật. • Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, có luật pháp cũng chưa đủ, điều quan trọng là pháp luậtcủa nhà nướcphải đivàocuộcsống. v1.0013103218 16
17. 4. XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC TRONG SẠCH, HOẠT ĐỘNG CÓ HIỆU QUẢ 4.1. Xây dựng độingũ cán bộ công chức đủ đức, tài 4.2. Khắcphụcnhững tiêu cực trong hoạt động quản lý nhà nước v1.0013103218 17
18. 4.1. XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC ĐỦ ĐỨC, TÀI • Về vai trò của cán bộ, Hồ Chí Minh khẳng định rằng: cán bộ là cái gốc của mọi công việc; muôn việc thành công hay thất bại đều là do cán bộ tốt hay kém. • Tiêu chuẩn cán bộ:  Tuyệt đối trung thành vớicáchmạng.  Hăng hái, thành thạo công việc, giỏi chuyên môn, nghiệpvụ.  Phảicómối liên hệ mậtthiếtvới nhân dân.  Cán bộ, công chứcphảilànhững người dám phụ trách, dám quyết đoán, dám chịu trách nhiệm, nhấtlànhững tình huống khó khăn, “thắng không kiêu, bại không nản”.  Phảithường xuyên tự phê bình và phê bình, luôn luôn có ý thức và hành động vì sự lớnmạnh, trong sạch củaNhànước. v1.0013103218 18
19. 4.2. KHẮC PHỤC NHỮNG TIÊU CỰC TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC • Đặc quyền, đặclợi. • Tham ô, lãng phí quan liêu. •“Tư túng”, “chia rẽ”, “kiêu ngạo”. v1.0013103218 19
20. GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG • Qua nội dung được trình bày trong phầnmộtvàphần hai đãgiải quyết đượctìnhhuống thứ nhất: Nhà nước dân chủ kiểumới ở nướctađược thành lậptừ khi nào? TạisaoHồ Chí Minh lạilựachọnxâydựng Nhà nướckiểumới ở nướctalàNhànước do nhân dân lao động làm chủ?  Hồ Chí Minh là người sáng lập ra nhà nước dân chủ kiểumới ở nước ta ngày 2 tháng 9 năm 1945.  Nhà nước dân chủ kiểumớilàmột nhà nướctiếnbộ và tốt đẹpnhất trong các kiểu nhà nước đã có trong lịch sử nhân loại(nhànước phong kiến, nhà nướctư sản). • Qua nội dung được trình bày trong phầnbađãgiảiquyết đượctìnhhuống thứ hai:Tạisao trong thờikỳ mới Đảng và nhà nướctalạikhẳng định: Tiếptụcxâydựng và hoàn thiệnNhà nước pháp quyềnViệt Nam XHCN? Nhà nước pháp quyền XHCN có khác gì với nhà nước của dân, do dân, vì dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh? •Hồ ChíMinhlàngười đặtcơ sở tư tưởng cho việcxâydựng Nhà nước pháp quyềnxãhội chủ nghĩa ở ViệtNam. Đảng cộng sảnViệtNam đãvậndụng và phát triểntư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước trong thờikỳ mới.Thựcchấttư tưởng về nhà nướccóhiệulực pháp lý mạnh mẽ cũngchínhlàtư tưởng về xây dựng nhà nước pháp quyền. v1.0013103218 20
21. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1 Theo tư tưởng Hồ Chí Minh thì Nhà nướccủadânlà: a. Nhà nước do dân là chủ. b. Tấtcả quyềnlựcthuộcvề Nhà nước. c. Nhân dân đượclàmmọiviệc không cần tuân thủ pháp luật. d. Nhân dân không có quyềnkiểm soát nhà nước. Đáp án đúng: a. Nhà nước do dân là chủ. Giải thích: Theo quan điểmcủaHồ Chí Minh thì Nhà nước dân chủ là: •Nhànướcdo dânlàchủ; •Mọi quyềnlựcnhànướcthuộcvề nhân dân; • Nhân dân đượclàmtấtcả mọiviệc mà pháp luật không cấm v1.0013103218 21
22. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2 Theo quan điểmcủaHồ Chí Minh thì Nhà nước do dân là: a. Dân làm chủ nhà nước. b. Nhà nướccóđặc quyền đặclợi riêng. c. Mọihoạt động của nhà nước đềuphải nghe theo ý kiếncủa nhân dân. d. Nhân dân không có quyềnkiểm tra, giám sát hoạt động củaNhànước. Đáp án đúng là: a. Dân làm chủ nhà nước. Giải thích: • Theo quan điểmcủaHồ Chí Minh nhà nước do dân là: •Dânlàmchủ nhà nước; • Dân có quyềnlậprabộ máy nhà nước; •Kiểm tra, giám sát hoạt động của nhà nước; • Có trách nhiệmbảovệ nhà nướcvàđóng góp công sức, trí tuệ xây dựng nhà nước. v1.0013103218 22
23. BÀI TẬP TỰ LUẬN Phân tích quan niệmcủaHồ Chí Minh về bảnchấtgiaicấpcủa nhà nướckiểumới ở ViệtNam? Gợiý trả lời: • Theo quan điểmcủa các nhà kinh điển Mác – Lênin Nhà nước luôn mang bảnchấtgiai cấpmột cách sâu sắc. Đólàbảnchấtgiaicấpnắm quyềnlực nhà nước. •Khixâydựng Nhà nước dân chủ kiểumới ở nướctaHồ Chí Minh khẳng định nhà nước dân chủ kiểumới ở nướctamangbảnchấtgiaicấp công nhân. Bảnchấtgiaicấpcông nhân của nhà nước dân chủ kiểumới đượcthể hiện:  Nhà nước do Đảng cộng sản lãnh đạo.  BảnchấtgiaicấpcủaNhànướccònthể hiện ở tính định hướng đưanướctađilên chủ nghĩaxãhội.  Bảnchấtgiaicấpcủanhànướctacònthể hiện ở nguyên tắctổ chứcvàhoạt động cơ bản là nguyên tắctập trung dân chủ. •Mặt khác khi khẳng định bảnchấtgiaicấpcủa nhà nướcHồ Chí Minh còn chỉ ra rằng: bảnchấtgiaicấp công nhân thống nhấtvới tính nhân dân, tính dân tộccủaNhànước. v1.0013103218 23
24. TÓM LƯỢC CUỐI BÀI •Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước dân chhếtsức phong phú: Giá trị truyềnthống của dân tộc; tinh hoa văn hóa nhân loại; đặcbiệt là quan điểmcủachủ nghĩaMác–Lênin về nhà nước. •Tư tưởng vủ kiểumới được hình thành dựatrêncơ sở lý luậnvàthựctiễn ề nhà nước dân chủ kiểumới (nhà nướccủa dân, do dân, vì dân) mà Hồ Chí Minh đã dày công xây dựng đã để lạirất nhiềunhững giá trị quan trọng có ý nghĩacả về mặtlýluậnvàthực tiễn đốivới công cuộcxâydựng Nhà nước ta trong giai đoạnhiện nay:  Hồ Chí Minh đãthể hiệnsự sáng tạo trong lý luậnvề Nhà nước.  LựachọnkiểuNhànước phù hợpvớithựctế ViệtNam.  Bảnchất dân chủ triệt để củaNhànướcmới.  Quan niệmvề sự thống nhấtbảnchấtgiaicấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộccủaNhànước.  Kếthợpcảđạo đức và pháp luật trong quảnlýxãhội. v1.0013103218 24