Bài giảng Xây dựng nền đường ô tô - Nguyễn Quang Chiêu

205 trang hoanguyen 3230

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Xây dựng nền đường ô tô - Nguyễn Quang Chiêu", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_xay_dung_nen_duong_o_to_nguyen_quang_chieu.pdf

Nội dung text: Bài giảng Xây dựng nền đường ô tô - Nguyễn Quang Chiêu

PGS.TS NGUYỄN QUANG CHIÊU TS. LÃ VĂN CHĂM XÂY DỰNG NỀN ĐƯỜNG Ô TÔ (Tái bản có sửa chữa bổ sung) NHÀ XUẤT BẢN GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI – 2008
LỜI NÓI ĐẦU Xây dựng đường ô tô là một công tác tổng hợp, gồm nhiều công việc khác nhau, từ công tác giải phóng mặt bằng đến việc xây dựng nền đường, mặt đường, các công trình trên đường (như cầu, cống, tường chắn ) cho đến các công trình phòng hộ và khai thác đường. Khi xây dựng đường thành phố nó còn gồm công tác xây dựng đường xe đạp, đường người đi, quảng trường, các công trình ngầm, công tác trồng cây và trang trí đường Tuy nhiên do sự hạn chế về số tiết học nên trong giáo trình này chỉ nghiên cứu những vấn đề liên quan đến công tác xây dựng nền đường và mặt đường trong các điều kiện khác nhau, bằng vật liệu khác nhau. Phần “Xây dựng nền đường ô tô” chủ yếu trình bày các biện pháp và kỹ thuật thi công công trình nền đường trong các điều kiện khác nhau về địa hình, địa chất và trang thiết bị thi công. Phần này còn có chương 10 giới thiệu về kỹ thuật thi công các công trình nhỏ trên đường là các công trình liên quan chặt chẽ với việc xây dựng nền đường. Khi biên soạn lần tái bản này, chúng tôi đã dựa vào quy trình thi công nền đường, các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến công tác làm đất hiện hành, yêu cầu nền đường theo TCVN 4054-05, đồng thời cố gắng cập nhật các kỹ thuật thi công mới nhất ở trong và ngoài nước, các máy thi công nền hiện đại, đặc biệt trình bày tương đối chi tiết về các biện pháp xử lý, khi xây dựng nền đường trên đất yếu và về kỹ thuật đầm nén đất là những vấn đề mới khi xậy dựng nền ở nước ta. Là môn học thi công, môn xây dựng đường ô tô, nhất là phần xây dựng nền đường, phải gắn liền với thực tiễn sản xuất và tổng kết kinh nghiệm của thực tế xây dựng ở nước ta và trên thế giới. Dù đã cố gắng cập nhật các quy trình quy phạm, kinh nghiệm thi công mới ở trong và ngoài nước, nhưng do thời gian và kinh nghiệm có hạn nên quyển sách chắc còn thiếu sót. Rất mong bạn đọc góp ý bổ sung. Các tác giả XDNDOT • 3
Ch−¬ng 1 C¸c vÊn ®Ò chung vÒ x©y dùng nÒn ®−êng 1.1 yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c thi c«ng NÒn ®−êng lµ bé phËn chñ yÕu cña c«ng tr×nh ®−êng. NhiÖm vô cña nã lµ ®¶m b¶o c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh cña kÕt cÊu mÆt ®−êng. Nã lµ nÒn t¶ng cña ¸o ®−êng; c−êng ®é, tuæi thä vµ chÊt l−îng sö dông cña kÕt cÊu ¸o ®−êng phô thuéc rÊt lín vµo c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh cña nÒn ®−êng. NÒn ®−êng yÕu, mÆt ®−êng sÏ biÕn d¹ng, r¹n nøt vµ h− háng mau. Cho nªn trong bÊt kú t×nh huèng nµo, nÒn ®−êng còng ph¶i cã ®ñ c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh, ®ñ kh¶ n¨ng chèng ®−îc c¸c t¸c dông ph¸ ho¹i cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi. YÕu tè chñ yÕu ¶nh h−ëng tíi c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh cña nÒn ®−êng lµ tÝnh chÊt ®Êt cña nÒn ®−êng, ph−¬ng ph¸p ®¾p, chÊt l−îng ®Çm lÌn, biÖn ph¸p tho¸t n−íc vµ biÖn ph¸p b¶o vÖ nÒn ®−êng. C«ng t¸c x©y dùng nÒn ®−êng nh»m biÕn ®æi néi dung c¸c ph−¬ng ¸n vµ b¶n vÏ thiÕt kÕ tuyÕn vµ nÒn ®−êng trªn giÊy thµnh hiÖn thùc. Trong qu¸ tr×nh nµy cÇn ph¶i tiÕt kiÖm tiÒn vèn, nh©n lùc lµm sao hoµn thµnh ®−îc nhiÖm vô, ®óng khèi l−îng, ®óng chÊt l−îng, ®óng tiÕn ®é. Do vËy, khi x©y dùng nÒn ®−êng, ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu c¬ b¶n d−íi ®©y: 1. §Ó b¶o ®¶m nÒn ®−êng cã tÝnh n¨ng sö dông tèt, vÞ trÝ, cao ®é, kÝch th−íc mÆt c¾t, quy c¸ch vËt liÖu, chÊt l−îng ®Çm nÐn hoÆc s¾p xÕp ®¸ cña nÒn ®−êng (bao gåm: th©n nÒn vµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã liªn quan vÒ tho¸t n−íc, phßng hé vµ gia cè) ph¶i phï hîp víi hå s¬ thiÕt kÕ vµ c¸c quy ®Þnh h÷u quan trong quy ph¹m kü thuËt thi c«ng. Yªu cÇu nµy cã nghÜa lµ ph¶i lµm tèt c«ng t¸c lªn khu«n ®−êng phôc vô thi c«ng, ph¶i chän vËt liÖu sö dông mét c¸ch hîp lý, ph¶i lËp vµ hoµn chØnh c¸c quy tr×nh thao t¸c kü thuËt thi c«ng vµ chÕ ®é kiÓm tra, nghiÖm thu chÊt l−îng. 2. Chän ph−¬ng ph¸p thi c«ng thÝch hîp tuú theo c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa h×nh, t×nh huèng ®µo ®¾p, lo¹i ®Êt ®¸, cù ly vËn chuyÓn, thêi h¹n thi c«ng vµ c«ng cô thiÕt bÞ. Ph¶i ®iÒu phèi vµ sö dông nh©n lùc, m¸y mãc, vËt liÖu mét c¸ch hîp lý, lµm sao “tËn dông ®−îc tµi n¨ng con ng−êi vµ cña c¶i” ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh vµ b¶o ®¶m chÊt l−îng c«ng tr×nh. 3. C¸c h¹ng môc c«ng t¸c x©y dùng nÒn ®−êng ph¶i phèi hîp chÆt chÏ, c«ng tr×nh nÒn ®−êng còng ph¶i phèi hîp tiÕn ®é víi c¸c c«ng tr×nh kh¸c vµ tu©n thñ sù bè trÝ s¾p xÕp thèng nhÊt vÒ tæ chøc vµ kÕ ho¹ch thi c«ng cña toµn bé c«ng viÖc x©y dùng ®−êng nh»m hoµn thµnh nhiÖm vô thi c«ng ®óng hoÆc tr−íc thêi h¹n. 4. Thi c«ng nÒn ®−êng ph¶i qu¸n triÖt ph−¬ng ch©m an toµn s¶n xuÊt, t¨ng c−êng gi¸o dôc vÒ an toµn phßng hé, quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®¶m b¶o an toµn, nghiªm tóc chÊp hµnh quy tr×nh lµm viÖc an toµn, lµm tèt c«ng t¸c ®Ò phßng tai n¹n, b¶o ®¶m thi c«ng thùc sù an toµn. Tãm l¹i: CÇn ph¶i chó träng vÒ c¸c mÆt kü thuËt thi c«ng vµ tæ chøc qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn ®−îc c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l−îng tèt, rÎ, nhanh vµ an toµn. 1
Tuú theo cÊp ®−êng, tiªu chuÈn kü thuËt kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, thuû v¨n, t×nh h×nh ®µo ®¾p cña ®Þa ph−¬ng mµ cã thÓ cã c¸c kiÓu nÒn ®−êng sau: 1.1.1. NÒn ®−êng ®¾p th«ng th−êng (h×nh 1-1) B b m 1: H×nh 1-1 Trong ®ã: B – ChiÒu réng cña nÒn ®−êng (m) b – ChiÒu réng cña d¶i hé ®¹o ®−îc bè trÝ khi chiÒu cao tõ vai ®−êng ®Õn ®¸y thïng ®Êu lín h¬n 2m. Víi ®−êng cao tèc vµ ®−êng cÊp I, b kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 3m, víi c¸c cÊp ®−êng kh¸c b réng tõ 1-2m. m - §é dèc cña taluy nÒn ®¾p ®−îc x¸c ®Þnh theo lo¹i ®Êt ®¾p, chiÒu cao taluy vµ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh cña ®¸y nÒn ®−êng. Khi chÊt l−îng cña ®¸y nÒn ®¾p tèt m ®−îc lÊy theo b¶ng 1-1. B¶ng 1-1 §é dèc m¸i taluy nÒn ®¾p (theo TCVN 4054) ChiÒu cao m¸i taluy nÒn ®¾p Lo¹i ®Êt ®¾p D−íi 6m Tõ 6-12m C¸c lo¹i ®¸ phong ho¸ nhÑ 1:1-1:1,3 1:1,3-1:1,5 §¸ d¨m, sái s¹n, c¸t lÉn sái s¹n, c¸t h¹t 1:1,5 1:1,3-1:1,5 lín, c¸t h¹t võa, xØ quÆng C¸t nhá, c¸t bét, ®Êt sÐt, ¸ c¸t 1:1,5 1:1,75 §Êt bôi, c¸t mÞn 1:1,75 1:1,75 1.1.2. NÒn ®−êng ®¾p ven s«ng (h×nh 1-2) MÆt c¾t ngang cña nÒn ®−êng ®¾p ven s«ng vµ ë c¸c ®o¹n ngËp n−íc cã thÓ cã d¹ng nh− h×nh 1-2. Cao ®é vai ®−êng ph¶i cao h¬n mùc n−íc lò thiÕt kÕ kÓ c¶ chiÒu cao sãng vç vµ céng thªm 50cm. TÇn suÊt lò thiÕt kÕ nÒn ®−êng «t« c¸c cÊp cho ë b¶ng 1-2. B¶ng 1-2 TÇn suÊt lò thiÕt kÕ nÒn ®−êng §−êng cao CÊp ®−êng §−êng cÊp II §−êng cÊp III §−êng cÊp IV,V tèc, cÊp I TÇn suÊt lò X¸c ®Þnh theo 1/100 1/50 1/25 thiÕt kÕ t×nh h×nh cô thÓ - 2 -
B Mùc n−íc Mùc n−íc thiÕt kÕ th−êng xuyªn 1:m H×nh 1-2 Ph¶i c¨n cø vµo dßng n−íc, t×nh h×nh sãng giã vµ xãi mßn mµ gia cè taluy nÒn ®¾p thÝch hîp. 1.1.3. NÒn ®−êng nöa ®µo, nöa ®¾p (h×nh 1-3) >5m B H×nh 1-3 Khi ®é dèc ngang cña mÆt ®Êt tù nhiªn dèc h¬n 1:5 th× ph¶i ®¸nh cÊp m¸i taluy tiÕp gi¸p gi÷a nÒn ®−êng vµ s−ên dèc (kÓ c¶ theo h−íng cña mÆt c¾t däc) chiÒu réng cÊp kh«ng nhá h¬n 1m, ®¸y cÊp ph¶i dèc nghiªng vµo trong 2-4%. Tr−íc khi ®¸nh cÊp ph¶i ®µo bá ®Êt h÷u c¬ vµ gèc c©y. Khi më réng nÒn ®−êng do n©ng cÊp c¶i t¹o th× ph¶i ®¸nh cÊp m¸i taluy tiÕp gi¸p gi÷a nÒn ®−êng cò vµ nÒn ®−êng më réng. ChiÒu réng cÊp cña ®−êng cao tèc, ®−êng cÊp I th−êng lµ 2m, lo¹i ®Êt ®¾p nªn dïng ®Êt ®¾p nÒn ®−êng cò. 1.1.4. NÒn ®−êng cã t−êng gi÷ ch©n (t−êng ch¾n ë ch©n taluy) Khi ®Êt t−¬ng ®èi t¬i xèp dÔ tr−ît ch©n taluy th× nªn lµm t−êng gi÷ ch©n (h×nh 1- 4). T−êng ch©n t−¬ng ®èi thÊp, chiÒu cao kh«ng qu¸ 2m, ®Ønh réng 0,5 - 0,8m, mÆt trong th¼ng ®øng, mÆt ngoµi dèc 1:0,2 - 1:0,5 b»ng ®¸ x©y hoÆc xÕp khan. H×nh 1-4 - 3 -
Víi nÒn ®−êng ®¾p qua c¸c ®o¹n ruéng n−íc, cã thÓ lµm t−êng gi÷ ch©n cao kh«ng qu¸ 1,5 m b»ng ®¸ x©y v÷a ë ch©n m¸i taluy ®¾p. 1.1.5. NÒn ®−êng cã t−êng gi÷ ë vai (h×nh 1-5) NÒn ®−êng nöa ®µo nöa dµo nöa ®¾p trªn s−ên dèc ®¸ cøng, khi phÇn ®¾p kh«ng lín nh−ng taluy kÐo dµi kh¸ xa khi ®¾p th× nªn lµm t−êng gi÷ ë vai. T−êng gi÷ ë vai ®−êng kh«ng cao qu¸ 2m, mÆt ngoµi th¼ng ®øng, mÆt ®¸y dèc nghiªng vµo trong 1:5 lµm b»ng ®¸ t¹i chç. Khi t−êng cao d−íi 1m, chiÒu réng lµ 0,8m, t−êng cao trªn 1m chiÒu réng lµ 1m, phÝa trong t−êng ®¾p ®¸. ChiÒu réng bê an toµn :n L lÊy nh− sau: NÒn ®¸ cøng Ýt phong L B 1 ho¸: L = 0,2- 0,6m; nÒn ®¸ mÒm hoÆc T−êng vai ®¸ phong ho¸ nÆng L = 0,6 - 1,5m; ®Êt h¹t lín ®Çm chÆt L = 1,0 - 2,0m. §¾p ®¸ 1:5 Víi ®−êng cao tèc, ®−êng cÊp I th× lµm b»ng ®¸ x©y v÷a, c¸c ®−êng H×nh 1-5 kh¸c chØ x©y v÷a 50cm phÝa trªn. 1.1.6. NÒn ®−êng x©y ®¸ (h×nh 1-6) NÒn ®−êng nöa ®µo nöa ®¾p ë c¸c ®o¹n ®¸ cøng ch¾c (khã phong ho¸) khi khèi ®¾p t−¬ng ®èi lín, taluy kÐo dµi t−¬ng ®èi xa khã ®¾p, th× cã thÓ lµm nÒn ®−êng ®¸ x©y. B X©y ®¸ §¾p ®¸ L H×nh 1-6 NÒn ®−êng x©y b»ng ®¸ héc khã phong ho¸, khai th¸c t¹i chç, bªn trong ®¾p ®¸. ChiÒu réng t−êng ®¸ lµ 0,8m, mÆt ®¸y dèc vµo trong 1:5, chiÒu cao x©y ®¸ tõ 2-15m. ChiÒu réng d¶i an toµn phÝa ngoµi L lÊy nh− môc 1.1.5. 1.1.7. NÒn ®−êng cã t−êng ch¾n ®Êt (h×nh 1-7) T−êng ch¾n ®Êt ph¶i thiÕt kÕ phï hîp víi quy ®Þnh cña “Quy ph¹m kü thuËt thiÕt kÕ t−êng ch¾n ®Êt”. - 4 -
:n B 1 T−êng vai H×nh 1-7 1.1.8. NÒn ®−êng cã t−êng ch©n (h×nh 1-8) Khi nÒn ®−êng ®¾p trªn s−ên dèc cã xu h−íng tr−ît theo s−ên dèc hoÆc ®Ó gia cè ®Êt ®¾p tr¶ phÇn ®¸nh cÊp ë ch©n taluy th× cã thÓ dïng nÒn ®−êng cã t−êng ch©n. T−êng ch©n cã mÆt c¾t h×nh thang, ®Ønh t−êng réng trªn 1m, mÆt ngoµi dèc tõ 1:0,5 - 1:0,75, chiÒu cao kh«ng qu¸ 5m x©y ®¸. Tû sè mÆt c¾t ngang cña t−êng trªn mÆt c¾t ngang cña nÒn ®−êng 1:6 - 1:7. B :n 1 T−êng ch¾n H×nh 1-8 1.1.9. NÒn ®−êng ®µo (h×nh 1-9) §é dèc m¸i taluy nÒn ®µo ®Êt ph¶i c¨n cø vµo ®é dèc cña c¸c tuyÕn ®−êng hiÖn h÷u gÇn ®ã vµ t×nh h×nh æn ®Þnh cña c¸c hßn nói tù nhiªn, tham kh¶o b¶ng 1 - 3 ®Ó quyÕt ®Þnh. >5m :m 1 §Êt §¸ :m 1 B H×nh 1-9 - 5 -
B¶ng 1-3 §é dèc m¸i taluy nÒn ®µo ChiÒu cao taluy(m) §é chÆt < 20 20-30 Keo kÕt 1:0,3-1:0,5 1:0,5-1:0,75 ChÆt, chÆt võa 1:0,5-1:1,25 1:0,75-1:1,5 T−¬ng ®èi xèp 1:1-1:1,5 1:1,5-1:1,75 Ghi chó:- Víi ®−êng cao tèc, ®−êng cÊp dïng ®é dèc m¸i taluy t−¬ng ®èi tho¶i. - §Êt lo¹i c¸t, ®Êt sái s¹n vµ c¸c lo¹i ®Êt dÔ mÊt æn ®Þnh sau khi m−a th−êng ph¶i dïng ®ä dèc m¸i taluy t−¬ng ®èi tho¶i. - §Êt c¸t, ®Êt h¹t nhá th× chiÒu cao m¸i taluy kh«ng qu¸ 20m. §é dèc m¸i taluy ®µo ®¸ ph¶i c¨n cø vµo lo¹i ®¸, cÊu t¹o ®Þa chÊt, møc ®é phong ho¸ cña ®¸, chiÒu cao taluy, t×nh h×nh n−íc ngÇm vµ n−íc mÆt mµ x¸c ®Þnh. Trong tr−êng hîp b×nh th−êng ®é dèc m¸i taluy ®µo ®¸ cã thÓ x¸c ®Þnh theo b¶ng 1-4. B¶ng 1-4 §é dèc m¸i taluy ®µo ®¸ ChiÒu cao taluy Lo¹i ®¸ Møc ®é phong ho¸ <20 20-30 C¸c lo¹i ®¸ phón Ýt phong ho¸ 1:0,1-1:0,3 1:0,2-1:0,5 xuÊt, ®¸ v«i cøng, sa th¹ch, ®¸ phiÕn Phong ho¸ m¹nh 1:0,5-1:1 1:0,5-1:1,25 ma, th¹ch anh C¸c lo¹i ®¸ yÕu, Ýt phong ho¸ 1:0,25-1:0,75 1:0,5-1:1 diÖp th¹ch Phong ho¸ m¹nh 1:0,5-1:1,25 1:0,75-1:1,5 1.1.10. NÒn ®−êng ®¾p b»ng c¸t (h×nh 1-10) NÒn ®−êng ®¾p b»ng c¸t ®Ó ®¶m b¶o cho c©y cá sinh tr−ëng vµ b¶o vÖ taluy th× bÒ mÆt taluy ph¶i bäc ®Êt dÝnh dµy 1 - 2m, líp trªn cña nÒn ®−êng ph¶i ®¾p b»ng ®Êt h¹t lín dµy 0,3 - 0,5m. H×nh 1-10 - 6 -
1.2 ph©n lo¹i c«ng tr×nh nÒn ®−êng vµ ph©n lo¹i ®Êt nÒn ®−êng §èi víi c«ng t¸c thi c«ng nÒn ®−êng, th−êng c¨n cø vµo khèi l−îng thi c«ng cña c«ng tr×nh, chia lµm hai lo¹i: C«ng tr×nh cã tÝnh chÊt tuyÕn vµ c«ng tr×nh tËp trung. N¬i nµo cã khèi l−îng ®µo ®¾p kh«ng lín th× thuéc c«ng tr×nh cã tÝnh chÊt tuyÕn. NÕu nÒn ®µo s©u, ®¾p cao hay khèi l−îng ®µo ®¾p 3000 - 5000m3 trªn 100m dµi th× thuéc c«ng tr×nh tËp trung. Khèi l−îng tËp trung cña c«ng tr×nh ¶nh h−ëng rÊt lín tíi viÖc chän ph−¬ng ph¸p thi c«ng, tíi c«ng t¸c thi c«ng, ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña m¸y, hiÖu suÊt c«ng t¸c vµ tiÕn ®é thi c«ng. §Êt lµ vËt liÖu chñ yÕu ®Ó lµm nÒn ®−êng, cã phæ biÕn ë c¸c n¬i. Thµnh phÇn cña nã rÊt phøc t¹p, tÝnh chÊt phô thuéc vµo tØ lÖ c¸c thµnh phÇn h¹t, thµnh phÇn vËt liÖu kho¸ng chÊt vµ tr¹ng th¸i cña ®Êt (®é Èm). Ngoµi ®Êt ra cã khi cßn gÆp ®¸ trong thi c«ng nÒn ®−êng. Trong x©y dùng nÒn ®−êng ph©n lo¹i ®Êt theo: 1.2.1. Ph©n lo¹i ®Êt theo tÝnh chÊt x©y dùng, chia ra: -§¸: c¸c lo¹i ®¸ phón xuÊt, trÇm tÝch, biÕn chÊt ë tr¹ng th¸i liÒn khèi hoÆc r¹n nøt. -§¸ m¶nh: c¸c hßn ®¸ rêi nhau, cã trªn 50% (theo träng l−îng) c¸c m¶nh vì cña nham th¹ch kÝch cì trªn 2mm. -§Êt c¸t: ë tr¹ng th¸i kh« khi rêi r¹c, chøa kh«ng qu¸ 50% c¸c h¹t > 2mm, chØ sè dÎo Ip 1. §Êt c¸t (®Êt rêi) vµ ®Êt dÝnh l¹i ®−îc ph©n lo¹i nh− sau: (b¶ng 1- 5 vµ 1- 6). 1.2.2. Ph©n lo¹i theo møc ®é ®µo khã dÔ: §èi víi ph−¬ng ph¸p thi c«ng b»ng thñ c«ng ®Êt ®−îc chia ra lµm 9 nhãm (b¶ng 1- 7). §èi víi ph−¬ng ph¸p thi c«ng b»ng m¸y, c¸ch ph©n lo¹i ®Êt phô thuéc vµo cÊu t¹o vµ tÝnh n¨ng cña m¸y (b¶ng 1-8). B¶ng 1-5 C¸c lo¹i ®Êt rêi Kh¶ n¨ng sö dông trong x©y dùng ®−êng Hµm l−îng h¹t theo kÝch Lo¹i Gia cè b»ng chÊt cì(% träng l−îng) X©y dùng nÒn kÕt dÝnh RÊt thÝch hîp ®Ó Träng l−îng c¸c h¹t >2mm C¸t sái RÊt tèt gia cè xi m¨ng nÕu chiÕm 25-50% cã cÊp phèi tèt C¸t to H¹t>0,5mm chiÕm trªn 50% ThÝch hîp nt C¸t võa H¹t>0,25mm chiÕm trªn 50% ThÝch hîp nt - 7 -
ThÝch hîp nh−ng Ýt thÝch hîp so víi C¸t nhá H¹t>0,1mm chiÕm trªn 75% kÐm æn ®Þnh h¬n c¸t to c¸t võa C¸t bét H¹t>0,05mm chiÕm trªn 75% Ýt thÝch hîp nt B¶ng 1-6 C¸c lo¹i ®Êt dÝnh Hµm l−îng Kh¶ n¨ng trong x©y dùng ®−êng §Êt Ip c¸t(% träng Lo¹i ®Êt dÝnh Gia cè b»ng X©y dùng nÒn l−îng) chÊt kÕt dÝnh ¸ c¸t nhÑ h¹t 1-7 >50 RÊt tèt RÊt tèt lín C¸t 1-7 40 ¸ sÐt nhÑ ThÝch hîp ThÝch hîp 7-12 40 ¸ sÐt nÆng ThÝch hîp nh−ng h¹n chÕ 12-17 40 ®Êt sÐt nhÑ ThÝch hîp Ýt thÝch hîp Kh«ng quy 17-27 ®Êt sÐt bôi Ýt thÝch hîp Ýt thÝch hîp sÐt ®Þnh Kh«ng quy Kh«ng thÝch >27 ®Êt sÐt bÐo Kh«ng thÝch hîp ®Þnh hîp B¶ng 1-7 B¶ng ph©n nhãm ®Êt C«ng cô tiªu Nhãm Tªn ®Êt chuÈn x¸c ®Þnh ®Êt nhãm ®Êt ®Êt phï sa, c¸t båi, ®Êt mµu, ®Êt ®en, ®Êt hoµng thæ, ®Êt mïn Dïng xÎng xóc I ®Êt ®åi sôt lë hoÆc ®Êt n¬i kh¸c ®em ®Õn ®æ(thuéc nhãm 4 dÔ dµng trë xuèng) ch−a bÞ nÐn chÆt ®Êt c¸t pha thÞt hoÆc ®Êt thÞt pha c¸t Dïng xÎng c¶i ®Êt c¸t pha sÐt II tiÕn Ên nÆng tay ®Êt mµu Èm −ít nh−ng ch−a ®Õn tr¹ng th¸i dÝnh dÎo xóc ®−îc ®Êt nhãm III nhãm IV sôt lë, ®Êt n¬i kh¸c mang ®Õn ®æ ®· - 8 -
bÞ nÐn chÆt nh−ng ch−a ®Õn tr¹ng th¸i nguyªn thæ ®Êt phï sa c¸t båi, ®Êt mµu, ®Êt mïn, ®Êt hoµng thæ t¬i xèp cã lÉn c¶ gèc rÔ c©y, mïn r¸c, sái ®¸, g¹ch vôn, m¶nh sµnh kiÕn tróc ®Õn 10% thÓ tÝch hoÆc 50kg ®Õn 150kg trong 1m3 ®Êt c¸t pha thÞt, thÞt pha c¸t, c¸t pha sÐt cã lÉn gèc rÔ c©y sái ®¸, m¶nh vôn kiÕn tróc ®Õn 10% thÓ tÝch hoÆc 50kg ®Õn 150kg trong 1m3 ®Êt c¸t, ®Êt ®en, ®Êt mïn cã lÉn sái ®¸, m¶nh vôn kiÕn Dïng xÎng c¶i tróc, mïn r¸c, gèc rÔ c©y tõ >10%-20% thÓ tÝch hoÆc tiÕn ®¹p b×nh III >150-300kg trong 1m3 th−êng ®· ngËp ®Êt c¸t cã träng l−îng ngËm n−íc lín (>1,7 tÊn/m3) xÎng ®Êt ®en, ®Êt mïn ngËm n−íc n¸t dÝnh ®Êt thÞt, ®Êt sÐt pha thÞt, c¸t pha ng©m n−íc nh−ng ch−a thµnh bïn ®Êt do th©n l¸ c©y môc t¹o thµnh, dïng mai, cuèc ®µo kh«ng thµnh t¶ng mµ vì vôn ra rêi r¹c nh− xØ Dïng mai x¾n IV ®Êt thÞt, ®Êt sÐt nÆng kÕt cÊu chÆt ®−îc ®Êt mÆt s−ên ®åi cã lÉn c©y sim, mua, rµnh rµnh ®Êt n©u mÒm ®Êt thÞt mµu x¸m(bao gåm mµu xanh lam, mµu x¸m xanh cña v«i) ®Êt mÆt s−ên ®åi Ýt sái ®Êt ®á ë ®åi nói ®Êt sÐt pha sái non Dïng cuèc bµn V ®Êt sÐt tr¾ng kÕt cÊu chÆt lÉn m¶nh vôn kiÕn tróc hoÆc gèc cuèc ®−îc rÔ c©y ®Õn 10% thÓ tÝch hoÆc 50kg ®Õn 150kg trong 1m3 ®Êt c¸t, ®Êt mïn, ®Êt ®en, ®Êt hoµng thæ cã lÉn sái ®¸, m¶nh vôn kÝªn tróc tõ 25-35% thÓ tÝch hoÆc >300 ®Õn 500kg trong 1m3 ®Êt thÞt, ®Êt sÐt, ®Êt n©u r¾n ch¾c cuèc ra chØ ®−îc hßn nhá - 9 -
®Êt chua ®Êt kiÒm kh« cøng ®Êt mÆt ®ª, mÆt ®−êng ®Êt cò ®Êt mÆt s−ên ®åi lÉn sái ®¸, cã sim mua rµnh rµnh mäc ®Çy Dïng cuèc bµn ®Êt thÞt, ®Êt sÐt kÕt cÊu chÆt lÉn sái, m¶nh vôn kiÕn tróc, chèi tay ph¶i VI gèc rÔ c©y tõ >10%-20% thÓ tÝch hoÆc >150-300kg trong dïng cuèc chim 1m3 to l−ìi ®Ó ®µo ®¸ v«i phong ho¸ giµ n»m trong ®Êt, ®µo ra tõng m¶ng ®−îc, khi cßn trong ®Êt t−¬ng ®èi mÒm, ®µo ra r¾n dÇn l¹i, ®Ëp vì vôn ra nh− xØ ®Êt ®åi lÉn tõng líp sái, l−îng sái tõ 25-35%, lÉn ®¸ ®¸ t¶ng, ®¸ tr¸i ®Õn 20% thÓ tÝch ®Êt mÆt ®−êng ®¸ d¨m hoÆc ®−êng ®Êt r¶i m¶nh sµnh, Dïng cuèc VII g¹ch vì chim nhá nÆng ®Êt cao lanh, ®Êt thÞt, ®Êt sÐt kÕt cÊu chÆt lÉn m¶nh vôn ®Õn 2,5kg kiÕn tróc, gèc rÔ c©y tõ >20-30% thÓ tÝch hoÆc >300- 500kg trong 1m3 ®Êt lÉn ®¸ t¶ng ®¸ tr¸i > 20-30% thÓ tÝch Dïng cuèc ®Êt mÆt ®−êng nhùa láng ®Êt lÉn vá loµi trai èc kÕt dÝnh chim nhá nÆng VIII chÆt ®µo thµnh t¶ng ®−îc(vïng ven biÓn th−êng dïng ®Ó ®Õn 2,5kg hoÆc x©y t−êng) ®Êt lÉn ®¸ bät dïng xµ beng ®µo ®−îc ®Êt lÉn ®¸ t¶ng, ®¸ tr¸i >30% thÓ tÝch, cuéi sáigiao kÕt bëi Dïng xµ beng ®Êt sÐt. §Êt cã lÉn tõng vØa ®¸, phiÕn ®¸ ong xen kÏ (lo¹i IX choßng bóa míi ®¸ khi cßn trong lßng ®Êt t−¬ng ®èi mÒm) ®µo ®−îc ®Êt sái ®á r¾n ch¾c Chó thÝch 1: Theo “§Þnh møc lao ®éng trong x©y dùng c¬ b¶n” U.B.KT.C.B.NN n¨m 1971. B¶ng 1-8 B¶ng ph©n lo¹i ®Êt theo m¸y CÊp ®Êt M¸y san vµ Lo¹i ®Êt M¸y xóc M¸y xóc M¸y ñi m¸y san tù chuyÓn (®µo) hµnh §Êt sÐt - −ít, mÒm, kh«ng lÉn cuéi sái s¹n ®¸ II II II II d¨m - NÆng, vì tõng m¶ng, cã lÉn sái s¹n II III III III ®Êt sÐt - 10 -
- −ít, mÒm, kh«ng lÉn cuéi sái s¹n ®¸ II II II I-II d¨m - NÆng, vì tõng m¶ng, cã lÉn sái s¹n I I I I C¸t - kh« II III III I - cã ®é Èm tù nhiªn II II II I - kh«ng lÉn sái, ®¸ d¨m II II II I ¸ sÐt - nhÑ I I I I - nÆng II II II II - ¸ c¸t II II II I §Êt bïn - kh«ng cã rÔ c©y I I I I - cã rÔ c©y I I I I - ®¸ d¨m I I I I - ®Êt sÐt cøng tõng líp, lÉn lén ®¸ I I I IV th¹ch cao mÒm, ®¸ ®· ®−îc ph¸ m×n 1.2.3. C¸ch ph©n lo¹i ®Êt cña Mü (theo AASHTO M145-87) C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa trªn: Sù ph©n tÝch thµnh phÇn h¹t ®¬n gi¶n (sö dông c¸c sµng vu«ng 2mm, 0,5mm vµ 74μm) giíi h¹n ch¶y WL vµ chØ sè dÎo Ip. Tõ nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®Ó tÝnh chØ sè nhãm vµ chØ sè nhãm chÝnh lµ sù ph©n lo¹i ®Êt. §Ó ph©n lo¹i ®Êt ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc t×m tØ lÖ phÇn tr¨m lät qua sµng 74μm, nÕu tØ lÖ nµy cao h¬n 35 th× ®ã lµ lo¹i ®Êt dÝnh vµ kÕt thóc viÖc ph©n lo¹i theo c¸c gi¸ trÞ WL vµ Ip. NÕu tØ lÖ nµy nhá h¬n 35 th× ®ã lµ ®Êt rêi. Trong tr−êng hîp nµyph¶i tiÕp tôc ph©n lo¹i b»ng c¸ch xÐt ®Õn tØ lÖ phÇn tr¨m cña ®Êt lät qua sµng 2mm vµ 0,5mm vµ theo WLvµ Ip vµ b»ng c¸ch ®−a lªn c¸c « kh¸c nhau kÓ tõ tr¸i sang cña b¶ng ta sÏ chän ®−îc « ®Çu tiªn thÝch hîp víi c¸c lo¹i ®¸t ®ang xÐt. * ChØ sè nhãm IG ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: IG = 0,2 a + 0,005ac + 0,01bd Trong ®ã: a,b,c vµ d x¸c ®Þnh nh− sau: (Gäi x lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña ®Êt lät qua sµng 74μm) x 75 a = 40 x 55 b = 40 - 11 -
WL 60 c = 20 Ip 30 d = 20 ChØ sè nhãm ®−îc vª trßn theo sè nguyªn gÇn nhÊt, gi¸ trÞ 0,5 xem lµ 1. ChØ sè nhãm thay ®æi tõ 0 ®Õn 20, c¸c chØ sè nhá øng víi lo¹i ®Êt tèt. Dïng chØ sè nhãm nµy ®Ó chÝnh x¸c viÖc ph©n lo¹i ®Êt theo b¶ng d−íi ®©y (b¶ng 1-9). B¶ng 1-9 B¶ng ph©n lo¹i ®Êt cña Mü (®· chuyÓn sang ®¬n vÞ quèc tÕ) Ph©n lo¹i §Êt rêi (d−íi 35% lät qua sµng 74μm) §Êt dÝnh chung Nhãm A -1 A -2 A -4 A -5 A -6 A -7 hoÆc tæ A -3 A -1a A -1b A-2-4 A-2-5 A-2-6 A-2-7 A-7- A-7-6 Ph©n tÝch thµnh phÇn Max50 h¹t % Max50 Min50 Max30 Max35 Max35 Max35 Max35 Min35 Min35 Min35 Min35 Min35 lät qua Max20 Max10 Max15 sµng 2mm 0,5mm 74μm C¸c ®Æc tr−ng cña nhãm h¹t lät Max40 Max40 Max40 Max84 Max40 Max40 Max40 Min40 Min40 sµng Max6 Max6 Min10 Min10 Min10 Min10 Min10 Min10 Min10 Min10 Min10 0,5mm. Giíi h¹n ch¶y ChØ sè dÎo ChØ sè 0 0 0 0 0 Max4 Max4 Max8 Max12 Max16 Max20 Max20 nhãm Lo¹i vËt liÖu C¸t ®Êt sái vµ c¸t Sái vµ ¸ c¸t hoÆc ¸ sÐt ®Êt bôi ®Êt sÐt ®¹i mÞn diÖn ChÊt l−îng khi lµm RÊt tèt ®Õn tèt ®¹t vµ xÊu nÒn ®−êng - 12 -
Ghi chó: Víi mçi lo¹i ®Êt gièng nhau th× sau ký hiÖu cña nhãm ng−êi ta ghi thªm chØ sè nhãm vµo ngoÆc ®¬n. VÝ dô: A-2-6(3) hoÆc A-7-5(17). 1.3. TR×NH tù vµ néi dung thi c«ng nÒn ®−êng. Qu¸ tr×nh thi c«ng nÒn ®−êng gåm cã mét sè tr×nh tù. Khi tæ chøc thi c«ng ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn cña tõng ®o¹n, t×nh h×nh m¸y, thiÕt bÞ nh©n lùc hiÖn cã mµ tiÕn hµnh phèi hîp c¸c tr×nh tù víi nhau theo mét kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh trong thiÕt kÕ tæ chøc thi c«ng. Th«ng th−êng c¸c c«ng tr×nh nh− cÇu nhá, cèng, kÌ tiÕn hµnh thi c«ng ®ång thêi víi nÒn ®−êng nh−ng th−êng xuyªn yªu cÇu lµm xong tr−íc nÒn ®−êng. Khi dïng ph−¬ng ph¸p tæ chøc thi c«ng d©y chuyÒn, ®Ó tr¸nh ¶nh h−ëng tíi thi c«ng nÒn ®−êng, th× c¸c c«ng tr×nh nh©n t¹o nhá th−êng ph¶i tiÕn hµnh thi c«ng tr−íc c«ng tr×nh nÒn ®−êng. Tr×nh tù thi c«ng nÒn ®−êng nh− sau: A- C«ng t¸c chuÈn bÞ tr−íc thi c«ng. 1. C«ng t¸c chuÈn bÞ vÒ kü thuËt Bao gåm c¸c c«ng t¸c chuÈn bÞ sau: kh«i phôc vµ c¾m l¹i tuyÕn ®−êng, lËp hÖ cäc dÊu, x¸c ®Þnh ph¹m vi thi c«ng, chÆt c©y cèi, dì nhµ cöa, ®Òn bï tµi s¶n, lªn ga phãng d¹ng nÒn ®−êng, lµm c¸c c«ng tr×nh tho¸t n−íc, lµm ®−êng t¹m ®−a m¸y vµo c«ng tr−êng, nghiªn cøu hå s¬ thiÕt kÕ kü thuËt 2. C«ng t¸c chuÈn bÞ vÒ tæ chøc: Tæ chøc bé phËn qu¶n lý chØ ®¹o thi c«ng, chuyÓn qu©n, x©y dùng l¸n tr¹i, ®iÒu tra phong tôc tËp qu¸n ®Þa ph−¬ng, ®iÒu tra t×nh h×nh khÝ hËu thuû v¨n t¹i tuyÕn ®−êng B- C«ng t¸c chÝnh. - Xíi ®Êt. - §µo, ®¾p vµ vËn chuyÓn ®Êt. §Çm chÆt ®Êt. - C«ng t¸c hoµn thiÖn: san ph¼ng bÒ mÆt, tu söa m¸i dèc taluy. - Lµm c¸c r·nh tho¸t n−íc, ng¨n n−íc vµ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ 1.4. c¸c ph−¬ng ph¸p thi c«ng nÒn ®−êng. C«ng t¸c thi c«ng ®Êt, ®¸ nÒn ®−êng bao gåm c¸c kh©u: ®µo, vËn chuyÓn, ®æ ®¾p, ®Çm nÐn, hoµn thiÖn. Th«ng th−êng cã thÓ sö dông nh©n lùc, c¬ giíi, thuû lùc, næ ph¸ xem ®ã lµ c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng nÒn ®−êng. 1.4.1. Thi c«ng b»ng nh©n lùc vµ ph−¬ng ph¸p c¬ giíi ho¸ mét phÇn. Theo c¸ch nµy, chñ yÕu lµ dùa vµo nh©n lùc, dùa vµo c¸c c«ng cô cÇm tay vµ c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc ®¬n gi¶n (dïng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶, gi¶m nhÑ c−êng ®é lao ®éng), c¸ch nµy thÝch hîp víi c¸c c«ng tr−êng thiÕu m¸y lµm ®−êng vµ cã khèi l−îng c«ng tr×nh nhá, c¸c ®iÓm thi c«ng ph©n t¸n r¶i r¸c vµ mét sè c«ng t¸c phô nµo ®ã. - 13 -
1.4.2. Thi c«ng c¬ giíi. Cã thÓ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng rÊt nhiÒu, t¨ng nhanh tiÕn ®é thi c«ng, ®¶m b¶o ch¾c ch¾n chÊt l−îng c«ng tr×nh. C¸c m¸y lµm ®Êt th−êng dïng ®Ó x©y dùng nÒn ®−êng gåm cã: m¸y xíi, m¸y ñi, m¸y c¹p chuyÓn, m¸y san, m¸y xóc (phèi hîp víi «t« vËn chuyÓn ®Êt) vµ c¸c m¸y lu lÌn, ®Çm nÐn c¸c m¸y lµm ®Êt, theo tÝnh n¨ng cña chóng, cã thÓ hoµn thµnh mét phÇn hay toµn bé c«ng t¸c x©y dùng nÒn ®−êng (xem b¶ng 1-10). B¶ng 1-10 Ph¹m vi thÝch dông cña c¸c m¸y lµm ®Êt th−êng dïng Tªn H¹ng môc c«ng t¸c thÝch hîp m¸y C«ng t¸c chuÈn bÞ C«ng t¸c chÝnh C«ng t¸c phô 1. Lµm ®−êng t¹m. 1. Lµm nÒn ®¾p vµ nÒn 1. §¾p tr¶ nh÷ng chç 2. Hóc ®æ c©y, ®µo ®µo cã cao ®é d−íi 3m nÒn ®−êng bÞ khuyÕt rÔ 2. VËn chuyÓn ®Êt ®µo ë côc bé 3. RÉy cá cù ly 10-100m, r¶i ®¾p 2. San, ®Çm ®¾p ®Êt M¸y ñi 4. Dän ph¼ng mÆt vµ ®Çm nÐn 3. T¹o bËc cÊp ë s−ên b»ng 3. Lµm nÒn 1/2 ®µo 1/2 dèc 5. §µo, ®¾p c¸c hè. ®¾p trªn s−ên nói 4. Hç trî m¸y c¹p chuyÓn 5. Dän ®¸ sau næ ph¸ 1. RÉy cá 1. §µo vµ vËn chuyÓn ®Êt 1. San s¬ bé nÒn 2. ChuyÓn ®¸ c« víi cù ly 60-700m, san ®−êng M¸y c¹p lËp. G¹t ph¼ng mÆt vµ ®Çm nÐn (kh«ng h¹n 2. San b»ng thïng ®Êu chuyÓn b»ng chÕ cao ®é) vµ ®èng ®Êt ®æ 3. §µo lßng ®−êng 1. RÉy cá 1. Lµm nÒn ®¾p d−íi 1. §µo r·nh 2. Lµm t¬i ®Êt 0,75m, lµm nÒn ®µo 0,5- 2. San ph¼ng nÒn, gät M¸y san 0,6m vµ nÒn1/2 ®µo 1/2 taluy ®¾p 3. Trén hçn hîp, söa taluy, r¶i vËt liÖu 1.§µo rÔ c©y 1. Xíi ®Êt khã ®µo M¸y xíi 2.Xíi mÆt ®−êng cò 2. Lµm vì líp ®Êt ®ãng b¨ng 0,5m 1. §µo vµ ®æ ®Êt trong b¸n kÝnh 7m M¸y xóc 2. §æ ®Êt lªn «t« ®Ó chë ®i xa §Ó cã thÓ ph¸t huy ®Çy ®ñ hiÖu suÊt lµm viÖc cña m¸y (®Æc biÖt lµ c¸c m¸y chÝnh) th× ph¶i chän phèi hîp mét sè lo¹i m¸y dùa theo tÝnh chÊt c«ng tr×nh vµ c¸c ®iÒu kiÖn thi - 14 -
c«ng ®Ó cïng hoµn thµnh nhiÖm vô thi c«ng. ViÖc phèi hîp nµy ®−îc gäi lµ thi c«ng c¬ giíi ho¸ tæng hîp, hiÖn ®¹i ho¸ thi c«ng nÒn ®−êng. 1.4.3. Thi c«ng b»ng ph−¬ng ph¸p thuû lùc. Dïng c¸c lo¹i m¸y thuû lùc nh− b¬m n−íc, sóng phun n−íc phun mét dßng n−íc m¹nh ®Ó lµm cho ®Êt bÞ xãi rêi ra, råi ®−a ®Êt ®ã ch¶y ®Õn ®iÓm cÇn cho l¾ng ®äng l¹i. Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ dïng ®Ó ®µo c¸c tÇng ®Êt t−¬ng ®èi rêi r¹c vµ dïng ®Ó ®¾p nÒn ®¾p hoÆc dïng ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c khoan lç gia cè nÒn ®Êt yÕu, nh−ng ph¶i cã ®ñ nguån n−íc vµ ®éng lùc. §èi víi c¸c tr−êng hîp ®¾p nÒn b»ng c¸t sái hoÆc ®¾p l¹i c¸c hè mãng th× cßn cã thÓ cã t¸c dông lµm chÆt ®Êt (gäi lµ ph−¬ng ph¸p ®Çm nÐn b»ng thuû lùc). 1.4.4. Thi c«ng b»ng ph−¬ng ph¸p næ ph¸. Dùa vµo søc næ ph¸ cña thuèc næ ®Ó ph¸ vì vµ lµm v¨ng ®¸ cã thÓ dïng c«ng cô thñ c«ng hoÆc c¬ giíi ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c khoan lç vµ dän dÑp ®¸ vì. Næ ph¸ lµ ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®µo nÒn ®¸, còng cã thÓ dïng ®Ó lµm t¬i xèp ®Êt ®ãng b¨ng (hoÆc ®Êt cøng) dïng ®Ó ®µo vÐt lÇy, ®µo rÔ c©y, khai th¸c ®¸ Næ ph¸ ®Þnh h−íng cã thÓ ®em ®Êt tõ nÒn ®µo chuyÓn sang lµm nÒn ®¾p. Næ ph¸ ®Èy Ðp vµ næ ph¸ më réng lç cã thÓ dïng ®Ó xö lý mãng ®Êt yÕu. C¸c ph−¬ng ph¸p thi c«ng nãi trªn th−êng ®ßi hái ph¶i phèi hîp sö dông; vÝ dô: dïng ph−¬ng ph¸p c¬ giíi ho¸ tæng hîp ®Ó lµm nÒn ®−êng cuèi cïng vÉn ph¶i phèi hîp mét sè nh©n lùc ®Ó lµm c«ng t¸c hoµn thiÖn. - 15 -
Ch−¬ng 2 C«ng t¸c chuÈn bÞ thi c«ng 2.1. c¸c vÊn ®Ò chung 1. Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ thi c«ng cÇn ph¶i theo dâi vµ kiÓm tra c¸c c«ng t¸c sau: - Dän dÑp phÇn ®Êt ®Ó x©y dùng ®−êng, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt, chÆt c©y ®¸nh gèc, di chuyÓn c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc cò, di chuyÓn må m¶. - x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt, l¾p ®Æt thiÕt bÞ, lµm kho b·i vËt liÖu. - X©y dùng nhµ ë, nhµ lµm viÖc c¸c lo¹i, phßng thÝ nghiÖm hiÖn tr−êng. - chuÈn bÞ xe m¸y thi c«ng vµ vËn chuyÓn, x−ëng söa ch÷a xe m¸y. - TuyÓn chän vµ ®µo t¹o c¸n bé thi c«ng, c¬ khÝ. - LËp b¶n vÏ thi c«ng. 2. Khi thi c«ng trong thêi h¹n vµi n¨m th× nªn tiÕn hµnh c«ng t¸c chuÈn bÞ cho mét sè h¹ng môc c«ng t¸c nµo ®ã r¶i ra theo thêi gian. VÝ dô nÕu dù ®Þnh thi c«ng mÆt ®−êng trong n¨m thø hai, th× c«ng t¸c chuÈn bÞ s¶n xuÊt vËt liÖu vµ b¸n thµnh phÈm x©y dùng mÆt ®−êng nªn tiÕn hµnh vµo cuèi n¨m thø nhÊt chø kh«ng ph¶i ngay tõ khi khëi c«ng. NÕu x©y dùng sím qu¸, sÏ kh«ng tr¸nh khái t×nh tr¹ng c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i chê viÖc l©u dµi, trong khi cã thÓ phôc vô cho c¸c c«ng tr×nh kh¸c. 3. Nªn ph©n bè c¸c c«ng t¸c chuÈn bÞ theo thêi gian ®Ó gi¶m bít chi phÝ ph¶i chi ®ång thêi vµ cã thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c chuÈn bÞ b»ng mét lùc l−îng vµ nhiÒu ph−¬ng tiÖn nhá. Tuy nhiªn cÇn ph¶i b¶o ®¶m hoµn thµnh kÞp thêi bëi v× nÕu ®Ó c«ng t¸c chuÈn bÞ chËm trÔ th× sÏ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn thêi gian x©y dùng c«ng tr×nh. 4. ViÖc chuÈn bÞ c¸c h¹ng môc nªu trªn ph¶i ®−îc hoµn thµnh trong thêi gian 90 ngµy kÓ tõ khi khëi c«ng. Riªng phßng thÝ nghiÖm hiÖn tr−êng vµ c¸c thiÕt bÞ thÝ nghiÖm ph¶i hoµn thµnh trong 60 ngµy kÓ tõ khi khëi c«ng. 5. Chi tiÕt c¸c h¹ng môc cña c«ng t¸c chuÈn bÞ vµ danh môc vÒ thiÕt bÞ vµ nh©n sù ®· nép lóc bá thÇu kh«ng ®−îc thay ®æi vµ ph¶i theo ®óng c¸ch vµ tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång. 2.2 chuÈn bÞ nhµ c¸c lo¹i vµ v¨n phßngt¹i hiÖn tr−êng ViÖc chuÈn bÞ nhµ c¸c lo¹i, ph¶i ®−îc lµm theo ®óng hîp ®ång. 2.2.1 Yªu cÇu vÒ bè trÝ nhµ ë vµ nhµ lµm viÖc: 1. Nhµ thÇu ph¶i x©y dùng, cung cÊp, b¶o qu¶n söa ch÷a c¸c lo¹i nhµ ë, nhµ lµm viÖc (v¨n phßng), c¸c nhµ x−ëng nhµ kho t¹m thêi t¹i hiÖn tr−êng, kÓ c¶ c¸c v¨n phßng vµ nhµ ë cho c¸c gi¸m s¸t viªn. Sau khi hoµn thµnh hîp ®ång th× ph¶i dì bá c¸c nhµ ®ã. 2. Yªu cÇu chung ®èi víi c¸c lo¹i nhµ v¨n phßng ph¶i phï hîp víi c¸c ®iÒu lÖ liªn quan hiÖn hµnh cña nhµ n−íc (nh− quy chuÈn x©y dùng ViÖt Nam). - 16 -
3. Trô së v¨n phßng cña nhµ thÇu vµ cña c¸c kü s− t− vÊn, nhµ cña gi¸m s¸t viªn vµ nhµ c¸c lo¹i kh¸c ph¶i ®−îc bè trÝ phï hîp víi kÕ ho¹ch chuÈn bÞ ®· ghi râ trong hîp ®ång. 4. Yªu cÇu bè trÝ nhµ trong vïng phô cËn cña mét tr¹m trén bª t«ng nhùa nh− b¶ng 2-1. B¶ng 2-1 Yªu cÇu ®èi víi nhµ lµm viÖc vµ nhµ ë, ë tr¹m trén bª t«ng nhùa Sè tèi thiÓu Cù ly tèi ®a ®Õn tr¹m Lo¹i nhµ ph¶i cung cÊp trén bª t«ng nhùa (km) V¨n phßng hiÖn tr−êng cña nhµ thÇu 1 2 V¨n phßng hiÖn tr−êng cña kü s− t− vÊn 2 5 V¨n phßng thÝ nghiÖm hiÖn tr−êng 1 2 Nhµ ë cña gi¸m s¸t viªn 1 25 5. C¸c v¨n phßng, nhµ, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vÖ sinh m«i tr−êng, kÕt cÊu ph¶i v÷ng ch¾c, tho¸t n−íc tèt, cã s©n ®−êng r¶i mÆt, ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu ®iÖn, n−íc, ®iÖn tho¹i vµ c¸c thiÕt bÞ, ®å ®¹c trong nhµ sö dông thÝch hîp C¸c nhµ kho ph¶i ®¶m b¶o b¶o qu¶n tèt vËt liÖu. 2.2.2. Yªu cÇu ®èi víi phßng thÝ nghiÖm hiÖn tr−êng: 1. Nhµ thÇu ph¶i cung cÊp toµn bé nhµ cöa, vËt liÖu thiÕt bÞ thÝ nghiÖm theo yªu cÇu thùc hiÖn hîp ®ång d−íi sù h−íng dÉn vµ gi¸m s¸t cña kü s− t− vÊn. 2. Phßng thÝ nghiÖm ®−îc x©y dùng c¸ch tr¹m trén bª t«ng nhùa kh«ng qu¸ 2km vµ trong khu vùc kh«ng bÞ « nhiÔm khi tr¹m trén ho¹t ®éng. 3. Phßng thÝ nghiÖm ph¶i cã ®ñ c¸n bé vµ nh©n viªn kü thuËt cã chøng chØ tay nghÒ vµ ph¶i ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ thÝ nghiÖm nh− ë b¶ng 2-2 ®Ó lµm c¸c thÝ nghiÖm ®¶m b¶o hoµn thµnh c«ng tr×nh theo ®óng c¸c quy ®Þnh kü thuËt trong hå s¬ ®Êu thÇu. B¶ng 2-2 Danh môc c¸c thÝ nghiÖm vµ c¸c trang thiÕt bÞ chñ yÕu ph¶i cã ë trong phßng thÝ nghiÖm hiÖn tr−êng cña nhµ thÇu TT Danh môc c¸c thÝ nghiÖm yªu Trang bÞ chñ yÕu cÇn cã cÇu I. VÒ thÝ nghiÖm ®Êt I.1 Ph©n tÝch thµnh phÇn h¹t Hai bé sµng 200-0,02mm; mét c©n 200g chÝnh x¸c ®Õn 0,2gram; mét c©n 100g chÝnh x¸c ®Õn 0,1gram I.2 X¸c ®Þnh ®é Èm Mét c©n 100g chÝnh x¸c ®Õn 0,1gram vµ mét tñ sÊy cã thÓ gi÷ nhiÖt ë nhiÖt ®é 100-105oC I.3 X¸c ®Þnh giíi h¹n dÎo, giíi Mét bé thÝ nghiÖm giíi h¹n dÎo vµ mét bé thÝ h¹n ch¶y nghiÖm giíi h¹n ch¶y - 17 -
I.4 ThÝ nghiÖm ®Çm nÐn Mét bé ®Çm nÕn tiªu chuÈn vµ mét bé ®Çm nÐn c¶i tiÕn I.5 ThÝ nghiÖm CBR Mét thiÕt bÞ ®Çm nÐn + 5 bé khu«n I.6 ThÝ nghiÖm Ðp lón trong Mét bé khu«n cña thÝ nghiÖm CBR vµ mét phßng (x¸c ®Þnh Eo) tÊm Ðp D=5cm, gi¸ l¾p ®Æt ®ång hå ®o biÕn d¹ng chÝnh x¸c ®Õn 0,01mm, m¸y nÐn II. ThÝ nghiÖm vËt liÖu mãng ¸o ®−êng II.1 Ph©n tÝch thµnh phÇn h¹t 1-2 Bé sµng tiªu chuÈn 0,02-40mm + c©n 1000gram ®é chÝnh x¸c 0,5gram II.2 ThÝ nghiÖm ®Çm nÐn Nh− ®iÒu 1.4 + c©n 1000gram ®é chÝnh x¸c 0,5gram II.3 ThÝ nghiÖm ®Çm nÐn mét trôc Mét m¸y nÐn 10 tÊn kh«ng h¹n chÕ në h«ng (dïng cho vËt liÖu mãng cã gia cè chÊt liªn kÕt v« c¬) II.4 ThÝ nghiÖm ®é hao mßn cña Mét bé thÝ nghiÖm tiªu chuÈn LosAngeles ®¸ d¨m (LosAngeles) II.5 ThÝ nghiÖm hµm l−îng sÐt Mét bé tiªu chuÈn trong vËt liÖu ®¸ hoÆc thÝ nghiÖm ®−¬ng l−îng c¸t ES II.6 ThÝ nghiÖm hµm l−îng h¹t dÑt Mét bé tiªu chuÈn III. ThÝ nghiÖm bª t«ng nhùa vµ hçn hîp nhùa III.1 ThÝ nghiÖm ®é kim lón cña Mét bé tiªu chuÈn nhùa III.2 ThÝ nghiÖm ®é nhít Mét bé tiªu chuÈn III.3 ThÝ nghiÖm ®é kÐo dµi cña Mét bé tiªu chuÈn nhùa III.4 ThÝ nghiÖm nhiÖt ®é ho¸ mÒm Mét bé tiªu chuÈn III.5 X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vËt lý Mét c©n bµn 100gram (chÝnh x¸c ®Õn cña mÉu bª t«ng nhùa 0,5gram) + 1c©n trong n−íc 1000gram (chÝnh x¸c ®Õn 0,1gram) + mét m¸y trén hçn hîp ®Ó ®óc mÉu III.6 ThÝ nghiÖm Marshall Mét bé (Gåm c¶ thiÕt bÞ ®óc mÉu, ®Èy mÉu) III.7 ThÝ nghiÖm x¸c ®Þnh hµm Mét bé (b»ng ph−¬ng ph¸p ly t©m hoÆc l−îng nhùa ph−¬ng ph¸p ch−ng cÊt) IV. ThÝ nghiÖm bª t«ng xi m¨ng IV.1 ThÝ nghiÖm ph©n tÝch thµnh Nh− II.1 phµn h¹t IV.2 X¸c ®Þnh ®é sôt cña hçn hîp Mét m¸y trén trong phßng + 1 c©n 100 kg + - 18 -
c¸c phÔu ®ong + 2bé ®o ®é sôt + 1 bµn rung IV.3 ThÝ nghiÖm c−êng ®é nÐn .;’, Mét m¸y nÐn 10 tÊn + 1 bé trang thiÕt bÞ mÉu d−ìng hé (cã thÓ khèng chÕ ®é Èm vµ nhiÖt ®é), c¸c khu«n ®óc mÉu (15x15x15) cm hoÆc (20x20x20) cm IV.4 ThÝ nghiÖm c−êng ®é kÐo uèn Mét bé hoÆc Ðp chÎ IV.5 X¸c ®Þnh nhanh ®é Èm cña cèt C©n 1000gram (chÝnh x¸c ®Õn 1gram) + tñ liÖu sÊy V. C¸c trang bÞ kiÓm tra hiÖn tr−êng V.1 M¸y ®o ®¹c Mét kinh vÜ + mét thuû b×nh chÝnh x¸c ®Ó quan tr¾c lón + th−íc c¸c lo¹i V.2 KiÓm tra ®é chÆt b»ng ph−¬ng Mét bé thiÕt bÞ rãt c¸t ph¸p rãt c¸t V.3 X¸c ®Þnh ®é Èm b»ng ph−¬ng Mét bé thÝ nghiÖm ®èt cån + dao ®ai + c©n ph¸p dao ®ai ®èt cån V.4 §o ®é vâng trùc tiÕp d−íi Mét cÇn Benkelman 2:1 cã c¸nh tay ®ßn dµi b¸nh xe ≥ 2,5m + gi¸ l¾p thiªn ph©n kÕ + 3-5 thiªn ph©n kÕ V.5 ThÝ nghiÖm Ðp lón hiÖn tr−êng Mét kÝch gia t¶i 5-10 tÊn; tÊm Ðp D=33cm, mét bé gi¸ m¾c thiªn ph©n kÕ; 5-6 thiªn ph©n kÕ V.6 X¸c ®Þnh l−îng nhùa phun C¸c tÊm giÊy b×a 1m2 t−íi t¹i hiÖn tr−êng V.7 Khoan lÊy mÉu bª t«ng nhùa M¸y khoan mÉu, ®−êng kÝnh 105mm V.8 §o ®é b»ng ph¼ng Mét bé th−íc dµi 3m Ghi chó b¶ng 2-2: Tuú thùc tÕ cã thÓ yªu cÇu nhµ thÇu mua s¾m hoÆc bá chi phÝ thuª thùc hiÖn c¸c h¹ng môc thÝ nghiÖm cÇn thiÕt kh¸c (®Æc biÖt lµ c¸c thÝ nghiÖm phôc vô cho viÖc thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng chi tiÕt). 2.2.3 Yªu cÇu vÒ x−ëng söa ch÷a: 1. Nhµ thÇu ph¶i bè trÝ mét x−ëng söa ch÷a ®−îc trang bÞ thÝch hîp ®Ó söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng vµ xe vËn chuyÓn phôc vô c«ng tr×nh. 2. Ngoµi ra ph¶i bè trÝ mét nhµ kho ®Ó b¶o qu¶n c¸c phô tïng, thiÕt bÞ dù tr÷ vµ c¸c nhµ hoÆc s©n ®Ó xe m¸y. 3. Víi c¸c c«ng tr×nh trong n−íc, nhu cÇu vÒ nhµ cöa t¹m thêi phô thuéc vµo khèi l−îng c«ng tr×nh, thêi h¹n thi c«ng, vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa ph−¬ng, dùa vµo c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh hiÖn hµnh ®Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c. - 19 -
2.3 chuÈn bÞ c¸c c¬ së s¶n xuÊt. 1. C¬ së s¶n xuÊt cña c«ng tr−êng gåm c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vµ b¸n thµnh phÈm, c¸c x−ëng söa ch÷a c¬ khÝ vµ b¶o d−ìng xe m¸y, c¸c c¬ së b¶o ®¶m viÖc cung cÊp ®iÖn, n−íc phôc vô cho qu¸ tr×nh thi c«ng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu. 2. Trõ c¸c thµnh phè vµ khu vùc kinh tÕ lín, trong x©y dùng ®−êng th−êng tæ chøc c¸c c¬ së s¶n xuÊt t¹m thêi, thêi gian sö dông 2-3 n¨m ®Ó s¶n xuÊt c¸c b¸n thµnh phÈm. 3. Ph¶i tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ vËt liÖu c¸c lo¹i (cÊp phèi, ®¸ c¸c lo¹i, c¸c b¸n thµnh phÈm: bª t«ng nhùa, ®¸ trén nhùa, bª t«ng xi m¨ng ) cho c¸c c«ng tr×nh, c¨n cø vµo vÞ trÝ c¸c nguån vËt liÖu phï hîp víi tiÕn ®é thi c«ng mµ x¸c ®Þnh c«ng suÊt ho¹t ®éng cña c¸c má vËt liÖu vµ c¸c tr¹m trén trùc thuéc nhµ thÇu còng nh− khèi l−îng vËt liÖu ph¶i mua t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt cè ®Þnh theo hîp ®ång. 4. Thêi kú chuÈn bÞ c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ®−îc x¸c ®Þnh theo thêi h¹n mµ xÝ nghÖp ®ã ph¶i cung cÊp s¶n phÈm cho x©y dùng ®−êng. §Ó x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp nµy còng ph¶i lËp tiÕn ®é thi c«ng, ghi râ: ngµy khëi c«ng vµ ngµy hoµn thµnh nhµ x−ëng s¶n xuÊt vµ nhµ ë, thêi kú vËn chuyÓn thiÕt bÞ ®Õn x©y l¾p, thêi gian ch¹y thö vµ s¶n xuÊt thö, thêi gian lµm ®−êng vËn chuyÓn vËt liÖu ®Õn vµ chë s¶n phÈm ®i 5. Tr−íc khi xÝ nghiÖp s¶n xuÊt phôc vô thi c«ng ph¶i cã mét thêi gian dù tr÷ söa ch÷a c¸c trôc trÆc ph¸t hiÖn khi s¶n xuÊt thö. 6. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cÇn ph¶i tæ chøc ®µo t¹o, båi d−ìng tay nghÒ ®Ó cã ®ñ c¸n bé, c«ng nh©n sö dông tèt c¸c xÝ nghÖp ®ã. 2.4 chuÈn bÞ ®−êng t¹m, ®−êng tr¸nh vµ c«ng t¸c ®¶m b¶o giao th«ng 1. Khi sö dông ®−êng hiÖn cã ®Ó vËn chuyÓn phôc vô thi c«ng th× nhµ thÇu ph¶i ®¶m nhËn viÖc duy tu b¶o d−ìng con ®−êng ®ã, b¶o ®¶m cho xe ch¹y an toµn vµ ªm thuËn. 2. Khi thi c«ng n©ng cÊp c¶i t¹o hoÆc lµm l¹i con ®−êng cò th× nhµ thÇu ph¶i cã biÖn ph¸p thi c«ng kÕt hîp tèt víi viÖc b¶o ®¶m giao th«ng sao cho c¸c xe m¸y vµ xe c«ng céng kh«ng lµm h¹i c«ng tr×nh vµ viÖc ®i l¹i ®−îc an toµn. 3. §Ó b¶o vÖ c«ng tr×nh, ®¶m b¶o an toµn giao th«ng, nhµ thÇu ph¶i bè trÝ ®Çy ®ñ c¸c biÓn b¸o, rµo ch¾n, thiÕt bÞ chiÕu s¸ng vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c t¹i nh÷ng vÞ trÝ mµ viÖc thi c«ng kh«ng g©y trë ng¹i cho viÖc sö dông b×nh th−êng con ®−êng. C¸c biÓn b¸o ph¶i s¬n ph¶n quang, c¸c thiÕt bÞ an toµn kh¸c ph¶i cã chiÕu s¸ng ®¶m b¶o cã thÓ nh×n thÊy chóng vµo ban ®ªm. 4. Nhµ thÇu ph¶i bè trÝ ng−êi ®iÒu khiÓn giao th«ng b»ng cê ë c¸c chç mµ viÖc thi c«ng g©y trë ng¹i cho giao th«ng, nh− c¸c ®o¹n ®−êng hÑp, xe chØ ®i l¹i mét chiÒu, c¸c ®o¹n ph¶i ch¹y vßng quanh c«ng tr×nh, ®iÒu khiÓn giao th«ng trong giê cao ®iÓm, trong tr−êng hîp thêi tiÕt xÊu 5. Nhµ thÇu ph¶i ®¶m b¶o c«ng t¸c duy tu b¶o d−ìng hiÖn h÷u vµ viÖc ®iÒu khiÓn giao th«ng trªn ®o¹n ®−êng m×nh nhËn thÇu trong suèt thêi gian thi c«ng, b¶o ®¶m an toµn giao th«ng. - 20 -
6. Trong qu¸ tr×nh thi c«ng, nhµ thÇu ph¶i kÞp thêi dän dÑp c¸c ch−íng ng¹i vËt g©y c¶n trë vµ nguy hiÓm cho giao th«ng, nhÊt lµ c¸c ®èng vËt liÖu vµ c¸c xe m¸y ®ç tr¸i phÐp. 2.5 c«ng t¸c chuÈn bÞ hiÖn tr−êng thi c«ng 2.5.1 C«ng t¸c kh«i phôc cäc. 1. Tr−íc khi thi c«ng ®µo ®¾p cÇn ph¶i: - Kh«i phôc t¹i thùc ®Þa nh÷ng cäc chñ yÕu x¸c ®Þnh vÞ trÝ tuyÕn ®−êng thiÕt kÕ. - §o ®¹c kiÓm tra vµ ®ãng thªm cäc phô ë nh÷ng chç cÇn thiÕt ®Ó tÝnh to¸n khèi l−îng ®−îc chÝnh x¸c h¬n. - KiÓm tra cao ®é ë c¸c cäc mèc cao ®¹c vµ ®ãng thªm c¸c mèc cao ®¹c t¹m thêi. - Ngoµi ra trong khi kh«i phôc cäc cña tuyÕn ®−êng cã thÓ ph¶i chØnh tuyÕn ë mét sè ®o¹n c¸ biÖt ®Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng tuyÕn hoÆc gi¶m bít khèi l−îng. 2. §Ó cè ®Þnh tim ®−êng trªn ®o¹n th¼ng th× ph¶i ®ãng cäc ë c¸c vÞ trÝ 100m vµ c¸c chç thay ®æi ®Þa h×nh b»ng c¸c cäc nhá, ngoµi ra cø c¸ch 0,5-1 km ph¶i ®ãng 1 cäc to. 3. Trªn ®−êng cong th× ph¶i ®ãng cäc to ë c¸c ®iÓm T§, TC vµ c¸c cäc nhá trªn ®−êng cong. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c cäc nhá trªn ®−êng cong trßn thay ®æi tuú theo b¸n kÝnh R cña nã: R 500m Kho¶ng c¸ch cäc 20m 4. §Ó cè ®Þnh ®Ønh ®−êng cong ph¶i dïng cäc ®Ønh lo¹i lín. Cäc ®Ønh ®−îc ch«n ë trªn ®−êng ph©n gi¸c kÐo dµi vµ c¸ch ®Ønh ®−êng cong 0,5m ngay t¹i ®Ønh gãc vµ ®óng d−íi qu¶ räi cña m¸y kinh vÜ, ®ãng cäc khÊc cao h¬n mÆt ®Êt 10cm. Tr−êng hîp ®Ønh cã ph©n cù bÐ th× ®ãng cäc cè ®Þnh ®Ønh ë trªn ®−êng tiÕp tuyÕn kÐo dµi, kho¶ng c¸ch gi÷a chóng lµ 20m. 5. Khi kh«i phôc tuyÕn cÇn ph¶i ®Æt thªm c¸c mèc cao ®¹c t¹m thêi, kho¶ng c¸ch gi÷a chóng th−êng lµ 1km. Ngoµi ra t¹i c¸c vÞ trÝ cña cÇu lín vµ cÇu trung, c¸c ®o¹n nÒn ®−êng ®¾p cao, c¸c vÞ trÝ lµm t−êng ch¾n, c¸c ®−êng giao nhau kh¸c møc ®Òu ph¶i ®Æt mèc cao ®¹c. C¸c mèc cao ®¹c ®−îc ®óc s½n vµ cè ®Þnh vµo ®Êt hoÆc lîi dông c¸c c«ng tr×nh vÜnh cöu nh− thÒm nhµ, trô cÇu. Trªn c¸c mèc ph¶i ®¸nh dÊu chç ®Æt mia. 6. Trong qu¸ tr×nh kh«i phôc tuyÕn cßn ph¶i x¸c ®Þnh ph¹m vi thi c«ng lµ khu vùc cÇn dän dÑp, gi¶i phãng mÆt b»ng tr−íc khi thi c«ng. CÇn ph¶i vÏ s¬ ®å ph¹m vi thi c«ng cã ghi ®Çy ®ñ ruéng v−ên, nhµ cöa vµ c¸c c«ng tr×nh ph¶i di dêi hoÆc ph¸ bá ®Ó lµm c«ng t¸c ®Òn bï. 2.5.2. C«ng t¸c dän dÑp mÆt b»ng thi c«ng. 1. Tr−íc khi b¾t ®Çu c«ng t¸c lµm ®Êt, cÇn ph¶i dän s¹ch c©y, cá, c¸c líp ®Êt h÷u c¬, c¸c ch−íng ng¹i vËt n»m trong ph¹m vi thi c«ng. 2. c¸c hßn ®¸ to c¶n trë viÖc thi c«ng nÒn ®µo hoÆc n»m ë c¸c ®o¹n nÒn ®¾p cã chiÒu cao nhá h¬n 1,5m, ®Òu ph¶i dän ®i. Th−êng nh÷ng hßn ®¸ cã thÓ tÝch trªn 1,5m3 th× ph¶i dïng - 21 -
m×n ®Ó ph¸ næ, cßn nh÷ng hßn ®¸ nhá h¬n cã thÓ dïng m¸y ®Ó ®−a ra khái ph¹m vi thi c«ng. 3. Ph¶i chÆt c¸c cµnh c©y v−¬n xoÌ vµo ph¹m vi thi c«ng tíi ®é cao 6m, ph¶i ®¸nh gèc c©y khi chiÒu cao nÒn d¾p nhá h¬n 1,5m hoÆc khi chiÒu cao gèc c©y cao h¬n mÆt ®Êt tù nhiªn 15-20cm. C¸c tr−êng hîp kh¸c ph¶i chÆt c©y (chØ ®Ó gèc cßn l¹i cao h¬n mÆt ®Êt 15cm). 4. Víi nh÷ng nÒn ®−êng ®¾p chiÒu cao d−íi 1m th× ë c¸c hè lÊy ®Êt ®Òu cÇn ph¶i ®µo bá líp ®Êt h÷u c¬ tr−íc khi ®µo ®¾p. §Êt h÷u c¬ sau khi dän th−êng ®−îc chÊt thµnh ®èng ®Ó sau nµy dïng l¹i. 5. Trong ph¹m vi thi c«ng nÕu cã c¸c ®èng r¸c, ®Çm lÇy, ®Êt yÕu, ®Êt muèi, hay hèc giÕng, ao hå ®Òu cÇn ph¶i xö lý tho¶ ®¸ng tr−íc khi thi c«ng. T¸t c¶ mäi ch−íng ng¹i vËt trong ph¹m vi thi c«ng ph¶i ph¸ dì vµ dän s¹ch. -Trong phÇn nÒn ®¾p, c¸c hè ®µo bá c©y cèi hoÆc c¸c ch−íng ng¹i vËt ®Òu ph¶i ®−îc lÊp vµ ®Çm chÆt b»ng c¸c vËt liÖu thÝch hîp nh− vËt liÖu ®¾p nÒn ®−êng th«ng th−êng. - ViÖc ®æ bá, huû bá c¸c chÊt th¶i do dän dÑp mÆt b»ng ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh cña ®Þa ph−¬ng. NÕu ®èt (c©y, cá) ph¶i ®−îc phÐp vµ ph¶i cã ng−êi tr«ng coi ®Ó kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn d©n c− vµ c«ng tr×nh l©n cËn. - ChÊt th¶i cã thÓ ®−îc ch«n lÊp víi líp phñ dÇy Ýt nhÊt 30cm vµ ph¶i b¶o ®¶m mü quan. - vÞ trÝ ®æ chÊt th¶i nÕu n»m ngoµi ph¹m vi chØ giíi gi¶i phãng mÆt b»ng th× ph¶i cã sù cho phÐp cña ®Þa ph−¬ng (qua th−¬ng l−îng). - VËt liÖu tËn dông l¹i ph¶i ®−îc chÊt ®èng víi m¸i dèc 1:2 vµ ph¶i bè trÝ ë nh÷ng n¬i kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tho¸t n−íc; ph¶i che phñ bÒ mÆt ®èng vËt liÖu. 2.5.3. B¶o ®¶m tho¸t n−íc trong thi c«ng. 1. Trong qu¸ tr×nh thi c«ng ph¶i chó ý ®¶m b¶o tho¸t n−íc kÞp thêi nh»m tr¸nh c¸c hËu qu¶ xÊu cã thÓ x¶y ra nh− ph¶i ngõng thi c«ng mét thêi gian, ph¶i lµm thªm mét sè c«ng t¸c ph¸t sinh do m−a g©y ra vµ ®Ó tr¸nh ¶nh h−ëng ®Õn d©n c− l©n cËn. 2. Trong thi c«ng ph¶i −u tiªn thi c«ng c¸c c«ng tr×nh tho¸t n−íc cã trong hå s¬ thiÕt kÕ, ®ång thêi khi cÇn th× lµm thªm mét sè c«ng tr×nh tho¸t n−íc t¹m thêi chØ dïng trong thêi gian thi c«ng. C¸c c«ng tr×nh tho¸t n−íc t¹m thêi nµy cÇn ®−îc thiÕt kÕ khi lËp b¶n vÏ thi c«ng (nhÊt lµ trong khu vùc cã d©n c−). 3. Khi thi c«ng tõng c«ng tr×nh cô thÓ còng cÇn ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vµ tæ chøc ®Ó ®¶m b¶o tho¸t n−íc. 4. Khi thi c«ng nÒn ®¾p th× bÒ mÆt cña mçi líp ®Êt ®¾p ph¶i cã ®é dèc ngang <10% ®Ó b¶o ®¶m an toµn cho xe m¸y thi c«ng. NÒn ®µo còng ph¶i thi c«ng tõ thÊp lªn cao vµ bÒ mÆt c¸c líp còng ph¶i ®ñ bÒ réng ®Ó tho¸t n−íc. 5. ViÖc thi c«ng r·nh biªn, r·nh ®Ønh, m−¬ng tho¸t n−íc còng ph¶i lµm tõ h¹ l−u lªn th−îng l−u. - 22 -
2.5.4 C«ng t¸c lªn khu«n ®−êng 1. Ph¶i cè ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ chñ yÕu cña mÆt c¾t ngang nÒn ®−êng trªn thùc ®Þa ®Ó ®¶m b¶o thi c«ng nÒn ®−êng ®óng víi thiÕt kÕ. Tµi liÖu dïng ®Ó lªn khu«n ®−êng lµ b¶n vÏ mÆt c¾t däc, mÆt b»ng vµ mÆt c¾t ngang nÒn ®−êng. 2. §èi víi nÒn ®¾p, c«ng t¸c lªn khu«n ®−êng bao gåm viÖc x¸c ®Þnh ®é cao ®¾p ®Êt t¹i tim ®−êng vµ mÐp ®−êng, x¸c ®Þnh ch©n taluy vµ ph¶i xÐt ®Õn bÒ réng ®¾p phßng lón ®èi víi c¸c ®o¹n nÒn ®¾p trªn ®Êt yÕu vµ giíi h¹n thïng ®Êu (nÕu cã). C¸c cäc lªn khu«n ®−êng ë nÒn ®¾p thÊp ®−îc dãng t¹i vÞ trÝ cäc H (cäc 100m) vµ cäc ®Þa h×nh; ë nÒn ®−êng ®¾p cao ®−îc ®ãng c¸ch nhau 20-40m vµ ë ®−êng cong c¸ch nhau 5-10m. 3. §èi víi nÒn ®µo, c¸c cäc lªn khu«n ®−êng ®Òu ph¶i dêi khái ph¹m vi thi c«ng. 2.5.5. ChuÈn bÞ xe m¸y thi c«ng. 1. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ, nhµ thÇu ph¶i chuÈn bÞ vµ vËn chuyÓn ®Õn c«ng tr−êng c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®¾p øng ®−îc c¸c yªu cÇu thi c«ng theo ®óng c¸c quy ®Þnh trong hîp ®ång thÇu, ph¶i ®µo t¹o c«ng nh©n sö dông c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã vµ tæ chøc b¶o d−ìng söa ch÷a chóng trong qu¸ tr×nh thi c«ng. 2. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ, nhµ thÇu ph¶i bè trÝ mét x−ëng söa ch÷a c¬ khÝ ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c söa ch÷a vµ b¶o d−ìng m¸y trong khi thi c«ng. 3. Ph¶i thùc hiÖn tèt ph−¬ng ch©m “ph©n c«ng cè ®Þnh ng−êi sö dông m¸y, ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, vÞ trÝ c«ng t¸c”. 2.5.6 Bæ xung hå s¬ thiÕt kÕ vµ lËp b¶n vÏ thi c«ng. 1. §èi víi c¸c tuyÕn ®−êng c¶i t¹o n©ng cÊp: Nªn tiÕn hµnh c«ng t¸c kh¶o s¸t hiÖn tr−êng ®Ó bæ sung thiÕt kÕ theo 7 néi dung sau: - §Õm vµ c©n xe Ýt nhÊt lµ 5 ngµy liªn tôc 24 giê trong ngµy. Ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc sè l−îng, lo¹i xe vµ t¶i träng trôc xe trªn tÊt c¶ c¸c lµn xe theo 2 h−íng. - x¸c ®Þnh ®é b»ng ph¼ng cña mÆt ®−êng th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh chØ sè ®é b»ng ph¼ng thèng nhÊt quèc tÕ IRI (International Roughnes Index) theo c¶ 2 h−íng ®i vµ vÒ cña con ®−êng. Ph¶i x¸c ®Þnh chØ sè IRI trung b×nh cho tõng ®o¹n chiÒu dµi kh«ng lín h¬n 500m. - Quan s¸t t×nh tr¹ng hiÖn h÷u cña mÆt ®−êng, lÒ ®−êng trªn toµn chiÒu dµi. ViÖc quan s¸t ®−îc tiÕn hµnh hai lÇn, mçi lÇn theo mét h−íng nh»m s¬ bé x¸c ®Þnh khèi l−îng c«ng viÖc (kh«i phôc, duy tu, söa ®−êng) vµ ph¹m vi cÇn tiÕn hµnh trªn phÇn xe ch¹y, trªn lÒ ®−êng tr−íc khi thi c«ng mÆt ®−êng. - §o ®é vâng ®µn håi cña mÆt ®−êng b»ng cÇn Benkelman däc theo ®−êng víi cù ly gi÷a c¸c ®iÓm ®o do kü s− quy ®Þnh. - X¸c ®Þnh c−êng ®é cña ®Êt nÒn th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh c−êng ®é cña ®Êt nÒn b»ng thÝ nghiÖm nÐn tÊm Ðp, b»ng dông cô xuyªn ®éng (DCP). Tuy nhiªn viÖc thÝ nghiÖm c−êng ®é ®Êt nÒn chØ ®−îc tiÕn hµnh trong tr−êng hîp nghi ngê vµ khi chØ sè CBR cña nÒn ®Êt d−íi mãng nhá h¬n 4%. - 23 -
- KiÓm tra c¸c yÕu tè h×nh häc cña ®−êng: nhµ thÇu ph¶i tiÕn hµnh ®o ®¹c l¹i c¸c yÕu tè h×nh häc hiÖn h÷u cña tuyÕn ®−êng liªn quan ®Õn thiÕt kÕ, vÝ dô phÇn xe ch¹y, chiÒu réng lÒ ®−êng, ®é dèc ngang cña mÆt ®−êng, lÒ ®−êng trªn tõng ®o¹n lµ nh÷ng th«ng sè ®Çu vµo cÇn thiÕt ®Ó thiÕt kÕ c¶i t¹o hoÆc t¨ng c−êng c¸c kÕt cÊu nµy. - KiÓm tra sù æn ®Þnh cña nÒn ®−êng ®¾p vµ nÒn ®−êng ®µo ë nh÷ng vÞ trÝ cã kh¶ n¨ng mÊt æn ®Þnh vµ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p xö lý cÇn thiÕt. - Trªn c¬ së sè liÖu kh¶o s¸t, ®o ®¹c trªn ®©y mµ tiÕn hµnh bæ xung hå s¬ thiÕt kÕ vµ b¶n vÏ thi c«ng, ®Æc biÖt lµ c¸c thiÕt kÕ l¹i kÕt cÊu mÆt ®−êng theo c¸c sè liÖu vÒ giao th«ng vµ c−êng ®é nÒn mÆt ®−êng míi kh¶o s¸t ®−îc. 2. §èi víi c¸c tuyÕn ®−êng x©y dùng míi: -Ph¶i xem xÐt kü l¹i c¸c sè liÖu kh¶o s¸t ®Þa h×nh, ®Þa chÊt thñy v¨n, vËt liÖu x©y dùng vµ c¸c gi¶i ph¸p tÝnh to¸n thiÕt kÕ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ë hå s¬ thiÕt kÕ kü thuËt, ®èi chiÕu thùc ®Þa kiÓm tra tÝnh hîp lý cña chóng ®Ó ph¸t hiÖn c¸c sai sãt, c¸c bÊt hîp lý hoÆc c¸c gi¶i ph¸p kh«ng cßn phï hîp do thùc tÕ ®Þa h×nh thay ®æi hoÆc do c¸c ®iÒu kiÖn vËt liÖu thay ®æi tõ ®ã hoµn chØnh thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng chi tiÕt, cÇn ph¶i tiÕn hµnh kh¶o s¸t bæ sung vÒ ®Þa chÊt, thuû v¨n, vËt liÖu x©y dùng; ®Æc biÖt víi c¸c nÒn ®−êng ®¾p qua vïng sôt lë, tr−ît s−ên, ®¾p trªn ®Êt yÕu, ®o¹n ®−êng ngËp lôt, tr−êng hîp sö dông c¸c vËt liÖu t¹i chç. - B¶n vÏ thi c«ng chi tiÕt ph¶i ®−îc thiÕt lËp trªn b×nh ®å, tr¾c däc 1:500 vµ víi ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt, vËt liÖu x©y dùng t¹i chç víi mçi c«ng tr×nh tho¸t n−íc (tõng cèng vµ tõng r·nh däc, r·nh ®Ønh, víi cÊu t¹o nèi tiÕp t−êng ch¾n víi nÒn ®−êng ë hai ®Çu, cã cÊu t¹o lç tho¸t n−íc ); ®èi víi mçi ®o¹n nÒn ®−êng ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt kh¸c nhau hoÆc cã c−êng ®é nÒn ®Êt d−íi ¸o ®−êng kh¸c nhau. - Trong giai ®o¹n thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng chi tiÕt còng cÇn chó träng kiÓm tra c¸c gi¶i ph¸p b¶o ®¶m an toµn giao th«ng vµ gi¶i ph¸p t¹o thuËn lîi cho viÖc ®i l¹i qua ®−êng cña d©n c− hai bªn ®−êng. - 24 -
Ch−¬ng 3 C«ng t¸c lμm ®Êt trong x©y dùng ®−êng 3-1 c¸c vÊn ®Ò chung C«ng t¸c lµm ®Êt cã thÓ ph©n lµm mÊy lo¹i c¬ b¶n sau ®©y: 1. §µo lÊy ®Êt r·nh biªn vµ thïng ®Êu bªn ®−êng (mét bªn hoÆc hai bªn) ®Ó ®¾p nÒn ®¾p. 2. §µo lÊy ®Êt nöa bªn trªn cña nÒn ®µo ®Ó ®¾p nÒn ®¾p ë nöa bªn d−íi (nÒn nöa ®µo nöa ®¾p). 3. §µo lÊy ®Êt ë thïng ®Êu tËp trung hoÆc ë nÒn ®µo vËn chuyÓn ®Õn chç ®¾p ®Ó ®¾p nÒn ®¾p. 4. §µo lÊy ®Êt ë nÒn ®µo vËn chuyÓn ®Õn chç ®æ ®Êt, hoÆc ®em ®Êt tõ nÒn ®µo ch÷ L ®æ ra phÝa bªn d−íi cña nÒn ®µo. Do sù kh¸c nhau vÒ yªu cÇu ®µo, ®¾p, vÒ ®Þa h×nh vµ vÒ cù ly vËn chuyÓn nªn ph−¬ng ph¸p thi c«ng vµ c¸ch thøc tæ chøc thi c«ng ¸p dông cho c¸c lo¹i c«ng t¸c nãi trªn còng hoµn toµn kh«ng gièng nhau. Khi x©y dùng, cã thÓ dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm ®ã ®Ó ¸p dông c¸c ph−¬ng ¸n kh¸c nhau (gäi lµ ph−¬ng ¸n ®µo ®¾p) ®èi víi tr×nh tù tiÕn hµnh c«ng t¸c ®µo, ®¾p theo bÓ réng vµ chiÒu cao (chiÒu s©u) cña nÒn ®−êng. VÝ dô, cã thÓ hoµn thµnh toµn bé c«ng t¸c ®µo, ®¾p trong mét ®o¹n ng¾n, sau ®ã tiÕn dÇn tõng ®o¹n, còng cã thÓ ph©n líp ®µo, ®¾p trong mét ®o¹n t−¬ng ®èi dµi råi cø tiÕn hµnh dÇn tõng líp. Khi chän ph−¬ng ¸n ®µo, ®¾p ph¶i xÐt ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn t¹i chç, t×nh h×nh ®µo, ®¾p cô thÓ vµ c¸c nh©n tè kh¸c nh− lo¹i c«ng cô thi c«ng sö dông vµ thêi h¹n quy ®Þnh ph¶i hoµn thµnh ®Ó sao cho ph−¬ng ¸n ®−îc chän cã thÓ ®¾p øng c¸c yªu cÇu d−íi ®©y mét c¸ch tèi ®a: - T¹o ra ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn c«ng t¸c tèt khiÕn cho hiÖu suÊt cña ng−êi vµ c«ng cô ph¸t huy ®−îc ®Çy ®ñ. - Cã ®−îc diÖn c«ng t¸c ®ñ, tiÖn cho viÖc bè trÝ toµn bé ng−êi vµ m¸y mãc cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh ®óng kú h¹n, ®ång thêi b¶o ®¶m ®−îc ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh th−êng. - Cã lîi cho viÖc n©ng cao chÊt l−îng c«ng tr×nh võa cã thÓ b¶o ®¶m an toµn thi c«ng, l¹i cã thÓ b¶o ®¶m tho¸t n−íc ra khái ®−êng trong mäi giai ®o¹n ®µo, ®¾p. Khi thi c«ng, tÊt yÕu ph¶i tu©n thñ c¸c yªu cÇu thiÕt kÕ, quy ph¹m kü thuËt thi c«ng vµ quy tr×nh thao t¸c thi c«ng. Trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai hiÖn nay, ®Ó gi¶m diÖn tÝch chiÕm ®Êt cña ®−êng tèt nhÊt lµ sö dông ph−¬ng ¸n lÊy ®Êt ë nÒn ®µo hoÆc ë thïng ®Êu tËp trung ®Ó ®¾p nÒn ®¾p. - 25 -
3.2 C«ng t¸c lµm ®Êt khi x©y dùng nÒn ®µo. 3.2.1 C¸c ph−¬ng ¸n ®µo nÒn ®−êng. Khi ®µo nÒn ®µo, ph¶i dùa vµo t×nh h×nh cô thÓ ®Ó sö dông c¸c ph−¬ng ¸n ®µo kh¸c nhau nh−: ®µo ngang, ®µo däc vµ ®µo hçn hîp 3.2.1.1. Ph−¬ng ¸n ®µo ngang. Tõ mét ®Çu hoÆc tõ c¶ hai ®Çu ®o¹n nÒn ®µo, ®µo trªn toµn bé mÆt c¾t ngang tiÕn dÇn vµo däc theo tim ®−êng (h×nh 3-1), ph−¬ng ¸n nµy thÝch hîp víi ®o¹n nÒn ®µo s©u vµ ng¾n. I H−íng ®µo NÒn ®µo I I-I I H−íng ®µo §−êng vËn chuyÓn ®Êt BËc thø 1 NÒn ®¾p I BËc thø 2 PhÇn ®µo sau cïng I-I H×nh 3-1: Ph−¬ng p h¸p ®µo ngang a) §µo trªn toµn mÆt c¾t; b) §µo tiÕn dÇn tõng bËc Theo ph−¬ng ¸n ®µo nµy, cã thÓ cã ®−îc mÆt ®µo t−¬ng ®èi cao (vÝ dô khi dïng m¸y xóc gÇu thuËn ®Ó b¶o ®¶m xóc ®Çy gÇu th× cÇn ph¶i cã mÆt ®µo cao nh− vËy) nh−ng diÖn c«ng t¸c l¹i hÑp (b»ng bÒ réng nÒn ®µo). NÕu nÒn ®µo qu¸ s©u th× cã thÓ ph©n thµnh bËc cÊp ®ång thêi ®µo tiÕn vµo (nh− h×nh 3-1b) ®Ó t¨ng thªm diÖn c«ng t¸c nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng. ChiÒu cao bËc cÊp ®−îc x¸c ®Þnh tuú theo n¨ng suÊt c«ng t¸c vµ c¸c yªu cÇu an toµn; nÕu lµm thñ c«ng th× th−êng lÊy b»ng 1,5 - 2,0m nÕu dïng m¸y xóc th× cã thÓ t¨ng lªn ®Õn trªn 3 - 4m tuú theo lo¹i ®Êt vµ dung tÝch gÇu. Mçi bËc cÊp ®Òu ph¶i cã ®−êng vËn chuyÓn ®Êt ra riªng ®Ó tr¸nh c¶n trë lÉn nhau, lµm ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt lµm viÖc vµ g©y ra tai n¹n. 3.2.1.2. Ph−¬ng ¸n ®µo däc Ph−¬ng ¸n nµy cßn ®−îc ph©n thµnh 2 lo¹i: ®µo tõng líp vµ ®µo thµnh luèng (h×nh 3-2). §µo tõng líp lµ ph−¬ng ¸n ®µo dÇn tõng líp theo h−íng däc trªn toµn bé bÒ réng nÒn ®µo víi chiÒu dµy líp kh«ng lín. MÆt líp ®µo nªn dèc ra phÝa ngoµi ®Ó tiÖn tho¸t n−íc. Ph−¬ng ¸n nµy thÝch hîp víi viÖc dïng m¸y c¹p chuyÓn (nÕu ®o¹n nÒn ®µo t−¬ng ®èi dµi vµ réng) vµ m¸y ñi (nÕu ®o¹n nÒn ®µo ng¾n vµ dèc lín) ®Ó thi c«ng. - 26 -
Ph−¬ng ¸n ®µo thµnh luèng tøc lµ tr−íc hÕt ®µo mét luèng më ®−êng däc theo ®o¹n nÒn ®µo, sau ®ã ®µo më réng ra hai bªn, ®ång thêi lîi dông luèng më ®−êng ®Ó tho¸t n−íc vµ ®Ó vËn chuyÓn ®Êt ra, ®o¹n nÒn ®µo t−¬ng ®èi s©u cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh ®µo dÇn tõng tÇng. Cã thÓ dïng nh©n lùc hoÆc m¸y ®µo ®Êt ®Ó ®µo, ®ång thêi l¾p ®−êng ray, dïng xe goßng, hoÆc c¸c lo¹i xe kh¸c ®Ó vËn chuyÓn ®Êt. Ph−¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c ®o¹n nÒn ®µo võa dµi võa s©u. H×nh 3-2 ph−¬ng ph¸p ®µo däc (sè trªn h×nh vÏ lµ thø tù ®µo) a) §µo ph©n tÇng; b) §µo thµnh luèng 3.2.1.3 Ph−¬ng ¸n hçn hîp Lµ ph−¬ng ¸n sö dông hçn hîp c¶ ph−¬ng ph¸p ®µo ngang vµ ph−¬ng ph¸p ®µo däc thµnh luèng, ph−¬ng ¸n nµy thÝch hîp cho c¸c ®o¹n nÒn ®µo s©u vµ ®Æc biÖt dµi, theo ®ã tr−íc tiªn ®µo mét luèng theo h−íng däc cña nÒn ®µo, råi theo h−íng ngang ®µo sang hai bªn mét sè hµo phô, b»ng c¸ch nµy cã thÓ tËp Luèng ®µo theo h−íng däc trung nhiÒu ng−êi vµ m¸y mãc lÇn l−ît theo h−íng däc, h−íng ngang ®ång thêi ®µo vµo. Tuy nhiªn, cÇn chó ý mçi mét mÆt dèc ®−îc më ®Ó ®µo ®Òu ph¶i ®ñ chç cho mét tæ thi c«ng hoÆc mét cç m¸y lµm viÖc b×nh th−êng. Hµo ®µo theo h−íng ngang Khi ®µo nÒn nöa ®µo vµ vËn chuyÓn ®Êt H×nh 3-3 Ph−¬ng ¸n ®µo hçn hîp hoÆc ®æ ®Êt theo h−íng ngang th× cßn cã thÓ sö dông c¸c ph−¬ng ¸n ®µo tõng tÇng hoÆc tõng m¶ng (h×nh 3-4). H×nh 3-4 C¸c ph−¬ng ¸n ®µo nÒn nöa ®µo (nÒn ch÷ L) a) Ph−¬ng ph¸p ®µo tõng tÇng; b) Ph−¬ng ph¸p ®µo tõng m¶ng Khi chän ph−¬ng ¸n ®µp nÒn ®µo, nÕu ph¶i lîi dông ®Êt ®µo ®Ó ®¾p nÒn ®¾p, th× ph¶i ®µo tõng tÇng theo c¸c tÇng ®Êt thuéc lo¹i kh¸c nhau ®Ó tho¶ m·n c¸c yªu cÇu ®èi víi viÖc ®¾p nÒn ®¾p. 3.2.2. C¸c yªu cÇu ®èi víi viÖc x©y dùng nÒn ®−êng ®µo 3.2.2.1. C¸c yªu cÇu chung. Yªu cÇu ®é chÆt phÝa trªn cña nÒn ®−êng ®µo theo TCVN (Tiªu chuÈn ®Çm nÐn theo TCVN 4201-1995) cho ë b¶ng 3-1. - 27 -
B¶ng 3-1 Yªu cÇu ®é chÆt phÝa trªn cña nÒn ®−êng ®µo §é chÆt K §é s©u tÝnh tõ ®¸y ¸o §−êng « t« cã Vtt ≥ §−êng « t« cã Vtt 300daN/cm trë lªn), tr−íc khi x©y dùng mÆt ®−êng ph¶i cã líp ®Öm ®¸ d¨m cÊp phèi hoÆc ®Êt ®åi ®Çm chÆt > 30cm vµ m¸i r·nh biªn hoÆc m¸i nÒn ®−êng ph¶i ®−îc gia cè chèng thÊm n−íc. Khi thi c«ng ph¶i b¶o vÖ líp ®¸ d−íi ®¸y ¸o ®−êng, kh«ng ®−îc lµm vì, lµm rêi hoÆc h− háng líp ®¸ nµy. ChiÒu s©u ®µo ®¸ d−íi ®¸y ¸o ®−êng tèi thiÓu lµ 15cm, tèi ®a lµ 30cm vµ kh«ng ®−îc ®Ó c¸c chç ®äng n−íc trªn mÆt ®¸. Nhµ thÇu ph¶i hoµn thiÖn m¸i taluy sau khi næ ph¸, bãc bá tÊt c¶ c¸c m¶nh ®¸ rêi r¹c kh«ng g¾n ch¾c víi m¸i dèc, ph¸ bá c¸c chç nh« ra cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn an toµn xe ch¹y, b¶o ®¶m ®é æn ®Þnh l©u dµi c¸c m¸i taluy. 3.2.2.2 Yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ thi c«ng 1. KiÓm tra lªn ga phãng d¹ng ë hiÖn tr−êng: Ngay t¹i hiÖn tr−êng, tr−íc khi thi c«ng vÞ trÝ tim, vÞ trÝ ®Ønh taluy (®Ønh tr¸i vµ ®Ønh ph¶i), vÞ trÝ r·nh biªn, r·nh ®Ønh ®Òu ph¶i ®−îc ®Þnh vÞ chÝnh x¸c. 2. KiÓm tra trong qu¸ tr×nh thi c«ng: - 28 -
- KiÓm tra n¬i ®æ ®Êt (®Êt th¶i) cã ®óng quy ®Þnh kh«ng. Tr¸nh c¸c tr−êng hîp ®æ ®Êt ra m¸i taluy ©m vµ ra n¬i lµm c¶n trë dßng ch¶y cña c¸c c«ng tr×nh tho¸t n−íc; - KiÓm tra ®Êt ®µo ®−îc tËn dông l¹i ®Ó ®¾p; - KiÓm tra c¸c biÖn ph¸p an toµn lao ®éng khi thi c«ng ë trªn cao hoÆc næ m×n; - KiÓm tra chÊt l−îng phÇn nÒn ®Êt ë cao ®é thiÕt kÕ xem cã ®óng nh− thiÕt kÕ hay kh«ng (theo cét ®Þa tÇng hoÆc hè ®µo khi kh¶o s¸t) ®Ó kÞp thêi ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt thÝch hîp nh−: cµy xíi, ®Çm l¹i hoÆc thay ®Êt 3. C¸c tiªu chuÈn kiÓm tra sau khi ®· thi c«ng xong: - KiÓm tra cao ®é tim ®−êng vµ vai ®−êng. Sai sè cho phÐp vÒ cao ®é kh«ng qu¸ 5cm vµ kh«ng t¹o ra ®é dèc phô thªm 0,5%. - KÝch th−íc h×nh häc cña nÒn ®−êng. Sai sè cho phÐp ±5cm trªn ®o¹n 50m dµi nh−ng toµn chiÒu réng nÒn ®−êng kh«ng hôt qu¸ 5cm. - KiÓm tra ®é dèc däc cña nÒn ®−êng. Sai sè cho phÐp ±0,005; - KiÓm tra ®é dèc ngang, siªu cao ë c¸c ®−êng cong n»m. Sai sè cho phÐp kh«ng qu¸ 5% cña ®é dèc thiÕt kÕ. - KiÓm tra ®é dèc m¸i taluy, ®é b»ng ph¼ng cña bÒ mÆt m¸i taluy. Sai sè cho phÐp kh«ng qu¸ (2, 4, 7)% ®é dèc thiÕt kÕ t−¬ng øng víi chiÒu cao (>6, 2-6, 60cm 30 ≥0.98 ≥0.95 <60cm 50 ≥0.98 ≥0.95 PhÇn ®Êt d−íi ®é s©u kÓ trªn ≥0.95 ≥0.90 2. Yªu cÇu vÒ m¸i dèc taluy nÒn ®−êng ®¾p theo TCVN 4054 (b¶ng 3-4). - 29 -
B¶ng 3-4 Yªu cÇu vÒ m¸i dèc taluy nÒn ®−êng ®¾p ChiÒu cao m¸i dèc nÒn ®¾p Lo¹i ®Êt ®¸ D−íi 6m 6-12m 1. C¸c lo¹i ®¸ cã phong ho¸ nhÑ 1/1-1/1.3 1/1.3-1/1.5 2. §¸ d¨m, sái s¹n, c¸t lÉn sái s¹n, c¸t to, c¸t 1/1.5 1/1.3-1/1.5 võa, xØ quÆng 3. C¸t nhá, c¸t bét, ®Êt sÐt vµ c¸t pha 1/1.5 1/1.75 4. §Êt bét, c¸t nhá 1/1.75 1/1.75 3. Yªu cÇu vÒ gia cè m¸i dèc taluy nÒn ®−êng ®¾p. Nãi chung, m¸i taluy nÒn ®−êng ®¾p th«ng th−êng ®−îc gia cè b»ng trång cá. Nh÷ng khu vùc th−êng xuyªn ngËp n−íc cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau: - §¸ héc xÕp khan miÕt m¹ch cã tÇng läc ng−îc phÇn cã sãng vç. - §¸ héc x©y cã tÇng läc ng−îc ®èi víi phÇn th−êng xuyªn ngËp n−íc (thêi gian ngËp n−íc >21ngµy). - TÊm ®an BTXM cã lç tho¸t n−íc ®èi víi nÒn ®−êng th−êng xuyªn ngËp n−íc. 4. Yªu cÇu vÒ líp bao taluy khi nÒn ®−êng ®¾p b»ng c¸t. Tr−êng hîp nÒn ®−êng ®−îc ®¾p b»ng c¸t, yªu cÇu phÝa m¸i taluy ph¶i ®¾p lãt líp ®Êt sÐt bao dµy ≥ 50cm ®Ó b¶o vÖ chèng xãi líp mÆt vµ trång cá. §Êt sÐt ®¾p bao taluy yªu cÇu cã chØ sè dÎo >17. 3.3.2. Chän vËt liÖu ®¾p. Ph¶i cè g¾ng chän vËt liÖu ®Êt ®¸ cã chÊt l−îng tèt t¹i chç ®Ó ®¾p nÒn ®−êng vµ tiÕn hµnh ®Çm chÆt theo yªu cÇu quy ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m nÒn ®−êng æn ®Þnh vµ Ýt biÕn d¹ng. VËt liÖu ®¾p nÒn ®−êng (gäi t¾t lµ ®Êt ®¾p) nªn dïng c¸c lo¹i ®Êt ®¸ c−êng ®é cao, æn ®Þnh tèt ®èi víi n−íc, tÝnh Ðp co nhá, tiÖn thi c«ng ®Çm nÐn, cù ly vËn chuyÓn ng¾n. Khi chän ®Êt ®¾p mét mÆt ph¶i xÐt tíi nguån vËt liÖu vµ tÝnh kinh tÕ, mÆt kh¸c ph¶i xÐt tíi tÝnh chÊt cña nã cã phï hîp hay kh«ng. §Ó tiÕt kiÖm ®Çu t− vµ chiÕm dông Ýt ruéng ®Êt tèt th−êng ph¶i tËn dông ®Êt nÒn ®µo hoÆc c¸c c«ng tr×nh phô thuéc (nh− m−¬ng, r·nh tho¸t n−íc) hoÆc t¹i c¸c hè lÊy ®Êt ë c¸c vïng ®Êt trèng ®åi träc ®Ó lµm ®Êt ®¾p. Th«ng th−êng c¸c lo¹i ®Êt kh«ng chøa c¸c t¹p chÊt cã h¹i ®Òu cã thÓ dïng lµm ®Êt ®¾p. Cã thÓ ph©n lo¹i ®Êt ®¸ ®¾p nÒn ®−êng theo møc ®é thÝch hîp nh− sau: 1. §¸ côc khã phong ho¸: tho¸t n−íc tèt, c−êng ®é cao, æn ®Þnh n−íc, cã thÓ sö dông trong c¸c tr−êng hîp vµ c¸c mïa trong n¨m kh«ng h¹n chÕ, lµ lo¹i vËt liÖu d¾p tèt nhÊt. Nh−ng khe hë gi÷a c¸c hßn ®¸ ph¶i ®−îc chÌn chÆt ®Ó c¸c hßn ®¸ kh«ng bÞ chuyÓn dÞch g©y lón d−íi t¸c dông cña träng l−îng b¶n th©n vµ t¶i träng xe ch¹y. - 30 -
2. §Êt ®¸ d¨m (®¸ sái): tho¸t n−íc tèt, hÖ sè ma s¸t cao, æn ®Þnh n−íc, dÔ thi c«ng ®Çm nÐn lµ vËt liÖu ®¾p rÊt tèt. NÕu hµm l−îng ®Êt h¹t nhá t¨ng nhiÒu th× tÝnh thÊm n−íc vµ æn ®Þnh n−íc gi¶m xuèng. 3. §Êt c¸t kh«ng dÝnh: tÝnh tho¸t n−íc vµ æn ®Þnh n−íc ®Òu tèt, chiÒu cao mao dÉn rÊt nhá, gãc néi ma s¸t kh¸ cao nh−ng dÔ rêi r¹c, dÔ bÞ n−íc xãi mßn, nªn cÇn trén thªm mét Ýt ®Êt dÝnh hoÆc gia cè bÒ mÆt taluy ®Ó t¨ng ®é æn ®Þnh cña nÒn ®−êng. 4. §Êt ¸ c¸t: gãc néi ma s¸t t−¬ng ®èi cao l¹i cã tÝnh dÝnh, dÔ ®Çm lÌn ®Ó ®¹t c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh tèt, lµ lo¹i ®Êt ®¾p tèt. 5. §Êt bôi: do chøa nhiÒu c¸c h¹t mÞn mao dÉn nghiªm träng, khi kh« dÔ bÞ giã thæi bay, rÊt dÔ bÞ Èm −ít, khi b·o hoµ n−íc cã thÓ bÞ ho¸ láng do chÊn ®éng. §Êt bôi lµ lo¹i vËt liÖu ®¾p kÐm æn ®Þnh, khi b¾t buéc ph¶i sö dông cÇn trén thªm c¸c vËt liÖu kh¸c, t¨ng c−êng viÖc tho¸t n−íc, cã biÖn ph¸p c¸ch ly 6. §Êt dÝnh: Ýt thÊm n−íc, khi kh« th× cøng khã ®µo nh−ng sau khi thÊm n−íc th× c−êng ®é gi¶m nhiÒu, sù thay ®æi thÓ tÝch do tr−¬ng në vµ co rót khi kh« Èm tuÇn hoµn còng lín, khi qu¸ kh« hoÆc qu¸ Èm ®Òu khã thi c«ng - NÕu ®Çm nÐn chÆt vµ tho¸t n−íc tèt cã thÓ dïng ®¾p nÒn ®−êng. 7. §Êt sÐt nÆng: hÇu nh− kh«ng thÊm n−íc, lùc dÝnh kÕt rÊt lín, khi kh« rÊt khã ®µo ®¾p, khi Èm tÝnh tr−¬ng në vµ tÝnh dÎo ®Òu rÊt lín - TÝnh chÊt x©y dùng cña nã chÞu ¶nh h−ëng kh¸ lín bëi thµnh phÇn kho¸ng vËt: ®Êt sÐt chøa cao lanh lµ tèt nhÊt, thø ®Õn lµ ®Êt sÐt ilit, ®Êt sÐt m«ng-m«ri«lit lµ kÐm nhÊt. §Êt sÐt nÆng kh«ng thÝch hîp ®Ó x©y dùng nÒn ®−êng. 8. §¸ mÒm: dÔ phong ho¸ (nh− ®¸ v«i sÐt, diÖp th¹ch) sau khi ngÊm n−íc c−êng ®é gi¶m thÊp, biÕn d¹ng lín, th−êng kh«ng thÝch hîp ®Ó lµm vËt liÖu ®¾p nÒn ®−êng. Khi thi c«ng nÕu cã thÓ Ðp vôn, ®Çm nÐn ®ñ chÆt th× cã thÓ gi¶m nhá ®é lón sau nµy. Ngoµi ra ®Êt h÷u c¬, ®Êt chøa c¸c muèi hoµ tan qu¸ giíi h¹n cho phÐp ®Òu kh«ng ®−îc dïng ®Ó ®¾p nÒn ®−êng. NÕu sö dông cÇn ph¶i h¹n chÕ vµ cã biÖn ph¸p xö lý thÝch ®¸ng. C¸c phô phÈm c«ng nghiÖp nh− tro bay, xØ lß cao thuéc vËt liÖu kho¸ng chÊt còng cã thÓ sö dông ®Ó ®¾p nÒn ®−êng. 3.3.3 Yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ thi c«ng nÒn ®¾p. 1. Khi ®¾p nÒn ®−êng trªn s−ên dèc cã ®é dèc lín h¬n 1:6 hoÆc ®¾p c¹p nÒn ®−êng hiÖn h÷u yªu cÇu ph¶i ®¸nh cÊp theo quy ®Þnh cña thiÕt kÕ. - ViÖc ®¾p nÒn ®−êng ph¶i ®−îc tiÕn hµnh theo c¸c líp ®Êt n»m ngang - ChiÒu dµy cña mét líp ®Êt th−êng kh«ng qu¸ 25cm, tuú theo lo¹i ®Êt vµ thiÕt bÞ ®Çm nÐn hiÖn cã mµ cã thÓ hiÖu chØnh trªn nguyªn t¾c b¶o ®¶m ®é chÆt ®ång ®Òu trªn toµn chiÒu dµy líp. - Tr−íc khi ®¾p líp tiÕp theo ®é chÆt cña líp ph¶i ®¹t ®−îc ®é chÆt yªu cÇu quy ®Þnh. - ViÖc ®¾p ®Êt trªn cèng ph¶i tiÕn hµnh theo ph−¬ng ph¸p ®¾p thµnh tõng líp ®ång thêi ë hai bªn cèng vµ ®ång thêi ®Çm chÆt, b¶o ®¶m cho cèng kh«ng bÞ ®Èy ngang khi thi c«ng vµ kh«ng bÞ lón kh«ng ®Òu trong qu¸ tr×nh sö dông. - 31 -
ë ®o¹n ®−êng ®¾p ®¸, ph¶i dïng cì ®¸ d−íi 15cm ®¾p tõ ®Ønh cèng trë lªn trªn lµ 1m vµ tõ tim cèng ra hai bªn Ýt nhÊt b»ng 2 lÇn ®−êng kÝnh èng cèng. ViÖc ®¾p ®Êt ë ®Çu cÇu còng ph¶i tiÕn hµnh theo ph−¬ng ph¸p ®¾p thµnh líp vµ ®Çm chÆt ®¹t ®é chÆt yªu cÇu ®Ó tr¸nh lón trong qu¸ tr×nh khai th¸c. §Êt ®¾p sau mè tèt nhÊt lµ ®Êt ¸ c¸t. 2. Nguyªn t¾c ®¾p: Khi dïng c¸c lo¹i ®Êt cã tÝnh chÊt kh¸c nhau ®Ó ®¾p nÒn ®−êng, ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau: - §Êt cã tÝnh chÊt kh¸c nhau ph¶i ®−îc ®¾p thµnh líp, kh«ng ®−îc ®¾p lÉn lén (nh−ng cã thÓ sö dông sau khi ®· trén) ®Ó tr¸nh trë thµnh c¸c tói n−íc hoÆc c¸c mÆt tr−ît. - ViÖc bè trÝ c¸c líp ®Êt ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña nÒn ®−êng. C¸c lo¹i ®Êt kh«ng thay ®æi thÓ tÝch do Èm −ít hoÆc ®ãng b¨ng th× nªn ®¾p ë líp trªn ®Ó cho mÆt ®−êng cã mét nÒn mãng v÷ng ch¾c æn ®Þnh. NÕu phÇn d−íi cña nÒn ®−êng th−êng bÞ ngËp n−íc th× nªn ®¾p b»ng ®Êt thÊm n−íc tèt. - Khi líp d−íi ®¾p b»ng ®Êt khã tho¸t n−íc th× mÆt trªn cña nã ph¶i cã ®é dèc ngang ra hai bªn lµ 4% ®Ó b¶o ®¶m cho líp ®Êt thÊm n−íc phÝa trªn cã ®−êng tho¸t n−íc. Ngoµi ra kh«ng nªn ®¾p phñ líp ®Êt khã tho¸t n−íc ë mÆt taluy cña líp ®Êt thÊm n−íc. - Khi kÝch cì h¹t cña hai líp vËt liÖu trªn vµ d−íi chªnh nhau nhiÒu, vÝ dô líp trªn lµ ®Êt dÝnh, líp d−íi lµ ®¸ héc th× ë gi÷a ph¶i lµm mét líp läc ng−îc b»ng vËt liÖu ®¸, c¸t ®Ó ng¨n ngõa kh«ng cho ®Êt dÝnh chui vµo khe hë gi÷a c¸c hßn ®¸ lµm cho nÒn ®−êng bÞ lón. Chç nèi tiÕp gi÷a hai ®o¹n nÒn ®−êng ®¾p b»ng hai lo¹i vËt liÖu kh¸c nhau ph¶i lµ mÆt nghiªng ®Ó tr¸nh lón kh«ng ®Òu t¹i n¬i tiÕp gi¸p. 3.3.4. C«ng t¸c kiÓm tra nghiÖm thu: - §¾p ®Êt vµ c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l−îng. - Sö dông lo¹i lu vµ s¬ ®å c«ng nghÖ ®−îc duyÖt, nhµ thÇu tiÕn hµnh ®¾p nÒn ®−êng. - §Êt ®¾p ®óng tiªu chuÈn. NÕu thÊy nghi ngê cã sai kh¸c víi lo¹i ®Êt ®· ®−îc duyÖt cÇn yªu cÇu nhµ thÇu lÊy mÉu ®Êt lµm l¹i thÝ nghiÖm. Th«ng th−êng cø 1000m3/1 lÇn thÝ nghiÖm. - §¾p theo tõng líp ®Òu ®Æn víi chiÒu dÇy 20~25cm. §Êt khi lu ph¶i cã ®é Èm xÊp xØ víi ®é Èm tèt nhÊt ®−îc x¸c ®Þnh b»ng thÝ nghiÖm ®Çm nÐn tiªu chuÈn ë trong phßng thÝ nghiÖm. Tõng líp ®Òu cã kiÓm tra ®é chÆt ngay t¹i hiÖn tr−êng. ChØ sau khi ®¹t ®é chÆt yªu cÇu míi cho tiÕp tôc lµm c¸c líp tiÕp theo. Sai sè vÒ ®é chÆt so víi thiÕt kÕ cho phÐp lµ 1%. - Yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c hoµn thiÖn vµ nghiÖm thu tæng thÓ theo tõng giai ®o¹n: + Vç ph¼ng m¸i taluy. + NÕu ph¶i ®¾p bao m¸i taluy hay trång cá m¸i taluy th× ph¶i thùc hiÖn ngay, tr¸nh m−a xãi mßn. - 32 -
+ KiÓm tra cao ®é tim ®−êng vµ vai ®−êng. Sai sè cho phÐp vÒ cao ®é kh«ng qu¸ 5cm vµ kh«ng t¹o ra ®é dèc phô thªm 0.5%. + KÝch th−íc h×nh häc cña nÒn ®−êng. Sai sè cho phÐp 5cm trªn ®o¹n 50m dµi nh−ng toµn chiÒu réng nÒn ®−êng kh«ng hôt qu¸ 5cm. + KiÓm tra ®é dèc däc cña nÒn ®−êng. Sai sè cho phÐp 0,005; + KiÓm tra ®é dèc ngang, ®é dèc siªu cao ë c¸c ®−êng cong n»m. Sai sè cho phÐp kh«ng qu¸ 5% cña ®é dèc thiÕt kÕ. + KiÓm tra ®é dèc m¸i taluy, ®é b»ng ph¼ng cña bÒ mÆt m¸i taluy. Sai sè cho phÐp kh«ng qu¸ (2, 4, 7) % ®é dèc thiÕt kÕ t−¬ng øng víi chiÒu cao (>6, 2-6, Wo ± 3% (Wo lµ ®é Èm tèt nhÊt) vµ chØ sè ®é sÖt IL < 0,7 hoÆc trªn ®Êt c¸t cã cÊp phèi ®Òu h¹t vµ s¹ch (tØ lÖ c¸c h¹t mÞn <4%) søc chÞu t¶i tøc thêi IPI < 15. Kh¶ n¨ng ®i l¹i cña xe m¸y thi c«ng th−êng ®−îc ®¸nh gi¸ qua kh¸i niÖm søc c¶n l¨n (SCL) SCL ®−îc xem lµ lùc kÐo cÇn thiÕt gi÷ cho xe m¸y ch¹y víi tèc ®é kh«ng ®æi trªn mÆt ®Êt n»m ngang. SCL tØ lÖ víi träng l−îng xe (P) vµ hÖ sè kÐo (k), hÖ sè k chØ phô thuéc vµo tr¹ng th¸i bÒ mÆt cña nÒn ®Êt: SCL = k x P B¶ng 3-5 cho mét sè gi¸ trÞ cña k trªn c¸c ®−êng vËn chuyÓn ®Êt víi hai lo¹i xe m¸y ch¹y trªn b¸nh xÝch vµ b¸nh lèp. VÝ dô: Mét m¸y xóc chuyÓn tù hµnh cã khèi l−îng rçng 34T vËn chuyÓn 18m3 ®Êt cã dung träng ë tr¹ng th¸i t¬i xèp lµ 1,65. H·y x¸c ®Þnh tèc ®é lín nhÊt khi ch¹y trªn ®−êng vËn chuyÓn ®Êt kh« vµ chÆt vµ trªn ®−êng vËn chuyÓn lÇy léi víi vÕt lón b¸nh xe 10cm. Gi¶i: - Søc c¶n l¨n khi ch¹y trªn ®−êng vËn chuyÓn kh«, chÆt, b»ng ph¼ng: SCL1 = (34 +18 x 1,65) x 2,3 % = 1470 kg - 33 -
- Søc c¶n l¨n khi ch¹y trªn ®−êng vËn chuyÓn lÇy léi: SCL2 = (34 +18 x 1,65) x 18 % = 11520 kg Tõ catalo cña nhµ chÕ t¹o m¸y cã thÓ x¸c ®Þnh tèc ®é ch¹y m¸y theo SCL. Ta cã: Víi ®−êng vËn chuyÓn kh«, cøng: V1= 48km/h Víi ®−êng vËn chuyÓn lÇy léi: V2= 7km/h Nh− vËy khi ch¹y trªn ®−êng lÇy léi, n¨ng suÊt cña m¸y gi¶m ®i 7 lÇn. B¶ng 3-5 Gi¸ trÞ cña hÖ sè k Gi¸ trÞ k cña xe m¸y thi c«ng (%) TÝnh chÊt cña ®−êng vËn chuyÓn B¸nh lèp ¸p B¸nh lèp ¸p B¸nh xÝch suÊt cao suÊt thÊp Bª t«ng b»ng ph¼ng 3 1,7 2,3 §−êng ®Êt kh« lu lÌn chÆt 4 5 3,5 NÒn h¬i vâng 6,5 10 5 §−êng t¹m b¶o d−ìng kÏm (lÇy léi) 8 12 10 C¸t vµ sái s¹n kh«ng dÝnh 9 18 16 §−êng t¹m lÇy léi, æ gµ 10cm s©u 11 25 18 §Êt sÐt dÝnh, vÕt lón 25cm 15 40 30 Chó thÝch cña b¶ng 3-5: 1. HÖ sè k xÐt tíi c¸c nguyªn nh©n kh¸c nhau sinh ra søc c¶n l¨n (ma s¸t cña c¸c gèi, trôc, biÕn d¹ng cña lèp xe) vµ vµo kho¶ng 2-3% (trªn mÆt bª t«ng b»ng ph¼ng). 2. Tõ b¶ng nµy cho they SCL cña mét m¸y thi c«ng cã thÓ thay ®æi tõ 1-10, tuú theo tr¹ng th¸i bÒ mÆt. 3. M¸y thi c«ng b¸nh xÝch ®i l¹i trªn ®−êng vËn chuyÓn xÊu còng cã søc c¶n l¨n nhá. 3.4.2. HÖ sè b¸m. Ta ®· biÕt lµ xe m¸y thi c«ng chØ cã thÓ ®i l¹i trªn ®Êt mÒm yÕu nÕu søc kÐo cña nã th¾ng ®−îc søc c¶n l¨n. NÕu lùc b¸m gi÷a c¸c b¸nh xe chñ ®éng vµ ®Êt l¹i nhá th× b¸nh xe sÏ quay t¹i chç (patinÐ) vµ søc kÐo nµy sÏ trë nªn v« Ých. Do ¶nh h−ëng cña thêi tiÕt vµ cña ®é chÆt cña líp mÆt mµ tr¹ng th¸i cña c¸c lo¹i ®Êt còng kh¸c nhau. VÝ dô víi ®Êt c¸t th× m−a nhá sÏ lµm Èm bÒ mÆt, t¨ng ®é b¸m vµ c¶i thiÖn bÒ mÆt xe ch¹y, cßn víi ®Êt sÐt th× m−a nhá còng lµm bÒ mÆt tr¬n tr−ît vµ lón vÖt b¸nh xe. BiÕt ®−îc hÖ sè b¸m cña ®Êt th× cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc c¸c lùc kÐo lín nhÊt (E): E ≤ f x Pm Trong ®ã: f - HÖ sè b¸m gi÷a lèp xe víi mÆt ®−êng Pm - T¶i träng trªn c¸c b¸nh xe chñ ®éng B¶ng 3-6 liÖt kª mét vµi trÞ sè cña f. - 34 -
B¶ng 3-6 HÖ sè b¸m f HÖ sè b¸m (%) cña xe m¸y TÝnh chÊt ®Êt B¸nh xÝch B¸nh lèp §−êng ®Êt kh« 0,9 0,60 §−êng ®Êt Èm (b¾t ®Çu m−a) 0,9 0,25 §−êng ®Êt sau khi m−a 0,7 0,40 C¸t kh« 0,2 0,30 C¸t Èm 0,5 0,40 Tõ b¶ng trªn ta thÊy hÖ sè b¸m thay ®æi trong mét ph¹m vi réng phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña ®Êt vµ m¸y ch¹y trªn b¸nh xÝch hoÆc b¸nh lèp. Trªn ®−êng ®Êt kh« vµ h¬i Èm hÖ sè b¸m cña b¸nh xÝch lµ 0,9, do ®ã ch¾c ch¾n lµ m¸y kÐo b¸nh xÝch cã thÓ kÐo ®−îc träng l−îng b¶n th©n cña nã. 3.4.3. HÖ sè t¬i xèp – HÖ sè ®Çm chÆt. Khi lµm ®Êt, chñ c«ng tr×nh th−êng thanh to¸n theo m3 ®Êt ®· ®Çm chÆt (hoÆc ®«i khi theo m3 t¹i hè lÊy ®Êt), trong lóc ®ã nhµ thÇu l¹i vËn chuyÓn ®Êt theo tÊn - kil«mÐt (T.km). V× vËy cÇn ph¶i x¸c ®Þnh dung träng cña ®Êt ®¸ hoÆc tû sè cña c¸c dung träng ë ba tr¹ng th¸i: T¹i chç – t¬i xèp - ®· ®Çm chÆt. NÕu gäi V0 lµ thÓ tÝch ë thïng ®Êu, Vf lµ thÓ tÝch ë tr¹ng th¸i t¬i xèp, VC lµ thÓ tÝch ®· ®Çm chÆt, th×: V HÖ sè t¬i xèp: F = f Vo Vc HÖ sè ®Çm chÆt: F = C Vo HÖ sè t¬i xèp Ff lu«n lín h¬n 1 vµ lµ mét hÖ sè mµ nh÷ng ng−êi thi c«ng vµ vËn chuyÓn ®Êt ®Æc biÖt quan t©m. Ng−îc l¹i hÖ chÆt FC cã thÓ nhá h¬n hoÆc lín h¬n 1 tuú theo ®é chÆt cña ®Êt ®¹t ®−îc sau khi lu lÌn. §èi víi chñ c«ng tr×nh Ff lµ mét hÖ sè cÇn biÕt ®Ó ®¶m b¶o c©n b»ng khèi l−îng gi÷a ®Êt ®µo vµ ®Êt ®¾p. CÇn l−u ý lµ cïng víi mét lo¹i ®Êt Ff cã thÓ thay ®æi tuú theo ®é Èm tù nhiªn cña nã. VÝ dô víi ®Êt sÐt khi ®µo ë ®é Èm tèt nhÊt th× hÖ sè t¬i xèp Ff = 1,25 trong lóc ®ã nÕu ®µo ë thêi kú kh« h¹n th× ®Êt ®µo ra chñ yÕu lµ c¸c côc cã ®é rçng lín vµ Ff vµo kho¶ng 1,35. B¶ng 3-7 cho gi¸ trÞ cña c¸c hÖ sè Ff vµ FC cña mét vµi lo¹i ®Êt ®¸. B¶ng 3-7 TÝnh chÊt cña vËt liÖu Ff FC §Êt xèp: §Êt sÐt, ¸ sÐt, ¸ c¸t ®é Èm gÇn ®é Èm tèt nhÊt 1,25 0,90 C¸t vµ c¸t sái 1,10 1,00 - 35 -
§Êt xèp ®· cè kÕt: SÐt vµ ®¸ v«i sÐt vì thµnh côc 1,35 1,10 §Êt ®¸ sau khi xíi t¬i 1,30 1,15 VËt liÖu ®¸ ë má ®¸ (khai th¸c b»ng næ m×n) 1,40 1,2, Còng cã thÓ tham kh¶o hÖ sè t¬i xèp trong b¶ng “HÖ sè chuyÓn thÓ tÝch tõ ®Êt tù nhiªn sang ®Êt t¬i” ë phô lôc 3 TCVN 4447 - 87. - 36 -
Ch−¬ng 4 Thi c«ng nÒn ®−êng b»ng m¸y 4.1 Nguyªn t¾c chän m¸y thi c«ng nÒn ®−êng Khi thi c«ng nÒn ®−êng th× ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c xíi, ®µo, vËn chuyÓn, san, ®Çm nÐn vµ hoµn thiÖn nÒn ®−êng phï hîp víi thiÕt kÕ, cho nªn th−êng ph¶i dïng nhiÒu lo¹i m¸y cã tÝnh n¨ng kh¸c nhau phèi hîp víi nhau ®Ó thùc hiÖn c¸c kh©u c«ng t¸c ®ã. Trong c¸c c«ng t¸c nµy cã c«ng t¸c chÝnh víi khèi l−îng lín nh− ®µo, ®¾p, vËn chuyÓn, vµ cã c«ng t¸c phô víi khèi l−îng nhá nh− xíi, san, ®Çm lÌn, hoµn thiÖn, cho nªn cÇn ph¶i ph©n biÖt m¸y chÝnh (hay m¸y chñ ®¹o) vµ m¸y phô. M¸y chÝnh thùc hiÖn c¸c kh©u c«ng t¸c chÝnh, cßn m¸y phô thùc hiÖn c¸c kh©u c«ng t¸c phô. Khi chän m¸y ph¶i chän m¸y chÝnh tr−íc, m¸y phô sau, trªn nguyªn t¾c m¸y phô ph¶i ®¶m b¶o ph¸t huy tèi ®a n¨ng suÊt cña m¸y chÝnh. Khi chän m¸y, ph¶i xÐt mét c¸ch tæng hîp tÝnh chÊt cña c«ng tr×nh, ®iÒu kiÖn thi c«ng vµ trang thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn cã, ®ång thêi ph¶i tiÕn hµnh so s¸nh kinh tÕ kü thuËt. 4.1.1. TÝnh chÊt c«ng tr×nh bao gåm: Lo¹i nÒn ®−êng (®µo hay ®¾p), chiÒu cao ®µo ®¾p, cù ly vËn chuyÓn, khèi l−îng c«ng viÖc vµ thêi h¹n thi c«ng v.v Khi viÖc thi c«ng c«ng tr×nh ®· x¸c ®Þnh, th× thêi h¹n thi c«ng cã t¸c dông quan träng ®èi víi viÖc chän m¸y. §Ó ®¶m b¶o n¨ng suÊt cao, nªn chän lo¹i m¸y cã c«ng suÊt lín, n¨ng suÊt cao, thiÕt bÞ tèt. Nh−ng nÕu khèi l−îng Ýt, th× nªn dïng lo¹i m¸y c«ng suÊt nhá, nÕu kh«ng sÏ kh«ng tËn dông kh¶ n¨ng lµm viÖc cña m¸y. NÕu khèi l−îng c«ng t¸c lín, tËp trung, th× ph¶i dïng nh÷ng m¸y cã c«ng suÊt cao nh− m¸y ®µo gÇu to, m¸y xóc chuyÓn cã c«ng suÊt lín. ChiÒu cao ®µo ®¾p cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi gi¸ thµnh x©y dùng, cho nªn khi chiÒu cao ®µo ®¾p kh¸c nhau th× dïng lo¹i m¸y mãc kh¸c nhau. Th«ng th−êng qui ®Þnh chiÒu cao nÒn ®−êng h 1.5m dïng m¸y xóc chuyÓn. Nh−ng nÒn ®−êng th× dµi, chiÒu cao ®¾p mçi n¬i mét kh¸c. NÕu c¨n cø vµo quy ®Þnh trªn th× cø mét ®o¹n ng¾n l¹i ph¶i thay ®æi m¸y, ph¶i ®iÒu ®éng m¸y lu«n kh«ng hîp lý. Trong tr−êng hîp nµy, ph¶i c¨n cø vµo lo¹i m¸y cã kh¶ n¨ng lµm ®−îc khèi l−îng lín c«ng viÖc mµ chän cho tõng ®o¹n dµi. Cù ly vËn chuyÓn còng cã ¶nh h−ëng lín tíi n¨ng suÊt lµm viÖc vµ gi¸ thµnh x©y dùng. Do vËy ph¶i c¨n cø vµo cù ly vËn chuyÓn mµ chän m¸y, vÝ dô ®èi víi m¸y xóc chuyÓn cã dung tÝch thïng 6-10m3 cù ly vËn chuyÓn hîp lý kh«ng qu¸ 500m. NÕu cù ly lín h¬n ph¶i dïng m¸y ®µo cã dung tÝch gÇu 0,5m3 (hay lín h¬n) phèi hîp víi xe vËn - 37 -
chuyÓn hoÆc dïng m¸y xóc chuyÓn cã dung tÝch thïng lín. Cù ly vËn chuyÓn hîp lý cña m¸y ñi lµ d−íi 100m, nÕu lín h¬n n¨ng suÊt thÊp, gi¸ thµnh 1m3 ®Êt sÏ t¨ng. 2. §iÒu kiÖn thi c«ng Bao gåm: lo¹i ®Êt, ®Þa chÊt thuû v¨n, ®iÒu kiÖn tho¸t n−íc mÆt, ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn (®é dèc mÆt ®Êt, tr¹ng th¸i mÆt ®−êng, ®Þa h×nh, ®Þa vËt v.v ) ®iÒu kiÖn khÝ hËu (m−a, n¾ng, giã, nhiÖt ®é, s−¬ng mï v.v ) vµ ®iÒu kiÖn cung cÊp vËt liÖu cho m¸y lµm viÖc. §iÒu kiÖn thi c«ng cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi viÖc chän m¸y, nhÊt lµ ®èi víi m¸y chÝnh. §èi víi ®Êt sÐt lÉn ®¸ hay ®Êt t−¬ng ®èi cøng cã thÓ dïng m¸y ®µo. M¸y xóc chuyÓn chØ cã thÓ thi c«ng ®Êt cøng víi n¨ng suÊt cao sau khi ®· ®−îc xíi t¬i. §èi víi c«ng t¸c ®µo ®Êt ngËp n−íc, dïng m¸y ®µo gÇu d©y thÝch hîp h¬n c¸c lo¹i m¸y kh¸c. Vµo mïa m−a viÖc thi c«ng b»ng m¸y còng trë ng¹i v× ®Êt Èm −ít m¸y khã ho¹t ®éng. §iÒu kiÖn cung cÊp ®iÖn n−íc, nhiªn liÖu còng cã ¶nh h−ëng nhiÒu tíi viÖc trang bÞ ®éng lùc. Khi chän m¸y, cÇn chó ý gi¶m sè chñng lo¹i m¸y kh¸c nhau trong cïng mét ®éi m¸y ®Ó tiÖn cho viÖc cung cÊp nhiªn liÖu. Nªn chó ý khi chän m¸y sao cho chØ cÇn l¾p thªm thiÕt bÞ phô lµ cã kh¶ n¨ng lµm ®−îc c¸c c«ng t¸c kh¸c nhau, vÝ dô m¸y ñi cã thÓ ®µo, ®¾p, vËn chuyÓn, san lÊp ®Êt trong vßng 100m, ®ång thêi cã thÓ dïng lµm m¸y kÐo, l¾p thªm thiÕt bÞ phô lµ cã thÓ san ®−îc taluy. Tr−êng hîp kh«ng cã ®ñ lo¹i m¸y, cã thÓ c¨n cø vµo tèc ®é thi c«ng yªu cÇu, m¸y mãc hiÖn cã mµ tæ chøc sö dông hîp lý. Khi sö dông m¸y th× ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó m¸y lµm viÖc víi n¨ng suÊt cao nhÊt. B¶ng 4-1 Ph¹m vi sö dông cña mét sè m¸y chñ yÕu Lo¹i m¸y C«ng t¸c chuÈn bi C«ng t¸c lµm ®Êt C«ng viÖc kh¸c -Lµm ®−êng t¹m -§µo ®¾p nÒn ®−êng cao -San s¬ bé mÆt ®Êt -Ng¶ c©y, nhæ gèc d−íi 3m -Tu söa thïng ®Êu -R·y cá, ®µo líp h÷u c¬ -§µo ®Êt -§Çm nÐn ®Êt -San cho dèc tho¶i -VËn chuyÓn ®Êt ®¸ tíi -§Èy m¸y xóc M¸y ñi -LÊp hè, lÊp m−¬ng 100m. chuyÓn r·nh -§µo nÒn ®−êng h×nh -§µo cÊp thang, tam gi¸c vµ nÒn -Hãt ®Êt sôt ®−êng nöa ®µo, nöa ®¾p -KÐo xe, kÐo m¸y M¸y xóc -R·y cá, ®µo ®¾p líp -§µo ®Êt -San s¬ bé mÆt ®Êt chuyÓn h÷u c¬. -§¾p ®Êt -Tu söa thïng ®Êu - 38 -
(m¸y -VËn chuyÓn ®Êt trong c¹p) ph¹m vi 60-700m) -§¾p nÒn ®−êng cao tíi -Gät taluy 0.75m -§µo r·nh tho¸t -X©y dùng nÒn ®−êng n−íc M¸y san -R·y cá kh«ng ®µo kh«ng ®¾p -San b»ng mÆt ®Êt tù hµnh -Bãc bá líp ®Êt h÷u c¬ -§µo nÒn ®−êng s©u tíi -T¹o ®é khum vµ ®é 0.6m nghiªng -§µo nÒn nöa ®µo nöa ®¾p M¸y cµy -Xíi mÆt ®−êng cò -Xíi tr−íc c¸c lo¹i ®Êt m¸y xíi -Ng¶ c©y, nhæ gèc, rÉy cøng ®Ó phôc vô c¸c bôi c©y nhá lo¹i m¸y kh¸c. -§µo vµ ®æ ®Êt trong -§µo hè, ®µo hµo ph¹m vi 5-10m -§µo ®Êt d−íi n−íc M¸y xóc -Phèi hîp c¸c ph−¬ng -VÐt bïn tiÖn vËn chuyÓn ®Êt víi cù ly trªn 500m N¨ng suÊt cña m¸y trong mét ca cã thÓ x¸c ®Þnh theo mét c«ng thøc tæng qu¸t sau: TK Q N = t t T - thêi gian lµm viÖc trong mét ca; Kt- hÖ sè sö dông thêi gian; Q - khèi l−îng c«ng viÖc hoµn thµnh ®−îc trong mét chu k× lµm viÖc (m3 hay m2) t - thêi gian cña mét chu k× lµm viÖc ®Ó hoµn thµnh khèi l−îng c«ng viÖc Q Tõ c«ng thøc trªn, muèn n©ng cao n¨ng suÊt m¸y ph¶i: - TËn dông n©ng cao khèi l−îng lµm ®−îc trong mét chu k×; - Gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu thêi gian cña mét chu k× lµm viÖc cña m¸y; - T¨ng hÖ sè sö dông thêi gian trong mét ca. §èi víi m¸y thi c«ng nÒn ®−êng, cã thÓ chia lµm hai lo¹i: lo¹i lµm viÖc cã tÝnh chu k× vµ lo¹i lµm viÖc cã tÝnh liªn tôc. C«ng viÖc cña m¸y lµm viÖc cã tÝnh chÊt chu k× gåm cã: - §µo ®Êt; - ChuyÓn ®Êt tíi n¬i ®æ (cã khi san vµ ®Çm lÌn s¬ bé); - Quay l¹i n¬i ®µo. §èi víi m¸y lµm viÖc cã tÝnh chu k×, c¸c c«ng viÖc nµy t¸ch rêi nhau vµ nèi tiÕp nhau. M¸y ®µo, m¸y xóc chuyÓn, m¸y ñi thuéc lo¹i nµy. - 39 -
Trõ m¸y ®µo ra, cßn c¸c lo¹i kh¸c cã thÓ san ®Êt vµ ®Çm lÌn mét phÇn. M¸y lµm viÖc liªn tôc lµ m¸y lµm c¸c c«ng viÖc trªn ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc (trõ lóc quay ®Çu). M¸y ®µo nhiÒu gÇu, m¸y hót bïn thuéc lo¹i m¸y nµy. §iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó sö dông hîp lý c¸c lo¹i m¸y lµm viÖc cã tÝnh chÊt chu kú lµ: - Rót ng¾n chiÒu dµi ®µo (xóc) ®Êt ®Ó gi¶m thêi gian ®µo (xóc). T¨ng khèi l−îng ®Êt ®µo ®−îc trong mét chu kú; - X¸c ®Þnh tèc ®é hîp lý ®Ó tËn dông hÕt c«ng suÊt m¸y; - TËn dông t¶i träng cña m¸y trong mét chu kú. §iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó sö dông hîp lý c¸c lo¹i m¸y lµm viÖc cã tÝnh liªn tôc lµ: t¨ng khèi l−îng ®µo trong ®¬n vÞ thêi gian. 4.2 NH÷NG QUY §ÞNH CHUNG KHI Thi c«ng nÒn ®−êng b»ng M¸Y Nh÷ng qui ®Þnh chung cña phÇn nµy ¸p dông cho thi c«ng ®Êt b»ng c¸c lo¹i m¸y lµm ®Êt chÝnh: m¸y ®µo, m¸y san, m¸y ñi. Thi c«ng c¬ giíi c«ng t¸c ®Êt chØ ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®· cã thiÕt kÕ thi c«ng (hoÆc biÖn ph¸p thi c«ng) ®−îc duyÖt. Trong thiÕt kÕ thi c«ng ph¶i nªu râ nh÷ng phÇn sau ®©y: - Khèi l−îng, ®iÒu kiÖn thi c«ng c«ng tr×nh vµ tiÕn ®é thùc hiÖn. - Ph−¬ng ¸n thi c«ng hîp nhÊt. - Lùa chän c«ng nghÖ thi c«ng hîp lý cho tõng phÇn, tõng ®o¹n, tõng c«ng tr×nh. - Lùa chän c¸c lo¹i m¸y mãc ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn theo c¬ cÊu nhãm m¸y hîp lý nhÊt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt. Nªu s¬ ®å lµm viÖc cña m¸y. - Tr−íc khi thi c«ng, ph¶i kiÓm tra ®èi chiÕu, hiÖu chØnh chÝnh x¸c l¹i ®Þa h×nh, ®Þa chÊt thñy v¨n c«ng tr×nh cña khu vùc lµm viÖc ®Ó ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p kü thuËt s¸t hîp vµ an toµn lao ®éng. Ph¶i ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phßng chèng lón, s¹t lë, ngËp lôt, lÇy thôt v.v khi m−a b·o. - Ph¶i ®¸nh dÊu trªn b¶n vÏ thi c«ng vµ thÓ hiÖn trªn thùc ®Þa b»ng c¸c cäc mèc dÔ t×m thÊy ®Ó b¸o hiÖu cã c¸c c«ng tr×nh ngÇm nh− ®−êng ®iÖn, n−íc, th«ng tin liªn l¹c, cèng ngÇm v.v n»m trong khu vùc thi c«ng. - Ph¶i cã biÖn ph¸p ®¶m b¶o c¸c c«ng tr×nh hiÖn cã n»m gÇn c«ng tr×nh ®ang thi c«ng nh−: nhµ cöa, ®−êng s¸, bÖnh viÖn, tr−êng häc, di tÝch lÞch sö v.v ë c¸c khu vùc cã ®−êng èng khÝ nÐn, nhiªn liÖu, c¸p ®iÖn ngÇm, kho hãa chÊt, thuèc næ v.v ph¶i cã biÓn b¸o khu vùc nguy hiÓm. - Tr−íc khi thi c«ng ph¶i dän s¹ch nh÷ng ch−íng ng¹i cã ¶nh h−ëng ®Õn thi c«ng c¬ giíi n»m trªn mÆt b»ng nh−: chÆt c©y lín, ph¸ dì c«ng tr×nh cò, di chuyÓn - 40 -
c¸c t¶ng lín v.v ph¶i x¸c ®Þnh râ khu vùc thi c«ng, ®Þnh vÞ ranh giíi c«ng tr×nh, di chuyÓn c¸c mèc theo dâi thi c«ng ra ngoµi ph¹m vi ¶nh h−ëng cña m¸y lµm viÖc. - Ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o ®iÒu kiÖn an toµn ë mÆt b»ng: c¾m biÓn b¸o nh÷ng n¬i nguy hiÓm, ®¶m b¶o ®ñ ¸nh s¸ng thi c«ng ban ®ªm, qui ®Þnh râ nh÷ng tÝn hiÖu, ®Ìn hiÖu, cßi hiÖu. - C¸n bé kü thuËt thi c«ng vµ c«ng nh©n c¬ giíi ph¶i ®−îc trùc tiÕp quan s¸t mÆt b»ng thi c«ng. ®èi chiÕu víi thiÕt kÕ vµ n¾m v÷ng nhiÖm vô, yªu cÇu thi c«ng c«ng tr×nh tr−íc khi tiÕn hµnh thi c«ng. Ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o tr−íc khi ®−a m¸y ra lµm viÖc. Ph¶i kiÓm tra, xiÕt chÆt, ®iÒu chØnh c¸c c¬ cÊu lµm viÖc, kiÓm tra c¸c thiÕt bÞ an toµn kü thuËt c¸c bé phËn ®µo c¾t ®Êt ph¶i s¾c, nÕu cïn ph¶i thay thÕ phôc håi kÞp thêi ®óng tiªu chuÈn kü thuËt. Khi lµm viÖc ph¶i b¶o ®¶m cho m¸y lµm viÖc liªn tôc, ®é tin cËy cao vµ ph¸t huy ®−îc hÕt c«ng suÊt cña m¸y. C¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n l¸i m¸y ph¶i chÊp hµnh ®Çy ®ñ vµ nghiªm tóc chÕ ®é bµn giao m¸y t¹i hiÖn tr−êng vµ c¸c quy tr×nh quy ph¹m vÒ qu¶n lý sö dông m¸y, söa ch÷a, b¶o d−ìng m¸y vµ c¸c quy ph¹m an toµn vÒ m¸y. Trong giai ®o¹n thi c«ng cao ®iÓm, nhÊt lµ ë nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm, cÇc ph¶i tæ chøc thªm bé phËn th−êng trùc söa ch÷a hiÖn tr−êng nh»m kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng h− háng ®ét xuÊt cña xe m¸y, kÞp thêi b«i tr¬n, xiÕt chÆt vµ kiÓm tra an toµn xe m¸y, phôc vô chÕ ®é bµn giao xe m¸y sèng cña thêi kú cao ®iÓm thi c«ng. Trong mïa m−a b·o, ph¶i ®¶m b¶o tho¸t n−íc nhanh trªn bÒ mÆt b»ng thi c«ng. ph¶i cã biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ thèng tho¸t n−íc, kh«ng ®−îc ®Ó xe m¸y lµm h− háng hÖ thèng ®ã. Ph¶i cã biÖn ph¸p phßng chèng ngËp, lÇy, lón, tr¬n tr−ît v.v ®¶m b¶o m¸y ho¹t ®éng b×nh th−êng. NÕu v× ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thi c«ng ®−îc th× tranh thñ ®−a m¸y vµo b¶o d−ìng, söa ch÷a sím h¬n ®Þnh kú kÕ ho¹ch. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ thi c«ng c¬ giíi c«ng t¸c ®Êt ®Òu ®−îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c lo¹i m¸y lµm ®Êt. §ång ph¶i tu©n theo nh÷ng ®iÓm chØ dÉn trong tµi liÖu sö dông cña nhµ m¸y chÕ t¹o. Trong tr−êng hîp m¸y míi sö dông, ph¶i biªn so¹n h−íng dÉn sö dông m¸y vµ h−íng dÉn cho c«ng nh©n l¸i m¸y tr−íc khi ®−a m¸y ra thi c«ng. 4.3 c¸c ph−¬ng ph¸p ®¾p ®µo nÒn ®−êng 4.3.1. C¸c ph−¬ng ph¸p ®¾p nÒn ®−êng Qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn ®¾p chñ yÕu gåm cã viÖc ®¾p ®Êt tuÇn tù. Tïy thuéc vµo ®Þa h×nh, kÕt cÊu nÒn ®−êng vµ mét vµi nh©n tè kh¸c mµ ®Êt chë ®Õn n¬i ®¾p nÒn ®−êng ®−îc ®æ theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh. §Êt ph¶i ®−îc ®æ sao cho t¹o thµnh mét líp b»ng ph¼ng víi chiÒu dµy quy ®Þnh ®Ó cã thÓ lu lÌn t−¬ng ®èi dÔ dµng. LÇn l−ît ®¾p hÕt líp ®Êt nµy ®Õn líp ®Êt kh¸c cho ®Õn chiÒu cao cÇn thiÕt (cao ®é thiÕt kÕ). Ph−¬ng ph¸p x©y dùng nÒn ®¾p nh− vËy ®−îc gäi lµ ph−¬ng ph¸p ®¾p thµnh líp - 41 -
(h×nh 4.1a). ¦u ®iÓm chñ yÕu cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ cã thÓ ®¾p nÒn ®−êng ®¹t ®Õn ®é chÆt yªu cÇu t¹i bÊt kú ë vÞ trÝ nµo cña nÒn ®−êng. Ngoµi ra ®¾p ®Êt thµnh líp th× cã thÓ ®¾p nÒn ®−êng b»ng c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau. Khi x©y dùng nÒn ®−êng b»ng ph−¬ng ph¸p ®¾p th× c¸c c«ng t¸c chñ yÕu ®−îc tiÕn hµnh trªn hai ®o¹n cã chiÒu dµi gièng nhau, trªn mét ®o¹n th× r¶i ®Êt thµnh líp cßn ®o¹n kia th× tiÕn hµnh lu lÌn. Sau ®ã l¹i thay ®æi vÞ trÝ vµ tiÕn hµnh nh− vËy cho ®Õn khi hoµn thµnh nÒn ®¾p. ChiÒu dµi cña c¸c ®o¹n c«ng t¸c ®−îc chän sao cho cã thÓ hoµn thµnh toµn bé nÒn ®¾p trong ca thi c«ng. NÕu nÒn ®¾p thÊp hoÆc ng−îc l¹i víi nÒn ®¾p cao th× chiÒu dµi ®o¹n c«ng t¸c ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo c¸c lý do kh¸c nhau ®Ó ®¶m b¶o diÖn thi c«ng cÇn thiÕt cho c¸c m¸y sö dông ®ång thêi gi÷ ®−îc ®é Èm cña ®Êt, nhÊt vÒ mïa kh«. Khi x©y dùng nÒn ®−êng trªn c¸c ®o¹n ®i qua ®Çm lÇy hoÆc khe xãi víi ®é dèc lín th× kh«ng thÓ tiÕn hµnh theo kiÓu ®¾p thµnh líp. Trong tr−êng hîp nµy th× dïng ph−¬ng ph¸p ®¾p lÊn (h×nh 4.1b). Khi ®¾p lÊn tr−íc hÕt ph¶i ®¾p ®Õn cao ®é thiÕt kÕ råi kÐo dµi liªn tôc cho ®Õn khi nÒn ®¾p c¾t toµn bé ®o¹n ®Çm lÇy hoÆc khe xãi. Nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ kh«ng thÓ ®Çm chÆt ®Êt trªn toµn chiÒu réng nÒn ®¾p. §Êt ®−îc chÆt l¹i lµ do nÒn ®¾p lón dÇn d−íi t¸c dông cña khèi ®Êt vµ ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn kh¸c (trong ®ã cã t¸c dông cña « t« ch¹y qua). §Ó gi¶m bít nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p ®¾p lÊn ng−êi ta dïng ph−¬ng ph¸p ®¾p hçn hîp. Thùc chÊt cña ph−¬ng ph¸p hçn hîp lµ kÕt hîp gi÷a ph−¬ng ph¸p ®¾p lÊn vµ ph−¬ng ph¸p ®¾p thµnh líp (h×nh 4.1c). Htk A-A a) A A B Htk B-B b) 12 3 B C Htk C-C c) 2 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 C Than bïn H×nh 4-1. c¸c s¬ ®å ®¾p nÒn ®−êng a) ®¾p thµnh líp : b) ®¾p lÊn : c) ®¾p hçn hîp 4.3.2. c¸c ph−¬ng ph¸p ®µo nÒn ®−êng C¸c nÒn ®µo n«ng (d−íi 6m) khi ®Êt ®ång nhÊt theo h−íng ngang hoÆc h−íng däc thi dïng m¸y ®µo ®µo ngang ®Õn cao ®é thiÕt kÕ. Ph−¬ng ph¸p ®µo nh− v©y gäi lµ ®µo ngang (h×nh 4.2a) Víi nÒn ®µo s©u (trªn 6m) th× ®µo theo cÊp (h×nh 4-2b, c). Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông khi lo¹i ®Êt thay ®æi theo chiÒu th¼ng ®øng. ViÖc ®µo nÒn ®−êng cã thÓ tiÕn hµnh theo h−íng ngang hoÆc h−íng däc (h×nh 4-2d, ®). §µo theo h−íng ngang dïng cho c¸c nÒn ®µo ng¾n vµ réng, ®µo theo h−íng däc dïng víi c¸c nÒn ®µo dµi, cã thÓ ®µo víi diÖn thi c«ng lín. Khi cÇn cã thÓ dïng nhiÒu m¸y ®µo. - 42 -
H×nh 4-2. c¸c ph−¬ng ph¸p ®µo nÒn ®−êng. a) ®µo ngang b,c) ®µo theo cÊp d,®) ®µo theo h−íng ngang hoÆc h−íng däc (®) 4.4 Thi c«ng nÒn ®−êng b»ng m¸y ñi M¸y ñi lµ lo¹i m¸y thi c«ng ®−îc trong ®iªu kiÖn ®Þa h×nh khã kh¨n nªn ®−îc dïng phæ biÕn trong x©y dùng ®−êng-m¸y ñi lµ m¸y kÐo ®−îc l¾p l−íi ñi sang phÝa tr−íc- dùa vµo ph−¬ng thøc l¾p l−ìi ñi trªn m¸y kÐo cã thÓ chia thµnh m¸y ñi th−êng vµ m¸y ñi v¹n n¨ng-m¸y ñi th−êng th× l−íi ñi kh«ng thÓ ®Æt chÐo hay ®Æt nghiªng ®−îc, cßn m¸y ñi v¹n n¨ng cã thÓ ®Æt chÐo mét gãc 60-65 vµ ®Æt nghiªng 10: (h×nh 4.3) H×nh 4-3. M¸y ñi v¹n n¨ng a) l−ìi ñi ®Æt chÐo b) l−ìi ñi ®Æt nghiªng M¸y ñi cã thÓ lµm c¸c c«ng t¸c sau: - LÊy ®Êt tõ thïng ®Êu ®¾p nÒn ®−êng kh«ng cao qu¸ 1.5m, tèi ®a kh«ng qu¸ 3m, cù ly vËn chuyÓn nhá h¬n 50m - §µo ®Êt ë nÒn ®µo ®em ®¾p ë nÒn ®¾p víi cù ly vËn cuyÓn kh«ng qu¸ 100m. - §µo nÒn ®−êng ch÷ L trªn s−ên dèc lín. - 43 -
Ngoµi ra cã thÓ dïng ®Ó më ®−êng t¹m, r·y cá, ®¸nh cÊp, nhæ rÔ c©y, san lÊp ®Êt, lÊp hè mãng, ®µo khu«n ¸o ®−êng, t¨ng søc kÐo cho m¸y sóc chuyÓn, thu gän vËt liªu, cøu m¸y bÞ sa lÇy, vµ cã thÓ phèi hîp lµm viÖc víi m¸y ®µo vµ xe vËn chuyÓn v v 4.4.1.c¸c thao t¸c c¬ b¶n cña m¸y ñi Khi lµm viÖc, m¸y ñi th−êng tiÕn hµnh bèn thao t¸c, ®µo ®Êt, chuyÓn ®Êt, r¶i vµ san ®Êt. N¨ng suÊt cña m¸y ñi quyÕt ®Þnh ë: a) thêi gian ®µo trong mét chu kú; b) thÓ tÝch ®µo trong mét chu kú; c) thêi gian r¶i san vµ chuyÓn ®Êt; d) thêi gian quay hay lïi l¹i, bao gåm c¶ thêi gian ®æi sè; chØ khi sö dông ®−¬c hoµn toµn vµ ®Òu ®Æn søc kÐo cña m¸y trong c¶ mét chu ky, th× míi sñ dông hîp lý m¸y ñi. §µo ®Êt: khi ®µo ®Êt, m¸y ñi cã thÓ tiÕn hµnh theo ba c¸ch: -§µo ®Êt theo líp máng (h×nh 4-4a) -§µo ®Êt theo h×nh r¨ng c−a (h×nh 4-4b) -§µo ®Êt theo h×nh nªm (h×nh 4-4c) H×nh 4-4. C¸c c¸ch ®µo ®Êt a) Líp mãng b) h×nh nªm c) r¨ng c−a - Khi ®µo ®Êt ph¶i lµm sao ®µo ®−¬c khèi l−îng ®Êt lín nhÊt, chiÒu dµi vµ thêi gian ®µo ph¶i ng¾n nhÊt. Trong ba c¸ch ®µo trªn, c¸ch ®µo theo h×nh r¨ng c−a th−êng dïng h¬n c¶. ThÓ tÝch ®Êt tr−íc l−ìi ñi khi xÐn vµ vËn chuyÓn ®Êt lµ: - 44 -
lH 2 K Q = t (m3) 2K r tgϕ Q - ThÓ tÝch ®Êt ë tr¹ng th¸i ®Êt chÆt tr−íc l−ìi ñi (m3) L - ChiÒu dµi l−ìi ñi (m) H - ChiÒu cao l−ìi ñi (m) ϕ - Gãc ma s¸t cña ®Êt, phô thuéc tr¹ng th¸i cña ®Êt (b¶ng 4-2) Kr – hÖ sè rêi r¹c cña ®Êt (b¶ng 4-3) Kt - hÖ sè tæn thÊt ®Êt khi di chuyÓn, phô thuéc vµo cù ly vËn chuyÓn vµo kho¶ng 0,7-0,95 Kt = 1 – (0.0005 + 0.004L) Trong ®ã: L - cù ly vËn chuyÓn ®Êt (m) ChiÒu dµi ®µo b×nh qu©n Lx ®Ó ®−îc l−îng ®Êt lµ Q lµ: Q L = ()m x lh h - ChiÒu s©u ®µo b×nh qu©n (m) l - ChiÒu dµi l−ìi ñi (m) BiÕt Lx cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc sè lÇn ®µo ®Êt n trªn chiÒu réng b cña thïng ®Êu: b n = L x B¶ng 4-2 Gãc ma s¸t cña mét sè lo¹i ®Êt, c¸t, sái C¸c lo¹i ®Êt Tr¹ng th¸i ®Êt Kh« Èm −ít Sái ®¸ d¨m 40o 40o 35o C¸t h¹t to 30o 32o 27o C¸t h¹t trung b×nh 28o 35o 25o C¸t h¹t nhá 25o 30o 20o SÐt pha 50o 40o 30o §Êt h÷u c¬ 40o 35o 25o §Êt bïn kh«ng cã h÷u c¬ 40o 20o 14o B¶ng 4-3 Lo¹i ®Êt Kr §Êt c¸t 1,07 ~ 1,15 §Êt ¸ sÐt cã lÉn h¹t nhá 1,18 ~ 1,25 §Êt ¸ sÐt cã lÉn h¹t to, ®Êt sÐt 1,28 ~1,35 §Êt sÐt nÆng, ®Êt muèi 1,30 ~ 1,45 - 45 -
Khi xuèng dèc ®µo ®Êt, n¨ng xuÊt t¨ng lªn r©t nhiÒu, nªn khi chän ph−¬ng ¸n ®µo ®Êt cÇn ®Æc biÖt chó träng ®iÓm nµy. Theo thÝ nghiÖm khi xuèng dèc 20% ®µo ®Êt, th× n¨ng suÊt ®¹t 172% (b¶ng 4 -7). §é dèc cµng lín, n¨ng suÊt ®µo cµng cao, nh−ng theo kinh nghiÖm nÕu ®é dèc lín h¬n 15o th× m¸y lïi l¹i khã kh¨n, thêi gian lµm viÖc trong mét chu kú t¨ng, do ®ã mµ n¨ng suÊt h¹ h¬i thÊp. VËn chuyÓn ®Êt: Khi vËn chuyÓn ®Êt th−êng r¬i v·i sang hai bªn hay lät xuèng d−íi, cù ly cµng xa sè l−îng ®©t r¬i v·i cµng nhiÒu, n¨ng suÊt sÏ cµng thÊp. Do vËy cù ly vËn chuyÓn cña m¸y ñi th−êng quy ®Þnh kh«ng qu¸ 100m. B¶ng 4-4 §é dèc % 0 2 3 5 10 15 20 N¨ng suÊt % 100 107 111 118 136 154 172 §Ó n©ng cao n¨ng suÊt, cã thÓ dïng nh÷ng biÖn ph¸p sau: a) §Æt l−ìi ñi s©u d−íi mÆt ®Êt 0.5 – 2cm ®Ó tr¸nh ®Êt lät xuèng d−íi; b) L¾p tÊm th©n ë hai bªn l−ìi ñi ®Ó gi¶m ®Êt r¬i v·i sang hai bªn; c) Sö dông hai hay ba m¸y ñi song song chuyÓn ®Êt (h×nh 4-5) 30 - 50 cm H×nh 4-5: Hai m¸y ñi song song chuyÓn ®Êt Cù ly gi÷a c¸c l−ìi ñi ®é 30 – 50 cm. Khi dïng hai m¸y ñi chuyÓn ®Êt, khèi l−îng vËn chuyÓn t¨ng ®−îc15 –30%, khi sö dông ba m¸y ñi, th× khèi l−îng vËn chuyÓn t¨ng ®−îc 30-50% d) M¸y ñi ®µo t¹o thµnh bê ®Ó ®Ó gi÷ ®Êt, tr¸nh r¬i v·i sang hai bªn. ChiÒu réng bê th−êng 0,5-1,0m, chiÒu cao bê th−êng kh«ng lín h¬n 1/2 chiÒu cao l−ìi ñi (h×nh 4-6). Theo c¸ch nµy khèi l−îng vËn chuyÓn t¨ng ®−îc 10-30% - 46 -
H×nh 4-6: Lîi dông bê ®Êt khi chuyÓn ®Êt 1. R·nh 2. Bê ®Êt Khi l¾p thªm tÊm ch¾n ë l−ìi ñi kh«ng nh÷ng n©ng cao ®−îc n¨ng suÊt mµ cßn tËn dông ®−îc søc kÐo cña m¸y. Dïng m¸y ñi kh«ng cã tÊm ch¾n, khi ®µo ®Êt, th× søc kÐo th−êng kh«ng dïng qu¸ 70-80%. R¶i ®Êt vµ san ®Êt: Khi r¶i ®Êt vµ san ®Êt cã thÓ tiÕn hµnh theo hai c¸ch: a) M¸y ñi tiÕn lªn phÝa tr−íc, ®ång thêi n©ng l−ìi ñi, lóc ®ã ®Êt ®−îc r¶i theo tõng líp. NÕu c«ng nh©n l¸i m¸y cã kü thËt cao cã thÓ r¶i ®Êt thµnh líp theo bÒ dµy quy ®Þnh. b) Khi chuyÓn ®Êt tíi n¬i ®æ ®Êt, m¸y dõng l¹i råi n©ng cao l−ìi ñi, sau ®ã cho m¸y tiÕn vÒ phÝa tr−íc1-1.5m råi h¹ l−ìi ñi xuèng vµ lïi l¹i, ®Êt ®−îc san ®Òu. Theo c¸ch r¶i nµy ®Êt ®−îc Ðp chÆt mét phÇn do l−ìi ñi ®Ì lªn vµ gi¶m ®−îc khèi l−îng c«ng t¸c lÌn chÆt sau nµy. 4.4.2 C¸c ph−¬ng ph¸p ®µo ®¾p nÒn ®−êng b»ng m¸y ñi. a/ LÊy ®Êt tõ thïng ®Êu ®¾p nÒn ®−êng Ph−¬ng ph¸p nµy tr−íc ®©y th−êng ¸p dông ®Ó ®¾p c¸c nÒn ®−¬ng ®¾p thÊp (0.6- 0.8m) cÇn Ýt ®Êt ®¾p. Thêi gian gÇn ®©y ®Êt ®ai ngµy cµng khan hiÕm nªn viÖc lÊy ®Êt thïng ®Êu hai bªn ®−êng ®Ó ®¾p nÒn ®−ßng kh«ng cßn thÝch hîp n÷a. Trong thùc tÕ ®Êt ®¾p nÒn ®−êng ®−¬c lÊy tõ nÒn ®µo hoÆc má ®Êt b) Dïng m¸y ñi ®Ó ®µo nÒn ®µo vµ x©y dùng nÒn ®¾p l©n cËn Khi ®µo c¸c nÒn ®−êng ®µo n«ng (d−íi 6m) vµ vËn chuyÓn ®Êt ®µo ra ®Õn nÒn ®¾p trªn mét cù ly vËn chuyÓn d−íi 100m th× dïng m¸y ñi lµ thÝch hîp. ViÖc ®µo nÒn ®−êng ®−îc tiÕn hµnh b»ng ph−¬ng ph¸p ®µo theo bËc, mçi bËc ®µo theo kiÓu r·nh (cã chõa c¸c bê ch¾n ®Êt sang hai bªn) ( h×nh 4.7 ) Khi vËn chuyÓn ®Êt víi cù ly trªn 20-25m th× dïng s¬ ®å víi c¸c ®èng ®Êt trung gian. Viªc x©y dùng nÒn ®¾p ®−îc tiÕn hµnh b»ng ph−¬ng ph¸p ®¾p thµnh líp. Mçi líp ®Êt ®−îc ®¾p dÇn tõ mÐp vµo gi÷a. c«ng t¸c ®¾p ®−îc tiÕn hµnh trªn hai ®o¹n: mét ®o¹n ®¾p ®Êt, mét ®o¹n ®Çm lÌn ®Êt. - 47 -
ViÖc chuÈn bi líp mãng cña nÒn ®¾p vµ ®µo bá líp ®Êt h÷u c¬ khái diÖn tÝch ®µo nÒn ®−êng ®−îc tiÕn hµnh tr−íc khi b¾t ®Çu c¸c c«ng t¸c chÝnh; viÖc hoµn thiÖn bÒ mÆt vµ gia cè m¸i ta luy th× tiÕn hµnh sau khi kÕt thóc c¸c c«ng t¸c chÝnh. Hinh 4-7. S¬ ®å ®µo nÒn ®−êng theo kiÓu bËc vµ r·nh. 1. C¸c bËc; 2. C¸c líp ®Êt; 3. R·nh ®µo; 4. Bê ®Êt; 5. L−ìi ñi; 6. §Êt chuyÓn theo r·nh 4.5. X©y dùng nÒn ®¾p b»ng ®Êt cña nÒn ®µo hoÆc c¸c má ®Êt. §Êt ®µo nÒn ®−êng cÇn ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng c¸c nÒn ®¾p gÇn ®ã vµ chØ ®æ ®i trong nh÷ng tr−êng hîp c¸ biÖt khi x©y dùng ®−êng ë vïng nói hoÆc ®Êt qu¸ Èm −ít, hoÆc ®Êt xÊu kh«ng thÝch hîp ®Ó ®¾p nÒn ®−êng.Trong nhiÒu tr−êng hîp cÇn ph¶i t×m má ®Êt ®Ó ®¾p nÒn ®−êng bëi v× trong ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh vïng ®ång b»ng hoÆc trung du khèi l−îng nÒn ®µo th−êng nhá h¬n nhiÒu so víi khèi l−îng nÒn ®¾p. C¸c má ®Êt nµy th−êng n»m c¸ch tuyÕn ®−êng x©y dùng c¸c cù ly kh¸c nhau vµ ph¶i sö dông m¸y ñi, m¸y xóc chuyÓn, m¸y xóc kÕt hîp víi «t« vËn chuyÓn ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c lµm ®Êt. ViÖc chän m¸y phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thi c«ng, lo¹i vµ tr¹ng th¸i cña ®Êt, cù ly vËn chuyÓn, thêi h¹n vµ khèi l−îng c«ng t¸c, c¸c m¸y mãc hiÖn cã. Khi cù ly vËn chuyÓn ng¾n (d−íi 100-150m) th× dïng m¸y ñi, cù ly vËn chuyÓn lín th× dïng m¸y xóc chuyÓn, m¸y ®µo (®µo) kÕt hîp víi «t«. Theo kinh nghiÖm cña LI£N X¤ cò khi cù ly vËn chuyÓn d−íi 100m th× dïng m¸y ñi lµ hîp lý, khi cù ly vËn chuyÓn tõ 100-300m th× dïng m¸y xóc chuyÓn kÐo theo, khi cù ly vËn chuyÓn tõ 2-2,5km th× dïng m¸y xóc chuyÓn tù hµnh kinh tÕ h¬n dïng m¸y xóc cã - 48 -
gÇu V=1.6m3 kÕt hîp víi «t« tù ®æ. Khi cù ly vËn chuyÓn ®Õn 3km th× dïng m¸y xóc chuyÓn kinh tÕ h¬n so víi m¸y xóc 1 gÇu cã thÓ tÝch gÇu d−íi 1.6m3 kÕt hîp víi «t«. C¸c sè liÖu trªn ®©y chØ lµ gÇn ®óng v× gi¸ thµnh cña c«ng t¸c lµm ®Êt phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau.V× vËy khi chän m¸y ph¶i ph©n tÝch toµn diÖn c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ chän gi¶i ph¸p trªn c¬ së tÝnh to¸n kinh tÕ kü thuËt. 4.5.1. Dïng m¸y xóc chuyÓn ®Ó x©y dùng nÒn ®¾p,®µo nÒn ®−êng vµ ®µo c¸c má ®Êt. M¸y xóc chuyÓn cã thÓ ®µo vµ vËn chuyÓn ®Êt trªn mét cù ly t−¬ng ®èi lín.C¸c m¸y xóc chuyÓn lo¹i kÐo theo th−êng do m¸y kÐo b¸nh xÝch hoÆc b¸nh lèp kÐo vµ ®−îc sö dông khi cù ly vËn chuyÖn tõ 100-150m. Khi cù ly vËn chuyÓn lín h¬n th× dïng m¸y xóc chuyÓn tù hµnh hoÆc m¸y ®µo kÕt hîp «t« tù ®æ. M¸y xóc chuyÓn sö dông thÝch hîp víi c¸c lo¹i ®Êt t−¬ng ®èi nhÑ. Víi c¸c lo¹i ®Êt chÆt th× cÇn ph¶i xíi t¬i tr−íc. M¸y xóc chuyÓn kh«ng sö dông ®−îc ë c¸c ®o¹n ®Çm lÇy, c¸c ®o¹n ®Êt sÐt mÒm, víi c¸t xèp rêi vµ víi ®Êt cã lÉn ®¸ to. M¸y xóc chuyÓn cã thÓ c¹p ®Êt theo mÊy c¸ch (h×nh 4-8) trong ®ã c¸ch c¹p ®Êt theo kiÓu h×nh r¨ng c−a (h×nh 4-8c) lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Thïng chøa cña m¸y xóc chuyÓn sÏ xóc ®Çy ®Êt khi chuyÓn ®éng th¼ng vµ c¹p ®Êt thµnh líp dµy nhÊt (b¶ng 4.5)vµ nh− vËy sÏ xóc ®Êt ®Çy thïng víi chiÒu dµy cña ®−êng ®i tõ 15-25m. Hîp lý nhÊt lµ khi tiÕn hµnh c¹p ®Êt khi ch¹y xuèng dèc víi ®é dèc tõ 3-60. Víi c¸c ®é dèc lín h¬n th× m¸y khã lµm viÖc vµ ®Êt kh«ng ®Çy thïng H×nh 4-8. C¸c ph−¬ng ph¸p c¹p ®Êt b»ng m¸y xóc chuyÓn ( mòi tªn lµ h−íng di chuyÓn cña m¸y) a) ®Êt chÆt b) ®Êt xèp c) ®Êt chÆt võa d) ®Êt c¸t B¶ng 4-5 C«ng suÊt (m· lùc) ChiÒu dµy c¹p ®Êt (cm) ThÓ tÝch Thïng (m3) M¸y M¸y ®Èy C¸t ¸ c¸t ¸ sÐt SÐt kÐo 2.5 75 50 15/ 12/ 10/ 7/ 6.5 100 7 20/30 15/ 12/20 9/14 10 140 100 30/ 20/ 18/25 14/18 15-18 240 140 35/ 25/ 21/30 16/22 Chó thÝch: Tö sè lµ chiÒu dµy c¹p ®Êt lín nhÊt mµ kh«ng cÇn m¸y ®Èy. MÉu sè lµ chiÒu dµy c¹p ®Êt lín nhÊt cÇn m¸y ®Èy. - 49 -
Víi c¸t kh« th× tèt nhÊt ph¶i t−íi Èm hoÆc c¹p ®Êt khi lªn dèc 3 ®é ViÖc ®µo ®Êt ë nÒn ®µo hoÆc trong c¸c má ®Êt ®−îc tiÕn hµnh theo s¬ ®å c¹p theo s¬ ®å cµi r¨ng l−îc (h×nh 4-9) hoÆc c¹p theo h×nh bµn cê (h×nh 4-10). Trong ®Êt chÆt kh«ng xíi t¬i tr−íc th× viÖc ¸p dông s¬ ®å c¹p ®Êt kiÓu bµn cê sÏ ®¶m b¶o c¹p ®Êt ®Çy thïng. §Ó m¸y xóc chuyÓn c¹p ®Êt ®Çy thïng th× nªn xíi t¬i ®Êt vµ tiÕn hµnh c¹p ®Êt b»ng m¸y kÐo vµ m¸y xóc ®Èy. M¸y ®Èy th−êng lµ m¸y kÐo b¸nh xÝch cã trang bÞ mét thiÕt bÞ ®Æc biÖt hoÆc lµ mét m¸y ñi b¸nh xÝch. H×nh 4-9. S¬ ®å c¹p ®Êt kiÓu cµi r¨ng l−îc H×nh 4-10. S¬ ®å c¹p ®Êt theo h×nh bµn cê a.b.c.d tr×nh tù c¹p ®Êt trªn mçi d¶I 1-12 c¸c ®−êng c¹p cña m¸y xóc chuyÓn 1-7 tr×nh tù c¹p ®Êt trªn c¸c d¶i I-III c¸c d·y ®−êng c¹p a-tr×nh tù c¹p ®Êt trªn b×nh ®å b-c¸c d¹ng ®−êng c¹p ®Êt 5,6,7,8 HiÖu qu¶ c«ng t¸c cña m¸y xóc chuyÓn phô thuéc vµo viÖc chuÈn bÞ vµ tr¹ng th¸i cña ®−êng vËn chuyÓn ®Êt. §−êng vËn chuyÓn ph¶i ®¶m b¶o cho m¸y kÐo ®i víi tèc ®é 10-20km/h Yªu cÇu víi c¸c ®−êng vËn chuyÓn ®Êt cho ë b¶ng 4-6. B¶ng 4-6 ChuyÓn ®éng cña m¸y Dèc lªn Dèc xuèng Dèc ngang B¸n kÝnh xóc chuyÓn kÐo theo (0/00) (0/00) (0/00) Cong(m) Rçng 200 300 120 15-20 Chë ®Çy 150 250 100 15-20 §Ó m¸y xóc chuyÓn quay ®Çu, víi m¸y cã dung tÝch thïng 3m cÇn cã mét b·i ®Êt réng 7-8m, víi m¸y cã dung tÝch thïng 6m khèi chiÒu réng b·i ®Êt lµ 12m, víi m¸y cã - 50 -
dung tÝch thïng 10m khèi chiÒu réng b·i dÊt lµ 15m, víi m¸y cã dung tÝch thïng 15m khèi chiÒu ngang b·i ®Êt lµ 20m. DiÖn c¹p ®Êt ph¶i dñ chiÒu dµi ®Ó c¹p ®Êt ®Çy thïng (b¶ng 4-4) B¶ng 4-7 Dung tÝch thïng m3 §Êt 2.5-3 6-8 10 15 15 − 20 20 − 30 30 35 ¸ c¸t 25 − 30 35 − 45 45 55 20 − 25 25 − 35 40 40 ¸ sÐt nhÑ 30 − 35 40 − 50 55 60 25 − 30 40 − 50 60 70 ¸ sÐt nÆng 35 − 40 55 − 65 75 90 4.5.2 Dïng m¸y ®µo ®Ó ®µo ®Êt ë nÒn ®µo vµ c¸c má ®Êt x©y dùng nÒn ®¾p. M¸y ®µo ®Ó sö dông ®−êng « t« cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau va ®−îc ph©n biÖt theo ý nghÜa, theo kiÓu c¬ cÊu c«ng t¸c, sè gÇu, kiÓu thiÕt bÞ di chuyÓn, gãc ®é giíi h¹n cña chuyÓn ®éng quay cña c¬ cÊu c«ng t¸c . ViÖc chän lo¹i m¸y ®µo, m« h×nh cña nã vµ lo¹i c¬ cÊu c«ng t¸c ®−îc tiÕn hµnh c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn ®Êt vµ khÝ hËu, khèi l−îng vµ thêi gian thi c«ng, ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn ®¸t vµ mét sè yÕu tè kh¸c . M¸t ®µo b¸nh xÝch sö dông cho c¸c c«ng t¸c tËp trung kh«ng nªn yªu cÇu di chuyÓn vÞ trÝ nhiÒu lÇn khi nÒn mãng yÕu, khi ®µo ®Êt ®¸ . M¸y ®µo b¸nh lèp sö dông hîp lý khi ®Êt cã khèi l−îng kh«ng tËp trung vµ ®ñ n¨ng lùc chÞu t¶i. M¸y ®Ço mét gÇu sö dông thÝch hîp ®Ó xóc ®¸ ®Êt cøng sau khi næ ph¸. M¸y ®Ço gÇu thuËn ®¶m nhiÖm mét khèi l−îng c¸c c«ng t¸c chñ yÕu, m¸y ®µo gÇu d©y vµ m¸y ®µo gÇu ng−îc lµm Ýt viÖc h¬n . M¸y ®µo gÇu d©y dïng ®Ó ®µo ®Êt thÊp h¬n cao tr×nh cña m¸y ®øng, khi m¸y kh«ng ®Õn gÇn diÖn thi c«ng ®−îc v× cã n−íc ngÇm hoÆc do c¸c nguyªn nh©n kh¸c. M¸y ®µo gÇu ng−îc chñ yÕu ®−îc sö dông ®Ó ®µo hè vµ c¸c hè mãng. M¸y ®µo th−êng lµm viÖc kÕt hîp víi «t« tù ®æ vµ ®«i khi víi b¨ng chuyÒn (khi cù ly vËn chuyÓn tõ 200-300m).ViÖc chän ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn phô thuéc vµo n¨ng suÊt (dung tÝch gÇu) cña m¸y ®µo vµ cù ly vËn chuyÓn ®Êt (b¶ng 4-5) - 51 -
B¶ng 4-8 Cù ly vËn Träng t¶i cña « t« tù ®æ (T) khi dung tÝch gÇu cña m¸y ®µo (m3) chuyÓn (km) 0.4 0.65 1.0 1.25 1.6 2.5 4.6 0.5 4.5 4.5 7.0 7.0 10 - - 1.0 7.0 7.0 10 10 10 12 27 1.5 7.0 7.0 10 10 12 18 27 2.0 7.0 10 10 12 18 18 27 3.0 7.0 10 12 12 18 27 40 4.0 10 10 12 18 18 27 40 5.0 10 10 12 18 18 27 40 N¨ng suÊt c«ng t¸c khi sö dông m¸y ®µo gÇu thuËn . ViÖc ®µo nÒn ®−êng hoÆc má ®Êt bµng m¸y ®µo gÇu thuËn ®−îc tiÕn hµnh theo hai c¸ch: a)®µo ®æ bªn (khi xe vËn chuyÓn ®æ ë bªn c¹nh m¸y xóc cïng cao tr×nh hoÆc kh¸c cao tr×nh cña m¸y ®æ) (h×nh4-7), b) ®µo ®æ sau th−êng ¸p dông khi ®µo nÒn ®−êng ®µo hoµn toµn vµ xe vËn chuyªn ®æ phÝa sau m¸y ®µo (h×nh 4-8) S¬ ®å ®µo ®æ bªn do ®−êng ch¹y cña «t« ë c¹nh m¸y ®µo nªn viÖc ®æ ®Êt vµo xe dÔ dµng, gi¶m ®−îc gãc quay cña m¸y ®µo khi ®æ ®Êt cho nÒn t¨ng ®−îc n¨ng suÊt m¸y. S¬ ®å ®µo ®Êt ®æ sau chØ sö dông khi cÇn thiÕt. Víi nh÷ng nÒn ®µo kh«ng s©u vµ ng¾n nÕu ®µo theo s¬ ®å nµy th× cã thÓ hoµn thµnh sau mét lÇn ®i cña m¸y ®µo, víi c¸c nÒn ®µo réng th× cã thÓ ¸p dông s¬ ®å ®µo ®æ sau nh− h×nh 4-9 ®Ó gi¶m nhá gãc quay cña m¸y ®µo t¨ng n¨ng suÊt vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ch¹y xe. KÝch th−íc cña khoang ®µo ®−îc x¸c ®Þnh theo kÝch th−íc cña m¸y ®µo sö dông. Kho¶ng c¸ch lín nhÊt B kÓ tõ tim cña m¸y ®µo ®Õn ®Ønh m¸i khoang ®µo ngang b»ng b¸n kÝnh ®µo ®Êt nhá nhÊt Rct ë cao ®é m¸y ®øng trõ ®i 0.20m (xem h×nh 4-11 ,4-12) - 52 -
H×nh 4-11. S¬ ®å ®µo ®æ bªn a) khi «t« tù ®æ ®æ cïng cao ®é víi m¸y ®µo b) khi «t« tù ®æ ®æ cao h¬n cao tr×nh cña m¸y ®µo Trong s¬ ®å ®µo ®æ bªn vµ xe vËn chuyÓn ®æ cung cao ®é cña m¸y ®øng (h×nh 4- 11a) th× kho¶ng c¸ch tõ tim cña m¸y ®µo ®Õn ®¸y cña m¸i taluy khoang ®µo kh«ng ®−îc v−ît qu¸ (0.5-0.7) Rct . Trong s¬ ®å ®µo ®æ bªn mµ xe vËn chuyÓn ®æ cao h¬n cao tr×nh m¸y ®øng (h×nh 4-11b) th× kho¶ng c¸ch lín nhÊt tõ tim m¸y ®µo ®Õn mÐp ®−êng vËn chuyÓn Bn ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : BRlLnBT= −−/1 Trong ®ã: RB - b¸n kÝnh ®æ ®Êt ë cao ®é lín nhÊt, m; lT -chiÒu réng cña xe vËn chuyÓn, m; L - kho¶ng c¸ch an toµn, m; ChiÒu cao lín nhÊt cña ®−êng vËn chuyÓn so víi cao tr×nh cña m¸y ®øng ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : hH= BTP−− H 0.5 Trong ®ã : H B - chiÒu cao ®æ ®Êt lín nhÊt: HTP _ chiÒu cao cña «t« tù ®æ: 0.5m – kho¶ng c¸ch an toµn khi ®æ ®Êt . - 53 -
630 250 R H×nh 4-12. S¬ ®å ®µo ®æ sau H×nh 4-13. S¬ ®å ®µo nÒn ®µo réng theo kiÓu ®µo ®æ sau. 1-®−êng ®i cña m¸y ®µo ; 2-chç ®æ cña m¸y ®µo ThÕ xóc ®Êt ®Çy gÇu (b¶ng 4-9 ) B¶ng 4-9 Dung tÝch gÇu cña m¸y ®µo m3 §Êt 0.65 1.0 2.0 ChiÒu cao nhá nhÊt cña khoang ®µo ,m Nhãm I vµ II 2.5 3.0 3.0 Nhãm III 4.5 4.5 4.5 Nhãm IV 5.5 6.0 6.0 §Ó t¨ng n¨ng suÊt m¸y ®µo gÇu thuËn th× chiÒu cao cña khoang ®µo nªn lÊy b»ng chiÒu cao ®µo ®Êt lín nhÊt cña m¸y ®µo (b¶ng 4-10) B¶ng 4-10 Dung tÝch gÇu Gãc nghiªng cña cÇn m¸y ®µo ChiÒu cao ®µo ®Êt lín nhÊt ( m3 ) (®é) (m) 0.65 45-60 6.8-7.8 1.0-1.25 45-60 7.8-93 1.6-2.5 45-60 9.3-10.3 - 54 -
4.6 X©y Dùng NÒn §−êng Trªn S−ên Dèc B»ng §Êt Kh«ng LÉn §¸ 4.6.1 ¶nh h−ëng cña c¸c ®Æc ®iÓm kÕt cÊu nÒn ®−êng ®Õn ph−¬ng ph¸p thi c«ng Khi x©y dùng nÒn ®−êng trªn s−ên dèc th× ®Æc ®iÓm cña nÒn ®−êng quyÕt ®Þnh c«ng nghÖ thi c«ng – kªt cÊu thÝch hîp nhÊt lµ nÒn ®µo kiÓu ch÷ L hoÆc nÒn ®−êng nöa ®µo nöa ®¾p (h×nh 4-14a,b) Sù lµm viÖc cña m¸y thi c«ng bÞ h¹n chÕ bëi c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh. VÝ dô khi m¸y ñi lµm viÖc xuèng dèc th× n¨ng suÊt t¨ng cßn lµm viÖc ng−îc dèc th× n¨ng suÊt gi¶m. Ngoµi ra khi lµm viÖc trªn s−ên dèc cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý tu©n thñ c¸c biÖn ph¸p an toµn chèng sôt tr−ît H×nh 4-14. C¸c mÆt c¾t ngang ®iÓn h×nh cña nÒn ®−êng trªn s−ên dèc a) nÒn ®µo kiÓu ch÷ L; b) nÒn nöa ®µo nöa ®¾p; c) nÒn ®−êng trªn s−ên dèc lín d) nÒn ®−êng ®¾p trªn s−ên dèc; ®) nÒn ®−êng cã t−êng ch¾n ë taluy ®−êng 4.6.2. Thi c«ng x©y dùng nÒn ®−êng trªn s−ên dèc ViÖc x©y dùng nÒn ®−êng bao gåm c«ng t¸c kh«i phôc tuyÕn, x©y dùng ®−êng ng−êi ®i, ®¶m b¶o ®−êng ®i l¹i cña xe m¸y thi c«ng vµ x©y dùng toµn bé nÒn ®−êng. Cã thÓ x©y dùng ®−êng ng−êi ®i ë cïng cao ®é cña mÆt c¾t ngang nÒn ®−êng (h×nh 4-15a) ë phÇn cao hoÆc ë phÇn gi÷a cña mÆt c¾t ngang (h×nh 4-15 b,c). §«i khi cã thÓ lµm ®−êng ng−êi ®i ë ngoµi ph¹m vi mÆt c¾t ngang thiÕt kÕ nÕu gÆp ®¸. B¶o ®¶m ®−êng c«ng vô cho xe m¸y thi c«ng: th−êng dïng m¸y ñi më réng ®−êng ng−êi ®i ®Õn 3,5-4m (h×nh 4-15d) ®Ó ®−a xe m¸y thi c«ng ®Õn c¸c ®iÓm tËp trung khèi l−îng c«ng t¸c. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt cña m¸y ñi ph¶i l¾p r¨ng xíi theo h−íng th¼ng ®øng cña l−ìi ñi ®Ó gi÷ cho l−ìi ñi bÞ mßn mét bªn. NÕu ®Êt ®µo lÉn ®¸ th× ph¶i l¾p thªn r¨ng xíi theo h−íng n»m ngang cña l−ìi ñi. Víi ®Êt lÉn nhiÒu ®¸ th× ph¶i næ m×n xíi t¬i ®Êt ®¸ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt cña m¸y ñi. Sau khi ®¶m b¶o vËn chuyÓn xe m¸y thi c«ng ®Õn c¸c ®Þa ®iÓm x©y dùng cÇu cèng, t−êng ch¾n th× tiÕn hµnh c«ng t¸c lµm ®Êt theo tiÕn ®é thi c«ng yªu cÇu hµng ngµy. Tøc lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông hîp lý c¸c nguån nh©n lùc hiÖn cã phï hîp víi tiÕn ®é thi c«ng. - 55 -