Chức năng và vai trò của miếu nhị phủ trong đời sống kinh tế - xã hội của người hoa Phúc Kiến ở Thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung text: Chức năng và vai trò của miếu nhị phủ trong đời sống kinh tế - xã hội của người hoa Phúc Kiến ở Thành phố Hồ Chí Minh

1. 78 TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 2 (198) 2015 CHỨC NĂNG VÀ VAI TRÒ CỦA MIẾU NHỊ PHỦ TRONG ĐỜI SỐNG KINH TẾ-XÃ HỘI CỦA NGƯỜI HOA PHÚC KIẾN Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐẶNG HOÀNG LAN Bài viết đề cập đến chức năng và vai trò của miếu/hội quán Nhị Phủ của người Hoa gốc Phúc Kiến ở TPHCM. Miếu có hai chức năng chính là liên kết xã hội và phúc lợi xã hội. Miếu cũng có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế và xã hội của người Hoa. Hoạt động trong lĩnh vực thương mại, người Hoa thường phải đối mặt với nhiều may rủi, nên cầu cúng là nhu cầu tất yếu. Trong đời sống xã hội, người Hoa còn dựa vào tín ngưỡng để phấn đấu rèn luyện về tư cách, phẩm chất đạo đức của mình. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở TPHCM, miếu/hội quán Nhị Phủ đã có những biến đổi theo xu hướng tích cực, tăng cường hơn nữa việc tham gia hoạt động kinh tế và từ thiện - xã hội. DẪN NHẬP miếu và lễ vật dâng cúng, nên mỗi nhóm Miếu Nhị Phủ (廟 府 二 ), Phúc Kiến Nhị tách ra xây dựng cơ sở riêng. Người Phủ hội quán (館 會 府 二 建 福) hay còn gọi Hoa ở Chương Châu lập Hội quán Hà là Chùa Ông Bổn, tọa lạc tại 264 đường Chương và nhóm Tuyền Châu lập Hội Hải Thượng Lãn Ông, phường 14, quận quán Ôn Lăng. 5, TPHCM. Sở dĩ có tên gọi Nhị Phủ vì Về niên đại thành lập Miếu, cho đến nay, miếu được thành lập do sự đóng góp vẫn chưa biết được chính xác, nhưng của những người thuộc hai phủ Tuyền căn cứ vào hiện vật còn lưu lại trong Châu và Chương Châu thuộc tỉnh Phúc miếu, một đại hồng chung có kiểu dáng Kiến (Trung Quốc). giống với các đại hồng chung ở Hội An, Vào năm 1871, ngôi miếu chính thức trở có niên đại thế kỷ XVIII và theo tác giả thành hội quán của Bang Phúc Kiến. Trần Hồng Liên, căn cứ trên chuông cổ Những người Phúc Kiến đến chủ yếu từ này ghi rằng “Nhị Phủ Đại Bá Công Ất các huyện: Vân Tiên, Chương Phổ, Nam Dậu trọng thu cát đán lập” (Chuông đúc Tịnh, Hải Trường, Chiêu An (thuộc vào tháng 8 năm Ất Dậu do những Chương Châu); Tấn Giang, Nam An, người đáng trọng của hai phủ) thì có thể Huệ An, An Khê, Đồng An (thuộc Tuyền đoán định niên đại Ất Dậu này, nếu xét Châu). Về sau giữa hai nhóm người thêm năm tháng trùng tu của hai ngôi thuộc hai phủ Chương Châu và Tuyền miếu được tách ra từ miếu Nhị Phủ” ( ) Châu có sự tranh chấp trong việc đặt tên thì miếu Nhị Phủ được xây dựng vào giữa thế kỷ XVIII (Trần Hồng Liên, 2005, tr. 35-36). Đặng Hoàng Lan. Thạc sĩ. Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài ra trong tác phẩm Gia Định phong
2. ĐẶNG HOÀNG LAN – CHỨC NĂNG VÀ VAI TRÒ CỦA MIẾU 79 cảnh vịnh, mô tả phong cảnh Gia Định từ yêu cầu bức bách về tinh thần, tha thiết năm 1770 đến năm 1815 có đề cập đến có ngay nơi thờ tự, một ngôi miếu nhỏ miếu Nhị Phủ: bên cạnh hội quán của mình, để trước Coi chùa Ông Bổn Đầu cân tiên là tạ ơn thánh thần đã phò trợ cho Dám quên chữ ngọn rau tấc đất. họ trên đường đi được “thuận buồm xuôi gió”, thứ nữa là nhằm giải quyết nhu cầu Chúng tôi đồng tình với ý kiến của Trần tinh thần, an ủi những người xa quê, Hồng Liên và cho rằng năm Ất Dậu ghi cách trở, có nơi để thắp nén hương trên chuông chính là năm 1765. Như hướng về ông bà tổ tiên, trời Phật ở quê vậy, miếu Nhị Phủ phải được xây dựng cũ”. Vì vậy, ngay khi dựng những ngôi trước năm 1765, tức vào giữa thế kỷ nhà tạm để ở, người Hoa đã dựng miếu XVIII. nhỏ kề bên. Nếu như ở buổi đầu định cư, Miếu Nhị Phủ có vai trò đặc biệt trong người Hoa dựng Thất Phủ miếu, là ngôi đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội của miếu của cộng đồng người từ 7 phủ người Hoa ở TPHCM. Buổi đầu đến định Phúc Châu, Chương Châu, Tuyền Châu cư, miếu là sợi dây liên kết cộng đồng (tỉnh Phúc Kiến); Quảng Châu, Quỳnh người Hoa Phúc Kiến ở vùng đất mới. Châu, Triều Châu (tỉnh Quảng Đông); Miếu cũng phản ánh tín ngưỡng của Ninh Ba (tỉnh Chiết Giang), thì sau khi người Hoa – một trong các tiêu chí quan cuộc sống ổn định hơn, người Hoa có xu trọng xác định bản sắc văn hóa dân tộc, hướng lập miếu riêng theo từng nhóm phân biệt họ với các tộc người khác. Tuy phương ngữ. Miếu/hội quán là nơi thờ tự nhiên không chỉ ngôi miếu có ảnh hưởng thần linh, tập họp người đồng tộc, đồng đến đời sống kinh tế-xã hội của người phương ngữ, đồng hương đến tá túc. Hoa, mà đời sống của người Hoa cũng Sau khi cuộc sống đã dần khá lên, trong có ảnh hưởng nhất định đến sinh hoạt miếu đã đặt thờ thêm nhiều thần linh của miếu. được người Hoa ngưỡng vọng. Miếu là Bài viết tìm hiểu chức năng và vai trò của nơi thu hút ngày càng đông người Hoa miếu Nhị Phủ, để từ đó thấy được ảnh đến cúng bái, cầu nguyện. hưởng của ngôi miếu này trong đời sống Lời mở đầu Điều lệ Hội quán Nhị Phủ có kinh tế-xã hội của nhóm Hoa Phúc Kiến ghi “Nhóm ngôn ngữ Phước Kiến đã xây ở TPHCM. dựng Nhị Phủ miếu làm Hội quán để tập 1. CHỨC NĂNG CỦA MIẾU NHỊ PHỦ hợp hầu hết những người Hoa có quê Từ những ngày đầu sang nhập cư ở Việt quán tại Phước Kiến về đây. Trước hết Nam, nhu cầu tín ngưỡng của nhóm di là để dâng hương cúng lễ các vị thần dân càng được đẩy mạnh sau chuyến ra phù hộ mình trong cuộc sống hằng ngày, khơi đầy hiểm nguy trên biển cả. Đến nơi sau là thăm hỏi giao tế và tương thân “đất lạ, quê người” cần có một ngôi miếu tương trợ, làm từ thiện và các công tác cho riêng mình càng trở nên cấp thiết. xã hội” (Hội quán Nhị Phủ, 2007, tr. 23). Theo Trần Hồng Liên (2005, tr. 124): “Từ Trong điều 2 của Điều lệ Hội quán Nhị đặc điểm di dân này, người Hoa càng có Phủ khẳng định chức năng của miếu là:
3. 80 TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 2 (198) 2015 “Đoàn kết bà con nhóm ngôn ngữ Phúc kiến trúc truyền thống của chùa miếu Kiến và cộng đồng, góp phần vào sự Trung Quốc. nghiệp đại đoàn kết toàn dân theo đúng Theo thời gian, ngôi miếu Nhị phủ đã chủ trương, chính sách pháp luật của được người Hoa Phúc Kiến nhiều thế hệ nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa tiếp nối trùng tu, bảo tồn. Miếu được Bộ Việt Nam” (Hội quán Nhị Phủ, 2007, tr. Văn hóa Thông tin công nhận là di tích 33). Ảnh hưởng và vai trò của miếu Nhị Kiến trúc - nghệ thuật vào năm 1998. Từ Phủ đối với cộng đồng Phúc Kiến được đấy, miếu trở thành nơi lui tới thường thể hiện qua nguyên tắc về cơ cấu nhân xuyên của khách tham quan trong và sự trong Ban Quản trị miếu. “Khoảng ngoài nước, là nơi vãn cảnh của các năm 1960 đến 1975, hai bên chùa (Hà nhóm Hoa từ nhiều vùng miền đến chiêm Chương và Ôn Lăng) cử người qua bển, ngưỡng, thực hành đức tin đối với các bên này thì cử 8 người, còn bên Ôn Lăng thần linh được thờ tự tại đây. Cho nên, thì cử 7 người qua đó. Tại vì Ban Trị sự trong một chừng mực nhất định, miếu miếu Nhị Phủ có 15 người, thì bên này 7, Nhị Phủ cũng là nơi liên kết các nhóm thì bên kia 8, vì một bên 8 người thì bên phương ngữ của người Hoa lại với nhau. đó có ông Trưởng ban, nên bên này chỉ Tính liên kết này còn được thể hiện qua có 7 người, rồi 4 năm sau đó, khi chuẩn mối liên hệ thường xuyên giữa các miếu bị nhiệm kỳ mới, thì bên này sẽ là 8 Hoa của người Phúc Kiến ở TPHCM với người, còn bên kia chỉ có 7 người, vì bên các tỉnh Tây Nam Bộ. Mạng lưới xã hội này lần này là có ông Trưởng ban” này khá chặt chẽ, thể hiện qua các ngày (Phỏng vấn ông T.P.L, 85 tuổi, ngày lễ vía thần linh, qua các dịp đại trung tu, 23/4/2014). khánh thành miếu. Mỗi vị thần linh được đặt thờ trong miếu Chức năng liên kết xã hội của miếu đã có ngày lễ vía khác nhau. Trước kia “lễ” góp phần vào việc củng cố khối đoàn kết được tổ chức trong miếu, “hội” được tổ giữa các nhóm Hoa theo phương ngữ, chức ngoài sân miếu. Các ngày lễ vía giữa các tộc người cộng cư với người thu hút đông đảo người Hoa đến tham Hoa ở TPHCM và cả nước. dự. Vì vậy sân miếu được xây dựng khá 2. VAI TRÒ CỦA MIẾU NHỊ PHỦ lớn. Tại miếu Nhị Phủ, diện tích dành cho sân miếu chiếm gần nửa diện tích Toàn thành phố có tất cả 87 ngôi miếu khu vực miếu. Lễ hội vía ông, vía Bà của người Hoa, trong đó riêng nhóm Hoa diễn ra trong sân miếu, cung nghinh Phúc Kiến có 14 cơ sở thờ tự, chiếm tỷ tượng cốt của thần ra sân thưởng lãm lệ 16,09% (Võ Thanh Bằng, 2008, tr. văn nghệ. Ngôi miếu nào của người Hoa 282-283). Trong số cơ sở tín ngưỡng cũng thiết kế phần giữa nhô cao, hai bên của người Hoa Phúc Kiến, riêng tại quận Đông sương (hội quán) và Tây sương 5 đã có 5 cơ sở, trong đó miếu Nhị Phủ (trường học) thấp hơn, vừa để tỏ lòng là ngôi miếu cổ xưa nhất của cộng đồng, tôn kính thần linh, vừa tạo nét đẹp cho chiếm vị trí quan trọng trong đời sống miếu. Đây cũng là sự lặp lại kiểu thức người Hoa Phúc Kiến ở TPHCM xét trên
4. ĐẶNG HOÀNG LAN – CHỨC NĂNG VÀ VAI TRÒ CỦA MIẾU 81 2 lĩnh vực chủ yếu là đời sống kinh tế và chăm lo cho nơi thờ tự thần linh được xã hội. khang trang, lộng lẫy. Trước năm 1975, 2.1. Trong đời sống kinh tế trong khu vực Chợ Lớn, hay ngoại thành, Theo quan niệm tâm linh của người Hoa, vẫn còn thấy có ruộng hoặc rẫy do người mọi của cải có được là do thần linh ban Hoa sản xuất. Tín ngưỡng trong miếu vì phát. Người Hoa tin rằng mỗi nghề đều vậy cũng phản ánh tình hình này. Tại do một vị tổ nghề phò trợ. Tín ngưỡng đình Minh Hương Gia Thạnh, còn bàn của người Hoa ở TPHCM có mối quan thờ Thần Nông trang trọng đặt tại chính hệ mật thiết với các hoạt động kinh tế. điện, hay bàn thờ Ông Bổn tại miếu Nhị Phủ. Sự quan trọng của công việc làm Phần lớn người Hoa hoạt động trong lĩnh ăn buôn bán cũng phản ánh nhu cầu gia vực thương mại, thường phải đối mặt với tăng số lượng Thần Tài, qua việc đặt để nhiều may rủi, nên cầu cúng là một nhu thêm nhiều loại Thần Tài, vị thần linh có cầu tất yếu. Hầu như các cơ sở kinh doanh của người Hoa, từ những cửa khả năng bảo hộ của cải và ban phát tiền hàng lớn đến chiếc xe đẩy của người bạc. Có Thần Tài văn như Tài Bạch Tinh bán hàng rong, đều dành chỗ thờ cúng Quân, Phúc Đức Chính Thần, Phạm Lãi, Thần Tài, cùng những tín ngưỡng nghề Tỷ Can, Phúc Lộc Thọ Tinh Quân, Tăng nghiệp riêng biệt. Ngược lại, vì nhu cầu Phúc Tài Thần ; Thần Tài võ như Triệu tín ngưỡng này mà xuất hiện nhiều nghề Công Minh, Ngũ Lộ Tài Thần, Quan khá nhộn nhịp, như nghề làm vàng mã, Thánh Đế Quân. Ngoài ra, còn có Phật may áo mão cho các đối tượng thờ cúng, Di Lặc, Thần Tài Âm Phủ Tại miếu Nhị làm bánh cúng, làm nhang, vẽ tranh Phủ, vị thần linh chính được thờ là ông kiếng các thần Bổn, là “địa chủ tài thần”, tức Thổ Công Tại miếu Nhị Phủ, hay các ngôi miếu (Bổn Đầu công) và Thần Tài, đồng thời Hoa khác, đa số thành viên của Ban là Phúc Đức Chính Thần. Miếu còn thờ Quản trị miếu là những nhà doanh cả Quan Thánh Đế Quân, mà Quan nghiệp thành đạt và có uy tín trong sản Thánh Đế Quân cũng được người Hoa xuất, buôn bán. Đứng ra quản lý miếu, xếp vào loại Thần Tài võ. Hiện tượng thờ các thành viên đều phải đảm bảo và duy tự “địa chủ tài thần”, gồm Thần Tài và trì được các lễ hội cúng vía thần linh tại Thổ Địa phản ánh quan niệm về ngũ miếu. Muốn vậy, phải có nguồn kinh phí hành, bao gồm 5 yếu tố: kim, mộc, thủy, thường xuyên. Nguồn này do cộng đồng hỏa, thổ, trong đó có quan niệm thổ sinh Hoa Phúc Kiến đóng góp là chủ yếu, kim. Tư duy này đã từng có ảnh hưởng nhưng trước hết chính là từ Ban Quản trị. lớn trong hoạt động kinh tế, nhất là trong Ngôi miếu, nơi thờ phụng thần linh, có sản xuất nông nghiệp. vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế Như vậy, trong thần điện của miếu Nhị của họ, vì họ tin rằng thần linh sẽ hỗ trợ Phủ, khát vọng về tiền bạc, tài lộc, cũng họ buôn may bán đắt; ngược lại cũng có như được phò trợ cho nơi sinh sống mới thể lấy đi một phần lớn của cải của họ, được an ổn, chiếm vai trò quan trọng nếu như họ không thể hiện lòng tri ân, sự nhất. Người Hoa Phúc Kiến ở TPHCM
5. 82 TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 2 (198) 2015 sống chủ yếu bằng buôn bán, trao đổi phải chỉ mới diễn ra vài chục năm gần hàng hóa, nên tín ngưỡng có vai trò đây, mà đã được thể hiện ngay từ khi quan trọng trong hoạt động thương mại nhóm Hoa Phúc Kiến có mặt tại vùng đất của họ. Vì thế, tính chất “thực dụng” có Gia Định. Từ ngôi bệnh viện mang tên mặt trong đời sống tín ngưỡng. Miếu Nhị Phúc Kiến y viện của người Phúc Kiến Phủ thờ nhiều vị thần cùng một lúc để được thành lập năm 1909, còn gọi là nhằm cầu mong được nhiều tài lộc, Bệnh viện số 3 (nay là Bệnh viện Nguyễn nhằm tránh rủi ro trong buôn bán. Trãi), đến ngôi Phước Thiện Nghĩa Từ bên trong bệnh viện, vừa là từ đường, Hiện tượng “vay tiền thần”, còn gọi vay vừa là nơi giúp đỡ cho bệnh nhân không vốn các thần linh, để làm ăn buôn bán, người nuôi dưỡng, bệnh viện đã tổ chức thường tập trung vào các ngày lễ lớn cho các bác sĩ, y sĩ đến khám bệnh, hốt như Tết Nguyên Tiêu, vía ông Bổn. thuốc, sắc thuốc miễn phí cho người Trong những ngày lễ này người Hoa đến nghèo, phát chẩn quần áo, vật dụng miếu, dâng lễ vật xin phò trợ việc làm ăn, (Trần Hồng Liên, 1999). buôn bán, sau đó xin thần thánh cho vay một số tiền nào đó để lấy may. Tuy nói là Thông qua các cơ sở tín ngưỡng này, vay, nhưng họ không nhận tiền của miếu. người Hoa làm từ thiện. Công tác từ Nhưng sau một năm, thân chủ sẽ đến thiện - xã hội của ngôi miếu theo thời miếu dâng cúng lễ vật tạ ơn và trả lại số gian, đều được tăng cường, mở rộng. tiền đã vay bằng tiền mặt thật. Gần đây, Việc này đã làm mờ đi sự khác biệt về người Hoa còn góp hụi ông Bổn, hụi tộc người, về tôn giáo. Quan Công, hụi Quan Âm vào các ngày Hàng năm miếu đều tổ chức các cuộc vía, để cuối năm lãnh lại tiền đi tham đấu thầu đèn lồng. Hoạt động này giúp quan, họp mặt ăn uống tại nhà hàng người Hoa cảm nhận được tính cố kết Hiện tượng thờ nhiều thần tài, vay tiền cộng đồng trong xã hội. Số tiền đóng thần, góp hụi, chứng tỏ tín ngưỡng có góp từ việc đấu thầu đèn lồng sẽ được vai trò, vị trí quan trọng và khá đặc biệt dùng để chăm sóc sức khỏe, giáo dục trong đời sống kinh tế của người Hoa so con em người Hoa, người Việt; hỗ trợ với các tộc người khác. kinh phí cho trẻ em nghèo hiếu học tạo điều kiện tốt cho cộng đồng tồn tại, phát 2.2 . Trong đời sống xã hội. triển. Không chỉ được sử dụng vào việc Tín ngưỡng thờ cúng cũng là một hình chăm lo cho người sống, số tiền thu thức để người Hoa phấn đấu rèn luyện tư được còn để chăm lo cho cả người đã cách, phẩm chất đạo đức của mình. Mỗi mất. Các nghĩa trang, từ đường được một lần dâng hương cúng vái, người Hoa xây dựng cũng đều xuất phát từ nguồn đối mặt với thần linh, nhớ đến phẩm cách của các quỹ phúc thiện này. Ngày nay, của từng vị, họ sẽ noi theo tấm gương tục lệ này được thực hiện với số tiền đấu ấy mà dần định hình lối sống đạo đức. giá ngày một tăng thêm, trong 4 năm Hầu hết các hội quán của người Hoa đều (2007 - 2012) tổng tiền đấu giá có được tham gia từ thiện - xã hội. Điều này không là 4.362.750.000 đồng (Hội quán Nhị Phủ,
6. ĐẶNG HOÀNG LAN – CHỨC NĂNG VÀ VAI TRÒ CỦA MIẾU 83 2007, tr. 3). Giờ thì nó gắn thêm với nhu cầu hiện nay Việc tham gia các công tác từ thiện - xã như tương trợ, chăm lo cho cộng đồng, hội tại miếu ngày càng được đẩy mạnh, an sinh xã hội của địa phương này nói do mức sống từng gia đình được nâng riêng và toàn TPHCM nói chung. Nói cụ cao. Nhiều địa bàn thuộc vùng sâu, vùng thể ra, nó đi vào cái việc khuyến học, là xa đã được Ban Quản trị miếu đến thăm một mảng lớn từ thiện - xã hội. Từ thiện - viếng, tặng quà, tặng nhà cho các hộ gia xã hội thì không phải chỉ đơn thuần trong đình nghèo. Cuộc phỏng vấn 444 hộ gia cộng đồng nữa, mà cả thành phố, những đình người Hoa ở TPHCM (thuộc các nơi khác, cả các tỉnh vùng sâu, vùng xa quận 2, 3, 5, 6, 8, 10, Gò Vấp và các nữa. Đặc biệt nhiều năm nay, đi theo chủ huyện Bình Chánh, Củ Chi, Cần Giờ vào trương hướng dẫn của Đảng, Nhà nước, tháng 7/2000 (Võ Thanh Bằng, 2008, tr. (họ) đi xây cầu xi măng, xây trường học 282-283) cũng đã cho thấy có sự đổi mới tại các vùng đồng bào có khó khăn, vùng trong các hoạt động này. Trước năm sâu, vùng xa ( ) Ngoài ra, các Hội đoàn 1975, hoạt động phúc lợi chủ yếu từ tiền còn tham gia khám chữa bệnh, bốc cho thuê nhà và tiền cúng dường trong thuốc cho những người nghèo, ủng hộ, miếu. “Ngày trước ở đây có từ 5 đến 7ha tài trợ các xã hội đoàn, phát huy bảo tồn nhà cho thuê mà, rồi đồng hương ở bên văn hóa, rồi ủng hộ các Chi hội khuyến kia sang đây cư ngụ, rồi thuê làm ăn, học để phát huy các nhân tài” (Phỏng năm nào mình làm ăn được thì mình vào vấn ông T.C.V., Ban Dân tộc TPHCM, chùa hiến một số tiền cho chùa, rồi chùa ngày 30/11/2014). lấy số tiền đó làm quỹ hoạt động” (Phỏng Từ những hoạt động xã hội của Hội quán vấn ông T.P.L., ngày 23/4/2014). Hiện Nhị Phủ nhiều năm qua, ngày 19 tháng nay, hưởng ứng các cuộc vận động do Giêng năm 2006, Hội quán Nhị Phủ đã TPHCM, quận 5, phường 14 phát động, được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội hội quán Nhị Phủ đã tích cực tham gia Chủ nghĩa Việt Nam tặng thưởng Huân đóng góp vào nhiều loại hình hoạt động Chương Lao động hạng III. từ thiện - xã hội như hỗ trợ xây nhà tình KẾT LUẬN nghĩa, nhà tình thương, Quỹ vì người nghèo, trợ cấp mai táng dân nghèo, trợ Trong quá trình lịch sử di dân của người cấp cho người già neo đơn, hỗ trợ kinh Hoa Phúc Kiến ở TPHCM, miếu Nhị Phủ phí cho Hội Chữ thập đỏ quận 5 TPHCM, có chức năng và vai trò quan trọng trong chăm sóc nghĩa trang Phúc Kiến tại đời sống của cộng đồng và từng cá nhân, thành phố Biên Hòa. đặc biệt trong đời sống kinh tế và xã hội Một cán bộ thuộc Ban Dân tộc TPHCM của người Hoa Phúc Kiến. (trực thuộc Ủy ban Nhân nhân TPHCM) Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện nhận xét: “Hiện nay các hoạt động của đại hóa ở TPHCM, miếu Nhị Phủ đã có Hội quán ấy cũng kế thừa từ nguồn gốc những biến đổi như tăng cường hơn nữa trước đây, tương trợ, hỗ trợ nhau trong việc tham gia hoạt động kinh tế, từ thiện - cộng đồng, gắn với sự sinh, lão, bệnh, tử. xã hội. Đây là sự biến đổi theo xu hướng
7. 84 TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 2 (198) 2015 tích cực, một mặt nhằm tăng cường mặt khác góp phần vào xu thế hội nhập những hoạt động kinh tế đa dạng, góp với các nhóm Hoa khác và với cộng đồng vào sự phát triển chung của thành phố; người Việt trên mảnh đất Việt Nam.  TÀI LIỆU TRÍCH DẪN 1. Trần Hồng Liên. 1999. Phước Thiện Nghĩa Từ. Tạp chí Xưa và Nay, số 64B tháng 6/1999. 2. Trần Hồng Liên. 2005. Văn hóa người Hoa ở Nam Bộ. Tín ngưỡng tôn giáo. Hà Nội: Nxb. Khoa học Xã hội. 3. Hội quán Nhị Phủ. 2007. Văn kiện Đại hội đại biểu Hội quán Nhị Phủ, nhiệm kỳ XII (2007- 2012). 4. Võ Thanh Bằng. 2008. Tín ngưỡng dân gian ở Thành phố Hồ Chí Minh. TPHCM: Nxb. Đại học Quốc gia.