Đặc điểm lâm sàng và siêu âm xoắn tinh hoàn chu sinh Báo cáo loạt ca và hồi cứu y văn

Nội dung text: Đặc điểm lâm sàng và siêu âm xoắn tinh hoàn chu sinh Báo cáo loạt ca và hồi cứu y văn

1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ SIÊU ÂM XOẮN TINH HOÀN CHU SINH Báo cáo loạt ca và hồi cứu y văn BS. Nguyễn Hữu Chí*, BS. Huỳnh Nhất Hạnh Nhân*, BS. Hoàng Phương Thùy* BS. Lại Tấn Huy*, BS. Huỳnh Kim Huyên* *Khoa CDHA- Siêu âm BV Nhi Đồng 1
2. DÀN BÀI 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 2. KẾT QUẢ 3. BÀN LUẬN 4. KẾT LUẬN 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
3. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ - Xoắn tinh hoàn chu sinh, là khi xoắn xảy ra trước sinh hoặc trong tháng đầu sau sinh. - Tần suất chiếm 12% xoắn tinh hoàn ở trẻ em. - 70% xảy ra lúc chuyển dạ và 30% sau sinh. - Là thách thức đối với bác sĩ lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh. - Bệnh cảnh lâm sàng không điển hình và khó xác định chẩn đoán trên lâm sàng. - Siêu âm có vai trò quan trọng trong bước đầu chẩn đoán
4. 2. KẾT QUẢ ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng: trẻ dưới 1 tháng, được can thiệp phẫu thuật vì xoắn tinh hoàn có siêu âm tại bệnh viện nhi đồng 1. 2. Phương pháp nghiên cứu: báo cáo loạt ca. 3. Phương tiện: máy siêu âm Siemens, đầu dò tần số 7.5-13MHz, có sử dụng doppler màu.
5. 2. KẾT QUẢ - Từ tháng 01/2015 đến tháng 5/2019, chúng tôi có 12 bệnh nhân xoắn tinh hoàn chu sinh được đưa vào lô nghiên cứu. - Tuổi trung bình 8,2 ngày. 100% sinh thường, đủ tháng. - Xoắn 2 bên 1 ca, bên trái 7 ca. - Thời gian phát hiện sau sinh, trung bình 1,5 ngày, không có trường hợp nào được phát hiện trước sinh qua siêu âm tiền sản. - Thời gian trung bình nhập viện 17 ngày.
6. 2. KẾT QUẢ
7. 2. KẾT QUẢ
8. 2. KẾT QUẢ Các dấu hiệu siêu âm ghi nhận Có Không Tỷ lệ (%) Kích thước tinh hoàn to 7 5 58.3 Cấu trúc chủ mô không đồng nhất 11 1 91.7 Tràn dịch tinh mạc có hồi âm, fibrin 7 5 58.3 Vôi hóa màng bao tinh mạc 2 10 16.6 Cuống thừng tinh to, phù nề 3 9 25 Dấu Whirpool (+) 8 4 67 Mất tưới máu trung tâm 11 1 91.7 Cắt bỏ tinh hoàn 10 2 83.3
9. 3. BÀN LUẬN - Xoắn tinh hoàn là bệnh lý cấp cứu cần được chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời. Tần suất 1/4000, chiếm khoảng 17% cấp cứu vùng bìu. - Xoắn tinh hoàn chu sinh, không hiếm, chẩn đoán lâm sàng rất khó. - Bệnh cảnh lâm sàng rất đa dạng, không đặc hiệu. - Trong lô nghiên cứu, bệnh nhân đều được đến trễ, mặc dù được ghi nhận bất thường khá sớm. Hầu hết đều sinh thường, đủ tháng. Trong trường hợp xoắn tinh hoàn chu sinh, tiền sử sản khoa cũng rất quan trọng.
10. 3. BÀN LUẬN Figure 1. Classification of types of testicular torsion: (a) intravaginal torsion; (b) extravaginal torsion; (c) torsion due to long mesorchium
11. 3. BÀN LUẬN - Xoắn tinh hoàn ngoài tinh mạc (extravaginal) thường xảy ra ở bào thai và trong thời kỳ sơ sinh, khi không có sự cố định tinh hoàn vào bìu bởi dây chằng bìu (gubernaculum). - Xoắn vặn cuống thừng tinh →tinh hoàn, mào tinh và màng bao tinh mạc bị tổn thương. - Mức độ xoắn thay đổi, từ 180 độ đến trên 720 độ. - Mức độ trầm trọng của xoắn tùy thuộc số vòng xoắn → tắc dòng máu động mạch, tĩnh mạch → hoại thư tinh hoàn, tổn thương tinh hoàn thường không phục hồi.
12. 3. BÀN LUẬN - Xoắn tinh hoàn trong tinh mạc (intravaginal), thường gặp, ở trẻ dậy thì, từ 12-18 tuổi. - Dây chằng bìu dính vào da bìu, tuy nhiên có sự treo bất thường tinh hoàn theo trục cuống thừng tinh. Màng trắng cắm cao trên cuống thừng tinh →tinh hoàn có thể xoay tự do bên trong màng bao tinh mạc. - Mức độ xoắn, có thể từ 900 đến 3 vòng quanh cuống mạch máu. Ban đầu, gây tắc nghẽn dòng hồi lưu tĩnh mạch và bạch huyết, nhồi máu tĩnh mạch xảy ra khi xoắn nhẹ hơn. - Nếu sau 6 giờ thiếu máu nuôi, tinh hoàn không thể phục hồi.
13. 3. BÀN LUẬN - Đặc điểm hình ảnh siêu âm tùy thuộc thời gian bệnh và mức độ xoắn cuống thừng tinh. - Tinh hoàn gần như bình thường, nếu xoắn vừa mới xảy ra. Sau 4-6 giờ, tinh hoàn sưng to, echo kém. Sau 24 giờ, cấu trúc tinh hoàn không đồng nhất, do sự sung huyết, xuất huyết và nhồi máu. Đầu mào tinh có thể to, echo kém, do nhánh động mạch mào tinh cũng bị xoắn vặn. - Hình ảnh siêu âm trắng đen, thường không đặc hiệu. Việc có hay không phổ doppler trong tinh hoàn, là tiêu chuẩn duy nhất gợi ý xoắn tinh hoàn với độ nhạy 86%, độ đặc hiệu 100% và độ chính xác 97%.
14. 3. BÀN LUẬN - Cạm bẫy trong chẩn đoán: xoắn bán phần, xoắn - tháo xoắn với viêm tinh hoàn. - Xoắn ít nhất 540 độ, mới đủ gây tắc nghẽn dòng động mạch. Xoắn bán phần, dưới 360 độ, động mạch không bị tắc, nhưng tắc tĩnh mạch và có thể ảnh hưởng đến phổ tâm trương động mạch. - Trong trường hợp xoắn bán cấp hay xoắn mạn, không có phổ doppler bên trong tinh hoàn nhưng tăng tưới máu ở mô xung quanh, mào tinh và cân mạc nông.
15. 3. BÀN LUẬN Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác trong chẩn đoán xoắn tinh hoàn: - Kinh nghiệm, kỹ năng thực hành, khả năng xác định phổ doppler trong tinh hoàn - Xoắn mới hoặc xoắn không hoàn toàn, có thể còn tưới máu - Xoắn và tự tháo xoắn, có thể tăng tưới máu, giống viêm tinh hoàn mào tinh - Tuổi bệnh nhân: trẻ càng nhỏ lưu lượng tưới máu thấp. Việc xác định phổ doppler đã khó, ngay cả lúc bình thường.
16. 3. BÀN LUẬN Siêu âm có vai trò rất quan trọng trong việc xác định chẩn đoán và có thể gợi ý thời gian xảy ra xoắn: - Nếu khối vôi hóa trong bìu, không thấy cấu trúc mô tinh hoàn, →xoắn xảy ra trước sinh. - Nếu ngay sau sinh, bìu tím đen, không sưng, cảm giác sờ tinh hoàn cứng chắc, hình ảnh siêu âm tinh hoàn teo nhỏ, vôi hóa màng bao tinh mạc, mất cấu trúc nhu mô, mất tưới máu tinh hoàn, phù hợp với xoắn tinh hoàn xảy ra 1-2 tuần trước sinh. - Nếu bìu sưng đỏ ngay sau sinh, tinh hoàn to, độ hồi âm kém, hoặc tia echo kém dạng rẽ quạt, mất tưới máu, →xoắn xảy gần ngày sinh hoặc trong lúc chuyển dạ. Khả năng phẫu thuật cứu tinh hoàn rất thấp. - Nếu sau sinh bình thường, sau đó phát hiện bìu sưng, có thể kèm đỏ và đau, tinh hoàn to, độ hồi âm kém, mất tưới máu, nghĩ ngay xoắn sau sinh, khả năng phẫu thuật cứu tinh hoàn tùy thuộc thời gian phát hiện, trước 6 giờ, gần 100%, sau 12 giờ chỉ còn 70%. Theo tác giả Sorensen, xoắn tinh hoàn sơ sinh ngoài tinh mạc nếu được can thiệp ngoại khoa sớm, có khả năng cứu tinh hoàn 40-50%.
17. 3. BÀN LUẬN - Dấu hiệuWhirpool rất có giá trị, tuy nhiên đối với trẻ sơ sinh, bình thường lưu lượng tưới máu tinh hoàn thấp và khó thấy được dấu Whirpool →đòi hỏi kỹ thuật và kinh nghiệm cao. - Hình ảnh tinh hoàn có độ hồi âm kém, không đồng nhất, dày màng trắng, bóc tách có vôi hóa, rất gợi ý xoắn tinh hoàn và nếu xác định được dấu Whirpool hay “nút xoắn”, gần như chắc chắn xoắn tinh hoàn. - Khảo sát doppler màu, cho thấy mạch máu xoắn vặn trong nút xoắn, không có tưới máu bên trong tinh hoàn, có thể còn tưới máu ngoại vi và da bìu. Dấu hiệu giảm hoặc mất tưới máu tinh hoàn có độ nhạy 76-88%, cho phép tiên lượng khả năng sống còn của tinh hoàn.
18. 4. KẾT LUẬN - Xoắn tinh hoàn chu sinh, bệnh cấp cứu ngoại khoa hiếm gặp, là nguyên nhân gây sưng tím vùng bìu - Cần được xác định chẩn đoán và can thiệp ngoại khoa sớm. - Siêu âm doppler màu có giá trị cao xác định xoắn tinh hoàn và loại trừ các nguyên nhân gây sưng đau vùng bìu cấp.
19. 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Al-Salem AH (2007). “Intrauterine testicular torsion: a surgical emergency”, J Pediatr Surg., 42 (11), pp. 1887-1891. 2. Basta AM, Courtier J, et al (2015). “Scrotal Swelling in the Neonate”, J Ultrasound Med, 34, pp. 495–505 3. Arena F, Nicòtina PA, Romeo C, et al (2006). “Prenatal testicular torsion: ultrasonographic features, management and histopathological findings”, Int J Urol., 13(2), pp. 135-141. 4. Cuervo JL, Grillo A, Vecchiarelli C, Osio C, Prudent L (2007). “Perinatal testicular torsion: a unique strategy”, J. Pediatr Surg., 42 (4), pp. 699-703. 5. Karmazyn B, Steinberg R, et al (2005). “Clinical and sonographic criteria of acute scrotum in children: a retrospective study of 172 boys”, Pediatr Radiol, 35 (3), pp. 302-310. 6. Massoni F, Troili GM, Pelosi M, Ricci S (2014). “Perinatal testicular torsion and medicolegal considerations”, Minerva Pediatr., 66 (3), pp. 229-232. 7. Baldisserotto M (2009). “Scrotal emergencies”, in: Baldisserotto M, Pediatr Radiol, 39 (5), pp. 516-521. 8. Riaz-Ul-haq M, Mahdi DEA, Elhassan EU (2012). “Neonatal Testicular Torsion; a Review Article”, Iranian Journal of Pediatrics, 22 (3), pp. 281-289. 9. Munden MM, Trautwein LM (2000). “Scrotal pathology in pediatrics with sonographic imaging”, Curr Probl Diagn Radiol, 29 (6), pp. 185-205. 10. Kalfa N, Veyrac C, Baud C, et al (2004). “Ultrasonography of the spermatic cord in children with testicular torsion: impact on the surgical strategy”, Journal of urology, 172 (4 Pt 2), pp. 1692–1695. 11. Vijayaraghavan SB (2006). “Sonographic Differential Diagnosis of Acute ScrotumReal-time Whirlpool Sign, a Key Sign of Torsion”, J Ultrasound Med, 25 (5), pp. 563–574. 12. Sidhu PS (1999). “Clinical and imaging features of testicular torsion: role of ultrasound”, Clin Radiol, 54 (6), pp. 343–352. 13. Sorensen MD, Galansky SH, Striegl AM, et al (2003). “Perinatal extravaginal torsion of the testis in the first month of life is a salvageable event”, Urology, 62 (1), pp. 132-134. 14. Van der Sluijs JW, den Hollander JC, Lequin MH, et al (2004). “Prenatal testicular torsion: diagnosis and natural course. An ultrasonographic study”, Eur Radiol., 14 (2), pp. 250-255.