Giáo trình nội bộ Sáo trúc 5 - Trường Cao đẳng Lào Cai

Nội dung text: Giáo trình nội bộ Sáo trúc 5 - Trường Cao đẳng Lào Cai

1. UBND TỈNH LÀO CAI TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI GIÁO TRÌNH NỘI BỘ MÔN HỌC: SÁO TRÚC 5 NGÀNH/NGHỀ: BIỂU DIỄN NHẠC CỤ TRUYỀN THỐNG Lào cai, năm 2019 1
2. TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dung với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 2
3. LỜI GIỚI THIỆU Giáo trình này được biên soạn dựa trên cơ sở giáo trình Sáo trúc của Học viện âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Trong quá trình biên soạn, tác gải đã chắt lọc, lựa chọn sắp xếp cho phù hợp với học sinh đồng thời phù hợp với bản sắc văn hóa Lào Cai. Giáo trình đảm bảo các yếu tố cơ bản vè tính học thuật đồng thời bổ sung các yếu tố văn hóa vùng cao Tây bắc đáp ứng yêu cầu xã hội và bảo tồn văn hóa truyền thống vùng cao. Giáo trình có cấu trúc gồm 3 phần cơ bản: + Phần I Bài tập kỹ thuật: bao gồm các kỹ thuật cơ bản nâng cao như kỹ thuật lưỡi đơn, lưỡi kép, Láy ngón, Rung hơi, kỹ thuật lấy hơi, kỹ thuật láy rền, kỹ thuật miết ngón, kỹ thuật láy ngón, Trên cơ cơ đó là hệt thống các bài tập để học sinh rèn luyện các kỹ thuật cơ bản trên + Phần II Nhạc phong cách Cải lương: Gồm các bài nhạc hơi Xuân, hơi ai. Khi học các bài này học sinh sẽ phải vận dụng các kỹ thuật cơ bản của bài nhạc Cải lương để xử lý tác phẩm, đồng thời học sinh sẽ hiểu thêm về tính chất Nhạc phong cách Cải lương, hơi Xuân, hơi ai khác nhau. + Phần III Tác phẩm: đây là hệ thống các bài có tính tổng hợp các kỹ thuật cơ bản đồng thời nhiều tác phẩm dựa trên chất liệu nhạc Chèo, nhạc cung đình Huế, Cải lương, âm nhạc truyền thống Việt Nam Với việc sắp xếp, chắt lọc như vậy, hy vọng cuốn Giáo trình sẽ là tài liệu để giảng dạy, học tập quan trọng đối với chương trình giảng dạy môn sáo trúc. Lào cai, năm 2019 Người biên soạn: Nguyễn Đình Chí 3
4. THUẬT NGỮ VỀ CHUYÊN NGÀNH Kết Quay lại đoạn nhạc Lên, xuống quãng 8 Dấu luyến, nối To dần Nhỏ dần Vuốt ngón Láy ngón Chậm dần lại Láy rền Chậm lại dần Dấu quay đi Dấu quay lại Rung hơi Vỗ ngón Tự do Quay lại ô nhịp trước Quay lại 2 ô nhịp trước mp Nhẹ vừa mf Mạnh vừa f Mạnh p Nhẹ X Láy rền 2 ngón crese To 4
5. Phụ lục Contents Bài 1: KỸ THUẬT NÂNG CAO 7 1. Lý thuyết 7 2. Thực hành 7 2.1. Bài tập 7 2.2. Âm hình các kỹ thuật nhảy quãng và dấu hóa bất thường 7 2.3. Bài tập áp dụng 8 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học 8 Bài 2: KỸ THUẬT RUNG HƠI CẢI LƯƠNG 9 1. Lý thuyết 9 2. Thực hành 9 2.1. Bài tập rung hơi 9 2.2. Bài cải lương áp dụng 10 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học 10 BÀI 3: TÁC PHẨM 11 1. Lý thuyết 11 2. Thực hành: Bài tác phẩm 11 3. Bài tác phẩm áp dụng 11 4. Hướng dẫn ôn luyện, tự học 11 PHẦN I. BÀI TẬP KỸ THUẬT 12 Bài tập số 1 12 Bài tập số 2 13 Bài tập số 3 14 Bài tập số 4 16 Bài tập số 5 17 PHẦN II. NHẠC PHONG CÁCH CẢI LƯƠNG 18 Bài 1: Tây thi 18 Bài 2: Xuân tình 20 Bài 3: Lý con sáo 22 Bài 4: Nam ai 23 PHẦN IV. TÁC PHẨM 25 5
6. Bài 1: Anh vẫn hành quân 25 Bài 2: Bình minh quê hương 26 Bài 3: Tiếng sáo bản mèo 28 Bài 4: Mùa xuân gọi bạn 31 6
7. Bài 1: KỸ THUẬT NÂNG CAO Mục tiêu Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: - Kiến thức: Trình bày được các yêu cầu về kỹ thuật thực hiện các thể đảo, dấu hóa bất thường - Kỹ năng: Thực hiện được kỹ thuật các thể đảo, các bài tập có kỹ thuật khó hơn, xuất hiện dấu hóa bất thường, bài tập dài hơn, ở các quãng khó hơn - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự luyện tập ngoài giờ, bảo quản nhạc cụ. Nội dung chính 1. Lý thuyết - Luyện tâp với tốc độ từ chậm đến nhanh dần, đều nhịp, phách trường độ các nốt đảo - Vị trí: Bài học bắt buộc - Yêu cầu: + Đánh lưỡi từng âm hình tiết tấu, từ nốt thấp đến nốt cao, theo các nốt nhảy quãng khác nhau + Đánh lưỡi từ chậm cho đến nhanh dần + Vừa đánh lưỡi luyến vừa gõ nhịp + Cần chú ý đảo phách nhưng phải giữ đúng nhịp phách 2. Thực hành 2.1. Bài tập Bước 1: Chuẩn bị nhạc cụ, bản nhạc Bước 2: Thực hiện đánh lưỡi kép từng âm hình tiết tấu Bước 3. Thực hiện nhanh dần Mô hình thể đảo 2.2. Âm hình các kỹ thuật nhảy quãng và dấu hóa bất thường - Nhảy quãng và dấu hóa bất thường : Vừa đánh lưỡi, vừa đẩy, nhả hơi 7
8. - Thể đảo 1: Vừa đảo vừa xử lý 2 nốt hoa mỹ - Thể đảo 2: Vừa đảo vừa giật trước giật sau 2.3. Bài tập áp dụng Bài tập số 1 đến 5 (tại phụ lục 12 đến 17) 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học - Học sinh ôn luyện thường xuyên - Phải thực hiện căn bản 8
9. Bài 2: KỸ THUẬT RUNG HƠI CẢI LƯƠNG Mục tiêu Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: - Kiến thức: + Trình bày được tính chất âm nhạc của nhạc phong cách cải lương, hơi xuân(nhanh sâu), hơi ai(chậm sâu), hơi oán(chậm sâu,oán thán) ,hơi quảng(nhanh sâu vừa) - Kỹ năng: Thực hiện được kỹ thuật rung hơi trong tính chất âm nhạc của từng bài nhạc phong cách cải lương - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự luyện tập ngoài giờ, bảo quản nhạc cụ. Nội dung chính 1. Lý thuyết - Rung hơi là thay đổi luôn phiên về hơi thở một cách đầu đặn về tần số, như khi ta phát ra âm “hự hự hự hự” không đánh lưỡi(Rung nhanh hay rung chậm tùy thuộc vào từng thể loại nhạc phong cách, từng tác phẩm) - Vị trí: Bài học bắt buộc - Yêu cầu: + Rung hơi nhanh ,sâu + Rung hơi chậm, sâu + Vừa rung vừa gõ nhịp + Cần chú ý khi rung hơi, tần số rung phải đều nhau 2. Thực hành 2.1. Bài tập rung hơi Bước 1: Thực hiện tập đẩy hơi Bước 2: Thực hiện từng nốt rung hơi nhanh, chậm, sâu kéo dài Bước 3. Thực hiện rung hơi nhanh, chậm, sâu có sắc thái từ nhỏ đến to Bước 4: Thực hiện rung hơi nhanh, chậm, sâu từ nhỏ đến to và đến nhỏ Mô hình rung hơi + Bước 1: Tập đẩy hơi(như khi ta phát ra tiếng “Hự hự hự hự”) không đánh lưỡi + Bước 2: Rung hơi sâu đều, các âm kéo dài 9
10. + Bước 3: Rung hơi theo sắc thái từ nhỏ đến to dần (đẩy hơi từ nhẹ đến to dần, vừa đẩy vừa rung hơi) + Bước 4: Rung hơi từ nhỏ đến to và đến nhỏ (đẩy hơi từ nhẹ đến to dần và nhẹ dần, vừa đẩy vừa rung) 2.2. Bài cải lương áp dụng Bài phong cách cải lương số: 1 đến 4(tại phụ lục18 đến 23) 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học - Học sinh ôn luyện thường xuyên - Phải thực hiện căn bản 10
11. BÀI 3: TÁC PHẨM Mục tiêu Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: - Kiến thức: Trình bày được các tính chất, tác giả của từng tác phẩm, ở mức độ nâng cao về đánh lưỡi kép và xử lý phần Cadenza, phi lưỡi - Vị trí: Bài học bắt buộc - Kỹ năng: Thực hiện được các tác phẩm của từng tác giả - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự luyện tập ngoài giờ, bảo quản nhạc cụ. Nội dung chính 1. Lý thuyết - Mỗi tác giả đều sáng tác tác phẩm trong hoàn cảnh khác nhau, nên mỗi bài đều có những tính chất âm nhạc khác nhau - Vị trí: Bài học bắt buộc - Yêu cầu: + Tình bày được tác phẩm là sáng tác của tác giả nào, với tính chất âm nhạc như thế nào 2. Thực hành: Bài tác phẩm Bước 1: Chuẩn bị nhạc cụ, bản nhạc Bước 2: Thực hiện từng tác phẩm Bước 3. Thực hiện hoàn chỉnh tác phẩm Mô hình 3. Bài tác phẩm áp dụng Bài tác phẩm số:1 đến 4( tại phụ lục 25 đến 31) 4. Hướng dẫn ôn luyện, tự học - Học sinh ôn luyện thường xuyên - Phải thực hiện căn bản 11
12. PHẦN I. BÀI TẬP KỸ THUẬT Bài tập số 1 12
13. Bài tập số 2 13
14. Bài tập số 3 14
15. Bài tập số 4 16
16. Bài tập số 5 17
17. PHẦN II. NHẠC PHONG CÁCH CẢI LƯƠNG Bài 1: Tây thi Cải lương 18
18. Bài 2: Xuân tình Cải lương 20
19. Bài 3: Lý con sáo Cải lương 22
20. Bài 4: Nam ai Cải lương 23
21. PHẦN IV. TÁC PHẨM Bài 1: Anh vẫn hành quân Huy Du 25
22. Bài 2: Bình minh quê hương Đức Liên 26
23. Bài 3: Tiếng sáo bản mèo Ngọc Phan 28
24. Bài 4: Mùa xuân gọi bạn Lương Kim Vĩnh 31