Giáo trình Thực tập động cơ xăng II - Nguyễn Tấn Lộc

126 trang cucquyet12 7010

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Thực tập động cơ xăng II - Nguyễn Tấn Lộc", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_thuc_tap_dong_co_xang_ii_nguyen_tan_loc.pdf

Nội dung text: Giáo trình Thực tập động cơ xăng II - Nguyễn Tấn Lộc

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH GIAÙO TRÌNH THÖÏC TAÄP ÑOÄNG CÔ XAÊNG II NGUYEÃN TAÁN LOÄC THAÙNG 3 / 2007
Truong DH SPKT TP. HCM LÔØI GIÔÙI THIEÄU Giaùo trình thöïc taäp ñoäng cô phaàn 2 ñöôïc bieân soaïn nhaèm muïc ñích giuùp cho caùc sinh vieân chuyeân ngaønh heä Cao Ñaúng vaø Ñaïi Hoïc theo chöông trình coâng ngheä cuûa Boä Moân Ñoäng Cô, Khoa Cô Khí Ñoäng Löïc Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät Thaønh Phoá Hoà Chí Minh coù taøi lieäu hoïc taäp vaø nghieân cöùu. Chuùng toâi keát hôïp giöõa lyù thuyeát vaø thöïc teá ñeå soaïn taøi lieäu cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu ñaøo taïo cuûa tröôøng theo höôùng Vieät Nam vaø hieän ñaïi. Ngoaøi ra taøi lieäu coøn coù theå ñöôïc söû duïng cho caùc tröôøng daïy ngheà, cao ñaúng vaø ñaïi hoïc khaùc coù ngaønh ngheà lieân quan. Taøi lieäu ñöôïc bieân soaïn theo ñuùng ñeà cöông moân hoïc thöïc taäp ñoäng cô xaêng cuûa Boä Moân. Noù ñöôïc chia laøm hai phaàn chính. - Phaàn 1: Thöïc taäp ñoäng cô 1 - Phaàn 2: Thöïc taäp ñoäng cô 2 Noäi dung taøi lieäu ñoäng cô 2 giôùi thieäu caùc kieåu heä thoáng phun xaêng, caáu truùc- nguyeân lyù hoaït ñoäng vaø phöông phaùp chaån ñoaùn kieåm tra vaø söûa chöõa. Giai ñoaïn naøy giuùp cho sinh vieân hoaøn chænh kieán thöùc veàø ñoäng cô xaêng, bieát söû duïng caùc thieát bò chaån ñoaùn vaø Bankhaûo quyen nghieäm © Truong ñoäng DH cô. Su pham Ky thuat TP. HCM Ñaây laø taøi lieäu ñaõ ñöôïc chænh lyù, boå sung veà noäi dung vaø hình thöùc so vôùi taøi lieäu hoïc taäp cuûa Boä Moân sau moät thôøi gian daøi giaûng daïy, nghieân cöùu khoa hoïc vaø lao ñoäng saûn xuaát. Chuùng toâi maïnh daïn boû qua caùc noäi dung maø hieän nay quaù laïc haäu so vôùi ñieàu kieän phaùt trieån cuûa Vieät Nam vaø theá giôùi nhö kieåm tra chaån ñoaùn kieåm tra vaø söûa chöõa heä thoáng phun xaêng kieåu cô khí. Xin chaân thaønh caûm ôn caùc thaøy trong Boä Moân Ñoäng Cô ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu yù kieán quyù baùu trong vieäc xaây döïng chöông trình moân hoïc cuõng nhö veà noäi dung vaø hình thöùc cuûa taøi lieäu. Tuy nhieân, söï bieân soaïn khoâng theå traùnh nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh, chuùng toâi haân hoan ñoùn nhaän söï ñoùng goùp chaân thaønh cuûa caùc ñoïc giaû. Tp.HCM ngaøy 1 thaùng 3 naêm 2007 Ngöôøi bieân soaïn Nguyeãn Taán Loäc Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Lòch söû phaùt trieån GIÔÙI THIEÄU VEÀ HEÄ THOÁNG PHUN XAÊNG - LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN I. Khaùi nieäm. Heä thoáng phun xaêng ñaõ ñöôïc phaùt minh töø laâu, nhöng vaøo thôøi kyø ñoù coâng ngheä cheá taïo coøn raát keùm, neân noù khoâng ñöôïc söû duïng trong thöïc teá. Ngaøy nay nhôø vaøo caùc thaønh töïu veà kinh teá, kyõ thuaät ñaõ giuùp cho caùc haõng cheá taïo hoaøn thieän vaø phaùt trieån heä thoáng phun xaêng. Vôùi heä thoáng phun xaêng, nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo ñöôøng oáng naïp beân caïnh xuù pap naïp baèng caùc boä phaän baèng cô khí hay ñieän töû, chôù khoâng nhôø vaøo söùc huùt cuûa doøng khí nhö ôû caùc ñoäng cô duøng boä cheá hoøa khí. Khi nhieân lieäu phun vaøo, noù seõ ñuôïc hoøa troän vôùi khoâng khí ñeå taïo thaønh hoãn hôïp coù tæ leä khoâng khí vaø nhieân lieäu laø toái öu. Sau khi hoøa troän, hoãn hôïp ñöôïc huùt vaøo xy lanh cuûa ñoäng cô khi xuù pap naïp môû. Trong heä thoáng phun xaêng, nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo vôùi moät aùp suaát nhaát ñònh. Aùp suaát naøy phaûi ñaûm baûo cho söï hình thaønh hoãn hôïp ñeå quaù trình chaùy xaûy ra laø toát nhaát. Nhôø heä thoáng phun xaêng, caùc nhaø cheá taïo naâng ñöôïc coâng suaát cuûa ñoäng cô, tieát kieäm nhieân lieäu vaø giaûi quyeát phaàn lôùn veà vaán ñeà ñoäc haïi cuûa khí thaûi. II. Lòch söû phaùt trieån. Vaøo cuoái theá kyõ 19, moät kyõ sö ngöôøi Phaùp oâng Steùvaan ñaõ nghó ra caùch phaân phoái nhieân lieäu khi duøng moät maùy neùn khí. Sau ñoù moät thôøi gian, ngöôøi Ñöùc ñaõ cho phun nhieân lieäu vaøo buoàng ñoát, nhöng vieäc naøy khoâng ñaït ñöôïc hieäu quaû cao neân khoâng thöïc hieän. Ñeán naêm 1887 ngöôøi Myõ ñaõ Bancoù ñoùng quyen goùp © Truong to lôùn trongDH Su vieäc pham trieån Ky thuatkhai heä TP. thoáng HCM phun xaêng vaøo saûn xuaát, aùp duïng treân ñoäng cô tænh taïi. Ñaàu theá kyõ 20, ngöôøi Ñöùc aùp duïng heä thoáng phun xaêng treân ñoäng cô 4 kyø tænh taïi, vôùi söï ñoùng goùp naøy ñaõ ñöa ra moät coâng ngheä cheá taïo heä thoáng cung caáp nhieân lieäu cho maùy bay ôû Ñöùc. Töø ñoù trôû ñi, heä thoáng phun xaêng ñöôïc aùp duïng treân caùc loaïi oâtoâ ôû Ñöùc vaø noù ñaõ thay daàn ñoäng cô söû duïng boä cheá hoøa khí. Coâng ty Bosch ñaõ aùp duïng heä thoáng phun xaêng treân moâ toâ 2 kyø, baèng caùch cung caáp nhieân lieäu döôùi aùp löïc cao. Haõng Bosch ñaõ söû duïng phöông phaùp phun nhieân lieäu tröïc tieáp vaøo buoàng ñoát neân gía thaønh cheá taïo cao vaø hieäu quaû laïi thaáp. Vôùi kyõ thuaät naøy noù ñöôïc öùng duïng trong theá chieán thöù hai moät caùch coù hieäu quaû. Vieäc nghieân cöùu öùng duïng heä thoáng phun xaêng bò giaùn ñoaïn trong moät khoaûng thôøi gian daøi. Ñeán naêm 1962, ngöôøi Phaùp trieån khai noù treân oâtoâ Peugoet 404. Hoï ñieàu khieån söï phaân phoái nhieân lieäu baèng cô khí neân hieäu quaû khoâng cao vaø coâng ngheä vaãn chöa ñaùp öùng toát ñöôïc. Ñeán naêm 1966, ngöôøi Ñöùc ñaõ ñöa theá giôùi tieán boä baèng kyõ thuaät aùp duïng trong ñieàu khieån Naêm 1973, caùc kyõ sö ngöôøi Ñöùc ñaõ ñöa ra heä thoáng phun xaêng kieåu cô khí goïi laø K-Jetronic. Loaïi naøy ñöôïc ñöa vaøo saûn xuaát vaø öùng duïng treân haõng xe Mercedes Vaøo naêm 1981 heä thoáng K- Jetronic ñöôïc caûi tieán thaønh KE-Jetronic vaø noù ñöôïc saûn xuaát haøng loaït vaøo naêm 1984 vaø ñöôïc trang bò treân caùc xe cuûa haõng Mercedes. Duø ñaõ coù nhieàu thaønh coâng lôùn khi öùng duïng heä thoáng K-Jetronic vaø KE-Jetronic treân oâtoâ. Nhöng caùc kieåu naøy coù khuyeát ñieåm laø baûo döôõng söûa chöõa khoù vaø giaù thaønh cheá taïo raát cao. Do vaäy caùc kyõ sö ñaõ khoâng ngöøng nghieân cöùu vaø ñöa ra caùc loaïi khaùc nhö L-Jetronic, Mono-jetronic vaø Motronic. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 3
Truong DH SPKT TP. HCM Lòch söû phaùt trieån Ngöôøi Myõ ñaõ theo ngöôøi Ñöùc cho cheá taïo K-Jetronic duøng treân caùc xe cuûa haõng GM, Chrysler, Ngoaøi ra hoï coøn cho öùng duïng heä thoáng L-Jetronic, Mono-Jetronic vaø Motronic treân caùc xe Cadilac. Ñeán naêm 1984, ngöôøi Nhaät môùi öùng duïng heä thoáng phun xaêng treân caùc xe cuûa haõng Toyota. Sau ñoù caùc haõng khaùc nhö Nissan cuûa Nhaät cuõng öùng duïng kieåu L-Jetronic thay cho boä cheá hoaø khí. III. Caùc yeâu caàu cuûa heä thoáng phun xaêng. Tæ leä khoâng khí vaø nhieân lieäu phaûi thích hôïp vôùi caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Haït nhieân lieäu cung caáp phaûi nhoû vaø phaàn lôùn phaûi ôû daïng hôi. Hoãn hôïp phaûi ñoàng nhaát trong xy lanh vaø nhö nhau ôû moãi xy lanh. Thôøi gian hình thaønh hoãn hôïp phaûi ñaùp öùng toát khi ñoäng cô laøm vieäc ôû soá voøng quay cao. Hoãn hôïp cung caáp phaûi phuø hôïp vôùi söï aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä, aùp suaát moâi tröôøng vaø nhieät ñoä cuûa ñoäng cô. Löôïng nhieân lieäu söû duïng phaûi coù chaát löôïng toát. A. Tæ leä hoãn hôïp. Coâng suaát ñoäng cô, suaát tieâu hao nhieân lieäu vaø thaønh phaàn cuûa khí thaûi phuï thuoäc vaøo tæ leä hoãn hôïp ñöa vaøo ñoäng cô. Trong quaù trình laøm vieäc, cheá ñoä toác ñoä vaø taûi cuûa ñoäng cô luoân thay ñoåi. Theo lyù thuyeát ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn 1 kg nhieân lieäu thì phaûi caàn 14,7 kg khoâng khí hay A/F = 14,7/1. Trong thöïc teá phaïm vi taûi vaø toác ñoä ñoäng cô thay ñoåi raát roäng, ñeå ñaùp öùng vôùi töøng cheá ñoä laøm vieäc, thì tæ leä hoãn hôïp phaûi ñöôïc cung caáp ñuùng vôùi ñaëc tính laøm vieäc cuûa ñoäng cô theo caùc cheá ñoä nhö: Taûi nhoû, moät phaàn taûi, ñaày taûi, taêng toác B. Heä soá khoâng khí: » Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Laø tæ soá giöõa khoâng khí naïp thöïc teá vaøo caùc xy lanh cuûa ñoäng cô vaø löôïng khoâng khí theo lyù thuyeát caàn thieát ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn nhieân lieäu. Caên cöù vaøo ñònh nghóa treân chuùng ta coù caùc tröôøng hôïp sau: . Khi » = 1 thì löôïng khoâng khí naïp thöïc teá baèng vôùi löôïng khoâng khí lyù thuyeát. . Khi » 1 hoãn hôïp chaùy thieáu khoâng khí hay goïi laø hoãn hôïp giaøu nhieân lieäu. Khi » = 0,85 – 0,95 thì toác ñoä chaùy ñaït cöïc ñaïi, coâng suaát ñoäng cô phaùt ra laø lôùn nhaát, nhöng söï tieâu hao nhieân lieäu gia taêng. . Khi » 1 löôïng khoâng khí naïp nhieàu, hoãn hôïp ngheøo nhieân lieäu. Ñoäng cô laøm vieäc ôû cheá ñoä tieát kieäm nhöng coâng suaát ñoäng cô thaáp hôn. . Khi » 1,3 hoãn hôïp quaù ngheøo vaø söï chaùy keùo daøi. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 4
Truong DH SPKT TP. HCM Lòch söû phaùt trieån Theo ñoà thò chuùng ta thaáy, coâng suaát ñoäng cô Ne, suaát tieâu hao nhieân lieäu ge vaø haøm löôïng khí CO, HC, NOx coù trong khí thaûi aûnh höôûng raát nhieàu theo heä soá khoâng khí  vaø khoâng coù moät giaù trò » naøo thích hôïp cho moïi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Trong thöïc teá ngöôøi ta thaáy raèng, heä soá khoâng khí » = 0,90 – 1,10 laø thích hôïp nhaát. Ñeå ñaït ñöôïc giôùi haïn naøy, ngöôøi ta phaûi ño löu löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô, töø ñoù cung caáp löôïng nhieân lieäu phuø hôïp vôùi löôïng khoâng khí naïp. . Khi » = 1,1 – 1,2 thì suaát tieâu hao nhieân lieäu ge laø beù nhaát, löôïng khoâng khí naïp thöøa khoaûng 10 – 20%. . Khi » = 1,1 – 1,2 thì haøm löôïng khí CO vaø HC coù trong khí thaûi laø beù nhaát, nhöng haøm löôïng oâxyt Nitô sinh ra laïi laø lôùn nhaát. IV. Heä thoáng ñieàu khieån doøng nhieân lieäu. Heä thoáng ñieàu khieån doøng nhieân lieäu coù theå laø boä cheá hoøa khí hay heä thoáng phun nhieân lieäu. Nhieäm vuï chính cuûa heä thoáng laø chuaån bò moät hoãn hôïp coù tæ leä hoøa khí toát nhaát ñeå ñaùp öùng ñieàu kieän taûi cuûa oâtoâ. Ñieàu khieån baèng caùch cho phun nhieân lieäu laø phöông phaùp toái öu nhaát hieän nay. Noù vöøa naâng cao ñöôïc coâng suaát cuûa ñoäng cô, giaûm tieâu hao nhieân lieäu vaø haïn cheá oâ nhieåm moâi tröôøng laø toát nhaát. Coù hai kieåu ñieàu khieån phun nhieân lieäu: 1. Ñieàu khieån baèng cô khí. - Duøng treân ñoäng cô Diesel: kieåu ñieàu khieån naøy hoaøn toaøn daãn ñoäng baèng cô khí. - Duøng treân ñoäng cô xaêng: Söï phaân phoái nhieân lieäu ñöôïc daãn ñoäng baèng cô khí. Bôm nhieân lieäu ñöôïc daãn ñoäng baèngBan bômquyen ñieän. © Truong Ñieàu DHkhieån Su phamkieåu naøyKy thuatngöôøi TP. Ñöùc HCM goïi laø K-Jetronic. Heä thoáng K-Jetronic goàm boä ño löu löôïng khoâng khí naïp, heä thoáng cung caáp nhieân lieäu, caùc caûm bieán vaø boä phaän ñònh löôïng-phaân phoái nhieân lieäu 2. Ñieàu khieån baèng ñieän töû: - Nhieân lieäu ñöôïc cung caáp baèng moät bôm daãn ñoäng baèng ñieän. - Nhieân lieäu söû duïng laø xaêng. - Nhieân lieäu phun nhôø söï môû cuûa caùc van kim phun. Beân trong caùc kim phun coù caùc van ñöôïc ñieàu khieån ñoùng môû baèng moät cuoän daây khi coù doøng ñieän ñi qua noù. - Caùc kim phun ñöôïc ñieàu khieån töø boä ñieàu khieån ñieän töû, goïi taét laø ECU (Electronic Control Unit). ECU ñieàu khieån khieån caùc kim phun baèng xung ñieän daïng xung vuoâng, coù chieàu daøi xung thay ñoåi. Döïa vaøo chieàu daøi xung naøy caùc kim phun seõ môû vôùi thôøi gian daøi hay ngaén, töø ñoù ñònh löôïng nhieân lieäu phun nhieàu hay ít. - ECU nhaän tín hieäu töø caùc caûm bieán ñeå xaùc ñònh tình traïng hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô, ñieàu kieän moâi tröôøng, töø ñoù ñieàu khieån thôøi gian phun nhieân lieäu. IV. Söï ñaùp öùng thaønh phaàn hoãn hôïp cuûa ñoäng cô. 1. Khi khôûi ñoäng laïnh. Khi ñoäng cô laïnh, do nhieät ñoä ñoäng cô thaáp neân nhieân lieäu khoù bay hôi vaø löôïng nhieân lieäu baùm vaøo vaùch ñöôøng oáng naïp vaø vaùch buoàng ñoát nhieàu, neân hoãn hôïp bò ngheøo. Do ñoù phaûi coù söï phun theâm nhieân lieäu ñeå buø tröø hieän töôïng treân, giuùp cho ñoäng cô khôûi ñoäng deã daøng vaø nhanh choùng khi laïnh. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 5
Truong DH SPKT TP. HCM Lòch söû phaùt trieån Sau khi khôøi ñoäng ôû nhieät ñoä thaáp, söï laøm giaøu hoãn hôïp phaûi ñöôïc tieáp tuïc trong moät khoaûng thôøi gian ngaén ñeå buø tröø hoãn hôïp khoâng khí xaáu do ngöng tuï, giuùp cho ñoäng cô laøm vieäc toát hôn töø luùc khôûi ñoäng chuyeån sang cheá ñoä caàm chöøng. 2. Cheá ñoä laøm aám. Tieáp theo söï khôûi ñoäng laïnh, söï laøm giaøu hoãn hôïp phaûi ñöôïc coi laø caàn thieát, ñeå buø tröø löôïng nhieân lieäu ngöng tuï treân thaønh ñöôøng oáng naïp, vaùch xy lanh cho ñeán khi nhieät ñoä ñoäng cô ñaït bình thöôøng. ÔÛ cheá ñoä naøy toác ñoä caàm chöøng ñoäng cô cao hôn bình thöôøng, coøn goïi laø caàm chöøng nhanh. 3. Khi taêng toác. Söï môû ñoät ngoät cuûa caùnh böôùm ga laøm cho aùp thaáp sau caùnh böôùm ga giaûm ñoät ngoät, nhöng aùp thaáp treân caùnh böôùm ga gia taêng khoâng kòp seõ laøm cho hoãn hôïp ngheøo ñi töùc thôøi. Hieän töôïng naøy ñöôïc khaéc phuïc baèng caùch laøm giaøu hoãn hôïp ñeå ñaûm baûo cho ñoäng cô taêng toác ñaït hieäu quaû nhaát. 4. Cheá ñoä taûi trung bình. ÔÛ cheá ñoä naøy ñoøi hoûi phaûi coù söï tieâu hao nhieân lieäu laø nhoû nhaát, ñaûm baûo tính tieát kieäm. Ñoàng thôøi phaûi ñaûm baûo ñöôïc vaán ñeà oâ nhieåm moâi tröôøng (» = 1). 5. Cheá ñoä ñaày taûi. ÔÛ cheá ñoä naøy ñoøi hoûi coâng suaát cuûa ñoäng cô phaùt ra laø lôùn nhaát, do vaäy hoãn hôïp ñoøi hoûi phaûi giaøu nhieân lieäu ( » = 0,85 – 0,95). 6. Toác ñoä caâm chöøng. Heä thoáng phun xaêng cung caáp moät löôïng hoãn hôïp caàn thieát ôû cheá ñoä caàm chöøng. Tuøy theo Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM ñieàu kieän cuûa ñoäng cô noùng hay laïnh maø löôïng hoãn hôïp ñöôïc cung caáp cho ñoäng cô nhieàu hay ít, chuû yeáu ñeå khaéc phuïc ma saùt. 7. Cheá ñoä giaûm toác ñoät ngoät. Khi giaûm toác ñoät ngoät, söï cung caáp nhieân lieäu cho ñoäng cô laø khoâng caàn thieát. Ñoàng thôøi do ñoä chaân khoâng taêng maïnh ôû sau böôùm ga laøm cho nhieân lieäu phun ra nhieàu hôn. Chính vì vaäy, phaûi caét nhieân lieäu khi giaûm toác ñeå tieát kieäm nhieân lieäu vaø choáng oâ nhieåm moâi tröôøng. 8. Cheá ñoä haïn cheá toác ñoä. Soá voøng quay cuûa ñoäng cô xaêng ñöôïc giôùi haïn ñeå ñaûm baûo ñoäng cô khoâng bò hoûng do löïc quaùn tính gaây neân. ÔÛ ñoäng cô phun xaêng cheá ñoä haïn cheá toác ñoä ñöôïc thöïc hieän baèng caùch caét nhieân lieäu hoaøn toaøn ñeán caùc kim phun khi soá voøng quay cuûa ñoäng cô vöôït quùa qui ñònh cuûa nhaø cheá taïo. V. So saùnh moät soá boä phaän boä cheá hoøa khí vaø heä thoáng phun xaêng. TT Boä cheá hoøa khí Heä thoáng phun xaêng 1 Bôm taêng toác Caûm bieán vò trí böôùm ga 2 Cô caáu caàm chöøng nhanh Maïch khoâng khí ñi taét qua böôùm ga 3 Cô caáu ñieàu khieån buôùm gioù Contact nhieät thôøi gian 4 Phao xaêng vaø van kim Boä ñieàu aùp 5 Buoàng phao OÁng phaân phoái nhieân lieäu 6 Caùc gic lô Caùc kim phun 7 Böôùm gioù Kim phun khôûi ñoäng laïnh 8 Vit chænh toác ñoä caàm chöøng Vit ñieàu chænh löôïng khoâng khí ñi taét Thu vien DH SPKT TP. HCM - 6
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic HEÄ THOÁNG K - JETRONIC Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - 7
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic HEÄ THOÁNG K-JETRONIC Heä thoáng K-Jetronic laø heä thoáng phun nhieân lieäu kieåu thuyû cô (Ñôøi caûi tieán cuûa K-Jetronic ñöôïc ñieàu khieån baèng ñieän). Löôïng nhieân lieäu cung caáp ñöôïc ñieàu khieån töø löôïng khoâng khí naïp vaø noù phun lieân tuïc moät löôïng nhieân lieäu vaøo ñöôøng oáng naïp, beân caïnh xuù pap naïp cuûa ñoäng cô. Caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô ñoøi hoûi coù söï ñieàu chænh hoãn hôïp cung caáp. Söï ñieàu chænh ñöôïc thöïc hieän bôûi heä thoáng K-Jetronic, noù baûo ñaûm ñöôïc caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô, baûo ñaûm ñöôïc suaát tieâu hao nhieân lieäu vaø vaán ñeà ñoäc haïi cuûa khí thaûi. Söï kieåm tra tröïc tieáp löu löôïng khoâng khí, cho pheùp heä thoáng K-Jetronic ñaït ñöôïc söï tính toaùn phuø hôïp vôùi söï thay ñoåi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà choáng oâ nhieåm, heä thoáng ñöôïc keát hôïp vôùi thieát bò choáng oâ nhieåm, löôïng khí thaûi ñöôïc kieåm tra chính xaùc baèng löôïng khoâng khí naïp. Heä thoáng K – Jetronic ñöôïc xem nhö heä thoáng phun xaêng ñöôïc ñieàu khieån hoaøn toaøn baèng cô khí. Trong thöïc teá noù ñöôïc keát hôïp vôùi moät soá thieát bò ñieän töû ñeå ñieàu khieån hoãn hôïp khí naïp. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 1. Thuøng nhieân lieäu 7. Buoàng naïp. 13. Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc. 2. Bôm nhieân lieäu. 8. Kim phun khôûi ñoäng. 14.Delco. 3. Boä tích naêng. 9. Boä ñònh phaân nhieân lieäu. 15. Van khoâng khí. 4. Loïc nhieân lieäu. 10. Boä ño gioù. 16. Caûm bieán böôùm ga. 5. Boä ñieàu chænh aùp löïc. 11.Van taàn soá. 17. ECU. 6. Kim phun. 12. Caûm bieán oâ xy. 18. Contact maùy. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 8
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic Heä thoáng K-Jetronic bao goàm: . Söï cung caáp nhieân lieäu. . Kieåm tra löu löôïng khoâng khí. . Ñònh löôïng nhieân lieäu. - Söï cung caáp nhieân lieäu: Duøng moät bôm ñieän ñeå cung caáp nhieân lieäu. Nhieân lieäu sau khi qua loïc vaø boä tích naêng, noù seõ ñöôïc ñònh löôïng vaø phaân phoái ñeán caùc kim phun cuûa ñoäng cô. - Kieåm tra löu löôïng khoâng khí: Löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô ñöôïc ñieàu khieån bôûi caùnh böôùm ga vaø ñöôïc kieåm tra bôûi boä ño löu löôïng khoâng khí naïp. - Ñònh löôïng nhieân lieäu: Löôïng khoâng khí naïp ñöôïc xaùc ñònh bôûi vò trí cuûa caùnh böôùm ga vaø noù ñöôïc kieåm tra baèng boä ño löu löôïng khoâng khí, töø ñoù noù ñieàu khieån söï ñònh löôïng vaø phaân phoái nhieân lieäu. Boä ño löu löôïng khoâng khí vaø boä ñònh löôïng-phaân phoái hôïp thaønh boä tieát cheá hoãn hôïp. Kim phun nhieân lieäu, phun lieân tuïc ñoäc laäp ôû caùc xuù pap. ÔÛ quaù trình naïp, hoãn hôïp khoâng khí vaø nhieân lieäu ñöôïc cung caáp vaøo caùc xy lanh cuûa ñoäng cô. SÔ ÑOÀ KHOÁI HEÄ THOÁNG K-JETRONIC Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Söï laøm giaøu hoãn hôïp trong heä thoáng coù vai troø quan troïng khi thay ñoåi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô nhö taêng toác, caàm chöøng, ñaày taûi vaø khôûi ñoäng. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 10
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic Sô ñoà khoái moâ taû ñöôøng ñi cuûa khoâng khí vaø nhieân lieäu. Khoâng khí ñi töø loïc gioù ñeán caûm bieán löu löôïng khoâng khí, roài sau ñoù qua caùnh böôùm ga vaøo ñoäng cô taïi caùc thôøi ñieåm xuù pap naïp môû. Coøn nhieân lieäu ñi töø thuøng chöùa nhieân lieäu ñöôïc bôm xaêng huùt leân, ñi qua loïc xaêng, boä tích naêng ñeå ñi tôùi boä ñònh löôïng vaø phaân phoái nhieân lieäu. Taïi ñaây nhieân lieäu ñöôïc phaân phoái cho caùc xy lanh vôùi moät löôïng thích hôïp. I. Caáu taïo – Nguyeân lyù hoaït ñoäng. A. Bôm nhieân lieäu: 1. Ñoäng cô ñieän. Ñoäng cô ñieän daãn ñoäng bôm laø ñoäng cô ñieän moät chieàu 12 voân vôùi caùc cöïc töø laø nam chaâm vónh cöûu. Nhö vaäy chieàu quay cuûa rotor phaûi ñöôïc xaùc ñònh tröôùc ñeå bôm laøm vieäc ñuùng. Ñeå ñôn giaûn trong quùa trình laép raùp, treân caùc cöïc cuûa ñoäng cô ñieän coù ñaùnh daáu (+) vaø (-). Ngoaøi ra ñöôøng kính caùc cöïc coøn ñöôïc cheá taïo khaùc nhau töông öùng vôùi caùc khoen ñieän ñeå ñaûm baûo cho rotor quay ñuùng chieàu qui ñònh. 2. Bôm xaêng. Khi coù doøng ñieän 12 voân cung caáp cho ñoäng cô ñieän seõ laøm cho rotor cuûa ñoäng cô ñieän quay. Khi rotor quay laøm cho ñóa bôm quay theo laøm cho caùc con laên vaêng ra eùp saùt vaøo voõ bôm vaø laøm kín khoaûng khoâng gian giöõa caùc con laên. Khoaûng khoâng gian giöõa hai con laên khi quay coù theå tích taêng daàn laø maïch huùt cuûa bôm, khoaûng khoâng gian coù theå tích giaûm daàn laø maïch thoaùt cuûa bôm. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Löôïng nhieân lieäu töø bôm cung caáp seõ qua keõ hôû giöõa rotor vaø stator cuûa ñoäng cô ñieän, döôùi taùc duïng cuûa aùp suaát nhieân lieäu laøm van moät chieàu môû vaø nhieân lieäu ñöôïc cung caáp vaøo heä thoáng. Van an toaøn boá trí beân trong bôm coù chöùc naêng khoáng cheá aùp suaát cung caáp cuûa bôm nhaèm keùo daøi tuoåi thoï cuûa bôm xaêng. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 11
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic AÙp suaát nhieân lieäu do bôm cung caáp bao giôø cuõng lôùn hôn aùp suaát nhieân lieäu caàn thieát trong heä thoáng, nhaèm ñeå duy trì moät aùp löïc nhaát ñònh vaø ñaûm baûo ñuõ nhieân lieäu cho ñoäng cô laøm vieäc ôû taûi lôùn. 3. Maïch ñieän ñieàu khieån bôm nhieân lieäu. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM (1) Contact maùy (2) Kim phun khôûi ñoäng. (3) Contact nhieät- thoài gian (4) Rô le bôm. (5) Bôm xaêng. (6) Boä ñieàu chænh aùp löïc. (7) Van khoâng khí. 1. Töø cöïc aám boâ bin. 50. Cöïc ST contact maùy. Khi khôûi ñoäng, coù tín hieäu ñieän töø contact maùy cung caáp ñeán cöïc 15 cuûa rô le bôm (4) laøm cho tieáp ñieåm bôm xaêng ñoùng. Luùc naøy coù doøng ñieän töø cöïc 30 qua tieáp ñieåm rô le bôm ñeán cöïc 87 cung caáp cho bôm xaêng (5) laøm cho bôm chuyeån ñoäng ñeå cung caáp nhieân lieäu cho heä thoáng.Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, coù tín hieäu sô caáp töø cöïc aâm boâ bin gôûi ñeán cöïc 1 cuûa rô le bôm. Khi nhaän xung ñaùnh löûa, rô le seõ ñieàu khieån tieáp ñieåm tieáp tuïc ñoùng vaø bôm tieáp tuïc quay. Khi ñoäng cô döøng vaø contact maùy ôû vò trí On, xung ñaùnh löûa töø cöïc aâm boâ bin maát, rô le khoâng ñieàu khieån tieáp ñieåm laøm cho tieáp ñieåm môû vaø doøng ñieän cung caáp ñeán bôm bò ngaét, bôm döøng quay. Ñaây cuõng chính laø tröôøng hôïp an toaøn, ñeå traùnh cho xe khoâng bò chaùy noå khi gaëp söï coá. ÔÛ moät soá ñoäng cô, ngöôøi ta duøng moät bôm sô caáp boá trí beân trong thuøng nhieân lieäu ñeå chuyeån nhieân lieäu cho bôm chính, aùp suaát cuûa bôm sô caáp khoaûng 0,17 bar hoaëc hôn. Bôm sô caáp laøm vieäc cuøng thôøi gian vôùi bôm chính, chöùc naêng cuûa noù laø ñeå giuùp cho ñoäng cô khôûi ñoäng ñöôïc nhanh choùng. B. Boä tích naêng. Boä tích naêng duøng ñeå tích luûy moät löôïng nhieân lieäu ñeå giuùp cho ñoäng cô khôûi ñoäng nhanh choùng, ñoàng thôøi oån ñònh aùp suaát nhieân lieäu trong quaù trình ñoäng cô hoaït ñoäng. Noù ñöôïc chia laøm hai Thu vien DH SPKT TP. HCM - 12
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic buoàng ngaên caùch vôùi nhau bôûi moät maøng. Moät buoàng chöùa nhieân lieäu töø bôm cung caáp ñeán, buoàng coøn laïi chöùa loø xo vaø aên thoâng vôùi khí trôøi. Khi bôm laøm vieäc, döôùi taùc duïng cuûa aùp suaát nhieân lieäu maøng bò ñaåy sang traùi laøm cho loø xo bò neùn laïi. Khi maøng ôû vò trí toái ña luùc naøy löôïng nhieân lieäu chöùa ôû boä tích naêng laø lôùn nhaát vaø naêng löôïng döï tröû cuûa boä tích naêng laø toái ña khi xe hoaït ñoäng. Khi ñoäng cô khôûi ñoäng, loø xo seõ ñaåy maøng ñeå neùn nhieân lieäu cung caáp cho heä thoáng, giuùp cho ñoäng cô khôûi ñoäng ñöôïc nhanh choùng. Ngoaøi ra boä tích naêng coøn coù taùc duïng daäp taét soùng dao ñoäng aùp suaát do bôm taïo neân. Nguyeân nhaân laø löu löôïng cuûa bôm cung caáp khoâng ñeàu khi noù hoaït ñoäng. ÔÛ moät soá ñoäng cô, buoàng chöùaBan loø quyen xo ñöôïc © Truong noái vôùi DH ñöôøng Su pham nhieân Ky lieäu thuat veà TP. thuøng HCM chöùa ñeå ñaûm baûo an toaøn khi maøng boä tích naêng bò roø nhieân lieäu. C. Loïc nhieân lieäu. Loïc ñöôïc boá trí ôû giöõa boä tích naêng vaø boä phaân phoái nhieân lieäu. Chöùc naêng laø duøng ñeå loïc saïch caùc caën baån coù trong nhieân lieäu, ñeå ñaûm baûo söï laøm vieäc chính xaùc cuûa boä ñònh löôïng-phaân phoái vaø caùc kim phun. Doøng nhieân lieäu sau khi qua loïc ñöôïc daãn ñeán boä ñònh phaân nhieân lieäu vaø boä ñieàu aùp. D. Boä ñieàu aùp. Boä ñieàu aùp ñöôïc boá trí beân trong boä phaân phoái nhieân lieäu. Noù coù chöùc naêng laø giöõ cho aùp suaát nhieân lieäu trong heä thoáng laø khoâng ñoåi (khoaûng 5 bar). Caáu truùc boä ñieàu aùp goàm moät loø xo, moät piston tröôït trong xy lanh cuûa noù vaø moät voøng cao su laøm kín boá trí treân ñaàu cuûa piston. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 13
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, aùp suaát nhieân lieäu töø bôm cung caáp ñeán boä phaân phoái vaø boä ñieàu aùp. Do aùp suaát cuûa bôm cung caáp bao giôø cuõng lôùn hôn aùp suaát caàn thieát cuûa heä thoáng, neân piston ñieàu aùp môû ñeå ñöa moät löôïng nhieân lieäu trôû veà thuøng chöùa nhaèm giöõ cho aùp suaát nhieân lieäu trong heä thoáng laø khoâng ñoåi. Ñoä môû van ñieàu aùp nhieàu hay ít phuï thuoäc vaøo löôïng nhieân lieäu tieâu thuï cuûa ñoäng cô. Khi contact maùy off, bôm xaêng ngöøng quay, boä ñieàu aùp ñoùng ñeå ngaên caûn söï giaûm aùp suaát trong heä thoáng. E. Kim phun nhieân lieäu. Caùc kim phun ñöôïc môû vôùi moät aùp suaát ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc cuûa nhaø cheá taïo vaø phun tôi khi kim dao ñoäng. Nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo ñöôøng oáng naïp, beân caïnh xuù pap naïp cuûa caùc xy lanh. Moãi kim phun ñöôïc gaén chaët vaøo moät caùi giaù ñaëc bieät, giaù naøy ñöôïc caùch nhieät ñeå choáng laïi söï toaû nhieät cuûa ñoäng cô. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Caùc kim phun khoâng coù chöùc naêng ñònh löôïng, chuùng seõ töï ñoäng môû khi aùp suaát vöôït quaù 3,5 bar. Van cuûa kim phun dao ñoäng ôû taàn soá raát cao vaø phaùt ra tieáng ñoäng maø chuùng ta coù theå nghe ñöôïc. Tieáng naøy ngöôøi ta goïi laø tieáng ‘’ngaùy’’ trong caùc thôøi kyø phun cuûa nhieân lieäu. Kim phun phaûi baûo ñaûm phun söông ôû moïi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Khi ñoäng cô döøng caùc kim phun seõ töï ñoäng ñoùng ngay khi aùp suaát cung caáp giaûm. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 14
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic Ñeå caûi thieän söï phun tôi cuûa nhieân lieäu baèng caùch ngöôøi ta boá trí moät loã ôû phía tröôùc böôùm ga, ñeå ñöa moät löôïng khoâng khí naïp ñi ngang qua thaân kim phun. Löôïng khoâng khí naøy seõ taùn nhuyeån nhieân lieäu khi phun, nhaèm giaûm suaát tieâu hao nhieân lieäu vaø söï oâ nhieåm cuûa khí thaûi. F. Ñònh löôïng nhieân lieäu. Ñoái vôùi ñoäng cô phun xaêng hoãn hôïp ñöôïc hình thaønh ngay tröôùc xuù pap naïp. Löôïng khoâng khí naïp phuï thuoäc vaøo ñoä môû cuûa caùnh böôùm ga. Do doøng khoâng khí vaø nhieân lieäu ñöôïc taïo töø hai Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM ñöôøng khaùc nhau, neân caàn phaûi coù moät boä phaän ñieàu chænh phoái hôïp moät caùch chính xaùc, ñeå taïo ra moät tæ leä hoøa khí laø toái öu nhaát. Coù nghóa laø phaûi coù moät boä phaän xaùc ñònh löu löôïng khoâng khí naïp vaø boä phaän phaân phoái nhieân lieäu ñeán caùc kim phun phuø hôïp vôùi löôïng khoâng khí naïp. Boä phaän ñaûm nhieäm nhaän bieát löu löôïng khoâng khí naïp goïi laø boä ño gioù vaø boä phaän phaân phoái nhieân lieäu ñeán caùc kim phun goïi laø boä phaân phoái nhieân lieäu. Hai boä phaän naøy ñöôïc gheùp laïi vôùi nhau coù nhieäm vuï ñònh löôïng vaø phaân phoái nhieân lieäu. 1. Boä ño löu löôïng khoâng khí. Löu löôïng khoâng khí naïp quyeát ñònh coâng suaát cuûa ñoäng cô. Boä ño löu löôïng khoâng khí naïp coù chöùc naêng kieåm tra löu löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô. Löôïng khoâng khí naïp cô baûn duøng ñeå xaùc ñònh löôïng nhieân lieäu phun. Do vaäy, phaûi coù söï phoái hôïp giöõa boä ño khoâng khí vaø boä ñònh löôïng nhieân lieäu phaûi chính xaùc. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 15
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic Taát caû löôïng khoâng khí naïp ñeàu phaûi ñi qua boä ño gioù. Boä ño gioù ñöôïc boá trí ôû phía tröôùc böôùm ga, noù goàm moät pheåu vaø moät caûm bieán di ñoäng. Khi khoâng khí ñi ngang qua taám caûm bieán seõ laøm cho caûm bieán rôøi khoûi vò trí ban ñaàu, qua cô caáu caùnh tay ñoøn seõ laøm cho piston ñieàu khieån dòch chuyeån. Piston naøy seõ ñònh löôïng nhieân lieäu phuø hôïp vôùi söï laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Neáu coù söï noå ngöôïc töø trong ñöôøng oáng naïp, aùp löïc naøy seõ laøm cho taám caûm bieán ñoùng laïi vaø di chuyeån xuoáng phía döôùi ñeå cho hôi neùn töø trong ñöôøng oáng naïp thoaùt ra ngoaøi. Ñeå traùnh caûm bieán bò hoûng khi bò noå ngöôïc, beân döôùi caûm bieán coù gaén moät khoái cao su, khoái cao su naøy tì vaøo loø xo laù beân döôùi, ñeå cho chuyeån ñoäng cuûa taám caûm bieán ñöôïc eâm dòu. Ngoaøi ra loø xo laù coøn duøng ñeå giôùi haïn vò trí cuûa caûm bieán khi ñoäng cô döøng. Ñeå taêng ñoä nhaïy cuûa taám caûm bieán, khoái löôïng taám caûm bieán vaø tay ñoøn ñöôïc caân baèng vôùi ñoái troïng. 2. Ñònh löôïng – phaân phoái nhieân lieäu. Boä ñònh löôïng phaân phoái duøng ñeå ñieàu tieát löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc xy lanh cuûa ñoäng cô. Söï ñònh löôïng vaø phaân phoái phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa taám caûm bieán trong boä ño löu löôïng khoâng khí. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Vò trí cuûa taám caûm bieán raát quan troïng, noù xaùc ñònh löu löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô. Moät caùnh tay ñoøn ñöôïc keát noái töø boä ño gioù ñeán piston ñieàu khieån, noù xaùc ñònh vò trí loã môû trong xy lanh. Khi piston ñieàu khieån môû raõnh ñöùng trong xy lanh, luùc naøy nhieân lieäu seõ ñi vaøo caùc boä cheânh leäch aùp suaát vaø sau ñoù seõ ñeán kim phun. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 16
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K - Jetronic Neáu haønh trình cuûa taám caûm bieán beù, piston ñieàu khieån dòch chuyeån nheï vaø loã thaúng ñöùng treân xy lanh môû raát beù. Neáu khoaûng caùch cuûa taám caûm bieán gia taêng, piston ñieàu khieån seõ môû tieát dieän lôùn hôn. Nhö vaäy coù moái quan heä giöõa haønh trình cuûa taám caûm bieán vaø söï dòch chuyeån cuûa pison. 1. Ñöôøng khoâng khí vaøo. 2. Aùp suaát ñieàu khieån. 3. Ñöôøng nhieân lieäu vaøo. 4. Tôùi boä cheânh leäch aùp suaát 5. Piston. 6. Xy lanh. 7. Boä ñònh löôïng phaân phoái – nhieân lieäu. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Piston ñieàu khieån nhaän löïc töø taám caûm bieán thoâng qua caùnh tay ñoøn vaø löïc töø aùp suaát nhieân lieäu taùc duïng leân ñænh piston. AÙp suaát treân ñænh piston coù khuynh höôùng caûn trôû chuyeån ñoäng cuûa piston vaø laøm cho taám caûm bieán vaø piston dòch chuyeån ñoàng boä vôùi nhau. 1. AÙp suaát ñieàu khieån 2. Piston 3. Raõnh ñònh löôïng 4. Caïnh piston 5. Nhieân lieäu cung caáp 6. xy lanh Thu vien DH SPKT TP. HCM - 17
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic 3. AÙp suaát ñieàu khieån. AÙp suaát ñieàu khieån ñöôïc laáy töø aùp suaát cuûa heä thoáng qua trung gian cuûa moät loã tieát löu (4). Sau ñoù chia laøm hai ñöôøng, moät ñuôøng nhieân lieäu ñöôïc ñöa ñeán boä ñieàu chænh aùp löïc(3) vaø ñöôøng coøn laïi qua loã tieát löu ñeå ñi vaøo xy lanh (1). Khi ñoäng cô laïnh, aùp suaát ñieàu khieån khoaûng 0,5 bar vaø noù seõ taêng daàn ñeán 3,7 bar do söï ñieàu khieån cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc khi nhieät ñoä cuûa ñoäng cô taêng daàn leân. AÙp suaát ñieàu khieån hoaït ñoäng ôû treân ñænh piston qua trung gian cuûa boä giaûm chaán (loã tieát löu) ñeå taïo ra löïc ñoái khaùng vôùi löïc ñaåy cuûa taám caûm bieán. Boä giaûm chaán ngaên chaän caùc söï thay ñoåi cuûa taám caûm bieán, do söï dao ñoäng cuûa aùp suaát naïp. 1. AÙp suaát ñieàu khieån. 2. Loã tieát löu. 3. Ñöôøng nhieân lieäu tôùi boä ñieàu chænh aùp löïc. 4. Loã tieát löu. 5. Ñöôøng nhieân lieäu vaøo buoàng döôùi boä cheânh leäch aùp suaát. 6. Löïc ñaåy piston. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Giaù trò cuûa aùp suaát ñieàu khieån aûnh höôûng ñeán söï ñònh löôïng nhieân lieäu. Khi aùp suaát ñieàu khieån giaûm, löïc taùc duïng leân taám caûm bieán seõ laøm taêng ñoä naâng cuûa piston, laøm cho piston ñieàu khieån leân cao hôn, tieáp tuïc môû loã treân xy lanh vaø ñoäng cô seõ nhaän nhieân lieäu nhieàu hôn. Khi aùp suaát ñieàu khieån gia taêng, löïc khoâng khí naïp khoâng theå naâng taám caûm bieán, löôïng nhieân lieäu cung caáp giaûm. Ñeå ñaûm baûo khoâng roø ræ aùp suaát nhieân lieäu khi ñoäng cô döøng vaø duy trì aùp suaát trong heä thoáng, moät van moät chieàu ñöôïc boá trí treân ñöôøng veà cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc. Van naøy tröôït trong boä ñieàu aùp. Khi ñoäng cô döøng, van ñieàu aùp ñoùng, loø xo cuûa van moät chieàu taùc ñoäng leân thanh ñaåy laøm van ñoùng theo. Khi van ñieàu aùp môû, söï dòch chuyeån cuûa piston ñieàu aùp laøm cho van moät chieàu môû theo. Khi boä ñieàu chænh aùp suaát môû thì nhieân lieäu töø phía treân ñænh piston seõ qua van cuûa boä ñieàu chænh, ñeán van moät chieàu vaø trôû veà thuøng nhieân lieäu. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 19
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic 1. Aùp suaát nhieân lieäu töø bôm. 2. Nhieân lieäu veà thuøng chöùa. 3. Piston ñieàu aùp. 4. Van moät chieàu. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM - 20
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic 4. Boä cheânh leäch aùp suaát. Caùc boä cheânh leäch aùp suaát naèm trong boä phaân phoái nhieân lieäu. Ñoäng cô coù bao nhieâu xy lanh thì coù baáy nhieâu boä cheânh leäch aùp suaát. Chöùc naêng cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát laø ñeå haïn cheá söï toån thaát aùp suaát khi nhieân lieäu ñi qua caùc raõnh ñöùng ôû trong xy lanh. Boä ño löu löôïng khoâng khí coù ñaëc tính laø khi haønh trình cuûa taám caûm bieán gia taêng gaáp ñoâi thì löôïng khoâng khí naïp cuõng gia taêng gaáp ñoâi. Haønh trình naøy ñoøi hoûi moät söï thay ñoåi cuûa nhieân lieäu trong tæ leä töông öùng. Do ñoù phaûi ñaûm baûo toån thaát cuûa nhieân lieäu naïp qua raûnh ñöùng trong xy lanh laø haèng soá. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Caùc boä cheânh leäch aùp suaát duy trì söï cheânh leäch aùp suaát giöõa buoàng treân vaø buoàng döôùi cuûa maøng vôùi moät giaù trò khoâng ñoåi laø 0,1 bar. Maøng cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát laø maøng phaúng laøm baèng theùp khoâng ræ hoaëc baèng cao su, noù ñöôïc ngaên giöõa hai buoàng. Taát caû buoàng döôùi ñöôïc noái thoâng vôùi nhau vaø chòu taùc duïng cuûa aùp suaát nhieân lieäu cung caáp töø bôm. Caùc buoàng treân khoâng thoâng vôùi nhau, moãi buoàng coù moät van ñeå ñònh löôïng nhieân lieäu ñeán caùc kim phun. Moãi trong caùc buoàng treân ñöôïc noái vôùi moät raûnh ñònh löôïng vaø oáng noái treân caùc kim phun. Moãi maøng chòu taùc duïng cuûa moät loø xo, ñeå taïo neân söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai maøng laø 0,1 bar. Neáu löôïng nhieân lieäu qua raûnh ñònh löôïng vaøo buoàng treân nhieàu thì aùp löïc buoàng naøy taêng töùc thôøi, laøm cho maøng cong xuoáng, môû loã van cho ñeán khi söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai buoàng ñöôïc xaùc ñònh. Neáu löôïng nhieân lieäu cung caáp vaøo buoàng treân giaûm, maøng töï ñi leân vaø laøm giaûm tieát dieän môû cuûa van cho ñeán khi ñaït ñöôïc söï cheânh leäch aùp suaát laø 0,1 bar. II. Caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Hoãn hôïp ñöôïc hình thaønh ôû trong ñöôøng oáng naïp vaø trong xy lanh ñoäng cô. Trong heä thoáng K- Jetronic, löôïng nhieân lieäu ñöôïc cung caáp lieân tuïc bôûi caùc kim phun, nhieân lieäu ñöôïc döï tröû ôû caùc xuù pap naïp. Khi xuù pap naïp môû, löôïng khoâng khí naïp seõ cuoán hôi nhieân lieäu, hoaø troän vaø hình thaønh hoãn hôïp. Tröôøng hôïp khi phun coù söï queùt cuûa khoâng khí thì söï hình thaønh hoãn hôïp seõ toát hôn. Caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô nhö: Caàm chöøng, moät phaàn taûi vaø ñaày taûi ñöôïc xaùc ñònh bôûi vò trí cuûa taám caûm bieán vaø goùc nghieâng cuûa pheåu khoâng khí. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 21
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic A. Khôûi ñoäng laïnh: Trong quaù trình khôûi ñoäng laïnh, ñeå buø tröø söï toån thaát do ngöng tuï cuûa nhieân lieäu vaø ñeå ñoäng cô khôûi ñoäng nhanh choùng khi laïnh, thì phaûi boå xung theâm moät löôïng nhieân lieäu trong suoát quaù trình khôûi ñoäng. Ñeå deã daøng trong khôûi ñoäng laïnh, ngöôøi ta duøng kim phun khôûi ñoäng laïnh, noù ñöôïc boá trí ôû buoàng naïp. Söï hoaït ñoäng cuûa kim phun khôûi ñoäng laïnh ñöôïc ñieàu khieån baèng contact maùy vaø contact nhieät thôøi gian. 1. Kim phun khôûi ñoäng. Kim phun khôûi ñoäng laø moät van ñieän. Khi coù doøng ñieän cung caáp qua cuoän daây (4), töø tröôøng trong cuoän daây huùt van ñi leân vaø nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo buoàng naïp ñeå hoå trôï nhieân lieäu vôùi caùc kim phun chính. Khi doøng ñieän ñi qua cuoän daây kim phun bò ngaét, loø xo ñaåy van ñi xuoáng vaø kim phun ngöng cung caáp nhieân lieäu. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Loã phun ñöôïc cheá taïo ñaëc bieät, ñeå taïo söï xoaùy cuûa nhieân lieäu khi phun, nhaèm giuùp cho söï hoaø troän vôùi khoâng khí vaø bay hôi ñöôïc toát hôn. 2. Contact nhieät thôøi gian. Contact nhieät thôøi gian duøng ñeå giôùi haïn quaù trình phun nhieân lieäu cuûa kim phun khôûi ñoäng khi khôûi ñoäng. Noù laø kieåu contact nhieät ñieän, contact ñoùng vaø môû theo söï ñieàu khieån cuûa nhieät ñoä. Noù ñöôïc boá trí ôû nôi laáy nhieät ñoä nöôùc laøm maùt laø toát nhaát, thöôøng ñöôïc ñaët ôû thaân maùy hoaëc ôû naép maùy. Söï ñoùng ngaét cuûa contact löôõng kim phuï thuoäc vaøo löôïng nhieät do ñieän trôû taïo ra vaø nhieät ñoä nöôùc laøm maùt cuûa ñoäng cô. Khi trôøi laïnh, söï ngaét cuûa tieáp ñieåm chuû yeáu laø do söï nung noùng cuûa ñieän trôû khi doøng ñieän ñi qua noù. Thôøi gian ngaét cuûa kim phun khôûi ñoäng laø 7,5 giaây ôû nhieät ñoä aâm 20°C. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 22
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic (2) Kim phun khôûi ñoäng. (3) Contact nhieät thôøi gian. a. Khi khôûi ñoäng laïnh. ÔÛ tröôøng hôïp naøy nhieät ñoä nöôùc laøm maùt thaáp. Khi khôûi ñoäng, doøng ñieän töø coïc 50 cuûa contact maùy ñi qua cuoän daây cuûa kim phun khôûi ñoäng, ñeán contact nhieät thôøi gian vaø qua tieáp ñieåm veà maùt. Khi coù doøng ñieän qua cuoän daây, van kim ñöôïc nhaác leân vaø nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo buoàng naïp. ÑoàngBan thôøiquyen trong © Truong thôøi gian DH Sunaøy pham cuõng Ky coù thuat doøng TP.ñieän HCM töø cöïc 50 cuûa contact maùy qua cuoän daây ñieän trôû cuûa contact nhieät thôøi gian. Döôùi taùc duïng cuûa doøng ñieän, daây ñieän trôû bò nung noùng laøm löôõng kim nhieät môû, doøng ñieän qua kim phun bò ngaét vaø kim phun ngöøng cung caáp nhieân lieäu. Thôøi gian doøng ñieän ñi qua kim phun daøi hay ngaén phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa moâi tröôøng. b. Khôûi ñoäng khi noùng: ( lôùn hôn 30°C) Khi khôûi ñoäng laïi hoaëc nhieät ñoä ñoäng cô cao, söï cung caáp theâm nhieân lieäu laø khoâng caàn thieát. ÔÛ tröôøng hôïp naøy, nhieät ñoä töø nuôùc laøm maùt ñoäng cô truyeàn qua contact nhieät thôøi gian, laøm löôõng kim nhieät môû, neân kim phun khôûi ñoäng khoâng hoaït ñoäng. c. Giai ñoaïn trung gian. ÔÛ tröôøng hôïp naøy nhieät ñoä ñoäng cô khoâng quaù thaáp. Nhieät ñoä nöôùc laøm maùt seõ phoái hôïp vôùi doøng ñieän cung caáp cho cuoän daây ñieän trôû, laøm cho thôøi gian ñoùng cuûa löôõng kim nhieät ngaén, kim phun cung caáp ít nhieân lieäu hôn. Trong quaù trình khôûi ñoäng laïnh, ngoaøi söû duïng kim phun khôûi ñoäng laïnh, caùc kim phun chính cuõng gia taêng löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeå cho hoãn hôïp giaøu, nhaèm caûi thieän quaù trình khôûi ñoäng. Söï laøm giaøu hoãn hôïp cuûa caùc kim phun chính ñöôïc ñieàu khieån baèng boä ñieàu chænh aùp löïc. 3. Boä ñieàu chænh aùp löïc. Boä ñieàu chænh aùp löïc boá trí treân naép maùy ñeå laáy nhieät ñoä cuûa ñoäng cô. Caáu truùc goàm moät maøng van baèng theùp moûng ñöôïc ñieàu khieån bôûi loø xo vaø thanh löôõng kim nhieät. Treân thanh löôõng kim coù quaán moät daây ñieän trôû, daây naøy ñöôïc caáp ñieän töø rô le bôm. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 23
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic Ñöôøng oáng soá 2 ñöôïc noái tôùi van moät chieàu ôû boä ñieàu aùp vaø ñöôøng oáng soá 3 ñöôïc noái tôùi khoaûng khoâng gian ôû treân ñænh piston. Khoaûng khoâng gian phía trong cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc aên thoâng vôùi khí trôøi. Khi ñoäng cô laïnh, thanh löôõng kim nhieät cong xuoáng neùn loø xo vaø ñieàu khieån maøng môû lôùn, laøm cho löôïng nhieân lieäu phía treân ñænh piston ñi qua van cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc, ñeán van moät chieàu vaø trôû veà thuøng nhieân lieäu. Ñieàu naøy laøm cho aùp suaát ñieàu khieån giaûm. Söï giaûm aùp suaát ñieàu khieån seõ laøm cho piston ñi leân, raõnh ñònh löôïng môû lôùn vaø caùc kim phun seõ cung caáp nhieàu nhieân lieäu. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM ÔÛ heä thoáng K-Jetronic caûi tieán, boä ñieàu chænh aùp löïc coù hai maøng. Loø xo ngoaøi luoân ñaåy maøng ñi leân, loø xo trong cuõng coù taùc duïng ñaåy maøng ñoùng. 1. Daây ñieän trôû 2. Thanh löôõng kim 3. Ñöôøng oáng chaân khoâng. 4. Maøng. 5. Nhieân lieäu ñeán van moät chieàu. 6. Nhieân lieäu töø ñænh piston. Löïc ñaøn hoài cuûa loø trong phuï thuoäc vaøo phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa maøng döôùi. Maøng döôùi chia boä ñieàu chænh aùp löïc thaønh hai buoàng, buoàng treân ñöôïc noái thoâng vôùi ñöôøng oáng naïp ôû sau böôùm ga vaø buoàng döôùi chòu taùc ñoäng cuûa aùp suaát khí trôøi. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 24
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic Khi ñoäng cô laïnh, thanh löôõng kim nhieät cong xuoáng döôùi laøm cho hai loø xo bò neùn laïi, maøng van môû. Khi van môû thì nhieân lieäu seõ thoaùt veà thuøng chöùa qua van moät chieàu, laøm aùp suaát ñieàu khieån giaûm neân löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun gia taêng. Toùm laïi khi khôûi ñoäng, ngoaøi coù söï hoå trôï cuûa kim phun khôûi ñoäng, caùc kim phun chính cuõng gia taêng nhieân lieäu phun ñeå laøm giaøu hoãn hôïp giuùp cho ñoäng cô khôûi ñoäng laïnh coù hieäu quaû cao. B. Sau khôûi ñoäng. Sau cheá ñoä khôûi ñoäng laïnh thì caàn thieát phaûi laøm giaøu hoãn hôïp trong moät khoaûng thôøi gian ngaén cho ñeán khi nhieät ñoä cuûa ñoäng cô noùng leân. Ñaây chính laø giai ñoaïn laøm aám. Sau khi khôûi ñoäng laïnh, van cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc coøn môû lôùn neân aùp suaát ñieàu khieån giaûm laøm cho caùc kim phun cung caáp nhieàu nhieân lieäu. Khi daây ñieän trôû noùng daàn leân laøm cho thanh löôõng kim cong leân vaø loø xo ñaåy maøng kheùp daàn laïi vaø löôïng nhieân lieäu thoaùt veà thuøng chöùa giaûm, neân aùp suaát ñieàu khieån taêng daàn vaø piston ñi xuoáng laøm giaûm löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun. Khi ñoäng cô noùng, thanh löôõng kim taùch rôøi taám chaän loø xo vaø loø xo ñaåy maøng van ñoùng kín. Khi van ñoùng thì aùp suaát ñieàu khieån laø lôùn nhaát vaø giai ñoaïn laøm giaøu hoãn hôp keát thuùc. C. Cheá ñoä caàm chöøng nhanh. Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt chöa ñaït nhieät ñoä bình thöôøng thì luùc naøy coâng caûn cuûa ñoäng cô lôùn. Do vaäy ñeå ñaûm baûo ñoäng cô hoaït ñoäng caàm chöøng oån ñònh thì phaûi cung caáp theân moät löôïng hoãn hôïp cho ñoäng cô. Ñaây chính laø cheá ñoä caàm chöøng nhanh. ÔÛ taát caû caùc loaïi ñoäng cô phunBan quyen xaêng, © ñeåTruong taêng DHtoác Suñoä pham caàm Kychöøng thuat cuûa TP. ñoäng HCM cô baèng caùch ñieàu khieån löôïng khoâng khí ñi taét qua caùnh böôùm ga. Van khoâng khí duøng ñeå ñieàu khieån caàm chöøng nhanh. ÔÛ toác ñoä caàm chöøng khi ñoäng cô laïnh thì van môû lôùn, laøm cho löôïng khoâng khí taét qua caùnh böôùm ga lôùn. Do löôïng khoâng khí naøy phaûi ñi qua boä ño gioù laøm cho taám caûm bieán naâng nheï ñeå gia taêng löôïng hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô. Trong quaù trình ñoäng cô hoaït ñoäng, doøng ñieän töø rô le seõ cung caáp cho daây ñieän trôû laøm cho thanh löôõng kim noùng daàn leân. Khi thanh löôõng kim noùng thì noù seõ ñieàu khieån van kheùp daàn vaø löôïng khoâng khí ñi taét qua böôùm ga giaûm, toác ñoä ñoäng cô cuõng giaûm theo. Khi ñoäng cô ñaït ñöôïc nhieät ñoä bình thöôøng thì van khoâng khí seõ ñoùng haún vaø ñoäng cô hoaït ñoäng ôû soá voøng quay oån ñònh thaáp nhaát. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 25
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic ÔÛ boä ñieàu chænh aùp löïc ñôøi caûi tieán, khi caùnh böôùm ga ñoùng thì ñoä chaân khoâng sau caùnh böôùm ga lôùn, ñoä chaân khoâng naøy truyeàn vaøo buoàng laøm vieäc cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc laøm cho maøng döôùi cong leân chaïm vaøo gôø haïn cheá vaø loø xo trong neùn laïi. Luùc naøy löïc ñaøn hoài cuûa loø xo trong vaø ngoaøi laøm cho maøng van ñoùng kín. Neân ôû toác ñoä thaáp thì toác ñoä ñoäng cô chæ phuï thuoäc vaøo löôïng khoâng khí naïp. Coøn ñoái vôùi loaïi moät maøng thì maøng seõ ñoùng kín sau giai ñoaïn laøm aám. D. Cheá ñoä caàm chöøng. Ñeå thay ñoåi toác ñoä caàm chöøng baèng caùch thay ñoåi löôïng hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô qua moät vit ñieàu chænh löôïng khoâng khí ñi taét boá trí ôû thaân böôùm ga. Toác ñoä caàm chöøng coù caùc ñaëc ñieåm sau. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM . AÙp suaát ñieàu khieån laø lôùn nhaát. . Van khoâng khí ñoùng. . Löôïng hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô chæ ñuõ ñeå khaéc phuïc ma saùt. . Nhieät ñoä nöôùc laøm maùt ñaït nhieät ñoä bình thöôøng. 1. Vit ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng A. Ñeå thay ñoåi toác ñoä caàm chöøng baèng caùch thay ñoåi vò trí con vit ñieàu chænh A. Khi vaën vít hieäu chænh ñi ra thì löôïng khoâng khí ñi taét gia taêng, neân löôïng khoâng khí ñi qua taám caûm bieán cuõng Thu vien DH SPKT TP. HCM - 26
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic gia taêng laøm taêng löôïng hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô. Keát quaû laøm cho toác ñoä cuûa ñoäng cô gia taêng. Khi vaën vit hieäu chænh ñi vaøo thì toác ñoä cuûa ñoäng cô seõ giaûm. 2. Vit ñieàu chænh tæ leä hoãn hôïp caàm chöøng B. Vit naøy ñöôïc boá trí ôû boä ño gioù. Khi vaën vit vaøo thì piston ñieàu khieån ñi leân vaø hoãn hôïp cung caáp seõ giaøu. Ngöôïc laïi, khi vaën ra thì tæ leä hoãn hôïp caàm chöøng seõ ngheøo do piston ñi xuoáng nhöng löôïng khoâng khí naïp laø khoâng ñoåi. E. Cheá ñoä taûi trung bình. Ñaây laø cheá ñoä ñoäng cô hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, neân yeâu caàu tæ leä hoãn hôïp ôû cheá ñoä naøy phaûi ñaûm baûo sao cho ñoäng cô chaïy tieát kieäm nhaát. Goùc ñoä cuûa pheåu khoâng khí quyeát ñònh tæ leä hoãn hôïp cuûa ñoäng cô. Khi ñoäng cô chaïy ôû cheá ñoä taûi nhoû thì taám caûm bieán naèm ôû vò trí 3 cuûa pheåu khoâng khí. Khi chuyeån sang cheá ñoä taûi trung bình, luùc naøy löôïng khoâng khí naïp nhieàu vaø taám caûm bieán ñöôïc ñaåy leân vò trí 2. ÔÛ vò trí 2 ñoä doác cuûa pheåu beù, neân löôïng khoâng khí naïp gia taêng ñeå tæ leä hoãn hôïp phuø hôïp vôùi cheá ñoä naøy. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM F. Cheá ñoä ñaày taûi. ÔÛ cheá ñoä naøy caùnh böôùm ga môû lôùn, hoãn hôïp ñoøi hoûi phaûi ñaäm ñeå coâng suaát ñoäng cô phaùt ra laø toái ña. Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu naøy, ngöôøi ta duøng caùc bieän phaùp sau. a. Goùc ñoä cuûa pheåu khoâng khí: Taïi vò trí taám caûm bieán ôû cheá ñoä ñaày taûi, ñoä doác cuûa pheåu khoâng khí lôùn. Do vaäy löôïng khoâng khí naïp giaûm laøm cho hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô giaøu nhieân lieäu. b. Duøng boä ñieàu chænh aùp löïc: Khi caùnh böôùm ga môû lôùn, ñoä chaân khoâng sau caùnh böôùm ga nhoû, neân aùp suaát beân trong boä ñieàu chænh aùp löïc gia taêng (loaïi hai maøng). Söï taêng aùp suaát laøm maøng döôùi cuûa boä ñieàu chænh aùp löïc ñi xuoáng, löïc ñaøn hoài cuûa loø xo trong giaûm, neân maøng van xuoáng theo vaø van môû lôùn. Nguyeân nhaân naøy laøm cho aùp suaát ñieàu khieån giaûm, neân piston ñi leân cao hôn ñeå gia taêng löôïng nhieân lieäu cung caáp cho caùc kim phun. G. Khi taêng toác. Khi caùnh böôùm ga môû lôùn ñoät ngoät, löôïng khoâng khí naïp ñi vaøo ñoäng cô gia taêng töùc thôøi. Löïc naøy taùc duïng maïnh beân döôùi cuûa taám caûm bieán laøm cho taám caûm bieán di chuyeån nhanh leân phía treân, ñoàng thôøi do löïc quaùn tính cuûa taám caûm bieán laøm gia taêng ñoä naâng cuûa noù. Khi caùnh böôùm ga giöõ nguyeân, löïc quaùn tính cuûa doøng khí naïp khoâng coøn vaø taám caûm bieán haï nheï xuoáng. Khi söû duïng boä ñieàu chænh aùp löïc loaïi hai maøng: Khi taêng toác, ñoä chaân khoâng sau böôùm ga giaûm maïnh neân ñoä chaân khoâng beân trong boä ñieàu chænh aùp löïc giaûm theo, laøm cho maøng van môû lôùn vaø aùp suaát ñieàu khieån giaûm laøm cho löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô gia taêng. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 27
Caùnh böôùmTruong ga DH SPKT TP. HCM Heä thoáng K-Jetronic H. Cheá ñoä giaûm toác. ÔÛ cheá ñoä naøy löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô laø khoâng caàn thieát, nhaèm tieát kieäm nhieân lieäu vaø choáng oâ nhieåm. Khi ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä cao, neáu ñaïp phanh ñoät ngoät thì luùc naøy caùnh böôùm ga töø vò trí môû lôùn chuyeån sang vò trí ñoùng, laøm cho doøng khí naïp va ñaäp maïnh vaøo böôùm ga vaø doäi trôû laïi ñaåy taám caûm bieán ñoùng, löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun bò caét töùc thôøi. III. Heä thoáng K-Jetronic söû duïng van taàn soá. Ñaây laø loaïi caûi tieán cuûa loaïi K-Jetronic, ôû loaïi naøy ngöôøi ta duøng van taàn soá ñeå giaûm aùp suaát buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát. Muïc ñích laø ñeå ñieàu chænh tæ leä hoãn hôïp cho phuø hôïp vôùi caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Caáu truùc cuûa heä thoáng laøm hai phaàn chính. . Heä thoáng K-Jetronic. . Vaø maïch ñieän ñieàu khieån. Phaàn chính vaãn laø heä thoáng K-Jetronic. Khuyeát ñieåm cuûa heä thoáng K-Jetronic laø ñieàu khieån hoaøn toaøn baèng cô khí, neân söï laøm vieäc cuûa heä thoáng laø khoâng ñöôïc chính xaùc laém. Ñeå khaéc phuïc, ngöôøi ta cheá taïo theâm heä thoáng ñieän töû ñeå ñieàu khieån, nhaèm caûi thieän ñaëc tính laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Ngöôøi ta boá trí theâm moät soá caûm bieán ñeå xaùc ñònh tình traïng laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Caùc tín hieäu naøy seõ ñöôïc ECU tieáp nhaän vaø ECU seõ ñieàu khieån van taàn soá ñoùng môû vôùi moät taàn soá naøo ñoù ñeå ñieàu chænh aùp suaát buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát. Khi thôøi gian môû cuûa van taànBan soá daøi quyen hôn © thôøiTruong gian DH ñoùng, Su pham aùp suaát Ky ôû thuat buoàng TP. döôùi HCM giaûm nheï, maøng cuûa boä cheânh leäch aùp suaát cong xuoáng nhieàu hôn neân löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun nhieàu hôn. Khi thôøi gian môû cuûa van taàn soá beù hôn thôøi gian ñoùng, aùp suaát buoàng döôùi cuûa boä cheânh leäch aùp suaát gia taêng, löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun giaûm. Thu vien DH SPKT TP. HCM - 28
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic HEÄ THOÁNG KE – JETRONIC Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM26 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic HEÄ THOÁNG KE-JETRONIC I. Giôùi thieäu. Heä thoáng KE-Jetronic ñöôïc haõng Bosch cheá taïo döï treân neàn taûng cuûa heä thoáng K-Jetronic vaø K- Jetronic vôùi van taàn soá. Caùc nhaø thieát keá nhaän thaáy raèng ôû heä thoáng K-Jetronic vôùi van taàn soá thì ñoä chính xaùc cuûa heä thoáng khoâng ñöôïc cao laém, do caùc caûm bieán söû duïng ñeå nhaän bieát tình traïng laøm vieäc cuûa ñoäng cô coøn quaù ít vaø vieäc söû duïng van taàn soá ñeå ñieàu chænh aùp löïc buoàng döôùi, cuõng nhö duøng boä ñieàu chænh aùp löïc ñeå hieäu chænh tæ leä hoãn hôïp ñeå ñaùp öùng caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô laø chöa hoaøn thieän. Bôûi vì caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô phuï thuoäc raát nhieàu vaøo thôøi gian môû vaø ñoùng cuûa van taàn soá vaø söï thay ñoåi aùp suaát ñieàu chænh treân ñænh piston. Neáu söï phoái hôïp caûø hai yeáu toá treân laø khoâng ñoàng boä thì ñoä tin caäy cuûa heä thoáng laø khoâng ñaûm baûo. Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm treân, cuõng nhö döïa vaøo cô sôû cuûa heä thoáng K-Jetronic vôùi van taàn soá, caùc nhaø cheá taïo ñaõ ñöa ra loaïi KE-Jetronic. ÔÛ heä thoáng KE-Jetronic, tæ leä hoãn hôïp ñaùp öùng vôùi caùc ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô döïa vaøo söï thay ñoåi aùp löïc nhieân lieäu cuûa caùc buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát vaø aùp suaát ñieàu khieån ôû treân ñænh piston ñuôïc giöõ coá ñònh. Caùc caûm bieán boá trí xung quanh cuûa heä thoáng KE-Jetronic ñöôïc söû duïng nhieàu hôn. Tín hieäu töø caùc caûm bieán seõ ñöôïc gôûi veà ECU (Electronic Control Unit) vaø töø ñoù boä ñieàu khieån ñieän töû seõ laøm thay ñoåi aùp suaát trong heä thoáng ñeå ñaùp öùng toát caùc yeâu caàu laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Nhö vaäy chuùng ta thaáy raèng, ngoaøi vieäc ñònh löôïng nhieân lieäu baèng cô khí nhö kieåu K-Jetronic, heä thoáng ñieän ñieàu khieån cuûa KE-JetronicBan quyen ©seõ Truong ñieàu chænhDH Su laïipham löôïng Ky nhieânthuat TP.lieäu HCM cung caáp ñeán caùc kim phun döïa vaøo tình traïng laøm vieäc cuûa ñoäng cô theo caùc cheá ñoä taûi, ñieàu kieän moâi tröôøng, nhieät ñoä ñoäng cô II. Caáu truùc vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng. Heä thoáng KE_Jetronic ñöôïc chia laøm 3 heä thoáng chính. . Heä thoáng naïp khoâng khí. . Heä thoáng cung caáp nhieân lieäu. . Vaø heä thoáng ñieän ñieàu khieån. A. Heä thoáng naïp khoâng khí. Löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô phuï thuoäc vaøo ñoä môû cuûa caùnh böôùm ga. Trong quaù trình laøm vieäc, ñoä chaân khoâng töø beân trong caùc xy lanh ôû quaù trình naïp, seõ huùt khoâng khí töø beân ngoaøi ñi qua loïc gioù. Sau khi loïc saïch xong, löôïng khoâng khí naïp ñöôïc kieåm tra bôûi boä ño gioù roài sau ñoù qua thaân böôùm ga ñeå ñi vaøo buoàng naïp. Taïi buoàng naïp khoâng khí ñi vaøo ñöôøng oáng naïp ñeå ñi vaøo xy lanh cuûa ñoäng cô. Nhö vaäy maïch khoâng khí naïp cuûa heä thoáng KE-Jetronic hoaøn toaøn gioáng nhö heä thoáng K- Jetronic. Thu vien DH SPKT TP. HCM27 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Khoâng khí Nhieân lieäu Loïc gioù Bôm xaêng, boä tích naêng, loïc xaêng. Caûm bieán löu löôïng Boä ñònh - phaân nhieân lieäu khoâng khí Caùnh böôùm ga Kim phun nhieân lieäu Ñöôøng oáng naïp Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Buoàng ñoát B. Heä thoáng nhieân lieäu. Khi khôûi ñoäng hay khi ñoäng cô hoaït ñoäng, bôm xaêng seõ huùt nhieân lieäu töø thuøng chöùa ñöa ñeán boä tích naêng. Taïi ñaây sau khi laøm giaûm caùc soùng aùp suaát nhieân lieäu ñöôïc ñöa ñeán loïc tinh vaø ñeán boä ñònh löôïng nhieân lieäu. Nhieân lieäu töø loïc tinh ñöôïc chia laøm 3 nhaùnh: moät nhaùnh cung caáp ñeán kim phun khôûi ñoäng, nhaùnh thöù hai qua boä ñieàu aùp vaø trôû veà thuøng chöùa vaø nhaùnh coøn laïi nhieân lieäu ñöôïc ñöa ñeán boä ñieàu chænh aùp suaát nhieân lieäu baèng ñieän, sau ñoù vaøo buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát vaø trôû laïi van ñieàu aùp ñeå trôû veà thuøng chöùa. So saùnh vôùi K-Jetronic. Thoâng soá K - Jetronic KE – Jetronic Heä thoáng naïp khoâng khí Gioáng KE-Jetronic GioángK – Jetronic Bôm nhieân lieäu Kieåu con laên Kieåu con laên Loïc nhieân lieäu Loïc giaáy aùp löïc cao Loïc giaáy aùp löïc cao Boä ñieàu aùp Boá trí trong boä phaán phoái Boä ñieàu aùp naèm ngoaøi Thu vien DH SPKT TP. HCM28 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Aùp suaát ñieàu khieån Thay ñoåi Khoâng ñoåi Aùp löïc buoàng döôùi Coá ñònh Thay ñoåi Boä ñieàu chænh aùp löïc Ñieàu khieån baèng nhieät ñoä Ñieàu khieån baèng ñieän Loø xo boä cheânh leäch P Ñaët ôû buoàng treân Ñaët ôû buoàng döôùi Ñònh löôïng Duøng piston Duøng piston Aùp suaát phun Thay ñoåi Thay ñoåi Caûm bieán Khoâng coù Söû duïng caùc caûm bieán Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 1. Thuøng nhieân lieäu. 2. Bôm nhieân lieäu. 3. Boä tích naêng. 4. Loïc nhieân lieäu. 5. Boä ñieàu aùp. 6. Kim phun. 7. Buoàng naïp. 8. Kim phun khôûi ñoäng. 9. Boä phaân phoái. 10. Boä ño gioù. 11. Boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän. 12. Caûm bieán oâ xy. 13. Contact nhieät thôøi gian 14. CB nhieät ñoä nöôùc. 15. Delco. 16. Van khoâng khí. 17. CB böôùm ga. 18. ECU. 19. Contact maùy. 20. Bình aéc quy. 1. Bôm xaêng. Bôm xaêng söû duïng trong heä thoáng KE-Jetronic laø bôm kieåu con laên. Bôm ñöôïc daãn ñoäng bôûi ñoäng cô ñieän moät chieàu 12 voân. AÙp suaát do bôm cung caáp raát lôùn, gaàn gaáp hai laàn aùp suaát môû cuûa boä ñieàu aùp, nhaèm ñaûm baûo ñaày ñuû aùp löïc cho heä thoáng, giuùp cho heä thoáng laøm vieäc oån ñònh vaø laâu daøi. Caáu truùc vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng gioáng nhö bôm xaêng trong heä thoáng K- Jetronic. 2. Loïc nhieân lieäu. Thu vien DH SPKT TP. HCM29 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Bao goàm caùc taám loïc baèng giaáy choàng leân nhau, caùch nhau 4m. Noù duøng ñeå gaïn loïc nhöõng haït buïi laãn loän trong nhieân lieäu. 3. Boä tích naêng. Boä tích naêng duøng ñeå tích luûy moät naêng löôïng nhieân lieäu nhaát ñònh khi ñoäng cô döøng, ñeå deã daøng khôûi ñoäng ñoäng cô trôû laïi. Ngoaøi ra noù coøn coù chöùc naêng daäp taét soùng dao ñoäng aùp suaát do bôm cung caáp. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Boä tích naêng cuûa heä thoáng KE-Jetronic chæ coù ñöôøng nhieân lieäu vaøo maø khoâng coù ñöôøng nhieân lieäu ñi ra. Khoaûng khoâng gian chöùa loø xo ñuôïc noái vôùi ñöôøng nhieân lieäu veà, ñeå ñaûm baûo an toaøn toái ña khi maøng cuûa boä tích naêng bò thuûng. Caáu truùc vaø nguyeân lyù laøm vieäc gioáng nhö kieåu K-Jetronic. 4. Boä ñieàu aùp. Chöùc naêng cuûa boä ñieàu aùp laø giöõ cho aùp suaát nhieân lieäu trong heä thoáng laø khoâng ñoåi. Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, bôm xaêng seõ quay vaø noù seõ cung caáp nhieân lieäu cho heä thoáng, löôïng nhieân lieäu thöøa seõ qua boä ñieàu aùp vaø trôû veà thuøng nhieân lieäu ñeå giöõ cho aùp suaát nhieân lieäu trong heä thoáng laø coá ñònh. Khi bôm laøm vieäc, noù seõ sinh ra aùp löïc eùp maøng cuûa boä ñieàu aùp, laøm cho loø xo ñieàu aùp bò neùn laïi. Khi maøng dòch chuyeån xuoáng döôùi, loø xo (4) ñaåy thaân van (10) ñi xuoáng laøm cho Thu vien DH SPKT TP. HCM30 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic van (5) môû vaø nhieân lieäu töø buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát qua van (5) trôû veà thuøng chöùa. 1. Nhieân lieäu töø buoàng döôùi cuûa boä cheânh leäch aùp suaát. 2. Nhieân lieäu veà thuøng chöùa. 3. Vit hieäu chænh. 4. Loø xo. 5. Van. 6. Nhieân lieäu töø loïc nhieân lieäu. 7. Van ñieàu aùp. 8. Maøng. 9. Loø xo ñieàu aùp. 10. Thaân van. Khi aùp suaát trong heä thoáng taêng cao khoaûng 5,4 bar, noù seõ ñaåy maøng ñieàu aùp tieáp tuïc ñi xuoáng vaø van ñieàu aùp seõ môû ñeå ñöa löôïng nhieân lieäu thöøa qua thaân van trôû veà thuøng nhieân lieäu. Tröôøng hôïp ñoäng cô ngöng hoaït ñoäng, bôm xaêng ngöøng quay vaø aùp löïc nhieân lieäu trong heä thoáng giaûm. Loø xo ñieàu aùp ñaåy maøng ñi leân vaø van ñieàu aùp ñoùng laïi. Ñoàng thôøi luùc naøy döôùi taùc duïng cuûa loø xo ñieàu aùp laøm cho thaân van (10) ñi leân, ñeá van (5) ñoùng laïi ñeå giöõ aùp löïc nhieân lieäuBan trong quyen heä thoáng.© Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 5. Kim phun nhieân lieäu. Caùc kim phun ñöôïc caáp nhieân lieäu töø boä ñònh phaân nhieân lieäu vaø noù seõ cung caáp nhieân lieäu vaøo ñöôøng oáng naïp beân caïnh xuù pap naïp. Chuùng ñöôïc gaù chaët vaøo ñoäng cô qua caùc giaù ñôõ caùch nhieät, ñeå traùnh boït khí trong chuøm tia nhieân lieäu. Veà maët caáu taïo, noù coù caáu truùc gioáng nhö heä thoáng K-Jetronic, nhöng aùp löïc baét ñaàu phun cao hôn loaïi kim phun kieåu K, noù vaøo khoaûng 3,5 bar. Ñeå caûi thieän söï phun tôi cuûa nhieân lieäu, baèng caùch ngöôøi ta daãn khoâng khí naïp töø phía tröôùc böôùm ga ñeán xung quanh thaân kim phun ñeå taùn nhuyeån chuøm tia nhieân lieäu khi phun, nhaèm ñaûm baûo chaát löôïng chuøm tia phun ôû toác ñoä caàm chöøng. 1. Kim phun. 2. OÁng khoâng khí. 3. Buoàng naïp. 4. Böôùm ga. Thu vien DH SPKT TP. HCM31 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic 6. Boä ñònh phaân nhieân lieäu. Boä ñònh phaân nhieân lieäu bao goàm boä ño gioù vaø boä phaân phoái nhieân lieäu. a. Boä ño löu löôïng khoâng khí. Boä ño löu löôïng khoâng khí ñöôïc thieát keá töông töï nhö ôû phaàn K-Jetronic. Caùch thieát keá hình daïng pheåu khoâng khí vaãn ñaûm baûo cho ñoäng cô hoaït ñoäng ôû cheá ñoä taûi beù, moät phaàn taûi vaø ñaày taûi. Boä ño löu löôïng khoâng khí seõ xaùc ñònh löu löôïng khoâng khí naïp vaø sau ñoù seõ xaùc ñònh löôïng phun cô baûn phuø hôïp vôùi caùc cheá ñoä taûi cuûa ñoäng cô. ÔÛ vò trí ban ñaàu taám caûm bieán ñöôïc haïn cheá bôûi loø xo laù, loø xo naøy cuõng coù chöùc naêng cho pheùp taám caûm bieán di chuyeånBan quyen ngöôïc © Truong trôû laïi DH khi Su coù pham hieän töôïngKy thuat noå ngöôïcTP. HCM treân ñöôøng oáng naïp. Treân boä ño löu löôïng khoâng khí, coù boá trí caûm bieán löu löôïng khí naïp, ñoä naâng cuûa taám caûm bieán seõ ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän aùp vaø tín hieäu naøy ñöïôc gôûi veà ECU. Thu vien DH SPKT TP. HCM32 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic b. Boä phaân phoái nhieân lieäu. Tuyø thuoäc vaøo vò trí cuûa taám caûm bieán, löôïng nhieân lieäu seõ ñöôïc phaân phoái ñeán caùc kim phun. Vò trí cuûa taám caûm bieán xaùc ñònh löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô. Vò trí naøy ñöôïc truyeàn qua caùnh tay ñoøn ñeå ñieàu khieån ñoä naâng cuûa piston. Piston seõ môû raõnh ñònh löôïng treân xy lanh, ñeå ñöa moät löôïng nhieân lieäu töông öùng vaøo boä cheânh leäch aùp suaát vaø sau ñoù nhieân lieäu seõ ñöôïc ñöa ñeán caùc kim phun. AÙp löïc nhieân lieäu cuûa heä thoáng ñi qua moät loã tieát löu vaøo phía treân cuûa ñænh piston. AÙp löïc naøy luoân coù khuynh höôùng choáng laïi söï di chuyeån cuûa taám caûm bieán vaø noù luoân ñaûm baûo söï lieân keát chuyeån ñoäng giöõa taám caûm bieán vaø piston. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM (a) Khoâng cung caáp nhieân lieäu. (b) Cung caáp moät phaàn nhieân lieäu. © Cung caáp nhieàu nhieân lieäu. 1. Nhieân lieäu töø boä ñieàu chænh aùp löïc. 2. Piston. 3. Raõnh ñònh löôïng. 4. Caïnh beân döôùi cuûa piston. 5. Xy lanh. 6. Voøng ñeäm 7. Loã tieát löu Moät soá tröôøng hôïp, ngöôøi ta duøng moät löïc loø xo ñeå phoái hôïp vôùi löïc cuûa nhieân lieäu taùc duïng leân ñænh piston, nhaèm ngaên caûn piston bò huùt trôû leân do aûnh höôûng cuûa ñoä chaân khoâng khi piston ñi xuoáng. Thu vien DH SPKT TP. HCM33 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Loã tieát löu treân ñænh piston coù taùc duïng laøm giaûm dao ñoäng cuûa taám caûm bieán, döôùi taùc duïng cuûa caùc luoàng khí naïp. 1. AÙp suaát nhieân lieäu töø bôm. 2. Buoàng treân boä cheânh leäch aùp suaát. 3. Tôùi kim phun. 4. Piston. 5. Caïnh döôùi piston. 6. loø xo. 7. Maøng. 8. Buoàng döôùi boä cheân leäch aùp suaát. 9. Ñeäm kín. 10. Loø xo. 11. Nhieân lieäu töø boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän. 12. Loã tieát löu. 13. Nhieân lieäu trôû veà thuøng nhieân lieäu. Khi contact ñaùnh löûa ôû vò trí Off, piston ñieàu khieån seõ haï xuoáng cho ñeán khi noù chaïm vaøo voøng ñeäm. Luùc naøy vò trí cuûa piston ñieàu khieån phaûi ñaûm baûo ñoùng kín raõnh ñònh löôïng khi taám caûm bieán ôû vò trí zero. Neáu khoâng ñuùng chuùng ta phaûi ñieàu chænh laïi baèng vit ñieàu chænh tæ leä hoãn hôïp caàm chöøng (vít CO). c. Boä cheânh leäch aùp suaát. Boä cheânh leäch aùp suaát trong boä phaân phoái nhieân lieäu nhaèm taïo ra moät söï giaûm aùp ôû caùc loã ñònh löôïng. Boä ño löu löôïng khoâng khí coù ñaëc tính laø ñöôøng tuyeán tính. Coù nghóa laø neáu löôïng khoâng khí naïp taêng gaáp ñoâi thì haønh trình cuûa taám caûm bieán cuõng gia taêng gaáp ñoâi, ñoàng thôøi löôïng nhieân lieäu cung caáp phaûi töông Banöùng. quyen Nhö vaäy, © Truong söï giaûm DH aùpSu phamphaûi coá Ky ñònh thuat ôû caùcTP. raõnhHCM ñònh löôïng ñeå ñaûm baûo löôïng nhieân lieäu ñi qua caùc raõnh thì khoâng phuï thuoäc vaøo chuùng. Caùc boä cheânh leäch aùp suaát taïo ra söï cheânh leäch aùp suaát giöõa buoàng treân vaø buoàng döôùi laø khoâng ñoåi, khoâng phuï thuoäc vaøo löôïng nhieân lieäu ñi qua. Ñoä cheânh leäch aùp suaát giöõa hai buoàng laø 0,2 bar vaø noù ñaûm baûo söï ñònh löôïng nhieân lieäu vôùi ñoä chính xaùc cao. Boä cheânh leäch aùp suaát laø kieåu van tieáp xuùc phaúng, noù ñöôïc boá trí beân trong boä phaân phoái. Buoàng treân vaø buoàng döôùi ñöôïc ngaên caùch nhau baèng moät maøng theùp, taát caû caùc buoàng döôùi ñeàu chòu taùc duïng cuûa moät loø xo, chuùng ñöôïc noái thoâng vôùi nhau vaø chòu taùc duïng cuûa aùp suaát thuyû löïc töø boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän. Caùc ñeá van ñöôïc boá trí ôû buoàng treân, moãi buoàng treân ñöôïc noái vôùi moät loã ñònh löôïng ñeå daãn nhieân lieäu theo ñöôøng oáng ñeán caùc kim phun. Caùc buoàng treân boá trí ñoäc laäp vôùi nhau, aùp suaát cheânh leäch ôû caùc loã ñònh löôïng ñöôïc xaùc ñònh bôûi loø xo cuûa buoàng döôùi vaø aùp suaát thuyû löïc töø boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän. Thu vien DH SPKT TP. HCM34 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Neáu löôïng nhieân lieäu cung caáp vaøo buoàng treân lôùn, maøng seõ cong xuoáng beân döôùi vaø môû ñöôøng ra cuûa van cho ñeán khi coù ñoä cheânh leäch aùp suaát ñöôïc thieát laäp laïi. Neáu löôïng nhieân lieäu vaøo buoàng treân giaûm, ñoä môû cuûa van cuõng giaûm do löïc taùc duïng leân maøng laøm maøng ñi leân cho ñeán khi coù ñoä cheânh leäch aùp suaát giöõa hai buoàng laø 0,2 bar. Ñieàu naøy coù nghóa laø löïc taùc duïng leân maøng ñöôïc giöõ caân baèng tuyø theo löôïng nhieân lieäu ñi qua raõnh ñònh löôïng. Ñeå ñoäng cô laøm vieäc toái öu thì tæ leä hoøa khí phaûi ñöôïc thay ñoåi tuyø theo cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô, baèng caùch thay ñoåi aùp suaát nhieân lieäu ôû buoàng döôùi nhôø boä ñieàu chænh aùp suaát nhieân lieäu baèng ñieän. C. Heä thoáng ñieän ñieàu khieån. Moãi cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô ñoøi hoûi phaûi coù moät tæ leä hoãn hôïp laø toái öu. ÔÛ toác ñoä caàm chöøng vaø ñaày taûi ñoøi hoûi hoãn hôïp phaûi giaøu vaø hoãn hôïp phaûi ngheøo khi ñoäng cô hoaït ñoäng ôû cheá ñoä moät phaàn taûi. Ñeå ñaùp öùng ñieàu naøy baèng caùch ngöôøi ta thieát keá hình daïng cuûa pheåu khoâng khí sao cho caùc goùc ñoä cuûa pheåu phaûi ñaùp öùng ñöôïc töông öùng caùc cheá ñoä taûi beù, moät phaàn taûi vaø ñaày taûi. ÔÛ heä thoáng KE-Jetronic, hình daïng cuûa pheåu khoâng khí ñöôïc cheá taïo sao cho tæ leä hoãn hôïp luoân ôû möùc » = 1 cho taát caû caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. Heä thoáng ñieän ñieàu khieånBan bao quyen goàm ©caùc Truong caûm DH bieán Su ñeåpham xaùc Ky ñònh thuat tình TP. traïng HCM hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Caùc tình traïng naøy ñöôïc ñöa veà ECU thoâng qua tín hieäu ñieän aùp. ECU seõ toång hôïp vaø ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå ñaùp öùng tæ leä hoãn hôïp theo caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. 1. Caùc caûm bieán. a. Caûm bieán löu löôïng khoâng khí naïp. Caûm bieán ño löu löôïng khoâng khí naïp ñöôïc boá trí beân trong boä ño gioù. Noù bao goàm moät ñieän trôû daïng maøng moûng. Hai ñaàu cuûa ñieän trôû ñöôïc cung caáp moät ñieän aùp töø aéc quy. Moät con tröôït chuyeån ñoäng treân beà maët cuûa ñieän trôû, goùc xoay cuûa con tröôït töông öùng goùc quay cuûa taám caûm bieán boä ño gioù. Tuøy theo vò trí cuûa taám caûm bieán naèm trong pheåu khoâng khí, moät ñieän aùp laáy ra töø con tröôït gôûi veà ECU. Tín hieäu ñieän aùp naøy xaùc ñònh löu löôïng khoâng khí naïp ñi qua boä ño löu löôïng khoâng khí. Caûm bieán löu löôïng khí naïp Thu vien DH SPKT TP. HCM - 35 Caûm bieán nhieät ñoä
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic b. Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc. Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt ñöôïc boá trí ôû thaân maùy hoaëc naép maùy ñeå laáy nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt. Caáu truùc cuûa noù bao goàm moät chaát baùn daãn coù trò soá nhieät ñieän trôû aâm, töùc laø khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt taêng thì ñieän trôû cuûa caûm bieán seõ giaûm vaø ngöôïc laïi. ECU cung caáp doøng ñieän ñi qua caûm bieán. Do ñoù khi nhieät ñoä nöôùc thay ñoåi thì ñieän trôû caûm bieán thay ñoåi theo vaø trò soá ñieän aùp ñaët vaøo hai ñaàu cuûa caûm bieán ñöôïc xaùc ñònh. Tín hieäu naøy ñöôïc ECU tieáp nhaän ñeå ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 1. Ñoäng cô. 2. Delco. 3. ECU. 4. Van ISC. 5. Ñöôøng khoâng khí ñi taét. 6. Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt. 7. Böôùm ga. c. Caûm bieán böôùm ga. Caûm bieán böôùm ga duøng ñeå xaùc ñònh cheá ñoä taûi cuûa ñoäng cô. Tín hieäu naøy ñöôïc gôûi veà ECU. Caûm bieán vò trí böôùm ga ñöôïc boá trí treân thaân böôùm ga vaø noù ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc böôùm ga. Khi truïc böôùm ga xoay seõ laøm cam trong caûm bieán xoay theo, ñeå ñieàu khieån tieáp ñieåm ñoùng môû. Khi ñoäng cô ôû toác ñoä caàm chöøng thì tieáp ñieåm caàm chöøng ñoùng. Khi ñoäng cô ôû cheá ñoä ñaày taûi thì tieáp ñieåm ñaày taûi ñoùng. Caùc tín hieäu naøy ñöôïc gôûi veà ECU. Thu vien DH SPKT TP. HCM36 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic 2. ECU. ECU hay coøn goïi laø boä ñieàu khieån ñieän töû. Noù coù chöùc naêng xöû lyù caùc thoâng tin töø caùc caûm bieán vaø töø ñoù tính toaùn ñeå ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå baûo ñaûm tæ leä hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô ñaït hieäu quaû toái öu nhaát. Trong heä thoáng KE-Jetronic, ôû giai ñoaïn ñaàu ngöôøi ta duøng kyõ thuaät töông töï ñeå ñieàu khieån. ÔÛ caùc ñôøi sau, kyõ thuaät soá ñöôïc aùp duïng, noù khoâng chæ duøng ñeå ñieàu khieån phun nhieân lieäu, maø coøn coù chöùc naêng ñieàu khieån ñaùnh löûa, ñieàu khieån caàm chöøng vaø chaån ñoaùn. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Electronic Control Unit 3. Boä ñieàu chænh aùp suaát ñieän. Tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô, ECU seõ ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå thay ñoåi aùp suaát buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát, nhaèm thay ñoåi löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun. Boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñöôïc boá trí beân hoâng boä phaân phoái nhieân lieäu. Boä naøy coù nhieäm vuï ñieàu khieån söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai buoàng döïa vaøo taám van ñoùng môû loã van. Boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän Thu vien DH SPKT TP. HCM37 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñöôïc laøm baèng vaät lieäu khoâng nhieåm töø. Beân trong boá trí moät phaàn öùng, noù ñöôïc boá trí khoâng ma saùt giöõa hai cöïc töø cuûa hai nam chaâm. Phaàn öùng coù daïng laø moät taám phaúng vaø ñöôïc cheá taïo baèng vaät lieäu ñaøn hoài cao. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM38 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic 1. Taám caûm bieán. 2. Boä phaân phoái. 3. Nhieân lieäu töø bôm ñeán. 4. Ñeán kim phun. 5. Nhieân lieäu veà thuøng chöùa. 6. Loã tieát löu. 7. Buoàng treân. 8. Buoàng döôùi. 9. Maøng. 10. Boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän. 11. Taám van. 12. Loã van. 13. Cöïc cuûa nam chaâm. 14. Khe hôû töø. Töø thoâng cuûa nam chaâm vónh cöûu ñöôïc theå hieän baèng ñöôøng khoâng lieàn neùt vaø töø thoâng cuûa nam chaâm ñieän laø ñöôøngBan lieàn quyen neùt ñöôïc © Truong kheùp DH kín Su qua pham caùc Kycöïc thuat cuûa TP.nam HCM chaâm xuyeân qua phaàn öùng vaø khe hôû khoâng khí. Töø thoâng cuûa nam chaâm vónh cöûu ñi xuyeân qua phaàn öùng moät goùc 90°, töø thoâng cuûa nam chaâm ñieän sinh ra seõ kheùp kín qua khe hôû cuûa khoâng khí vaø ñi doïc theo phaàn öùng. 1. Ñöôøng nhieân lieäu vaøo. 2. Loã van. 3. Taám van 4. Ñöôøng nhieân lieäu ra. 5. Cöïc töø cuûa nam chaâm ñieän. 6. cuoän daây. 7. Töø tröôøng nam chaâm vónh cöûu. 8.Nam chaâm vónh cöûu. 9. Vit ñieàu chænh. 10. Töø tröôøng cuûa nam chaâm ñieän. 11. Phaàn öùng. Thu vien DH SPKT TP. HCM39 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Taïi hai khe hôû cheùo nhau L2 vaø L3, töø thoâng cuûa nam chaâm vónh cöûu vaø nam chaâm ñieän laø cuøng chieàu, neân thoâng löôïng taïi hai khe hôû naøy lôùn. Ngöôïc laïi, taïi khe hôû L1 vaø L4 thì töø thoâng cuûa hai nam chaâm ngöôïc chieàu nhau, neân chuùng trieät tieâu laãn nhau, thoâng löôïng taïi hai khe hôû naøy nhoû. Ñieàu naøy laøm cho löïc huùt cuûa nam chaâm leân phaàn öùng taïi khe hôû L2 vaø L3 lôùn hôn, do ñoù phaàn öùng seõ xoay moät goùc theo ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà vaø laøm cho taám van xoay theo höôùng ñoùng laïi vaø aùp löïc nhieân lieäu töø ñöôøng 1 ra ñöôøng 4 beù. Do ñoù aùp löïc buoàng döôùi cuûa boä cheânh leäch aùp suaát giaûm vaø nhieân lieäu cung caáp vaøo ñoäng cô laø nhieàu hôn. Nhö vaäy khi cöôøng ñoä qua nam chaâm ñieän caøng lôùn thì taám van ñoùng cöûa van laïi caøng nhieàu vaø aùp suaát buoàng döôùi caøng thaáp. Keát quaû löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô ñöôïc gia taêng. Trong suoát thôøi gian hoaït ñoäng, cöôøng ñoä doøng ñieän ñieàu khieån thay ñoåi töø 8 mA ñeán 120mA vaø laøm cho aùp suaát cheânh leäch giöõa hai buoàng thay ñoåi trong khoaûng 0,4 ñeán 1,5 bar. Khi nhieät ñoä ñoäng cô taêng , thì doøng ñieàu khieån khoaûng 8mA vaø aùp suaát cheânh leäch giöõa hai buoàng giaûm coøn 0,4 bar. ÔÛ cheá ñoä taêng toác caàn phaûi laøm giaøu hoãn hôïp cho ñoäng cô, luùc naøy doøng ñieàu khieån ñöôïc quyeát ñònh bôûi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt vaø ñoä môû cuûa taám caûm bieán ño löu löôïng khoâng khí. Trong tröôøng hôïp naøy doøng ñieän ñieàu khieån raát lôùn khoaûng 120mA, ñeå ñoùng maøng van laïi nhieàu, laøm giaûm aùp suaát buoàng döôùi ñeå aùp suaát cheânh leäch laø 1,5 bar. Toùm laïi: . Khi ECU cung caáp cöôøng ñoä doøng ñieän lôùn ñeán nam chaâm ñieän thì laøm cho taám van seõ kheùp laïi vaø aùp suaát buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát giaûm, maøng boä cheânh leäch aùp suaát cong Banxuoáng quyen nhieàu © Truong hôn vaø DH löôïng Su pham nhieân Ky lieäu thuat cung TP. caáp HCM ñeán caùc kim phun seõ gia taêng. . Khi cöôøng ñoä doøng ñieän cung caáp ñeán nam chaâm ñieän beù thì van seõ môû lôùn, laøm taêng aùp suaát buoàng döôùi cuûa caùc boä cheânh leäch aùp suaát, neân löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun giaûm. . Pheåu khoâng khí ñöôïc thieát keá sao cho » =1 ôû moïi cheá ñoä laøm vieäc. Do vaäy boä ñieàu chænh aùp suaát ñieän chæ coù chöùc naêng hieäu chænh ñeå ñaûm baûo caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô laø toái öu. III. Caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. A. Khôûi ñoäng laïnh. Tuyø thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa ñoäng cô, trong khoaûng thôøi gian khôûi ñoäng laïnh heä thoáng KE- Jetronic duøng caùc bieän phaùp sau. 1.Duøng kim phun khôûi ñoäng laïnh vaø contact nhieät thôøi gian. Trong suoát quaù trình khôûi ñoäng laïnh, hoãn hôïp cung caáp cho ñoäng cô bò ngheøo. Nguyeân nhaân do toác ñoä khôûi ñoäng cuûa ñoäng cô chaäm, moät phaàn nhieân lieäu baùm vaøo vaùch ñöôøng oáng naïp, buoàng ñoát khi ñoäng cô laïnh. Do vaäy nhieân lieäu phaûi ñöôïc cung caáp theâm trong quaù trình khôûi ñoäng. Kim phun khôûi ñoäng duøng ñeå cung caáp theâm nhieân lieäu trong quaù trình khôûi ñoäng, chuøm nhieân lieäu phun vaøo buoàng naïp sao cho khoaûng caùch töø noù ñeán caùc xuù pap naïp laø ngaén nhaát. Thôøi gian cuûa kim phun khôûi ñoäng laïnh ñöôïc giôùi haïn bôûi contact nhieät thôøi gian. Kim phun khôûi ñoäng thöïc chaát laø moät van ñieàu khieån baèng ñieän. Cuoän daây solenoid ñöôïc boá trí beân trong kim phun, van luoân ñöôïc ñoùng kín treân beä cuûa noù nhôø moät loø xo. Khi coù doøng Thu vien DH SPKT TP. HCM40 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic ñieän cung caáp ñeán cuoän daây, van seõ ñöôïc nhaác leân leân khoûi beä cuûa noù vaø cho pheùp nhieân lieäu phun vaøo buoàng naïp. Do caùc loã tia boá trí ñaëc bieät, neân chuøm tia nhieân lieäu seõ taïo xoaùy khi phun ñeå söï hình thaønh hoãn hôïp ñöôïc toát hôn. Contact nhieät thôøi gian bao goàm moät löôõng kim nhieät ñieän, noù môû hoaëc ñoùng tuøy theo nhieät ñoä nung noùng cuûa löôõng kim, doøng ñieän cung caáp ñeå nung noùng ñieän trôû ñöôïc laáy töø coïc khôûi ñoäng cuûa contact maùy. Contact nhieät thôøi gian ñöôïc boá trí ôû thaân maùy hoaëc naép maùy ñeå laáy nhieät ñoä cuûa ñoäng cô. Trong suoát quaù trình khôûi ñoäng laïnh, contact nhieät thôøi gian seõ giôùi haïn thôøi gian phun nhieân lieäu hoaëc ñieàu khieån caét nhieân lieäu khi khôûi ñoäng laïi. Söï môû cuûa löôõng kim phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa ñoäng cô vaø thôøi gian doøng ñieän nung noùng ñieän trôû. ÔÛ nhieät ñoä -20° thôøi gian môû cuûa tieáp ñieåm laø 7,5 giaây. Khi ñoäng cô aám, nhieät ñoä nöôùc laøm maùt cuûa ñoäng cô seõ ñieàu khieån contact nhieät thôøi gian môû, ñeå ngaên caûn söï hoaït ñoäng cuûa kim phun khôûi ñoäng laïnh. Sau khi khôûi ñoäng, söï laøm giaøu hoãn hôïp laø raát caàn thieát do ñoäng cô vaãn coøn laïnh. Söï laøm giaøu hoãn hôïp phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa ñoäng cô luùc khôûi ñoäng ban ñaàu. ECU seõ ñieàu khieån söï laøm giaøu hoãn hôïp ôû möùc toái ña vaøo khoaûng 4,5 giaây, sau ñoù seõ ñieàu khieån löôïng nhieân lieäu cung caáp giaûm daàn ñeán 0. Khi khôûi ñoäng ôû nhieät ñoä laø 20°C, thì thôøi gian laøm giaøu hoãn hôïp khoaûng 20 giaây. 2. Duøng caûm bieán nhieät ñoä ñoäng cô. Khi khôûi ñoäng laïnh, ngoaøi söï laøm giaøu hoãn hôïp töø kim phun khôûi ñoäng laïnh, caûm bieán nhieät ñoä ñoäng cô seõ gôûi tín hieäu veà ECU vaø ECU seõ ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå laøm Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM giaûm aùp löïc buoàng döôùi, laøm gia taêng löôïng nhieân lieäu cung caáp cho caùc kim phun chính ñeå laøm giaøu hoãn hôïp. B. Cheá ñoä caàm chöøng nhanh. Do ma saùt lôùn khi ñoäng cô laïnh, vì vaäy phaûi gia taêng löôïng hoãn hôïp cung caáp ñeå cho ñoäng cô caàm chöøng ñöïôc eâm, ñaây laø cheá ñoä caàm chöøng nhanh. Cheá ñoä naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch duøng van khoâng khí hoaëc boä ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng (Van ISC) ñeå ñieàu khieån moät löôïng khoâng khí ñi taét qua böôùm ga. 1. Van khoâng khí. Van khoâng khí laø kieåu löôõng kim nhieät, noù ñieàu khieån löôïng khoâng khí ñi taét qua caùnh böôùm ga ñeå gia taêng toác ñoä caàm chöøng khi laïnh. Löôïng nhieät duøng ñeå ñieàu khieån löôõng kim goàm nhieät ñoä ñoäng cô vaø löôïng nhieät do doøng ñieän töø rôle nung noùng ñieän trôû. Do ñoù khi khôûi ñoäng laïnh thì van môû toái ña, khi nhieät ñoä ñoäng cô taêng thì van kheùp laïi daàn vaø khi nhieät ñoä ñoäng cô ñaït Thu vien DH SPKT TP. HCM41 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic bình thöôøng thì van ñoùng haún. 2. Duøng boä ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng. Khi toác ñoä caàm chöøng nhanh quaù cao seõ laøm gia taêng löôïng tieâu hao nhieân lieäu ôû toác ñoä caàm chöøng. Ñeå khaéc phuïc baèng caùch ñieàu khieån löôïng hoãn hôïp cung caáp chính xaùc ôû toác ñoä naøy khi ñoäng cô laïnh. Boä ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng laø kieåu van xoay, noù seõ ñoùng vaø môû ñeå ñieàu khieån löôïng khoâng khí ñi taét qua caùnh böôùm ga. Ecu seõ ñieàu khieån ñoä môû cuûa van döïa vaøo tín hieäu töø caùc caûm bieán. Boä ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng cuûa heä thoáng KE-Jetronic ñöôïc ñieàu khieån töø ECU, tín hieäu ñieàu khieån phuï thuoäc vaøo toác ñoä ñoäng cô vaø nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, töø ñoù laøm cho van xoay ñeå thay ñoåi löôïng khoâng khí ñi taét qua caùnh böôùm ga 1. Caùc cöïc. 2. Voõ 3. Loø xo. 4. Cuoän daây. 5. Phaàn öùng. 6.Khoâng khí vaøo. 7. Vit ñieàu chænh. 8. Van xoay. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Caáu truùc bao goàm moät cuoän daây vaø moät maïch töø. Goùc xoay cuûa phaàn öùng ñöôïc giôùi haïn ôû moät goùc laø 60°. Van xoay ñöôïc keát noái vôùi truïc phaàn öùng vaø noù seõ môû ñeå oån ñònh toác ñoä caàm chöøng theo söï thay ñoåi taûi cuûa ñoäng cô ( ma saùt). Ñaây laø cheá ñoä ñieàu khieån kheùp kín, caûm bieán toác ñoä ñoäng cô seõ gôûi tín hieäu veà ECU vaø ECU seõ so saùnh vôùi döõ lieäu trong boä nhôù, ñeå ñieàu khieån söï ñoùng môû cuûa van nhaèm duy trì toác ñoä caàm chöøng cuûa ñoäng cô theo qui ñònh. Ngoaøi caûm bieán toác ñoä töø delco gôûi veà ECU ñeå xaùc ñònh söï cheânh leäch toác ñoä so vôùi toác ñoä caøi ñaët trong boä nhôù, ECU coøn tieáp nhaän töø caûm bieán nhieät ñoä vaø caûm bieán böôùm ga ñeå ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng. Tín hieäu ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng laø caùc xung DC ñöôïc gôûi ñeán cuoän daây ñeå laøm xoay phaàn öùng vaø laøm cho loø xo bò neùn laïi. Ñoä môû cuûa van tuyø thuoäc vaøo cöôøng ñoä doøng ñieän caân baèng vôùi löïc ñaøn hoài cuûa loø xo. Ñoä môû cuûa van laø lôùn nhaát khi heä soá taùc duïng laø lôùn nhaát. Thu vien DH SPKT TP. HCM42 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic C. Toác ñoä caàm chöøng. Tröôøng hôïp duøng van khoâng khí ñeå ñieàu khieån caàm chöøng nhanh. Khi ñoäng cô ñaït nhieät ñoä bình thöôøng thì van khoâng khí ñoùng haún vaø toác ñoä ñoäng cô oån ñònh ôû toác ñoä thaáp hôn, ñaây laø cheá ñoä caàm chöøng. Ñeå ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng baèng caùch thay ñoåi löôïng khoâng khí ñi taét qua caùnh böôùm ga vaø vit CO gioáng nhö kieåu K-Jetronic. Ñoái vôùi ñoäng cô söû duïng boä ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng ( Van ISC) , thì toác ñoä caàm chöøng ñaõ ñöôïc qui ñònh töø boä nhôù cuûa ECU. Tín hieäu ñieàu khieån goàm: - Caûm bieán böùôm ga. - Caûm bieán nhieät ñoä ñoäng cô. - Caûm bieán soá voøng quay cuûa ñoäng cô. D. Cheá ñoä taûi trung bình. ÔÛ heä thoáng K-Jetronic, goùc ñoä cuûa pheåu khoâng khí ñöôïc thieát keá sao cho tæ leä hoãn hôïp laø lyù töôûng (» = 1). Tuy nhieân do söï ñònh löôïng nhieân lieäu laø khoâng chính xaùc laém. Vì vaäy ñeå ñieàu chænh tæ leä hoãn hôïp luoân toái öu, ngöôøi ta duøng caûm bieán oâ xy. Caûm bieán oâxy ñöôïc boá trí treân ñöôøng oáng thaûi, vaät lieäu laø chaát Zirconia. Chöùc naêng cuûa caûm bieán oâxy laø duøng ñeå xaùc ñònh haøm löôïng oâxy coù trong khí thaûi. töø ñoù ñeå nhaän bieát tæ leä hoãn hôïp trong buoàng ñoát cuûa ñoäng cô. Tín hieäu naøy ñöôïc gôûi veà ECU vaø ECU seõ luoân ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän sao cho heä soá khoâng khí » luoân baèng 1. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM E. Cheá ñoä ñaày taûi. Ñaây laø cheá ñoä ñoøi hoûi hoãn hôïp phaûi giaøu ñeå ñoäng cô phaùt coâng suaát coâng suaát laø toái ñaïi. ÔÛ cheá ñoä ñaày taûi moâmen cuûa ñoäng cô phaùt ra lôùn nhaát khi soá voøng quay cuûa ñoäng cô khoaûng 3000v/p hoaëc coâng suaát ñoäng cô phaùt ra lôùn khi soá voøng quay lôùn hôn 4000 v/p. ECU seõ caên cöù vaøo tieáp ñieåm ñaày taûi cuûa caûm bieán böôùm ga ñeå ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän gia taêng löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô. F. Cheá ñoä taêng toác. Söï laøm giaøu hoãn hôïp khi taêng toác phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa ñoäng cô. Khi nhieät ñoä ñoäng cô thaáp thì ñoøi hoûi hoãn hôïp phaûi giaøu hôn ñeå buø laïi söï ngöng tuï cuûa nhieân lieäu. Söï taêng löôïng nhieân lieäu cung caáp khi taêng toác ôû nhieät ñoä thaáp chæ ñuôïc thöïc hieän khi nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt beù hôn 80°C. Thu vien DH SPKT TP. HCM43 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic Khi ñaïp baøn ñaïp ga ñoät ngoät, laøm cho taám caûm bieán cuûa boä ño gioù ñöôïc naâng cao, löôïng khoâng khí naïp ñöôïc gia taêng gioáng nhö ñoäng cô laøm vieäc ôû cheá ñoä ñaày taûi. Ñieàu naøy laøm cho con tröôït trong caûm bieán löu löôïng khí naïp thay ñoåi ñoät ngoät, tín hieäu naøy ñöôïc gôûi veà ECU vaø ECU seõ ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå gia taêng löôïng nhieân lieäu cung caáp. Ngoaøi ra khi taêng toác, do löïc khoâng khí taùc ñoäng ñoät ngoät vaøo taám caûm bieán, laøm cho piston naâng cao. Nguyeân lyù naøy töông töï nhö K-Jetronic. Toùm laïi khi taêng toác, ngoaøi söï hoå trôï cuûa heä thoáng cô khí, caùc tín hieäu gôûi veà ECU ñeå ECU ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän goàm: G. Cheá ñoä giaûm toác. Khi ñaïp phanh ñoät ngoät, tieáp ñieåm caàm chöøng cuûa caûm bieán böùôm ga ñoùng vaø tín hieäu naøy ñöôïc gôûi veà ECU. ÔÛ cuøng thôøi gian treân, ECU tieáp nhaän tín hieäu soá voøng quay töø heä thoáng ñaùnh löûa. Neáu tín hieäu soá voøng quay thöïc teá cao hôn soá voøng quay caét nhieân lieäu, ECU göõi cöôøng ñoä doøng ñieän ñeán boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå ñieàu khieån taám van môû lôùn, aùp suaát buoàng döôùi boä cheânh leäch aùp suaát taêng maïnh, maøng ñi leân ñoùng cöûa van vaø löôïng nhieân lieäu cung caáp ñeán caùc kim phun seõ bò caét. Do caùc kim phun cung caáp nhieân lieäu laø lieân tuïc, söï caét nhieân lieäu phaûi baûo ñaûm ñoäng cô laøm vieäc eâm dòu. Do vaäy söï caét nhieân lieäu coøn tuøy thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt vaø toác ñoä cuûa ñoäng cô. H. Haïn cheá toác ñoä. Khi soá voøng quay cuûa ñoäng cô vöôït quùa qui ñònh, ECU seõ so saùnh toác ñoä thöïc teá vaø toác ñoä trong boä nhôù ñeå caét nhieân lieäu nhaèm ñaûm baûo tính an toaøn cho ñoäng cô. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM G. Ñaùp öùng hoãn hôïp ôû vuøng cao. ÔÛ vuøng cao, maät ñoä khoâng khí naïp thaáp. Do vaäy ECU phaûi ñieàu khieån boä ñieàu chænh aùp löïc ñieän ñeå giaûm löôïng nhieân lieäu cung caáp cho phuø hôïp vôùi aùp suaát cuûa moâi tröôøng. IV. Caùc heä thoáng phun xaêng kieåu cô khí caûi tieán. 1. Heä thoáng KEIII – Jetronic. Ñeå khaéc phuïc khuyeát ñieåm cuûa heä thoáng KE-Jetronic. Heä thoáng KEIII-Jetronic ñöôïc thieát keá ñeå ñieàu khieån caùc chöùc naêng sau cuûa ñoäng cô. . Hieäu chænh löôïng nhieân lieäu phun. . Ñieàu khieån thôøi ñieåm ñaùnh löûa töø ECU. . Ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng. 2. Heä thoáng KE – Motronic. Ñaây laø ñôøi caûi tieán cuûa KEIII-Jetronic. ECU ñieàu khieån caùc chöùc naêng sau: . Hieäu chænh löôïng nhieân lieäu phun. . Ñieàu khieån thôøi ñieåm ñaùnh löûa. . Ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng. . Ñieàu khieån heä thoáng töï chaån ñoaùn. . Ñieàu khieån an toaøn. . Ñieàu khieån choáng oâ nhieåm Sau moät thôøi gian daøi nghieân cöùu vaø phaùt trieån heä thoáng phun xaêng kieåu cô khí, nhöng loaïi naøy vaãn coøn coù moät khuyeát ñieåm lôùn laø vieäc ñònh löôïng nhieân lieäu phun phaàn chính vaãn laø heä thoáng cô khí. Phaàn cô khí coù ñoä chính xaùc raát cao, khoù baûo döôõng, söûa chöõa vaø giaù thaønh cuûa Thu vien DH SPKT TP. HCM44 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng KE - Jetronic noù raát ñaét. Do vaäy, ñeå khaéc phuïc caùc nhaø thieát keá ñaõ nghó ra moät kieåu phun xaêng khaùc laø heä thoáng phun xaêng ñieän töû. Heä thoáng naøy ñöôïc söû duïng roäng raûi vaø phaùt trieån cho ñeán ngaøy nay. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM45 -
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû HEÄ THOÁNG PHUN XAÊNG ÑIEÄN TÖÛ Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM -43
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû GIÔÙI THIEÄU HEÄ THOÁNG PHUN XAÊNG ÑIEÄN TÖÛ Heä thoáng phun xaêng ñieän töû ñöôïc ra ñôøi nhaèm khaéc phuïc söï baát lôïi cuûa heä thoáng phun xaêng kieåu cô khí. Noù coù öu ñieåm laø loaïi boû hoaøn toaøn vieäc ñònh löôïng vaø phaân phoái nhieân lieäu baèng cô khí. Do vaäy, heä thoáng ñôn giaûn hôn, deã daøng trong vieäc baûo döôõng, ñieàu chænh vaø söûa chöõa. Heä thoáng phun xaêng kieåu cô khí coù caùc ñaëc ñieåm sau: Noù laø heä thoáng phun ña ñieåm, caùc kim phun phun lieân tuïc, aùp suaát phun thay ñoåi vaø ñeå ñònh löôïng nhieân lieäu phun baèng caùch ngöôøi ta thay ñoåi aùp suaát phun. Coøn ôû heä thoáng phun xaêng ñieän töû, noù laø heä thoáng phun xaêng ñôn ñieåm hoaëc ña ñieåm, aùp suaát phun cuûa kim phun ñöôïc giöõ khoâng ñoåi , kim phun phun giaùn ñoaïn vaø coù chu kyø, ñeå ñònh löôïng nhieân lieäu phun baèng caùch nguôøi ta thay ñoåi thôøi gian môû kim phun. . Heä thoáng phun xaêng ña ñieåm: Soá löôïng kim phun ñöôïc boá trí baèng vôùi soá xy lanh cuûa ñoäng cô. Caùc kim phun ñöôïc boá trí treân ñöôøng oáng naïp, beân caïnh xuù pap naïp. . Heä thoáng phun ñôn ñieåm: Laø heä thoáng phun xaêng ñieän töû, ngöôøi ta söû duïng moät hoaëc hai kim phun boá trí ôû trung taâm ñeå phaân phoái nhieân lieäu cho caùc xy lanh cuûa ñoäng cô. ÔÛ kieåu naøy söï phaân phoái nhieân lieäu cho caùc xy lanh gaàn gioáng ñoäng cô söû duïng boä cheá hoøa khí. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM -44
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû Heä thoáng phun xaêng ña ñieåm coù theå chia laøm hai loaïi. - Heä thoáng kieåu L-Jetronic. (EFI) ÔÛ heä thoáng naøy ngöôøi ta söû duïng caùc caûm bieán boá trí xung quanh cuûa ñoäng cô vaø ECU duøng caùc tín hieäu naøy chæ ñeå ñieàu khieån thôøi gian môû cuûa caùc kim phun. - Heä thoáng Motronic. ( TCCS, ECCS, PGM-FI, MPI ) Heä thoáng Motronic ñöôïc hieåu laø heä thoáng ñieàu khieån phun nhieân lieäu vaø ñieàu khieån thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm baèng ñieän töû. Ngoaøi ra noù coøn coù moät soá chöùc naêng ñieàu khieån khaùc nhö ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng, heä thoáng chaån ñoaùn ECU ñoäng cô coøn laø ECU chính ñeå ñieàu khieån caùc heä thoáng khaùc treân oâtoâ nhö: Heä thoáng phanh choáng haõm cöùng, heä thoáng ñieàu hoøa khoâng khí, ñieàu khieån hoäp soá baèng ñieän töû, heä thoáng tuùi khí, heä thoáng treo ñieän töû, heä thoáng ñieàu khieån löïc keùo Ngaøy nay, ngöôøi ta ñang nghieân cöùu ñeå öùng duïng moät kieåu phun xaêng kieåu khaùc ñoù laø heä thoáng phun xaêng tröïc tieáp. Coù nghóa laø caùc kim phun seõ phun nhieân lieäu tröïc tieáp vaøo xy lanh cuûa ñoäng cô. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Trong taøi lieäu naøy chuùng toâi khoâng trình baøy heä thoáng phun ñôn ñieåm. Bôûi vì heä thoáng ñieän ñieàu khieån cuûa noù hoaøn toaøn gioáng heä thoáng phun ña ñieåm. ÔÛ heä thoáng phun ñôn ñieåm chæ söû duïng moät hoaëc hai kim phun boá trí ôû trung taâm ñeå phaân phoái nhieân lieäu cho caùc xy lanh cuûa ñoäng cô.Kim phun cuûa heä thoáng phun ñôn ñieåm laø kim phun coù ñieän trôû thaáp , aùp suaát phun beù (nhoû hôn 2kg/cm2) vaø ñöôøng oáng naïp cuûa chuùng hoaøn toaøn gioáng ñoäng cô duøng boä cheá hoøa khí. I. Phaân loaïi. Caên cöù vaøo phöông phaùp kieåm tra löu löôïng khoâng khí naïp, ngöôøi ta chia heä thoáng phun xaêng ñieän töû laøm hai kieåu nhö sau. 1. Kieåu D – EFI. Thu vien DH SPKT TP. HCM -45
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû ÔÛ kieåu naøy löu löôïng khoâng khí naïp ñöôïc kieåm tra giaùn tieáp baèng caùch kieåm tra ñoä chaân khoâng sau böôùm ga baèng moät caûm bieán goïi laø caûm bieán chaân khoâng (Vacuum Sensor). Ñoä chaân khoâng trong ñöôøng oáng naïp ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän aùp vaø ñöôïc ECU xaùc ñònh 2. Kieåu L – EFI. ÔÛ kieåu naøy boä ño gioù ñöôïc ñaët sau loïc gioù. Do vaäy taát caû löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô ñeàu ñöôïc kieåm tra tröïc tieáp bôûi boä ño gioù vaø tín hieäu naøy ñöôïc ECU xaùc ñònh. II. So saùnh vôùi boä cheá hoøa khí. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 1. Phöông phaùp taïo hoãn hôïp. Ñoäng cô söû duïng boä cheá hoaø khí, ôû toác ñoä chaäm ngöôøi ta lôïi duïng ñoä chaân khoâng lôùn ôû sau caùnh böôùm ga ñeå huùt nhieân lieäu ñi ra khoûi boä cheá hoøa khí töø loã caàm chöøng vaø loã chaïy chaäm. Coøn ôû cheá ñoä moät phaàn taûi vaø taûi lôùn, ngöôøi ta lôïi duïng toác ñoä doøng khí ñi qua hoïng boä cheá hoøa khí ñeå huùt nhieân lieäu ra khoûi maïch chính. Thu vien DH SPKT TP. HCM -46
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû ÔÛ heä thoáng phun xaêng ñieän töû, löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô di chuyeån ñoäc laäp vôùi heä thoáng nhieân lieäu. Löôïng khoâng khí tröôùc khi naïp vaøo ñoäng cô ñöôïc kieåm tra bôûi boä ño löu löôïng khoâng khí, tín hieäu naøy ñöôïc ECU tieáp nhaän vaø ECU seõ ñieàu khieån thôøi gian môû kim phun phuø hôïp vôùi löôïng khoâng khí naïp vaø soá voøng quay cuûa ñoäng cô. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM -47
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû 2. Khi khôiû ñoäng. Khi khôûi ñoäng laïnh, ôû ñoäng cô boä cheá hoaø khí ngöôøi ta söû duïng cô caáu ñieàu khieån böôùm gioù. Khi ñoäng cô laïnh böôùm gioù ñoùng hoøan toaøn, löôïng nhieân lieäu ñöôïc cung caáp töø maïch chaïy chaäm Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM vaø maïch chính ñeå laøm giaøu hoãn hôïp. Sau khôûi ñoäng, cô caáu ñieàu khieån böôùm gioù môû moät phaàn seõ ñieàu khieån böôùm gioù heù môû. ÔÛ ñoäng cô phun xaêng, löôïng nhieân lieäu phun khi khôûi ñoäng ñöôïc caên cöù vaøo tín hieäu khôûi ñoäng töø contact maùy (ST), caûm bieán nhieät ñoä ñoäng cô, caûm bieán nhieät ñoä khoâng khí naïp vaø ñieän aùp cuûa aéc quy. Ngoaøi ra ôû moät soá ñoäng cô ngöôøi ta coøn duøng kim phun khôûi ñoäng ñeå cung caáp theâm nhieân lieäu cho ñoäng cô. Sau khôûi ñoäng söï laøm giaøu hoãn hôïp ñöôïc caên cöù vaøo caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, ECU duøng tín hieäu naøy ñeå laøm giaøu hoãn hôïp. Thu vien DH SPKT TP. HCM -48
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû 3. Khi taêng toác. Khi caùnh böôùm ga môû roäng ñoät ngoät, löôïng khoâng khí naïp seõ gia taêng töùc thôøi. Nhöng ôû boä cheá hoaø khí do nhieân lieäu coù ñoä nhôùt vaø do quaùn tính cuûa doøng nhieân lieäu neân löôïng nhieân lieäu cung caáp khoâng kòp thôøi. Ñeå khaéc phuïc, ngöôøi ta duøng bôm taêng toác. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM ÔÛ ñoäng cô phun xaêng, löôïng khoâng khí naïp khi taêng toác ñöôïc kieåm tra tröïc tieáp bôûi boä ño gioù. ECU duøng tín hieäu löu löôïng khoâng khí naïp vaø caûm bieán vò trí böôùm ga ñeå thöïc hieän laøm giaøu hoãn hôïp khi taêng toác. 4. Cheá ñoä taûi lôùn. Muoán cho ñoäng cô phaùt ra moâ men cöïc ñaïi hoaëc coâng suaát cöïc ñaïi thì phaûi laøm giaøu hoãn hôïp khi caùnh böôùm ga môû lôùn. ÔÛ ñoäng cô duøng boä cheá hoøa khí ngöôøi ta duøng maïch laøm ñaäm ñeå hoå trôï theâm nhieân lieäu cho maïch chính. Thu vien DH SPKT TP. HCM -49
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû Coøn ôû ñoäng cô phun xaêng ñeå laøm giaøu hoãn hôïp khi taûi lôùn, ngöôøi ta duøng caûm bieán vò trí böôùm ga ñeå xaùc ñònh cheá ñoä taûi. ECU söû duïng tín hieäu naøy ñeå laøm giaøu hoãn hôïp cho ñoäng cô. III. Öu ñieåm cuûa heä thoáng phun xaêng. 1. Khôûi ñoäng ñoäng deã daøng vaø nhanh choùng: Trong quaù trình khôûi ñoäng löôïng nhieân lieäu phun cô baûn caên cöù vaøo tín hieäu khôûi ñoäng STA töø contact maùy vaø caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt. Löôïng phun hieäu chænh theâm nhieân lieäu ñöôïc laáyBan töø quyencaûm bieán © Truong nhieät DHñoä khoângSu pham khí Ky naïp thuat vaø ñieänTP. HCM aùp cuûa aéc quy. Thôøi ñieåm ñaùnh löûa sôùm öùng vôùi cheá ñoä khôûi ñoäng. Van ISC môû toái ña ñeå khôûi ñoäng deã daøng. 2. Hoãn hôïp khoâng khí nhieân lieäu cuûa caùc xy lanh ñöôïc phaân phoái ñoàng ñeàu. 3. Tæ leä hoãn hôïp ñöôïc ñaùp öùng toái öu ôû moïi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. 4. Do khoâng söû duïng ñoä chaân khoâng ñeå huùt nhieân lieäu nhö boä cheá hoaø khí. Do vaäy ngöôøi ta taêng ñöôøng kính vaø chieàu daøi cuûa ñöôøng oáng naïp ñeå laøm giaûm söùc caûn vaø taän duïng quaùn tính lôùn cuûa doøng khí ñeå naïp ñaày. Ngoaøi ra, ngöôøi ta coøn duøng caùc phöông aùn nhö thay ñoåi chieàu daøi ñöôøng oáng naïp hoaëc duøng hai ñöôøng oáng naïp cho moãi xy lanh ñeå taêng hieäu quaû naïp cho ñoäng cô. 5. ÔÛ cheá ñoä caàm chöøng nhanh, toác ñoä caàm chöøng cuûa ñoäng cô ñöôïc ñieàu khieån töø van khoâng khí hoaëc van ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng, neân toác ñoä caàm chöøng nhanh thay ñoåi ñeàu vaø raát oån ñònh theo nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt. 6. Nhieân lieäu ñöôïc cung caáp qua kim phun ôû daïng söông döôùi moät goùc ñoä phun hôïp lyù neân söï hình thaønh hoãn hôïp ñaït hieäu quaû cao hôn boä cheá hoaø khí. 7. Ñieàu khieån caét nhieân lieäu khi giaûm toác nhaèm tieát kieäm ñöôïc nhieân lieäu vaø giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà oâ nhieåm moâi sinh. 8. Löôïng khí thaûi ñöôïc kieåm tra ñeå hieäu chænh löôïng nhieân lieäu phun cho chính xaùc Töø caùc öu ñieåm treân neân ôû ñoäng cô phun xaêng ngöôøi ta naâng cao ñöôïc coâng suaát, hieäu suaát, tæ soá neùn cuûa ñoäng cô vaø giaûi quyeát ñöôïc phaàn lôùn vaán ñeà oâ nhieåm moâi sinh. Thu vien DH SPKT TP. HCM -50
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng phun xaêng ñieän töû Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM -51
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng naïp khoâng khí HEÄ THOÁNG NAÏP KHOÂNG KHÍ Trong quaù trình ñoäng cô hoaït ñoäng, löôïng khoâng khí naïp vaøo ñoäng cô do söï cheânh aùp giöõa aùp suaát moâi tröôøng vaù aùp suaát trong xy lanh cuûa ñoäng cô. Khoâng khí sau khi ñi qua loïc gioù, noù ñöôïc kieåm tra bôûi boä ño gioù vaø qua thaân böôùm ga ñeå ñi vaøo buoàng naïp. Taïi buoàng naïp khoâng khí ñöôïc phaân phoái ñeán caùc ñöôøng oáng naïp, löôïng khoâng khí naøy seõ cuoán hôi nhieân lieäu, hoaø troän ñeå hình thaønh hoãn hôïp trong suoát quaù trình naïp vaø quaù trình neùn. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thu vien DH SPKT TP. HCM -50
Truong DH SPKT TP. HCM Heä thoáng naïp khoâng khí I. Thaân böôùm ga. Thaân böôùm ga chöùa böôùm ga, noù duøng ñeå ñieàu khieån löu löôïng khoâng khí naïp trong suoát quaù trình ñoäng cô hoaït ñoäng. Löôïng khoâng khí ñi taét qua thaân böôùm ga ñöôïc ñieàu chænh bôûi vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng. ÔÛ moät soá ñoäng cô beân döôùi thaân böôùm ga coøn boá trí van khoâng khí kieåu Wax ñeå ñieàu khieån caàm chöøng nhanh. Moät caûm bieán vò trí böôùm ga ñöôïc boá trí treân thaân böôùm ga vaø ñöôïc ñieàu khieån bôûi truïc böôùm ga. Ngoaøi ra treân thaân böôùm ga coøn boá trí boä choáng traû caùnh böôùm ga ñoät ngoät ñeå giuùp caùnh böôùm ga traû veà töø töø khi giaûm toác ñoät Banngoät. quyen Nöôùc © laømTruong maùt DH cuõng Su phamñöôïc daånKy thuat qua thaân TP. HCMböôùm ga ñeå xoâng noùng khoâng khí naïp. II. Vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng. Trong heä thoáng phun xaêng kieåu cuõ, ngöôøi ta söû duïng vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng boá trí treân thaân böôùm ga ñeå ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng cuûa ñoäng cô. ÔÛ toác ñoä caàm chöøng caùnh böôùm ga haàu nhö ñoùng kín, löôïng khoâng khí naïp ñi qua maïch taét vaø ñöôïc ñieàu chænh bôûi moät con vít goïi laø vít ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng. Toác ñoä caàm chöøng ñöôïc ñieàu chænh khi ñoäng cô ñaõ ñaït ñöôïc nhieät ñoä bình thöôøng. Khi chuùng ta vaën vít ñi vaøo thì löôïng khoâng khí ñi taét giaûm, neân löôïng khoâng khí ñi qua boä ño gioù cuõng giaûm Thu vien DH SPKT TP. HCM -51