Module mầm non 11: Tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc, giáo dục trẻ từ 3-36 tháng tuổi - Lương Thị Bình

Nội dung text: Module mầm non 11: Tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc, giáo dục trẻ từ 3-36 tháng tuổi - Lương Thị Bình

1. LƯƠNG THỊ BÌNH – NGUYỄN THỊ QUYÊN MODULE mn 11 T¦ VÊn cho c¸c bËc cha mÑ vÒ ch¨m sãc, gi¸o dôc trÎ tõ 3 — 36 th¸ng Tuæi PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 55
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Khoa hc ã chng minh nhng nm u ca cuc i, c bit là giai on t 0 n 3 tui là giai on b não phát trin và hoàn thin, là thi kì vô cùng quan trng i vi s tng trng và phát trin trc mt và lâu dài ca mt con ngi. Chm sóc — giáo dc gia ình có nh hng lâu dài và toàn din n s tn ti và phát trin ca tr, c bit i vi tr t 3 — 36 tháng tui. Cht lng chm sóc, giáo dc tr ph thuc nhiu yu t, trong ó kinh nghim, kin thc, k nng chm sóc giáo dc tr ca các thành viên trong gia ình, trc ht ca cha m tr là ht sc quan trng. T vn, tuyên truyn, hng dn cho các bc cha m v kin thc và k nng chm sóc giáo dc tr là mt trong nhng nhim v ca trng mm non nói chung và ca giáo viên mm non (MN) nói riêng. Module này s trang b cho bn nhng vn c bn v ni dung và phng pháp t vn cho cha m có con t 3 — 36 tháng tui. C th gm nhng vn sau: — Vai trò ca gia ình trong chm sóc, giáo dc tr MN nói chung và tr t 3 — 36 tháng tui nói riêng. — Ni dung t vn cho các bc cha m v chm sóc, giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. — Phng pháp t vn cho các bc cha m v chm sóc, giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. — Thc hành t vn cho các bc cha m v chm sóc, giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. B. MỤC TIÊU I. MỤC TIÊU CHUNG Giúp giáo viên mm non nm c mc tiêu, ni dung, phng pháp, hình thc t chc t vn cho các bc cha m v chm sóc giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. 56 | MODULE MN 11
3. II. MỤC TIÊU CỤ THỂ Sau khi nghiên cu module này, bn cn t c các mc tiêu sau 1. Kiến thức — Nm c/ mô t c nhng vn chung v hot ng t vn GDMN cho cha m có con t 3 — 36 tháng tui. — Xác nh rõ mc ích ca hot ng t vn cho cha m v chm sóc giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. — Nêu c ni dung, phng pháp t vn cho cha m v chm sóc giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. 2. Kĩ năng Vn dng c các kin thc ã hc vào vic xác nh mc ích, la chn ni dung, phng pháp phù hp vi tng i tng cha m và iu kin thc t trong hot ng t vn v chm sóc, giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui. 3. Thái độ Có ý thc cp nht thông tin nâng cao hiu qu hot ng hng dn, t vn cho cha m v chm sóc giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui trong thc tin. C. NỘI DUNG Bn cn khong 15 tit hoàn thành module này, c th nh sau: Phn Ni dung Thi gian Vai trò ca gia ình i vi s phát trin ca tr 3 — 36 1 tit I tháng tui Ni dung t vn cho cha m v chm sóc, giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui: — Ni dung t vn 1: Chm sóc sc kho, dinh dng II cho tr 3 — 36 tháng tui — Ni dung t vn 2: Giáo dc phát trin tr 3 — 36 8 tit tháng tui — Ni dung t vn 3: Mt s biu hin khó khn ca tr trong phát trin vn ng, nhn thc, ngôn ng, giao tip và nhng iu cha m nên làm giúp tr PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 57
4. Phn Ni dung Thi gian Phng pháp, hình thc t vn cho cha m v chm III 1 tit sóc giáo dc tr t 3 — 36 tháng tui Thc hành t vn cho cha m v chm sóc giáo dc IV 3 tit tr t 3 — 36 tháng tui Hot ng tng kt, ánh giá 2 tit PHẦN I. VAI TRÒ CỦA CHĂM SÓC, GIÁO DỤC GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ (1 tiết) Hoạt động 1: Tìm hiểu về một số khả năng nổi bật của trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi và vai trò của gia đình đối với sự phát triển của trẻ ở lứa tuổi này a) Bng kin thc và kinh nghim ca mình bn hãy nêu mt s kh nng ni bt ca tr t 3 — 36 tháng tui. b) Theo bn chm sóc, giáo dc gia ình có vai trò nh th nào i vi s phát trin ca tr t 3 — 36 tháng tui? c) Bn hãy ghi vào v hc tp các suy ngh ca mình v các vn nêu trên. Sau khi thc hin xong các hot ng ã nêu bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm v vn này. 58 | MODULE MN 11
5. THÔNG TIN PHẢN HỒI Cha m là ngi óng vai trò chính trong vic chm sóc, giáo dc tr, là ngi thy u tiên ca tr trong vic giúp tr phát trin toàn din. Trên c s nm c kh nng ca tr, cha m có th chm sóc giáo dc giúp tr phát trin ht tim nng vn có ca tr, ng thi là ngi u tiên phát hin ra mt s du hiu có nguy c có s can thip phù hp. Mt s kh nng phát trin ca tr qua các giai on la tui: Khi tr 1 tháng tui — Tr có kh nng: + Quay u v phía bàn tay vut ve má hoc ming tr. + a c hai bàn tay v phía ming mình. + Quay u v phía ging nói và âm thanh quen thuc. + Ngm u vú và dùng tay chm vào. — Li khuyên cho cha m và ngi chm sóc tr: + Cn tip xúc gn gi vi tr, cho tr bú trong vòng mt gi u tiên ngay sau khi sinh. Cho tr bú thng xuyên theo nhu cu ca tr. + u tr khi b. + Luôn âu ym, nh nhàng vi tr ngay c khi bn mt mi và khó chu. + Trò chuyn và hát cho tr nghe càng nhiu càng tt. Khi tr 6 tháng tui — Tr có kh nng: + T nâng u và ngc khi nm sp. + Chm vào vt ung a. + Nm và lc mt s vt. + Ngi da. + Bt u bt chc các âm thanh và c ch nét mt. + Có biu hin áp li khi ai ó gi tên mình và khi thy các khuôn mt thân quen. — Li khuyên cho cha m và ngi chm sóc tr: + tr nm trên b mt sch, phng và an toàn bé có th t do c ng và chm vào các vt. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 59
6. + hoc b tr t th tr có th nhìn nhng gì ang din ra xung quanh. + Tip tc cho tr bú theo nhu cu bt kì lúc nào và bt u cho tr n thêm các thc n khác. + Trò chuyn, c sách và hát cho tr nghe càng thng xuyên càng tt. Khi tr 12 tháng tui — Tr có kh nng: + Ngi không cn . + Dùng tay và u gi bò và t ng vn. + Bc chp chng khi c giúp . + C gng bt chc nhng t, nhng âm thanh và áp ng li nhng yêu cu n gin. + Thích chi và v tay. + Lp li âm thanh và c ch gây s chú ý. + Dùng ngón cái và mt ngón khác nht các vt. + Bt u cm các vt nh thìa, cc và t n. — Li khuyên cho cha m và ngi chm sóc tr: + Ch vào các vt và nói tên chúng, thng xuyên trò chuyn và chi ùa vi tr. + Không tr nm mt t th quá lâu. + m bo an toàn cho tr, phòng tránh tai nn. + Tip tc cho tr bú, bo m tr có thc n và nhiu loi thc n thông thng. + Giúp tr tp n bng thìa, cc. + Bo m tr c tiêm chng y . Khi tr 2 tui — Tr có kh nng: + i, leo trèo và chy. + Ch vào vt hay tranh nh khi gi tên các th ó (ví d mi, mt ). + Nói mt vài t lin (t khong 15 tháng tui). + Làm theo nhng ch dn n gin. 60 | MODULE MN 11
7. + V nguch ngoc nu c a cho bút chì hoc sáp màu. + Thích nhng mu chuyn hoc bài hát n gin. + Bt chc hành vi ca ngi khác. + Bt u t n. — Li khuyên cho cha m và ngi chm sóc tr: + c truyn, hát cho tr nghe hoc cùng chi vi tr. + Dy tr tránh nhng vt nguy him, a ra nhng lut l n gin và t ra nhng iu i ch hp lí. + Trò chuyn vi tr. + Tip tc cho tr bú và bo m tr có thc n và n nhiu loi thc n ca gia ình. + Khuyn khích nhng không c ép buc tr. + Khen ngi nhng thành công ca tr. Khi tr 3 tui — Tr có kh nng: + i, chy, leo trèo, á và nhy d dàng. + Nhn ra, phân bit c các vt. + Nói c nhng câu dài t 8 — 10 t. + Nói c tên và tui ca mình. + K tên các màu sc. + Hiu s m. + S dng các vt gi làm các th khác chi. + T n. + Th hin tình cm. — Li khuyên cho cha m và ngi chm sóc tr: + c, xem sách cùng vi tr và trò chuyn vi tr. + K chuyn cho tr, dy tr c th và hát. + Cho tr bát hoc a thc n riêng. + Tip tc khuyn khích tr n, dành cho tr thi gian cn thit. + Giúp tr mc qun áo, ra tay và s dng nhà v sinh. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 61
8. * S phát trin ca b não Ngay sau khi sinh, não ca bé sn xut hàng nghìn t kt ni gia các t bào thn kinh, nhiu hn não b có th s dng. Sau ó bt u quá trình kích thích nhng kt ni mà bé s s dng, và loi b nhng kt ni mà bé s không s dng. Nhng tri nghim phong phú trong 3 nm u i s làm giàu các kt ni b não. S phát trin ca não không theo ng thng mà có nhng thi im quan trng, ó tr xut hin nhng kh nng nht nh, ó s là nn tng cho nhng nng lc cao hn sau này. Nu nhng kh nng nn tng ó la tui mm non b b qua hoc không c liên tc nuôi dng thì a tr không c chun b tt cho nhng bc phát trin v sau, ví d kh nng nhìn, nghe, phát trin ngôn ng, Sáu kh nng tuyt vi ca não tr : 1/ Kh nng trc giác, 2/ Kh nng ghi nh chp nh, 3/ Kh nng tính toán, lp trình nh máy tính, 4/ Kh nng âm nhc hoàn ho, 5/ Kh nng lnh hi nhiu ngôn ng, 6/Kh nng gn kt hình nh. Ngày nay các nhà khoa hc ã khng nh 3 nm u i là giai on rt quan trng ca s phát trin não. Trong ó: T 0 — 2 tui là thi kì phát trin ca não phi. ây là giai on thn ng. * Vai trò ca chm sóc, giáo dc gia ình i vi s phát trin ca tr t 3 — 36 tháng tui Tr tui này phát trin vi tc cc nhanh v th cht cng nh tâm sinh lí và cng là thi kì chu nh hng nhiu nht t tình trng dinh dng, sc kho, môi trng sng và ni dung, phng pháp giáo dc. C th tr còn rt non nt và nhy cm vi mi tác ng, kh nng chng bnh tt thp, do ó tr d mc mt s bnh nhim khun, truyn nhim nguy him: bnh nhim khun ng hô hp, bnh lao, bch hu, si, un ván, bnh tay chân ming Tr d b tn thng v th cht cng nh tinh thn. V th cht, nu tr không c nuôi dng tt tr s b còi xng, suy dinh dng hoc béo phì. Trong chm sóc nu có s sut có th d b tai nn, nh hng n tính mng ca tr nh: sc, hóc, bng, ngt nc, ng c, gy chân tay, ong, mui t V tinh thn nu tr không c gn gi, yêu thng, an toàn, không c có nhng tác ng giáo dc úng n s nh hng nng n n tâm lí và các mt phát trin khác ca tr. 62 | MODULE MN 11
9. Các công trình v giáo dc sm trên th gii u cho rng: s phát trin trong nhng nm u i quyt nh tng lai ca c cuc i. Nhng nm u i là giai on phát trin quan trng nht, c bit là giai on t 0 — 3 tui là “giai on vàng”, là “ca s ca c hi” b não phát trin và hoàn thin. Tim nng ca mt a tr c xác nh trong nhng nm u — t nhng giây phút u tiên ca cuc sng n nhng nm tháng c chm sóc ch yu gia ình. Do ó trong nhng nm u i cha m là nhng giáo viên u tiên và quan trng nht ca tr. T 0 — 3 tui là giai on phát trin quan trng nht, có th nói là giai on vàng ca s phát trin, tr phát trin vi tc cc nhanh v th cht cng nh tâm sinh lí và cng là thi kì chu nh hng nhiu nht t tình trng dinh dng, sc kho, môi trng sng. Do ó ngay t lúc c sinh ra, tr rt cn nhn c s yêu thng, chm sóc, nuôi dng và giáo dc úng n theo khoa hc ca các bc cha m và nhng ngi chm sóc giáo dc tr trong gia ình. PHẦN II. NỘI DUNG TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 36 THÁNG TUỔI Nội dung tư vấn 1 CHĂM SÓC SỨC KHỎE DINH DƯỠNG VÀ BẢO VỆ AN TOÀN CHO TRẺ TỪ 3 – 36 THÁNG TUỔI (4 tiết) i vi tr t 3 — 36 tháng tui vn chm sóc sc kho, dinh dng, an toàn luôn là nhng iu mà các bc cha m quan tâm hàng u. Chm sóc dinh dng nh th nào tr phát trin th cht tt nht? Khi tr au m nên làm gì? Làm nh th nào? Phòng bnh cho tui này cn chú ý nhng gì và c bit gi cho tr c an toàn, phòng nga tai nn, thng tích gia ình ra sao? Trong phn này, chúng tôi gii thiu mt s ni dung các bn cn t vn cho các bc cha m tr li nhng câu hi nêu trên. Hoạt động 1: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc – sức khoẻ dinh dưỡng cho trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi a. Bn hãy nh li và vit ra các ni dung mà bn ã t vn cho các bc cha m v chm sóc — sc kho dinh dng tr t 3 — 36 tháng tui trong thi gian qua. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 63
10. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung bn ã t vn cho cha m v vn trên mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi a. Vì sao cha m cn quan tâm chm sóc dinh dng cho tr nh? Chm sóc dinh dng tt, m bo khoa hc s giúp tr kho mnh, có th cht tt, tránh c tình trng tr b suy dinh dng hoc béo phì. Suy dinh dng làm nh hng n tm vóc. Thiu dinh dng là nguyên nhân trc tip làm cho tt c các h c quan ca c th gim phát trin, bao gm ca c h c xng, và giai on sm trc khi tr c 2 tui s gây còi xng, làm nh hng n s phát trin bình thng ca não b. b. Chm sóc dinh dng nh th nào là úng? — Thc hin ch n phù hp la tui Trong sáu tháng u cho tr bú m hoàn toàn. Cho bú theo nhu cu, càng nhiu càng tt, bú n 18 — 24 tháng tui hoc lâu hn, không nên cai sa trc 12 tháng tui. 64 | MODULE MN 11
11. T tháng th 7: Tr bú sa m là chính, mi ngày n thêm mt ba bt nu vi sa bt (tht, c hm ), 1 thìa du, nc rau và ung nc hoa qu. Sau ó, tng dn lên 2 ba bt 1 ngày. T tháng th 8: Tr bú sa m là chính, mi ngày n thêm 1 — 2 ba bt nu vi 2 thìa tht bm (tôm, cá, trng), 1 thìa du, 1 nm rau thái nh và hoa qu. T tháng th 9 — 12: Tr bú sa m và mi ngày n 2 — 3 ba bt, hoa qu. T tháng th 13 — 18: Tr bú sa m và mi ngày n 3 — 4 ba cháo, hoa qu. T tháng th 19 tr i cho tr n cm (u tiên cho tr n cm nát sau cho tr n cm thng nh ngi ln) và c u tiên thc n. Tr n 3 ba chính (sáng, tra, chiu), 2 — 3 ba ph (gia bui sáng, x chiu và ti). Thc n trong ba ph cho tr có th là cm ngui, khoai, mì, bánh, sa u nành, hoa qu nhng phi bo m sch, không ôi thiu. — m bo cht lng ba n cho tr Ba n ca tr không ch cn m bo y s lng còn phi m bo các cht dinh dng cân i, hp lí, phù hp vi la tui. Ba n cn m bo nng lng và các cht dinh dng nh: cht béo, ng, mui khoáng và vitamin. Thc n tt cho tr là thc n mm, sch, an toàn, d tiêu hoá vi tr. ó là nhng thc n sn có a phng mà các gia ình, k c gia ình nghèo nht thng dùng nuôi tr kho mnh. Gm có nhng thc n sau: Thc n giàu cht bt ng nh go, ngô, khoai, sn, mì mía Thc n giàu cht m nh trng, tht cá, tôm, cua, c, u, Thc n giàu cht béo nh m, du n, lc, vng, da Thc n giàu vitamin và mui khoáng nh: rau, c, qu các loi 2. Chăm sóc vệ sinh a. S cn thit phi chm sóc v sinh cá nhân cho tr Da giúp c th chng li các tác nhân ca môi trng sng xung quanh. Da tr em có c im mm, mng, nhiu mch máu, d b tn thng. Gi gìn v sinh thân th tt giúp da kho mnh, phòng chng bnh tt. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 65
12. b. Bn cn làm gì m bo v sinh cho tr? — Gi v sinh cá nhân cho tr + Cha m cn thng xuyên ct móng tay cho tr, tp cho tr có thói quen sch s, ra tay trc khi n, khi tay bn và sau khi i v sinh, gi sch qun áo, ni , ni chi, không lê la di t, hn ch i chân t. + Tp cho tr ánh rng vi bàn chi và thuc ánh rng có fluor, súc ming sau khi n. Không nên cho tr n bánh ko ngt trc khi i ng. + Tm ra cho tr thng xuyên bng nc sch và xà phòng thm. + Ty giun nh kì cho tr. + Thông qua th ca, truyn k, trò chuyn và các hot ng trong ngày, cha m kt hp giáo dc v sinh và hành vi vn minh cho tr. — To môi trng sng xung quanh tr luôn sch s + Gia ình phi có h xí hp v sinh, phân ca tr c vào h xí. Hng dn tr i v sinh úng ni quy nh. + Tr c dùng nc sch t nc máy, ging khi hoc nc ma; b lc, b cha có np y. Gi ngun nc n sch s, xa nhà v sinh, chung gia súc ít nht t 8 — 10m. + Rác thi phi ng trong thùng có np y hoc c chôn di t hay t thng xuyên. + Chung gia súc làm xa nhà. Thng xuyên quét dn nhà ca sch s, khi thông cng rãnh, phát quang bi rm quanh nhà. + Tr cn c sng ni sch s, có nhiu cây xanh và ánh sáng. — V sinh an toàn thc phm + Chn mua thc phm sch, an toàn. + Ra tay bng xà phòng trc khi nu và trc khi n. + S dng tht cho thc phm sng và thc phm chín riêng. + Nu chín, k thc n. n ngay thc n sau khi nu. y kín thc n cha kp n. + Bo qun thc n tránh bi bm, rui u, kin hoc côn trùng khác xâm nhp. + un k thc n trc khi n li. + Dùng nc sch ung. 66 | MODULE MN 11
13. Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc trẻ ốm a. Bn hãy suy ngh và vit ra các ni dung mà bn t vn cho các bc cha m v chm sóc tr m trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung t vn cho các bc cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Mt s du hiu khi tr m và cách theo dõi Khi tr có nhng biu hin khác thng nh: kém n, bun bã, không chu chi, ít tham gia vào các hot ng, st, ho, khó th, au u, tiêu chy, nôn có th là tr b m. 2. Cách chm sóc tr m — Chú ý cho tr ung nc y (nht là khi tr b st, b tiêu chy ). Nc ung ca tr có th là nc hoa qu, nc rau, nc oresol, cháo mui, mui ng hoc nc ã un sôi. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 67
14. — Thc hin chm sóc v sinh cá nhân cho tr, giúp tr tng sc kháng, chng bnh tt. — To mi iu kin tr c ngh ngi, vui chi ni không khí trong lành, thoáng mát. — Trong quá trình chm sóc nu thy tr có du hiu bt thng thì a tr n c s y t gn nht c khám và iu tr. — Cho n nhiu loi thc n khác nhau ba n cht, n nhiu ba hn bình thng, chn nhng thc n d tiêu hoá và luôn thay i cách ch bin. * Chm sóc tr b st — Khi tr b st, t tr nm ni yên tnh, ci bt qun áo, lau mình cho tr bng nc m. Nu tr toát m hôi cn lau khô, thay qun, áo (m hôi ra nhiu, làm t qun áo ). — Cho tr ung nhiu nc hn bình thng nh nc qu, nc mui ng, oresol, nc sch ã un sôi — Cho tr ung thuc h st Paracetamol theo ch dn ca cán b y t. — Cho tr n c s y t khám bnh nu tr st cao trên 38,5 0C. * Chm sóc tr nôn — t tr nm nghiêng hoc ngi dy phòng tr hít phi cht nôn gây ngt th. Lau sch cht nôn trên ngi tr, thay qun áo nu cn, ân cn ng viên tr, tránh tr b lnh. — Sau mi ln tr nôn nên cho tr ung mt cc nc m tránh mt nc do nôn. Nc cho tr ung có th là nc oresol, cháo mui, nc mui ng, nc hoa qu, nc sch ã un sôi, nc chè — Nu tr nôn nhiu cn a n c s y t gn nht. Thu dn cht nôn, lu gi cht nôn vào dng c sch, kín báo vi y t. — Chm sóc tr và tip tc cho tr n thêm ba và dinh dng tt cho n khi tr phc hi sc kho. 68 | MODULE MN 11
15. Hoạt động 3: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về cách phòng và xử lí một số bệnh thường gặp ở trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi a. Bn hãy suy ngh và vit ra các ni dung cn t vn cho các bc cha m v cách phòng và x lí mt s bnh thng gp tr t 3 — 36 tháng tui. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung bn ã t vn cho cha m có con 3 — 36 tháng tui mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên, bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI Tr tui này rt nhy cm vi mi s thay i và kh nng kháng bnh tt thp, do ó d mc các bnh nhim khun, lây. Chúng tôi s cung cp cho bn mt s kin thc c bn nht v cách phòng và x lí mt s bnh thng gp tr nh. 1. Cách phòng và xử trí bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính a. Biu hin ca bnh Viêm cp tính ng hô hp do nhiu nguyên nhân nh bi, lnh, không khí b ô nhim, viêm amian, viêm VA, viêm hng, nht là vi nhng tr sng trong môi trng có nhiu khói bi. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 69
16. Khi tr b ho st, a s là nh, thng t khi ri li tái phát t khác nhng vn mà chúng ta cn quan tâm là t nhng viêm nhim thông thng có th bin chng thành viêm phi vi nhng biu hin sau: — Th nhanh hn bình thng: khi tr di 2 tháng th 60 ln/phút tr lên, t 2 tháng — 12 tháng th 50 ln/phút tr lên, t 12 tháng — 5 tui th 40 ln/phút tr lên thì c coi là th nhanh. — Ho kéo dài, mt mi, chán n, có th b co git, ng li bì, th rít khi nm yên, th khò khè kèm theo st hoc h nhit , không ung c — Co rút lng ngc: khi hít vào lng ngc phía di b sn hoc hõm di xng c b rút lõm vào. b. Bn cn làm gì khi tr b nhim khun hô hp cp tính? Nu tr ch ho, st mà không có du hiu viêm phi — Tip tc cho tr bú m và n trong lúc b bnh, n thêm thc n b dng và thêm ba cho n khi tr có cân nng bng hoc cao hn trc khi b bnh. — Cho tr ung nhiu nc, k c nc trái cây, cho ung thuc nam thông thng hoc thuc h st paracetamol. Nu ho vì tri lnh thì chng lnh cho tr và tránh xa ni khói, bi, nht là khói bp, khói thuc — Làm sch, thông mi nu tr b ngt mi bng cách hút mi cho tr, nh thuc nh mi theo hng dn ca cán b y t. Nu có du hiu viêm phi cn chuyn ngay ti c s y t. c. Phòng bnh — Cho tr bú m và n ung y . — Gi v sinh nhà . Không un nu trong nhà hoc không tr hít th khói thuc lá, khói bp, bi bm. — Gi m cho tr, tránh nhim lnh t ngt. Không tr nm trc tip xung nn nhà, không tr nm ni gió lùa, trc tip di qut. — Thc hin tiêm chng, phòng bnh cho tr theo hng dn ca y t c s. Chú ý m bo thc hin úng lch tiêm chng 70 | MODULE MN 11
17. 2. Cách phòng và tránh bệnh tiêu chảy a. Biu hin Tr i i tin phân lng và i t 3 ln tr lên mi ngày, có khi tóe nc, kt hp vi nôn hoc st. Tiêu chy có th là mt biu hin ca nhiu bnh nh t hoc ng c thc n Khi tr b bnh tiêu chy cn bù nc cho c th qua ng ming ch không phi cho dùng kháng sinh hoc tiêm, truyn. b. Cách x trí ban u Ung nc nhiu hn bình thng. Tt nht là ung dung dch Oresol. Cách ung: Tu theo tui và tình trng mt nc ca c th. tr em có th áp dng nh sau: Dung dch Oresol: Tr t 2 — 10 tui ung 100 — 200ml (1/2 cc thu tinh). Ngoài ra, bn có th cho tr ung nc mui ng, nc hoa qu, nc sch ã un sôi, nc chè c. Ch n, ung i vi tr a s tiêu chy thng nh, nu x trí nh trên có th t khi. m bo chng mt và suy dinh dng cho tr, nht là tr nh thì không c bt tr nhn n, ung mà trái li cn phi n nhiu ba hn, n nhiu cht b dng d tiêu và cht lng hn. Ch dùng kháng sinh khi có hng dn ca thy thuc. Tuyt i cm dùng viên ra, sái thuc phin cm tiêu chy. d. Các du hiu nguy him cn chuyn ngay n c s y t — Phân tóe nc dù không mót rn (du hiu ca t). — Nôn liên tip. — Khát nc liên tc mà không n, ung c. — St. — Phân có máu. — Tiêu chy liên tc trong 3 ngày. e. Cách phòng bnh Gi v sinh thân th, nht là ra tay bng xà phòng trc khi n, sau khi i tin. Gi v sinh n ung: n sch, ung sch, m bo các yêu cu PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 71
18. v v sinh an toàn thc phm. S dng nc sch; không vt rác ba bãi; không phóng u by; tích cc dit rui, gián, chut b Khuyên các bà m cho con di 1 tui i tiêm phòng bnh si vì si d bin chng tiêu chy. 3. Tiêm chủng và phòng dịch Tiêm chng bo v cho tr em không b mc các bnh : lao, bch hu, un ván, ho gà, bi lit, si. Nhng bnh này có th làm cho tr em b tàn ph hoc cht. Tr em sng sót sau khi b nhng bnh này cng b yu i và có th cht do suy dinh dng hoc do nhng bnh khác: bnh si là nguyên nhân quan trng gây ra suy dinh dng, chm phát trin trí tu, bnh un ván xâm nhp c th qua vt xây xát, bn d gây cht ngi nu ngi ó cha c tiêm chng. Khi b m tr cn phi c chm sóc và iu tr úng, kp thi, iu này s giúp tr khi bnh và hi phc sc kho nhanh chóng. Ngc li, nu tr không c chm sóc và iu tr kp thi có th nh hng xu n s phát trin ca tr, thm chí có th nguy him n tính mng. Cách tt nht gi tr kho mnh và phòng chng bnh tt là dinh dng tt, v sinh phòng bnh và tiêm phòng y cho tr. Phn ln bnh thông thng ca tr có th x trí và chm sóc ti nhà. iu quan trng là cha m cn phi bit các du hiu nguy him a tr n c s y t kp thi. Tiêu chy cp và nhim khun hô hp là các bnh thng gp nht tr nh. Hoạt động 4: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về cách phòng tránh một số tai nạn, thương tích cho trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi thường gặp ở gia đình a. Bn hãy suy ngh và vit ra các ni dung t vn cho các bc cha m v cách phòng tránh mt s tai nn, thng tích tr t 3 — 36 tháng tui thng gp gia ình mà bn ã vn dng trong thc tin. 72 | MODULE MN 11
19. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho cha m có con t 3 — 36 tháng mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên, bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm hoàn thin hn. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Các nguy cơ gây tai nạn thương tích cho trẻ tại gia đình Nhà ca sp xp thiu ngn np, không hp lí, c ba bãi, môi trng xung quanh tr thiu an toàn là tác nhân có th gây tai nn thng tích cho tr. C th là: — Do nhit : Tip xúc vi các vt nóng (thc n nóng, phích nc sôi ). Tip xúc vi các thit b nu n không m bo an toàn do không c che chn, bo v. Tip xúc vi các vt gây cháy nh bao diêm, bt la không úng ch, tr có th vi ti c. — Do in: Các thit b nh cm không úng quy cách hoc không có thit b bo v, dây dn in b h, các dùng b rò in — Do vt sc, nhn: Mnh thu tinh, dao, kéo trong tm vi ca tr. — n phi các loi thc n ôi thiu hoc có cht gây c: Thc n lâu, không y cn thn chut, gián, vi trùng xâm nhp, hoc bn thân thc n có cha cht c nh cá nóc, trng cóc, mm khoai tây PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 73
20. — Do hoá cht: Các cht ty ra, thuc c (hoá cht tr sâu, thuc dit chut ), thuc ung không úng ch, trong tm vi ca tr. — cao: Các bc thm cao, cu thang không có tay vn, gác xép không có thành chn, các cây cao xung quanh nhà không có rào ngn hoc không có ngi trông tr do ó tr trèo lên d b ngã. Các vt treo hoc gác trên cao nhng có nguy c ri xung mi khi các tác ng mnh có th gây thng tích cho tr. — Do các loi chi, trò chi nguy him nh kim, súng; Do h phân sâu, h vôi không c che chn hoc ao, ging nc không có np y; Do thiu s giám sát, trông nom ca tr ln hn, ca b, m, ông, bà hoc ngi trông tr. 2. Cách phòng tránh a. Xây dng môi trng an toàn — dùng trong gia ình phi an toàn cho tr khi s dng: bàn gh, t, cu thang cn chc chn, các dng c cha nc phi có np y. Cha m phi thng xuyên kim tra phòng tránh tai nn cho tr — Nhng vt nguy him nh in, thuc men, dao, kéo, nc sôi phi ngoài tm vi ca tr. b. Hng dn ngi chm sóc tr — Nhng gia ình có tr ln giúp cha m trông em, cn hng dn cho các cháu bit cách m bo an toàn và phòng tránh tai nn cho c em bé và anh, ch. Nhc nh tr không chi gn bp la, gn ao, h, ging nc, không em bé ngi mt mình hoc t em trên bàn, gh, ch cao d xy ra tai nn, không cho em bé chi vt nh nh ht, ht, cúc áo d b hóc, sc. — Cn cn thn khi bón cho tr n (c bit là tr nh), không cho tr n khi tr ang khóc hoc ang ci, ùa, không bt mi tr khi cho n — a im vui chi phi an toàn, hng dn tr không chi trên ng giao thông, ch, gn ao, h, sui — Mi lúc, mi ni, ngi ln hoc anh ch ln hn cn mt ti tr nh, dy tr nhn bit nhng ni nguy him. 74 | MODULE MN 11
21. c. Cách x trí Khi tai nn xy ra cn bình tnh, tìm cách loi b nguyên nhân gây ra tai nn, ng thi tin hành s cu và a tr n c s y t gn nht. Môi trng sng ca tr gia ình cn luôn sch s, thoáng mát v mùa hè, m áp v mùa ông. Các thit b trong nhà cn b trí an toàn, không gây nguy him cho tr. Ngi ln trong gia ình cn mt ti tr mi lúc, mi ni. Cn hng dn tr nhn bit nhng ni nguy him và cách phòng tránh. Nội dung tư vấn 2 GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN TRẺ TỪ 3 – 36 THÁNG TUỔI (4 tiết) Hoạt động 1: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về luyện giác quan và phát triển vận động cho trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng ni dung t vn cho các bc cha m v luyn giác quan và phát trin vn ng cho tr t 3 — 36 tháng tui mà bn ã vn dng trong thc tin. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 75
22. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Vì sao cần luyện giác quan và phát triển vận động cho trẻ nhỏ? tui nhà tr, tr bt u hình thành và phát trin các vn ng nh: trn, bò, ngi, ng, i, chy, nhy, ném, leo trèo, c ng khéo léo ca bàn tay và ngón tay. S phát trin các vn ng này liên quan n s phát trin ca h thn kinh và nh hng n s phát trin trí tu ca tr. Bi vì giai on này tr hc qua các vn ng và các thao tác thc hành. Tr nh nhn bit s vt, hin tng qua s cm nhn ca các giác quan. Do ó s tinh nhy ca các giác quan nh hng n s nhn thc ca tr. Vì vy các giác quan ca tr phi c tp luyn phát trin s nhanh nhy ca giác quan ó. 2. Cha mẹ có thể luyện giác quan, vận động cho trẻ bằng cách nào? Mt s trò chi cha m có th s dng luyn giác quan và vn ng cho tr nh: * Các trò chi phát trin giác quan cho tr — Các trò chi phát trin thính giác: Bt chc âm thanh xung quanh và âm do tr phát ra; V tay theo các cách khác nhau (to — nh, nhanh — chm ); S dng ng iu khác nhau; Nghe âm thanh ca các dùng, nhc c. — Các trò chi phát trin th giác: Nhìn các túm vi màu, chi có màu sc; Ú oà — Các trò chi phát trin xúc giác: S các loi ht ht, các loi qu, lá; S các loi vi mm — cng, nhn — ráp, khô — t; S các vt nóng — lnh — m; S vt nhn — ráp, — Các trò chi phát trin khu giác: ngi mùi các li qu, lá, hoa, các loi cht liu khác (nc hoa, du thm ); Mùi các loi thc n. 76 | MODULE MN 11
23. — Các trò chi phát trin v giác: Nm các loi qu, thc n, các v ngt, chua, mn, nht, * Các trò chi phát trin s khéo léo ca bàn tay và ngón tay: Vy tay, múa khéo; Cp cua b gi; Bóng hình bng bàn tay và ngón tay (chó, chim, bm, th ); Lng hp, xâu ht, xp, lp ghép * Các trò chi vn ng: Giã go; Nhong nhong; Cng kênh; Trn tìm; Nu na nu nng; Bt chc vn ng ca các con vt, các hin tng xung quanh; Trò chi vi bóng (ln, tung, ném, p, bt ) Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về giao tiếp tình cảm cho trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng ni dung t vn cho các bc cha m v giao tip tình cm cho tr t 3 — 36 tháng tui mà bn ã vn dng trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 77
24. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Vì sao giao tiếp tình cảm ở trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi lại quan trọng? i vi tr nh, giao tip là s gn bó, trò chuyn, chi ùa gia tr và nhng ngi xung quanh. Giao tip tình cm ca ngi chm sóc i vi tr là s th hin thái yêu thng, quý mn tr thông qua ng iu li nói, iu b nét mt, ánh mt, c ch trong chm sóc, trò chuyn, chi ùa vi tr. Giao tip tình cm ca ngi chm sóc góp phn a n cho tr nhng cm giác an toàn; Khêu gi nhng xúc cm tích cc: vui mng, rng r, hnh phúc c yêu thng, hng thú trong hot ng; Kích thích s hình thành và phát trin tr nhng phm cht t tin, t lc và hoà hp; Phát trin trí tò mò, kh nng sáng to; Tích ly c nhng kinh nghim sng. Tóm li: Nhu cu giao tip vi ngi ln là nhu cu sng ca tr. Giao tip tình cm vi tr là iu kin tiên quyt tr ln lên thành ngi. Các biu hin giao tip ca tr 3 — 36 tháng tui Tr 2 tháng tui — Mm ci khi thy mt ngi ln, mm ci theo ngi ln. — Cm nhn giao tip tr mnh m và chính xác qua xúc giác. — Lng nghe âm iu du dàng ging nói ca ngi chm sóc. Tr t 3 — 6 tháng tui — C ng chân tay t ra vui mng khi có ngi ln trò chuyn. — Sn sàng giao tip vi ngi ln, ci hoc kêu lên thích thú khi ngi ln hôn hít, trò chuyn, ùa vui. Tr t 6 — 9 tháng tui — Thích c ngi chm sóc gn và vui ùa. — Thích bt chc hành vi ca ngi ln: v tay, múa khéo, ú oà — S ngi l: trn, oà khóc khi ngi l hi han Tr t 9 — 12 tháng tui — Rt thích chi vi ngi ln: chi tìm vt, ú oà, kéo ca la x, tênh tênh, công kênh 78 | MODULE MN 11
25. — Bt u tìm hiu mt s cm oán hoc mt s yêu cu n gin ca ngi ln. Tr t 1 — 2 tui — Nhu cu giao tip phát trin mnh, tip xúc và biu l giao tip vi nhiu ngi, nhiu la tui khác nhau. — Tr tìm cách chi chung vi bn nhng hay phá, ging chi, cu véo, dt tóc nhau. — Bc u bit chi các trò chi bt chc và mô phng hành ng ca ngi ln. Tr 2 — 3 tui — Dn bit chi vi bn. — Trong khi chi tr dn mun vt khi s bo tr ca ngi chm sóc: mun chi nhng gì tr mun, bng bnh, d ni nóng, nu b ép buc d ln ra khóc, hn. — Thích tip xúc vi vt, coi vt nh ngi, ví d: tr ánh cái gh làm tr ngã, á cái tng làm tr cc u. 2. Các hoạt động giao tiếp tình cảm của cha mẹ và những người chăm sóc với trẻ nhỏ ở gia đình Các k nng giao tip tình cm ca cha m và nhng ngi chm sóc tr gia ình: — Nhn ra nhanh các nhu cu giao tip ca tr và áp ng các nhu cu ó. — S dng ng iu li nói, n ci, iu b nét mt, ánh mt, c ch trong giao tip vi tr. — S dng li nói mt cách rõ ràng, mch lc. — S dng nhiu li nói i thoi thay cho nói mnh lnh. — Luôn c gng tr li các câu hi ca tr. — Khi nói chuyn vi tr, luôn nhìn vào mt tr, ngi va tm vi tr, lôi cun s chú ý ca tr. — Khuyn khích tr biu l nhng cm xúc cá nhân. — Tôn trng i vi nhng cm xúc khác nhau và ý ngh ca tr. — Luôn khen ngi, ng viên khuyn khích tr trong vic t gii quyt các vn ca tr. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 79
26. Hoạt động 3: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về cách trò chuyện với trẻ 3 – 36 tháng tuổi để dạy trẻ học nói a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng ni dung t vn cho các bc cha m v cách trò chuyn vi tr t 3 — 36 tháng tui mà bn ã vn dng trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho các bc cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Vì sao cần chú ý dạy trẻ học nói, phát triển ngôn ngữ cho trẻ? Ngôn ng là công c chính trong giao tip. Ngôn ng giúp tr bc l suy ngh, mong mun, tình cm ca bn thân. Quan trng hn ngôn ng là nn tng ca s hiu bit, là nn tng ca t duy. Tr có vn t ln s hc các khái nim tt hn và hiu c cái chúng ang hc. ng thi ngôn ng cng là ch s ánh giá s phát trin ca tr. Tr nh hc nói t môi trng xung quanh. B m, nhng ngi ln trong gia ình có th giúp tr hc nói tt hn khi thng xuyên trò 80 | MODULE MN 11
27. chuyn và k chuyn, c th cho tr nghe. Trò chuyn vi tr hng ngày s giúp tr phát trin ngôn ng, t duy làm tng tình cm gia cha m và con cái. 2. Cách trò chuyện với trẻ * Vi tr di 1 tui — Khi trò chuyn vi tr cn luyn cho tr kh nng nghe, nhìn và giúp tr phát trin b phn phát âm. Khi thay tã, cho tr n, bn có th nói nng cho tr, hát ru cho tr nghe. Cho tr c nghe nhiu loi âm thanh khác nhau nh ting tc li, ting v tay, ting chim hót, ting gà cc tác, nhng bn nhc , cho tr c nhìn và chi các vt khác nhau. — Khi bn cho tr nhìn hoc cm và ùa nghch vi vt bn nên gi tên vt. Ví d: Bn cho tr xem con gà ang m thóc, bn ch vào con gà và nói: “ây là con gà”. Bn nên nhc i nhc là t “con gà”. Khi trò chuyn vi tr bn luôn khen ngi và mm ci vi tr. — i vi tr càng nh, càng cn có s tip xúc, nói chuyn trc tip ca b m, c bit là m, có th trò chuyn vi tr lúc cho tr bú, n, thay tã lót, tm cho tr * Tr t 1 — 3 tui — Bn cn hng dn cho tr nh tên gi ca các vt. Bn có th t ra câu hi rt khác nhau nh: Mm, mt hoc chân ca con vt âu? Cái èn ca ô tô âu? Hoc nói v hình dng và màu sc ca vt, chng hn chn qu bóng màu xanh, màu , màu vàng — Bn cùng xem tranh vi tr, gi tên các vt v trong tranh; Cho tr tìm hiu, khám phá vt xung quanh bng cách cho tr quan sát hình v trong tranh và tìm xem trong nhà có vt nào ging vt trong tranh — Khi tr nói lp, nói câu không úng, hoc nói sai t, cn kp thi sa cho tr bng cách nói úng và cho tr nhc li. Tuyt i không nhc li nhng t, nhng câu mà tr nói sai. — Nhng lúc ri rãi nên c th, k chuyn, hát cho tr nghe hay dy tr hát, c th. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 81
28. Hoạt động 4: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về cách giúp trẻ phát triển tính tự tin, tự lập a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng ni dung t vn cho các bc cha m v cách phát trin tính t tin, t lp tr mà bn ã vn dng trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Vì sao phải dạy trẻ tự tin, tự lập? T tin là mi ngi bit c giá tr ca bn thân và bit mình có th làm c iu gì tt cho bn thân và mi ngi. Tr t tin là tr mnh dn bày t suy ngh và vic làm ca mình cho ngi khác nghe. Ngc li, mnh dn thng i ôi vi t tin và t lp nu c cha m, nhng ngi chm sóc to iu kin, ng viên, khuyn khích kp thi. Tr t tin, t lp thng mnh dn nói nhng câu: “Con làm c”; “Con hát c”; “Con bit ”; “Làm cái ó thì d” 82 | MODULE MN 11
29. Tr t tin, t lp thng hc tp tt hn, tình cm n nh, giao tip nhy bén, kh nng hoà ng vi các bn tt hn trong cuc sng. 2. Cha mẹ cần làm gì để giúp trẻ phát triển khả năng tự tin, tự lập? * Bt u bng bn thân mình — tp cho tr nhng thói quen tt cha m phi là nhng tm gng cho tr noi theo. — Bn hãy to mi c hi tr t thy “mình” có nhiu phm cht tt và rt gii giang. + Hãy chng t cho tr bit tr luôn c yêu thng thông qua li nói và hành ng ca bn. + Ngi ln cn có ý thc dy tr mt s nn np, thói quen t phuc v bn thân. Cn tránh làm h tr nhng vic n gin mà bn thân tr có th gii quyt c nh t xúc cm, t mc qun áo, bê gh, thu dn chi sau khi chi Tr hc bng cách làm th, ngi ln cn gi ý cho tr t làm. Quan trng là bn cn bit và quyt nh lúc nào cn giúp, lúc nào thì tr t gii quyt. + Luôn tìm ra mt tích cc trong nhng c gng ca tr i vi tr thiu t tin, cn khen ngi ngay t nhng c gng bc u ca tr và ng viên liên tc mt cách thin chí, không chê bai ch trích khi tr làm sai. Hoan hô khi tr t ng chng c, nói nhng li ng viên nh: “Con trai ca m ngoan quá, con bit t xúc cm ri”; “Con ca m gii quá, con ã t i dép c ri” — Hãy c gng hiu nhng biu hin cm xúc ca bé qua ngôn ng “c th”: khóc to, nhon ci, phát âm g g, on ngi, cong lng bit bé có nhu cu gì và áp ng nhng biu hin ó ca tr. Nhng ngi àn ông trong gia ình: ông, b, chú, bác, anh em trai cn dành thi gian chi và chm sóc tr. + Giao nhim v cho tr Nhim v phi phù hp vi kh nng ca tr, gn vi hng thú ca tr, càng hp dn tr càng tt. Nu nhim v t ra cao, d gây cho tr nn chí, thiu t tin vào chính mình dn n hoang mang, s khó khn. Tr nh rt hay s hãi. Cn gn gi, an i, dn dn tr s không s hãi na. Không nên do dm làm tr s hãi mt cái gì ó. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 83
30. + S t tin, t lp ca tr bt ngun t ngôn ng ngi ln s dng và cách ngi ln khuyn khích tr th nghim cái mi và t ti thành công. (VD: Khi tr tp ng chng, ngi ln khuyn khích tr t tin bng cách v tay hoan hô khi tr mnh dn b tay ng chng mt mình). + To cho tr có cm giác bn luôn bên cnh giúp tr iu này rt quan trng khi tr gp mt iu gì ó s hãi, ng thi bn hãy giúp tr phi i mt vi ni “s” ca bn thân. Chng hn khi a tr i tiêm phòng, hãy a mt cái gì ó cho tr ôm (búp bê hoc con thú nhi bông), ng viên, ôm tr vào lòng. Hoạt động 5: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về cách khuyến khích tính tò mò, sáng tạo ở trẻ nhỏ a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng ni dung t vn cho các bc cha m v cách phát trin tr tính tò mò, sáng to mà bn ã vn dng trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. 84 | MODULE MN 11
31. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Sự cần thiết phải khuyến khích trẻ tò mò, sáng tạo — Tò mò là c s ca s hc hi, mt a tr tò mò luôn luôn tìm tòi nhng cái mi hc hi, làm, tình hung gii quyt. — Khuyn khích s sáng to tr, tr s tr nên t tin, hiu bit nhiu iu và mnh dn hn. Tr s có nhiu c hi phát trin nhng kh nng c bit, chun b tt cho cuc sng hc tp lâu dài. 2. Cha mẹ cần làm gì để khuyến khích và phát triển tính tò mò, sáng tạo ở trẻ? — i vi tr s sinh, thng xuyên thay i t th nm ca tr tr có th nhìn thy nhiu th khác nhau xung quanh. — Khi trò chuyn vi tr bn có th to ra nhng v mt khác nhau. Bn có th chúm môi, lè li, há mm, “làm xu” và cho tr bt chc. — Chi các trò chi kích thích s tò mò ca tr nh “Ú oà”, “Chic túi kì diu”, “Tp tm vông, tay không tay có” Khi tr ln hn có th cho tr chi các trò chi: “Cái gì bin mt”; “Tìm vt theo yêu cu”, — ng viên và khen ngi hng ngày: mm ci vi tr, hoan hô tr khi tr làm c mt iu gì ó, cho dù là rt n gin. — Thng xuyên nói vi tr là tr rt áng yêu và thông minh cho dù tr có xinh tht, thông minh tht hay không. — To cho tr luôn c chi vi vt, chi trong môi trng an toàn bng nhiu cách. Ví d: a cho tr nhng dùng n gin và ng viên tr to ra nhng ting ng khác nhau hoc chi xp các vt ó theo cách riêng ca tr Tóm li: + Tò mò, sáng to là c s ca vic hc hi. Tr tò mò, sáng to s mnh dn hn trong giao tip, s tr nên t tin hn và s hc tt hn trng ph thông và n nh hn v tình cm. + S tò mò ca tr bt u ngay t khi tr ra i. + Mi tr u có tính tò mò, sáng to theo cách riêng ca mình khám phá th gii xung quanh và trao i vi nhng ngi khác. Khi chúng ta ng viên c phong cách riêng thì tính tò mò, sáng to ca mi tr c phát trin, tr s t tin hn, hc c nhiu iu hn. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 85
32. + Cha m cn giúp tr tr nên tò mò, sáng to trong môi trng an toàn và thông qua vui chi. Hoạt động 6: Tìm hiểu nội dung tư vấn cho các bậc cha mẹ về cách chơi với trẻ a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng ni dung t vn cho các bc cha m v cách chi vi tr mà bn ã vn dng trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Vì sao cha mẹ cần hướng dẫn trẻ chơi? Vui chi là hot ng thit yu ca tr mm non. Thông qua hot ng vui chi, tr c phát trin th cht, ngôn ng, nhn thc, tình cm và thm m Vui chi giúp tr hc nói, tìm hiu môi trng sng và bit cách ng x phù hp trong cuc sng (bit chia s, hp tác, l phép, t quyt nh và bit t chi ). Cha m nên tìm hiu nhu cu vui chi ca tr quan tâm, có ý thc t chc hng dn tr chi mi ni, mi lúc, giúp tr phát trin toàn din. 86 | MODULE MN 11
33. 2. Cha mẹ hướng dẫn trẻ chơi như thế nào? * chi ca tr tr chi c cn phi có chi vì chi là sách giáo khoa ca tr. Vy chi ca tr nh bao gm nhng gì? — chi cho tr có th là mt s b phn c th. Tr nh thng chi vi các b phn ca c th. Chng hn: vi tay (xòe bàn tay, v tay, cua qup, i ch, làm c gng bng ôi bàn tay ) vi chân (chèo thuyn, phi nga, xích u bng chân ) hoc phi hp các b phn ca c th (chng n, chng hoa, ngi trên lng phi nga, chi ú oà ). — chi cho tr là nhng vt thng dùng trong sinh hot hng ngày: gh, r, rá, vòng, m chén, t lch — chi cho tr là nhng nguyên vt liu thiên nhiên (các loi khi g, ng tre, hoa, ). — chi cho tr phi an toàn, không gây nguy him cho tr (không sc nhn, không d v, d gãy, không làm xc da, chy máu tr, không c hi cho tr). * Cách hng dn tr chi i vi tr di 6 tháng tui — Cho tr nhìn khuôn mt ngi thân, trò chuyn vi tr khi cho tr bú, thay tã, tm — Cha m nên chn nhng chi có màu sc sc s (mnh vi màu, qu bóng nha nhiu màu ) treo gn tr tr có th chm vào c hoc di chuyn trc mt tr tr nhìn theo hoc vi chi. — Cho tr nghe các âm thanh khác nhau nh: ting tc li, ting nói, ting ci ca ngi thân; ting kêu ca chi, âm nhc, ting súc sc, ting ng vt kêu, gió thi. Chú ý các âm thanh nh nhàng, êm ái. — Dùng chi kích thích tr vn ng (ly, trn, nhún nhy ). — Va chi, va nói tr hiu ting nói và làm theo. i vi tr t 6 — 12 tháng tui — Cho tr chi vi các dùng gia ình nh: s dng chiu làm cng cho tr bò, chui qua; trn b qua vt cn (gi nh); cm, nm, lc chi; v tay; b vào ly ra; chuyn mt vt t tay này sang tay kia, chng hoc lng các khi hp — Dùng chi tp i: bóng, xe kéo, xe y, xe tp i PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 87
34. — Trò chi “Mm âu, mt âu, mi âu” — Chi mt vài trò chi dân gian nh nhàng nh: “Kéo ca la x”; “Nu na nu nng”; “Chi chi chành chành”. i vi tr t 1 — 3 tui — Cha m, ông bà dy tr nhn bit và hng dn tr s dng mt s dùng gn gi nh bát, thìa, ca, cc; gi ý cho tr chi vi các vt khác nhau. — Khi tr c gn 2 tui, nên hng dn cho tr chi trò chi bt chc nh: b em, ru em ng, cho em n, tm cho búp bê — Tìm dùng, chi theo mt s c im n gin (tìm chi mm, cng, trn/ xù xì ). — Hng dn tr phát âm theo ting kêu ca mt s con vt gn gi (mèo, chó, gà, vt ). — Hát và tp mt s ng tác n gin theo li bài hát, dy tr “múa khéo” — Khi chi vi tr, cha m nên trò chuyn vi tr, dy tr tp nói, dy tr gi tên chi, màu sc. Nội dung tư vấn 3 MỘT SỐ BIỂU HIỆN KHÓ KHĂN CỦA TRẺ TRONG PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG, NHẬN THỨC, NGÔN NGỮ, GIAO TIẾP VÀ NHỮNG ĐIỀU CHA MẸ NÊN LÀM ĐỂ GIÚP ĐỠ TRẺ (1 tiết) Hoạt động 1: Tìm hiểu một số biểu hiện khó khăn của trẻ trong phát triển vận động, nhận thức, ngôn ngữ, giao tiếp và những điều nên làm để giúp đỡ trẻ a. Bn hãy nh li mt s biu hin khó khn ca tr trong phát trin vn ng, nhn thc, ngôn ng, giao tip mà bn ã t vn cho các bc cha m giúp tr trong thc tin. 88 | MODULE MN 11
35. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các ni dung hng dn và t vn cho các bc cha m mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI Cha m là ngi chm sóc giáo dc và giúp tr phát trin ht tim nng vn có ca tr, ng thi là ngi u tiên phát hin ra mt s du hiu có nguy c có s can thip phù hp. Sau ây là mt s iu lu ý cho các bc cha m và ngi chm sóc tr gia ình: 1. Đối với trẻ có khó khăn trong phát triển vận động * Du hiu nhn bit tr có khó khn v vn ng i vi tr nh di 1 nm, có mt s tr có th b qua mc phát trin ca mt vài vn ng nh ly hoc bò (trong dân gian thng gi là “trn ly, trn bò”). Tuy nhiên, các c ng, vn ng khác nh ngi, ng và i thì mi tr bình thng u phi làm c. Nu tr không thc hin c thì có ngha là tr cn có s can thip, giúp . — Tr ít c ng chân tay hoc c ng cng, khó khn. — Khó gi thng bng trong vn ng, hay b ngã khi vn ng. — Nu tr ã vt qua giai on phát trin 2 — 3 tháng tui mà vn không thc hin c các vn ng theo úng mc (ví d: 9 — 10 tháng tui mà tr vn cha ngi vng hay 14 — 15 tháng tui mà tr vn cha ng và i c ). — n 3 tui vn khó iu khin các vt nh. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 89
36. Vi tr có khó khn trong vn ng cha m nên: — Tng cng chm sóc dinh dng nâng cao sc kho cho tr. — Cho tr i kim tra bit rõ th trng ca tr, ng thi hi ý kin các chuyên gia c t vn v cách chm sóc, giáo dc. — Cn có các dùng, trang thit b giúp tr nh: gh có ai cho tr ngi, xe y hoc gh có bánh xe cho tr tp i, bàn lin gh, mt bàn có th nâng lên h xung tr ngi hc và n ung — Thng xuyên lu ý n tr, kiên trì tp luyn cho tr, chm sóc giáo dc tr theo úng hng dn ca các chuyên gia. — Cho tr tham gia thc hin các bài tp phù hp vi kh nng tr có th làm c, giúp tr trong khi tr thc hin (Ví d: cm tay tr dy tr các c ng ca bàn tay, ngón tay hoc tr và tp cho tr tng bc i hay tng ng tác bò ). 2. Đối với trẻ có biểu hiện khó khăn về nhận thức * Mt s du hiu biu hin Tr có khó khn v nhn thc rt a dng và có nhng biu hin khác nhau v s phát trin tâm sinh lí. Quá trình nhn thc ca tr chm phát trin trí tu có mt s c im chính nh : Cm giác, kh nng tri giác, kh nng so sánh, phân tích, tng hp kém. Tr có th nhìn thy, nghe thy nhng không hiu nhng gì mình tip nhn c. Kh nng ghi nh ca tr có biu hin khó khn, chóng quên ngay c vi nhng vn rt c th. Tr nhn thc c nhng cái mi rt chm, ch sau khi lp i lp li rt nhiu ln mi có th nh c và ch nh trong thi gian ngn. S ghi nh này nu không c nhc li thng xuyên s b tt dn. ây là mt trong nhng khó khn ln gây cn tr n kh nng hc tp tr chm phát trin trí tu. * Nhng iu cha m cn làm Phát hin c tr chm phát trin trí tu trc 3 tui rt khó. Trong phn này chúng tôi cp ti mt s loi “khó khn” mà tr có th có và kèm theo cách khc phc. — Nu tr t ra không quan tâm hng thú, cha m cn: + K cho tr nghe nhng mu chuyn có liên quan n thc t cuc sng ca tr. 90 | MODULE MN 11
37. + Cn thng xuyên cng c tích cc nhng cái tr ã làm c. + Khen ngi kp thi mi khi tr t c nhng thành công nht nh. + Khen ngi mi khi tr có biu hin quan tâm, hng thú. — Nu tr có khó khn trong vic bt u mt nhim v, cha m cn: + Gi ý tr bt u nhim v. + Cho tr thc hin nhim v d nht trc. + a ra ch dn rõ ràng nhim v cn làm. + Cho tr thi gian thc hin nhim v. + Thng xuyên kim tra s tin b ca tr trong nhng phút u tiên. — Nu tr khó khn trong vic chú ý n li nói, cha m cn: + Kt hp ch dn bng li nói vi vic s dng hình v, tranh nh, vt tht. + Yêu cu tr nhc li ch dn ca ngi ln. + Gii thích tht c th và chia thành tng ý nh. + Ch dn cn ngn gn và c nhc i nhc li nhiu ln. + Kt hp li nói vi các thao tác c th. + Khi ch dn, cn nhìn thng vào mt tr và t tay lên vai tr. — Nu tr không th làm theo ch dn, cha m cn: + S dng ít t hn. + Cn làm mu cho tr. + Nhc li các yêu cu. + Theo dõi sát sao khi tr thc hin. + a ra ch dn rõ ràng. + Kt hp ch dn bng li vi các dùng trc quan. 3. Đối với trẻ có khó khăn về ngôn ngữ * Du hiu nhn bit tr có khó khn v ngôn ng — Không bp b lúc 3 — 4 tháng tui. Bt u bp b nhng không th bt chc âm thanh ca ngi ln lúc 4 tháng tui. Không áp ng li âm thanh xung quanh. Không thích các chi phát ra ting kêu lúc 4 — 6 tháng tui. Không quay u v phía phát ra âm thanh, không có phn ng vi nhng ting ng khi ang bú, n lúc 4 — 5 tháng tui. — Không ci thành ting hoc phát ra âm thanh lúc 6 tháng tui. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 91
38. — n 12 tháng tui mà tr không phát ra các âm thanh áp li nhng âm thanh khác. Không nói c các t n gin kiu nh: “ma ma” hoc “da da”. — Không hc c nhng iu b n gin nh: vy tay, lc u. Không hiu nhng t n gin nh: gii lm, không, chào. — Không ch c các vt hoc tranh nh, không nhìn vào nhng ngi ang nói. — n 3 tui không hiu nhng li hng dn n gin. — Nói ngng hoc nói không rõ. Gp khó khn khi gi tên các vt dng trong nhà. — Lên 3 tui vn cha nói c các câu n gin. Không din t c các nhu cu, mong mun ca mình. — Không thích xem sách tranh. — Tr thng nói sai, khi nói tr thng tránh tip xúc bng mt vi ngi nói chuyn. — Nu tr vn hiu c li nói (ch úng nhng gì c hi nh: Tai âu? Mt âu? và thc hin úng nhng mnh lnh n gin nh ly m, dép ) thì ó ch là chm nói n thun. Nu c giúp tt, nhng tr này có th phát trin li nói rt nhanh và không b chm tr v mt ngôn ng khi n tui i hc. * Nhng iu cha m cn làm — Cn quan tâm c bit i vi tr v th cht và tinh thn. — Luôn dành thi gian trò chuyn, chú ý n các nhu cu ca tr. Âu ym khích l tr bng các câu nói tình cm. — i vi tr nh kích thích tr phát âm các âm bp b, bt chc âm thanh ca ngi ln vi nhng tr nói lp, nhc nh tr nói t t. Nu tr nói sai không nên bt tr lp i lp li các câu theo mu ca ngi ln, vic này gây nên cm giác luôn có li khi nói. Nên lp i lp li nhng t mà tr nói úng, nhng t ng thu hút chú ý ca tr nh. — Nu tr b chm c din t ln cm th ngôn ng thì thng có nguyên nhân nghe kém hoc chm khôn, cn phi a tr i khám chuyên khoa tai, o sc nghe và o ch s IQ bit nguyên nhân và có bin pháp can thip kp thi. — Nu tr t ngt không nói c hoc nói nng ln xn, "nói mà không hiu" thì cn sm a tr n các chuyên khoa khám v thn kinh, tâm lí. 92 | MODULE MN 11
39. 4. Với những trẻ khó khăn về giao tiếp * Mt s biu hin ca nhng tr có khó khn v giao tip: — Tr không giao tip bng mt vi ngi chm sóc khi c 3, 4 tháng tui. — Tr không hóng chuyn, không ci vi ngi trò chuyn vi tr. — Hay s hãi, co mình li, không giao tip vi mi ngi xung quanh. — Thích ngi chi mt mình. Ch quan tâm n mình, không ý n mi ngi xung quanh. — Khó khn v nói, thm chí không bit nói khi tr c 3 tui. — Thích lp i lp li mt hành ng, s vic nào ó (Ví d: p p que xung chiu, ch xem i xem li mt on qung cáo ). — Kh nng c ch kém. — Có th có nhng hành ng quá khích nh làm au mình hoc ngi xung quanh, ném qung vt * Cha m có th làm gì giúp tr? — Hãy tht s thng yêu tr, to cho tr cm giác luôn c an toàn, c yêu thng. — Hãy tìm hiu xem tr thích và có kh nng, nhu cu gì thì nên to iu kin cho tr th hin s thích và kh nng ca tr. — Dn dp và b trí nhà ca gn gàng, tránh cho tr nhng kích thích không cn thit. — Kiên trì hng dn tr, to môi trng giao tip thân mt gn gi. — Nên cho tr n lp hc hoà nhp vi các bn. — Nên n gp bác s, chuyên gia t vn có nhng hng dn, giúp tr mt cách khoa hc và kp thi. Chúng ta bit rng nguy c ln nht ca khuyt tt xy ra tui tin hc ng có th dn ti s ngng tr quá trình phát trin bình thng, gây tr ngi i vi kh nng thích nghi ca tr và hn ch quá trình hình thành s thành thc và tính c lp tr. a s tr khuyt tt có kh nng thích nghi hoc có th c phc hi hoc bù tr nu c phát hin sm và có các bin pháp x lí thích hp. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 93
40. PHẦN III. PHƯƠNG PHÁP, HÌNH THỨC TƯ VẤN CHO CHA MẸ Hoạt động 1: Tìm hiểu phương pháp, hình thức tư vấn cho cha mẹ a. Bn hãy suy ngh và vit ra nhng phng pháp, hình thc t vn cho các bc cha m mà bn ã tip cn module MN 10 và ã vn dng trong thc tin. b. Bn hãy ghi vào v hc tp các phng pháp hng dn và t vn cho cha m có con t 3 — 36 tháng tui mà bn ã thc hin và kt qu t c. Sau khi thc hin xong các hot ng trên bn hãy i chiu vi thông tin phn hi xem có ni dung nào ging và khác nhau, sau ó bn t iu chnh ý kin ca mình cho phù hp. Nu thy cn thit bn có th a ra tho lun trong nhóm. THÔNG TIN PHẢN HỒI Các hình thc và phng pháp t vn cho các bc cha m ã c vit c th ti module MN 10, bn hãy tìm c vn dng c th vào vic t vn v chm sóc, giáo dc tr cho các bc cha m có con t 3 — 36 tháng tui. Trong phn này chúng tôi ch nêu mt s im mong bn lu ý thêm trong quá trình t vn, hng dn cho cha m: 1. Một số lưu ý đối với người tư vấn cho cha mẹ là mt t vn viên tt bn cn hiu v mt s c im hc ca các bc cha m — nhng ngi ã trng thành, ó là: 94 | MODULE MN 11
41. Ngi ln tui luôn ly kinh nghim trc ây ca h vào các tình hung hc tp. Nhng kinh nghim này có th là mt ngun lc có giá tr song có th cng là mt cn tr i vi vic hc tp ca h. — Ngi ln mun nhìn thy vic hc tp có liên quan n hoàn cnh hin ti ca h nh th nào và nó có giá tr i vi h. — Ngi ln mun nhng ngi khác tôn trng và ánh giá cao các kinh nghim ca h. — Nhng ngi ln s tích cc tham gia hc tp hn khi h cm thy rng h ang môi trng hc tp yên n (không xét nét và có s ng h). — Nhng hc viên là ngi ln phi t gii quyt vn ca mình và a ra các gii pháp ca chính bn thân h. — Nhng hc viên là ngi ln có th hc hi t các kinh nghim ca nhng ngi khác khi h cm thy rng nhng ngi khác cng ging nh bn thân h. 2. Yêu cầu đối với GV khi làm người tư vấn: hot ng hng dn, t vn t hiu qu giáo viên cn: — Tôn trng nhu cu, nguyn vng và tin tng vào kh nng ca các bc cha m trong chm sóc giáo dc tr. — Hiu c nguyn vng ca cha m và kh nng ca con h. — Có thái thông cm, thân thin, chân tht. — Kiên trì, khách quan. — T nh. — Khoan dung. — La chn các phng pháp, hình thc t vn phù hp vi i tng. 3. Các kĩ năng tư vấn bạn cần có: 8 K — K 1: K nng lng nghe. — K 2: K nng khai thác thông tin t ngi cn t vn ( ây là cha m tr) bng h thng các câu hi (bao gm câu hi óng, câu hi m, câu hi dn dt). — K 3: K nng phn hi. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 95
42. — Phn hi là vic nhc li, tóm tt, din t li nhng gì mình ã nghe, ã cm nhn t các bc cha m. Có hai loi phn hi: Phn hi thông tin và phn hi tâm trng — cm xúc. Ví d phn hi thông tin: “Ch nói rng ch ã c gng cho bé n rt nhiu tht, cá, trng vt ln cho bé nhng cháu vn b suy dinh dng úng không?” Ví d phn hi cm xúc: “Nói chuyn vi ch, tôi thy ch ã ci m và chia s nhng khó khn ca mình trong chm sóc bé vi tôi”. — K 4: K nng cung cp thông tin. Cung cp thông tin di nhiu hình thc. Thông tin phi cp nht, liên quan ti câu chuyn ca cha m. Không cung cp nhng thông tin tuy úng, nhng li mang li s lo lng, hoang mang. — K 5: K nng bình thng hoá vn (không phi là tm thng hoá). Khi cha m lo lng thái quá, hay ánh giá vn ca mình quá nng n, NTV cn bit “bình thng hoá vn ” h yên tâm hn. Ví d: Anh/ch cng ng lo lng quá, vì có nhiu bé còn b suy dinh dng nng hn nhng sau ó do iu chnh ch n ung ã tng cân u. — K 6: K nng chia nh vn . Khi cha m n t vn nhiu vn . Nhng không ai có th cùng lúc gii quyt ht mi vn , vì vy, nhà t vn cn giúp cha m xác nh vn nào là quan trng, u tiên gii quyt hàng u. Ví d: Trong câu chuyn ca anh/ch, tôi thy có nhiu vn cn gii quyt. Nào là bé li n, bé hay au m, bé quá hiu ng, Nhng theo anh/ch thì vn nào cn gii quyt trc tiên? — K 7: K nng tóm tt vn . Cuc t vn có th kéo dài nhiu gi. Giáo viên và cha m có th trao i rt nhiu vic. Vì vy, cui bui t vn, cô giáo MN cn tóm tt li nhng nét chính ca bui t vn hôm y cha m nm c tt hn. Ví d: Hôm nay chúng ta nói chuyn khá dài. Nhng tóm li, anh/ch có th nh my iu sau: Mt là ; hai là — K 8: K nng k chuyn. ôi khi thông qua mt câu chuyn ca ngi khác, hay do giáo viên t “sáng tác”, cha m rút ra c nhng bài hc cho bn thân mt cách t nhiên, không cn gò bó, khiên cng. 96 | MODULE MN 11
43. PHẦN IV. THỰC HÀNH TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC – GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 36 THÁNG TUỔI (2 tiết) Hoạt động 1: Thực hành giải quyết tình huống và tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc, giáo dục trẻ từ 3 – 36 tháng tuổi Bn hãy c các tình hung sau ây và bn có nhn xét gì v cách gii quyt tình hung ca ngi m? Bn s t vn cho h nh th nào h bit cách giao tip úng vi tr nh? Tình hung 1 Bé Quân: M i! Con gì ây? (Bé Quân 3 tui ch vào mt hình nh trong bc tranh và hi) M: Con ong. Bé Quân: Th cái gì ây? M: Cái râu (m t v khó chu). Bé Quân: Th cái gì ây? M: Cái cánh. Bé Quân: Cái cánh làm gì? (bé li hi) M: bay ch còn làm gì na! M ang bn, hi gì mà lm th. Tình hung 2 Bé Hoà 2 tui chy vp vào gh b ngã và khóc. M chy li ôm ly bé và nng: “Ôi! M xng nào (m thng nào), n (ánh) cha cái gh này, nó làm con hái (con gái) ca m au h?” Hoạt động 2: Bạn hãy nghiên cứu kĩ tiến trình của hoạt động tư vấn sau đây, sau đó bạn sẽ trả lời các câu hỏi như sau 1. Mc ích ca bui t vn là gì? 2. Cn chun b nhng gì cho bui t vn? 3. Ni dung thông tin ca bui t vn là gì? 4. Phng pháp t vn viên ã s dng là gì? 5. Bn có xut iu gì bui t vn t hiu qu hn? PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 97
44. Ch t vn: Giúp tr phát trin tính t tin, t lp Tin trình Hot ng 1: Chào hi — Gii thiu T vn viên ngh mi ngi t gii thiu v mình. T vn viên a ra nhng câu hi gi ý giúp mi ngi có th nh li nhng vic mà cha m ã làm gia ình liên quan n ch t vn: Anh/ch hãy k li cách mà anh/ ch ã giáo dc tr tính t tin, t lc và tác dng ca chúng i vi s phát trin toàn din ca tr. Sau mt vài ý kin phát biu, t vn viên kt lun: — Tr t tin, t lp thng hc tp tt hn, tình cm n nh, giao tip nhy bén, kh nng hoà ng vi các bn tt hn trong cuc sng. — Tính t tin, t lc không t nhiên mà có, nó cn c xây dng, khuyn khích, to iu kin phát trin thông qua các hot ng phù hp vi kh nng ca chính a tr. — Hôm nay chúng ta cùng nhau trao i v ch này, hi vng s giúp cho các bn hiu rng vì sao cn dy tr t tin, t lp ngay t nh và ai cng có th giúp con cháu mình t tin, t lp. Hot ng 2: Tìm hiu v tính t tin, t lp T vn viên nêu câu hi mi ngi cùng suy ngh: Câu hi 1: Th nào là mt em bé t tin, t lp? Câu tr li mong i: Là nhng em bé có th và bit t mình làm nhng vic va sc t phc v bn thân nh: t n cm, t cm cc ung nc, t i dép, t ra tay, t ct chi Câu hi 2: Em bé t tin, t lp có tt không? Ti sao nh vy? Câu tr li mong i: Tr t tin, t lc thng mnh dn, d hoà ng, d thích ng vi môi trng mi, d thành công hn trong hc tp. T vn viên vit các ý kin phát biu lên bng ri nhn mnh nhng im sau: — Tr t tin là tr mnh dn bày t suy ngh và vic làm ca mình cho ngi khác nghe. Mnh dn thng i ôi vi t tin và t lp nu c cha m, cô giáo to iu kin, ng viên, khuyn khích kp thi. 98 | MODULE MN 11
45. — Tr t tin, t lp thng hc tp tt hn, tình cm n nh, giao tip nhy bén, kh nng hoà ng vi các bn tt hn trong cuc sng. Hot ng 3: Chia s kinh nghim thc t Câu hi mi ngi cùng chia s: Con/cháu ca anh/ch có phi là mt a bé t tin, t lc không? Hãy k mt vài hành ng, li nói ca bé th hin iu ó? Hot ng 4: Tho lun v cách giáo dc tr t tin, t lc gia ình Sau khi các nhóm trình bày kt qu, t vn viên b sung thêm các gi ý v cách giúp bé tr nên t tin, t lc hn: Dành thi gian dy d tr mt s nn np, thói quen t phc v bn thân nh: dy tr cm thìa xúc cm, cm cc ung nc, ct chi Cho con c t la chn: Mt yu t to nên tính t lp là có th ra quyt nh cho bn thân, do ó mi ngày hãy cho con ca bn a ra vài la chn: chn n sáng, chn chi a thích. Tuy nhiên bn nên thu hp phm vi la chn vn kim soát c tình hình. VD: Con thích búp bê hay gu bông? Con thích n cháo hay bánh quy? Luôn tìm ra mt tích cc trong nhng c gng ca tr: Cn khen ngi ngay t nhng c gng bc u ca tr và ng viên liên tc mt cách thin chí, không chê bai ch trích khi tr làm sai. “Con trai ca m ngoan quá, con bit t xúc cm ri”; “Con ca m gii quá, con ã t ra tay sch mt mình mà không cn m giúp”. Hn ch tr giúp: Hãy tr t làm, tránh làm h tr nhng vic n gin mà bn thân tr có th gii quyt. Ch dn, h tr tr lúc cn thit bng gi ý cách làm hoc làm mu cho tr. To môi trng thân thin: To c hi cho tr t lp bng cách trong gia ình cn sp xp vt trong tm vi ca bé tr có th t mình ly, ct mà không cn n tr giúp ca ngi ln. Cui cùng t vn viên c thông ip: Cn dy tr t tin, t lc ngay t khi tr còn nh. Mi ngi trong gia ình cn to c hi, dành thi gian dy d tr, khuyn khích tr ngày càng tr nên t tin, t lc. tp cho tr nhng thói quen tt, trc ht cha m phi là nhng tm gng t tin, t lc cho tr noi theo. PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 99
46. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ Bài tp 1 . Bng kin thc và kinh nghim ca mình bn hãy nêu nhng c im phát trin ni bt ca tr t 3 — 36 tháng và vai trò ca gia ình i vi s phát trin ca tr. Bài tp 2 . Bn hãy nêu nhng biu hin khó khn v vn ng, ngôn ng, nhn thc, giao tip ca tr? Cha m có th làm gì giúp tr? Bài tp 3 . Bn hãy la chn mt ni dung t vn và t xây dng mt tin trình t vn cho cha m có con t 24 — 36 tháng. E. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. B Giáo dc và ào to, Chng trình Giáo dc mm non , Nhà xut bn Giáo dc Vit Nam, 2009. 2. B Giáo dc và ào to, Hng dn t chc thc hin Chng trình giáo dc mm non (dành cho tr 3 — 36 tháng), 2009. 3. B Giáo dc và ào to, Ch th v công tác tng cng s phi hp gia nhà trng, gia ình và xã hi trong công tác giáo dc tr em, hc sinh, sinh viên, 2008 . 4. B Giáo dc và ào to — UNESCO, Tài liu hng dn các bc cha m chm sóc, giáo dc tr em , Dùng cho các Trung tâm hc tp cng ng, 2006. 5. B Giáo dc và ào to — V Giáo dc Mm non, S tay nuôi con kho dy con ngoan (Tài liu dành cho các bc cha m), 2011. 6. Qu cu tr tr em M, Giáo trình Tp hun cho cha m. 7. y ban Bo v chm sóc tr em Vit Nam, UNICEF, Tài liu tp hun lp ào to ging viên v công tác tham vn , Hà Ni, 2002. 8. UNFPA — UNICEF — SRVN. B Giáo dc và ào to, án giáo dc các bc cha m VIE/88/P08. Chm sóc và giáo dc tr di 6 tui, Tài liu dùng cho các bc cha m. 9. Vin Dinh dng Quc gia — UNICEF, Giúp các bà m nâng cao hiu bit chm sóc dinh dng trong gia ình, 2000 . 10. V Th Chín, Hc làm cha m giúp con ln khôn , NXB Vn hoá Thông tin, 2005. 100 | MODULE MN 11
47. 11. GS.TS. Trn Th Minh c. K nng tham vn cho ngi cha thành niên vi phm pháp lut , 2010. 12. Trn Th Bích Trà, Giáo dc tr em tui mm non gia ình , Tp chí GDMN s 1—2010, 2010. 13. Lê Th Ánh Tuyt, Kinh nghim nâng cao cht lng giáo dc mm non Vit Nam, Tp chí Phát trin Giáo dc, 3/2004. 14. website: Family Education.com 15. website: lamchame.com PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC MẦM NON CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON 3 – 36 THÁNG | 101