Module mầm non 11: Tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc, giáo dục trẻ từ 3 - 6 tháng tuổi - Hoàng Thị Thu Hương

Nội dung text: Module mầm non 11: Tư vấn cho các bậc cha mẹ về chăm sóc, giáo dục trẻ từ 3 - 6 tháng tuổi - Hoàng Thị Thu Hương

1. ThS. HOÀNG THỊ THU HƯƠNG MODULE mn 12 T− vÊn cho c¸c bËc cha mÑ vÒ ch¨m sãc, gi¸o dôc trÎ tõ 3 — 6 tuæi TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 103
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN S phát trin ca tr 3 — 6 tui có nh hng nh hng rõ ti sc kho, kh nng hc tp, cách ng x thích nghi vi môi trng sng ca a tr sau này. Nhng tin b hay tn thng ca tr cng nh nhng tác ng qua li trong nhng nm u tiên này có nh hng mnh m hn bt c giai on nào khác ca cuc i. S phát trin trí thông minh ca tr c bit ph thuc vào vic cung cp cho tr dinh dng, s quan tâm chm sóc và khuyn khích ng viên tr mt cách phù hp, khoa hc. S phát trin ca não không theo ng tuyn tính mà có nhng thi im quan trng, ó tr xut hin nhng kh nng nht nh, ó s là nn tng cho nhng nng lc cao hn sau này. Nu nhng kh nng nn tng ó la tui 3 — 6 tui b b qua hoc không c liên tc nuôi dng thì a tr không c chun b tt cho nhng bc phát trin v sau, ví d kh nng nhìn, nghe, phát trin ngôn ng Quá trình chm sóc, giáo dc tr mm non gm nhiu lnh vc luôn gn bó cht ch vi nhau, nh hng qua li vi nhau: th cht, nhn thc, ngôn ng, tình cm, k nng xã hi và thm m. S phát trin ca các lnh vc này có nh hng ln nhau và do ó các lnh vc u phi c phát trin mt cách ng thi. S phát trin din ra theo các bc có th d oán trc và theo các trình t xác nh theo tui. i vi tr 3 — 6 tui: tr ã xác nh cái “tôi” rt rõ ràng, tr t tin, t lp hn nhiu, ngôn ng ca tr nh là công c kim tra thái ; V th cht tr kho hn, nhanh nhy hn, kh nng vn ng a dng và bn b hn; V mt nhn thc, tr không ch khám phá nhng gì rt gn vi tr nh chi, cha m, ông bà, anh/ ch, mà còn thích khám phá nhng gì xa hn, rng hn (các cnh p ca bn/ thôn/ phng ), nim vui trong hc tp ca tr tng lên; V tình cm xã hi: tr thích chi vi các bn, ganh ua vi bn, chia s, giúp ngi khác, tr th hin tình cm thông qua ngôn ng, ng cm vi ngi khác; Ngôn ng ca tr mch lc hn, nói c nhiu câu dài hn, phc tp hn Do vy cn la chn ni dung t vn cho các bc cha m nuôi dng nhng kh nng y ca tr c phát trin tt và úng hng. Module này s giúp giáo viên vn dng nhng kin thc và k nng t vn v chm sóc, giáo dc tr mm non ã c hc module trc áp dng, c th hoá vào công tác t vn cho cha m có con t 3 — 6 tui. Ni dung ca module cp n các ni dung: 104 | MODULE MN 12
3. — Vai trò ca gia ình trong vic giáo dc tr t 3 — 6 tui; — Mc tiêu t vn v chm sóc, giáo dc mm non cho các bc cha m có con t 3 — 6 tui; — Ni dung t vn v chm sóc, giáo dc mm non cho các bc cha m có con t 3 — 6 tui; — Phng pháp, hình thc t vn v chm sóc, giáo dc mm non cho các bc cha m có con t 3 — 6 tui; — Thc hành t vn v chm sóc, giáo dc mm non cho các bc cha m có con t 3 — 6 tui. B. MỤC TIÊU I. MỤC TIÊU CHUNG Giúp hc viên nm c mc tiêu, ni dung, phng pháp, hình thc t vn v chm sóc, giáo dc tr cho cha m có con t 3 — 6 tui . II. MỤC TIÊU CỤ THỂ: Sau khi nghiên cu module này, giáo viên mm non có th t c các mc tiêu sau: 1. Kiến thức: Nm c nhu cu ca tr 3 — 6 tui, vai trò ca cha m trong vic giáo dc tr t 3 — 6 tui. 2. Kĩ năng: Bit la chn ni dung, vn dng c phng pháp, hình thc t vn cho cha m có con t 3 — 6 tui phù hp vi tng i tng cha m và iu kin thc t. 3. Thái độ: Rèn tính kiên trì hc hi nâng cao hiu qu t vn cho cha m có con t 3 — 6 tui . C. NỘI DUNG Thi gian TT Ni dung (s tit) 1 S phát trin ca tr 3 — 6 tui 1 2 Vic cha m cn làm giúp tr 3 — 6 tui phát trin tt 1 3 Mc tiêu t vn v CSGD tr 3 — 6 tui cho cha m 1 TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 105
4. Thi gian TT Ni dung (s tit) 4 Ni dung t vn v chm sóc, giáo dc tr 3 — 6 tui cho 5 các bc cha m 5 Phng pháp, hình thc, t vn cho các bc cha m 1 6 Thc hành t vn v CSGD tr 3 — 6 tui cho cha m 5 7 Hng dn xây dng tài liu, sn phm t vn v chm 1 sóc,giáo dc tr 3 — 6 tui NỘI DUNG 1 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ 3 – 6 TUỔI (1 tiết) Hoạt động: Tìm hiểu khả năng của trẻ và lời khuyên cho cha mẹ Theo bn tr t 3 — 6 tui có nhng c im c bn nào cn chú ý t vn cho cha m? — Mu giáo bé (3 — 4 tui): — Mu giáo nh (4 — 5 tui): 106 | MODULE MN 12
5. — Mu giáo ln (5 — 6 tui): Bn hãy i chiu vi các thông tin di ây: THÔNG TIN PHẢN HỒI n cui nm th ba tr có th nói c mt s câu phc tp th hin yêu cu ca mình, vn t tng lên khong 1200 — 1300 t. Tr mu giáo có th nghe và phát âm hu ht các âm trong h thng âm v ting Vit. Li nói ca tr tr nên mch lc hn. Vn t và các loi t c m rng, phong phú hn, c bit t loi tính t, trng t tng lên áng k. Tr 5 — 6 tui có th tích lu c t 8.000 — 14.000 t. Cui la tui, các loi câu trong li nói ca tr cng có thay i v cht. Tr có th s dng mt cách ch ng hn các loi câu n y và câu n m rng các thành phn. Thông qua các trò chi óng vai, óng kch, k chuyn tr có th phát trin ngôn ng. Trình vn hoá ca b m, kh nng ngôn ng ca nhng ngi thng xuyên giao tip vi tr có nh hng rt ln n s phát trin ngôn ng ca tr. Nhu cu chi, giao tip vi bn bè, ngi ln, môi trng xã hi — t nhiên xung quanh ngày càng phát trin mnh m tr. Trong quá trình giao tip vi môi trng xung quanh, tr có th lnh hi c các chun mc hành vi qua hot ng chi, qua s tham gia tích cc vào i sng sinh hot hàng ngày, theo nhng tiêu chun o c c mi ngi tha nhn "nên" hay "không nên"; "iu này tt, iu kia xu”. c im và s phát trin tình cm — xã hi ca tr la tui này cho thy, tr phát trin tt nht thông qua vic t chc cho tr chi, tri nghim trong các hoàn cnh khác nhau; Khuyn khích, ng viên tr (luyn tp) làm theo và bt chc các hành vi (mu) trong nhng tình hung thích hp. Cùng vi ó, tình cm, s tin cy, khi dy ng cm, tôn trng tr ca ngi ln tt c nhng iu ó s thúc y s hình thành và phát trin tình cm, tính xã hi ca tr mt cách thun li. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 107
6. Tr nh nhn thc qua cm nhn trc tip t nhng hành ng cm giác, tri giác c th vi nhng vt, s vt và hin tng xung quanh. S cm nhn ca tr bng trc giác và mang tính tng th. Hot ng t duy ca tr cng gn lin vi cm xúc, ý mun ch quan ca tr và ch yu trong giai on này kiu t duy trc quan hành ng, t duy hình nh phát trin mnh. Tr hay bt chc hành ng ca ngi khác, vì vy nhng ngi gn gi chm sóc tr cn có nhng c ch, hành ng li nói làm gng cho tr. Cui tui mu giáo, tr ã bt u xut hin t duy trc quan s , t c s, tin cho s phát trin t duy lôgích và t duy tru tng ca tr sau này. Tr ã bt u hc cách tách bit du hiu bn cht ca i tng, nh ó tr dn dn có cách nhìn, cách nh ngha v các s vt, xut hin kh nng suy lun, khái quát c áo da trên nhng hiu bit v các du hiu, các mi liên h ca s vt và hin tng mà tr có và do vy nhng iu ó nhiu khi cha chính xác. n cui tui mu giáo, tr cn c chun b toàn din và mt s k nng chuyên bit cho vic i hc lp 1. Tr cn phát trin tính t lp, s kim ch, kh nng din t rõ ràng, mt s k nng chun b cho vic hc c, hc vit nh: làm quen vi ch cái, ch s, cách cm bút, cm và gi sách, cách c sách c bit là hng thú i vi vic n trng. Các lnh vc phát trin ca tr v th cht, trí tu, nhn thc và tình cm xã hi u có mi liên h mt thit và nh hng ln nhau. Nu b l nhng c hi phát trin trong giai on u i quan trng này, thì v sau s rt khó khn và tn kém, tuy không phi là không th, trong vic giúp tr phát huy tim nng ca mình. Câu hi (1). Tr 3 — 6 tui có nhng c im phát trin ni bt th nào cha m cn quan tâm? (2). Nhng yu t nào có tác ng trc tip n s phát trin ca tr t 3 — 6 tui? 108 | MODULE MN 12
7. Nội dung 2 VIỆC CHA MẸ CẦN LÀM ĐỂ GIÚP TRẺ 3 – 6 TUỔI PHÁT TRIỂN TỐT (1 tiết) Hoạt động: Tìm hiểu khả năng của trẻ và lời khuyên cho cha mẹ Bn hãy lit kê các kh nng ca tr 3 — 4 tui và 5 tui cng nh nhng vic làm cn thit ca cha m nhm giúp tr phát trin tt? — Tr mu giáo bé (3 — 5 tui): — Tr mu giáo nh (4 — 5 tui): — Tr mu giáo ln (5 — 6 tui): Bn i chiu vi các thông tin di ây và tìm ra nhng iu tng ng vi nhng nhn thc ca mình. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 109
8. THÔNG TIN PHẢN HỒI Tr 3 — 4 tui * Tr có kh nng — i, leo, trèo và chy nhy d dàng. — Làm theo nhng ch dn n gin. — Nói c nhng câu dài 8—10 t. — Nói c tên và tui ca mình. — K tên các màu sc. — Hiu s m. — S dng các vt làm gi các th khác chi. — Bt chc các hành vi, li nói. — T n. Li khuyên cho cha m — Giúp tr mc qun áo, ra tay và s dng nhà v sinh. — Phi hp nhiu thc n khác nhau trong mt ba, n nhiu ba trong ngày. — Khuyn khích nhng không ép buc tr. — Dy tr tránh nhng ni, vt nguy him. — Trò chuyn vi tr bình thng, không c dùng cách nói chuyn ca tr. — a ra nhng quy nh n gin và giúp tr thc hin. — c chuyn, hát cho tr nghe và dy tr hát, c th, chi vi tr. Nhng du hiu cn theo dõi: — Không chu n, ít ng. — Khó gi thng bng, khi i li hay b ngã. — Khó iu khin các vt nh. — Các chn thng và nhng thay i hành vi không lí gii c. — Thiu s áp ng li nhng ngi khác. — Không có kh nng nói câu ngn 3 — 4 t. — Không hiu các câu nói n gin. 110 | MODULE MN 12
9. Tr 5 tui * Tr có kh nng — C ng, i li, chy nhy, phi hp tt. — Mc qun áo không cn giúp . — T ra tay. — Bit chi cùng tr khác. — Nói y câu, s dng nhiu t ng khác nhau. — Hiu t trái ngha. — Tr li c câu hi vì sao. — m c 10 vt. Li khuyên cho cha m — Phi hp nhiu thc n khác nhau trong mt ba, n nhiu ba trong ngày. — Dy tr tránh nhng ni, vt nguy him. — Khuyn khích tr chi và khám phá tìm tòi các vt trong cuc sng. — Dy tr tránh nhng ni, vt nguy him. — Khuyn khích tr chi và khám phá tìm tòi các vt trong cuc sng. — Lng nghe tr nói, tr li các câu hi ca tr. — c truyn, k truyn cho tr nghe. Nhng du hiu cn theo dõi: Theo dõi tr khi chi, nu tr t ra s hãi,tc gin hay thô bo ó có th là du hiu th hin tr có tr ngi v tình cm hoc b lm dng. Câu hi 1. Tr 3 — 4 tui có kh nng nh th nào? Cha m có th làm gì giúp tr phát trin tt? Ly ví d. 2. Tr 5 tui có kh nng nh th nào? Cha m có th làm gì giúp tr phát trin tt? Ly ví d. 3. Cha m cn theo dõi sát s phát trin ca tr làm gì? Ly ví d. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 111
10. Nội dung 3 MỤC TIÊU TƯ VẤN CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ 3 – 6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ (1 tiết) Hoạt động: Tìm hiểu mục tiêu tư vấn chăm sóc, giáo dục trẻ cho các bậc cha mẹ có con 3 – 6 tuổi Bn hãy vit ra mc tiêu t vn, chm sóc, giáo dc tr cho các bc cha m có con 3 — 6 tui: Bn i chiu vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v mc tiêu t vn chm sóc, giáo dc tr cho các bc cha m. THÔNG TIN PHẢN HỒI Chm sóc, giáo dc tr có ngha là phi chm lo ti sc kho th cht (n, ng, v sinh phòng bnh, phòng tai nn, ) và chm sóc n sc kho tinh thn ca tr (áp ng nhng nhu cu tâm lí, xã hi nh nhu cu c chi, c yêu thng, c an toàn, ). Mc tiêu t vn v CSGD tr 3 — 6 tui cho các bc cha m là nhm làm cho các thành viên trong gia ình, c bit là cha m ca tr t 3 n 6 tui c nâng cao kin thc v khoa hc chm sóc, giáo dc tr cùng nhng k nng áp dng các kin thc khoa hc ã c tip thu vào thc tin cuc sng. Mun giúp cho a tr phát trin tt, cha m cn áp ng nhng nhu cu c bn sau: c áp ng y cht dinh dng, c giao lu trc tip vi ngi ln gn gi, thân thuc, nhu cu c chi, c t tri nghim, 112 | MODULE MN 12
11. c hot ng vi vt, c tìm hiu, khám phá và bc l tình cm, thái vi môi trng xung quanh. Do ó, vai trò gia ình c bit quan trng trong chm sóc, giáo dc tr nói chung, chm sóc sc kho cho tr la tui này nói riêng. Trong gia ình, b m và ngi thân là nhp cu kt ni th gii bên ngoài vi th gii bên trong ca tr. Nhng nm u ca cuc sng, i vi tr, s gn bó tng tác m con gi v trí ht sc quan trng, có nh hng mnh m n s phát trin c th tr. Quan h gn bó m con, tình cm yêu thng ca nhng ngi thân trong gia ình to cho tr cm giác an toàn v th cht và tinh thn, ây chính là mt trong nhng iu kin thun li tr phát trin. T vn viên cn giúp các bc cha m có kin thc, k nng chm sóc và giáo dc tr phát trin toàn din các mt nh sau: Phát trin v th cht : tng trng v cân nng, s vn ng, phi hp các c quan và hot ng ca các giác quan, n ung y , chm sóc sc kho, v sinh sch s, c vn ng, vui chi trong môi trng an toàn, thân thin là nhng nhu cu c bn giúp tr ln lên kho mnh. Lnh vc phát trin nhn thc : bao gm hiu bit ca tr v môi trng t nhiên, môi trng xã hi gn gi xung quanh, v các kin thc toán hc cng nh s cm nhn, hiu bit v ngh thut; kh nng suy lun và sáng to giúp tr tham gia vào hot ng hc tp có hiu qu. Phát trin ngôn ng: là s hiu bit và kh nng s dng ngôn ng, kh nng giao tip hiu qu cng nh nhng k nng làm quen vi vic c, vit ca tr khi tr cui tui mu giáo. Phát trin v tình cm và xã hi Gia ình, nhà/nhóm tr, lp mu giáo là nhng môi trng u tiên , quyt nh không ch áp ng các nhu cu c bn v dinh dng và chm sóc, mà còn khuyn khích s tìm tòi, khám phá, t lp, hc hi liên tc, bc l cm xúc, tình cm ca bn thân và vi nhng ngi sng xung quanh, kh nng hình thành nhng mi quan h tích cc có ý ngha ca tr vi con ngi và môi trng sng gn gi; giúp tr hình thành nhân cách. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 113
12. Nội dung 4 NỘI DUNG TƯ VẤN CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ 3 – 6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ (5 tiết) Hoạt động 1: Tìm hiểu về nội dung kiến thức chăm sóc trẻ 3 – 6 tuổi cần được tư vấn cho các bậc cha mẹ Bng kinh nghim thc t ca mình, bn hãy mt s ni dung cn t vn cho các bc cha m có con t 3 — 6 tui nuôi dy con tt. — áp ng nhu cu ca tr: — Chm sóc ba n, gic ng: — Chm sóc v sinh: 114 | MODULE MN 12
13. — Chm sóc sc kho và an toàn: Bn hãy i chiu và làm bài tp ca hot ng này vi nhng ni dung sau ây và tìm ra nhng im tng ng vi kinh ngim ca bn, iu chnh nhn thc ca mình cho phù hp. THÔNG TIN PHẢN HỒI 4.1. Nội dung tư vấn chăm sóc trẻ 3 – 6 tuổi 4.1.1. Nuôi dưỡng và chăm sóc sức khoẻ a. áp ng nhng nhu cu ca tr — Cho tr n ung hp lí, lng, cht. — Bo m gic ng. — Chm sóc sc kho, v sinh, phòng bnh. — Chm sóc tình cm, to iu kin cho tr c hot ng, vui chi. b. Chm sóc ba n và gic ng Chm sóc n ung. n ung rt cn thit tr phát trin th cht và tinh thn. Do ó ngoài vic m bo cho tr n cht dinh dng, cn chú ý cách ch bin phù hp t lng n c dn (mm n rn), v sinh sch s và sp xp gi gic cho các ba n hp lí. Ba ti không nên cho tr n quá mun. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 115
14. * m bo thc n an toàn cho tr: — Ch n thc n ã nu chín. — Không rui, b u vào thc n. — Ra thc n k trc khi nu. — Không n thc n ôi thiu hoc quá hn s dng. * Thc n tt cho tr là thc n nào? Thc n tt cho tr là thc n mm, sch, an toàn, d tiêu hoá vi tr. ó là nhng thc n sn có a phng mà các gia ình, k c gia ình nghèo nht thng dùng nuôi tr kho mnh. ó là nhng thc n sau: — Thc n giàu cht bt ng nh go, ngô, khoai, sn, mì, mía — Thc n giàu cht m nh trng, tht (gà, bò, ln), cá, tôm, cua, u, — Thc n giàu cht béo nh m, du n, lc, vng, qu da — Thc n giàu vitamin và mui khoáng nh gc, cà chua, bí , rau ngót, cam, chui, u * Vì sao phi cho tr n nhiu loi thc n khác nhau trong mt ba? — n nhiu loi thc n khác nhau nhm cung cp nng lng và các cht dinh dng cho tr phát trin. Ví d: nu xôi gc thng cho thêm m vì m giúp cho vic hp thu vitamin A có trong gc. n nhiu thc n giàu vitamin A (gc, u , bí , gan, rau xanh ) s phòng tránh c bnh khô mt. Chú ý cho tr n du m và rau qu cung cp nng lng, giúp c th phòng chng bnh tt (thc t nhiu bà m kiêng không cho con n du m và rau là không úng). * Ch n cho tr 3 — 6 tui: — tui này tr có th n cùng vi gia ình. Ngoài 3 ba cm chính vi gia ình, cho tr n thêm 2 ba ph hoa qu, sa hoc bánh. — Tr cn có bát và thìa riêng có th n d dàng và cha m có th theo dõi c lng thc n mà tr n. 116 | MODULE MN 12
15. — Cho tr n nhiu loi thc n giàu cht dinh dng nh tht, cá, tôm, cua, hn, trai, các loi ht ng cc, trng, rau, c, qu chính và sa. — Không nên cho tr n kiêng. Giáo dc hình thành thói quen v sinh trong n, ung — Ra tay trc khi n, sau khi i v sinh, khi tay bn. — Không nói ci m khi n, n không ngm, n ht sut. — Bit nht cm ri b vào ni quy nh. — i vi tr 3 — 4 tui n xong bit ct bát, thìa. — i vi tr 4 — 5 tui n xong bit thu dn bát, thìa, bàn, gh. — Sau khi n xong bit lau, ra ming và ung nc. Chm sóc gic ng Gic ng rt cn thit i vi tr. Tr càng ln s lng gic ng ít hn, nhng thi gian mt gic ng kéo dài hn. Tr t 3 — 6 tui ban ngày ch cn ng 1 gic tra dài t 2 gi n 2 gi 30 phút. Tránh gây ting ng n ào phá ri gic ng ca tr. Nu thy tr ng li bì sut ngày hoc ngc li tr rt ít ng, gy còm m yu thì cn a tr i kim tra sc kho. Cn tp cho tr thói quen ng vào gi nht nh, trc khi ng không nên cho tr chi ùa quá nhiu, không mng pht tr, không cho tr xem phim nh gây si hãi Giáo dc hình thành thói quen v sinh khi i ng — ánh rng trc khi i ng bng nc chín và thuc ánh rng có cha flo. — Không n ko, bánh ngt, không ung ng trc khi i ng. — i tiu trc khi i ng. — Bit gi gìn chn, gi, ni ng luôn sch s c. Chm sóc v sinh V sinh thân th cho tr — Cha m và nhng ngi chm sóc tr cn gi gìn v sinh cho bn thân mình và cho tr hàng ngày. Dy tr và giúp tr làm quen vi nhng hành vi t chm sóc v sinh cá nhân nh: Ra tay bng xà phòng trc khi n TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 117
16. và sau khi i v sinh; Chi u, ánh rng; Cho tr mc qun áo sch s, không tr ci trung, không i chân t phòng các bnh do thiu v sinh gây ra gm: a chy, giun, sán, suy dinh dng; Ng c thc n; S mi, ho, st do nhim lnh; Sâu rng; Mn nga, gh l — Tr cn có khn mt riêng, khn c git và luc hoc hp 1—2 ln/ tun; Phi ch có ánh nng mt tri. — V v sinh áo qun cho tr: Mùa ông: cho tr mc qun áo m, gi cho u, c, ngc và chân ca tr m áp, i giy, dép và bít tt cho tr, ng ni kín gió. Mùa hè: cn thông thoáng ni , mc qun áo mát, d thm m hôi. Khuyn khích tr t mc và ci qun áo, ban u ngi ln giúp, sau tr t mc. Hình thành thói quen gi gìn v sinh thân th tr — Bit gi mt, mi, tay, chân, qun áo, u tóc luôn gn gàng, sch s. — Tp cho tr bit t ra tay, chân, mt mi khi b bn; Bit nhn ra dùng ca mình và bit cách s dng chúng. V sinh môi trng xung quanh tr — Nn nhà là ni tr vui chi, do vy cn c lát gch men, hàng ngày c lau, chùi 3 ln vào nhng khi nhà bn, m bo phòng tr không có mùi hôi khai. — Thng xuyên v sinh nhà ca cho sch s, thông thoáng, tránh cho tr tip xúc vi vi khói bp, khói thuc lá, thuc lào. — Ngun nc dùng trong gia ình cn m bo sch phòng tránh bnh tt, ch cho tr ung nc sch ã un sôi. Gi ngun nc n sch s, xa nhà v sinh, xa chung gia súc. — dùng, chi ca tr sch s, gn gàng: tr cn có khn mt riêng, khn c git và luc hoc hp 1—2 ln/ tun; Phi ch có ánh nng mt tri. Thng xuyên git phi chn, chiu, màn ca tr, tránh m mc hôi khai. dùng nh bô, chu ra và các dng c v sinh ca tr cn c ra sch phi khô. chi bng g và nha có th ra phi khô hàng ngày, các dùng, chi bng giy nên thay i, không lâu ngày bi bm, m mc có hi cho sc kho ca tr. — X lí, bo qun phân ngi, phân gia súc, cht thi hu c (xác súc vt cht, ) xa nhà và xa ngun nc n. Cn dn sch phân và nc tiu 118 | MODULE MN 12
17. ca tr không nh hng n sc kho ca tr và gia ình. Nhng gia ình có iu kin nên s dng h xí thm di nc, h xí bán t hoi và t hoi. Nhng gia ình khó khn hn có th s dng h xí hai ngn, h xí khô; Chú ý vi các loi h xí này cn phi có np y, sau mi ln tr i xong cn rc tro hoc t bt. — V sinh sân vn hàng ngày cn c quét sch, chôn hoc t rác. Chú ý phát quang bi rm, dit rui mui, gián chut Giáo dc hình thành thói quen, hành vi vn minh bo v môi trng cho tr — Bit gi gìn v sinh chung (không v bn lên tng, lên bàn gh; b rác vào úng ni quy nh, khi ngáp bit che ming; không nh by ). — Bit cách s dng các công trình v sinh, i tiêu, i tiu úng ni quy nh; bit xp dép, guc, nón, m, chi vào ni quy nh. — Bit gi gìn dùng, chi mt cách sch s, gn gàng. Thông qua hot ng hành ngày, hoc qua các bài th, truyn k, ca dao, bài hát, giáo dc tr có thói quen gi nn nhà luôn sch, không làm bn nn nhà, chi xong ct dn chi gn gàng, vt rác, i v sinh úng ni quy nh d. Chm sóc sc kho và an toàn d.1. Theo dõi, ánh giá s phát trin ca cân nng theo la tui i vi tr 3 — 6 tui cha m nên cân tr hàng quý. Theo dõi cân nng là bin pháp tt phát hin sm các yu t nh hng s phát trin ca tr. Nu kt qu ln cân sau bng hoc thp hn ln cân trc chng t tr có iu gì ó e do ang gây nguy him n s phát trin ca tr. Bn cn tìm nguyên nhân và a ra các bin pháp can thip. d.2. Phòng tránh bnh thng gp. Theo dõi tiêm chng m bo sc kho cho tr, cn thc hin tt công tác tiêm chng và phòng dch và bit cách phòng và x trí ban u mt s bnh thng gp — ngh nghiên cu phn này Module 11. i vi tr 3 — 6 tui, cn chú trng hình thành cho tr các thói quen tt phòng bnh tích cc. d.3. Bo v an toàn và phòng tránh mt s tai nn * To môi trng an toàn cho tr Nhng vt nguy him nh in, thuc men, dao, kéo, nc sôi phi ngoài tm vi ca tr. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 119
18. Nhng gia ình tr ln giúp cha m trông em, cn hng dn cho các cháu bit cách m bo an toàn và phòng tránh tai nn cho c anh ch và em bé nh: không chi gn bp la, gn ao h, ging nc , không em bé ngi mt mình hoc t em trên bàn, gh, ch cao d xy ra tai nn, không cho em bé chi vt nh nh ht ht, cúc áo d b hóc sc Cn thn khi cho tr n: không cho tr n khi tr ang khóc, hoc ang nô ùa, không bt mi tr khi cho tr n dùng trong gia ình (bàn gh, t, cu thang, cn chc chn); cha m thng xuyên kim tra phòng tránh tai nn cho tr, các dng c cha nc phi có np y Mi lúc mi ni ngi ln hoc anh ch ln hn cn mt ti tr, dy tr nhn bit nhng ni nguy him. Khi tai nn xy ra cn bình tnh, tìm cách loi b nguyên nhân gây ra tai nn, ng thi tin hành s cu và a tr n c s y t gn nht. * Mt s tình hung có th xy ra tai nn cho tr — Hu ht nhng tai nn thng gp có th phòng tránh c, tuy vy, tai nn thng tích vn là nguyên nhân hàng u gây t vong tr. Nhng tai nn mà tr em thng gp là: ngã, tai nn giao thông, cht ui, b vt sc nhn ct/âm, ng c, bng. — Mt s nhng tai nn ca tr s tr nên rt nguy him cho tính mng nu không c s cu kp thi. Nu bit s cu ban u kp thi thì có th giúp tr thoát khi nguy him. Phn ln nhng ng tác s cu rt n gin và rt d thc hin, mi ngi ln u có th làm c s cu kp thi cho tr. Phòng tránh ngã, tai nn giao thông Ngã là nguyên nhân gây thng tích, tàn tt hàng u cho tr. Tr b ngã s gây nên các vt bm tím, gy xng, nhng tn thng bên ngoài hoc bên trong c th, nu nng có th gây t vong. Ngi chm sóc tr cn làm hàng rào xung quanh hành lang cao hoc cu thang, nu có iu kin nên làm hàng rào xung quanh ao, nhà và luôn trông tr cn thn khi tr hiên cao, cu thang, hoc gn ao hay nhng ni nguy him khác. — Tai nn giao thông là mt trong nhng nguyên nhân hàng u gây thng tích và t vong cho tr . Nên có mt ch vui chi an toàn cho tr trong sân nhà hoc trong làng, không cho tr chi ng giao thông. phòng tr chy ra ng mà không ai bit. Dy tr thc hin các quy tc an toàn giao thông: 120 | MODULE MN 12
19. — Không bao gi cho phép tr nh ra ng mt mình. Các bc cha m phi nm tay tr khi tr i ra ng. — i âu bng xe máy, xe p, cn nhc nh tr ngi an toàn: ngi cho mi chân mt bên; Ngi úng ch có gh ngi và hai tay ôm vào ngi lái xe, không ng trên yên xe, gióng xe hoc trên gh èo. Không t ý lên xung xe. — i âu bng ô tô, cn nhc nh tr: Không c thò u, thò tay ra ngoài; Không vt rác t trên ô tô xung hai bên ng và xung sàn nhà, không khc nh, la hét to; Không làm phin lái xe (nói chuyn vi lái xe khi xe ang chy, khóc, nói chuyn to, cm tay, níu áo lái xe ). — Khi a con i chi trên hè ph/l ng ( thành ph), l ng ( nông thôn), nên hng dn tr, ch cho tr bit nhng ni có th xy ra nguy him tr chú ý tránh. Ni không có va hè thì i hàng mt, mt hng v phía phng tin giao thông ang i ti. Khi i trên ng cùng tr, luôn luôn i úng ni dành cho ngi i b tr noi theo. S cu chn thng do tai nn giao thông, ngã: Chn thng phn mm: Nhng vt bm tím và sng xut hin sau mt cú ngã hoc va chm khin cho chy máu vào các mô di da, làm sng và i màu. Các vt bm thng phai màu dn và bin mt sau khong mt tun. Cách x trí: p lên vt bm trong khong na ting mt chic khn nhúng nc lnh vt ráo hoc bc á lnh vào khn áp vào vt thng. Nu tr b au nhiu hoc au khi c ng tay chân b bm tím cn kim tra xem tr có bong gân hay gy xng không. Bong gân: au vùng b va p chn thng (thng gp khp c chân, c tay), ni b va p sng lên và sau ó b bm tím, c ng khp khó khn. Cách x trí: — Nh nhàng ci giy hoc tt cho tr hay các th có th gây chèn ép cho ch sng xung quanh vùng b chn thng. — Nâng khp b chn thng trong t th nào d chu nht cho tr, p lên khp mt khn nhúng vào nc lnh ã vt ht nc i hoc mt chic khn bc á lnh làm bt sng và gim au. — Qun mt lp bông xung quanh khp và qun bng chc c nh xung quanh phn khp b bong gân nhng không qun cht làm móng tay, móng chân tr nên trng bch hay xanh nht. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 121
20. — a tr n c s y t ngay sau khi bng bó cho tr xong. Gãy xng và trt khp — Cn thn bng vt thng và cm máu nhng tuyt i tránh di chuyn chân tay làm xng gãy b xô lch và gây au n cho tr. — Kim tra xem tr có b choáng hay không. Luôn quan sát các du hiu nguy him nh: choáng ( da tái xanh, tr mt l hoc vt vã, ngi lnh dâm dp m hôi ), hoc bt tnh. C nh vt thng và nhanh chóng a tr n c s y t: + Nu gãy tay, dùng mt ming vi to buc qua c treo tay ca tr. + Nu gãy chân, t chân tr lên thanh g cng. Dùng vi sch lót gia hai chân tr phn u gi và mt cá chân, buc thanh g và hai chân tr vào vi nhau. Phòng tránh cht ui Cht ui là nguyên nhân t vong hàng u tr nh. Do sc yu, tr rt d b ngt th khi ngã xung nc, dù rt ít nc tr cng có th b cht ui, do vy: — Không cho tr tm sông, sui mà không có ngi ln bit bi i kèm. — Nên rào quanh ao, h nc, h phân sâu, h vôi ang tôi tránh các em khi chi ùa b ngã, ri xung h. — Trong mùa ma l, cn phi có bin báo nhng ch nc sâu, nguy him và nhc nh tr em tuân theo các li ch dn. — Các h vôi tôi, h ào t sau khi ã s dng cn c lp kín. — Làm np y chc chn ging, b nc, chum, vi. — Dy cho tr tp bi. X trí ui nc Nu mt tr b ui nc gn b: Hãy nm ly mt vt gì ó a cho tr và tr nm ly và kéo tr lên b mt cách an toàn, hoc ném mt si dây thng t b tr túm ly và kéo tr vào. Trong trng hp tr quá xa b và bt tnh: — Hô hoán, kêu gi mi ngi ti giúp . — Ngay lp tc s dng thuyn nu có sn vt tr lên thuyn. — Nu bn bit bi gii, ly mt dây thng buc quanh tht lng ca bn, bn có th bi ra ch tr và có mt ngi cm u dây kia ng trên b. 122 | MODULE MN 12
21. — Bi ra ch tr ang b ui nc vi si dây buc quanh tht lng bn. Nu tr còn tnh hãy nói vi tr ang ui nc mt cách vng vàng giúp tr bình tnh. Gi tay tr v phía sau và c gng nâng cm và mt ca tr lên cao khi mt nc. Ngi ng trên b kéo c bn và a tr vào b. — Nu bn có phao bi, em phao bi ra cùng vi bn. Nhng vn phi buc si dây thng quanh ngi. S cu ui nc — Nhanh chóng a tr lên khi nc. — An i tr b nn và t tr nm nga, u nghiêng mt bên. — Nm hai chân tr, dc ngc u xung thp ri lay mnh tháo nc ra. — t tr nm nghiêng, móc ht các cht bn trong ming tr ri ép lng ngc tip tc tháo nc ra. — Nhanh chóng hà hi thi ngt. — a tr n c s y t. Phòng tránh vt sc nhn ct, âm Tr nh thích tip xúc vi mi vt nên rt d b các vt sc nhn ct, âm vào ngi. Ngi chm sóc tr nên ht sc chú ý: — Gi cho sàn nhà, ngoài sân, nhng ni mà tr thng i li không có nhng mnh thu tinh v, v hp kim loi, inh nhn, mnh st thép, dao lam, mnh g, mnh tre có dm hoc cnh sc. — lên cao ngoài tm vi ca tr các vt dng sc nhn trong gia ình nh: dao, kéo, ca — Không cho tr chi vi các vt dng sc nhn, hoc chi ni có nhiu vt dng sc nhn xung quanh nh mnh kính v, á nhn — Thng xuyên mt n tr nh trong khi tr chi ùa. S cu t tay, chân, vt thng thông thng — Ra sch vt thng bng nc sch. Nh nhàng ra ht nhng bi bn. — Nu vt t nh, có th m cho nhanh lin. Có th bng mt ming bng dính nh ra ngoài. Kim tra bit chc chn máu không tip tc chy. Ra vt thng và thay bng hàng ngày. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 123
22. — Nu vt t to, máu chy nhiu, cm máu bng cun bng to hoc qun áo sch, tuyt i không bôi mt loi thuc nào lên vt thng, a tr n c s y t gn nht . Phòng tránh ng c phòng: Cn khoá k hoc t lên giá cao ngoài tm tay ca tr nhng hoá cht c hi nh: thuc tr sâu, thuc chut, bình xt mui, gián, tt c các loi thuc tân dc và phi có dán nhãn ngoài hp rõ ràng. Dy tr không nên ung nhng chai nc có màu sc l, không nên n thc n l, thc n ôi thiu, hoa qu và cây, lá không an toàn nh lá trúc ào, Nhn bit: Ng c gm loi cp tính có th gây nguy hi tc thì cho tr, hoc ng c mãn khi tip xúc lâu dài vi mt loi hoá cht c nào ó. Ng c có th rt d nhn bit khi chng kin tr ung, n hoc hít phi cht c, cng có th rt khó nhn bit. Tr d b ng c nht qua ng tiêu hoá, nh n phi thc n ôi thiu, nut phi các cht c nh thuc chut, xà phòng, thuc cha bnh hoc hít phi khí c ca lò than, bình ga, hoá cht. Du hiu thng gp là tr au bng, nôn ma, có th kèm theo da tái, lnh, th nhanh và không sâu, nng thì l m, bt tnh. Chú ý có th phát hin c nguyên nhân gây c t nhng chai, l bên cnh tr. S cu: Nu tr bt tnh, hà hi thi ngt ngay nhng phi t mt tm vi mng lên ming tr tránh nhim cht c vào bn thân ngi ln. Nu tr vn th thì t tr nm t th d th, thoáng khí. Tìm hiu nhanh xem tr ã n, ung, hít phi cái gì, bao lâu ri, nu có cht nôn phi gi li cán b y t kim tra. Nu bit rõ nguyên nhân thì có th s cu: ung phi cht c cn gây nôn, hoc cho ung mt cc nc mui c, hoc than hot tính. Nu b hoá cht bn vào cn ra bng nc lnh t 10 — 15 phút. Chuyn tr n c s y t. Phòng tránh hóc, tc nghn ng th Tr nh rt d b ngt và tc ng th khi nut hoc nhét các vt gây tc ng th vào ming, mi, tai. phòng, tránh ngi chm sóc tr cn: — Không nhng vt nh mà tr có th nut và b hóc nh: ng xu, cúc áo, kim bng, ht lc, ht trái cây, hòn bi — Cho n nhng thc n mm mà tr có th nhai c; không nên cho tr n nguyên c ht lc hoc n nhng loi qu có ht cng. 124 | MODULE MN 12
23. — Khi n cm, bt, không nên tr ng u v phía sau, n khi ang chy, hoc va n va ci ùa. — m bo tr không cho nhng vt d b hóc vào ming, mi. Nhng du hiu thng gp : Tr tím tái, ho sc sa, trào nc mt nc mi. Tr không phát âm c, hoc không th khóc thành ting. Tr ly tay nm ly c mình. Nu mun: môi và li tr bt u tím tái và tr có th bt tnh nu vt gây tc không ly c ra. Cách s cu: Ngay lp tc b tr nm sp trên tay trái mình sao cho u tr thp hn ngc, ly u tr, dùng tay phi v mnh vào lng cho vt hóc ri ra khi hng. Sau ó dùng ngón tay phi móc d vt trong ming ra. Nu tr tím tái, t tr trên nn phng cng và hà hi thi ngt. — Nu tr ln hn, t tr nm vt trên u gi ca ngi ln sao cho u tr chúc xung di. Dùng tay v mnh vào phn gia hai b vai cho d vt ri ra khi hng. Nu tr nht nht, t tr nm xung và hà hi thi ngt. — Nu tr có th ng c thì bo tr ng và cúi gp ngi sao cho u thp hn ngc. Dùng tay v nhanh vào vùng gia hai b vai d vt ri ra khi hng. Nu tr ngt, nhanh chóng hà hi thi ngt. — Nu tr ln hn na có th ng ng sau tr và dùng hai tay ôm ngang di ngc tr, bt ng sc mnh tr lên d vt có th bt ra ngoài hoc trôi xung d dày. Nu tr ngt thì nhanh chóng hà hi thi ngt. — Nhanh chóng a tr n trm y t. Du hiu nguy him cn a tr i cp cu ngay lp tc: tr không th ho hoc phát ra thành ting. Môi li bt u tím tái, mch máu mt và c bt u ni lên, tr tr nên bt tnh. Phòng tránh bng Tr em, c bit t 3 — 6 tui d b bng vì tính tr hiu ng, tò mò và do s bt cn ca ngi chm sóc tr. Bng nng có th li di chng nh so, co kéo c, gây tàn ph sut i hoc gây cht ngi. Ngi chm sóc tr cn: — Dy tr có ý thc không nghch la và các vt d cháy n. — Không cho tr chi gn bp la hoc thc n, ung mi nu nh: cho m, ni canh, nc sôi, phích nc nóng, ni cám, vt d cháy n nh ga, xng, cn, in TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 125
24. — Không tr li gn ngi ln khi h ang bê mt vt nóng. — cht t, diêm, bt la, xng du, cn xa tm vi ca tr. S cu bng — a tr ra xa khi khu vc nguy him. — Làm mát bng bng nc lnh và sch ngay lp tc. Ra di vòi nc ít nht là 10 phút hoc ti khi vt bng au. Có khi phi mt na gi làm ngui vt bng. — Nhanh chóng ci b qun áo, vòng nhn (nu có) trc khi vt bng sng to. — Nu vt bng nh (di 2 ngón tay): Gi vt bng sch và khô, không ng vào ch bng nc và tránh làm lt da vt bng. Không bôi bt c mt cht gì lên vt bng khi cha ra sch vt bng. Không bôi cn lên vt bng. Bng vt bng bng bng hoc vi sch. — Nu vt bng to, làm ngui vt bng. Nhanh chóng a tr n c s y t. Phòng tránh in git in git s tác ng vào h thn kinh làm ri lon hot ng ca h thng hô hp, h tun hoàn. Ngi b in git th hn hn, tim p nhanh nu b nng thì tim, phi ngng hot ng, nn nhân cht trong tình trng ngt, dòng in s làm co rút, tê lit các c bp gây cm giác au nhc. Ngi b in git không th t rút tay hoc bt ra khi ni c th chm vào in. in git có th do: Chm vào vt mang in : vô ý chm phi vt mang in hoc s dng các dng c, thit b in có in truyn ra v do các b phn cách in b hng; hoc không may dm chân vào dây in h, dây in t ri vào ngi. Do phóng in: trèo lên ct in cao th ngoc in, ly sào chc dây in cao th, n quá gn trm bin th in cao th. Trong các trng hp này dù cha chm trc tip vào vt mang in nhng vi mt khong cách quá gn, in phóng qua không khí, git ngã hoc t cháy c th. Tai nn in là nguyên nhân gây sc, bng, d gây cht ngi, vì vy: — Cn in lên cao, an toàn, ngoài tm vi ca tr. Phi dùng cm in có np y hoc ly bng dính dán kín nhng cm in ít dùng n. Không bao gi tr chi vi dây in hoc cm. 126 | MODULE MN 12
25. — Không nên dùng dây in không có phích cm trc tip vào in. — Phi thng xuyên kim tra dây in phòng b h do chut cn. — Tr cn tránh xa ni dây in t ri xung. — Không nên cho tr nghch, trèo lên ct in. — Không tr trú, np di gc cây to khi tri ma phòng sét ánh. S cu in git: Phi bit cách t bo v bn thân tránh b in git trc khi cu ngi . Nhanh chóng cu tr thoát khi ngun in bng cách: + Rút cm in ra khi in, ngt cu dao, rút cu chì. + Nu ngun in b h, ng lên mt vt cách in nh: gh g, nha, chn dùng mt que g dài hoc ng nha gt dây in ra khi ngi tr. — Nu tr sc nh v tâm lí, an i tr tr yên tâm, kim tra xem có b bng không và an i, ng viên tr n khi tr cm thy an toàn. — Nu tr ngt th, tim ngng p. Nhanh chóng và kiên trì hà hi thi ngt và bóp tim ngoài lng ngc cho tr. — Nhanh chóng a tr n c s y t. Bài tp Sau khi nghiên cu các ni dung v chm sóc sc kho cho tr, bn hãy th tr li câu hi sau ây: Chn câu tr li úng nht: + Mi câu có 3 áp án, chn áp án úng nht + Hc viên c suy ngh, ánh du theo ý ca mình. + Mi câu úng cho 1 im. Câu 1: Sch có li gì? — giúp n ngon ming. — không làm mt các cht dinh dng. — phòng tránh bnh tt. Câu 2: nc thi tù ng có hi nh th nào n sc kho? — Truyn bnh ng rut nh t, l. — Gây mùi hôi d mc bnh ng hô hp nh ho, lao, cúm. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 127
26. — Truyn bnh do mui nh st xut huyt, st rét. Câu 3: Ra tay sch bng xà phòng sau khi i i tin làm gì? — Làm sch và thm tay n ung ngon ming. — Sch các vt bn không gây bnh cho tay. — Sch ht mm bnh không làm lây bnh qua ng n ung. Câu 4: Ch hc, ni ca tr có cn quét lau hàng ngày không? Vì sao? — Không cn vì không bn. — Cn thit vì to môi trng sch s giúp tr kho mnh. — Cn thit cho p. Câu 5: dùng, chi ca tr có cn git lau sch s không? Vì sao? — Có cn vì cho p. — Có cn vì tránh lây lan mm bnh. — Không cn vì quá nhiu vic cn hn vic này. Câu 6: Ti sao phi cho tr dùng khn mt riêng? — Vì có sn. — Vì s kim tra chuyên môm phê bình. — Vì tránh lây lan bnh tt cho tr. Câu 7: Tr có cn tm ra hàng ngày không? Vì sao? — Cn vì cho tr sch p áng yêu. — Cn vì gi v sinh tránh bnh tt cho tr. — Không cn vì không có hi gì. Câu 8: Có cn chun b nc chín cho tr ung không? Vì sao? — Có vì ó là công vic bình thng. — Có vì tr không b bnh ng rut. — Không cn vì tr không òi hi. Câu 9: Nc lnh, nc á có làm cht vi trùng không? Vì sao? — Có làm cht các vi trùng gây bnh ng rut nhng không dit c các vi trùng khác. — Có làm cht nhng không hoàn toàn. — Không, nó ch làm c ch s phát trin các vi trùng. 128 | MODULE MN 12
27. Hoạt động 2: Tìm hiểu về nội dung cần tư vấn cho cha mẹ về giáo dục giúp trẻ 3 – 6 tuổi phát triển Bn hãy t lit kê ra nhng ni dung thuc giáo dc, giúp tr phát trin mà bn cho là cn phi c t vn cho cha m. — Hng dn t chi: — Trò chuyn vi tr: — c sách cho tr nghe: — Giúp tr phát trin trí tò mò và s sáng to: TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 129
28. — Giúp t phát trin kh nng t tin, t lp: — Chun b cho tr vào lp 1: — Gii thiu chun phát trin tr mu giáo 5 tui: Bn hãy c thông tin phn hi di ây và iu chnh suy ngh ca mình, nu bn thy hu ích. THÔNG TIN PHẢN HỒI Các tác ng giáo dc ca gia ình, nhà trng và xã hi nhm hng ti mc ích giúp tr phát trin toàn din: th cht, nhn thc, ngôn ng, tình cm và các mi quan h xã hi và thm m. Tuy nhiên, trong iu kin thi gian và thc t không th cho phép t vn y các ni dung trong tng lnh vc phát trin ca tr, mà nên chn lc mt s ni dung 130 | MODULE MN 12
29. mang li tính thit thc cao cho cha m và có tác ng quan trng trong s phát trin ca tr. Cn c vào thc t ca a phng, giáo viên cn la chn ni dung GD phù hp t vn cho cha m. Sau ây là gi ý mt s ni dung cn t vn cho cha m. 2.1. Hướng dẫn chơi với trẻ — Vui chi là nhu cu t nhiên và thit yu ca tr. Tr hc hi c nhiu iu thông qua vui chi. — chi cho tr là nhng vt n gin, nguyên liu sn có không tn kém và mt s b phn c th ngi thân. Mi ngôi nhà và thiên nhiên xung quanh nhà là mt kho cha y nhng chi tuyt vi bi vì không phi ch có chi t tin mi giúp tr hc hi. — Mi ngày, cha m nên dành chút thi gian chi vi con và to cho con ch chi an toàn. Vui chi i vi tr rt quan trng — Hng dn tr chi ngay t khi tr lt lòng giúp tr phát trin tinh thn và th cht. — Khi chi vi tr chúng ta dy tr c nhiu iu: dy tr nói, dy tr l phép, dy tr tìm hiu môi trng sng và bit cách ng x trong cuc sng — Cùng chi vi tr cha m s hiu c tr thích gì, không thích gì, chúng ã bit gì, cha bit gì và mun bit gì t ó có nhng cách ng x phù hp, to tin giúp tr sau này hc tp tt hn trng ph thông và thành t trong cuc sng. chi cho tr chi cho tr có th là c th ca tr và nhng ngi thân — C th ca nhng ngi thân là th quan trng nht tr cn c chi phát trin các giác quan: nhìn, nghe, cm nhn bng li, bng da, bng tay. — Chi vi mt s b phn trên c th cng là iu thú v và giúp tr phát trin nhiu iu: hc nói; phát trin vn ng và xúc giác; tng cng tình cm và giúp tr cm nhn thng bng Ví d: Chi xích u vi ôi bàn chân. Chi chng n, chng hoa. Ngi trên lng phi nga. Chi ú oà. Chi làm con cua bò, làm c gng bng ôi bàn tay TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 131
30. chi cho tr là nhng vt thng dùng trong sinh hot hàng ngày — Gh xp li thành mt oàn tu ho, chic cu — Bàn xp thành cái nhà, ng hm. — Xô nh xách nc, ném bóng, bò xung quanh — R rá làm ích ném bóng, vành dùng quay vòng, ánh vòng — B m chén, bát a, a thìa, ni, xoong, cho bé chi hàng. — Nhng t tranh, t lch dùng k chuyn, nhn bit hình, xé dán chi cho tr là nhng nguyên vt liu thiên nhiên — Các loi ht ht: nhãn, hng xiêm, bi, qu trng gà, gc si á dùng xp hình, xp các ch s trên sàn nhà, cát hoc gn lên giy, chi bán hàng, nu n (cân ong, gi làm thc n ); m, phân loi; chi “Ô n quan”, ánh búng, Cha m cn chú ý m bo an toàn cho tr: không cho tr ngm, không cho các loi ht, ht vào mi, vào l tai — Hoa, lá: có th xâu thành vòng, chui, an rèm, làm hp, tt các con vt, vt, cun cái kèn Qu bu khô ng nc. Tàu cau, tàu da làm xe kéo, làm qut — Cát: Xúc cát, ong cát, rót cát. In hình, in du chân lên cát khô, cát t. ào l giu vt hoc bàn tay vào trong cát — Nc: ong nc, rót, t chai n sang chai kia. Tm ra con vt, vt. Th nhng vt khác nhau xung nc xem vt nào chìm, vt nào ni, vt nào thm nc, vt nào không — Bn hãy a cho tr 1 cái gi (thùng/ r) cho tr ng chi (các vt liu chi) ca riêng tr. tr luôn b hp dn bi chi, cha m ch nên cho tr chi vi mt s chi còn mt s chi khác ct i. Sau mt thi gian i chi khác, tr li có cm giác nh có chi mi. — Ngoài ra, cha m có th làm mt s chi n gin cho tr chi t các nguyên vt liu r tin nh: tp chí, báo, tranh nh c, cng rm, cng r lá da, lá a, lá mít, Trong nhng ngày vui, ngi thân trong gia ình có th mua mt s chi cho tr, nhng chú ý chn chi m bo mt s yêu cu sau: + An toàn, không gây nguy him cho tr (không sc nhn, không d v, d gãy, không làm xc da, chy máu tr, không dùng bng nguyên vt liu c hi). + V sinh: D ra, d bo qun. 132 | MODULE MN 12
31. + Có ý ngha giáo dc: phù hp la tui và kích thích tr phát trin toàn din: th cht, nhn thc, ngôn ng, tình cm và xã hi. chi không gây bo lc. Cha m hng dn tr t 3 — 6 tui chi — Tr thích chi óng vai, tr có nhu cu c chi vi bn, b m cn to iu kin cho tr chi cùng bn, tr s hc hi thêm nhiu iu bn và hc cách chia s, hp tác. ôi khi tr mi b m cùng chi. Chúng nhn mình là ai ó và ngh b m óng vai nào ó. — Cha m cn hng cho tr trai c chi các trò chi ca tr gái tp luyn tính kiên trì, nhn ni và s nh nhàng; ngc li tr gái c chi nhng trò chi ca tr trai c b sung tính mnh m, quyt oán, nhanh nhn, dng cm. — Cha m nên to cho tr ch chi và hng dn tr chi các trò chi dân gian. 2.2. Trò chuyện với trẻ — Thông qua trò chuyn giao tip hàng ngày, các câu chuyn, bài th tr hc c nhiu iu b ích. Tr nào c nghe k chuyn nhiu hoc c c cho nghe nhiu chuyn khác nhau s có kh nng hc tp tt hn. — Dù làm công vic gì, thi gian bn rn th nào, nhng nu thc s thng yêu tr, chúng ta u có th chm sóc c tr mt cách chu áo, trò chuyn vi tr nhng gì chúng ta ang làm, ti n trc gi ng ca tr, bn hãy c hoc k cho tr nghe mt câu chuyn, tr s sung sng và cm thy hnh phúc bit chng nào. — Bit chn sách, bit cách c sách cho tr nghe cng là iu cha m cn quan tâm. Ti sao cn trò chuyn vi tr? — Trò chuyn vi tr hàng ngày s có nh hng tt ti vic phát trin ngôn ng ca tr, giúp tr vui v, hnh phúc, làm tng tình cm gia cha m và con cái — Tr bt u vic hc t khi tr c ngi ln trò chuyn, c ôm p, vut ve, nhìn mt ngi thân quen, nghe nhng ging nói thân thuc và nhìn nhng ngi khác có các c ch áp li — S dng khong thi gian cho tr n, v sinh cá nhân tr ôm p, hát, trò chuyn vi tr, tr s tr nên rt gn bó, qun quýt vi bn, và bn có TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 133
32. th giúp tr hc và hiu các vt trong th gii y hp dn xung quanh i vi tr. — giúp tr phát trin ngôn ng và các k nng giao tip, bn hãy trò chuyn vi tr, hát và c cho tr nghe cng nh hãy nghe và áp li khi tr c gng trò chuyn li vi bn. Tr càng c i thoi, trò chuyn càng nhiu thì tr càng có kh nng hiu các li ch dn, gii thích, hi và tham gia tranh lun trng. Kh nng này hình thành s t tin và giúp tr hc trng ph thông tt hn. Trò chuyn vi tr v công vic hàng ngày nh th nào? — Trò chuyn v các loi thc n, vic git qun áo, lau giy dép hoc nói v mt con côn trùng trên sàn nhà, nhng bông hoa, nhng mi liên quan Gii thích nhng iu gì bn ang làm, ang chm sóc con bn. S dng li nói kt hp hành ng — va nói va ch vào vt hoc làm ng tác cho tr xem. — Hãy cho phép tr quan sát và c tham gia vào các công vic gia ình, c gng giao cho tr làm mt s vic va sc. Công vic hàng ngày ca bn có th tr thành trò chi ca tr. Hãy nói vi tr v nhng gì bn ang làm. — Hãy hi tr mt s câu hi n gin. Hi tr gii thích nhng gì chúng nhìn thy và làm. Cách trò chuyn vi tr t 3 — 6 tui — Khi tr 3 tui tr ã có th k li và nói cm tng ca mình trc nhng iu chúng nhìn thy, nghe thy. Tr hay hi: Con gì ây? Sao nó li th? làm gì? Ti sao? Ngi ln cn kiên nhn tr li các câu hi ca tr, các câu tr li cn chính xác, rõ ràng, n gin, d hiu i vi tr. — Trong khi nói chuyn vi tr cng cn nêu câu hi cho tr tr li và nói cho tr bit c im ca vt dùng trong gia ình. — Ngi ln cn chú ý lng nghe tr nói, không nhc li nhng câu, nhng t tr nói sai. Khi nói vi tr các bn cn nói úng, nói thong th, t phi rõ ràng, chính xác. Các bn hãy kiên nhn và không nên t ra khó chu khi tr nói không úng và hi nhiu. — Tip tc s dng bài hát, bài th, câu , câu chuyn luyn cho tr nói úng, tng thêm vn t và m rng hiu bit. Hng dn cho tr chi các trò chi phân vai: “Chi vi búp bê”, “Cô giáo”, “Chú công an” các trò chi này s luyn óc quan sát, trí nh và s chú ý ca tr. Cn to iu kin cho tr chi vi tr cùng tui và tr ln hn. 134 | MODULE MN 12
33. 2.3. Đọc sách cho trẻ nghe Ti sao cn c sách cho tr nghe? — c cho tr nghe giúp tr: + Hiu v bn thân, con ngi, thiên nhiên, cây ci xung quanh. + Phát trin ngôn ng, óc tng tng và tính sáng to. + Phát trin tình cm, bit yêu thng ngi tt, phân bit iu tt, iu xu và tng cng tình cm i vi cha m và nhng ngi thân trong gia ình. + Có kh nng hc tp tt hn khi vào lp 1. Chn sách nào cho tr? — Ni dung sách: vit v các vt, con vt thân thuc vi tr và các truyn c tích. — Tranh v: to, rõ ràng, màu sc hp dn, minh ho sinh ng, gn gi vi cuc sng hàng ngày ca tr và phù hp vi ni dung ca truyn. — Ngôn ng: câu ngn gn, n gin, d hiu. Ch vit to, rõ ràng, n gin, không quá nhiu ch và t mi. — Các nhân vt: không nhiu nhân vt quá, hành ng ca nhân vt n gin, ng nghnh có th làm theo. Cách c sách cho tr nghe — Ngi ln nên c trc cho lu loát trc khi c cho tr nghe. c rõ ràng, din cm phù hp vi tính cách, trng thái tình cm ca tng nhân vt. — Nên cho tr ngi cùng phía vi ngi c nhìn thy tranh và ch. — Gii thiu sách cho tr: trang bìa, tên truyn và tranh nh. — Va c va ch vào dòng ch cho tr nghe và nhìn theo dòng ch. Có th dùng iu b minh ho, din t các hành ng và cm xúc ca nhng nhân vt. — Cho tr nhc li mt s t, câu, ch vào tranh và nói, hi; ch vào dòng ch và c, khen ngi tr, cho tr tp gi các trang sách khi xem/ c ht trang. — Khi ang c có th dng li hi tr mt s câu hi v cuc sng liên quan n ni dung câu chuyn. Ngi c có th dng li hi tr oán xem phn tip theo ca câu chuyn s nh th nào? Hi ý kin nhn xét ca tr v câu truyn. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 135
34. — Sau khi c xong, hi tr ngh v câu chuyn nh th nào? Các nhân vt ã làm gì, tr thích gì? Tr thích nhân vt nào? Vì sao? Tr có thích làm ging nh nhân vt trong truyn không? — Cùng tr c hoc k li truyn nu tr thích (Ví d: cùng k li truyn trc khi ng, hoc k li chuyn cho ngi khác nghe). — c i c li nhiu ln câu chuyn cho tr nghe nu tr thích. 2.4. Giúp trẻ phát triển trí tò mò và sự sáng tạo — Tò mò, sáng to là c s ca vic hc hi. Tr tò mò, sáng to s mnh dn hn trong giao tip, s tr nên t tin hn và s hc tp tt hn trng ph thông và n nh hn v tình cm. — S tò mò ca tr bt u ngay t khi tr ra i. — Mi tr u có tính tò mò, sáng to theo cách riêng ca mình khám phá th gii xung quanh và trao i vi nhng ngi khác. Khi chúng ta ng viên c phong cách riêng thì tính tò mò, sáng to ca mi a tr c phát trin, tr s t tin hn, hc c nhiu iu hn. — Cha m cn giúp tr tr nên tò mò, sáng to trong môi trng an toàn và thông qua vui chi. Tr tò mò và sáng to có tm quan trng trong s phát trin toàn din ca tr. — Tr c phép tò mò, c khuyn khích sáng to s tr nên t tin hn, bit nhiu iu hn và mnh dn hn. — Tr c khuyn khích sáng to s có nhiu c hi phát trin nhng kh nng c bit. Cách giúp tr 3 — 6 tui tr nên tò mò, sáng to — Hãy chng t cho bé bit bé luôn c yêu thng thông qua li nói và hành ng ca cha m. K cho bé nhng câu chuyn bé thy c chúng là nim vui ca c gia ình và cha m tin rng bé ln lên s là mt ngi thông minh, kho mnh, t tin và sáng to. — Tôn trng và quan tâm ti ý ngha ca tr, lng nghe và tr li các câu hi ca tr mt cách ci m. — Cho tr quan sát hot ng ca các con vt, k c con vt bé nh nh các loi côn trùng. — Chi các trò chi tìm kim, phán oán: Ví d: M lc hp cho tr nghe và hi “Trong hp có gì? Cái gì trong hp mà nó li kêu nh th? ” — Khuyn khích trí tng tng ca tr. 136 | MODULE MN 12
35. — To iu kin cho tr chi các trò chi óng vai tr có th tng tng và din t các hành ng phù hp vi tng vai mà tr quan sát c trong cuc sng. — Cho tr ngh và v các con vt hành tinh khác. — Dng câu chuyn úng ch tr có th ngh ra các cách kt thúc khác nhau hoc t tên cho câu chuyn. — Cho tr lng nghe và phát hin các âm thanh trong t nhiên và tìm cách mô phng li — Chp nhn s khác nhau ca mi tr, iu quan trng là mi ý ngh tr a ra u có lí l riêng ca nó. — S dng mt s dng câu hi khuyn khích s tò mò, tng tng và sáng to ca tr nh: Ti sao? Nh th nào? Còn cách nào khác không? iu gì s xy ra nu ? 2.5. Giúp trẻ phát triển khả năng tự tin, tự lập Mi gia ình nói riêng, c xã hi nói chung cn to iu kin, khuyn khích mi a tr phát trin kho mnh, thông minh, nhy cm, chu áo, khoan dung, t tin và sáng to. Th nào là mt a tr t tin, t lp? — Tr t tin là tr mnh dn, tin tng vào nhng vic mình làm và kh nng ca mình, không ngn ngi, không li vào ngi khác. Tr luôn sn sàng trình bày suy ngh và vic làm ca mình cho ngi khác nghe. — Tr t tin thng mnh dn nói lên kh nng ca mình bng nhng câu nh: “Con làm c ", "Con hát c ”, “Con bit v ”, “Làm cái ó thì không khó/d ”. T tin, t lp có ý ngha nh th nào i vi tr? — Tr t tin, t lp thng hc tp tt hn, có tình cm n nh hn, giao tip nhanh nhy hn, kh nng hoà ng vi các bn tt hn trong vui chi, trong trò chuyn — Trong cuc sng, tính thiu t tin, thiu t lp thng do tr ít kinh nghim, thiu kin thc và k nng. — T tin, t lp tr không t nhiên mà có, nó c hình thành dn dn nh s giáo dc úng n ca ngi ln. Cách tt nht phát trin tính t tin, t lp cho tr là to c hi cho tr phát huy kh nng ca mình, khen ngi, ng viên khuyn khích ca ngi ln i vi tr. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 137
36. Nhng vic cha m có th làm phát trin tính t tin, t lp ca tr — Ngi ln cn tránh làm h tr nhng vic n gin mà bn thân tr có th làm c. ôi khi tính thiu t tin cng tr thành thói quen — thm chí có nhng vic có th làm c nhng tr vn t chi không làm và tr li: "Con không bit", "Con không làm c". iu ó không phi là tr không vâng li mà do tr thiu t tin, s tht bi, s b chê trách. Ngi ln cn tin tng rng nu c gng, tr có th làm c, vì vy cn tránh làm h tr nhng vic n gin mà bn thân tr có th gii quyt c nh t mc qun áo, t cm cc ung nc, dùng bát, thìa xúc cm, i giy, dép, mc qun áo, bê gh, dn bàn n — cng c và phát trin tính t tin ca tr, cn khc phc tính rt rè, nhút nhát, thiu quyt tâm ca tr bng vic ng viên tr thc hin nhng nhim v c giao theo kh nng ca mình. Cn ch rõ tr phi làm nhng gì và làm nh th nào t c kt qu mong mun. — Nhim v t ra phi phù hp vi kh nng ca tr, hp dn tr, gn vi hng thú và tính tích cc ca tr (Ví d: mun tr có nn np ánh rng, chi tóc thì cn sp t các dùng ni thun tin, va tm tay tr, d ly và p). Nu nhim v t ra cao, d gây cho tr nn chí, thiu t tin vào chính mình, hoang mang, s khó khn. — Mi gia ình nên có mt s quy nh và yêu cu tr thc hin; Các thành viên trong gia ình thng nht giao cho tr làm nhng vic n gin, va sc hàng ngày nh: ly thìa, a, xp gh n, ly tm, nc, lau bàn gh giúp b m, ct gn chi sau khi chi Cha m kp thi khen ngi, ng viên tr nu tr làm úng. — i vi tr thiu t tin, cn khen ngi ngay t nhng c gng bc u ca tr và ng viên liên tc mt cách thin chí, không chê bai, ch trích khi tr làm sai vì nh vy s phá hoi s t tin ca tr, làm cng thng mi quan h gia tr vi ngi ln. — Hãy chng t cho tr bit tr luôn c yêu thng thông qua li nói và hành ng ca cha m. K cho tr nhng câu chuyn tr thy c chúng là nim vui ca c gia ình và cha m, tin rng khi tr ln lên s là mt ngi thông minh, kho mnh và sáng to. — To c hi, ng viên tr th nghim nhng iu mi m trong khi chi, khám phá. 138 | MODULE MN 12
37. — S vt trong mt môi trng an toàn. Ví d: Cho phép tr nh c tt, m, chn kênh trên ti vi nu b m cm thy iu ó an toàn. — Thng xuyên v v tr, hát cho tr nghe mi khi thc gic và k li câu chuyn trc khi ng, cho tr súc ming hoc ánh rng sau khi n nhng vic thng xuyên nh vy s giúp tr cm thy rng mi vic xung quanh tr có nn np và tr có cm giác an toàn. — Khen ngi khi tr làm c mt vic úng, t gii quyt mt tình hung nào ó dù là rt n gin mà trc ây tr không dám làm. Ví d: "Con gái ca m gii quá, con ã t i v sinh mt mình c ri", "Con trai ca m gii quá, bit giúp m ly a n cho c nhà", "Con ca m dng cm quá, con ã t i v sinh mt mình mà không s bóng ti" Khi khen tr, bn nên tp trung vào s c gng ca tr, ch không nên tp trung vào kt qu t c. Chúng ta thng quan tâm quá nhiu n kt qu cui cùng mà không nhn ra rng phi khó khn th nào tr mi làm c iu ó. a ra nhng ý kin phn hi tích cc c th hn là nhng li khen chung chung: — Ghi nhn và nhn xét v nhng thái và hành vi c x c th mà tr làm hn là ch khen là tr “ngoan”. Tránh nhng “li khen na vi", ví d nh “con làm rt tt, nhng ” — Khi tr làm iu gì ó bn không thích, thì bn cng không nên quy kt chuyn ó. Hãy nói c th cho tr bit v nhng vic bn mun tr làm. Dùng t “làm” nhiu hn là “không làm”. Ví d bn hãy nói vi tr là “Con nên óng cánh ca nh nhàng thôi” ch không nên nói là “ng sp ca mnh”. — Bn hãy chú ý lng nghe tr . tr thành mt ngi bit lng nghe, bn phi thc s mun nghe nhng gì con bn nói và tin rng nhng gì chúng nói là quan trng. Lng nghe cm xúc ca tr, ch không ch nhng gì tr nói. S dng ngôn ng c th, mt và nhng mi liên h c th chng t rng bn ang lng nghe. Hãy ci úng lúc, hãy gt u chng t là bn ang lng nghe, hãy hi nhng câu hi mà bn quan tâm hay giúp tr gii thích rõ hn mt im nào ó. Din gii chi tit, và ng ngt li hay t ra sao lãng. Bng vic ch ng lng nghe, bn s làm tng cm giác ca tr v lòng t tin vào bn thân. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 139
38. — Chp nhn mi cm xúc ca tr , k c nhng cm xúc tiêu cc nh tc gin. Hãy c gng hiu nhng biu hin xúc cm ca tr qua ngôn ng "c th" (c bit cn thit i vi tr nh): khóc to, nhon ci, phát âm g g, on ngi, cong lng bit tr có nhu cu gì. Hiu và áp ng nhng biu hin ó ca tr càng làm cho tr t tin trong giao tip vi nhng ngi xung quanh. — Không chì chit, chi ra tr vì làm nh vy tr s hong s, thiu t tin, nh hng xu ti s phát trin th cht, tinh thn và kh nng hc tp ca tr. Hãy tôn trng mi ý ngh và s khác bit ca tr, cho phép tr c trình bày ý tng và cm xúc ca riêng mình. Tôn trng cá tính, s c lp và riêng t ca tr. S kt ti không bao gi nói cho tr thy iu hay nên làm. Nó ch tp trung vào nhng iu ti t. Nh vy kt qu cui cùng làm cho tr thiu t tin vào quyt nh ca mình. — Khi phê bình, góp ý tr , hãy ch ra hành vi c th ca tr mà bn không thích. Phi làm cho con bn hiu rng không phi là bn không thích chúng, mà là không thích nhng hành vi mà chúng ã th hin. Ví d nh, bn nên nói là: “B/m rt bun vì con không nh ra tay trc khi n”, thay vì nói là “B/m rt bc con”. — Hãy là mt ngi bn ca con, ch không phi mt ngi luôn ch trích con. Không có ai là hoàn ho c, nên chúng ta không th mong i s hoàn ho t tr. Chp nhn nhng sai lm ca bn, ca tr và xem ây là c hi hc hi và trng thành. Bn nên nhn mnh vi tr nhng hành vi mà bn thích hn là ch trích nhng hành vi mà bn không thích. Mi ln nh th tính t tin ca tr li c cng c. — Chng t s tin tng ca bn vào kh nng a ra gii pháp ca tr. Khi tr gp phi vn nào ó, bn hãy là ngi c vn ch không phi là “sp” ca chúng. Thay cho vic a ra li khuyên hay làm h tr, hãy tr có trách nhim t gii quyt vn ca chính mình . Ví d: “Theo con cn làm gì giúp con không b nói lp?”, “Theo con thì làm th nào i không b trt ngã trên sàn nhà?” — Hãy lng nghe, ng h và giúp tr khám phá, cân nhc các phng án khác nhau và kt qu ca các phng án ó. Ví d: Khi tr b trt ngã au trên sàn nhà, cha m có th cùng trao i vi con: “Con ngh xem, vì sao con b ngã?”, “Có cách nào không b ngã không nh?” 140 | MODULE MN 12
39. — Sng vi thc ti và mi ln ch gii quyt mt vn . Nu bn nhc li tt c nhng khuyt im/ hành vi sai ca tr trong quá kh mi khi bn tc gin thì kt qu là con bn s không mun nghe bt c iu gì bn nói na và làm cho tr không t tin. — ng gi mãi quá kh hay ng nó nh hng n hin ti. S dng các t nh “luôn luôn” hay “không bao gi” s gây phn tác dng i vi tr. Các câu nói nh “Con lúc nào cng cho tay vào mm” hay “Con không bao gi nh ra tay bng xà phòng trc khi n” s ch làm cng c thêm nhng hành vi tiêu cc ca tr mà bn ang c gng thay i. Khi tr nghe mãi mt iu gì ó thì chúng s bt u tin và làm theo iu ó. — Cn ng viên tr vt qua mi iu làm cho tr s hãi, hãy nói vi tr rng bn luôn bên cnh giúp tr. Không nên do tr nhng iu nh: bác s n khám bnh, công an n bt, hay do con ma n bây gi — Nhng ngi àn ông trong gia ình: ông, b, chú, bác, anh em trai cn dành thi gian chi và tham gia chm sóc tr. Nhng tr nh vy s t tin hn. — i vi tr khuyt tt, hãy tin tng tr và giúp tr t tin, t lp vi nhng iu tr có th làm. — Ngi ln luôn luôn gng mu trong vic chm sóc, giao tip, ng x vi mi ngi xung quanh tr thy t tin, t hào vi bn thân mình (bt k dân tc nào, ngi thành ph hay nông thôn ). ôi khi hãy bo tr "dy li" cho bn mt hot ng nào ó mà tr ã bit — chng hn nh: cách ra tay, cách mc áo, bóc qu chui Hãy nói vi tr rng bn ã quên mt cách làm và bn cn tr hng dn li cho bn nhng cách làm ó — Hãy quan sát xem tr t tin, t lp nh th nào khi tr "dy" bn nhng iu ó. 2.6. Chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 — Vào lp 1 là bc ngot ln trong cuc i. — iu cn bn không phi là cho bé hc trc c mt chng trình lp mt nh xu hng ca mt s cha m nh hin nay mà theo các nhà nghiên cu giáo dc, trc khi vào lp mt bé phi có trong mình mt s "hành trang" cn bn. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 141
40. — Có hai mt cn quan tâm. ó là: (1) Chun b toàn din có th hc tt lâu dài ch không ch lp 1 và (2) chun b các k nng chuyên bit tip cn vi chng trình tiu hc d dàng hn. — Ép buc tr phi t thành qu cao trong hc tp quá sm s làm nh hng không tt ti kh nng và lòng ham hc ca tr. Thúc ép tr hc trc chng trình lp 1 không làm cho tr hc nhanh hn hoc tt hn. C th các bc cha m cn phi làm gì chun b cho con mình trc khi vào lp 1? (1) Chun b toàn din cho tr có th hc tt lâu dài ch không ch lp 1 — Nuôi dng y , hp v sinh tr có c th kho mnh, rn chc. — Hng dn tr cách quan sát s vt và hin tng xung quanh, to iu kin cho tr c tng tng và suy ngh nh: chi các trò chi b em, cho em n, bán hàng, làm bác s — Cho tr chi các chi tháo lp, ghép tranh, ghép hình, xé dán, tô màu, an lá, xp lá giúp tr phát trin vn ng khéo léo ca ôi bàn tay. — Dy tr bit so sánh, nhn xét to — nh, dài — ngn, nhiu — ít, cao — thp, trc — sau, trên — di, trong — ngoài. — Tp cho tr nói và tr li các câu hi mt cách mch lc, rõ ý, câu. Ngi ln k chuyn, c th, hát cho tr nghe, tp cho tr ghi nh các bài hát, câu th, câu chuyn tr k li hoc c li. — Dy tr nhn bit và nói úng các ch cái, ch s và m t 1 n 10. — Bit gi gìn v sinh v sinh cá nhân: qun áo, mt, chân tay sch s. Mnh dn giao tip, chi, trò chuyn vi bn cùng tui và mi ngi xung quanh. — Dy tr l phép vi ngi ln, bit giúp nhng nhn em nh, quan tâm ngi già. (2) Chun b các k nng chuyên bit tip cn vi chng trình tiu hc d dàng hn. Là chun b c th cho vic: (1) Hc c — vit, (2) Làm quen trc vi trng tiu hc. Chun b hc c, hc vit. Chun b cho hc c — Nhn bit mi quan h gia li nói và ch vit. 142 | MODULE MN 12
41. — Nhn bit các ch cái trong t có ý ngha. — Thích c sách và bit s dng sách, hình thc in mt cun sách “Tp c” qua tranh v, oán ch (c theo trí nh). — c các ch gn gi, liên quan n cuc sng hàng ngày: tên mình và các bn, vt (hoc nhóm vt). — Phân bit các dng ch vit: vit thng, in thng, vit hoa, in hoa. — Bit hng c vit: t trái sang phi, t trên xung di, mi ch c mt ting. Chun b cho hc vit — Gi v vit (thip chúc mng, hoá n bán hàng, tin ). — Vit ch cái trong t có ngha. — Vit ch gn gi (tên mình, bn, các vt ). — Sao chép ch. Làm quen vi trng tiu hc — Gii thiu v trng tiu hc: cho tr c tham quan trng tiu hc, nhn xét, mô t: sân trng, cng trng, ct c, vn hoa ; trong lp có bng en, bàn gh, tranh nh Gii thiu vi tr mt s hot ng ca các anh ch hc sinh, thy cô giáo trng tiu hc: chào c sáng th 2, xp hàng th t vào lp; nói v mt s iu tr s c hc trong trng tiu hc: k chuyn, hc c, vit, làm toán, hc hát, tp th dc — Tp cho tr làm quen và bit cách s dng các dùng, dng c hc tp: cp ng sách, v; bút chì, bút màu, phn vit lên bng, thc k 2.7. Giới thiệu với cha mẹ về Chuẩn phát triển của trẻ 5 tuổi ở Việt Nam (Thông t s 23/2010/TT—BGD&T ban hành ngày 22—07—2010 quy nh v B chun phát trin tr em nm tui do B GD&T ban hành) Mc ích s dng Chun — cha m bit c kh nng ca tr và cùng phi hp vi nhà trng giúp phát trin ti a tim nng ca mi tr. — S tham gia ca gia ình là yu t quan trng trong vic thc hin Chun. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 143
42. Lu ý khi s dng Chun — Chun giúp cha m thit k các hot ng giáo dc trong gia ình, nhm to c hi cho tr phát trin tt nht. Không s dng Chun nh mt công c ch dùng ánh giá phân loi tr. — Cha m cn hiu rng: Tt c tr em u có tim nng và kh nng phát trin. Mi tr là mt con ngi c lp, phát trin theo các quy lut c trng ca tui và có tc , trình phát trin riêng mang tính cá nhân. Ni dung ca Chun Chun phát trin ca tr 5 tui bao gm 4 lnh vc: phát trin th cht, phát trin tình cm và quan h xã hi, phát trin ngôn ng và giao tip và phát trin nhn thc. — Lnh vc phát trin th cht: bao gm phát trin vn ng, sc kho th cht và các kin thc, k nng v chm sóc sc kho, v sinh, dinh dng, an toàn ca tr. — Lnh vc phát trin tình cm và quan h xã hi: bao gm nng lc bc l cm xúc, tình cm ca bn thân và vi nhng ngi sng xung quanh, kh nng hình thành nhng mi quan h tích cc có ý ngha ca tr vi con ngi và môi trng sng gn gi. — Lnh vc phát trin ngôn ng và giao tip : là s hiu bit và kh nng s dng ngôn ng, kh nng giao tip hiu qu cng nh nhng k nng làm quen vi vic c, vit ca tr. — Lnh vc phát trin nhn thc : bao gm hiu bit ca tr v môi trng t nhiên, môi trng xã hi gn gi xung quanh, v các kin thc toán hc cng nh s cm nhn, hiu bit v ngh thut. Bên cnh ó lnh vc 4 còn cp n kh nng suy lun và sáng to giúp tr tham gia vào hot ng hc tp có hiu qu. 144 | MODULE MN 12
43. Nội dung 5 PHƯƠNG PHÁP, HÌNH THỨC TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ 3 – 6 TUỔI (1 tiết) Hoạt động: Nghiên cứu phương pháp, hình thức tư vấn về chăm sóc giáo dục trẻ 3 – 6 tuổi cho các bậc cha mẹ Các hình thc và phng pháp t vn cho các bc cha m c vit c th ti module MN 10, bn hãy tìm c vn dng vào vic t vn chm sóc, giáo dc tr cho các bc cha m có con t 3 — 6 tui. THÔNG TIN PHẢN HỒI Tu theo iu kin thc t mà giáo viên la chn hình thc t vn cho phù hp, trong thc t hình thc t vn theo nhóm thng c dùng nhiu hn c, vì hình thc này có nhiu u th hn (giáo viên mt thi gian, có nhiu ý kin tranh lun a li hiu qu tt, Cha m có th hc tp kinh nghim ln nhau ). T vn viên cn chú ý la chn nhng hình thc, phng pháp t vn phù hp nhm giúp các cha m có con t 3 — 6 tui có phng pháp úng trong cách chm sóc, giáo dc tr t 3 — 6 tui nhm phát huy kh nng sn có ca tr giúp tr t lp, t tin hn trong cuc sng. Tr có kh nng làm c nhiu vic, vì vy trong quá trình t vn cho cha m, cn chú ý cha m thu hút s tham gia ca tr càng nhiu càng tt , cha m không làm thay tr, cha m phi là ngi óng vai trò ch dn cho tr t làm. Nội dung 6 THỰC HÀNH TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ CÓ CON TỪ 3 – 6 TUỔI (5 tiết) Hoạt động 1: Nghiên cứu tiến trình cuộc tư vấn theo nhóm cho cha mẹ. Sau đó hãy tự tìm ra phương pháp và sự chuẩn bị cũng như hiệu quả của buổi tư vấn đó THÔNG TIN PHẢN HỒI Ch bui t vn: Tr hc hi và phát trin tt nht thông qua vui chi. Mc ích ca bui t vn — Giúp cha m tr bit cách h tr tr hc và phát trin thông qua vui chi. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 145
44. — Giúp cha m tr bit s dng chính các b phn ca c th mình làm chi và trò chi giúp tr phát trin mt cách toàn din. Chun b — T tranh “Bé s t tin và tò mò hn qua các trò chi”(các trò chi ca b m vi con: bé trai, bé gái ang nhy lò cò, b làm nga cho con ci ). Ni dung Tr hc bng chi — Tr chi mà hc. Nhng hot ng vui chi giúp tr hc nhiu iu và phát trin. Cách tin hành Hot ng 1: Chào hi — Gii thiu Chào hi các thành viên tham d bui t vn. T vn viên ngh mi ngi nh li và c mt ngi nhc li ni dung bui t vn ln trc, sau ó t vn viên tóm tt: Ln trc chúng ta ã tho lun v vn bình ng và hoà nhp i vi tr nh và nhn mnh rng: bt kì tr trai hay gái, dân tc ít hay nhiu ngi, bình thng hay khuyt tt u có ý ngha i vi gia ình và xã hi, u c i x bình ng, c to các c hi phát trin nh nhau. Trong cuc hp ln này chúng ta s cùng tho lun v nhng hot ng giúp tr hc tp và phát trin. T vn viên gii thiu ch và mc ích ca bui hôm nay. Hot ng 2: Tho lun chung theo tranh “Bé t tin và tò mò hn qua các trò chi” và gii thích tác hi ca vic cho tr hc sm T vn viên ch vào bc tranh: “Bé t tin và tò mò hn qua các trò chi” các em bé ang chi và t câu hi: Các em bé trong nh ang chi trò gì? Khi chi nh vy, các em hc hi c iu gì? Sau khi nghe ý kin ca mt s ngi, t vn viên gii thích rng tr nh hc tp và phát trin tt nht thông qua vui chi. Trong quá trình chi, tr hc hi c nhiu th và tr s nh nhng kin thc lâu hn là khi tr b gò ép hc. T vn viên có th ch bc nh các bé trai, bé gái ang nhy lò cò và gii thích, khi chi nh vy, tr hc cách gi thng bng, bit tôn trng lut l, bit th t trc sau và bit iu khin ng tác ca mình thành tho hn. T vn viên a ra thông ip: Tr hc tt nht thông qua vui chi. Ép buc tr phi t thành qu cao trong hc tp quá sm s làm nh 146 | MODULE MN 12
45. hng không tt ti kh nng và lòng ham hc tr. iu này không giúp tr hc nhanh hn hoc tt hn. T vn viên có th gii thích rng khi b ép buc hc tp quá sm, tr s thy cng thng, không có nhng nim vui và không thy thú v khi hc tp, t ó không ch ng hc hi. Khi tr không mun hc thì tr s không th t kt qu cao c. Hot ng 3: Lit kê, ghi li nhng chi tt nht cho tr nh và xem hình nh “B làm nga cho con ci” T vn viên ngh mi ngi k ra nhng chi tt nht cho tr s sinh và tr nh, ng thi ghi tt c các câu tr li lên bng. Nhng ngi tham d bui t vn có th nói nhng chi t tin, bng nha, xp hình là nhng chi tt nht cho tr. T vn viên tip tc t câu hi: Ngoài nhng chi va k ra, c th chúng ta có th dùng làm chi cho tr c không? Hãy nêu ví d? T vn viên ghi tt c các ý kin lên bng, sau ó t vn viên treo nh “Bé s t tin và tò mò hn qua các trò chi” và nói vi mi ngi cùng xem hình nh “B làm nga cho con ci”. Hot ng 4: Nêu tm quan trng ca vic s dng các b phn c th chi vi tr T vn viên gii thích cho mi ngi rng ngoài nhng chi ã nêu thì chi tt nht cho tr chính là c th ca chúng ta: khuôn mt, ôi bàn tay, ging nói, tt c các b phn trên c th. Khi bé c bng và tip xúc da k da vi ba hoc m, không nhng thân nhit ca bé c iu hoà mà bé còn cm thy an toàn và yên n, giúp bé có th dành sc lc ca mình tò mò, khám phá th gii xung quanh. Ging nói ca chúng ta là mt chi tuyt vi và là công c bé hc hi. Các bài hát và chuyn k cng rt quan trng i vi tr s sinh và tr th. Tr càng c chuyn trò và c ngi chm sóc lng nghe thì tr càng phát trin ngôn ng cng nh s c chun b tt hn các iu kin i hc. C th ca cha m tr có th tr thành mt dng c bé chi và tp th dc. Trong khi ln lên, bé mnh dn vn ng bng nhiu cách. C th ca b m có th tr thành trò chi bé tp th dc rt an toàn, ví d nh: các trò chi ci nga, kéo ca la x, nu na nu nng, chng n chng hoa, i máy bay TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 147
46. T vn viên nhn mnh là tr th cn nhiu vt chi và vn ng phát trin các c bp ca mình. c bit, các trò chi n gin, ng nghnh bng cách s dng các b phn trên c th tr và c th chúng ta. Hot ng 5: K tên và thc hành theo nhóm mt s trò chi vi các b phn c th Chia cha m thành nhóm, yêu cu mi nhóm k ra 5 vic mà ngi ln có th làm vi các b phn trên c th mình giúp tr chi, phát trin, cm nhn tình yêu thng cng nh khám phá và hc hi. Yêu cu mi nhóm trình din 1 trong 5 hot ng ó. Hot ng 6: Kt lun bui t vn Tt c cha m/ nhng ngi chm sóc tr u có th có nhng hot ng chm sóc và nuôi dng s phát trin ca tr c v th cht, trí tu và tâm hn mà không tn kém hoc ít tn kém. Câu hi 1. Hãy lit kê các tranh nh cn chun b cho bui t vn theo nhóm? Các tranh nh ó cn áp ng yêu cu gì? Bng cách nào ngi t vn có th có c các tranh nh ó? 2. Bn có nhn xét gì v vic s dng các phng pháp ca t vn viên qua bui t vn này? 3. Bn thy bui t vn này có sc thuyt phc không? Vì sao? Hoạt động 2: Với tư cách là người mẹ/bố, bạn hãy nghiên cứu tiến trình các hoạt động của cô giáo hướng dẫn trẻ vệ sinh ăn uống. Sau đó nhận xét về tính hiệu quả của hoạt động này đối với sự phát triển của trẻ Bn hãy c k các hot ng ca cô giáo “Hng dn tr n thc n nu chín”. Hot ng này din ra trong lp mu giáo. Vi t cách là ngi m có con hc lp mu giáo n d hot ng này, bn hãy cho ý kin ca mình sau khi c, bng cách tr li các câu hi. Ch t vn: HNG DN TR N THC N NU CHÍN Kin thc — Tr hiu ti sao cn phi n thc n nu chín. 148 | MODULE MN 12
47. K nng — Bit mt s thc n cn nu chín mi c n và mt s thc n khác không cn nu chín cng có th n c. — Nhn bit c mt s hành vi n, ung hp v sinh và không hp v sinh. Thái — T chi thc n cha c nu chín. Chun b — Các bc tranh cho tr làm bài tp cá nhân hoc theo nhóm. — Ngh ra mt câu chuyn có ni dung dy tr phi n thc n nu chín. — Chun b mt s câu hi hi tr sau khi k chuyn cho tr nghe. — Bút chì màu hoc sáp màu cho tr thc hin bài tp. Tin trình Hot ng 1: Giúp tr bit có nhng loi thc n cn nu chín hoc nhng thc n không cn nu chín cng n c — Tr trong lp c chia làm 2 nhóm. Trên bàn mi tr (nhóm 1) có tranh v các loi thc n có th n ngay, có loi phi nu. Yêu cu tr la chn và ánh du (V) vào thc phm có th n ngay, ánh du (X) vào thc phm cn phi nu chín mi n c. Nhóm 2: giáo viên yêu cu tr bng kinh nghim ca mình hãy nêu các loi thc n có th n ngay và nhng thc n cn phi nu chín mi n c. — Ghi chú: nu có vt tht cho tr chn la thc n cn phi nu chín và không cn nu chín thì càng tt. Sau khi các cháu ã thc hin bài tp trên, giáo viên mi i din cho tng nhóm ng lên nói cho c lp nghe, thc n nào cn nu chín, thc n nào không cn nu chín cng n c. Nhóm này trình bày thì nhóm kia cn lng nghe và có ý kin bình lun v câu tr li ca nhóm bn. Giáo viên ghi lên bng. Sau ó giáo viên tng hp li và khen ngi nhiu tr có kinh nghim hay. Giáo viên kt lun: Thc n có nhiu loi, có loi không cn nu cng n c, nhng có nhng loi cn nu chín mi n c. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 149
48. Hot ng 2: Tìm hiu ti sao phi n thc n nu chín? — Giáo viên t ngh ra câu chuyn có ni dung nói v mi nguy him ca vic n thc n còn sng, cha c nu chín, k c trái cây, trng, tht, cá và k cho tr nghe. Ví d: Giáo viên có th k cho tr nghe câu chuyn nh sau: Hai anh em Tâm và Hùng sng cùng vi m Vân trong mt ngôi nhà nh xinh xn. Hng ngày m Vân thng chun b cm vi nhiu món ngon nh: tht rim, canh cua, giá xào cho hai anh em Hùng n. Hùng rt yêu m, mi ln i hc lp mu giáo v là Hùng sà vào lòng m, ôm hôn m thm thit. Th nhng, hôm nay m Vân bn i thm bà ngoi m nên v nhà mun. ói bng cn cào mà không có gi n, Hùng nhìn thy qu cà tím ngon lành trên bàn, Hùng cm lên n ngu nghin mà anh Tâm mi hc bài nên chng bit. Tri chp chong ti m Vân mi v ti nhà, thy Hùng nm khóc thút thít. Thì ra Hùng ang b au bng và bun nôn. Thy th m vi a Hùng ti trm y t xã cp cu. Bác s khám bnh và cho Hùng ung thuc và ân cn hi Hùng: Cháu có bit vì sao cháu b nôn và au bng không? Hùng xu h núp vào ngi m. Bác s bo: Cháu b ng c thc n, qu cà tím phi nu chín mi n c, vì n thc n cha c nu chín nên cháu b au bng và nôn y. Bác s dn dò Hùng: Phi n thc n ã nu chín. Hùng tr li lí nhí t v hi hn: “Vâng ”. Sau ó m Vân và Hùng cm n bác s và ra v. — Sau khi c xong câu chuyn, giáo viên àm thoi vi tr v ni dung câu chuyn theo các câu hi nh sau: Bn Hùng sng cùng ai? (cùng vi m Vân và anh Tâm). Thng ngày bn Hùng c n nhng món gì? ( tht rim, canh cua, giá xào ). Hôm nay i hc v, ói bng bn Hùng ã n qu gì? (qu cà tím). Bác s bo vì sao bn Hùng b au bng và nôn? (n thc n cha c nu chín). — Kt lun: Phi n thc n ã c nu chín. Hot ng 3: Cng c cho tr hiu bit phi n thc n ã c nu chín — Tr c ngi theo nhóm 4 — 5 tr. Phát cho mi tr b tranh gm 3 tranh ri: 1 tranh bé ang nht rau và ra rau, 1 tranh ni ang un trên bp, 1 tranh bé ang n. 150 | MODULE MN 12
49. — Nhim v ca tng nhóm: quan sát k 3 tranh nh ri l và sp xp chúng theo mt trình t lô gích hp lí. Gii thích ti sao li xp nh th? Giáo viên kt lun: Phi n thc n ã c nu chín. Hot ng 4: Cng c cho tr hiu bit n sch, ung sch — Mi tr mt t tranh, trên ó có nhiu hành vi úng — sai v v sinh n ung. — Nhim v ca mi tr: quan sát k tng bc tranh và thc hin: + Tô màu xanh cho các bn ang n, ung hp v sinh. + Gch chéo (x) cho các bn ang n, ung không hp v sinh. + m xem có my bn n ung hp v sinh? — Sau khi tr thc hin xong bài tp, giáo viên hi tr k ra nhng hành vi n, ung hp v sinh là gì? Không hp v sinh là gì? Giáo viên nhc li cho tr nh: Trc khi n qu phi ra sch, ra sch tay. Phi ung nc ã c un sôi, n thc n ã c nu chín. Hot ng 5: To àm v vic ng cm sch mang n lp (Hot ng này có th c t chc nu tr thng a cm t nhà n lp). Có th to àm vi tr mt s câu nh: Các con thng ng cm và thc n vào âu mang n lp? Thc n ca các con có nhng gì? Các con n cm bng a hay thìa? Ai thng nu cm cho con mang n lp? Ai thng ra cp lng cho các con? i dc ng có nên m cp lng cm ra không? Vì sao? Trc khi m cp lng cm ra n, các con phi làm gì? Câu hi 1. Bn thy mc ích ca bui t vn có t c không? Vì sao? 2. Các hot ng cô giáo t chc cho tr thc hin có phù hp vi tui không? Vì sao? 3. Ni dung cô giáo hng dn có mang tính thc t không? Có d hiu i vi tr không? 4. Hãy nêu các phng pháp mà cô giáo ã dùng trong hot ng này? Có phù hp không? TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 151
50. Hoạt động 3: Nghiên cứu tiến trình hoạt động của buổi tư vấn. Sau đó nhận xét về mục đích, nội dung thông tin, phương pháp của buổi tư vấn Bn hãy nghiên cu k tin trình ca hot ng t vn sau và tr li các câu hi: 1. Mc ích ca bui t vn là gì? 2. Cn chun b nhng gì cho bui t vn? 3. Ni dung thông tin ca bui t vn là gì? 4. Phng pháp t vn viên ã s dng là gì? 5. Bn có xut iu gì bui t vn t hiu qu hn? Ch t vn: TÍNH TÒ MÒ, HAM TÌM HIU VÀ S PHÁT TRIN TOÀN DIN CA TR Tin trình Hot ng 1: Chào hi — Gii thiu T vn viên ngh mi ngi t gii thiu v mình. T vn viên a ra nhng câu hi gi ý giúp mi ngi có th nh li ni dung ca bui t vn ln trc: Anh/ch hãy k li mt vic mà mình ã làm có tác dng nuôi dng tính t tin cho con ca mình Sau mt vài ý kin phát biu, t vn viên kt lun: Tính t tin không t nhiên mà có, nó cn c xây dng, khuyn khích, to iu kin phát trin thông qua các hot ng phù hp vi kh nng ca chính a tr. Hôm nay chúng ta cùng nhau trao i mt ch mi: Tính hiu kì, ham hiu bit và s phát trin toàn din ca tr. Ch này s giúp cho mi ngi hiu rng ai cng có th giúp con cháu mình phát trin toàn din hn khi to iu kin cho chúng phát huy tính hiu kì, khám phá th gii xung quanh. Hot ng 2: Tìm hiu v tính tò mò, ham tìm hiu T vn viên nêu câu hi mi ngi cùng suy ngh: Câu hi 1: Th nào là mt em bé tò mò, ham tìm hiu? Câu tr li mong i: là nhng em bé thích tìm tòi, thích dò hi mi iu hiu bit. 152 | MODULE MN 12
51. Câu hi 2: Em bé tò mò có tt không? Ti sao nh vy? Câu tr li mong i: i vi tr nh, tính hiu kì, ham tìm hiu là rt tt, nó giúp tr hc hi c nhiu iu, giúp phát trin nhn thc, t tin và hc tp tt hn. Lu ý: Mi ngi có th hiu tính tò mò theo ngha không tt (xoi mói, hay dòm ngó vic ca ngi khác), vì vy h có th tr li hiu kì là không tt. T vn viên cn hng h tr li theo câu tr li mong i bng cách a thêm các câu hi gi ý giúp h hiu theo ngha tt nh: Mt a tr hay hi v mi iu xung quanh bit thì có tt không? Mt a tr luôn tìm tòi nhng cái mi hc hi, làm theo thì có tt không? T vn viên vit các ý kin phát biu lên bng ri nhn mnh nhng im sau: Tò mò/ hiu kì là c s ca vic hc hi. Mt a tr hiu kì luôn luôn tìm tòi nhng cái mi hc hi, nhng vic mi làm, nhng tình hung mi gii quyt. Nhng tr hiu kì thng s mnh dn hn trong giao tip xã hi cng nh n nh v tình cm. Và các em bé ó s luôn tìm cách hc hi sut i, không ch hc trng mà còn giúp cho suy ngh ca em sâu sc hn trong cuc sng sau này. S hiu kì ca tr cng nh mong mun hc hi và khám phá bt u ngay t khi bé ra i. Tr nhìn vào mt ngi thân, nhìn ánh èn, thích nhìn các vt có màu sc sc s, chú ý n ting ng Tr càng c nuôi dng tt v th cht và nhn thc thì càng phát trin tính hiu kì. Ngi ln cn ng viên tr hiu kì và khám phá, ng viên tr t câu hi và tr li các câu hi ca tr. Tr hiu kì s tr nên t tin hn, hc tp tt hn. Chúng ta cn khuyn khích tính hiu kì ca tt c các em, gái cng nh trai, tr bình thng hay tr khuyt tt. Tính hiu kì ca tr góp phn giúp tr phát trin toàn din. Hot ng 3: Chia s kinh nghim thc t Câu hi mi ngi cùng chia s: Con/cháu ca anh/ch có phi là mt a bé hiu kì, ham tìm hiu không? Hãy k mt vài hành ng, li nói ca bé th hin iu ó? TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 153
52. Hot ng 4: Tho lun v cun truyn tranh: “Bé Tý tò mò” T vn viên chia nhng ngi tham d thành 2 nhóm. Phát cho mi nhóm mt cun truyn tranh “Bé Tý tò mò” và ngh nhng ngi bit ch c to tng trang trong cun truyn cho nhóm mình nghe ri tho lun theo tng trang sách: Bé Tý ang làm gì? Bé hc c iu gì khi làm nh vy? Cha, m, ông, bà và ch ca bé Tý làm gì giúp em ham thích tìm hiu th gii xung quanh hn? Sau khi các nhóm trình bày kt qu, t vn viên b sung thêm các gi ý v cách giúp bé tr nên thích hiu kì, khám phá hn: Khi chuyn trò vi bé, ngi chm sóc tr cn to ra nhng v mt khác nhau bé bt chc. Chúng ta có th chi các trò chi khác nhau cùng vi bé. Tt c mi ngi trong gia ình, c nam gii và ph n, cn dành thi gian chi cùng vi tr giúp tr phát trin hài hoà v th cht, tinh thn, tình cm và giao tip xã hi. Khi làm các công vic nhà hoc làm vic trong vn có th cho bé quan sát và “tham gia” cùng bé tip xúc vi các s vt, hin tng xung quanh nhng phi m bo an toàn. t câu hi m cho bé, ví d “Con mun làm vic này nh th nào? Con cm thy th nào? Ti sao li th? ” Luôn luôn c gng bé ch ng khám phá, tìm hiu xem bé quan tâm n nhng iu gì, bé thích nhìn gì, thích nghe gì, thích chi vi hoc thích nói chuyn v ch gì. Cui cùng t vn viên c thông ip: Cách tt nht bn có th làm khuyn khích tính tò mò ca bé là chính bn cng tr nên tò mò. Con bn s mun bt chc bn ngay. 154 | MODULE MN 12
53. Hoạt động 4: Căn cứ vào mục đích và các nội dung cần chuyển tới cha mẹ được đưa ra dưới đây, bạn hãy hình dung và viết ra tiến trình một buổi tư vấn cho cha mẹ với chủ đề: ”Giúp trẻ 3 – 6 tuổi phát triển tính tự tin” THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Mục đích của buổi tư vấn Giúp cha m/ ngi chm sóc tr hiu c tm quan trng ca tính t tin cng nh cách xây dng lòng t tin tr. 2. Nội dung — Biu hin ca tính t tin tr. — Li ích ca tính t tin i vi s phát trin toàn din ca tr. — Cách nuôi dng tính t tin tr nh. Nội dung 7 XÂY DỰNG TÀI LIỆU, SẢN PHẨM TƯ VẤN VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ 3 – 6 TUỔI (1 tiết) Hoạt động: Nêu yêu cầu vẽ tranh và nghĩ ra chuyện để giáo dục trẻ — Bn hãy: + Nêu yêu cu v các bc tranh t vn cho cha m v ni dung: Hình thành tính ham hiu bit cho tr. + T ngh ra mt câu chuyn dùng phát trin ngôn ng cho tr 3 — 6 tui. thc hin c nhim v này, bn hãy tham kho phn này module MN 10. Ngoài nhng ni dung c bn ã nêu module MN 10, khi xây tài liu, sn phm t vn v chm sóc, giáo dc tr 3 — 6 tui, xin lu ý bn mt s im cn chú ý: Hình v trong tranh, trong nh chp; các hot ng chm sóc giáo dc tr cn chú trng s tham gia tích cc ca tr. iu ó có ngha tr tham gia tích cc trong quá trình bn chm sóc, giáo dc tr. Nh vy các tài liu s có ý ngha, tác ng mnh n tính ch ng ca tr trong cuc sng hng ngày. B m s chú trng thu hút s tham gia tích cc ca tr trong quá trình h chm sóc, giáo dc con. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 155
54. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ 1. Tr 3 — 6 tui có nhng c im phát trin ni bt nào cha m cn quan tâm? 2. Tr 3 — 4 tui có kh nng nh th nào? Cha m có th làm gì giúp tr phát trin tt? Ly ví d. 3. Tr 5 tui có kh nng nh th nào? Cha m có th làm gì giúp tr phát trin tt? Ly ví d. 4. Cha m cn theo dõi sát s phát trin ca tr làm gì? Ly ví d. 5. Mc tiêu t vn chm sóc, giáo dc tr cho các bc cha m có con tr 3 — 6 tui là gì? 6. Các kin thc và k nng v dinh dng cn t vn cho cha m có con 3 — 6 tui? 7. Hãy k mt s thói quen tt tr cha m cn hình thành. 8. Hãy k mt s tai nn thng gp tr 3 — 6 tui cha m cn bit. 9. Bn hng dn cha m chi vi tr bng nhng chi nh th nào? 10. Nhng vic cha m có th làm phát trin tính t tin, t lp ca tr là gì? 11. Cha m cn làm gì giúp tr phát trin trí tò mò và s sáng to? 12. Cách cha m c sách cho tr nghe? 13. Cách cha m trò chuyn vi tr nh th nào? 14. Hãy nêu ni dung c bn cn t vn cho cha m trong vic chun b cho tr vào hc lp 1. 15. Mc ích ca vic gii thiu Chun phát trin ca tr 5 tui cho cha m là gì? E. PHỤ LỤC TR CN C YÊU THNG, YÊN N VÀ AN TOÀN Vì sao tr cn c yêu thng và hnh phúc, yên n và an toàn? i vi tr nh, c yêu thng, s yên n và an toàn là nhu cu thit yu cn c m bo giúp tr phát trin tt c v th cht ln tinh thn. Sng trong bu không khí gia ình vui v, hoà thun, c mi ngi yêu thng, quan tâm, nâng niu, che ch, s to cho tr mt cm 156 | MODULE MN 12
55. giác an toàn v tinh thn, tr s cm thy vui ti, hnh phúc, t tin hn. ó là iu kin nh hng rt ln n s phát trin ca tr mà các bc làm cha, làm m không nên xem thng. Nhng iu gì làm cho tr s hãi? — ó là s cng thng hay s xích mích, xô xát nhau gia nhng ngi thân trong gia ình hoc gia nhng ngi trong gia ình vi hàng xóm. — ó là nhng li do: khi con nh không làm úng ý ca ngi ln, lúc tr phi li mt mình trong bóng ti hoc trong mt khung cnh quá rng rãi và tnh mch hoc xa l i vi tr Tr thng khóc, kêu thét lên, ném các th lung tung, nét mt trông ht hong, tái nht Khi thy tr t ra s hãi, cha m và ngi thân trong gia ình nên làm gì? — Ôm tr vào lòng hoc nm tay tr, du dàng v v tr. — Nói chuyn hoc hát cho tr nghe. — Chi vi tr, hng tr tp trung vào hot ng khác, to s thích thú cho tr. — Nhng iu cn làm tránh cho tr cm giác s hãi và to ra s vui v an toàn và cm giác hnh phúc và c yêu thng cho tr? — Hàng ngày hãy nng bé, ôm bé, vut ve bé và thm bé. — Nói vi bé là mi ngi yêu quý bé và bn tht hnh phúc vì có bé. K cho bé nghe các câu chuyn ngt ngào v ngày bé ra i, mi ngi trong gia ình ã ch i s ra i ca bé nh th nào và sung sng nh th nào khi ln u nhìn thy bé. — Chi và ùa vui cùng vi bé: hàng ngày trc khi i ng vut ve bé, k chuyn, c th cho bé nghe, cho bé c tip xúc vi c, cây, âm thanh ca thiên nhiên quanh nhà. — Không quát mng hoc ánh p tr. — Nh nhàng nhng nghiêm khc gii thích cho tr khi tr có nhng hành ng sai. — Khi ngi ln có iu gì tc gin, nên dùng li nói nh nhàng biu t, không nên to ting cãi nhau hoc ánh nhau. — Mi ngi cn i x vi nhau bình ng và tôn trng nhau. — Gii thích cho tr hiu các trng thái vui bun ca con ngi là iu t nhiên. TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 157
56. — i vi tr bé, khi ngi ln làm mt vic gì ó, hãy a tay ra vut nh vào ngi tr, gi tên tr và nói âu ym “Con yên tâm, m ngi cnh con ây mà, m ca con ây”. — iu quan trng cho tr là c nhìn, c bt chc cách mi ngi ng x tt vi nhau và tôn trng nhau. — Mi gia ình nên xây dng cho mình nn np sinh hot hàng ngày n nh nh n, ng, tm ra hàng ngày c lp i lp li nhiu ln s giúp con ca bn ln nhanh và ngoan. — Tuy nhiên, rt cn dy cho tr bit s nhng iu nguy him phòng tránh các tai nn d gp nh: bng, hóc sc, khi cho vt nh vào ming, t tay khi dùng dao, chy ra ng d b xe c gây tai nn — Nu có th cho tr c nhìn thy nhng iu s hãi tích cc nh nhìn thy nc sôi, la. KHUYN KHÍCH TRÍ TNG TNG CA TR — Tôn trng và quan tâm ti ý ngh ca tr. — To iu kin cho tr chi các trò chi óng vai tr có th tng tng và din t các hành ng phù hp vi tng vai. — Cho tr ngh và v các con vt hành tinh khác. — Bit dng câu chuyn tr có th ngh ra các cách kt thúc khác nhau. — Cho tr lng nghe và phát hin các âm thanh trong t nhiên và tìm cách mô phng li Chp nhn s khác nhau ca mi tr: — S dng mt s dng câu hi khuyn khích s tò mò, tng tng và sáng to ca tr. + Ti sao? + Nh th nào? + Còn cách nào khác không? + iu gì s xy ra nu ? — ng viên tr t các câu hi, din t và chia s ý tng ca chúng mà không b s hãi, chê ci. — Khi khuyn khích tính tò mò, sáng to ca tr cn m bo môi trng an toàn tr có th t th làm mà không gây nguy him cho tr. 158 | MODULE MN 12
57. F. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Quc hi nc CHXNCN Vit Nam, Lut Giáo dc, NXB Chính tr Quc gia, Hà Ni, 2005. 2. B Giáo dc và ào to — UNESCO, Tài liu hng dn các bc cha m chm sóc, giáo dc tr em . Dùng cho các Trung tâm hc tp cng ng, 2006. 3. B Giáo dc và ào to, án phát trin giáo dc mm non 2006 — 2015. 4. B Giáo dc và ào to, Ch th v công tác tng cng s phi hp gia nhà trng, gia ình và xã hi trong công tác giáo dc tr em, hc sinh, sinh viên, 2008 . 5. B Giáo dc và ào to, Chng trình Giáo dc mm non, Nhà xut bn Giáo dc Vit Nam, 2009. 6. Nguyn Kì Anh và nhóm tác gi, Chm sóc và giáo dc tr di 6 tui, B Giáo dc và ào to, 1989. 7. Lê Minh Hà, tài nghiên cu khoa hc cp B: “Nghiên cu mt s bin pháp phi hp các lc lng xã hi trong tuyên truyn ph bin kin thc chm sóc — giáo dc tr di 6 tui cho các bc cha m vùng khó khn”, 2007 . 8. Trn Th Bích Trà, Mi quan h gia cht lng giáo dc nhà trng và gia ình trong vic giáo dc tr mm non, Tp chí Khoa hc Giáo dc s 52, 2010. 9. Trn Th Bích Trà, Giáo dc tr em tui mm non gia ình, Tp chí Giáo dc mm non s 1/2010, 2010. 10. Lê Th Ánh Tuyt, Kinh nghim nâng cao cht lng giáo dc mm non Vit Nam, Tp chí Phát trin Giáo dc, 3/2004. 11. Nguyn Ánh Tuyt, Giáo dc mm non — Nhng vn lí lun và thc tin, NXB i hc S phm, 2005. 12. UNFPA — UNICEF — SRVN, B Giáo dc và ào to, án giáo dc các bc cha m VIE/88/P08. Chm sóc và giáo dc tr di 6 tui, Tài liu dùng cho các bc cha m. 13. Vin Dinh dng Quc gia — UNICEF, Giúp các bà m nâng cao hiu bit chm sóc dinh dng trong gia ình, 2000 . TƯ VẤN CHO CÁC BẬC CHA MẸ VỀ CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ TỪ 3 – 6 TUỔI | 159
58. 14. Qu cu tr tr em M, Giáo trình Tp hun cho cha m. 15. T chc PLAN ti Vit Nam, Phng pháp k lut tích cc, 2009. 16. GS.TS. Trn Th Minh c, K nng tham vn cho ngi cha thành niên vi phm pháp lut, 2010. 17. Nhng iu cn bit giáo dc gii tính cho con, Save the children, NXB Lao ng, 2004. 18. y ban Bo v chm sóc tr em Vit Nam, UNICEF, Tài liu tp hun lp ào to ging viên v công tác tham vn, Hà Ni, 2002. 19. Tài liu tp hun gii và phòng, chng bo lc gia ình, Oxfam, 2004 20. Cm nang dành cho nhng ngi b bo lc gia ình. 21. Nhn bit tâm lí tr em qua tranh v, Cc V26, B Công an. 22. T chc tm nhìn th gii ti Vit Nam, D án chm sóc và phát trin tr em mm non, 2003, Tài liu tp hun ngi nuôi dy tr. 23. website: Family Education.com 24. website: lamchame.com 25 webtretho 160 | MODULE MN 12