Module mầm non 20: Phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non - Nguyễn Thị Cẩm Bích

Nội dung text: Module mầm non 20: Phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non - Nguyễn Thị Cẩm Bích

1. NGUYỄN THỊ CẨM BÍCH MODULE mn 20 PH¦¥NG PH¸P D¹Y HäC TÝCH CùC TRONG GI¸O DôC MÇM NON | 69
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Phng pháp dy hc là mt trong nhng yu t quan trng ca quá trình dy hc. quá trình dy hc t c hiu qu cao òi hi phi có s phi hp hp lí, thng nht gia hot ng dy ca thy và hot ng hc ca trò. Hot ng dy hc, mt mt phát huy úng mc vai trò ch o ca thy, mt khác phi phát huy c tính t giác, tích cc, sáng to, t iu chnh hot ng nhn thc ca trò. Phng pháp dy hc là con ng, chìa khoá giúp ngi hc tip cn kho báu tri thc nhân loi, là phng tin thy và trò phát huy mi kh nng hc tp, nghiên cu, sáng to. Tính k tha, phát trin ca phng pháp dy hc là mt minh chng cho s i thay sáng to trong ni dung và hình thc ca phng pháp. Dy hc tích cc hoá ngi hc, rèn luyn t duy ch ng, t ch ang c coi là phù hp vi i mi phng pháp dy hc ngày nay. Các mô hình dy hc tiên tin trên th gii ngày càng chú trng n tính tích cc, tính cá th hoá, chuyên bit hoá trong dy hc nhm phát huy vai trò, t duy trí tu ca ngi hc. nh hng i mi phng pháp dy và hc ã c ng, Nhà nc, c B Giáo dc và ào to xác nh trong Ngh quyt Trung ng 4 khoá VII (1/1993); Ngh quyt Trung ng 2 khoá VIII (12/1996); c th ch hoá trong Lut Giáo dc 2005; c c th hoá trong các ch th ca B Giáo dc và ào to. Cùng vi s i mi chung ca giáo dc, giáo dc mm non cng có nhng i mi nhm hình thành tr nhng nng lc chung, nhng nn tng nhân cách ban u. i mi trong giáo dc mm non nhm phát huy mnh m hn vai trò ch th ca tr phát trin toàn din nhân cách di s hng dn hp lí ca giáo viên. B. MỤC TIÊU — Cng c, nâng cao hiu bit v phng pháp dy hc tích cc, hiu c bn cht, c im và ý ngha ca phng pháp dy hc tích cc. — Trình bày và phân tích c ni dung c bn ca mt s phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non. 70 | MODULE MN 20
3. — Vn dng c phng pháp dy hc tích cc vào t chc hot ng giáo dc tr la tui mm non. — Khng nh s cn thit và có ý thc t giác, sáng to vn dng phng pháp dy hc tích cc vào các hot ng giáo dc tr trong trng mm non. C. NỘI DUNG Nội dung 1 SỰ CẦN THIẾT ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Hoạt động. Tìm hiểu sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học. i mi phng pháp dy hc là yêu cu cp thit trong giai on hin nay. Bn hãy vit ra suy ngh ca mình bng cách thc hin mt s nhim v sau: 1. Nêu s cn thit i mi phng pháp dy hc. 2. Trình bày nhng thay i cn bn ca i mi phng pháp dy hc hin nay. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 71
4. 3. Khi i mi phng pháp dy hc, cn lu ý nhng vn gì? Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học * i mi giáo dc ang din ra trên quy mô toàn cu. u t cho giáo dc t ch c xem nh là phúc li xã hi chuyn sang u t cho phát trin. Chính vì vy, t nhng nc ang phát trin n nhng nc phát trin u nhn thc c vai trò và v trí hàng u ca giáo dc, u phi i mi giáo dc có th áp ng mt cách nng ng hn, hiu qu hn, trc tip hn nhng nhu cu phát trin ca chính mi quc gia và hoà nhp vi th gii. Bi cnh trên to nên nhng thay i sâu sc trong giáo dc. Quá trình giáo dc gm các thành t có liên h mang tính h thng vi nhau bao gm: mc tiêu giáo dc, ni dung giáo dc, hình thc t chc, phng pháp dy hc, phng tin giáo dc, tiêu chí ánh giá Trong ó, phng pháp dy hc là mt khâu quan trng ca quá trình ó. Phng pháp dy hc phù hp s nâng cao c hiu qu ca vic dy và hc cng nh phát huy c kh nng t duy, sáng to ca ngi hc. Do ó, i mi giáo dc trc ht là i mi phng pháp dy hc. * i mi phng pháp dy hc da trên các c s sau: — C s pháp lí: Trong nhng nm va qua, nh hng i mi phng pháp dy và hc ã c ng, Nhà nc, c B Giáo dc và ào to xác nh trong Ngh quyt Trung ng 4 khoá VII (1/1993): “Phi khuyn khích t hc”, “áp dng phng pháp dy hc hin i bi dng cho hc sinh nng lc t duy sáng to, nng lc gii quyt vn ”. Ngh quyt Trung ng 2 72 | MODULE MN 20
5. khoá VIII (12/1996) tip tc khng nh: “Phi i mi phng pháp giáo dc ào to, khc phc li truyn th mt chiu, rèn luyn thành np t duy sáng to ca ngi hc”. Ngh quyt s 40 nm 2000 ca Quc hi ã khng nh phi i mi ni dung chng trình, sách giáo khoa, phng pháp dy và hc nhm nâng cao cht lng giáo dc toàn din th h tr. i mi phng pháp dy hc cng ã c th ch hoá trong Lut Giáo dc 2005 cng nh ã c c th hoá trong các ch th ca B Giáo dc và ào to. — C s kinh t — xã hi: t nc ta ang trong thi kì công nghip hoá, hin i hoá vi nn kinh t nhiu thành phn theo nh hng xã hi ch ngha. thích ng vi c ch th trng, chun b cho cuc sng và có vic làm ngày càng tt hn, ngi hc phi có s chuyn bin mnh m v mc ích, ng c, thái hc tp. Ngi hc s ý thc c rng hc tp tt trong nhà trng là ha hn mt tng lai tt p, s thành t trong cuc i. Vi mt i tng nh vy, òi hi nhà trng phi có s chuyn bin tích cc, s i mi v ni dung và phng pháp dy hc — giáo dc. Mt khác, s nghip công nghip hoá, hin i hoá t nc òi hi phi có nhng con ngi lao ng có cht lng cao, nng ng, sáng to, có sc gii quyt nhng vn t ra trong thc tin phát trin ca t nc. Vì vy, có th nói i mi giáo dc nói chung, i mi phng pháp dy hc nói riêng là mt vn cp bách hin nay nâng cao cht lng giáo dc, áp ng yêu cu mi ca t nc. — C s tâm lí — giáo dc: Vic hc tp ch có kt qu khi ngi hc t xác nhn ng c hc tp úng n, phát huy ni lc t phát trin chính mình. Nu không có ng c hc tp và phát huy yu t cá nhân thì không th có c kt qu hc tp thành công. Nu trong quá trình hc tp, ngi hc không tích cc suy ngh, tìm tòi, không có s n lc cao t chim lnh nn tri thc nhân loi, thì ch có th tip thu c mt phn nh nhng gì thy truyn th hoc ch hc nh “con vt” mà không hiu bn cht ca tri thc ó. Khi lng tri thc ca nhân loi qua các thi kì phát trin ngày càng s, vic dy hc trong nhà trng không th cung cp c ht khi lng tri thc ó. Mt khác, trong thi i khoa hc công ngh phát trin, con ngi có th tìm kim thông tin bng rt nhiu cách khác nhau, làm cho ngi ta không cn thit phi nh ht tt c các tri thc, PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 73
6. s kin mà iu quan trng là con ngi hc cách hc, tc là hc cách tìm kim thông tin, x lí và liên kt các tri thc có c, vn dng nhng kin thc ó vào gii quyt các vn ca cuc sng thc tin mt cách phù hp và sáng to. S bùng n thông tin ngày nay khin ngi ta phi ngh n mt chin lc dy hc mi, nhm phát huy vai trò ch th hc ca ngi hc. Giáo viên là ngi t chc, hng dn, khi gi hng thú hot ng. Thông qua hot ng, ngi hc lnh hi c tri thc, k nng, hình thành thái , nim tin, h thng giá tr mi. Tr la tui mm non là thi kì phát trin mnh m c v th cht, trí tu, cm xúc. Tr tng tác tích cc vi nhng gì din ra xung quanh chúng. Bn cht vic hc tr em là thông qua s bt chc, khám phá, tri nghim, thc hành hiu v nhng s vt, hin tng din ra xung quanh tr, ng thi tr hc cách biu t nhng hiu bit ó thông qua s chia s, trao i vi bn bè. Trên c s ó, tr phát trin nng lc t duy và sáng to. Tr tip thu kin thc và hình thành các k nng qua chi, qua tri nghim (theo báo cáo tng kt ca UNICEF). Tr phát trin các khái nim qua nhiu tri nghim phi hp các giác quan. Chi là hot ng ch o và là hình thc c bn giúp tr phát trin. Chính vì vy, vai trò ca giáo viên là khai thác các tình hung cng nh các vt liu khác nhau khuyn khích tr chi, khuyn khích tr hot ng cùng nhau. c im tâm lí la tui này rt thun li cho vic i mi phng pháp dy hc, ng thi t ra yêu cu phi i mi phng pháp dy hc cho phù hp vi c im phát trin ca tr. 2. Những thay đổi căn bản của đổi mới phương pháp dạy học i mi phng pháp dy hc c hiu là s dng các phng pháp dy hc theo cách mi, trong nhng iu kin mi nhm nâng cao cht lng và hiu qu dy hc. Hay nói mt cách c th hn thì i mi phng pháp dy hc trong quá trình giáo dc là s dng các phng pháp dy hc mt cách hp lí nhm phát huy c tính tích cc, ch ng, sáng to; phù hp vi c im phát trin và iu kin thc tin ca ngi hc. Tuy nhiên chúng ta cn hiu, không có m t phng pháp d y h c nào li tuyt i phù h p v i m i m c tiêu và n i dung d y h c. M i phng pháp và hình th c d y h c có nh ng u, nhc i m và gi i h n s d ng riêng. i mi phng pháp dy hc không có ngha là ph nhn hoàn toàn các phng pháp dy hc truyn thng và tuyt i hoá các phng pháp dy hc hin i. Vi c ph i h p a d ng các phng pháp và hình 74 | MODULE MN 20
7. th c d y h c trong toàn b quá trình d y h c là phng h ng quan tr ng phát huy tính tích c c và nâng cao ch t l ng d y h c. i mi phng pháp dy hc cn khai thác nhng yu t tích cc ca các phng pháp dy hc truyn thng; s dng chúng mt cách hp lí, có hiu qu trong s kt hp hài hòa vi các phng pháp dy hc hin i. Bn cht ca i mi phng pháp dy hc là "ly ngi hc làm trung tâm". Ngi dy (giáo viên) thay vì ch truyn t tri thc, chuyn sang t chc các hot ng phù hp nhm cung cp cho ngi hc phng pháp thu nhn thông tin mt cách h thng, có t duy phân tích và tng hp. Khi ó, ngi dy phi hiu c nhu cu ca ngi hc cn gì và có th hc nh th nào hiu qu nht cung cp thông tin, nh hng mc tiêu hc tp, t chc, hng dn ngi hc ch ng t duy, nhn thc, thc hành, sáng to trong quá trình tip nhn tri thc. iu này òi hi ngi dy phi tìm kim, la chn các phng pháp giáo dc phù hp vi ngi hc. Trong giáo dc mm non cng vy, i mi phng pháp dy hc không có ngha là ph nhn nhng phng pháp dy hc c mà chính là quá trình vn dng, phi hp các phng pháp dy hc mt cách phù hp, phát huy ht nhng u im và kh nng có sn ca các phng pháp dy hc truyn thng, ng thi phi hp các phng pháp ó trong quá trình t chc các hot ng ca tr mt cách hp lí, nhm phát huy cao tính tích cc, ch ng, t duy sáng to ca tr. 3. Những điều cần lưu ý khi đổi mới phương pháp dạy học * Phng pháp dy hc c hiu là cách thc, là con ng hot ng chung gia ngi dy và ngi hc trong nhng iu kin dy hc xác nh, nhm t ti mc ích dy hc. Phng pháp dy hc c xem xét di ba bình din: — Bình din v mô là quan im v phng pháp dy hc (dy hc hng vào ngi hc, dy hc phát huy tính tích cc ). Quan im dy hc là nhng nh hng tng th cho các hành ng phng pháp, trong ó có s kt hp gia các nguyên tc dy hc, nhng c s lí thuyt ca lí lun dy hc, nhng iu kin dy hc và t chc cng nh nhng nh hng v vai trò ca ngi dy và ngi hc trong quá trình dy hc. Quan im dy hc là nhng nh hng mang tính chin lc, cng lnh, là mô hình lí thuyt ca phng pháp dy hc. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 75
8. — Bình din trung gian là phng pháp dy hc c th (phng pháp óng vai, phng pháp tho lun, phng pháp x lí tình hung, phng pháp trò chi ). bình din này khái nim phng pháp dy hc c hiu là nhng hình thc, cách thc hành ng ca ngi dy và ngi hc nhm thc hin nhng mc tiêu dy hc xác nh, phù hp vi nhng ni dung và iu kin dy hc c th. Phng pháp dy hc c th quy nh nhng mô hình hành ng ca ngi dy và ngi hc. — Bình din vi mô là k thut dy hc (k thut chia nhóm, k thut giao nhim v, k thut t câu hi, k thut khn tri bàn, k thut phòng tranh, k thut các mnh ghép, k thut hoàn tt mt nhim v ). K thut dy hc là nhng bin pháp, cách thc hành ng ca giáo viên trong các tình hung hành ng nh nhm thc hin và iu khin quá trình dy hc. Các k thut dy hc cha phi là các phng pháp dy hc c lp mà là nhng thành phn ca phng pháp dy hc. Ví d, trong phng pháp tho lun nhóm có th s dng các k thut dy hc nh: k thut chia nhóm, k thut khn tri bàn, k thut các mnh ghép * Khi la chn phng pháp dy hc cn lu ý mt s im sau: — Phng pháp dy hc cn có tính h thng . iu này m bo cho tính liên thông i vi ngi hc. Phng pháp phù hp s nâng cao c hiu qu truyn t kin thc ca ngi dy và mc tip thu ca ngi hc. — Phng pháp dy hc cn có tính t chc . ây là yêu cu m bo cho tính h thng c thc thi. Không có tính t chc thì tính h thng có th b phá v. Tính t chc do các t chc giáo dc xây dng. — Phng pháp dy hc cn xác nh c th i tng ngi hc . Ngi hc là a dng c v trình và la tui, kh nng tip thu, trình sn có. Vì vy, cn có phng pháp dy hc c th và phù hp vi tng i tng. — Phng pháp dy hc phi liên tc i mi . Mc dù ã có phng pháp phù hp vi tng i tng, nhng khi các i tng ã có chuyn bin v nng lc tip thu thì không th gi mãi phng pháp ã áp dng mà phi áp dng phng pháp phù hp vi giai on mi. 76 | MODULE MN 20
9. — Phng pháp dy hc có tính k tha . Yêu cu này tránh cho ngi hc không b lúng túng khi tip nhn phng pháp dy hc mi l. — Phng pháp dy hc phù hp vi ni dung chng trình hin ti . Ni dung, chng trình hin ti c xây dng nhm m bo cho ngi hc tip nhn c các tri thc phù hp vi s phát trin kinh t — xã hi, vì vy nó cng thay i theo s phát trin ó. Mi ni dung, chng trình có th có nhng yêu cu riêng v phng pháp dy hc. Do ó cn tìm c các phng pháp dy hc phù hp cho mi ni dung chng trình. CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ 1) Hãy chng minh s cn thit phi i mi phng pháp dy hc. Các c s ca vic i mi phng pháp dy hc là gì? 2) Trình bày nhng thay i cn bn ca i mi phng pháp dy hc. 3) Hãy chia s nhng vn cn lu ý khi la chn phng pháp dy hc ni bn dy. Nội dung 2 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm và bản chất của phương pháp dạy học tích cực. Bn ã tng c tài liu v phng pháp dy hc tích cc, ã tng s dng phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non, hãy nh li và vit ra suy ngh ca mình bng cách tr li các câu hi sau: 1. Th nào là phng pháp dy hc tích cc? PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 77
10. 2. Bn cht ca phng pháp dy hc tích cc là gì? Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Khái niệm phương pháp dạy học tích cực * Quá trình dy và hc gm hai hot ng có quan h hu c vi nhau: — Hot ng dy ca giáo viên. — Hot ng hc ca tr. C hai hot ng này u din ra trong quá trình dy hc và có s an xen vi nhau, nhm t c mc ích giáo dc. Hot ng hc ca tr ch có hiu qu khi tr tích cc, ch ng, t nguyn, t giác tham gia vào quá trình hc. Mun c nh vy, trc ht tr phi hng thú, có mong mun c hc, c tham gia vào hot ng tìm hiu, khám phá, lng nghe hay thc hành Giáo viên là ngi hng dn tr cách hc sao cho có hiu qu. ây, giáo viên không còn là ngi thuyt ging, ging gii, gii thích ni dung kin thc mà là ngi t chc các hot ng khác nhau cho tr: quan sát, chi, thc hành, làm thc nghim, thí nghim, tri nghim; trao i chia s vi cô và bn; biu t nhng hiu bit ca mình bng các cách khác nhau 78 | MODULE MN 20
11. * Trong thc t dy hc, mi phng pháp dy hc nh quan sát, làm mu, hi áp, gii thích, nêu vn , thc hành u có nhng u và nhc im riêng nhng tu chung li ít nhiu u có kh nng sau: — Phát huy tính tích cc, sáng to ca ngi hc. — To c hi cho ngi hc tìm tòi, khám phá, tri nghim, phát trin t duy. — To mi quan h giao tip gia cá nhân vi tp th. — Khuyn khích ngi hc tích cc hot ng cá nhân và hot ng trong nhóm. — Gn vic hc vi thc t cuc sng, giúp ngi hc hiu bn cht ca s vt hin tng. — Rèn luyn cách t hc, t ánh giá, iu chnh bn thân Nh vy, phng pháp dy hc tích cc không phi là s ph nhn các phng pháp dy hc truyn thng. Phng pháp dy hc tích cc chính là vic s dng và phi hp mt cách khéo léo, hp lí các phng pháp dy hc khác nhau nhm phát huy ti a hot ng tích cc nhn thc và s hp tác ca ngi hc. Trong ó, ngi dy là ngi t chc, nh hng, to iu kin; ngi hc là ngi thc hin, “thi công”. 2. Bản chất của phương pháp dạy học tích cực Bn cht ca phng pháp dy hc tích cc chính là phát huy tính tích cc, t giác nhn thc, ch ng và sáng to ca ngi hc khi chim lnh kin thc: — Ly ngi hc làm trung tâm. Giáo viên là “nhc trng” nh hng, h tr, gii áp, khuyn khích ngi hc. — Phát huy tính ch ng sáng to ca c ngi dy và ngi hc. — Phát huy tính nng ng, kh nng thích ng cao vi môi trng. — Tính hng ni cao, phát huy kh nng t do t duy nhn thc và hành ng. — Tính k tha: k tha k nng và phng pháp dy hc truyn thng thích hp. — Tính hin i: phng tin, quan h vi th gii mi, tng quan trong h thng kinh t tri thc toàn cu. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 79
12. Hoạt động 2. Tìm hiểu đặc điểm của phương pháp dạy học tích cực. Theo bn, phng pháp dy hc tích cc có nhng c im nào? Hãy vit ra nhng c im ó: Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Đặc điểm của phương pháp dạy học tích cực Phng pháp dy hc tích cc có nhng c im c bn sau: — Dy hc thông qua t chc hot ng hc tp ca ngi hc: Trong quá trình dy hc, giáo viên t chc nhiu hot ng hc tp. Ngi hc t khám phá nhng iu cn hc qua các hot ng hc tp tích cc. Các hot ng tích cc này xut phát t nhng tình hung thc t, ngi hc trc tip quan sát, trao i, gii quyt vn t ó nm c nhng kin thc mi. Trong phng pháp dy hc tích cc, ngi hc — i tng ca hot ng “dy”, ng thi là ch th ca hot ng “hc” — c cun hút vào các hot ng hc tp do giáo viên t chc và ch o. Thông qua ó, ngi hc t lc khám phá nhng iu mình cha rõ ch không phi th ng tip thu nhng tri thc ã c giáo viên sp t. c t vào nhng tình hung ca i sng thc t, ngi hc trc tip quan sát, tho lun, làm thí nghim, gii quyt vn t ra theo cách suy ngh ca mình, t ó, nm c kin thc, k nng mi, va nm c phng pháp “làm ra” kin thc, k nng ó, không rp theo nhng khuôn mu sn có, c bc l và phát huy tim nng sáng to. 80 | MODULE MN 20
13. Dy theo cách này, giáo viên không ch n gin là truyn t tri thc mà còn hng dn ngi hc hành ng và t chc môi trng hc tp thích hp. Chng trình dy hc phi giúp cho tng hc sinh bit hành ng và tích cc tham gia các chng trình hành ng ca cng ng. — Dy hc chú trng phng pháp t hc: Hot ng ca giáo viên không ch dng li vic t chc các hot ng ngi hc tham gia vào các dng hot ng lnh hi tri thc mà còn có tác dng nh hng giúp ngi hc hình thành, rèn luyn phng pháp, thói quen t hc. Phng pháp dy hc tích cc xem vic rèn luyn phng pháp hc tp cho hc sinh không ch là mt bin pháp nâng cao hiu qu dy hc mà còn là mt mc tiêu dy hc. Trong xã hi hin i ang bin i nhanh vi s bùng n thông tin, khoa hc, k thut, công ngh phát trin nh v bão thì không th “nhi nhét” vào u hc sinh khi lng kin thc ngày càng nhiu nh vy. Do ó, phi quan tâm dy cho hc sinh phng pháp hc ngay t la tui mm non và càng lên bc hc cao hn càng phi c chú trng. Trong các phng pháp hc thì t hc là phng pháp ct lõi. Nu rèn luyn cho ngi hc có c phng pháp, k nng, thói quen, ý chí t hc thì s to cho h lòng ham hc, khi dy ni lc vn có trong mi con ngi, kt qu hc tp s c nhân lên gp bi. Vì vy, ngày nay ngi ta nhn mnh mt hot ng hc trong quá trình dy hc, n lc to ra s chuyn bin t hc tp th ng sang t hc ch ng, t vn phát trin t hc ngay trong trng hc, không ch t hc nhà sau bài lên lp mà t hc trong lp hc có s hng dn ca giáo viên. — Tng cng hc tp cá nhân, phi hp hc tp hp tác trong nhóm bn bè: Phng pháp dy hc tích cc mt mt cn c vào hng thú, nng lc, nhu cu ca ngi hc la chn ni dung và phng pháp dy hc phù hp, mt khác giáo viên cn to iu kin ngi hc phát huy c nng lc bn thân ng thi phát huy các mi quan h hp tác vi bn. Trong mt lp hc mà trình kin thc, t duy ca hc sinh không th ng u tuyt i thì khi áp dng phng pháp tích cc buc phi chp nhn s phân hoá v cng , tin hoàn thành nhim v hc tp, nht là khi bài hc c thit k thành mt chui công tác c lp. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 81
14. Áp dng phng pháp tích cc trình càng cao thì s phân hoá này càng ln. Vic s dng các phng tin công ngh thông tin trong nhà trng s áp ng yêu cu cá th hoá hot ng hc tp theo nhu cu và kh nng ca mi hc sinh. Tuy nhiên, trong hc tp, không phi mi tri thc, k nng, thái u c hình thành bng nhng hot ng c lp cá nhân. Lp hc là môi trng giao tip thy — trò, trò — trò, to nên mi quan h hp tác gia các cá nhân trên con ng chim lnh ni dung hc tp. Thông qua tho lun, tranh lun trong tp th, ý kin mi cá nhân c bc l, khng nh hay bác b, qua ó ngi hc nâng mình lên mt trình mi. Bài hc vn dng c vn hiu bit và kinh nghim sng ca ngi thy giáo. Phng pháp hc tp hp tác c t chc cp nhóm, t, lp hoc trng. Phng pháp c s dng ph bin trong dy hc là hot ng hp tác trong nhóm nh 4 n 6 ngi. Hc tp hp tác làm tng hiu qu hc tp, nht là lúc phi gii quyt nhng vn gay cn, lúc xut hin thc s nhu cu phi hp gia các cá nhân hoàn thành nhim v chung. Hot ng theo nhóm nh s hn ch hin tng li ca các thành viên. ng thi tính cách, nng lc ca mi thành viên c bc l, un nn; tình bn, ý thc t chc, tinh thn tng tr ln nhau c phát trin. Mô hình hp tác trong xã hi a vào i sng hc ng s làm cho các thành viên quen dn vi s phân công hp tác trong lao ng xã hi. Trong nn kinh t th trng ã xut hin nhu cu hp tác liên quc gia; nng lc hp tác tr thành mt mc tiêu giáo dc mà nhà trng cn thit phi chun b cho ngi hc. — Kt hp ánh giá ca giáo viên vi t ánh giá ca ngi hc . Giáo viên hng dn và to iu kin tr t ánh giá, t iu chnh cách hc. Trong dy hc, vic ánh giá hc sinh không ch nhm mc ích nhn nh thc trng và iu chnh hot ng hc ca trò mà còn ng thi to iu kin nhn nh thc trng và iu chnh hot ng dy ca thy. 82 | MODULE MN 20
15. Trc ây, giáo viên gi c quyn trong công tác ánh giá. Trong phng pháp tích cc, giáo viên là ngi hng dn hc sinh phát trin k nng t ánh giá t iu chnh cách hc. Liên quan vi iu này, giáo viên cn to iu kin thun li hc sinh c tham gia ánh giá ln nhau. Theo hng phát trin các phng pháp tích cc ào to nhng con ngi nng ng, sm thích nghi vi i sng xã hi, thì vic kim tra, ánh giá không th dng li yêu cu tái hin các kin thc, lp li các k nng ã hc mà phi khuyn khích trí thông minh, óc sáng to trong vic gii quyt nhng tình hung thc t. Vi s tr giúp ca các thit b k thut, kim tra ánh giá s không còn là mt công vic nng nhc i vi giáo viên, mà li cho nhiu thông tin kp thi hn linh hot iu chnh hot ng dy, ch o hot ng hc. T dy và hc th ng sang dy và hc tích cc, giáo viên không còn óng vai trò n thun là ngi truyn t kin thc, mà tr thành ngi thit k, t chc, hng dn các hot ng c lp hoc theo nhóm nh ngi hc t lc chim lnh ni dung hc tp, ch ng t các mc tiêu kin thc, k nng, thái theo yêu cu ca chng trình. Hoạt động 3. Tìm hiểu ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực. Qua nhng phn nghiên cu trên, bn ã hiu c th nào là phng pháp dy hc tích cc cng nh bn cht, c im ca phng pháp dy hc tích cc. Vy theo bn, phng pháp dy hc tích cc có ý ngha nh th nào i vi ngi dy và ngi hc? Bn hãy vit ra suy ngh ca mình v vn này. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 83
16. Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI Phng pháp dy hc tích cc có ý ngha quan trng i vi c ngi dy và ngi hc: — Phng pháp dy hc tích cc phát huy tính tích cc, t giác, ch ng, sáng to ca ngi hc. — Giúp ngi hc phát trin cách hc ca mình, c bit là phng pháp t hc. — Phát huy c tinh thn hp tác và tng tr và tôn trng ln nhau. — Kích thích ng c bên trong ca ngi hc, em li nim vui, hng thú cho ngi hc. — To c hi cho ngi hc phát trin k nng, vn dng kin thc vào thc tin, hoà nhp, thích ng vi cuc sng. — Phát trin nhng phm cht cá nhân nh tính kiên trì, lòng nhn ni, ý thc tp th. CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ 1) Bn hãy thit k mt hot ng giáo dc trong ó có vn dng phng pháp dy hc tích cc. Trên c s ó, trình bày nhng c im ca phng pháp dy hc tích cc c vn dng trong hot ng và phân tích ý ngha ca phng pháp dy hc tích cc ó. 2) Hãy tìm hiu và trình bày thêm nhng ý ngha ca phng pháp dy hc tích cc trong thc t dy hc ca bn. Nội dung 3 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON Hoạt động 1. Tìm hiểu phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non. Trên c s nhng kin thc chung v phng pháp dy hc tích cc ã trình bày ni dung 2, cùng vi nhng hiu bit và kinh nghim ca 84 | MODULE MN 20
17. mình, bn hãy suy ngh và trình bày ý kin v phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non theo gi ý sau: 1. Khái nim phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non: 2. Bn cht ca phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non: 3. c im ca phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 85
18. 4. Ý ngha ca phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non: Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non Phng pháp dy hc tích cc chính là vic s dng và phi hp mt cách khéo léo, hp lí các phng pháp dy hc khác nhau nhm phát huy ti a hot ng tích cc nhn thc và s hp tác ca ngi hc. Trong giáo dc mm non cng vy, phng pháp dy hc tích cc không có ngha là gt b các phng pháp truyn thng, mà là s dng hp lí và có hiu qu các phng pháp dy hc truyn thng nh: phng pháp trc quan (quan sát, xem tranh, nh, tham quan, xem phim hay bng hình ); s dng các giác quan vào khám phá s vt hin tng (s mó, ngi, nm, nghe ); phng pháp dùng li (k chuyn, àm thoi, trò chuyn, gii thích, nêu vn , tho lun, t câu hi, thuyt trình ); phng pháp thc hành, (dùng tình cm, chi trò chi, làm bài tp, thí nghim, thc nghim, thc hành tri nghim, làm theo mu ). Mi phng pháp u có nhng u vit riêng và chúng u có các kh nng: — Phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr. — To mi quan h giao tip gia tr vi tr, tr vi giáo viên. — To c hi cho tr tìm tòi, khám phá, tri nghim, phát trin t duy sáng to. — Khuyn khích tr tích cc hot ng cá nhân và hot ng trong nhóm/lp. 86 | MODULE MN 20
19. — Rèn luyn phng pháp t hc, t ánh giá, t iu chnh bn thân. Nh vy, phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non không phi là mt phng pháp hoàn toàn mi, mà chính là s k tha và phát huy ti a nhng u im và kh nng có sn ca các phng pháp truyn thng, ng thi phi hp các phng pháp ó trong quá trình t chc các hot ng ca tr mt cách hp lí, nhm phát huy cao tính tích cc, ch ng, t duy sáng to ca tr. 2. Bản chất của phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non — Ly tr làm trung tâm; chuyn trng tâm t hot ng dy ca giáo viên sang hot ng tìm tòi, khám phá, tri nghim ca tr. — Phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr và ca giáo viên. — Phát huy tính nng ng, kh nng thích ng vi môi trng; to c hi phát trin các k nng giao tip ca tr. — K tha có phát trin k nng và phng pháp dy hc truyn thng và ng dng các phng pháp dy hc hin i. — Giáo viên cùng vi tr khi xng các hot ng, tr c khuyn khích tham gia tích cc vào quá trình giáo dc. — Tr hc chính qua chi, khám phá, tìm hiu, tri nghim vi s tham gia ca các giác quan. — Tr c chn góc chi, tho lun vi bn, c v, nn, xây dng hoc ct, dán làm ra sn phm do chúng sáng to ch không phi do giáo viên làm h. — Tr hc t tri nghim thc t và gn vi cuc sng thc. Do ó tr hiu bn cht ca s vt hin tng và bit cách áp dng nhng hiu bit mang tính tích hp vào gii quyt nhng vn thc tin trong cuc sng. — Giáo viên óng vai trò “trung gian”, t chc môi trng to iu kin cho tr hot ng nhm phát huy hng thú, nhu cu, kinh nghim và mt mnh ca mi tr. — Giáo viên xác nh ch , lên k hoch lng ghép các hot ng cho tr t tri nghim, tìm hiu, khám phá, nhn thc phù hp vi trình phát trin ca mi tr. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 87
20. 3. Đặc điểm của phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non Phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non có nhng c im c bn sau: — Dy và hc thông qua vic t chc các hot ng ca tr. — Tr hc chính qua chi, khám phá, tìm hiu, tri nghim vi s tham gia ca các giác quan. — Tng cng các hot ng cá nhân, hot ng nhóm, to iu kin cho tr phát trin mi quan h giao tip trong các hot ng ca tr. — Phi hp hp lí, khéo léo các phng pháp khi t chc các hot ng cho tr. — Phi hp ánh giá thng xuyên gia giáo viên và t ánh giá ca tr. — Giáo viên hng dn và to iu kin tr t ánh giá, t iu chnh cách hc, ng thi tham gia ánh giá ln nhau. — S dng hp lí các iu kin cn thit và phng tin sn có trng/lp/a phng khi t chc các hot ng cho tr. 4. Ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non — Phát huy tính tích cc, t giác, ch ng, sáng to ca tr. — Giúp tr phát trin cách hc ca mình, c bit là cách t hc, t tìm tòi, khám phá s vt hin tng xung quanh tr. — Phát huy c tinh thn hp tác, tng tr và tôn trng ln nhau trong nhóm bn bè ca tr. — Kích thích ng c bên trong ca tr, tác ng n tình cm, em li nim vui, hng thú cho tr. — To c hi cho tr c hot ng, c phát trin các k nng và vn dng nhng hiu bit ca tr vào thc tin. ng thi giúp tr hoà nhp, thích ng vi cuc sng. — Phát trin nhng phm cht cá nhân nh tính kiên trì, lòng nhn ni, ý thc tp th. 88 | MODULE MN 20
21. Hoạt động 2. Tìm hiểu một số phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non. Vn dng kinh nghim dy hc ã có, bn hãy nêu mt s phng pháp dy hc tích cc áp dng trong các hot ng giáo dc trng mm non. Hãy lit kê các phng pháp dy hc mà bn bit. Bn hãy c nhng thông tin di ây có thêm hiu bit v các phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Phương pháp dạy học nhóm * Dy hc nhóm là cách dy trong ó tr c t vào môi trng hc tp tích cc. Mt lp c chia thành các nhóm nh, trong khong thi gian gii hn, mi nhóm t lc hoàn thành các nhim v hc tp trên c s phân công và hp tác làm vic. Dy hc nhóm nu c t chc tt s phát huy c tính tích cc, tính trách nhim; phát trin nng lc cng tác và nng lc giao tip ca tr. Hc theo nhóm em li cho tr c hi c s dng các kin thc, k nng ca mình ã c lnh hi và rèn luyn ng dng vào các hot ng thc tin; tr c din t nhng ý tng, khám phá ca mình; ng thi m rng suy ngh và thc hành các k nng t duy (so sánh, phân tích, tng hp ). PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 89
22. Hc nhóm * Quy trình thc hin : — Lp k hoch dy hc theo nhóm: + Bc 1: Xây dng mc tiêu, ni dung, k hoch dy hc theo nhóm • D kin các tình hung và kh nng ca tr. • Xác nh rõ ràng, c th các hot ng. • Phân phi thi gian cho tng hot ng. + Bc 2: Hot ng nhóm • Chia nhóm. • Nêu nhim v c th cho tng nhóm. • Tr hot ng trong các nhóm. • Giám sát hot ng ca nhóm và tng cá nhân. + Bc 3: Tip nhn thông tin phn hi • Các nhóm trình bày kt qu hot ng. • Các nhóm nhn xét, ánh giá. • Giáo viên tng kt, cht li nhng im quan trng. • Giáo viên ng viên, khen ngi các nhóm và cá nhân thc hin tt. 90 | MODULE MN 20
23. — Tin trình dy hc nhóm có th c chia thành ba giai on c bn: + Làm vic toàn lp: • Gii thiu ch . • Xác nh nhim v các nhóm. • Thành lp nhóm. + Làm vic nhóm: • Chun b ch làm vic. • Lp k hoch làm vic. • Tho thun quy tc làm vic. • Tin hành gii quyt các nhim v. • Chun b báo cáo kt qu. + Làm vic toàn lp, trình bày kt qu, ánh giá: • Các nhóm trình bày kt qu. • ánh giá kt qu hot ng. * Mt s lu ý: — Có rt nhiu cách thành lp nhóm theo các tiêu chí khác nhau, không nên áp dng mt tiêu chí duy nht trong c nm hc. S lng nên t 4 — 6 tr/1 nhóm (Xem thêm k thut chia nhóm phn sau). — Nhim v ca các nhóm có th ging nhau, hoc mi nhóm nhn mt nhim v khác nhau, là các phn trong mt ch chung. — Dy hc nhóm thng c áp dng i sâu, luyn tp, cng c mt ch ã hc hoc cng có th tìm hiu mt ch mi. 2. Phương pháp giải quyết vấn đề * Gii quyt vn là xem xét, phân tích nhng vn /tình hung c th thng gp phi trong i sng hng ngày và xác nh cách gii quyt, x lí vn /tình hung ó mt cách có hiu qu. * Quy trình thc hin: — Xác nh, nhn dng vn /tình hung. — Thu thp thông tin có liên quan n vn /tình hung t ra. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 91
24. — Lit kê các cách gii quyt có th có. — Phân tích, ánh giá kt qu tng cách gii quyt (tích cc, hn ch, cm xúc, giá tr). — So sánh kt qu các cách gii quyt. — La chn cách gii quyt ti u nht. — Thc hin theo cách gii quyt ã la chn. — Rút kinh nghim cho vic gii quyt nhng vn , tình hung khác. * Mt s lu ý: — Các vn /tình hung a ra tr x lí, gii quyt cn tho mãn các yêu cu sau: + Phù hp vi ch . + Phù hp vi trình nhn thc ca tr. + Vn /tình hung phi n gin, gn gi vi cuc sng thc ca tr. + Vn /tình hung phi cha ng nhng mâu thun cn gii quyt, gi ra cho tr nhiu hng suy ngh, nhiu cách gii quyt vn . — T chc cho tr gii quyt, x lí vn /tình hung cn chú ý: + Các nhóm khác nhau có th gii quyt cùng mt vn /tình hung hoc các vn /tình hung khác nhau, tu theo mc ích ca hot ng. + Tr cn xác nh rõ vn trc khi i vào gii quyt vn . + Cn s dng phng pháp ng não tr lit kê các cách gii quyt có th có. + Cách gii quyt ti u i vi mi tr có th ging hoc khác nhau. + Nhng phng án c la chn da trên nguyên tc có li nht: kt qu tt nht, thi gian thc hin ngn nht 3. Phương pháp đàm thoại àm thoi là phng pháp trong ó giáo viên t ra mt h thng câu hi tr tr li, trao i vi giáo viên và các bn trong lp. Qua ó, tr lnh hi c ni dung bài hc. àm thoi không phi là mt phng pháp dy hc mi, tuy nhiên, nu s dng phù hp s tng cng các hot ng, phát huy c tính tích cc nhn thc ca tr. 92 | MODULE MN 20
25. àm thoi giúp giáo viên hiu và gn gi vi tr hn; thu c nhng thông tin t phía tr nhanh, gn hn; trên c s ó kp thi iu chnh ni dung, phng pháp dy hc cho phù hp vi tr. àm thoi to iu kin tr phát trin và cng c kh nng giao tip, gây hng thú hc tp, hình thành tính c lp, phát huy tính tích cc và tng tác ca tr. Thông thng, có hai dng àm thoi chính: + àm thoi tái hin: các câu hi, vn do giáo viên t ra òi hi tr nh, tái hin li nhng hiu bit, kinh nghim tr ã có. Loi này ch yu dùng ôn tp, cng c kin thc. + àm thoi gi m (hay còn gi là àm thoi tìm tòi, phát hin, ristic): giáo viên luôn óng vai trò ch o, iu khin hot ng ca tr. H thng các câu hi do giáo viên a ra gi vai trò ch o, nh hng hot ng nhn thc ca tr. àm thoi gi m luôn c khuyn khích s dng to s hot ng tích cc ca tr. * Quy trình thc hin: — Xác nh vn , tình hung cn tho lun. — Thu thp thông tin có liên quan n vn /tình hung t ra. — Thit lp h thng câu hi t d n khó liên quan n tình hung cn tho lun. — T chc vic àm thoi lp. * Mt s lu ý: — Áp dng k thut t câu hi (tham kho phn Trình bày trong mc K thut dy hc tích cc ). — Nên bt u bng nhng câu hi tái hin kin thc, sau ó tng dn s câu hi có yêu cu cao hn v mt nhn thc (có s thông hiu và sáng to trong vn dng kin thc tr li câu hi). — Câu hi phi bám sát ni dung c bn v vn cn tho lun. — Câu hi phi phù hp vi trình và kh nng ca tr. Tránh nêu nhng câu hi khó quá, câu hi có tính cht “ánh ”. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 93
26. — àm thoi có th tin hành chung c lp hoc theo nhóm. — Khi nêu câu hi cho tr cn chú ý: + a câu hi vi mt thái khuyn khích, ging nói ôn tn, nh nhàng. + Thu hút s chú ý ca tr trc khi nêu câu hi. + Sau khi nêu câu hi, cn dành thi gian cho tr suy ngh. + Khuyn khích, ng viên nhng tr rt rè, nhút nhát tham gia tr li câu hi. + Khuyn khích tr t các câu hi liên quan n vn ang tho lun. 4. Phương pháp đóng vai óng vai là phng pháp t chc cho tr “làm th” mt s cách ng x nào ó trong mt tình hung gi nh. ây là phng pháp nhm giúp tr suy ngh sâu sc v mt vn bng cách tp trung vào mt s vic c th mà tr va thc hin hoc quan sát c. Vic “din” không phi là phn chính ca phng pháp này mà iu quan trng là s tho lun sau phn din y. Bé tp làm bác s * Quy trình thc hin: Có th tin hành óng vai theo các bc sau: — Giáo viên nêu ch , chia nhóm và giao tình hung, yêu cu óng vai cho tng nhóm (hoc tr t la chn nhóm tham gia). Trong ó có quy nh rõ thi gian chun b, thi gian óng vai ca mi nhóm. — Các nhóm tho lun chun b óng vai. 94 | MODULE MN 20
27. — Các nhóm lên óng vai. — Tho lun, nhn xét v cách ng x và cm xúc ca các vai din. — GV kt lun, nh hng, cng c cho tr v cách ng x tích cc trong tình hung ã cho. * Mt s lu ý: — Tình hung óng vai phi phù hp vi ch , phù hp vi la tui, phù hp vi iu kin ca lp hc. — Tình hung nên n gin, ngn gn, d hiu. — Tình hung phi có nhiu cách gii quyt. — Tình hung cn m. Các tình hung m s giúp tr t tìm cách gii quyt, cách ng x phù hp. Không nên cho trc “kch bn”, li thoi. — Mi tình hung có th phân công mt hoc nhiu nhóm cùng óng vai. — Cn dành thi gian phù hp tr tho lun, chun b óng vai. — Giáo viên nên i n tng nhóm lng nghe và gi ý, giúp tr khi cn thit. — Nên tr xung phong hoc t tho thun vai din. — Nên khích l c nhng tr nhút nhát cùng tham gia. — Nên có hoá trang và o c n gin tng tính hp dn ca tiu phm óng vai. 5. Phương pháp trò chơi * Trong giáo dc mm non, ây là phng pháp dy hc hiu qu, phù hp nht. Phng pháp trò chi là phng pháp t chc cho tr tìm hiu mt vn hay th nghim nhng hành ng, nhng thái , nhng vic làm thông qua mt trò chi nào ó. * Quy trình thc hin: — GV ph bin tên trò chi, ni dung và lut chi. — Cho tr chi th (nu cn thit). — Tr tin hành chi. — ánh giá sau trò chi. — Tho lun v ý ngha giáo dc ca trò chi. * Mt s lu ý: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 95
28. — Trò chi phi d t chc và thc hin, phi phù hp vi ch , vi c im và trình ca tr, vi qu thi gian, vi hoàn cnh, iu kin thc t ca lp hc, ng thi phi m bo an toàn cho tr. — Tr phi nm c quy tc chi và phi tôn trng lut chi. — Phi phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr, to iu kin cho tr c tham gia t chc, iu khin tt c các khâu: t chun b, tin hành trò chi và ánh giá sau khi chi. — Trò chi phi to c hng thú, s vui thích cho tr. 6. Phương pháp dạy học khám phá * Dy hc khám phá là phng pháp trong ó giáo viên t chc cho tr tìm tòi, phát hin, khám phá tri thc, cách thc hành ng mi nhm phát huy nng lc gii quyt vn ca tr. Phng pháp dy hc này chú ý n tng cá nhân tr, coi trng vic nâng cao nng lc bn thân mi tr trên c s khuyn khích tr hot ng hp tác theo nhóm, lp gii quyt vn . Giáo viên gi vai trò là trng tài, c vn, iu khin, hng dn, t chc giúp tr t tìm kim, khám phá nhng tri thc mi ng thi là ngi nêu tình hung, kích thích hng thú, suy ngh và phân x các ý kin i lp ca tr, t ó h thng hoá các vn , tng kt và khc sâu nhng tri thc cn nm vng. Hay nói cách khác, trong dy hc khám phá, tr óng vai trò là ngi phát hin còn giáo viên óng vai trò là chuyên gia t chc cho tr hot ng. 96 | MODULE MN 20
29. Các cháu Trng Mu giáo Vit — Bun, Hà Ni ang hot ng khám phá * Quy trình thc hin: — La chn ni dung vn /tình hung (luôn m bo tính va sc i vi tr). — Chun b các phng tin h tr ( chi, dùng trc quan ) và nhng iu kin cn thit tr t tìm tòi khám phá. — T chc cho tr làm vic cá nhân, làm vic theo nhóm. — Khuyn khích tr t tìm tòi khám phá, a ra các phát hin, cách gii quyt có th. — Lit kê các cách gii quyt có th có. — Phân tích, ánh giá kt qu mi cách gii quyt ca cá nhân tr, ca nhóm tr. — La chn cách gii quyt ti u nht. — Kt lun v ni dung ca vn , làm c s cho tr t kim tra, t iu chnh. — Rút kinh nghim cho vic gii quyt nhng vn , tình hung khác. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 97
30. 7. Phương pháp động não * ng não là phng pháp giúp cho ngi hc trong mt thi gian ngn ny sinh c nhiu ý tng mi m, c áo v mt ch nào ó. Các thành viên c c v tham gia mt cách tích cc, không hn ch các ý tng (nhm to ra cn lc các ý tng). ng não thng c: + Dùng trong giai on gii thiu vào mt ch . + S dng tìm các phng án gii quyt vn . + Dùng thu thp các kh nng la chn và suy ngh khác nhau. * Quy trình thc hin: — Giáo viên nêu câu hi hoc vn (có nhiu cách tr li) cn c tìm hiu trc nhóm hoc c lp. — Khích l tr phát biu và óng góp ý kin càng nhiu càng tt. — Lit kê tt c mi ý kin không loi tr mt ý kin nào, tr trng hp trùng lp. — Phân loi các ý kin. — Làm sáng t nhng ý kin cha rõ ràng. — Tng hp ý kin ca tr và rút ra kt lun. 98 | MODULE MN 20
31. Hoạt động 3. Tìm hiểu kĩ thuật dạy học tích cực trong giáo dục mầm non. Ngoài các phng pháp dy hc tích cc ã bit, bn hãy nêu mt s k thut dy hc tích cc áp dng trong các hot ng giáo dc trng mm non. Bn hãy c nhng thông tin di ây có thêm hiu bit v mt s k thut dy hc tích cc trong giáo dc mm non. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Kĩ thuật chia nhóm Khi t chc cho tr hot ng theo nhóm, giáo viên nên s dng nhiu cách chia nhóm khác nhau gây hng thú cho tr, ng thi to c hi cho tr c hc hi, giao lu vi nhiu bn trong lp. Di ây là mt s cách chia nhóm: — Chia nhóm theo s im danh, theo các màu sc, theo các loài hoa, các mùa trong nm + Giáo viên yêu cu tr im danh t 1 n 4/5/6 (tu theo s nhóm mun); hoc im danh theo các màu (xanh, , tím, vàng ); hoc im danh theo các loài hoa (hng, lan, hu, cúc ); hay im danh theo các mùa (xuân, h, thu, ông ). PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 99
32. + Yêu cu nhng tr có cùng mt s im danh hoc cùng mt mu/cùng mt loài hoa/cùng mt mùa s vào cùng mt nhóm. — Chia nhóm theo hình ghép: + Giáo viên ct mt s bc hình ra thành 3/4/5 mnh khác nhau, tu theo s tr có trong mi nhóm. Lu ý là s bc hình cn tng ng vi s nhóm mà giáo viên mun có. + Tr bc ngu nhiên mi em mt mnh ct. + Tr phi tìm các bn có các mnh ct phù hp ghép li thành mt tm hình hoàn chnh. + Nhng tr có mnh ct ca cùng mt bc hình s to thành mt nhóm. — Chia nhóm theo s thích: Giáo viên có th chia tr thành các nhóm có cùng s thích các em có th cùng thc hin mt công vic yêu thích hoc biu t kt qu công vic ca nhóm di các hình thc phù hp vi s trng ca các em. Ví d: Nhóm ho s, nhóm bác s, nhóm ca s, nhóm lp ghép — Chia nhóm theo ch nh: Giáo viên ln lt c tên tr vào tng nhóm. — Chia nhóm theo biu tng: Giáo viên phát cho mi tr mt tm bìa có v biu tng. Tr s tìm bn có cùng biu tng vi mình lp thành nhóm. Ngoài ra còn có nhiu cách chia nhóm khác nh: nhóm cùng trình , nhóm hn hp, nhóm theo gii tính Vic chn kiu và cách chia nhóm phi linh hot, và phù hp vi mc tiêu, ni dung, hình thc hot ng cng nh iu kin v môi trng và thit b dy hc. 2. Kĩ thuật giao nhiệm vụ — Giao nhim v phi c th, rõ ràng: + Nhim v giao cho cá nhân/nhóm nào? + Nhim v là gì? + a im thc hin nhim v âu? + Thi gian thc hin nhim v là bao nhiêu? + Phng tin thc hin nhim v là gì? + Sn phm cui cùng cn có là gì? 100 | MODULE MN 20
33. + Cách thc trình bày/ánh giá sn phm nh th nào? — Nhim v phi phù hp vi: mc tiêu hot ng, trình ca tr, thi gian, không gian hot ng và c s vt cht, trang thit b. 3. Kĩ thuật đặt câu hỏi — Trong dy hc, giáo viên thng phi s dng câu hi gi m, dn dt tr tìm hiu, khám phá thông tin, kin thc, k nng mi. Tr cng phi s dng câu hi hi li, hi thêm giáo viên và các bn khác v nhng ni dung cha sáng t. S dng câu hi có hiu qu em li s hiu bit ln nhau gia tr vi giáo viên và tr vi tr. K nng t câu hi càng tt thì mc tham gia ca tr càng nhiu, tr s hc tp tích cc hn. — t câu hi là mt trong nhng k nng ht sc hu ích mà giáo viên cn phát trin. Ngi giáo viên gii luôn bit s dng nhiu câu hi vi nhiu mc ích khác nhau. mt chng mc nht nh, vic t câu hi là quá n gin bi ó là vic mà tt c chúng ta làm hng ngày. Tuy nhiên, ngi t câu hi cng phi có k nng và hiu bit thì mi có th din t câu hi mt cách rõ ràng, chính xác, a ra câu hi úng thi im em li hiu qu ti a và khai thác câu tr li t câu hi tip theo. i vi tr la tui nh thì vic t câu hi thc s không n gin bi vn ngôn ng và hiu bit ca tr còn hn ch. Do vy, giáo viên phi hiu rõ i tng giáo dc ca mình (trình , kh nng, kinh nghim ). Nhng phân loi c bn sau ây s giúp chúng ta hiu rõ hn các mc ích s dng khác nhau ca mi loi câu hi t ó có th la chn câu hi sao cho phù hp vi tr. — Có nhiu dng câu hi: Câu hi óng — câu hi m; câu hi s cp — câu hi th cp + Câu hi óng là nhng câu hi mà ch có mt câu tr li úng — sai; có — không và thng là nhng câu hi tìm hiu thc t. Câu hi óng có th c s dng kim tra s hiu bài, khuyn khích tr ôn li nhng ni dung ã hc, hoc a ra mt thông tin, nhng giá tr s phm ca loi câu hi này tng i hn ch, ít có ý ngha phát trin ngôn ng tr. + Câu hi m là nhng câu hi không có câu tr li c nh, chúng kích thích suy ngh và m ra nhng trao i hoc tranh lun. Câu hi m có PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 101
34. th c s dng bt u mt cuc tho lun, tìm hiu nhng suy ngh s b v mt ch Các câu hi m có th c phân cho các nhóm nh tho lun và phân tích. Nhng câu hi m tt s to iu kin khuyn khích tr nói ra c nhng hiu bit ca tr, giúp tr trình bày quan im ca mình, làm phong phú thêm cuc tho lun và kinh nghim cho tr. + Câu hi s cp là nhng câu hi ln, mang tính nh hng và dn dt cho ni dung bui hc. ó là nhng “câu hi v mô” c giáo viên chun b trc; mc ích là m mt ni dung mi hoc hình thành trng tâm cho bui hc. + Câu hi th cp là nhng câu hi mà giáo viên t ra ngay trong hot ng hc. Mc ích có th là yêu cu tr a ra nhiu hn ý kin ca mình v mt vn , hay a ra gi ý, khuyn khích tr bc l hn na ý tng ca chính mình. Ngi giáo viên gii — trc khi lên lp — thng xây dng mt danh sách nhng câu hi th cp có th s dng trong các tình hung khác nhau giúp tr phát huy nhng hiu bit ca mình v ch ang hc. — Mc ích s dng câu hi trong dy hc: + Kích thích, dn dt tr suy ngh, khám phá tri thc mi, to iu kin cho tr tham gia vào quá trình dy hc. + Kim tra, ánh giá kin thc, k nng và s quan tâm, hng thú ca các em i vi ni dung hc tp. + Thu thp, m rng thông tin, kin thc. — Khi t câu hi cn m bo các yêu cu sau: + Câu hi phi liên quan trc tip n vic thc hin mc tiêu bài hc. + Câu hi ngn gn, rõ ràng, d hiu. + úng lúc, úng ch. + Phù hp vi trình ca tr. + Kích thích suy ngh ca tr, ng thi khuyn khích s phát trin nhn thc và ngôn ng ca tr, c bit là ngôn ng biu t. + Phù hp vi thi gian thc t. 102 | MODULE MN 20
35. + Sp xp theo trình t t d n khó, t n gin n phc tp. + Không ghép nhiu câu hi thành mt câu hi dài có tính cht móc xích. Tr s tr li d dàng hn vi các câu hi n ngha, rõ ý. + Không hi nhiu vn cùng mt lúc. — Khi s dng câu hi, cn lu ý: + Khuyn khích s dng câu hi m. + Sau khi t mt câu hi, chú ý ti thi gian “ch i”. + Khuyn khích s tham gia ca tt c tr trong nhóm/lp. Vi nhng tr nhút nhát, ít nói, giáo viên có th lôi kéo s tham gia ca cháu bng nhng câu nh “Bây gi chúng ta s nghe ý kin ca mt ai ó cha phát biu ý kin ln nào nhé!” + Khi tr có câu tr li sai, không bao gi c ch giu tr. Giáo viên có th gi ý hoc dn dt tr hng ti câu tr li úng. + Khi tr có câu tr li ngoài d kin, không nên bác b ý kin ca tr. Giáo viên cn suy ngh v câu tr li ó. C gng hiu xem tr nói gì và có th din t li ý ca tr bng ngôn t ca mình kim tra xem mình có hiu úng hay không, hoc tìm hiu xem ti sao tr li có câu tr li nh vy. Nhng câu tr li ngoài d kin ca tr nhiu khi rt lí thú, hp dn. Hoạt động 4. Tìm hiểu những biểu hiện tích cực của trẻ trong các hoạt động ở trường mầm non. Trên c s hiu bit v phng pháp dy hc tích cc, bn hãy quan sát các hot ng ca tr mm non khi trng và tr li các câu hi sau: 1. Bn hiu th nào v hc tích cc ca tr trong trng mm non? PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 103
36. 2. Nhng biu hin tích cc ca tr trong các hot ng trng mm non là gì? Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI Nh chúng ta ã bit, phng pháp dy hc tích cc nhm hình thành t duy tích cc cho tr; hình thành t duy linh hot trong mi tình hung, khi gii quyt vn ; phát huy kh nng ca cá nhân tr. giúp tr phát huy c nhng iu ó chúng ta cn hiu rõ vic hc tích cc cng nh nhng biu hin tích cc ca tr trong các hot ng trng mm non. 1. Học tích cực của trẻ trong trường mầm non Hc tích cc ca tr la tui mm non c th hin qua hot ng trên các vt, chi và tng tác vi các s kin và vi con ngi trong môi trng gn gi xung quanh hình thành nên nhng hiu bit ca bn thân. Hc tích cc trong giáo dc mm non gm các thành phn: — Tr s dng vt liu theo nhiu cách. — Tr tìm hiu, thao tác, kt hp, làm bin i các vt liu mt cách t do (s thao tác). 104 | MODULE MN 20
37. — Tr t la chn nhng gì chúng mun làm (s la chn). — Tr mô t nhng gì nó ang làm, phn ánh trên các hành ng bng chính ngôn ng ca tr (ngôn ng). — Ngi ln khuyn khích tr, nêu vn , gii quyt các tình hung. 2. Biểu hiện tích cực của trẻ trong các hoạt động ở trường mầm non Trong các hot ng trng mm non, tr c coi là tích cc khi có nhng biu hin sau: — Trc tip hành ng trên dùng, chi. — T lc gii quyt vn hay tình hung n cùng. Tr ch ng trong chi chi — Tích cc t duy (tham gia suy lun, suy oán, phng oán, kt lun vn ). — Tr thích hot ng tìm hiu, khám phá, tri nghim bng s phi hp các giác quan: nhìn, nghe, ngi, s, nm (nu có th) i tng nhn thc. — Sn sàng hp tác vi các bn trong nhóm, lp. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 105
38. — Tr hay nêu câu hi thc mc vi cô và bn nh: âu? Ti sao? làm gì? Làm nh th nào? và mun c cô giáo gii thích cn k. — Tr thích mô t, k li, trình bày nhng suy ngh, hiu bit ca mình bng nhiu cách khác nhau: li nói, hành ng, tranh v, kí hiu — Tr ch ng, c lp thc hin các nhim v c cô giáo giao hoc t chn. — Tr tp trung chú ý và kiên trì trong quá trình hot ng, gii quyt các tình hung ca cô giáo t ra hoc t tr chn nu c s cho phép ca cô giáo. Hoạt động 5. Tìm hiểu những điều kiện thực hiện một số phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non. Theo bn, vn dng tt phng pháp dy hc tích cc trong các hot ng giáo dc mm non, cn nhng iu kin nào? Bn hãy vit ra các iu kin ó. Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung ã vit. THÔNG TIN PHẢN HỒI * Áp dng phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non, nhm phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr, giáo viên cn thc hin c các ni dung c bn sau: 106 | MODULE MN 20
39. — Thông qua vic t chc các hot ng ca tr. — Phi hp hp lí các phng pháp khi t chc các hot ng ca tr. — a dng hoá hot ng ca tr: phi hp hot ng cá nhân và hot ng theo nhóm. — Phi hp vic t ánh giá ca tr và ánh giá thng xuyên ca giáo viên. Áp dng phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non cn thit có các iu kin thc hin hp lí: — Da vào vn kinh nghim ca tr, khai thác kh nng hot ng ca tr, to mi c hi phát trin kh nng t khám phá, tìm tòi, tri nghim i tng nhn thc. — Tôn trng, ng cm vi nhu cu li ích cá nhân tr, to c hi cho tr phát trin, thích ng, hoà nhp vi cuc sng xung quanh. — Kích thích ng c bên trong ca tr, gây hng thú, lôi cun tr vào các hot ng, to các tình hung có vn cho tr hot ng, c bit là hot ng nhn thc. — Khuyn khích tr tham gia tích cc vào các hot ng và tri nghim, t hoàn thin trên c s tôn trng s suy ngh sáng to ca tr, chng gò ép, áp t làm cho tr th ng. — Phát hin c nhng biu hin tích cc ca tr giáo viên to tình hung, c hi và kích thích tr tham gia hot ng. — T chc môi trng giáo dc và ch sinh hot hng ngày phong phú. — Xây dng bu không khí giao tip tích cc. — Khuyn khích các hành ng t lc, t gii quyt vn , t din t nhng suy ngh bng li nói ca tr. — Khuyn khích các cách th hin khác nhau khi gii quyt cùng mt vn : dùng li nói, ngôn ng c th (làm ng tác minh ho, biu hin nét mt ), v tranh, làm hình v biu , kí hiu — Quan sát, giúp tr hành ng theo nguyên tc phát trin. — Có k hoch hot ng da trên hng thú và kh nng hiu bit ca tr. — Tn dng môi trng sng thc ti cho tr tìm hiu, khám phá. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 107
40. * Phng pháp dy hc tích cc coi trng vic tng cng t chc các hot ng ca tr. Tr phát trin tt nht khi c tham gia vào các hot ng. Tham gia vào các hot ng, tr c t lc tìm tòi, khám phá, tri nghim t ó chim lnh các tri thc, k nng ca cuc sng. Khi cho tr làm quen vi bt c mt ch hay mt ni dung giáo dc nào ó có s dng phng pháp dy hc tích cc, thông thng giáo viên t chc các hot ng phù hp vi kh nng nhn thc ca tr tng tui và theo trình t sau: — Bc 1: T chc cho tr các hot ng quan sát, tip xúc vi i tng nhiu ln có s phi hp các giác quan (nhìn, nghe, s, ngi, nm ). — Bc 2: T chc cho tr tho lun, nói lên nhng hiu bit v ch hay i tng ã c hot ng, tip xúc trc tip. Qua ó hiu bit ca tr c cng c, m rng, chính xác hn và t duy ngôn ng ca tr phát trin. — Bc 3: Cho tr hot ng thc hành thông qua các hot ng vui chi, lao ng, v, nn, ct dán nh ó nhng biu tng ca tr c y chính xác, sâu sc hn và rèn luyn nng lc hành ng, gii quyt các tình hung t ra trong cuc sng. Trên ây là nhng gi ý c bn nht khi áp dng phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non. Tuy nhiên, tu thuc vào iu kin thc t, giáo viên cn linh hot, sáng to khi vn dng các phng pháp dy hc tích cc t chc các hot ng cho tr trong trng mm non cho phù hp, t c hiu qu cao nht trong giáo dc tr. CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ 1) Hãy thit k và t chc mt hot ng thuc lnh vc giáo dc c th (th cht, nhn thc, ngôn ng, tình cm và xã hi, thm m), trong ó có vn dng phng pháp dy hc tích cc. Phân tích nhng c im c bn và các bc tin hành nhng phng pháp dy hc tích cc ã s dng. Mô t nhng biu hin tích cc ca tr trong lp ca bn khi tham gia vào hot ng ó. 2) Theo bn, tích cc hoá nhng hot ng ca tr cn nhng iu kin gì? 108 | MODULE MN 20
41. Nội dung 4 THỰC HÀNH, THIẾT KẾ MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON Hoạt động Hãy vn dng các phng pháp và k thut dy hc tích cc vào vic thit k mt s hot ng giáo dc c th trong trng mm non. Hãy so sánh vi hot ng tng ng không s dng phng pháp dy hc tích cc. Bn ã c tìm hiu nhng phng pháp và k thut dy hc tích cc, và nó không quá khó khi áp dng nhng phng pháp và k thut ó vào quá trình chm sóc, giáo dc tr trong trng mm non min là bn tích cc suy ngh và sáng to khi lp k hoch cng nh khi tin hành dy hc. Di ây là hai phng án t chc hot ng cho tr quan sát vt ni, vt chìm trong nc lp mu giáo 5 tui, bn hãy nghiên cu, so sánh ri rút ra nhng kt lun cn thit cho mình. THÔNG TIN PHẢN HỒI Quan sát vt ni, vt chìm trong nc theo hai phng án sau: Phng án 1 Phng án 2 — Cô gii thiu: cô có ming g, hp — Cho tr cm, s các vt mu. nha, ming xp, hòn á, cc st — Cô gii thiu v tng vt: cht — Cho tr tng nhóm trao i vi nhau liu; nng, nh v tng loi vt mu. D oán xem vt nào s ni, vt nào s chìm? Ti sao? — Cô làm thí nghim: th tng vt mu — Cho tng nhóm tr lên làm thí vào chu nc. nghim vi chu nc. — Cô kt lun v c tính ca tng vt: — Cho tr xp (hay gom) nhng vt ni Vt nng thì chìm, vt nh thì ni thành mt nhóm, nhng vt chìm vào mt nhóm và trình bày ý kin ca mình. — Cho tr a ra nhng câu hi tr quan tâm PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 109
42. Phng án 1 Phng án 2 — Cho tr tìm nhng vt có th ni hoc chìm nu th vào nc trong thc t. Ta nhn thy: Phng án 1: Dy hc tp trung vào hot ng ca giáo viên theo kiu thông báo, gii thích, minh ho. Theo phng án này, giáo viên s tn ít thi gian hn, ni dung kin thc cung cp cho tr c nh lng sn. Tuy nhiên, tr hc mt cách th ng. Phng án 2: Dy hc tp trung vào hot ng ca tr. Giáo viên là ngi t chc, hng dn tr t tìm tòi, khám phá, phát hin và t nói lên nhng iu tr tìm hiu c. S dng phng pháp này, giáo viên s mt nhiu thi gian hn, các hot ng c t chc công phu hn. Tuy nhiên, tr c hot ng tích cc, ch ng, sáng to hn. Trên c s ó, t duy, ngôn ng ca tr c phát trin, kin thc tr thu nhn c phong phú, vng chc hn, hiu qu dy hc cao hn bi tr c t mình khám phá th gii, t mình tri nghim qua vic làm ca bn thân. Phng án 1: Dy hc tp trung vào Phng án 2: Dy hc tp trung hot ng ca giáo viên vào hot ng ca tr — Tp trung vào hot ng ca giáo — Tp trung vào t chc các hot ng viên. ca tr. — Giáo viên truyn t nhng kin — Giáo viên t chc hng dn tr hot thc ã xác nh sn. ng. — Tr lng nghe cô ging gii. — Tr ch ng thc hin các hot ng tìm tòi, khám phá, phát hin kin thc mi di s hng dn ca giáo viên. — Giáo viên truyn t nhng hiu — Giáo viên da vào vn kin thc, k bit ca mình cho tr. nng ca tr xây dng ni dung giáo dc phù hp. 110 | MODULE MN 20
43. Phng án 1: Dy hc tp trung vào Phng án 2: Dy hc tp trung hot ng ca giáo viên vào hot ng ca tr — Giáo viên a ra nhng kt lun — To iu kin cho tr tham gia nhn cn thit (nh d nh). xét, a ra câu hi, tìm hiu vn , b sung các câu tr li ca các bn. CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ Bn hãy ch ra nhng thay i trong vai trò và hot ng ca giáo viên và ca tr khi áp dng các phng pháp dy hc tích cc. KẾT LUẬN Phng pháp dy hc tích cc không phi là mt phng pháp dy hc hoàn toàn mi mà là s k tha và phát huy ti a nhng u im và kh nng có sn ca các phng pháp dy hc truyn thng, ng thi phi hp các phng pháp ó trong quá trình t chc các hot ng ca tr mt cách phù hp vi các hình thc t chc khác nhau nhm phát huy cao tính tích cc, ch ng, t duy sáng to ca tr. Tr là trung tâm ca các hot ng giáo dc ó. Giáo viên là ngi to iu kin và t chc các hot ng cho tr tìm hiu và t xây dng kin thc cho mình, phát huy hng thú, nhu cu, kinh nghim ca bn thân tr, giúp tr chim lnh các tri thc, k nng ca cuc sng. Yêu thích hot ng, tích cc nhn thc là phm cht vn có ca tr. Các biu hin ca tích cc c th hin rõ nét trong các hot ng c th mà tr c tham gia. Vì vy, ct lõi ca i mi phng pháp dy hc trong giáo dc mm non hin nay chính là nhm hng ti nhng hot ng ch ng, tích cc, sáng to ca tr. Trên ây là nhng ni dung c bn v phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non. Bng nhng kin thc ã c cung cp và nhng hiu bit ca mình, bn hãy vn dng mt cách linh hot, sáng to các phng pháp dy hc tích cc vào các lnh vc giáo dc phát trin tr mm non. Quan sát tr trong nhóm, lp ca mình, bn s nhn thy s thay i tích cc, rõ nét ca tr. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 111
44. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ Làm bài trc nghim: ánh du × vào câu bn ng ý. 1) Nhng thay i cn bn ca i mi phng pháp dy hc hin nay: Tng cng thc hành, khám phá, tri nghim cho tr. Cung cp kin thc c bn, vng chc cho tr. Khuyn khích tr t tìm tòi, khám phá, chim lnh kin thc. Giáo viên t chc các hot ng phù hp khuyn khích tr t khám phá, tri nghim. 2) Bn cht ca phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non: Ly tr làm trung tâm. Chuyn trng tâm t hot ng dy ca cô sang hot ng tìm tòi, khám phá, tri nghim ca tr. Giáo viên là trung tâm, là ngi cung cp kin thc cho tr. Phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr và ca giáo viên. Phát huy tính nng ng, kh nng thích ng vi môi trng ca tr. To c hi phát trin các k nng giao tip ca tr. K tha có phát trin k nng và phng pháp dy hc truyn thng Là phng pháp hoàn toàn mi. ng dng các phng pháp dy hc hin i. 3) c im c bn ca phng pháp dy hc tích cc: Dy và hc thông qua vic t chc các hot ng ca tr. Tr hc qua chi, khám phá, tìm hiu, tri nghim vi s tham gia ca các giác quan. Tng cng các hot ng cá nhân, hot ng nhóm, to iu kin cho tr phát trin mi quan h giao tip trong các hot ng ca tr. Phi hp hp lí, khéo léo các phng pháp khi t chc các hot ng cho tr. Phi hp ánh giá thng xuyên gia giáo viên và t ánh giá ca tr. 112 | MODULE MN 20
45. S dng hp lí các iu kin cn thit và phng tin sn có trng/lp/a phng khi t chc các hot ng cho tr. 4) Nhng phng pháp phát huy tính tích cc nhn thc ca tr: Thuyt trình. Tho lun nhóm. Khám phá. Dy hc theo nhóm. Phng pháp trò chi. 5) Nhng biu hin tích cc ca tr: Ngi ngoan ngoãn nghe giáo viên nói. T lc gii quyt vn hay tình hung n cùng. Nêu câu hi thc mc nh: âu? Ti sao? làm gì? Làm nh th nào? Mô t li nhng suy ngh bng nhng hành ng và li nói. E. BÀI TẬP PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG Bn hãy thit k mt hot ng giáo dc có vn dng phng pháp dy hc tích cc vào hot ng dy hc ti trng ca bn. 1) Hãy phân tích ni dung, ý ngha ca mi phng pháp c áp dng. 2) Rút ra kt lun v vic phát huy tính tích cc và tng tác ca tr qua vic thc hin hot ng này. 3) Ghi li các ý kin vào v bài tp. 4) Trao i trong nhóm chuyên môn, a ra nhn xét và rút ra nhng kt lun phù hp. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG GIÁO DỤC MẦM NON | 113
46. F. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. B Giáo dc và ào to, Tài liu bi dng thng xuyên cho giáo viên mm non chu kì II (2004 — 2007), NXB Giáo dc, 2004. 2. Lut Giáo dc, NXB Chính tr Quc gia, 2007. 3. Nguyn Ngc Bo, Phát trin tính tích cc, tính t lc ca hc sinh trong quá trình dy hc, V Giáo viên, B Giáo dc và ào to, 1995. 4. Phm Mai Chi — Lê Thu Hng — Trn Th Thanh, i mi hình thc t chc các hot ng giáo dc tr mu giáo theo hng tích hp ch , NXB Giáo dc, 2007. 5. D án Vit — B, Tài liu ngun dy và hc tích cc, Vin Khoa hc Giáo dc, 2007. 6. Trn Bá Hoành, Nhng c trng ca phng pháp dy hc tích cc, Tp chí Giáo dc s 32, 2002. 7. ng Thành Hng, Quan nim và xu th phát trin phng pháp dy hc trên th gii, Vin Khoa hc Giáo dc, 2001. 8. ng Thành Hng, Bn cht ca dy hc hin i, Tp chí Thông tin Khoa hc giáo dc s 84, 2001. 9. ng Thành Hng, Nhng c trng ca phng pháp dy hc theo t tng tích cc trong nhà trng ph thông ngày nay, T B96-49-15, Vin Khoa hc Giáo dc, 1997. 10. Kharlamov I.F, Phát huy tính tích cc hc tp ca hc sinh nh th nào? , NXB Giáo dc, 1979. 11. Thái Duy Tuyên, Phng pháp dy hc truyn thng và i mi, NXB Giáo dc, 2008. 12. Nothem Ireland Curiculum , Active Learning and Teaching Methods for key stage 3 KS3.pdf 13. Charles C. Bonwell & James A. Eison, Active Learning: Creating Excitement in the Classroom, 14. Research Center for Child and Adolescent Development and Education, Ochanomizu University, Early Childhood Education Handbook, 114 | MODULE MN 20