Module mầm non 25: Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong lĩnh vực phát triển thẩm mĩ - Hoàng Công Dụng

Nội dung text: Module mầm non 25: Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong lĩnh vực phát triển thẩm mĩ - Hoàng Công Dụng

1. HOÀNG CÔNG DỤNG MODULE mn 25 øng dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc trong lÜnh vùc ph¸t triÓn thÈm mÜ | 9
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Giáo dc thm m trong trng mm non là mt trong nm lnh vc ch yu nhm bc u hình thành và phát trin tr nhng hiu bit và k nng c bn v thm m i vi môi trng thiên nhiên, vi con ngi và xã hi. Giáo dc thm m trong trng mm non là to môi trng giáo dc phát trin thm m phù hp vi tr la tui mm non, nhng iu kin cn thit nhm giúp tr có kh nng cm nhn v p trong thiên nhiên, cuc sng và trong tác phm ngh thut; có kh nng th hin cm xúc, sáng to trong các hot ng âm nhc, to hình; c bit là to cho tr nim yêu thích, hào hng tham gia vào các hot ng ngh thut. t c mc tiêu giáo dc thm m nh trên, giáo viên cn áp dng các phng pháp t chc hot ng dy hc mt cách linh hot, ly tr làm trung tâm, phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr. Module không nhm mc ích a ra nhng iu mi, l mà ch yu h thng hóa li kin thc c bn v phng pháp dy hc tích cc c s dng trong lnh vc phát trin thm m, cung cp cho ngi hc nhng im cn bn nht, phù hp vi xu hng i mi phng pháp giáo dc, ng thi cng nh hng cho giáo viên bit cách ch ng, sáng to t chc các hot ng giáo dc trong lnh vc phát trin thm m cho tr ca mình theo k hoch chung ca toàn trng. B. MỤC TIÊU Tài liu cung cp mt s kin thc, phng pháp, câu hi gi m và ánh giá nhm giúp ngi hc có th t tìm hiu, vn dng thc hành vào các hot ng giáo dc thm m. Mc tiêu c th nh sau: 1. VỀ KIẾN THỨC — Nm và hiu rõ c im phát trin thm m ca tr mm non; — Nm chc ni dung giáo dc thm m trong chng trình giáo dc mm non mi; — Bit nguyên lí, cách thc ng dng phng pháp dy hc tích cc vào t chc hot ng hc âm nhc và to hình cho tr. 2. VỀ KĨ NĂNG Ngi hc bit cách ng dng phng pháp dy hc tích cc mt cách linh hot vào t chc hot ng giáo dc âm nhc và thm m theo tng ni dung c th. 10 | MODULE MN 25
3. 3. VỀ THÁI ĐỘ — Tip thu và phát huy tính tích cc, sáng to trong quá trình vn dng kin thc, k nng vào hot ng chuyên môn, tránh t duy li mòn, th ng; — Coi vic ng dng các phng pháp mi là mt hot ng s phm thng xuyên nâng cao hiu qu giáo dc và nng lc bn thân. C. NỘI DUNG Hoạt động 1 PHÂN TÍCH MỤC TIÊU VÀ CÁC NỘI DUNG CHÍNH VỀ GIÁO DỤC THẨM MĨ TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON (1 tiết) Bn ã tng nghiên cu ni dung giáo dc thm m trong chng trình giáo dc mm non, ã thc hin ni dung này trong quá trình chm sóc — giáo dc tr em. Hãy nh li và vit ra thc hin hai yêu cu sau: * Mc tiêu ca giáo dc thm m cho tr mm non là gì? — Nhà tr: — Mu giáo: * Ni dung c bn v giáo dc thm m cho tr mm non — Nhà tr: ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 11
4. — Mu giáo: Bn hãy i chiu vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v vn này. THÔNG TIN PHẢN HỒI * Mc tiêu giáo dc thm m trong trng mm non. Nhà tr — Có ý thc v bn thân, mnh dn giao tip vi nhng ngi gn gi. — Có kh nng cm nhn và biu l cm xúc vi con ngi, s vt gn gi. — Thc hin c mt s quy nh n gin trong sinh hot. — Thích nghe hát, hát và vn ng theo nhc; thích v, dán, xp hình Mu giáo — Có kh nng cm nhn v p trong thiên nhiên, cuc sng và trong tác phm ngh thut. — Có kh nng th hin cm xúc, sáng to trong các hot ng âm nhc, to hình. — Yêu thích, hào hng tham gia vào các hot ng ngh thut. * Ni dung giáo dc thm m trong trng mm non. Nhà tr — Nghe hát, hát và vn ng n gin theo nhc: tùy la tui mà có nhng ni dung phù hp. c im la tui này là tr cha bit nói hoc mi ang tp nói, cha hoàn chnh phát âm, tay chân còn yu t, do ó i vi hot ng âm nhc thì ch yu cho tr nghe nhc, nghe hát; vic dy tr hát thc cht ch yu là luyn phát âm cho tr và cho tr làm quen vi âm thanh âm nhc là chính. i vi hot ng to hình cng vy, ch yu cho tr xem tranh, di màu, xé, vò, xp hình. Mu giáo — Cm nhn và th hin cm xúc trc v p ca thiên nhiên, cuc sng gn gi xung quanh tr và trong các tác phm ngh thut. 12 | MODULE MN 25
5. — Mt s k nng trong hot ng âm nhc (nghe, hát, vn ng theo nhc) và hot ng to hình (v, nn, ct, xé dán, xp hình). — Th hin s sáng to khi tham gia các hot ng ngh thut (âm nhc, to hình). Ni dung giáo dc theo tui c th hin c th trong chng trình Giáo dc mm non mi ã c B Giáo dc và ào to ban hành nm 2009. Hoạt động 2 TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ CHO TRẺ MẦM NON (2 tiết) Bn ã nghiên cu các tài liu v phng pháp dy hc tích cc trong dy hc mm non và ã tng s dng các phng pháp dy hc tích cc giáo dc thm m cho tr em, hãy nh li và vit ra theo nhng gi ý sau ây: — Phng pháp dy hc tích cc là: — Bn cht ca phng pháp dy hc tích cc: — c im ca phng pháp dy hc tích cc: ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 13
6. — Mt s phng pháp dy hc tích cc thng s dng: Bn hãy i chiu vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc thm m. THÔNG TIN PHẢN HỒI Phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non Phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc mm non nhm phát huy mnh m hn vai trò ch th ca tr phát trin toàn din nhân cách di s hng dn hp lí ca giáo viên. T chc hot ng dy hc tích cc là quá trình vn dng, phi hp các phng pháp dy hc mt cách phù hp, phát huy ht nhng u im và kh nng có sn ca các phng pháp truyn thng, ng thi phi hp các phng pháp ó trong quá trình t chc các hot ng ca tr mt cách hp lí, nhm phát huy cao tính tích cc, ch ng, t duy sáng to ca tr. Hay nói cách khác, trong giáo dc mm non phng pháp dy hc tích cc không phi là mt phng pháp c th mà là mt nhóm các phng pháp dy hc hng ti hot ng hóa, tích cc hóa hot ng nhn thc ca tr. T ó cho thy các hot ng giáo dc phi ly tr làm trung tâm, mi ni dung, hình thc phi hng vào tr. C th, tr phi c trc tip tham gia vào các hot ng. Giáo viên cn khuyn khích tr tham gia tích cc vào quá trình giáo dc mt cách ch ng ch không th ng. Tr hc qua chi, qua khám phá, tìm hiu, tri nghim bng các giác quan, t hc là chính. Tr c phép chn góc chi, tho lun vi bn; sau ó tr t tay sáng to ra sn phm qua các hot ng nh v, nn, xây dng, ct dán mà giáo viên không can thip sâu cng nh càng không c làm h tr. Vai trò ca giáo viên chính là ngi t chc môi trng, to iu kin cho tr hot ng nhm phát huy hng thú, nhu cu, kinh nghim và mt mnh ca tng tr. Giáo viên xác nh ch , lên k hoch lng ghép các hot ng phù hp vi trình phát trin ca mi tr cho tr t tri nghim, tìm hiu, khám phá, nhn thc. 14 | MODULE MN 25
7. Hc tích cc trong giáo dc mm non c hiu là tr c hot ng vi các vt, chi cùng mi liên h vi thc t và con ngi trong môi trng gn gi xung quanh hình thành nên nhng hiu bit ca bn thân. Hc tích cc trong giáo dc mm non gm có nm thành phn — Các vt liu c s dng theo nhiu cách. — Tr tìm hiu, thao tác, kt hp làm bin i các vt liu mt cách t do (s thao tác). — Tr t la chn nhng gì tr mun làm (s la chn). — Tr mô t nhng gì tr ang làm bng chính ngôn ng ca tr (ngôn ng). — Ngi ln khuyn khích tr nêu vn , gii quyt các tình hung. Nhng biu hin tích cc ca tr — Trc tip hot ng vi dùng, chi. — T gii quyt các vn hoc các tình hung n cùng. Phng pháp dy hc tích cc coi trng vic tng cng t chc các hot ng ca tr. Tr phát trin tt khi c tham gia hot ng. Tr hot ng càng tích cc thì s phát trin ca tr càng nhanh. Phng pháp dy hc tích cc trc ht là thông qua vic t chc các hot ng cho tr. Tr c cun hút vào các hot ng, c t tìm tòi, khám phá, tri nghim chim lnh các tri thc, k nng ca cuc sng. Ví d: Khi s dng phng pháp dy hc tích cc cho tr làm quen vi bt c mt ch hay mt ni dung nào ó, giáo viên cn t chc các hot ng phù hp vi kh nng nhn thc ca tr tng tui và theo mt trình t sau: — T chc các hot ng quan sát, tip xúc vi i tng nhiu ln bng s phi hp các giác quan (nghe, nhìn, s, ngi, nm, ). — T chc cho tr tho lun, nói lên nhng hiu bit v ch hay i tng mà tr ã c hot ng hay tip xúc trc tip. Qua ó, hiu bit ca tr c cng c, m rng, chính xác hn và t duy, ngôn ng ca tr phát trin. — T chc cho tr thc hành thông qua các hot ng vui chi, lao ng, v, nn, ct dán Nh ó, nhng biu tng ã hình thành tr tr nên y , chính xác và sâu sc hn. Tr cng c rèn luyn nng lc hành ng, gii quyt các tình hung t ra trong cuc sng. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 15
8. Ví d c th: Khi cho tr mu giáo 4 — 5 tui hot ng theo ch Thc vt — “Các lá cây”, giáo viên có th t chc h thng các hot ng sau: — Cho tr i do chi quanh trng hoc tham quan vn cây, công viên. Tr quan sát, nht lá ri và chi vi nhng chic lá ó. T ó, tr có th thu c nhng hiu bit nh: có nhiu loi cây và lá cây; có nhng chic lá i màu và rng (Giáo viên cùng tham gia vi tr). — Cho tr tip tc quan sát và tho lun v c im ca các lá cây. Tr s hiu bit v hình dng, kích thc, màu sc ca các lá cây (Giáo viên hng dn tr). — Cho tr so sánh các c im chung và riêng, ging và khác nhau ca các lá cây (Giáo viên hng dn tr). — T chc cho tr o và m các lá cây (Giáo viên và tr cùng hot ng). — Cho tr sp xp thành nhóm các lá cây theo các c im chung mà tr ã nhn bit c (Giáo viên và tr cùng hot ng). — Gi ý cho tr k chuyn v các lá cây (Tr t k, giáo viên giúp ). — T chc các hot ng âm nhc (cho tr hát v lá cây, cm lá cây vn ng, múa hát ) và chi trò chi v lá cây (Giáo viên hng dn tr). — T chc cho tr in các lá cây (Giáo viên và tr cùng hot ng). — Tr v các lá cây (Tr t hot ng). — Tr nn các hình lá cây (Tr t hot ng). — Tr dán các lá cây (Tr t hot ng). — T chc cho tr to ra hình cây có lá hoc to ra các bc tranh v cây có lá (Giáo viên và tr cùng hot ng). v.v Giáo viên nên t chc các hot ng trên trong mt thi gian nht nh; có th là 3 — 4 ngày n 1 tun tùy theo iu kin ca a phng và kh nng ca tr. Hoạt động 3 ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC Ở TRƯỜNG MẦM NON (6 tiết) Mi hot ng giáo dc trng mm non có nhng nét c trng. Do vy, khi ng dng phng pháp dy hc tích cc vào mi hot ng giáo dc cng có nhng yêu cu riêng. Da vào hiu bit và kinh nghim 16 | MODULE MN 25
9. thc tin ca bn thân, bn vit ngn gn ý kin ca mình theo các yêu cu sau: — Nhng lu ý khi vn dng phng pháp dy hc tích cc khi t chc giáo dc âm nhc cho tr mm non: — ng dng nh th nào phng pháp dy hc tích cc t chc giáo dc âm nhc cho tr mm non? ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 17
10. — Các hình thc t chc giáo dc âm nhc s dng phng pháp dy hc tích cc: Bn hãy i chiu vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v vn này. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Một số lưu ý khi tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc — Xác nh mc tiêu, la chn ni dung, hình thc Cn c vào các mc tiêu ca chng trình giáo dc mm non ra, các khu vc, vùng min khác nhau xác nh các mc khác nhau. Lu ý hn các mc tiêu tr cn t nh “thích hát, thích nghe nhc, nghe hát; chm chú lng nghe và nhn ra nhng giai iu khác nhau ca bài hát, bn nhc; bit vn ng theo bài hát, bn nhc; bit s dng dng c âm nhc, chi gõ theo tit tu ca bài theo hng dn ca giáo viên”. Giáo viên không kì vng vào các mc tiêu nh hát úng và bit th hin sc thái tình cm bài hát. Vi vn nghe nhc có ch ích thng gp khó khn v trang thit b âm thanh, ánh sáng, àn organ in t, máy vi tính, kh nng ca giáo viên. Do ó, vic t chc cho tr nghe nhc s khó hp dn tr. Do vy, vic nghe nhc cn t chc mt cách nh nhàng vi thi lng va phi, thm chí ít hn các ni dung khác. Nên khai thác cho tr nghe các bài hát, làn iu dân ca, hát ru ca chính a phng là tt nht. — Khai thác hiu qu dùng chi, nguyên vt liu sn có Có th hiu nôm na vic t chc hot ng âm nhc trong giáo dc mm non là cho tr làm quen và “chi” vi các hot ng ca hát. Vic s dng các dùng, chi, nguyên vt liu sn có, quen thuc, gn gi vi tr s to cho tr thêm phn hng thú tham gia hot ng bi các dùng, chi ó c khai thác trong các trò chi âm nhc c th s to ra các hiu 18 | MODULE MN 25
11. ng mi, l và có th gây bt ng cho tr, lp y c nhng khong trng khi thiu vng các phng tin, âm thanh, hình nh hin i. Rt nhiu dùng, chi, nguyên vt liu quen thuc có th s dng vào các trò chi âm nhc nh các dùng chi trong danh mc ti thiu; tre, na, hp nha, st tây; thm chí c thìa, a, vung xoong, ni, cho và các nguyên vt liu sn có ca a phng. Khi s dng, giáo viên lu ý mt s nguyên tc c bn nh không s dng vt sc nhn, c hi, không m bo v sinh; không lm dng, tránh to nên âm thanh m , hn lon. Nhc c có th làm mt cách rt n gin, nh các ng tre na c ca dài ngn khác nhau, hoc chai l (lu ý dùng v chai dày, khó v). Thm chí dùng các hp các tông, st tây ng bánh, ko cng ã to lên ting kêu sinh ng trong hot ng âm nhc ri. Có th dùng các vt dng khác to ra các loi nhc c sinh ng: Xúc xc: T mt chai nha (ví d nh v chai nc khoáng), ct ly mt na, có th ly mt on que bng tre hoc g xuyên vào gia hoc không cn cng c; các viên bi, hoc cát hay si vào vi mt lng nht nh, dùng mnh vi màu chùm lên, buc li và tht n phía áy chai cho p. Cm lc lên s to ra ting kêu mà sau này có th dùng chi nhiu trò khác nhau. Giáo viên có th sáng to ra các “nhc c” t nhng dùng, vt dng ti a phng mình. — Sp t khu vc hot ng âm nhc Giáo viên cùng tr b trí, sp xp khu vc hot ng âm nhc mt cách hài hòa, nh nhàng mà vn to cho tr có mt không gian thun li, khuyn khích và to c hi cho tr c hot ng tích cc, tri nghim nhng cm xúc tích cc, vui ti qua các giai iu, li ca, trò chi âm nhc cng nh giúp tr mnh dn, t tin hn, nói nng, ng x lu loát hn. Ngoài dùng, chi âm nhc c cp (nu có), giáo viên ch ng cùng tr và ph huynh xây dng các dùng, chi âm nhc t làm bng các nguyên liu sn có nh thanh phách, xúc xc; khai thác nhc c a phng (kèn, khèn, sáo, ). Các dùng, chi âm nhc có th sp xp theo tng nhóm riêng (nhc c tht — nhc c chi; nhc c gõ — thi — gy) hoc sp xp theo trt t tùy ý nhng phi m bo gn gàng, p mt và thun tin khi giáo viên và tr ly ra s dng. dùng, trang phc cho hot ng hát múa, biu din vn ngh cn lu ý giàu cht a phng, m à bn sc dân tc. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 19
12. 2. Phương pháp tổ chức các nội dung hoạt động giáo dục âm nhạc * Dy hát Chng trình GDMN mi to s linh hot và rt m trong vic la chn bài hát, giáo viên la chn bài hát theo ch sao cho va sc tr ca lp mình. i vi vùng có tr dân tc ít ngi, khuyn khích trong mt nm dy tr mt bài hát, bài dân ca n gin, ni dung phù hp vi tr ca a phng bng ting dân tc ó (hoc song ng gm ting Kinh và ting dân tc thì càng tt). Khi hng dn tr hát, giáo viên cn: — Gii thiu tên bài hát, tác gi. Nu là dân ca, hát ru thì gii thích cho tr n gin là bài có nhiu ngi sáng tác hoc bài c sinh ra vùng min nào ó (Ví d: bài “ Lí cây xanh — Dân ca Nam B” là do ngi dân min Nam sáng tác t “ngày xa ngày xa”, “t lâu lm ri” ). — Gii thiu ni dung và tính cht bài hát bng t ng, hình nh gn gi vi tr: Giáo viên nên trò chuyn, gi m tr hiu ni dung bài, có th s dng hình nh, vt dng cho tr xem, tr nghe; gii thích t khó có trong ca t cho tr hiu. Ca t trong dân ca hay dùng phép n d, h t. Vic gii thích ngha cho tr chc chn khó tránh khi vng mc. Do vy, khi chn dân ca, giáo viên cn tìm hiu tht k lng trc khi dy cho tr. — Hát mu: Nu giáo viên không t tin hát hay và úng, tt nht hát cùng vi giai iu ca àn hoc m a. Dù khó khn n âu, giáo viên cng phi luôn ý thc c vic cho tr nghe mu bài hát mt cách chính xác nht tr cm th c bài hát theo úng ni dung, tình cm ca bài cng nh tng cung bc âm thanh ca bài, cho dù ó là bài hát n gin nht. — Tr hc hát: Tip ni các cách dy, hc hát truyn thng, cách tt nht tr hng ti hát úng bài hát là cho tr nghe và hát nhiu ln theo cô, theo giai iu ca bài hát trên àn organ hoc bng, a. Trong quá trình cho tr hát theo bng a hoc giai iu ca àn, giáo viên lng nghe phát hin tr hát sai, phát âm sai ch nào thì sau khi hát ht bài, giáo viên tp cho tr hát li ch ó vài ba ln. — Ngoài vic la chn các bài hát, bn nhc ca các nhc s chuyên nghip, giáo viên có th sáng tác hoc t li theo giai iu ca bài hát, dân ca quen thuc, ây cng là mt trong nhng phng pháp hay, sáng to và áng khích l. Tuy nhiên, phi tuyt i tuân th nguyên tc v âm vc, ni dung và c bit là du ging, tránh mc phi sai lm 20 | MODULE MN 25
13. khi hát lên thành nhng bin âm bt li. Ví d nh ting không du (thanh bng) mà hát quá cao có th thành du sc ( th mà thôi thành th mà thi ); du sc hát i xung thành du huyn ( bum cng gió thành bum cng giò) * Nghe nhc, nghe hát Nghe các bài hát, bn nhc (sau ây gi là nghe nhc) vn d t trc n nay ã c coi là mt hot ng c lp, là mt phn không th thiu ca mt tit hot ng giáo dc âm nhc. Tuy nhiên, t chc mt tit mà nghe nhc là hot ng ch o thì li là khá mi m và khin không ít giáo viên còn lúng túng khi trin khai ni dung này. t chc hot ng này có hiu qu, giáo viên cn thc hin nh sau: — La chn bài hát, bn nhc Giáo viên hiu rõ tr s là mt thun li ln trong vic chn la bài nghe cho tr. Vic chn bài hát mi hay ã quen thuc vi tr cn c cân nhc k lng. Nu là bài hát mi, cha h c nghe thì tr s có s hng thú, tò mò và mun khám phá. Kt qu trên tr có th thy rõ khi trin khai thc hin hot ng. Tuy nhiên, giáo viên li phi chun b nhiu hn, công phu hn mi có th giúp tr cm nhn c bài hát và gi cho tr hiu c ni dung ca bài, cng nh phi có kh nng “v bài” bng cách xng âm hay ánh giai iu trên àn. Vi các bài quen thuc thì tr s có th “hòa nhp” vi bài ngay bng cách hát theo, làm iu b theo. Tuy nhiên, nó cng rt d gây cho tr s nhàm chán, mt tp trung. Giáo viên cn lu ý mt s im khi la chn bài cho tr nh sau: + Bài phù hp vi ch , la tui và thc t a phng; dài ca bài va phi. + Không chn các bài quá dài, bài có tit tu, giai iu khó; bài hát có ni dung nói v chuyn yêu ng, bo lc + La chn các bài nghe trong mt nm hc khác nhau v ni dung, hình thc và th loi. — La chn hot ng kt hp Các hot ng kt hp nhm h tr, b sung thêm cho vic tip cn, tìm hiu bài hát, bn nhc mà tr c nghe và giúp cho tit hot ng phong phú hn. Có th dy cho tr hát chính bài các cháu va c nghe; t chc trò chi hng vào ni dung ca bài hoc s dng làm ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 21
14. nhc nn cho trò chi; vn ng theo bài hát, bn nhc ó. Phn m rng có th cho tr nghe thêm mt bài hát, bn nhc cùng th loi, cùng vùng min hoc khác th loi, khác vùng min cho tr có nhng khái nim so sánh ban u. Giáo viên cn xác nh rõ mi hot ng kt hp luôn h tr cho ni dung chính là nghe nhc. iu này rt cn thit bi s tránh c s ôm m hàng lot các hot ng tn mn và s to c im nhn trong tit hot ng. — Xây dng hot ng chi tit Giáo viên có th vào bài mt cách trc tip, tc là cho tr nghe bài hát ngay. Giáo viên cng có th vào bài gián tip bng cách gii thiu gi m bài hát bng li, bng hình nh, dùng, vt, thm chí có th xây dng mt tiu phm nho nh, ngn hng tr vào bài hát chun b c nghe. Vào bài bng cách gián tip nh vy, thêm vào các câu hi gi m s kích thích tr suy ngh, suy oán, thu hút vào các hot ng tip theo. Vi mi bài hát, bn nhc c th, giáo viên chn các hình thc cho tr tip cn nh cô hát, m bng a ting/hình, va hát va múa, vn ng. la tui mm non, vic bt tr ngi ngay ngn t u n cui nghe là không hp lí bi sc tp trung chú ý có ch ích ca tr có gii hn v thi gian. Do ó, toàn b tit hot ng ch nên la chn thi im thích hp cho tr nghe trn vn tác phm khong 2 n 3 ln. Còn li, sau mi ln nghe hoc thm chí sau tng on (nu nh bài hát có nhiu li hoc bn nhc có dài áng k), giáo viên nên dng li trò chuyn vi tr v bài, tr tham gia vào nhng hot ng c th nào ó. Các hot ng này u phi có s tính toán, chun b t trc và có nhng gi thit x lí tình hung ngoài chun b có th bt ng xy ra trên lp. Ví d nh trong nhng lúc nghe giáo viên hát, xem bng hình, nghe àn, chi trò chi trên lp, trên máy tính thì tr có th rt hng thú vi vic xem giáo viên va hát va biu din và chy lên cùng múa hát vi giáo viên. Lúc ó giáo viên s phi dành thi gian cho hot ng ó nhiu hn so vi giáo án ra và có th gim thi gian hay ct bt i hot ng khác; ng thi m rng hình thc ó nh th phm cho tr làm theo các ng tác, ri cùng hát theo 22 | MODULE MN 25
15. — T chc cho tr nghe nhc Vic chun b k lng trc khi cho tr nghe nhc s to iu kin thun li cho tr cm nhn c bài tt hn. Lp hc c trang trí mt vài th khác vi mi ngày, có mt vài dùng, vt dng, tranh nh phác ha ni dung bài; giáo viên mc trang phc phù hp nu có th. Ví d nh bài hát v dân ca min núi, ng bng, dân ca các dân tc thì mc ging hoc mô phng cách n mc ca vùng min, dân tc ó, nhng bài hát v ngh nghip gì thì cng có th mc theo nh vy. Tùy theo iu kin ca a phng mà phát huy ti a các thit b, nhc c h tr nh âm thanh, àn, ài, u video, máy tính, máy chiu bi nó s rt hu ích trong tit hot ng nghe nhc này. Trong quá trình cho tr nghe nhc, tt c các hot ng u phi c trin khai mt cách liên hoàn, nhp nhàng và linh hot. Gia mi hot ng nh cn có s liên kt hp lí tránh nhàm chán, n iu, t nht. Ví d sau khi cô hát cho tr nghe 1 — 2 ln, giáo viên cho tr c li ca ca bài hát, ri hi v ni dung bài, cho tr t t tên bài, cho nghe li, tip n trò chi, ri nghe li bài theo hình thc khác. Tt c các hình thc th hin u phi âm lng va phi, không quá to, không quá nh. Khi giáo viên biu din cn có khong cách không gian nht nh gia giáo viên và tr tr tm quan sát các ng tác, c ch, nét mt ca giáo viên. Gi ý sp xp trt t hình thc cho tr nghe: Ví d giáo viên chun b bài hát có giáo viên hát, a hình, a ting ca s hát và giáo viên chi àn. Gi s trong ó a hình ca s hát là hay nht, phong phú nht, ri n a ting, giáo viên àn, hát. Giáo viên không nên a hình thc hay nht cho tr nghe ngay t u bi sau ó tr khó có hng thú nghe các hình thc khác kém hn; cng không nên t hát t u bi nu giáo viên không có ging hát tt s làm cho tr không cm nhn c cái hay ca tác phm ngay t khi mi tip cn, d ny sinh s mt tp trung chú ý tr. Do ó, trc tiên nên cho tr nghe a ting do ca s hát, ri n các hình thc khác. Khi n thi im thích hp nào ó (có th là lúc tr ang rt hào hng hoc ngc li, lúc tr sp gim tp trung) thì cho tr nghe a hình ca s hát. Cng cn nhc li là giáo viên nht thit không c “c din” trong khi cho tr nghe nhc. Khi tr nghe nhc t bng, a cng nh t cô biu din, giáo viên luôn quan sát, chú ý thái ca tr, hng tr vào bài, cùng tr vn ng, múa hát theo nu tr mun cùng tham gia. Nu ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 23
16. nhiu tr min cng nghe hoc b ra khi v trí, giáo viên có th chuyn i sang hình thc khác ch không nht thit phi cho nghe s ln, nh ã chun b. Sau ây là gi ý mt tit t chc hot ng nghe nhc cho tr Nghe hát: CÒ L (Dân ca Bc B) Kt hp — Trò chi ghép tranh: Cánh ng quê hng — Làm quen tit tu ca bài Cò l 1. Yêu cu Cho tr làm quen vi làn iu dân ca Bc B; nh tên bài hát Cò l — dân ca Bc B; bit chú ý nghe nhc, nghe hát. 2. Chun b — Bc tranh cánh ng lúa vi nhng cánh cò chao ln. — Mõ, phách, àn organ. — a nhc hòa tu, n ca, tp ca bài Cò l. — Mt chic m dài bng vt liu cng nh bìa, giy các tông dán/sn màu , có dây eo vào tai hoc qua u, mt túm lông làm uôi bng giy hoc bông, vi trng buc phía sau. Nhng th này có th dùng cho giáo viên hoc cháu vào nhng lúc thích hp; — Khong 10 — 20 con cò nh nhn gp bng giy hoc vt liu khác. 3. Gi ý t chc hot ng Hot ng 1: Trò chi ghép tranh Trò chi có tên gi Cánh ng quê hng. Hai bc tranh ging ht nhau c chia thành các mnh. S lng mnh nhiu hay ít, khó hay d tùy thuc vào la tui và kh nng ca tr. Các mnh có nam châm ính c lên bng. Các mnh ca tng bc tranh c ng vào hai gi hoc khay, r. Chia lp thành hai nhóm. Hng dn và làm hiu lnh cho tr lên ghép tranh trên bng. Có th dùng nhc ca các bài ã hc làm nn cho thêm phn sôi ng. Ht nhc thì tt c dng li. Giáo viên nhn xét, trao thng các chú cò nh cho tr. Sau ó hi gi m cho tr nhn xét v bc tranh và hng vào bài nghe. 24 | MODULE MN 25
17. Hot ng 2: Nghe nhc Trc tiên cho tr nghe a hát n ca bài Cò l mt ln. Sau ó hi 1 — 2 tr nhn xét. Sau ó giáo viên gii thiu ôi nét v bài hát: “là dân ca ng bng Bc B; là iu hát dân ca c nhiu ngi bit n; có giai iu nh nhàng, êm ái; ni dung bài nói v mt s hình nh ca nông thôn Vit Nam nh con cò, ca Ph, cánh ng”. Tip theo giáo viên chi giai iu bài hát trên àn organ. Nu có kh nng thì có th c tu trên àn. Sau ó ánh tng nhóm 2 nt hoc 5 nt vài ln và gi tr lên ánh li; giáo viên khích l, trao thng nhng chú cò giy cho tr. Lu ý trò chi này ch giúp cho hot ng thêm phong phú và tr bit giai iu ca bài ch không nhm mc ích dy tr chi àn. Trò chi này có th kéo dài hay ngn thi gian tùy thuc vào kh nng ca tr. Tip theo giáo viên va múa va hát cho tr nghe. Giáo viên luôn quan sát, chú ý thái ca tr. Bt c tr nào mun tham gia, giáo viên cng u khích l và hng cho tr cùng múa hát vi mình. Sau ó m nhc hòa tu. Trc ó gi mt vài tr xung phong lên vn ng theo nhc ca bài Cò l. Giáo viên khích l, trao thng. Cui cùng cho tr xem video bài Cò l. Hot ng 3: Làm quen tit tu bài Cò l Cò l là iu hát ph bin hu ht các tnh ng bng Bc B. Mi a phng hát có mt s chi tit khác nhau. c bit là mt s ca s chuyên nghip có khc ha m nét hình nh cò bay qua nhng nét giai iu luyn láy, nhn nhá. Tuy nhiên, vi tr thì ch cn tip cn vi âm hình tit tu gin lc: Giáo viên chia thành 2 mô típ và gõ th phm cho tr gõ theo: 1) 2) gõ tit tu này mt cách d dàng, ta ch vic va hát, va gõ theo tit tu là c. Khi tr ã quen, có th gõ theo tit tu c bài hát. Kt thúc tit hot ng, m bài Cò l, c cô và cháu có th cùng hát theo. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 25
18. * Vn ng theo nhc Th hin s vn ng theo các phng tin din t âm nhc ( cao thp, nhanh chm, mnh nh ca âm thanh) bng nhng ng tác n gin nh lc — gt u, chy, nhy, dm chân, gi — h tay, chân chính là s vn ng theo nhc. ây là hình thc s khai, n gin ca ngh thut múa. Cho tr vn ng theo nhc nhm giúp tr cm nhn và th hin nhp iu âm nhc bng các vn ng ca c th phù hp vi nhp iu ca các bài hát, bn nhc. iu này s giúp tr có c hi th hin s sáng to trong hot ng âm nhc. t chc tt hot ng này, giáo viên thc hin nh sau: — Xác nh ni dung li ca ca bài hát: Cn c vào ni dung ca bài, giáo viên phác ha mt s ng tác vn ng hp lí và nh nhàng, có th minh ha mt hình nh nào ó trong bài. — Xác nh tính cht ca bài, tc (nhp ) ca bài: iu này c bit quan trng vì các ng tác vn ng phi hài hòa, phù hp vi giai iu, tit tu ca bài hát. Mt bài nhanh — vui không th có nhng ng tác chm chp; ngc li, mt bài va phi — nh nhàng không th có nhng ng tác hi h c. — Phn Giáo dc phát trin vn ng h tr tích cc cho hot ng vn ng theo nhc. Giáo viên la chn các ng tác áp dng vào mt s bài có tính cht phù hp. Giáo viên cho tr ng thành vòng tròn, vòng cung hoc i hình th dc và gi mt khong cách nht nh gia giáo viên và tr có th bao quát c tr và tr cng d theo dõi và làm theo ng tác ca giáo viên. Khi tr làm tt các ng tác vn ng n gin, giáo viên hng dn cho tr múa mt s ng tác c bn và khích l tr sáng to bng nhng ng tác ca chính mình. Ví d: Vn ng theo bài hát “My chú ngan con” (Nhc: Phan Trn Bng; Li: Phng ý th Ngô Quân Min) 26 | MODULE MN 25
19. Bài hát nói v nhng chú ngan bé xíu ang i li nhy nhót vui chi. Giáo viên cho tr làm các ng tác nh sau: ng tác 1: My chú ngan bé tí xíu bng nhng qu mum con con. Hai tay thng c tay dng, hai chân hi chùng i ti ch kt hp vai hi nghiêng. + Giáo viên thc hin vn ng mt ln. + Tr vn ng theo giáo viên ghép cùng câu hát. ng tác 2: Vàng có m en en, chúng luôn mm kêu líu ríu Bc chân trái chéo v phía trc chng gót chân, hai tay v 1 nhp kt hp nghiêng u v bên trái ri i sang bên phi làm ging nh bên trái + Tr vn ng minh ho cùng giáo viên. + Giáo viên cho tr kt hp 2 ng tác (1 — 2 ln). ng tác 3: Kíu kíu cà kíu kíu cà kíu, Kíu kíu cà kíu kíu cà kíu. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 27
20. Tay phi gn ming vy vy ging m ngan, còn tay trái ra ng sau lng, lòng bàn tay nga, chân nhún theo nhp nghiêng ngi t trái sang phi ri t phi sang trái. + Tr vn ng minh ho cùng giáo viên 1 — 2 ln. ng tác 4: Em ct ting gi ngan con. Chúng nghn c ríu ôi chân. Hai tay làm gi ng tác gi ngan con nghiêng ngi sang bên trái ng thi bc chân trái lên phía trc sau ó i bên. + Tr vn ng minh ha cùng giáo viên 1 — 2 ln. ng tác 5: Va chy va kêu kíu cà kíu, chúng va chy va kêu kíu cà kíu. Hai tay vung vy chân hi nhún và chy vòng quanh ti ch. + Giáo viên cho tr tp ghép hai ng tác sau 1 — 2 ln. + Giáo viên cùng tr làm t u n cui bài theo nhc (có li hát). * Trò chi âm nhc Mt trong nhng cách cho tr làm quen vi âm nhc hiu qu là t chc các trò chi âm nhc cho tr tham gia. Thông qua trò chi, tr trc tip thc hin và cm nhn s nhanh chm, cao thp, to nh ca âm thanh mt cách t nhiên nht. Bên cnh ó, t chc cho tr tham gia chi không nhng giúp tr cm nhn v âm thanh âm nhc tt hn mà nó còn giúp tr phát trin trên nhiu lnh vc khác na. Lúc tham gia chi, tr c hòa vào vi không khí chung ca nhóm, lp, c vn ng, sáng to. T chc mi trò chi, giáo viên nên chn mt ni dung nh làm ch o, t ó phi hp vi 1 — 2 ni dung là cùng, tránh ôm m d dn n vic chi xong tr không ng li gì cho dù tham gia hot ng th. Có nhiu loi trò chi âm nhc, trong ó các trò chi cho tr làm quen vi cao và tit tu s giúp tr bc u làm quen và cm th âm nhc mt cách thun li nht. Khi t chc chi, giáo viên gii thiu trò chi; ph bin cách chi mt cách ngn gn, rõ ràng và chi mu cho tr xem trc. Ví d: Trò chi “Âm thanh ca bé” Mc ích: Cho tr làm quen vi tit tu n gin và phân bit âm thanh phát ra t vt có cht liu khác nhau. Chun b: Mt ming g hoc tre, mt bát n bng inox, mt ca nha, mt trng cm, mt ôi a, mt di la hoc khn quàng c nh nh (dùng bt mt). 28 | MODULE MN 25
21. Cách chi: Xp các ln lt theo th t t trái sang phi nh sau: G — ca — trng — bát. Giáo viên dùng a ánh mu tit tu t d n khó, mi tit tu gi 1 n 2 tr lên hi gõ vào vt nào, ri tr gõ li. Khi tr nghe quen thì bt mt bng di la tr gõ theo. Tit tu 1 : giáo viên có th gõ theo nhiu âm thanh khác nhau. G g trng Hoc: Ca ca bát G ca bát Tit tu 2 : G ca ca bát Hoc: G trng trng bát G ca trng bát Khi tr chi quen, giáo viên gi mt tr lên t sáng to các tit tu ca riêng mình ri mi tr khác lên gõ li. Phi hp vi các hot ng khác Vic dùng các phng tin din t âm nhc nh mt công c hu hiu kt hp vi các hot ng giáo dc khác nh làm quen vi toán, ch vit, môi trng, kt hp vn ng ã tr nên ph bin trong các hot ng giáo dc. Ví d trong hot ng làm quen vi toán, ta có th s dng âm nhc giúp tr làm quen vi các con s mt cách t nhiên, nh nhàng thông qua các trò chi vi li ca có s, s ngi tham gia Nu nh có thêm phn âm nhc cho các hot ng phát trin th cht thì các vn ng ca tr s tr lên d dàng và giúp tr hc hng thú hn nhiu. Giáo viên có th m nhng on nhc có tit tu nhp nhàng cho các vn ng chy, nhy, hay nhc vui nhn hoc nh nhàng cho các hot ng tinh. Vi các hot ng phát trin ngôn ng, s dng âm nhc làm nn khi cô, tr k chuyn, c th s h tr cho ging c ca cô và làm cho câu chuyn, bài th tr nên thú v hn rt nhiu. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 29
22. Âm nhc nh làm nn cho các hot ng, nh phng tin tip cn các khái nim, các hình nh, các hot ng mt cách nh nhàng, vui v phù hp vi tr mm non. Tuy nhiên, nu quá lm dng âm nhc vào các hot ng khác s có th khin tr không tp trung vi hot ng ó. Do vy, mi khi a âm nhc kt hp vi các hot ng khác, giáo viên cn cân nhc k lng dung lng cn thit và phù hp. im áng chú ý ây là trong mt tit hot ng âm nhc, giáo viên không nht thit phi thc hin y các ni dung trên và theo úng trình t mà có th thc hin mt cách linh hot trên c s k hoch lâu dài, tng th trong mt kì, mt nm, m bo tip cn c kt qu mong i nh mc tiêu chng trình. 3. Các hình thức tổ chức giáo dục âm nhạc ở trường mầm non * Hot ng dy hc Hot ng giáo dc âm nhc là hot ng thng mang tính sôi ng, kích thích tính tích cc ca tr — ây là yu t quan trng trong vic s dng phng pháp dy hc tích cc phù hp vi c thù b môn và có s phi hp nhp nhàng gia ng và tnh, gia giai iu êm du nh nhàng vi giai iu sôi ng, vui ti. Khi tr cha bit bài hát hay kin thc, k nng hot ng âm nhc nào ó, giáo viên s t chc hot ng dy hc cho tr. Giáo viên la chn ni dung trng tâm và các ni dung kt hp thông qua mt hot ng hc, tr tip thu c lng kin thc nht nh. i vi hot ng giáo dc âm nhc, các ni dung kt hp nên hng vào ni dung trng tâm thông qua ó to cho tr va hng thú vui chi, va yêu cu nm bt mt vài vn nh tên bài hát, th loi bài là dân ca hay thiu nhi 1; hay cm nhn nhp iu, tit tu ca bài, bit c mt vài ng tác vn ng theo bài, thuc li ca. Có nhng ni dung kt hp nh vn ng theo nhc, trò chi âm nhc, nghe nhc. Bên cnh ó, khi mt trong các ni dung này c coi là trng tâm thì hát cng có th là mt ni dung kt hp. 1 Trên thc t, có nhng bài hát vit li cho thiu nhi trên mt làn iu dân ca nào ó hoc bài dân ca dành cho thiu nhi. Do ó, vic phân bit bài hát dân ca hay thiu nhi ch mang tính tng i. 30 | MODULE MN 25
23. Ví d: — Hot ng: Hát Ni dung kt hp: + Vn ng theo nhc + Nghe nhc — Hot ng: Hát Ni dung kt hp: + Trò chi âm nhc + Vn ng theo nhc — Hot ng: Nghe nhc Ni dung kt hp: + Hát + Trò chi âm nhc Giáo viên ch ng sp xp trình t hot ng theo ch ích ca mình và mc cm nhn, hng thú ca tr. * Hot ng âm nhc mi lúc mi ni Trong iu kin cho phép, giáo viên cho tr hot ng âm nhc thông qua vic s dng nhc làm nn, làm hiu lnh hay tr múa, hát trong nhng thi gian thích hp giúp tr va c chi vui va ôn luyn li nhng bài hát, trò chi ã c hc. S dng âm nhc làm nn, làm hiu lnh: B a Dân ca, hát ru và b a Nhc không li dành cho tr mm non trong Danh mc thit b, dùng chi ti thiu cho la tui mu giáo 5 tui s rt hu ích cho các hot ng âm nhc này. Giáo viên la chn các bài hát, bn nhc nh nhàng, m a vi âm lng nh làm nn khi tr n, lúc i ng tra hoc trong khi cô và tr k chuyn, c th. M các on nhc làm hiu lnh khi tp trung c lp, gi n, gi ng và gi chun b ra v. M các on nhc vui nhn, nhp i (hành khúc) cho tr vn ng, tp th dc. Trong khi hot ng ngoài tri, tr cùng giáo viên hát các bài ã hc, chi kt hp hát ng dao, hát các bài dân ca quen thuc ca vùng, min ó. Ti góc âm nhc tr có th biu din tùy ý trong thi gian hot ng góc hoc chi t do bui chiu. * Biu din vn ngh Gm có biu din sau mi ch và biu din vào các ngày l hi. Thông qua biu din vn ngh, tr c thêm mt dp cng c, rèn luyn các k ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 31
24. nng hot ng ngh thut. ây cng là dp tr c tri nghim nhng cm xúc mi m, tng cng kh nng cm th âm nhc, m rng nhn thc cho tr. Biu din còn giúp tr tng thêm s mnh dn, t tin trình bày trc ngi khác cng nh s phi hp gia các thành viên trong nhóm. — Biu din vn ngh theo ch Cui mi ch , giáo viên khuyn khích tr th hin li nhng bài hát, iu múa, trò chi, bài th, câu có liên quan n ch ã hc. Cô cùng tham gia vi tr di hình thc biu din vn ngh. Nu thi gian ch dài 4 tun tr lên thì giáo viên t chc hai ln sinh hot vn ngh này. Nu thi gian dành cho mt ch ngn hn thì ch cn t chc mt ln là . Trc khi t chc biu din vn ngh theo ch khong 2 — 3 ngày, giáo viên có mt s chun b nh nhàng nh dn tr hôm ó n mc p hn, sch s hn. Giáo viên cùng tr s dng nguyên vt liu sn có to ra mt vài sn phm trang trí lp và góc âm nhc nhm nhn mnh ni dung ch hn. — Biu din vn ngh trong dp l hi L hi trong mt nm hc trng mm non thng có: + Ngày hi n trng. + Trung thu. + Ngày Nhà giáo Vit Nam 20/11. + Tt và mùa xuân. + Ngày Quc t thiu nhi 1/6. Ngoài ra còn có các ngày l hi quc t, quc gia hay a phng mà tùy tng iu kin, tng ch trng tâm mà nhà trng t chc cho tr. t chc hot ng biu din vn ngh trong l hi hiu qu, giáo viên chú ý mt s im sau: + Tit mc: Ni dung phù hp vi ch . Các hình thc n ca, song ca, tp ca, múa ph ha xen k hài hòa. Lu ý phn m màn, phn kt và phn nhn (cao trào) trong chng trình. + Trang phc: Màu sc nên ti sáng, có th sc s, hn ch dùng gam màu ti, xn, chú ý bn sc vùng min, dân tc. i vi la tui mm non, trang phc cho tr tuyt i không h hang, trông rt phn cm; c 32 | MODULE MN 25
25. th không h ht phn lng, không h bng, h rn. Trang phc phi phù hp vi ni dung ca tit mc biu din. + o c, âm thanh, ánh sáng và các thit b khác: Khi xây dng tit mc vn ngh, giáo viên cn lên kch bn c th, chi tit k c vic phi hp âm thanh, ánh sáng và s dng o c th nào. Trong iu kin khó khn, nhà trng t chc vi quy mô nh gn nhng vn to iu kin cho tt c tr c tham gia bng cách t chc ti các lp hc; ngoài ra, chn mt vài tit mc cho tr cùng cô biu din trong l mít tinh toàn trng. Hoạt động 4 ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TẠO HÌNH CHO TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON (6 tiết) Bn ã tng t chc các hot ng giáo dc âm nhc cho tr mm non, hãy nh li và vit ra suy ngh, hiu bit ca mình thc hin mt s yêu cu sau: Lit kê các bc t chc hot ng to hình cho tr mm non. Phng pháp dy hc tích cc c ng dng vào t chc hot ng to hình th nào cho hiu qu? ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 33
26. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Các bước cơ bản để tổ chức tốt hoạt động tạo hình * Hng dn tr quan sát — Chun b dùng quan sát: dùng, vt theo ni dung, có th là nh, tranh, mô hình, vt hay sn phm to hình ca cô giáo hoc ca tr. Cn lu ý: + dùng, vt cho tr quan sát cn p, in hình, không nên quá nhiu, mà tp trung vào “kin thc ni bt” và các phng pháp hng dn nh: hình dáng, ng nét, sp xp/b cc hay màu sc. Tuy nhiên nên có dùng hoc vt tr so sánh, tìm ra s ging nhau hay khác nhau ca cách th hin qua các hình nh, cách sp xp hoc cách v màu, nhm gi ý, khích l tr to hình khác theo ý thích ca mình (không ging nhau). + Trình bày dùng khi cho tr quan sát, cn lu ý: • Dán, treo, t va tm nhìn ca tr (tránh xa quá). • Gii thiu theo n v kin thc (ln lt theo trình t bài hc) hoc trình bày cùng mt lúc (i vi bài cn có s so sánh, tng hp). • Sp xp dùng cn thoáng, d nhìn, th hin rõ b cc — gia tranh, nh to, nh; màu m, màu nht an xen tr d nhìn. — Hng dn tr quan sát , cn lu ý: + Mc ích ca quan sát không nhng tr hiu mà còn cm th v p ca i tng. + Hng dn tr quan sát t bao quát n chi tit — t cái ln trc (cái chung mang tính tng th), sau mi n b phn, chi tit nm c cu trúc ca i tng: hình dáng chung, các b phn, màu sc, th hin: • T hình — dáng chung (vi v mu, v trang trí); • T các hình nh chính và sp xp hình nh ca tài (vi v tranh); + Gi ý tr quan sát bng các câu hi sát ni dung, va tm, tránh dùng t khó hoc mang tính chuyên môn nh: “b cc”, “lut xa gn”, + To iu kin cho tr so sánh, giúp chúng nhn ra c im ca i tng (to, nh, cao, thp, ). + Liên h vi cuc sng nhm cung cp thêm cho tr nhng hiu bit hn có liên quan n i tng. 34 | MODULE MN 25
27. Ví d: Cây có tán lá hay vòm lá ; cành , nhánh , gc ; Con chim dùng m (không gi là mm) bt mi, n; Con chó thì dùng mõm n; Vi con ngi thì gi là ming , hay mm ; Ch cao nht ca núi , có nhiu tên gi, nh: ngn núi, nh núi, chóp núi hay u núi. Ngc li, ch cao nht ca cây ch có mt t là ngn cây, mà không gi là u , chóp cây. Và nh u là ni cao nht ca ngi, không gi là ngn ngi c. Mt qu núi gm có: sn núi, nh núi và chân núi. Nhng nhiu qu núi sát, chy thành hàng dài thì gi là dãy núi (liên h vi dãy bàn cho tr d nhìn thy, d hiu). Nh vy, giáo viên cn tìm hiu thc tin cuc sng liên h, m rng nhm cung cp thêm kin thc có liên quan, ng thi to cho bài dy phong phú, tr hc vui hn và tip nhn thêm nhng iu b ích. — To iu kin cho tr trc tip tip xúc vi s vt, vt nh: quan sát, s nn, ngi, nm, nghe, ri nêu nhn xét và nói v i tng trc khi to hình. quá trình nhn thc sâu sc hn, giáo viên yêu cu tr nêu c im, hoc gii thích, ging gii, lí gii vì sao li nhn xét nh vy. Cn tn dng khung cnh ca xung quanh gn gi vi tr: thôn, xóm, vn trng, cho tr quan sát, nhn xét giúp tr hiu thêm v th gii thiên nhiên, làm giàu cm xúc cho tr — Khi cho tr quan sát, giáo viên không nên nói nhiu, nói h tr mà tr t xem, quan sát, nhn xét và nêu lên s vt, hin tng tr ang quan sát. Giáo viên s dng các câu hi gi ý nhm hng s chú ý ca tr vào nhng im cn cho tr quan sát. — H thng câu hi khi cho tr quan sát phi hng ti v p, hình dáng, màu sc tng th ca i tng ó * Hng dn tr cách v, nn, xé dán, xp hình — Hng dn chung Khi tr quan sát và nhn bit c i tng, sau ó giáo viên hng dn tr thc hành. Hng dn tr thc hành cng xut phát t bao quát n chi tit — t các hình mng ln sau n b phn, chi tit. Thng tin hành nh sau: Tr cùng cô giáo trao i cách làm, cùng tham gia làm mu hay thc hin các ng tác quen thuc nhc li ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 35
28. Lu ý: S dng giy: Da vào cu trúc ca i tng yêu cu tr thc hin trên nn giy ngang hay dc cho hp lí. Ví d: Vi chân dung, l hoa, nên giy dc; vi phong cnh v trên giy ngang s d v hình và cnh rng hn, V, xé dán, nn các b phn ln trc sao cho va, tránh to hay nh quá. Tìm các chi tit cho i tng sau. Có th tìm thêm các hình nh ph sao cho sát ni dung, ng thi to cho sn phm a dng phong phú hn. Ví d: V gà, có th thêm ông mt tri; V, xé dán phong cnh, có th thêm cây, hàng rào, hoa, Nn con vt, có th nn thêm mt vài con na thành àn và sau ó to dáng cho sinh ng, — Hng dn tr thc hành Mun có sn phm p, hp ni dung, giáo viên cn quan sát khi tr thc hành gi ý, b sung sao cho phù hp vi ni dung và b cc ca mi bài, vi kh nng cm nhn ca tng tr, không nên áp t , không chung chung. Nh vy sn phm ca tr s a dng, phong phú tuy cùng mt tài. + V cách dùng màu • Vi v, xé dán, nn : Nên cho tr dùng màu t do, không nht thit nc phi là màu xanh nc bin; lá phi là màu xanh lá cây, Nên cho tr bit nu lá là màu xanh non — ây là cây mùa xuân; màu xanh m — cây mùa hè; màu vàng — cây mùa thu; màu cam hay — cây mùa ông, Cng nh vy: Nu tri màu xanh — ó là tri bui sáng trong xanh; màu tím — tri mùa thu hay sp có ma; màu — tri lúc hoàng hôn ; Vi nn, có th dùng t mt màu hay mi b phn mt màu khác nhau. Da vào thc t mi sn phm, giáo viên gi ý dn dn tr hiu v “ý ngha” ca màu sc, ng thi cung cp thêm cho tr hiu và cm xúc màu sc ca t nhiên. • Màu cn có m, có nht : các màu khác nhau li có m nht khác nhau s làm cho sn phm thêm rc r, ó là iu mà tr rt thích thú. + V màu vào hình, cn hng dn tr: • V màu xung quanh trc, gia sau; • V màu sát nét v; • V kín hình; • Có màu m, màu nht; 36 | MODULE MN 25
29. • Da vào màu hình v trc tìm chn màu tip sau hình bên cnh. Thc cht cách hng dn trên nhm to cho tr np ngh la chn màu trc khi v, ng thi tp cho tr tip cn vi phng pháp làm vic — có trc, có sau. + V s dng ngôn ng thích hp khi hng dn tr hot ng to hình Giáo viên cn bit và tìm ngôn ng thích hp khi hng dn. Ví d: • Hình ging qu da chut (da leo), mà không dùng t hình ô van hay bu dc khi v cái ming bát, ming l. • Hình ging qu t cong khi gii thiu cách v cái sng trâu. • Hình ging qu quýt khi hng dn v u con gà, rt c th v hình (to, nh) và là t quen bit vi tr. • V màu thay i (khác nhau) các hình, không nên dùng thut ng phi màu hay hài hòa, * T chc ánh giá sn phm to hình ca tr T chc ánh giá sn phm cho tr luôn là khâu cui ca mt hot ng to hình dù hot ng này c t chc trong gi hc hay là trong các góc, trong hot ng ti các thi im trong ngày khác. Giáo viên thng hay ngi t chc ánh giá sn phm hoc làm qua loa, i khái. Chính vì vy, giáo viên cn nm rõ mc ích và bit cách t chc ánh giá sn phm khoa hc. — ánh giá sn phm to hình ca tr nhm mc ích: + Nhìn li kt qu hng dn ca cô giáo b sung cho các bài tip theo. + Nhìn thy c kh nng tip nhn ca tr, trong ó có: • Mc lnh hi kin thc: tt, khá, trung bình, cha t yêu cu; • Kh nng sáng to (khác s hng dn ca cô giáo) và cm nhn ca tr; • Chn ra các sn phm p, cha t yêu cu làm dùng dy — hc hoc trng bày góc hc tp, trang trí lp, hay tham gia trin lãm ( trng, phòng giáo dc, ). + ng viên khích l tr hng thú trong hc tp. — T chc ánh giá sn phm + T chc ánh giá sn phm cn trình bày khoa hc, th hin : • Trình bày p, có trng tâm theo ý nh ca cô giáo, nh: xp, dán các sn phm theo th t: p, khá, t hoc cha t yêu cu; ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 37
30. • Sp xp, dán sn phm va tm nhìn ca tr. Có th: dán lên bng lp hay cng dây xung quanh lp; Bày lên bàn (vi nn, xp hình) hay yêu cu tr cm bài ng trc lp, + Gi ý cho tr nhn xét, chn ra sn phm p theo ý thích ca mình. Ví d: • Hình v (rõ, các b phn); • Hình dáng (ng, phù hp vi hot ng: i, ng, chy, ). • Sp xp hình trong t giy (v, xé dán: va, to, nh, cân i, lch, ). • Xp hình nn thành tài. • Có thêm hình nh khác phù hp vi ni dung. • Màu sc t do, ti sáng. + Da vào s chun b ca mình, cùng vi nhn xét ca tr (có nhng ý mi khác vi ý nh ca cô giáo), cô giáo iu chnh và a ra nhn xét chung v kt qu hot ng to hình ca lp. + Khen ngi, ng viên tr có sn phm p và nhng tr có tin b. T chc ánh giá sn phm ca tr ch yu nên ng viên, khích l tt c tr u phn khi trc nhng sn phm mà mình làm ra. 2. Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực vào tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non * Gi ý cách thc la chn ni dung, nguyên vt liu cho hot ng to hình ây là hot ng mà giáo viên quan tâm nht, c giáo viên u t công sc, trí tu và các hot ng hc to hình có ch ích c giáo viên thit k k hoch t chc hot ng hc t mc tiêu ã ra. Giáo viên mm non hin nay c bit là giáo viên vùng khó, cha tht t tin khi tin hành t chc các hot ng hc. Nhng câu hi luôn t ra: — Có còn các loi tit dy to hình nh chng trình ci cách na không? — Phng pháp tin hành gi hc to hình hin nay có gì khác trc? — Nguyên vt liu có th dùng nhiu loi trong mt gi hc c không? — Hng dn làm mu ca giáo viên có gì khác chng trình ci cách? Nhng câu hi ó luôn c t ra và làm giáo viên thy do d và cha tht s t tin vi thit k t chc gi to hình. làm iu này, trc ht giáo viên phi hiu là hot ng hc to hình bt ngun t nhiu yu t: 38 | MODULE MN 25
31. — Hng thú và kh nng ca tr. — iu kin thc t ca nhà trng, ca lp: Ch lp ang tin hành, nguyên vt liu ca nhà trng, ca lp có nhng gì? — Kh nng, trình ca giáo viên. Nh vy, xác nh ni dung, la chn nguyên vt liu nào cho hot ng nào giáo viên cn xác nh 3 yu t trên. ây là s khác bit ln nht mà chng trình giáo dc mm non mi mang li cho giáo viên s ch ng và phát huy mnh kh nng ca tr, s sáng to ca giáo viên khi thc hin chng trình. To hình là mt hot ng c trng, là “mnh t màu m” giáo viên phát huy s ch ng, sáng to ca mình. Vi mt tài nhng có nhiu cách t chc gi hc to hình, tùy vào iu kin và nhu cu ca tr cng nh mc ích mà giáo viên có th la chn hình thc, cht liu t chc hot ng to hình cho tr. Ví d: trong ch Gia ình. tài: V chân dung m Cho tr v chân dung m bng màu nc khi tr ca lp bit cách s dng bút lông, màu nc trc ó và lp phi có màu nc. Cho tr v chân dung m trên nhiu cht liu: v chân dung m trên nn tranh t, v trên cht liu vi b, lp có vi và khung cng vi cho tr v. Cho tr v chân dung m bng bút sáp trên giy A3, A4, hoc bng 1/2 kh giy A4 khi lp ch có giy A4 và bút sáp. Cho tr v chân dung m vi cht liu bút sáp và làm tóc cho m bng giy màu và làm áo cho m bng vi. tài: Làm bu thip tng bà, tng m. Cho tr dùng ngón tay in thành nhng bông hoa to thành tm bu thip khi lp có hp mc du hoc màu nc. Cho tr dùng v bào (xin v bào g xng mc) to thành cánh hoa trên bu thip. Cho tr dùng mùn ca (ã nhum các màu) vào khuôn to hình bông hoa (cách làm nh tranh cát) to thành các bông hoa trên bu thip. Cho tr dùng nhng cánh hoa bng vi to thành tm bu thip p. Cho tr dùng ng hút thi màu nc to thành nhng bông hoa trên bu thip. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 39
32. Cho tr dùng t nn vi nhng k nng v, n dt to thành cánh hoa trên bu thip. Cho tr ct nhng bông hoa trên tp chí xp và to thành tm bu thip. Cho tr xé di và xé vn to thành nhng bông hoa trên bu thip. Cho tr dùng nhng v ht lc, v trng dán to thành nhng bông hoa. Cho tr dùng nhng cht liu khác làm hoa nh rm khô, c cây, lá khô hoc lá khô, b ngô làm cánh hoa. Nh vy, ch vi mt tài cùng nhng nguyên vt liu có sn thì giáo viên la chn và hng dn tr thc hin sao cho phù hp vi kh nng, hng thú ca tr, phù hp vi thc tin ca lp la chn nguyên vt liu cng nh cách thc t chc gi to hình hiu qu. Các bc c bn xác nh ni dung t chc hot ng to hình — La chn ni dung, k nng cn rèn luyn cho tr. — Nm bt trình , kh nng ca tr. — Tìm kim nguyên vt liu chuyn ti ni dung. Các bc này cn c thc hin ng thi, không nên thc hin xong bc này ri mi thc hin bc tip theo. Vì các bc này có mi quan h mt thit, tác ng tng h, b tr cho nhau Có khi có nguyên liu thì to ra ni dung, hoc có ni dung mi tìm nguyên liu hoc vì trình ca tr còn hn ch trong lnh vc nào thì giáo viên tìm ni dung giúp tr phát trin lnh vc ó. Nm bt c trình ca hc sinh thì s bit phi rèn luyn k nng và chn ni dung nào rèn luyn k nng to hình ó cho tr tip theo, to thành vòng tròn ng tâm phát trin (các k nng cn cung cp t d n khó: cm bút, v nét, tô màu, b cc, lut xa gn ). Ngc li, nu không có nguyên vt liu này thì thay th bng nguyên vt liu khác hoc thay i ni dung, k nng sao cho vn t c mc ích ca lnh vc phát trin thm m và vn có dùng, hc liu cho tr c thc hành, trau di các k nng to hình. Ví d 1: Ch “Nhng con vt ng nghnh” Giáo viên xác nh k nng to hình trong ch này là: Cho tr làm quen vi bút lông, màu nc, nhng vì c s vt cht khó khn, lp ch có màu sáp; cha có màu nc, vy có nên chn ni dung rèn k nng này không? tt nhiên là chúng ta s cho tr làm quen vi cht liu này vào dp khác (iu này có ngha là chúng ta phi thay i ni dung, k nng cn rèn trong ch im và thay th mt k nng khác nh nn vi k 40 | MODULE MN 25
33. nng vut, véo, vê, ln tròn, xoay dc qua vic nn các con vt ng nghnh hoc nn các loi thc n mà con vt thích n: con kh n chui, con voi n mía, con gà n giun, con chó n khu xng ). Tuy nhiên, vi nhng ni ít kinh phí nhng giáo viên vn mun m rng các cht liu s dng trong to hình thì giáo viên có th thay th màu nc bng nhng cht liu khác nh: dùng vôi làm màu trng, dùng than ci to thành màu en, dùng phm hoa hiên to thành màu . Bút lông thì giáo viên dùng ót, dùng tóc, dùng lông gà to thành. Vì mc ích là cho tr làm quen vi bút lông và màu nc thì các cht liu trên u có th s dng, thay th c. Ví d 2: Trong khi do chi, giáo viên và tr nhìn thy trên ng có rt nhiu rm, vy thì rm có th làm rt nhiu th nh: làm chi quét nhà, làm cây xanh, làm ngôi nhà, làm cun dây, làm búp bê, làm váy, làm chim, làm qu bóng, làm bù nhìn, làm con chim, làm con cá, làm m, làm trang phc, Khi ó, giáo viên và hc sinh cùng mang rm v lp. Giáo viên lúc này s xác nh trình ca hc sinh la chn ni dung. Nu tr cha có k nng thì cho tr làm mái nhà bng rm, làm bóng, làm váy cho búp bê. Nu trình ca tr tt hn thì có th dy tr làm búp bê, làm bù nhìn bng rm. Nu k nng ca tr tt hn v cui nm thì cho tr làm con chim, con cá Nh vy, trong tình hung trên thì khi có nhiên liu, giáo viên xác nh trình ca hc sinh la chn ni dung, rèn luyn k nng to hình cho tr. Ví d 3: tài Thuyn và bin Nu trình ca tr còn hn ch thì giáo viên cho tr dán thuyn trên bin, nu tr ca lp ã có k nng tt v v nhng còn yu v k nng ct dán thì giáo viên có th chn la tài: ct dán thuyn trên bin rèn luyn thêm k nng này cho tr. Trong khi ó, lp mu giáo cùng trong trng li không chn cùng tài mà li chn tài v vì hc sinh lp ó còn yu v k nng v. Nói nh vy không phi là giáo viên thích chn loi hình nào dy cng c. Vic xác nh ni dung rèn luyn tr trong hot ng hc c chú trng hn v nhng k nng tr còn yu, còn hn ch. Nhng k nng khác vn c cng c, rèn luyn mi lúc mi ni, trong hot ng vui chi, hot ng ngoài tri, các hot ng hc khác, hot ng chiu, hot ng ón tr. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 41
34. * Cách t chc hot ng hc to hình — Phng pháp : Không thay i nhiu so vi chng trình ci cách. Phng pháp ch yu ca to hình là trc quan, quan sát, thc hành. Các phng pháp c s dng ng thi trong tin trình t chc hot ng hc to hình. Các phng pháp b tr cho nhau, không ng riêng mà có quan h khng khít, bin chng cho nhau. Giáo viên cn dành nhiu thi gian tr c thc hành, rèn luyn các k nng. — V trình t các bc lên lp: m bo 4 bc Bc 1 : Hng tr ti i tng, gi m, to hng thú bng các hình thc: quan sát, àm thoi, xem tranh hoc dùng, chi cho tr nhn ra v p riêng bit ca màu sc, hình dáng, cu trúc hoc b cc ca vt, con vt ó. Bc 2: Tr cùng cô trao i cách làm, cùng tham gia làm mu hay thc hin các ng tác quen thuc nhc li. Bc 3 : Tr thc hin hot ng trên nguyên liu to sn phm. Giáo viên hng dn chi tit tr thc hin nhim v hoc tr t sáng to. Bc 4 : Cô t chc cho tr nhn xét sn phm, la chn nhng sn phm ca bn, ca mình to ra. Ví d 1: T chc hot ng hc: Xp, dán chú voi con (Ch : Th gii ng vt ) Bc 1: Gây hng thú, hng tr ti i tng trung tâm ca hot ng (thi gian t 1 — 2 phút) Cho tr chi vn ng “Chú voi con” va chi va c bài ng dao: “Con vi con voi” và àm thoi vi tr (h thng câu hi ch yu là giúp tr nh li kin thc, hiu bit ca tr v con voi, chú trng n c im v hình dáng ca voi phc v cho hot ng trng tâm, tránh lan man, m rng quá nhiu, d làm gi hc nng n, kéo dài). + Các con va c bài ng dao nói v con gì? (con voi) + Con voi có hình dáng nh th nào/Ai nói c im v hình dáng ca chú voi? (Nhn mnh v cu to 3 phn: u mình và chân) + Con voi sng âu? 42 | MODULE MN 25
35. — Quan sát tranh Chú voi con vi h thng câu hi: + Chú voi con trong tranh c làm bng cht liu gì? + Cô dùng giy màu gì to thành hình nh chú voi con? + Trong tranh chú voi con ang làm gì? + Ti sao bc tranh này cô li giy nm ngang? Bc 2: Làm mu hoc gi ý cách làm cho tr + to thành chú voi con, chúng mình phi làm gì? (tr có th nói theo ý hiu ca tr). + Cô làm mu nu tr cha bit cách hoc cho tr nhc li cách làm và cô làm theo s hng dn ca tr. Ví d: + Mun dán c chú voi con cô cn làm gì? (chn giy và chn các chi tit). Cô cho mt tr lên t giy nn, mt tr lên chn chi tit (u, mình, chân và các chi tit ph khác trên mt voi: tai voi, mt voi). + Tip theo cô s làm gì? (xp th trên giy) Cô làm theo tr ( khâu này giáo viên có th cho mt tr lên xp th, tuy nhiên giáo viên cng có th thc hin luôn). + Sau khi xp c hình chú voi, cô làm gì? (giáo viên cùng tr nhc li k nng dán hình). + bc tranh thêm p, cô có th v thêm các chi tit khác nh: v ông mt tri khi chú voi ang i chi hoc v thêm dòng sui khi voi ang ung nc Lu ý: Giáo viên không nên nói nhiu, vì tr mu giáo ln nên vn t và kh nng din t ca tr khá hn so vi mi la tui, nhng ni dung tr có th thc hin thì giáo viên nên tr thc hin thay cô. ây là mt im mi trong hình thc t chc giáo dc tr. Không nht thit là trong bc làm mu, giáo viên phi làm tt c quy trình to ra sn phm mà có th cho tr tham gia cùng (nu tr thc hin tt vai trò làm mu cùng cô giáo). Bc 3: Tr thc hin (trong bc này, giáo viên cho tr v nhóm thc hin bài hc). Giáo viên có th cho tr thc hin cá nhân (mi tr làm mt bài riêng bit) nhng cng có th thc hin theo nhóm: nhóm nh (2 tr cùng làm mt tranh, mi tr dán mt con trên cùng mt bc tranh) hoc nhóm ln (t 3 tr tr lên cùng làm mt tranh, có kh giy ln, ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 43
36. tùy thuc vào ý tng ca tr hoc k hoch ca cô: cùng làm mt àn voi ang vui chi di ánh nng mt tri). Khi tr thc hin, cô giáo không làm h tr, quan sát và giúp tr kp thi, ng viên tr úng lúc và gi ý thêm cách thc thc hin tr hoàn thành sn phm. Lu ý: Giáo viên khi gi ý cho tr cn nói to va phi, không làm nh hng n tr khác. Bc 4: T chc ánh giá sn phm Giáo viên cho tr treo tranh hoc tranh tr làm vào mt khu vc trong lp sao cho không quá thp, không quá cao, va tm nhìn vi tr. ng sau các tranh ca tr không quá nhiu hình nh, chi tit, làm ri mt. Cn khu vc làm ni bt tranh ca tr. (Có th treo trên giá tranh hoc có mt tm phông che các mng trang trí trên tng tr tp trung tri giác vào các bc tranh ca mình và ca bn). Trong bc này, giáo viên cn cho tr mt khong thi gian nht nh tr ngm nhìn, xem tranh và có th nói chuyn vi nhau v bc tranh nào ó. Giáo viên gi m tr cùng ngm nhìn và phát biu cm ngh ca mình. 3. Tổ chức hoạt động tạo hình ở mọi nơi, mọi lúc Hot ng to hình là mt hot ng hp dn bi nhiu yu t và hot ng này hin hu trong rt nhiu các hot ng trong ngày ca tr. * Hot ng ón tr — Giáo viên t chc các hot ng to hình nh: + Tr s vào góc to hình/góc “bé tp làm ha s” hoàn thành nt sn phm ca mình ang làm d ngày hôm qua. + Trò chuyn vi tr v ý nh tr s làm gì trong góc to hình khi thy bé ng kí chi trong góc. + Gii thiu cho tr mt nguyên vt liu mi mà giáo viên trong góc to hình. + Trò chuyn vi tr, khen ngi và bày t thái vui mng khi thy tr cùng cha m mang nhng ph liu trong gia ình n làm hc liu trong gi to hình hoc góc chi to hình. + Cho tr chi mt s trò chi phát trin c nh. 44 | MODULE MN 25
37. + Trò chuyn và b sung nhn thc v th gii xung quanh tr tr có thêm hiu bit v i tng to hình hôm nay có liên quan. * Hot ng hc Ngoài hot ng hc có ni dung chính là dy to hình cho tr vi trng tâm là rèn k nng thì các hot ng khác nhm phát trin các lnh vc trng tâm (ngôn ng, vn ng, nhn thc và tình cm quan h xã hi) nh hot ng khám phá khoa hc, hot ng phát trin vn ng, hot ng âm nhc, hot ng làm quen vi tác phm vn hc cng lng ghép, tích hp hot ng to hình rt nhiu và em li hiu qu. — Hot ng khám phá: Giáo viên có th t chc các hot ng nh: Khám phá s chuyn màu khi s dng các lng nc khác nhau hoc s chuyn màu khi pha các màu nc vi nhau; t chc cho tr thi màu to thành nhng hình nh bt kì thy c tác dng ca gió (gió mnh thì màu s di chuyn nh th nào, gió thi nh thì màu s di chuyn nh th nào? ); T chc cho tr dán trang trí lên mt dùng sau khi trò chuyn tìm hiu v vt ó trong phn ôn luyn cng c; làm nhng bài tp toán: tô màu các nhóm có s lng cho trc; ct dán 9 i tng thành hai phn vi nhiu cách khác nhau — Hot ng giáo dc âm nhc : T chc cho tr nhìn tranh, trang trí nhng chic vòng kì diu chi trò chi “Ai nhanh nht”; tr v nhng bc tranh và giáo viên s la chn nhng bc tranh phù hp ó chi trò chi “oán tên bài hát”, tr làm nhng chic èn tín hiu giao thông chi trò chi “èn tín hiu” — Hot ng làm quen vi tác phm vn hc: T chc cho tr ct dán các nhân vt có trong tác phm vn hc và dán, xp hình to thành tranh minh ha ni dung truyn hoc ni dung bài th; t chc cho tr tô màu tranh truyn, tranh minh ha bài th; t chc cho tr ct dán b sung ch còn thiu trong t; ct dán các on báo có cha ch cái a, , â; ch cho trc; tô ch rng; tô tranh các loi qu có cha ch cái o, ô, — Hot ng phát trin vn ng: Cho tr thc hin các thao tác: Buc dây giày, vo giy, xé giy Các thao tác này phát trin các c nh giúp tr thc hin các thao tác tinh tt hn; t chc cho tr chi các trò chi vi các sn phm mà tr to ra: phi máy bay giy (dy nh vn ng c bn: ném xa); trang trí vòng, gy th dc ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 45
38. Lu ý: Hot ng to hình c lng ghép tích hp trong tt c các hot ng hc khác và mang li hiu qu tt, b tr hu hiu cho hot ng hc trng tâm, làm thay i và to cho hình thc t chc hot ng hc thêm phong phú và hp dn hn. Tuy nhiên, giáo viên không nên lm dng iu này. Các hot ng to hình lng ghép trong các hot ng hc khác cn nh nhàng, phù hp, không mang tính gng ép, khiên cng hoc quá dài thi gian cho ni dung to hình, làm loãng ni dung trng tâm hot ng hc. * Hot ng ngoài tri Hot ng ngoài tri là hot ng b tr cho hot ng to hình rt tt và hiu qu. Bi vì, khi giáo viên t chc hot ng ngoài tri thì các hot ng ngày càng phong phú hn, a dng hn và phát trin. Rt nhiu hot ng to hình c thc hin trong khong thi gian này: cùng tr tham quan mt di tích gn a phng tr thy n tng v mt iu gì ó ti c s. Sau ó v v li da trên trí nh và cm xúc ca tr sau khi tham quan; t chc cho tr v bng phn trên sân, không nht thit phi v trên bng hay t giy. Tr có th v phn trên sân gch. Nu không có phn thì thay th “phn” bng viên “than ci” (i vi nhng n v có khó khn v vt cht hoc không mua c phn trng hoc phn màu); cho tr gp qut, gp máy bay, gp ví ng tin chi trong góc; nht lá vàng trên sân xp dán hình chú th * Hot ng góc Góc to hình thc s cn thit cho hot ng vui chi. Hu nh góc to hình không ch nào là không có. góc này tr thc s khám phá, tri nghim. Giáo viên t chc rt nhiu hot ng cho góc này t in n, hình, làm dùng, chi, làm album, to tranh bng nhiu cht liu, làm nhng bài làm thêm trong v to hình; làm dây xúc xích trang trí lp Hot ng góc có th coi là “mnh t màu m” tr c rèn luyn các k nng to hình cng nh phát huy tính sáng to ca tr cao nht. góc to hình, giáo viên luôn các hc liu dng m (Luôn tin li khi tr ly dùng, hc liu sn sàng cho tr nhìn thy). Nhng hc liu này cn có dng: ph liu, sn phm to hình ang thiu 1 — 2 chi tit nào ó và là nhng hc liu có sn trong thiên nhiên, môi trng xã hi. Nhng hc liu này càng a dng, càng phong phú thì càng tt. 46 | MODULE MN 25
39. * Hot ng n, ng Trong hot ng này, giáo viên ôi khi thy khó lng ghép, tích hp ni dung to hình. Tuy nhiên, giáo viên nm chc các k nng cn rèn cho tr thì vic lng ghép, tích hp ni dung to hình s d dàng hn nhiu. Ví d: Ngày hôm sau, giáo viên s t chc hot ng “Nn chùm qu” thì ngày hôm ó giáo viên s có th t chc cho tr chi mô phng ng tác xoay tròn trên không ging cô trc khi n cm hoc trc khi ng, ging nh mt trò chi chuyn tip gia hai hot ng. Khi chi trò chi này, giáo viên cho tr cùng làm quy trình nn chùm nho: ln dc → chia t → xoay tròn → ính cung. Chính trò chi này s làm cho hot ng nn chùm qu ngày hôm sau t hiu qu hn nhiu vì tr rt hng thú vi trò chi và ghi nh trình t nn qu lâu hn, giúp tr hoàn thành sn phm to hình tt hn. c bit là tr s t tin khi thc hin các thao tác nn c chùm qu. * Hot ng chiu Trong hot ng này, giáo viên cho tr ngh m, ngh nhiu làm bù bài tp hoc cho tr làm thêm bài tp to hình theo ý thích ca tr. Vic rèn luyn k nng to hình cho tr cng th hin trong hot ng này rt nhiu, nhng k nng còn yu s c tng cng luyn tp. c bit giáo viên t chc các hot ng cho tr làm dùng, chi t to. Ni dung này òi hi tr phi s dng nhiu k nng to ra mt dùng, chi và to c hi cho tr làm quen và s dng vi nhiu loi nguyên vt liu s dng trong hot ng to hình. Mt ni dung to hình cng thc hin rt hiu qu trong hot ng chiu. ó là làm trc mt s công on (bán sn phm) phc v hot ng to hình ngày hôm sau. Ví d: Ngày hôm sau, giáo viên t chc hot ng “Làm album v mt s con vt” vào hot ng ngoài tri. Giáo viên có th cho tr su tm nh các con vt t trc. Chiu hôm trc, giáo viên cho tr ct hình các con vt ngày hôm sau, phân loi và dán vào album * Hot ng tr tr Giáo viên trao i vi ph huynh v kt qu hc tp ca tr. Qua ó khích l tr hot ng và ham thích to ra sn phm. Giáo dc và thi vào tr lòng t hào v sn phm do mình và các bn làm ra. Khi ngi thân ca tr ti ón, tr gii thiu sn phm ca mình, ca bn, tr c ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 47
40. phát trin ngôn ng, rèn luyn t cht thuyt trình qua vic gii thiu vi cha, m v cm xúc ca mình. Tr thy yêu cái p và ham thích to ra cái p là nh hot ng này rt nhiu. * Hot ng tham quan, dã ngoi Giáo viên t chc mt s hot ng nh: nht lá khô trên sân trng, tìm nhng viên si có dng tròn chi trò chi “ô n quan”, dy tr gp máy bay và cho tr chi vi chic máy bay ó trên sân trng s làm cho tr thy hng thú hn, hp dn hn. Giáo viên s dng cây ci xung quanh trng hoc gn khu vc ca trng làm giàu hình nh tht, sng ng cho tr trc khi t chc mt hot ng hc. Ví d: Cho tr quan sát cây c th tr v cây; quan sát vn cây n trái trc khi cho tr v “Vn cây n qu”; Quan sát bung chui trên cây (có th cây ca trng hoc cây trong vn ca nhà tr gn trng) trc khi cho tr nói chuyn v các loi qu hoc “Nn qu chui” Giáo viên cho tr tham quan trng tiu hc hoc lp tiu hc gn trng, gn lp hc tr hình dung c môi trng mà tr s chuyn lên khi i hc lp 1, tham quan các a im di tích lch s, danh lam thng cnh ca a phng gn vi lp hc. To du n tr có thêm hình nh thc trong cuc sng, tr tái to li hình nh ó trong các sn phm to hình. T chc các hot ng hc ti môi trng thiên nhiên sn có nh: V vn cây ti khu vn ca trng hoc cây xanh công viên Tng t nh vy, các hot ng khác trong ngày, hot ng to hình hin hu trong tt c các hot ng trong mt ngày ca tr nh hot ng theo ý thích ca tr, hot ng tham quan 4. Cách khai thác các nguồn nguyên vật liệu sử dụng trong hoạt động tạo hình * Nhng lu ý khi chun b nguyên vt liu cho hot ng to hình + Nguyên vt liu phi tht n gin (r tin, d tìm, an toàn có a phng nh: Thùng các tông xp, a video c, giy báo có trang bìa qung cáo, chai nha, v hp sa chua, hp ng cm, vi vn, chui ht, v c, v ngao, v ip, ng ch, tm tre, khi g, ). + Nguyên vt liu d thc hin (cô và cháu có th cùng làm). Ví d 1: dùng a video c ct hình r qut, hình thoi, trang trí giy decan cho tr xp hình con cá hoc dùng bình nha làm ra mt s dùng 48 | MODULE MN 25
41. trong gia ình nh: Ni cm in, un tóc hoc dùng con c go xp hình ngôi nhà, xp thành ch cái; Giy bìa báo vò thành tng nm nh p núi, làm cây, làm lá ; T nhng vi vn làm thành nhng con ri cho tr chi óng kch, may qun áo Ví d 2. Cng t nhng nguyên vt liu ó, tr s dng trong gi hot ng góc và tr làm ra nhiu sn phm nh: Tr dùng hp ng cm kt hp vi giy thm làm ra mt loi rau; dùng hp giy làm ra mt s bin báo phng tin giao thông; dùng tm tre gp li thành hình vuông, hình ch nht + Cui cùng nguyên vt liu phi c s dng tht hiu qu (s dng xuyên sut c qua nhiu hot ng khác nhau). + Sp xp các nguyên vt liu theo nguyên tc “m”: Ngha là các nguyên vt liu c sp xp gn gàng. Tr d nhìn thy, d ly và a dng v nguyên vt liu tr s dng ngay khi có nhu cu. + Chun b dùng phù hp vi ni dung ch im (nu có th). Ví d 3: Ch im Tt — Mùa xuân thì cô giáo cn chun b dùng nh: Lon nc yn, hp giy hình vuông, lá chui, cành cây khô, giy màu, h dán, tranh nh v ngày tt, bài hát, bài th v mùa xuân, khi tr chi các góc tr có dùng thc hin mt s ni dung nh: Làm bánh ngày tt, cm hoa ngày tt, hát múa v ngày tt, mùa xuân, xem tranh nh v ngày tt, mùa xuân; Tn dng khi xp làm bánh sinh nht t chc sinh nht cho nhng tr có ngày sinh trong mùa xuân; Tn dng nhng cái qut h em dán giy li làm qut cho nhng lúc chi óng kch, cng t nhng chic qut ó có th s dng khi hát múa. * Nhng nguyên vt liu cn thit cho hot ng to hình + V bng bt màu: Thuc v nhiu màu (thuc nc hoc bt màu loi an toàn), giy kh rng, giá v hay bàn, khay ng bt màu, bút lông cán dài. + V bng bút chì: Giy A4 hoc giy v, bút chì màu các loi, bút chì mm, bút sáp, phn, bng, khn lau. + V bng ngón tay: bàn mica, giy, thuc màu, chu nc, khn lau. + In: các con du (bng cao su, nha mm, khoai, mút, g), giy, thuc v nhiu màu. + Ct dán: Kéo, h, giy màu, bìa, hp, vi vn, vt liu thiên nhiên (lá cây, v c hn, rm), các loi ht, r ng ct. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 49
42. + t sét: t nn, bàn mica, bát nc, khn lau. Các nguyên vt liu khác: V hp bánh, giy gói ko, các v hp, v lon ã c ra sch, bìa các tông, giy trng mt mt, lch c, thìa, ca cc c, vi vn, rm, v sò, v hn, các loi ht (ht vng, ht lc, ht ); mùn ca, v bào, giy báo, tp chí c, lõi giy v sinh S dng các vt liu thiên nhiên: Rau, c qu làm con du, to hình con cu t hoa l, con ln t qu chui tây, con gà t c khoai, con rng t c gng, dùng các loi lá cây, cành cây khô làm các sn phm to hình. * S dng các hc liu, ph liu dy tr làm chi Nh chúng ta ã bit sn phm ca hot ng to hình là mt dng sn phm c bit. Trong sn phm nó cha ng tâm hn, cm hng ca ngi to ra nó, nó còn là ngôn ng riêng biu t tình cm ca ngi sáng to ra. Giáo viên cn hiu rng phng tin giúp tr t c mc ích ó là s sáng to ngh thut tr. Giáo viên cn tn dng các hc liu có sn dy tr làm chi. Ví d: Dy tr làm chi bng các loi lá cây. Trong gi hot ng ngoài tri, giáo viên cho tr nht các loi lá sân trng, cô chun b mt ít lá xanh các loi vào gi hot ng to hình hoc hot ng góc hng cho tr làm. Ví d: Ch bn thân cho tr làm nhà to mu làm ra các trang phc ng nghnh bng lá cây (ch yu là lá vàng và lá khô). Dy tr t xé hoc sp xp nhng chic lá thành b su tp thi trang dành cho tr. Ch phng tin giao thông: dy tr làm nhng chic tàu, thuyn bum Ch th gii ng vt: Cái bng bèo tây làm con gà, cái uôi là lá bèo, chân gà là 2 cái tm cm vào hay cái bng dài làm con chó. Lá chui làm con mèo. Lá da làm chong chóng, con châu chu, b bp ngô, lá chui khô làm búp bê Hay tn dng giy gói quà sinh nht và nhng ht si hoc ct xp ra cho tr gói ko (sn phm này tr va làm chi góc bán hàng, va làm dùng hc toán: so sánh ko to ko nh, so sánh s lng nhiu — ít, phân bit ko màu xanh — màu — màu vàng ). Tn dng giy báo c, giy in phô tô cho tr vo giy, mi tr mt ít xp chng lên nhau có s giúp ca cô (dùng h gn kt giy vo li to thành hòn non b trang trí góc to hình rt p). 50 | MODULE MN 25
43. Tn dng giy tha, các t lch c. Giáo viên giúp tr óng thành các quyn sách, sau ó cho tr su tm tranh nh ct hoc xé dán vào, mi tr cm nhn cái p riêng v quyn sách mình c giáo viên giúp làm, t ó có cm hng sáng to ra nhng câu chuyn k cho cô và các bn nghe. Cách làm này có tác dng rt tích cc trong quá trình hình thành tình cm thm m và phát trin ngôn ng c thoi ca tr 5 — 6 tui. Trong lp giáo viên to ra mng có tiêu : “B su tp ca bé” ây mi tr có 1 kí hiu riêng (Nh ca cc), mi kí hiu ó có ính nha trong gài sn phm. n mi ch im giáo viên gi ý và phát ng thi ua gia các bé su tm và ct các hình nh v ch im. Cô giáo s ly ra cùng c lp kim tra xem ai su tm c nhiu hình nh p nht. Bin pháp này ã giúp tr ý thc quan sát s vt xung quanh su tm hình nh p, phù hp vi ch im, do ó cô giáo và tr có các t liu làm sn phm tip theo nh la chn nh làm album v ch im hình thc này tr rt thích. Ngoài ra hin nay các v hp bánh, hp ng m phm thng có màu sc rt p li cng nên giáo viên có th tn dng bng cách ct nan giy dy tr tp an nong 1. ây thông thng v hp có 1 mt màu và 1 mt trng vì vy khi cho tr thc hành cô giáo hng dn tr chú ý 1 nan úp xung còn 1 nan mt trng lên. ây là hot ng rèn tính kiên trì, t m ca tr rt tt. Khi quan sát hot ng, giáo viên s thy có tr say mê an cho c 1 sn phm khoe vi cô. Hay v ht da, giy màu vn, v tru, cng rm cho tr cùng trang trí hình nh cùng cô giáo làm ch im. Nói tóm li giúp tr tích cc tham gia vào hot ng to hình thì giáo viên phi làm tt công tác chun b, chun b t tranh nh vt mu n các nguyên vt liu phù hp và vi s lng cho tt c mi tr u c tham gia hot ng. Có nh vy thì gi hot ng chung ca giáo viên mi m bo, t ó s thu c kt qu cao hn. * To môi trng trong lp hc và ngoài lp hc Trang trí to môi trng ngh thut gây cm xúc, gây n tng cho tr v ngh thut to hình. To môi trng p trong lp là khi tr n lp, n tng u tiên tác ng vào tr là toàn b s bài trí, cách sp xp trang trí lp hc ca tr. Tr quan sát xung quanh xem lp mình có khác nhà tr không? Có p ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 51
44. hn nhà tr không? Chính môi trng lp hc s to n tng khó phai trong tr. ây là tác ng cn thit hình thành cm xúc ngh thut cho tr. Vì vy da vào yêu cu ca ch im, cn c vào cu trúc phòng hc ca lp mình và c im tâm lí ca tr tui 5 — 6 mà to môi trng ngh thut xung quanh tr. Các mng chính trong lp nh mng ch im, các tiêu ca các góc, gây n tng cho tr giáo viên có th su tm, thit k các hình nh ng nghnh áng yêu, có màu sc p, b cc hp lí và có tên tht gn gi vi tr. Ví d: Mng ch im thng v trí chính tr d nhìn d thy. Ni dung ca mng ch thng tng hp các hình nh v ch im: Có hình nh ngôi trng, u quay, cu trt có cô giáo cùng bé i do Các góc hot ng nh góc gia ình, trong ó có hình nh m và bé mc tp d nu cm, có dùng dng c ch bin. Hay góc xây dng t tên: Kin trúc s tí hon, công trình m c có hình nh ca tr hoc các con vt ang chuyn các vt liu xây dng, ang làm các bác th xây vi nhng hình nh ng nghnh phía trên mng tng. Còn phía mng tng giáo viên có th trang trí bng nha trong hoc thm gai, trong ó có các sn phm do chính tay tr làm trang trí cho góc ó. Nu không có các cht liu trên thì giáo viên dùng ni lông, mt sau ca lch tng. phát huy ti a tác dng ca môi trng hot ng sau khi chuyn ch im, giáo viên cn thay i ni dung ch im mi. Giáo viên cùng tr tho lun và t tên cho ch im mi và tên ca góc chi ca mình. Ni dung ca các góc giáo viên gii thiu cho tr v các sn phm bng các ngôn ng ngh thut tích lu cho tr có vn hiu bit v ngh thut và say mê ngh thut. T ó kích thích lòng ham mun tham gia sáng to sn phm ngh thut có sn phm trang trí lp hc ca mình. Ví d: góc to hình: Giáo viên gii thiu cho tr bit “ây là ngôi nhà ngh thut ca chúng mình. Chúng mình hãy cùng chn mt cái tên tht hay t cho nó nhé, nào ai có ý kin? Cô gi ý các tên nh sau: Ho s nhí, bé khéo tay, bé làm ho s, ho s tí hon ”. Cho tr tho lun và la chn nu tr nào ngh c tên khác hay hn cô có th chn làm tên góc hot ng. Bây gi ngôi nhà này ã có tên ri: cô gii thiu vi chúng mình ây là hình nh hai bn gu ang tp v tranh, bn th ang nn tranh này do cô t làm ly, chúng mình thy có gì p không? Còn ây là bc tranh 52 | MODULE MN 25
45. v v ngôi nhà m c ca bn Tun nm trc hc ây, còn ây là tranh dán hình ngôi nhà ca bn Thu Linh, còn ây là con Gà, con Vt, qu Cam Bây gi cô mun mi bn hãy làm tht nhiu nhng sn phm trang trí cho ngôi nhà ca chúng mình p hn nhé. Cô mun trong lp mình ai cng có sn phm c trang trí lên tng ngôi nhà nh ca chúng mình cô thay các tranh v ca các bn c, chúng mình có ng ý không? T li gi m nh vy ã kích thích tr to ra sn phm mi. gây hng thú cho tr trong góc to hình thì tu theo tng ch im tin hành mà GV có th chun b mng cung cp kin thc, các nguyên vt liu phù hp và phong phú v chng loi. Ví d: Giy màu, tranh nh c, báo tp chí sáp màu, màu nc, t nn, vi vn, len si, rm r, lá cây, c ht da, v trng Nguyên vt liu giáo viên luôn trng thái m giúp tr d ly s dng khi vào hot ng. Bên cnh ó giáo viên chun b mt bc tranh hay sn phm to hình mà giáo viên ã cung cp hoc sp cung cp trên hot ng chung làm mng cung cp kin thc cho tr, thu hút s chú ý ca tr trong các gi ón và tr tr, gi hot ng góc, kt hp vi li gi ý tr vào góc chi. T ó giúp tr c cng c và làm quen kin thc, giúp tr tng thêm vn kin thc, k nng trong gi hot ng chung. Ví d: Vi ch Th gii ng vt góc to hình giáo viên nn mt s con vt (gà, th, mèo, trâu, voi ) bày giá hoc tranh mt s con vt bng các th loi nh v, xé dán, tô màu cung cp kin thc cho tr. Khi tr vào góc chi hoc gi ón tr tr, giáo viên có th thu hút gi ý tr quan sát nhng sn phm ó: + ây là con gì? Cô nn nh th nào? + ây là bc tranh gì? Tranh làm bng gì? Khi thc hin các tài Nn con vt, v con gà tr ã có vn kin thc hiu bit qua các sn phm thì tr s t tin hn và thc hin tt hn. Vi ch Th gii thc vt, tài Các loài hoa, giáo viên chun b mt s tranh v, xé, chm màu v các loi hoa làm tranh cung cp kin thc cùng các nguyên vt liu phù hp vi tranh giáo viên cung cp cho tr Khi tr vào góc chi, giáo viên có th gây hng thú to tình hung cho tr bng cách: tr cô có bc tranh gì? Các bông hoa c làm nh th nào? ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 53
46. Sau ó cho tr k v bc tranh, cui cùng giáo viên khái quát v mt s c im chung c bn ca mt s loi hoa cng nh cht liu cô ã s dng làm. Vi nhng nhóm tr cha th hin c cô có th hng dn tr t m hn v cách v (xé, chm màu ) hoc cô kt hp làm chung vi tr v bc tranh ó kt hp vi li ng viên, khuyn khích giúp tr có tâm th hn. Nh vy, vi tài v hoa khi giáo viên tin hành cho tr thc hin theo nhiu hình thc khác nhau s to cho tr cm giác thoi mái, không gò bó, chán nn, giúp tr tích cc hot ng sâu hn trong góc chi, t ó i tng giáo viên nh cung cp hoc cng c cho tr s dn dn c hình thành trong tâm trí ca tr, giúp tr phát trin kh nng, k nng v to hình. Không ch có góc to hình mi phát huy kh nng to hình ca tr mà các góc chi khác giáo viên cng có th rèn luyn k nng v to hình cho tr. C th: + Góc hc tp Trong góc hc tp luôn có ni dung cung cp cho tr v toán và môi trng xung quanh. Thông qua các môn hc ó, giáo viên thit k la chn các trò chi, ni dung cng c, cung cp cho tr, t ó giáo viên có th lng ghép, rèn luyn k nng to hình cho tr. Ví d: Vi ni dung toán Tô màu theo yêu cu ca cô thì giáo viên kt hp rèn luyn cho tr k nng cm bút và k nng tô màu. Vi ni dung môi trng xung quanh: Giáo viên cho tr c ct dán tranh nh, dùng, con vt theo ch tin hành, giáo viên kt hp rèn luyn k nng cm kéo, ct và pht h cho tr. + Góc sách: Là mt góc yên tnh nht, khi vào góc sách tr c xem các loi sách, tô v, làm tranh chuyn, k chuyn sáng to, cùng cô k v các dùng có liên quan ti ch ang thc hin. Giáo viên có th nh nhàng a kin thc, k nng hot ng to hình rèn thêm cho tr. Ví d: Giáo viên hng dn tr tô tranh truyn, hng dn cách tô màu cho bc tranh thêm p. Nh vy, trong mi góc chi, nhóm chi ch có mt nhóm tr hoc mt cá nhân tham gia hot ng s to iu kin thun li cho giáo viên mun rèn tr tip thu chm hoc cng c k nng cho tr, t ó giúp tr phát trin hn v kh nng to hình. 54 | MODULE MN 25
47. Nu din tích phòng hc cht, giáo viên có th tn dng không gian bên ngoài nh hiên ca phòng hc làm ni trng bày sn phm ca tr. Giáo viên có th b trí mi tr có mt ô cài sn phm c nhn xét, ánh giá ca tr, tr t tay cm ra ô ca mình cài vào. ây tr c quan sát toàn b sn phm ca mình và ca bn. Tr có th t so sánh bài ca ai p hn, xu hn, nu bài ca bé xu thì bé phi c lên, ln sau phi làm cho p hn bng bn hoc làm p hn có bài trang trí trong các góc. T kt qu ó s kích thích lòng ham mun say mê hc to hình ca tr. Ngoài ra, giáo viên có th trang trí xen k trng cây xanh, sp xp dùng chi cho hp lí to môi trng thc s phù hp vi tâm lí ca tr tr hng thú tham gia hot ng to hình. Thông qua hot ng ngoài tri, tr c chi vi lá cây. Giáo viên tn dng luôn các lá cây ó giúp tr sáng to th hin các sn phm to hình làm giàu vn kinh nghim cho tr và kt hp rèn luyn các k nng v to hình cho tr. Tóm li, vic to môi trng hp dn cho tr là mt vic làm rt quan trng, góp phn nâng cao cht lng to hình cho tr. 5. Rèn luyện kĩ năng tạo hình cho trẻ Thc t ã chng minh: Tr 5 — 6 tui tri giác s vt hin tng bng t duy trc quan hành ng nên rt cn s h tr ca cô giáo nên dn ti k nng to hình ca tr còn yu nh: k nng s dng màu, b cc tranh và c bit là s dng nhiu cht liu, nhiu nguyên vt liu khác to ra sn phm nh: màu nc, bút lông, bng dính, keo dán Chính vì vy mà cô giáo cn có bin pháp rèn k nng to hình cho tr. T vic to môi trng thm m xung quanh lp gây n tng, kích thích lòng ham mun tr to ra sn phm c trng bày trang trí trong lp. phát huy tính tích cc hot ng tr, mt trong nhng phng pháp ca quá trình i mi là ly tr làm trung tâm, tr phi c hot ng và sn phm ca tr phi a dng, phong phú, sáng to. giúp tr làm c sn phm, vn t ra là cn dy tr mt s k nng c bn to hình. Giáo viên nên dy tr mt s k nng to hình c bn sau: + K nng cm bút to ra các ng nét ngh thut: ây là thao tác tng i khó khn i vi tr 5 — 6 tui, vì vy khi dy tr cn tin hành dy các thao tác t d n khó, t n gin n phc tp, các hot ng ó c liên tc thc hin to thành k nng. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 55
48. Ví d: u tiên cô giáo cho tr cm bút di màu theo ý thích ca tr. Sau ó di màu các hình nh to rõ nét, ít chi tit. Khi tr ã cm bút khá thành tho cho tr tp v nét c bn nh: Nét v cun len, v ma ri (nét xiên, v nét thng, v nét ngang ), nâng dn v mt nét thành mt con vt, mt bông hoa hay mt vt Khi tr ã cm bút thành tho, cô giáo hng dn cho tr tp v các bc tranh sáng to theo ý thích ca tr. giai on này cha òi hi tr phi to c bc tranh hoàn chnh mà ch yêu cu tr tng tng và t tên cho bc tranh ca mình là c. + Cho tr làm quen vi bút lông, màu nc Sau khi tr cm bút chì v khá thành tho, giáo viên thc hin mc cao hn là cho tr làm quen vi bút lông, màu nc. tr 5 — 6 tui, vic s dng màu nc là rt khó, xong thc t tip xúc vi tr cho thy vic s dng màu nc khin tr rt hng thú. Nên t chc nh sau: • Bc 1: Chn và s dng màu không có keo, ch dùng màu bt pha nc (c tính ca màu này là màu sc p nhng d ra, không mt v sinh). gây hng thú cho tr hot ng, cô giáo cho tr in bàn tay, bàn chân ( ch im bn thân). T nhng bàn tay, bàn chân nh nhn ca bé c in bng các màu khác nhau em trang trí lên tng làm bé rt thích thú, luôn òi cô cho tp làm ho s. • Bc 2: Cho tr dùng bút lông vy màu hoc pht màu. Yêu cu k nng tr làm: cm bút chm vào màu, gt nh vào mép hp màu không vung vãi lung tung. Sau ó cách mt t giy n bút khong cách t 25 — 30cm vy nh theo ý ca tr, có th an xen các màu bng các bút khác nhau. k nng này, cô giáo dy tr thói quen dùng bút nào màu y to bc tranh có màu sc p. + Dy tr k nng nn, xé, dán: i vi tr 5 — 6 tui, vn ng tinh ca tr phát trin mc tt hn tr mu giáo bé nhng vn còn hn ch. Vì vy, cn rèn luyn cho tr mt s k nng c bn s dng t to ra sn phm. Ví d: Dy tr làm các ng tác xoay tròn, n bt, nn dc. Khi xé dán, cô giáo cho tr tp xé t n gin n phc tp, ó là: xé thng, xé vn, xé lân tay hình tròn Dy tr k nng pht h, ây là k nng khó i vi tr 5 — 6 tui. Vì vy, khi tr dán cô giáo dy tr k nng t hình, sp xp b cc trc ri mi pht h phía sau ca giy. 56 | MODULE MN 25
49. Làm nh vy tr d thao tác và hình dung c sn phm ca mình nh làm ra nó. Mun k nng to hình tr c thun thc thì mi giáo viên cn phi thng xuyên rèn luyn cho tr các k nng trên. 6. Phối kết hợp với phụ huynh Nâng cao hot ng to hình cho tr và có s giáo dc ng b gia gia ình và nhà trng là mt vic làm ht sc cn thit bi cô giáo cn nhn thy rng gii quyt tt c mi khó khn trong hc tp không th thiu c vai trò ca ph huynh. Vì vy ngay t u nm hc, ph huynh nên hiu thêm v hot ng to hình, các cô giáo cn t chc mt s tit hc mu giúp ph huynh có nhn thc sâu sc hn v hot ng to hình, ng thi cô giáo thng xuyên gp g, trao i vi các bc ph huynh v tm quan trng ca hot ng to hình trong trng mm non nói chung và i vi tr 5 — 6 tui nói riêng. Hot ng to hình không ch giúp tr kh nng thm m, bit nhìn nhn cái p và ánh giá cái p mà còn giúp tr rèn luyn ôi bàn tay khéo léo, vng chc, linh hot hn. Bên cnh ó trc khi tin hành các tài to hình, giáo viên thng xuyên trao i, thông báo vi ph huynh v các tài ph huynh có th trò chuyn vi tr ti gia ình v các tài ó, t ó giúp tr hiu trc, hiu sâu hn, có cm xúc v tài, t ó tr s hng thú hot ng khi cô a tài ó ra. Ví d: Vi tài V hoa mùa xuân theo ch Th gii thc vt, cô giáo hng dn ph huynh v nhà cho tr quan sát và trò chuyn bng các câu hi: — ây là hoa gì? — Nó có màu gì? Cánh hoa nh th nào? Hoa dùng làm gì? Nh vy vi bin pháp trên ã giúp ph huynh nhn thc úng n v tm quan trng ca môn hc, t ó giáo viên ng viên khuyn khích mua thêm dùng, giy bút, v bé tp tô màu, tìm các hình nh sinh ng trong sách báo, tp chí ph huynh có th dy tr. Nn, tô màu, xé dán, chm màu trang trí trên các tranh nh to cho tr k nng. Nhc nh ph huynh nên ng viên, khuyn khích tr kp thi khi tr có s c gng. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 57
50. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ Câu hỏi 1. Anh/ch có i mi phng pháp trong hot ng dy hc âm nhc, to hình ca mình không? Nu có thì sau mi bài hay sau tng tháng, tng nm hc? 2. Vic t chc các hot ng giáo dc phát trin thm m trong module này có im gì khác so vi các phng pháp truyn thng? Anh/ch có th thc hin c không? 3. Phng pháp dy hc tích cc có làm gim vai trò, chc nng ca ngi giáo viên không? Có làm tr mt tp trung vào ni dung chính và khó khn trong tip thu kin thc không? Ti sao? 4. Anh/ch ánh giá th nào v vic ng dng phng pháp dy hc tích cc vào t chc hot ng dy hc? Gợi ý tìm hiểu, mở rộng kiến thức và áp dụng thực hành 1. Xây dng mt hot ng dy hc âm nhc, mt hot ng dy hc m thut ng dng phng pháp dy hc tích cc. 2. La chn mt ni dung và dy cho ba lp khác nhau cùng la tui. Chú ý dy lp sau có cùng ni dung nhng cách thc t chc khác lp trc. 3. D mt s gi và ghi chép phn “Tr c làm gì”; so sánh thi gian giáo viên hot ng vi thi gian tr c hot ng; ghi âm và m trong lúc giáo viên nói nhiu nht xem trong 2 phút nói bao nhiêu t. 4. Tham kho thêm tài liu theo danh mc cui module và các t liu t sách, báo, ài và trên các trang web liên quan. 58 | MODULE MN 25
51. E. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. B Giáo dc và ào to, Chng trình Giáo dc Mm non , Nxb Giáo dc Vit Nam, 2009. 2. B Giáo dc và ào to (V Giáo dc Mm non), Hng dn thc hin chng trình giáo dc mm non (dành cho giáo viên dy lp 5 — 6 tui vùng khó) , Nxb Giáo dc Vit Nam, 2011. 3. TS. Trn Th Ngc Trâm, TS. Lê Thu Hng, PGS.TS. Lê Th Ánh Tuyt (ng Ch biên), Hng dn t chc thc hin chng trình giáo dc mm non nhà tr, mu giáo bé (3 — 4 tui), mu giáo nh (4 — 5 tui), mu giáo ln (5 — 6 tui), Nxb Giáo dc Vit Nam, 2009. 4. Hoàng Công Dng, ng dao và trò chi dân gian cho tr mm non , Nxb Giáo dc Vit Nam, 2010. 5. Lê c Sang, Hoàng Công Dng, Trnh Hoài Thu, Giáo trình Âm nhc và Múa dành cho h Cao ng S phm Mm non, Nxb Giáo dc, 2008. 6. Hoàng Vn Yn, Trò chi âm nhc cho tr mm non, Nxb Giáo dc, 2007. 7. Vin Chin lc và Chng trình giáo dc, Tuyn chn trò chi, bài hát, th ca, truyn, câu theo ch Tr Nhà tr, Tr 3 — 4 tui, Tr 4 — 5 tui. Tr 5 — 6 tui, Nxb Giáo dc, 2008. 8. Vin Chin lc và Chng trình giáo dc, i mi hình thc t chc các hot ng giáo dc tr mu giáo theo hng tích hp ch , Nxb Giáo dc, 2007. 9. Vin chin lc và Chng trình giáo dc, T chc hot ng âm nhc cho tr mm non theo hng tích hp, Nxb Giáo dc, 2007. 10. Jang Young Soog, Hng dn hot ng Âm nhc, Th dc, To hình cho tr mm non , Nxb Giáo dc Vit Nam, 2010. 11. Australian Government Department of Education, Employment and Workplace, Belonging, Being & Becoming (The Early Years Learning Framework for Australia), Commonwealth of Australia, 2009. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN THẨM MĨ | 59
52. 12. Mary Hohmann and David P. Weikart, Educating young children: Active learning practices for preschool and child care programs, Publication of the High/Scope Press, USA, 1995. 13. Using songs and music education techniques in your toddler/preschool storytime. 60 | MODULE MN 25