Module THPT 22: Sử dụng một số phần mềm dạy học - Trần Trung

Nội dung text: Module THPT 22: Sử dụng một số phần mềm dạy học - Trần Trung

1. TRẦN TRUNG MODULE THPT 22 Sö dông mét sè phÇn mÒm d¹y häc | 155
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Vic phát trin nng lc ng dng CNTT vào dy hc nói chung và s dng PMDH nói riêng là mt mc tiêu quan trng trong bi dng thng xuyên cho GV THPT áp ng chun ngh nghip hin nay. Tài liu này s làm rõ mt s khái nim liên quan n PMDH và xác nh các dng PMDH, xut tiêu chí la chn PMDH, quy trình s dng có hiu qu PMDH và yêu cu v k nng CNTT ca GV, ánh giá mt tit hc có s dng PMDH. c bit, tài liu tp trung hng dn s dng các PMDH chung và mt s PMDH theo môn hc trng THPT. Tài liu này vit theo hình thc module t hc có hng dn, GV t bi dng vi h thng trang thit b gm máy vi tính ã c cài t mt s PMDH cn thit. Module này có 15 tit (trong ó 10 tit t hc và 5 tit hc tp trung trên lp). hc tt ni dung module này, GV cn phi có hiu bit c bn v ng dng CNTT trong dy hc và k nng s dng TBDH hin i. B. MỤC TIÊU TÀI LIỆU 1. MỤC TIÊU CHUNG Giúp GV THPT s dng thành tho mt s PMDH chung và PMDH theo môn hc. 2. MỤC TIÊU CỤ THỂ 2.1. Về kiến thức Hiu rõ vai trò ca PMDH và cn c ánh giá hiu qu s dng PMDH; bit phân loi PMDH và xác nh các tiêu chí la chn PMDH phù hp vi yêu cu môn hc. 2.2. Về kĩ năng Khai thác có hiu qu mt s PMDH chung và PMDH theo môn hc. 2.3. Về thái độ Tích cc ng dng CNTT trong i mi PPDH trng THPT. 156 | MODULE THPT 22
3. C. NỘI DUNG THÔNG TIN NGUỒN PMDH là phn mm ng dng c dùng trong quá trình dy hc vi khi lng thông tin chn lc, phong phú và có cht lng cao; giúp vic hc tp ca HS c din ra sinh ng, hp dn, d tip thu và GV có iu kin dy hc phân hoá, cá th hoá nhm nâng cao tính tích cc, ch ng và sáng to ca mi HS; to iu kin thun li cho vic ging dy ca GV và vic tìm hiu, t hc phù hp vi nhu cu, hng thú, nng lc, s thích ca tng HS. Do ó PMDH là phng tin quan trng góp phn thc hin c nhng i mi cn bn v ni dung, PPDH nhm hình thành HS nng lc làm vic, hc tp mt cách c lp, thích ng vi xã hi hin i. Nội dung 1 VAI TRÒ CỦA PHẦN MỀM TRONG DẠY HỌC Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm phần mềm dạy học THÔNG TIN CƠ BẢN Theo H S àm [2], phn mm (Software) là chng trình c lp trình và cài t vào máy tính ngi dùng iu khin phn cng (Hardware) hot ng nhm khai thác các chc nng ca máy tính và x lí c s d liu. Trong lnh vc giáo dc, ngoài nhng phn mm c cài t trong các máy vi tính (h iu hành, ng dng, qun lí d liu, ) còn có nhng phn mm công c c GV s dng, khai thác nhm nâng cao hiu qu quá trình dy hc, gi là PMDH: nh phn mm son bài ging in t, phn mm thí nghim, phn mm toán hc, phn mm thi trc nghim, PMDH vi khi lng thông tin chn lc, phong phú và có cht lng cao hn hn các loi phng tin truyn thng khác (sách, báo, tranh nh, bn , phim èn chiu, ). PMDH có th c tra cu, la chn, sao chép, in n, thay i tc hin th mt cách nhanh chóng, d dàng SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 157
4. theo ý mun ca ngi s dng. Vì vy to iu kin thun li cho vic ging dy ca GV và vic tìm hiu, t hc phù hp vi nhu cu, hng thú, nng lc, s thích ca tng HS. Bên cnh ó PMDH còn có kh nng thông báo kp thi các thông tin phn hi, kt qu hc tp, nguyên nhân sai lm, ca HS mt cách khách quan và trung thc. Do ó PMDH là phng tin dy hc quan trng to iu kin thc hin c nhng i mi cn bn v ni dung, PPDH nhm hình thành HS nng lc làm vic, hc tp mt cách c lp, thích ng vi xã hi hin i [3], [11]. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và da vào hiu bit ca bn thân thc hin mt s nhim v sau: 1. Bn hiu PMDH là gì? 2. Hãy k tên mt s PMDH mà bn bit hoc ã s dng. 158 | MODULE THPT 22
5. Hoạt động 2: Tìm hiểu những tác động của phần mềm dạy học đến quá trình dạy học THÔNG TIN CƠ BẢN Theo ào Thái Lai [8], PMDH có tác ng tích cc ti các thành t ca quá trình dy hc: — Tác ng ti ni dung dy hc: Khác vi dy hc truyn thng, ni dung dy hc bao gm toàn b nhng tri thc trong SGK, dy hc có s h tr ca PMDH, ni dung dy hc bao gm toàn b nhng tri thc ã c tinh gin, cô ng, ch yu nht ca chng trình, ng thi nó còn bao gm nhng tri thc có tính cht m rng, cung cp thêm các tài liu phong phú, a dng, gn nh, tu theo các mc nhn thc khác nhau. Toàn b ni dung môn hc c trc quan hoá di dng vn bn, s , mô hình, hình nh, âm thanh, và c chia thành các n v tri thc tng i c lp vi nhau. — Tác ng ti PPDH: Các PPDH truyn thng (thuyt trình, vn áp, ) khó thc hin c cá th hoá quá trình dy hc, ng thi vic kim tra, ánh giá khó thc hin c thng xuyên, liên tc i vi tt c HS. PMDH to ra môi trng hc tp mi — môi trng hc tp a phng tin có tác dng tích cc hoá hot ng nhn thc ca HS, tng cng s tng tác gia các thành t ca quá trình dy hc, c bit là s tng tác gia thy — trò, gia ngi hc — máy. ng thi, PMDH có kh nng to ra s phân hoá cao trong dy hc. Vi PMDH, HS t la chn ni dung hc tp, nhim v hc tp theo tin riêng ca mình, phù hp vi nhu cu và kh nng ca tng HS, qua ó hình thành cho HS kh nng t hc, t nghiên cu. Nh có s h tr ca PMDH, quá trình hc tp ca tng HS c kim soát cht ch. Vi các phn mm m, GV có th t xây dng, t thit k nhng bài ging, bài tp cho phù hp i tng HS, cho phù hp nng lc chuyên môn ca mình. Nh ó có th ch ng ci tin hoc i mi PPDH mt cách tích cc bt kì tình hung nào, ni nào có máy tính in t. Mt phn mm dy hc, vi nhiu công c trình din, chúng ta có th thit k nên mt bài ging hoàn chnh theo úng ý riêng ca mi GV mt cách rõ ràng vi nhng hình nh sng ng và màu sc theo ý mun SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 159
6. cho tng bài dy. Nh ó GV có th hn ch ti a thi gian ghi bng thay vào ó là làm vic trc tip vi HS. Vi k thut ho tiên tin, chúng ta có th mô phng nhiu quá trình, hin tng thc t mà khó có th a ra cho HS thy trong mi tit hc. — Tác ng ti hình thc dy hc: i vi quá trình dy hc truyn thng, GV s dng hình thc dy hc ng lot là ch yu, ôi khi có kt hp vi các hình thc dy hc khác nh hình thc tho lun nhóm, hình thc Seminar, tham quan hc tp Vic s dng PMDH trong t chc hot ng nhn thc cho HS làm cho các hình thc t chc dy hc nh dy hc ng lot, dy hc theo nhóm, dy hc cá nhân có nhng i mi và vic kt hp gia các hình thc dy hc này nhun nhuyn hn. Vi PMDH, hot ng dy và hc không còn ch hn ch trng — lp, bài — bng na, mà cho phép GV có th dy hc phân hoá theo i tng, HS hc theo nhu cu và kh nng ca mình. PMDH giúp HS t hc ti trng hoc ti nhà bng hình thc trc tuyn nâng cao trình nhn thc phù hp vi kh nng cá nhân. — Tác ng ti phng tin dy hc: Vic s dng PMDH s to iu kin vic hc tp ca HS c din ra sinh ng, hp dn, d tip thu, giúp cho GV có iu kin dy hc phân hoá, cá th hoá nhm nâng cao tính tích cc, ch ng và sáng to ca mi HS. — Tác ng ti kim tra, ánh giá: Vic làm bài thi bng PMDH s giúp HS tng cng k nng t kim tra, m bo tính khách quan, công bng trong thi c, tránh c nhng nh hng khách quan (b khin trách, chê ci, ), tìm c nhng nguyên nhân sai lm và cách khc phc. Cung cp thông tin phn hi kp thi iu chnh phng pháp dy và hc. — Tác ng ti k nng ca HS: Vi PMDH, HS c hot ng trong môi trng dy hc mi, giàu thông tin làm tng k nng giao tip, kh nng hp tác và nng lc CNTT. Vì vy PMDH góp phn hình thành c k nng hc tp có hiu qu cho HS. Do HS chim lnh tri thc ã c cô ng, tinh gin nên thi gian dành cho lnh hi lí thuyt gim i nhiu, thi gian luyn tp c tng lên. Nh vy HS c hot ng nhiu hn, rèn luyn k nng thc hành nhiu hn và t duy suy ngh nhiu hn. 160 | MODULE THPT 22
7. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và chia s vi ng nghip thc hin mt s nhim v sau: Trình bày nhng tác ng ca PMDH n quá trình dy hc. — n ni dung dy hc: — n PPDH: — n kim tra, ánh giá: SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 161
8. — n k nng ca HS: ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 1 Chn áp án úng: Câu 1: PMDH có tác ng n vic: A. i mi các thành t trong quá trình dy hc. B. i mi PPDH. C. i mi ni dung dy hc. D. i mi hình thc dy hc. Câu 2: Vic s dng PMDH ã to iu kin : A. Vic hc tp ca HS din ra sinh ng, hp dn, d tip thu. B. Giúp GV có iu kin dy hc phân hoá, cá th hoá. C. Có th mô phng nhiu quá trình, hin tng thc t. D. C 3 ý A, B, C u úng. ĐÁP ÁN: Câu 1: A Câu 2: D 162 | MODULE THPT 22
9. Nội dung 2 MỘT SỐ CÁCH PHÂN LOẠI PHẦN MỀM DẠY HỌC Hoạt động 1: Tìm hiểu những căn cứ để phân loại phần mềm dạy học THÔNG TIN CƠ BẢN Có mt s cách phân loi PMDH da trên nhng cn c sau [11]: — Cn c vào mã ngun: Gm có phn mm mã ngun m (nh phn mm Moodle, GeoGebra ) và phn mm mã ngun óng (nh phn mm MicroSoft PowerPoint, Geometry SketchPad,, ). — Cn c vào tính kinh t: Gm có phn mm min phí (nh phn mm TestPro, FreeMind, ) và phn mm thng mi (nh phn mm ViOLET, Lectora, ). — Cn c vào ni dung: PMDH dùng chung (nh phn mm LectureMaker, Adobe Presenter, ) và PMDH theo môn hc (nh phn mm toán hc Maple, phn mm ting Anh English Study, ). NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và da vào hiu bit ca mình thc hin mt s nhim v sau: Nêu nhng cách phân loi PMDH mà bn bit. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 163
10. Hoạt động 2. Phân loại phần mềm dạy học theo môn học THÔNG TIN CƠ BẢN Ngoài các cách phân loi phn mm nh trên, nu cn c vào chc nng ca phn mm có th phân loi PMDH tng môn hc nh sau [12]: 1. Phần mềm luyện tập và thực hành ây là dng n gin nht c dùng gii thiu cho ngi hc mt lot bài tp mà h phi làm bng cách a vào mt câu tr li hay mt áp s. Máy tính xác nh xem câu tr li ca HS là úng hay sai. Nó có th cung cp mt vài thông tin phn hi v câu tr li ca HS, ví d nh mt li chúc mng (nu HS làm úng), mt li chia bun (nu HS làm sai) hoc mt câu tr li chung chung nào ó nu máy không nhn dng c câu tr li. Mc khó d ca bài tp là ph thuc vào kh nng ca HS, tc là nu HS làm tt và nhanh nhng bài tp trc thì bài tp k tip s khó hn, ngc li thì phn mm s a ra nhng bài tp d hn. Các chng trình luyn tp thng gp nht là các chng trình trc nghim khách quan dng câu hi úng sai hoc dng câu hi có nhiu câu chn. GV có th da vào chng trình hc ca HS son ra mt b câu hi trc nghim và a vào máy tính. Trong các chng trình trc nghim, HS có th tr li bng cách gõ vào các ch cái hoc s hoc gõ mt câu tr li hoàn chnh. Ngày nay, vi s phát trin ngày càng mnh ca các h thng a phng tin, ngi ta ã m ra nhiu cách thc tr li mi cho ngi hc và ang hng ti mt công ngh giao tip bng ting nói. im c trng ca chng trình luyn tp và thc hành là cung cp cho HS mt kh nng luyn tp vô thi hn và theo mt tc mà HS có th iu khin c. Khi HS tr li sai thì máy có th gi ý HS có th t tìm ra câu tr li úng hoc gii thích các lí do dn n sai lm ca HS. Nu HS có quá nhiu ln sai trong mt câu hi thì máy s buc HS làm li nhng câu hi tng t. Sau ó, da vào kt qu ca các câu tr li ca HS mà chng trình s tip tc a ra nhng bài tp khác. 2. Phần mềm gia sư Phn mm gia s là nhng phn mm mà HS có th s dng trong hoc ngoài gi lên lp c lp tìm kim và chim lnh nhng ni dung tri 164 | MODULE THPT 22
11. thc ã c cài sn trong mã chng trình. Vi mt phn mm gia s, máy vi tính s óng vai trò ca mt thy giáo cung cp cho HS không ch nhng n v kin thc theo ni dung ca các chng trình hc c quy nh bi nhà trng mà còn xác nh c nhng nhu cu và thích thú cá nhân ca HS quyt nh cách thc r nhánh (Branch) qua h thng tài liu hc tp ã c cu trúc trc trong mã chng trình. Các phn mm gia s c dùng nhiu trong trng hp HS không có iu kin lên lp hoc thi gian lên lp không cp n nhng ni dung mà phn mm có th cung cp. thit k nhng phn mm gia s ngi thy giáo phi d kin trc nhng mu i thoi mà h có th gp phi i vi HS trong nhng iu kin khác bit và quyt nh quy cách x lí phù hp vi tin trình hc tp ca HS. Sau ó, nhng quy cách này s c a vào mã chng trình nh là nhng lut (Rule) sao cho máy tính có th s dng nhng lut này ng x nhng tình hung có th xy ra nh là mt gia s thc th. T nguyên tc thit k này ta có th thy rõ rng mt máy tính không th nào thay th hoàn toàn ngi thy giáo là con ngi bi s hn ch v mt kin thc và kinh nghim s phm ca ngi lp trình. Tuy nhiên, vi nhng thành tu hin ti ca lnh vc trí tu nhân to (Artificial Intelligence) ngi ta có th hi vng vào nhng phn mm thông minh hn. c trng th nht ca các phn mm gia s là kh nng cung cp nhanh, chính xác thông tin v mt vn tu ý khi c yêu cu. V mt nguyên tc, s lng các vn mà phn mm có kh nng cung cp thông tin là không gii hn. (Phm vi này ch b gii hn bi dung lng ca b lu tr trên máy tính). c trng th hai ca các phn mm gia s là tính áp ng cao i vi tng i tng HS. Trong mt chng mc nào ó, nh áp dng nhng thành tu ca trí tu nhân to, phn mm gia s có th ra và iu chnh tin trình hc tp ca tng HS v mt ni dung cng nh tc da trên c s các thông tin v HS mà phn mm thu thp c thông qua vic “giao tip” vi HS. Mt c trng na ca các phn mm gia s là HS có th chn cho mình mt tin trình hc tp riêng tu theo vào mc ích hc tp ca mình. HS có th hc tt c các SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 165
12. n v kin thc và theo trình t mà phn mm a ra trong phm vi ã c lp trình hoc cng có th ch hc mt s ni dung và theo mt trình t do chính HS ra cho bn thân. 3. Phần mềm mô phỏng Trong dy hc, phn mm mô phng to iu kin cho HS nghiên cu mt cách gián tip các h thng hoc hin tng ca th gii thc. Nhng phn mm mô phng c s dng trong nhng trng hp HS (hoc GV) không th tin hành các thí nghim thc vì nhiu lí do khác nhau. Khi thit k các phn mm mô phng, các nhà lp trình to nên mt h thng các i tng, hin tng, quá trình theo các lí thuyt ã c xut bi các nhà khoa hc và ã c thc t kim nghim mà các lí thuyt này phn nh bn cht ca hin tng, quá trình c mô phng. Trong các phn mm mô phng, các mi quan h có tính quy lut ca các i tng, hin tng, quá trình c a vào nh là mt tp hp các quy tc, công thc, phng trình mà các tham s ca chúng có th iu khin c. S dng các phn mm mô phng, HS ch cn thc hin mt s thao tác hoc a ra mt s câu lnh nào ó và quan sát hin tng, quá trình cn nghiên cu trên màn hình ca máy tính. Thông thng, mt phn mm mô phng ch tp trung vào mt hin tng hay quá trình n l cn nghiên cu nhng cng có th có nhng h phn mm mô phng cho phép nghiên cu, quan sát mt nhóm các hin tng, quá trình. Hin nay ã có ngày càng nhiu các h thng mô phng rt phong phú và a dng. 4. Phần mềm mô hình hoá Mô hình hoá các hin tng, quá trình là quá trình tng t nh quá trình mô phng. Tuy nhiên, gia hai loi phn mm vn có im khác nhau c bn. Trong khi phn mm mô phng c thit k sao cho ngi hc ch có th quan sát các hin tng, quá trình hoc thay i mt s tham s tham gia vào din bin ca hin tng, quá trình mà không cn phi bit v h thng các nguyên lí, quy lut, quy tc n giu bên trong mã ngun ca phn mm thì phn mm mô hình hoá HS 166 | MODULE THPT 22
13. hu nh phi t mình vn dng nhng nguyên lí, quy lut, quy tc ó theo mt cách thc phù hp “tái to” li hin tng, quá trình. Nhim v ca các nhà lp trình trong khi thit k các phn mm h tr cho vic mô hình hoá là to ra cho ngi s dng mt b công c n gin, d s dng nhng có tính chính xác cao ngi s dng có th dùng nó mà to ra nhng mô hình cho các h thc cn nghiên cu. B công c ó có th c s dng di dng các b son tho và biên dch chng trình hoc di dng các b son tho ho. Mt dng phn mm c thit k gn ging vi phn mm dùng xây dng mô hình ó là phn mm tng tác. Các h thng tng tác da trên c s tri thc c xây dng giúp cho HS kim tra, vn dng h thng tri thc ca mình v mt h thng s vt, hin tng thông qua vic áp dng các phng trình, các quy lut ã c hc vào vic lp ra mt tp hp các lnh cho máy tính máy tính iu khin hot ng ca h thng ó. H thng tng tác trên c s tri thc có th kt hp vi các h chuyên gia cung cp nhng hng dn và gii thích cn thit hoc dn dt HS chim lnh tri thc, hoc giúp cho HS xây dng mô hình v kin thc ca mình v mt vn nào ó. Phn mm này to iu kin cho HS tham gia vào hot ng tích cc chim lnh tri thc theo quan im “cách tt nht hc mt vn là dy nó”. 5. Phần mềm tính toán Phn mm tính toán là nhng phn mm phc v cho vic x lí d liu di dng s ca HS. Các phn mm này có th s dng trong quá trình gii bài tp ca HS. Các phn mm tính toán có th c tìm thy di dng các chng trình “b túi” thc hin nhng phép tính không my phc tp hoc biu din d liu dng s di các dng biu , th khác nhau. Mt s phn mm tính toán khác có tính chuyên dng hn và cung cp cho ngi s dng nhiu kh nng tính toán hn nh Maple, Mathematica cng ã c sn xut và ã c nhiu HS, sinh viên s dng trong quá trình hc tp ca mình. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 167
14. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và chia s vi ng nghip thc hin mt s nhim v sau: 1. Nêu các PMDH b môn bn dy ca trng THPT ni bn công tác. 2. Làm rõ s ging nhau, khác nhau gia phn mm mô phng và phn mm mô hình hoá. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 2 Câu 1: Bn hãy cho bit th nào là phn mm công c h tr dy hc môn hc? Câu 2: Hãy k tên mt s PMDH theo môn hc mà bn ging dy. 168 | MODULE THPT 22
15. THÔNG TIN THAM KHẢO Câu 1: Theo quan im s dng phn mm nh phng tin dy hc, cn c vào chc nng ca phn mm mà có th phân loi PMDH thành hai dng: Phn mm công c h tr dy hc môn hc và PMDH theo môn hc. Trong ó, phn mm công c h tr dy hc môn hc: Là nhng phn mm tin ích dùng h tr GV thit k ni dung bài ging nhm truyn ti kin thc mt cách thun li n HS, nh MindMap, LectureMaker, ViOLET, Câu 2: PMDH theo môn hc: Là nhng phn mm chuyên dùng dy hc nhng kin thc môn hc ó (ví d các PMDH môn Toán nh Maple, Cabri, Graph, Geogebra, ; PMDH môn Vt lí nh Galileo, Crocodile Phisics, ; PMDH môn Hoá hc nh PL Table, Crocodile Chemistry, ; PMDH môn ting Anh nh Home4English, Grammar, English Study, ). SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 169
16. Nội dung 3 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHẦN MỀM DẠY HỌC Hoạt động 1: Tìm hiểu tiêu chí đánh giá và lựa chọn phần mềm dạy học THÔNG TIN CƠ BẢN ánh giá và la chn mt PMDH, GV có th xác nh mt s tiêu chí c bn nh sau [8]: 1. Đánh giá về khía cạnh sư phạm — Ni dung phù hp chng trình ca môn hc. Không có các kin thc ngoài phm vi chng trình, m bo c chun kin thc ã quy nh; các vn a ra khp vi mt b SGK ã c B Giáo dc và ào to ban hành; — Phn khi lng kin thc trong chng trình mà phn mm m bo h tr: Mt mch kin thc ca mt cp hc tr lên hoc mt môn hc cho trn mt lp; mt chng; mt bài hc hoc vài bài hc; mt phn ca bài hc. — To môi trng hc tp cho HS: ch ng, tích cc và sáng to. HS có th tác ng lên các i tng trên màn hình, s dng chut và bàn phím to ra mt s sn phm (hình v, s, s , ). — Có th dùng cho các giai on hc tp khác nhau: hình thành kin thc, cng c rèn luyn k nng, vn dng kin thc và kim tra ánh giá. — Phn mm a ra mt môi trng thích hp và u vit hn các loi môi trng hot ng truyn thng khác. To môi trng hot ng cho HS: ch ng, tích cc và sáng to. — m bo h tr tt vic ánh giá và phát huy t ánh giá ca HS. — H tr hot ng sáng to ca GV và HS: GV và HS có th có nhng b sung c th phù hp i tng HS ca mình. — Phù hp c im tâm sinh lí ca HS: không quá ti ni dung kin thc, không gây cng thng v tâm lí (trong thit k giao din, b trí màn hình, thit k âm thanh, màu sc, ). 170 | MODULE THPT 22
17. — Có h tr giúp HS trong khi gii quyt các vn tri thc khi hot ng (khi HS gp khó khn v k thut s dng máy hoc khi gii quyt các vn ni dung hc, máy tính có th tr giúp HS vt qua c nhng thi im khó khn này bng các câu gi ý hoc ch dn c th. Có thông tin phn hi kp thi trong quá trình HS hot ng). Luôn có các thông tin phn hi: khen, ng viên, cho li nhn xét Có ánh giá và h tr t ánh giá ca HS. — Lu gi kt qu hc tp ca HS: Cho phép lu tên HS và kt qu hc tp, thi gian và ch hc ca HS. Có th lu gi quá trình làm vic nghiên cu. 2. Đánh giá về khía cạnh công nghệ phần mềm — Ngôn ng s dng là ting Vit. — Giao din ca phn mm là giao din ho, m bo giao din thân thin (âm thanh, màu sc, kênh hình, kênh ch trên màn hình). — D cài t, d s dng. Có th dùng c bàn phím và chut. — Có tài liu hng dn s dng (trên giy và trên máy). — Phn mm có tính m, kh nng tng thích, tng tác và chia s thông tin vi các phn mm khác, cho phép ngi s dng thay i cp nht ni dung phù hp vi tình hung c th. — Gn, chy trên mng và máy n l, tng thích công ngh Internet. Có kh nng kt hp vi các phng tin dy hc khác nh video, Cassette, phim nha, — Chy c trên các máy tính th h khác nhau, trên các h iu hành thông dng khác nhau, có mã ngun m. — m bo tính an toàn v d liu, kh nng bo mt. — Có th phát trin và c nhà sn xut bo h lâu dài, d nâng cp v sau. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và chia s vi ng nghip thc hin mt s nhim v sau: SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 171
18. Làm rõ các tiêu chí ánh giá và la chn PMDH trng THPT. — V khía cnh s phm: — V khía cnh công ngh phn mm: 172 | MODULE THPT 22
19. Hoạt động 2: Đánh giá giờ dạy có ứng dụng công nghệ thông tin THÔNG TIN CƠ BẢN Trong các phiu ánh giá gi dy hin nay trng THPT thng gm các tiêu chí nh sau: TT Các tiêu chí im s 1 Chính xác, khoa hc (quan im, lp trng chính tr). 2 m bo tính h thng, ni dung, làm rõ trng tâm. 3 Liên h vi thc t, có tính giáo dc 4 S dng phng pháp phù hp vi c trng b môn, tit dy. 5 Kt hp tt các phng pháp trong các hot ng dy và hc. 6 S dng và kt hp tt các phng tin, TBDH phù hp vi ni dung ca kiu bài. 7 Trình bày bng hp lí, ch vit, hình v, li nói rõ ràng, chun mc, giáo án hp lí. 8 Thc hin linh hot các khâu lên lp, phân phi thi gian hp lí. 9 T chc và iu khin HS hc tp tích cc, ch ng, phù hp, HS hng thú hc tp 10 a s HS hiu bài, nm vng trng tâm, bit vn dng kin thc. Trong ó im ti a ca mi tiêu chí ánh giá là 2 im, có th ánh giá n im l 0,5 im. Tuy nhiên, có nhiu ý kin khác nhau v ánh giá hiu qu vic s dng phng tin, TBDH nói chung (tiêu chí 6) và ng dng CNTT trong dy hc nói riêng. Còn có tit hc s dng bài ging in t rt hp dn nhng hiu qu s phm không cao, HS ch theo dõi các hình nh chiu trên màn hình, cha kt hp ghi chép v và tt nhiên SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 173
20. không có các hot ng hc tp cá nhân. Vì vy cn có nhng ánh giá nh hng cho vic ng dng CNTT vào dy hc trong nhà trng có hiu qu [8]: — ánh giá vic la chn ch ng dng CNTT: Trong toàn b chng trình, không phi bt c ch nào cng phi ng dng CNTT. Trong trng hp ch dy hc ch cn ti các thit b truyn thng thì dt khoát không s dng CNTT. Vic s dng CNTT s không ch tn kém mà có kh nng làm gim cht lng tit dy hc. Tit hc c la chn phi có tình hung dy hc trong ó vic ng dng CNTT em li hiu qu hn hn truyn thng. — ánh giá vic la chn PMDH: Khi ã xác nh ch cn ng dng CNTT&TT, s có nhiu PMDH có th s dng phc v tit dy hc này. GV cn cn c vào u, nhc im ca tng PMDH và i chiu vi các yêu cu ca tit hc c th mà quyt nh la chn PMDH tt nht hin có. Vic chn PMDH cha thích hp cng nh hng ln ti cht lng dy hc. Mi PMDH yêu cu k nng s dng riêng, chúng có h thng giao din, h thng các menu và có th vin d liu tng ng. GV cn nm vng các thao tác s dng chính PMDH này. Không nhng th, GV cn hiu rõ nhng tình hung s phm s dng PMDH này. — ánh giá k nng t chc hot ng hc tp ca HS: Trong các tình hung dy hc có s dng PMDH, GV phi có k nng t chc hot ng hc tp cho HS: t chc hc tp ng lot, hc tp theo nhóm hoc hc tp cá nhân mt cách phù hp. Bit s dng PMDH trong vic i mi PPDH. c bit lu ý n các PPDH mi nhm tích cc hoá hot ng ca HS. PMDH c s dng úng lúc, úng ch, úng cng , trong trng hp ch cn các phng tin dy hc r tin hn thì không lm dng CNTT. — ánh giá hiu qu cui cùng: ây là tiêu chí ánh giá ht sc quan trng. Tiêu chí yêu cu phi xác nh là hiu qu ca tit dy hc. HS hng thú hc tp hn, thc s hot ng tích cc trong hc tp. Kin thc, k nng t c qua tit dy hc có CNTT phi tt hn khi ch dy bng các phng tin truyn thng. 174 | MODULE THPT 22
21. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và da vào kinh nghim thc tin ca trng THPT ni bn ang công tác thc hin mt s nhim v sau: 1. Bn hãy lit kê các tiêu chí ánh giá và cách cho im gi dy ca trng THPT ni bn ang công tác. 2. Ch ra nhng u im, hn ch ca cách ánh giá gi dy ca trng THPT ni bn ang công tác. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 175
22. 3. Bn hãy xut các tiêu chí ánh giá gi dy trng THPT. Hoạt động 3: Tìm hiểu yêu cầu kĩ năng công nghệ thông tin đối với giáo viên trung học phổ thông THÔNG TIN CƠ BẢN Trc tiên, ngi GV phi có ý thc, nhit huyt, sáng to và kiên trì ng dng CNTT trong trin khai dy hc môn mình ph trách. Không nhng th, GV phi bit truyn cho HS nhit huyt ó, bit t chc HS cách thc ng dng CNTT trong quá trình hc tp. Mt im ht sc quan trng là: thông qua t chc hot ng ng dng CNTT, GV s giúp HS có nhng tri thc và k nng v CNTT, có phng pháp hc trong iu kin mi. 176 | MODULE THPT 22
23. Mun th, GV phi có nhng kin thc, k nng v CNTT&TT c bn. Mt s yêu cu di ây c coi là quan trng i vi hot ng ngh nghip ca ngi GV trong giai on hin nay [8]. — Kin thc CNTT c bn: Mun s dng c CNTT phc v công vic ca mình, trc ht ngi GV cn có nhng kin thc c bn v tin hc, các k nng s dng máy tính và mt s thit b CNTT thông dng nht. Chng hn, cn bit s b v cu to máy tính, mt s kin thc ban u v tin hc nh: khái nim v h iu hành, tp tin, th mc, ng dn, a, GV cn có k nng s dng các lnh ca mt h iu hành c th (nh h iu hành Windows chng hn) iu khin máy tính phc v công vic ca mình: các lnh xem th mc, to lp th mc mi, chép và xoá tp, chép và xoá th mc, lnh duyt a, lnh nh dng a, Các k nng s dng mt vài phn mm tin ích tr giúp x lí a và các thông tin trên a, bit s dng các chng trình chng virus bo v máy tính. Máy tính s thc s là mt ngi tr giúp hoàn ho, nu ngi GV bit s dng nó thc hin mt s công vic thng nht nh tính toán, thng kê s liu, son tho vn bn, lp k hoch và kim soát kt qu thc hin k hoch, mun vy, GV cn có k nng s dng các phn mm c bn nh: son tho vn bn, phn mm trình din PowerPoint, bng tính in t, phn mm qun lí công vic Trong th gii hin i, Internet ã tr nên mt công c không th thiu trong hot ng ngh nghip ca ngi GV. Các k nng s dng Internet s giúp ngi GV trong tìm kim thông tin, trong trao i vi HS, ng nghip Ngi GV cn am hiu các quy nh v o c, lut pháp trong quá trình ng dng CNTT nói chung nh s hu trí tu, lut bn quyn — K nng din t ý tng bng công c CNTT Nng lc trình bày, din t t tng là ht sc quan trng. Mun giao tip vi bn bè, ng nghip, bn cn bit cách din t d hiu, hp dn, bit trình bày ý tng ca mình mt cách rõ ràng và thuyt phc. Trong thi kì hin i, không nhng ch din t bng li, mà còn phi trình bày, din t ý tng bng công c CNTT. Vì th GV cn có các k nng trình SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 177
24. bày ý tng di dng mt tài liu in t — mt tài liu tích hp các thành phn khác nhau: vn bn, nh ho, âm thanh, video — K nng to ra các sn phm tích hp dng Multimedia Các tài liu vn bn và các sn phm khác nh th, hình nh, on phim, âm thanh thng c tích hp trong mt tài liu. Các sn phm này thng là kt qu nghiên cu trong quá trình dy hc hoc trong các sinh hot nhóm chuyên môn. Nh vy, ngoài kh nng to ra vn bn, GV cn bit cách thu thp các d liu cn thit nh các on phim video, các on âm thanh, hình nh và tích hp nó trong mt sn phm trình din. — K nng s dng các PMDH trong chuyên môn PMDH to ra môi trng hc tp mi cho HS, giúp HS khám phá, gii quyt vn , sáng to. Có nhiu PMDH khác nhau c bán trên th trng, ngi GV cn bit c PMDH nào là tt, cn thit cho môn hc ca mình. Vi tng PMDH, cn bit la chn tình hung s dng phn mm dy hc có hiu qu. Hin nay, nhiu PMDH b lm dng quá nhiu do GV cha am hiu v các yêu cu s phm i vi vic ng dng CNTT trong dy hc. Mt khác, GV cn bit cách thc t chc hot ng hc tp cho HS trong môi trng CNTT. GV tng môn hc cng cn có k nng s dng CNTT trong các tình hung s phm in hình ca môn hc. Chng hn vi môn Toán, do c thù riêng ca mình có các tình hung in hình cn quan tâm nh: s dng PMDH dy hc nh ngha toán, s dng PMDH dy hc nh lí toán, s dng PMDH dy hc gii toán, Vi các môn nh Vt lí hc và Hoá hc, cn lu ý n tình hung s dng các phn mm mô phng, s dng các thí nghim o trong dy hc, GV cng cn bit kt hp ti u các TBDH truyn thng vi CNTT trong dy hc, kh nng s dng CNTT ánh giá kt qu hc tp ca HS. — K nng s dng các công c tr giúp to ra các sn phm PMDH cá nhân Các PMDH dù có cht lng cao n âu cng không th thích ng ht vi mi trng hp riêng l ca quá trình dy hc. Trong môi trng dy 178 | MODULE THPT 22
25. hc a dng, vi các i tng HS rt khác nhau, GV có th t to ra các PMDH ca riêng mình. Hin nay, có nhiu phn mm công c dành riêng cho GV nhm h tr to ra các PMDH cá nhân (nh phn mm công c Violet chng hn). Các phn mm công c này d s dng vì th ch cn mt vài ngày t hc hoc uc hng dn, GV có th làm ch c công c ó trong công tác chuyên môn. GV cn có k nng s dng mt phn mm công c nào ó và có kh nng to ra các PMDH cá nhân phc v vic dy hc mt s chng, bài thuc b môn mình ph trách. — K nng ng dng CNTT khi giao tip trong chuyên môn dành cho GV Ngi GV cn có thói quen làm vic vi ng nghip thông qua các trang Web. Nhiu ch dy hc khó, các PPDH mi có th c tho lun trên din àn in t. GV cn bit cách to ra các tài liu trao i vi ni dung, hình thc phù hp trong ó có th tích hp các yu t vn bn, âm thanh, hình nh vào mt sn phm thông tin ng ti trên các din àn dy hc. GV cn có ý thc và cách thc làm vic vi HS thông qua các hp th in t: ra bài tp v nhà, nhc nh công vic, gii áp các thc mc cá nhân Ngoài ra, GV cng cn s dng c Internet trong hot ng giao tip vi các i tác quan trng khác nh ph huynh HS, các nhà qun lí giáo dc và các lc lng xã hi có liên quan khác. Hin nay, ã có mt s GV s dng trang web ca trng hoc t to ra trang web riêng trao i vi ng nghip, vi HS và ph huynh. Nhng yêu cu t ra v CNTT vi ngi GV không nhiu, bc u nên t ra các yêu cu ti thiu, sau ó tng bc b sung, nâng cao yêu cu. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và chia s vi ng nghip thc hin mt s nhim v sau: Phân tích làm rõ nhng yêu cu v kin thc và k nng CNTT i vi GV THPT trong ng dng CNTT&TT vào bài ging. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 179
26. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 3 Câu 1: Trong các tiêu chí ánh giá gi dy có ng dng CNTT&TT, tiêu chí nào c coi là quan trng nht? Vì sao? Câu 2: Vic la chn ch (tit hc) có ng dng CNTT&TT phi tha mãn nhng iu kin gì? THÔNG TIN THAM KHẢO: Câu 1: Trong các tiêu chí ánh giá gi dy có ng dng CNTT&TT, tiêu chí ánh giá hiu qu cui cùng c coi là quan trng nht. Vì tiêu chí này yêu cu phi xác nh hiu qu ca tit dy hc. HS phi hng thú hc 180 | MODULE THPT 22
27. tp hn, hot ng tích cc hn. Kin thc, k nng t c qua tit dy hc có ng dng CNTT&TT phi tt hn khi ch dy bng các phng tin dy hc truyn thng. Câu 2: Trong toàn b chng trình, không phi bt c ch nào cng phi ng dng CNTT. Trong trng hp ch dy hc ch cn ti các thit b truyn thng thì không nên s dng CNTT. Vic s dng CNTT s không ch tn kém mà có kh nng làm gim cht lng tit dy hc. Tit hc c la chn phi có tình hung dy hc trong ó vic ng dng CNTT em li hiu qu hn hn so vi tit hc truyn thng. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 181
28. Nội dung 4 SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC CHUNG Tu thuc vào nhn thc, k nng CNTT và iu kin s s vt cht mà mc s dng PMDH trng THPT din ra khác nhau, trong ó vic GV s dng PMDH dùng chung son bài ging in t và thit k BTD mang li hiu qu tích cc cho quá trình dy hc. Sau ây chúng ta s tìm hiu v cách s dng phn mm LectureMaker son bài ging in t và phn mm ConceptDraw Mindmap thit k BTD trong dy hc. ây là nhng phn mm ã c tp hun cho nhiu trng hc trong thi gian qua và thun li trong s dng. Hoạt động 1: Sử dụng phần mềm LectureMaker để thiết kế một bài giảng điện tử cụ thể THÔNG TIN CƠ BẢN Hin nay, GV ch yu thit k bài ging in t bng phn mm Microsoft PowerPoint và bc u ã có nhng óng góp tích cc vào quá trình dy hc. Tuy nhiên, thit k Microsoft PowerPoint không phi là phn mm chuyên dng thit k bài ging in t, nên nhiu GV vn gp khó khn khi a các tng tác và a phng tin theo ý tng s phm ca mình vào trong file trình din, vic óng gói bài ging theo chun SCORM chia s trên các h thng E—learning cng không thc hin c. Vì vy phn mm LectureMaker là mt gii pháp b sung hiu qu thit k bài ging in t trong dy hc nhà trng. LectureMaker là phn mm thit k bài ging in t a phng tin, sn phm ca công ty Daulsoft Hàn Quc (www.daulsoft.com). Vi LectureMaker, bt kì GV nào cng có th to c bài ging a phng tin nhanh chóng và d dàng. Ngoài ra, vi LectureMaker còn có th tn dng li các bài ging ã có trên nhng nh dng khác nh PowerPoint, PDF, flash, HTML, audio, video, vào ni dung bài ging ca mình. Tng t Slide Master trong PowerPoint, vic xây dng Slide Master trc khi a ni dung vào s giúp chúng ta sp xp, t chc bài ging hp lí hn. 182 | MODULE THPT 22
29. LectureMaker có sn các b công c son tho trc quan cn thit to bài ging in t nh: son tho công thc toán hc, v biu , v th, to bng, text box, và các kí t c bit; có th chèn nhiu loi ni dung a phng tin vào bài ging ca mình nh: hình nh, video, âm thanh, flash, Giao din và các menu ca phn mm LectureMaker nh sau: 1 4 2 3 Vùng 1: Cha các Menu và các nút lnh ca chng trình. Vùng 2: Cha danh sách các Slide trong bài ging. Vùng 3: Vùng thao tác ca Slide ang c chn (gm các i tng: vn bn, hình nh, phim, ) Vùng 4: Danh sách các i tng có trong Slide ang c chn. Các Menu — Menu LectureMaker (Góc trên cùng phía trái ca s) Kích n chut trái vào s xut hiên các lnh: SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 183
30. Tạo file Mở file đã lưu Đóng file đang thao tác Lưu file (Ime) Lưu file dạng khác In file — Menu Home cha các nút lnh: + Clipboard: ct (Cut), dán (Paste), sao chép (Copy), gán thuc tính cho i tng (Attribute). + Slide: to Slide mi (New slide), sao chép Slide (Copy Slide), nhân ôi Slide (Duplicate Slide), xoá Slide (Delete Slide). + Font: nh dng Font. + Paragraph: Cn chnh on vn bn. + Draw: V. + Edit: cn chnh i tng (Order), chn i tng (Select), — Menu Insert cha các nút lnh: + Object: Dùng chèn các i tng vào bài ging nh hình nh, on phim, âm thanh, file flash, nút nhn, trang web, file PowerPoint, 184 | MODULE THPT 22
31. + Recording: Dùng ghi li bài ging, âm thanh. + Editor: Chèn công thc toán hc, biu , th, hình nh t v, + Text: Thao tác vi vn bn, bng, chèn kí hiu c bit. + Quyz: Chèn các câu trc nghim ngn hay nhiu la chn. — Menu Control cha các nút lnh: + Object Control: thay i, iu khin các thuc tính ca i tng. + Frame Control: Ghi li bài ging, âm thanh, + Change Format: Convert nh dng các File video, âm thanh, + Fame Transition Effect: To hiu ng chuyn cnh khi di chuyn gia các frame. — Menu Design cha các nút lnh: + Design: Các mu hình nh có sn + Layout: Các mu khung trình bày sn + Template: Các mu b trí sn c hình nn và khung — Menu View cha các nút lnh: + Run Slide (Các ch trình chiu bài ging): SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 185
32. — Run All Slide: Trình chiu tt c Slide (bt u t Slide 1 hoc gõ phím F5) — Run Current Slide: Trình chiu t Slide hin hành. — Run Full Screen: Trình chiu y màn hình. — Run Web: Trình chiu dng Web. + View Slide: Xem Slide theo phóng to, thu nh, + Slide Master: Thit lp và chnh sa Slide Master (thao tác chnh sa s nh hng n tt c Slide Body). + View HTML tag: Xem các tag trong mã HTML. + Show/Hide: n — hin thc và ng li, thanh trng thái. + Window: Sp xp ca s các File ang cùng m. — Menu Format cha các nút lnh: Menu Fomat dùng iu chnh, thay i các thuc tính ca i tng. Khi mun iu chnh thuc tính ca mt i tng nh vn bn, file flash, hình nh, on phim, ta nhp ôi chut vào i tng, lúc ó menu Fomat ca i tng s hin ra. Trong menu Fomat, ta s có các mc thay i thuc tính nh th t lp, cn hàng, nhóm i tng, to hiu ng cho i tng, to liên kt, 1. Làm quen với môi trường làm việc LectureMaker Khi ng chng trình LectureMaker. To mt bài ging mi. to mt bài ging mi, kích chn nút LectureMaker Button, ca s chn m ra, chn New. t hình nn cho bài ging mi. Sau khi chn New, mt side trng s c hin ra: 186 | MODULE THPT 22
33. Slide u tiên Slide trng Bn tin hành a hình nn vào Slide này bng hai cách: Cách 1: Chn mt hình nn có sn trong Menu Design Cách 2: Chn mt hình nn t bên ngoài. Nháy chut phi vào trang ni dung mun chn hình nn, chn Slide property, xut hin Chn SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 187
34. Chn Background, chn nút Open bên cnh tìm n tp nh mun t. Lu bài ging mi to Kích chn nút Save, ca s Save As s yêu cu bn t tên và ni lu bài ging. Chú ý: — Khi kích chn nút save, phn mm s lu bài ging di dng Ten _file.Ime, dng *.Ime này, ni dung file s c lu nguyên gc nh khi bn làm và có th m li file này tip tc son tho. — Trong quá trình son tho bn nên luôn lu bài ging ca mình li bng cách s dng t hp phím Ctrl +S. M bài ging ã to Cách 1. M t phn mm LectureMaker button/ Open xut hin hp thoi, chn tên tp / Open Cách 2. Kích úp chut lên tên file, file ã to s c m trên chng trình LectureMaker. 2. Thiết kế bài giảng với phần mềm LectureMaker — Thit k b cc trình bày thng nht cho bài ging To tính thng nht cho bài ging c thc hin qua chc nng Slide Master. Chc nng này cho phép bn xác nh và áp dng nhng i tng chung nht nh: phông ch, nh dng, các thit k menu, hình nh, s xut hin trên tt c các trang trình din ca bài ging. 188 | MODULE THPT 22
35. Ti Menu View, chn View Slide Master, xut hin Slide Master có hai Slide: — Title Master: Tng ng vi Slide u tiên ca bài ging, là slide gii thiu thông tin v bài ging. — Body Master: Tng ng vi slide ni dung trong bài ging. Vi slide Master ang m, trên thanh menu chính chn Design và chn tip ô Template. Chn mt mu Template mong mun. Vi slide Body Master, chn mu template tng t. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 189
36. óng ca s Slide Master v màn hình son tho bng cách kích lên khung hình Slide Master hoc View / close Slide Master. Chú ý: son tho ni dung bài ging, bn phi óng khung hình Master Slide tr v khung hình son tho Slide Screen — a ni dung ã có trên PowerPoint vào bài ging a ni dung vào Slide u tiên: Tên bài ging hay mt s thông tin c bn. a ni dung vào các Slide tip theo: Ta tip tc thêm các trang mi bng cách: Vào menu Home / New Slide hoc t hp phím Ctrl +M, Slide mi c thêm này có y các thành phn mà ta nh sn trên khung hình Slide Master. Ti ây, ta s tn dng bài ging ã tng son tho trên PowerPoint làm thành mt bài ging mi. Trên khung d kin th hin ni dung, kích chn nút PowerPoint, ca s m ra, tìm n File bài ging PowerPoint và kích chn Open. Ca s Import PowerPoint xut hin, bn la chn các Slide s a vào hay chn tt c các Slide. Chú ý: — Nu mun gi nguyên các hiu ng ca File PowerPoint thì ti mc Type trong ô Insert, bn chn As PowerPoint Document, còn nu ch mun ly ni dung thì chn As Image. 190 | MODULE THPT 22
37. — Sau khi chn nút Import, LectureMaker s t ng to ra s Slide tng ng vi s Slide ã c chn, ng thi t ni dung các slide vào úng v trí ô th hin ni dung trên bài ging. Ti ây ta có th xem trc bài ging ca mình bng cách vào menu View / Run All Slide. — a ni dung vào bài ging bng các công c son tho Ni dung c a vào bài ging bng cách nhp vào trong các text box. thêm hp text box ta chn menu Insert / text box nh hình di ây: Trên slide ang m, kéo th chut ti v trí mong mun t text box ri nhp vn bn vào ó. nh dng vn bn chn Menu Home. — a công thc toán hc vào bài ging Vào Menu Insert, chn Equation. Xut hin trang son tho công thc toán hc. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 191
38. Sau khi son xong công thc, kích chn vào hình chic ghim công thc toán hc c chèn vào bài hc. Dùng chut kéo th công thc n v trí thích hp. — a hình v vào bài ging Vào Menu Insert, chn Diagram. Xut hin trang v hình 192 | MODULE THPT 22
39. Có th s dng các công c v hình hoc dùng các hình v có sn bng cách chn Menu Template, chn nút Insert ly danh sách hình mu. Chèn hình vào bài ging bng nút Apply. — a th vào bài ging Vào Menu Insert, chn Graph. Xut hin trang v th. Chèn th vào bài ging bng nút ta có kt qu . SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 193
40. — a video minh ho bài ging Gi s ta ã có 1 file video thu hình thy giáo ang ging bài hc này. Bây gi ta cn a video vào minh ho cho bài ging ngi hc thì va c hc ni dung, va nhìn thy thy và nghe thy ging. thc hin, trên khung slide, ti ô d kin th hin video ta kích úp vào khung hình, xut hin ca s Open, chn file video cn a vào: Chú ý: Nu bn mun chèn video vào ti các v trí khác, t menu Insert, kích chn nút và chn file cn a vào, sau ó di chuyn i tng video ó ti v trí mong mun. — Thc hin ng b ni dung bài ging vi video Trên slide ã t video, nháy chut phi vào khung hình video và chn Object property, xut hin ca s: 194 | MODULE THPT 22
41. Chn Sync with Slide / Sync Setup. Ti ây bn kích nút play chy video, quan sát frame, cn c ni dung video ang chy tng ng vi slide nào thc hin chn Sync. Chú ý: Ti Sync time bn có th t thi gian cho Slide tng ng. — a câu hi vào bài ging Lecture Maker cung cp 2 dng câu hi tng tác: Câu hi a la chn và câu hi tr li ngn. Trên bài ging này chúng ta s a vào mt s câu hi mc ích kim tra bài c hoc cng c li ni dung ã hc. * Câu hi a la chn Ti Menu Insert, trong ô Quyz, chn Multiple Choice Quyz, xut hin hp thoi Texbox nhp câu hi. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 195
42. Sau khi nhp ht câu hi và các phng án tr li, bn xác nh phng án tr li úng bng cách tích chn vào s th t bên cnh phng án tr li. m ca s thuc tính ca i tng Multiple Choice Quyz, chn và nháy chut phi lên i tng này bên ca s Object Properties nh hình di. Trên ca s Properties ca Quyz: — No. of choice: S lng các phng án tr li. — Horizontal: Sp xp phng án tr li thành my ct. — Vertical: Sp xp phng án tr li thành my hàng. — Answer Count: One — Mt phng án úng; Miltiple — Nhiu phng án úng. — Choice Shufle: o th t phng án tr li phng án tr li không xut hin cùng v tr các ln xem khác nhau. — Show answer: Có hin th câu tr li úng sau khi ngi hc kích chut vào nút Submit không. — Choice Symbol: Các dng nút la chn nh nút radio, chek, — Correct Answer/ Incorrect Answer: X lí các tình hung câu tr li úng thì làm gì, câu tr li sai thì làm gì. 196 | MODULE THPT 22
43. * Câu hi tr li ngn a câu hi dng tr li ngn vào phn cng c kin thc, m thêm mt slide mi vào cui bài ging. T menu Insert, chn Short Answer Quyz, trên trang slide xut hin hp Text box nhp câu hi và mt ô text cho nhp phng án tr li. xác nh thuc tính cho câu hi, chn và nháy chut phi lên i tng này bên ca s Object list, ri chn Object Properties. Trên ca s thuc tính ca Short Answer Quyz, nhng thuc tính ã có hoàn toàn ging nh thuc tính ca Multiple Choice Quyz. Tuy nhiên, ây có thêm thuc tính: Correct Answer Decision: Các la chn cho câu tr li. — Ignone spaces: So sánh áp án có b qua khong trng. — Ignone case: So sánh áp án không phân bit ch hoa, ch thng. — Ignone Punctuation: So sánh áp án mà không quan tâm n các câu. xem li bài ging, hãy vào View / Run All Slide 3. Kết xuất bài giảng — Kt xut bài ging ra nh dng Web Bài ging có th lu di dng nh dng web. Nu có trang web riêng, ta có th a bài ging ã kt xut lên trang web riêng ca mình. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 197
44. kt xut bài ging, t nút truy cp nhanh , chn Save As Web Ca s Save As Web xut hin Ti ô File name: Nhp tên tp. Ti ô Save as Type: Chn kiu nh dng tng ng là HTML. Ti ô Viewer Format: — Chn LectureMaker thì trên máy tính yêu cu phi cài t LectureMaker thì mi xem c bài ging. 198 | MODULE THPT 22
45. — Chn Flash thì ti th mc lu s có 2 file: 1 file.html, 1 file.swf. m bài ging này, kích m t file.html. — Kt xut ra nh dng SCO Theo tiêu chun SCO, SCORM là mt n v lu tr thông tin hc tp. Mt SCO có th là bt c th gì, t mt on vn bn cho ti hình nh, hot ho, video hay có th là mt cu trúc phc tp kt hp gia vn bn và minh ho. kt xut bài ging, t nút truy cp nhanh , chn Save As SCO. Xut hin hp thoi Save as chn type tng ng là SCORM 2004 3rd Edition. Các thao tác còn li thc hin tng t nh kt xut ra nh dng Web. — Kt xut ra gói SCORM Bài ging có th kt xut ra gói SCORM y dùng cho các h thng dy hc trc tuyn online hoc offline. LectureMaker h tr xut bài ging ra các gói SCORM: — SCORM 1.2. — SCORM 2004 2nd Edition. — SCORM 2004 3nd Edition. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 199
46. kt xut bài ging, t nút truy cp nhanh , chn Save As SCORM Package Xut hin hp thoi. 200 | MODULE THPT 22
47. Trong trang này có các ct — Slide Number: S th t các trang ni dung trong bài ging. — Slide Name: Tên mc nh ca trang ni dung. — SCO Name: Mi mt trang ni dung tng ng vi mt i tng SCO. Chúng ta phi t tên trên ct SCO name này cho tng trang ni dung m bo rng các trang ni dung s truy xut c trên các h thng h tr hc tp trc tuyn (LMS). Nói cách khác, mi mt trang SCO này là mt mc liên kt trên Menu nh hng bài ging trên LMS. t tên, chn dòng SCO Name tng ng vi Slide ang chn và bm nút Edit SCO, sau ó t tên cho tng trang ni dung. Bm Ok, ca s Save As SCORM Package xut hin: Các thao tác còn li thc hin tng t nh kt xut ra nh dng Web (Chú ý: Chn ra dng Flash). — Kt xut nh dng ra file chy .Exe Bài ging có th kt xut ra file chy Exe dùng cho hc tp hoc ging dy theo hình thc offline, nh dng này bài ging có th mang n SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 201
48. bt c máy nào có h iu hành Windows thì u có th chy c mà không cn phi cài t LectureMaker. kt xut bài ging, t nút truy cp nhanh , chn Save As Exe. Ca s Save As xut hin chn type tng ng là *.exe. Các thao tác còn li thc hin tng t nh kt xut ra nh dng Web (Chú ý: Chn ra dng LectureMaker). Vi file .Exe này ta có th s dng bt kì âu, chy bài ging ta ch cn chy file .Exe này. NHIỆM VỤ Bn hãy c thông tin c bn ca hot ng và da vào kinh nghim, hiu bit ca bn thân thc hin mt s nhim v sau: 1. Bn hãy nêu khái quát v phn mm LectureMaker và tin ích ca nó trong thit k bài ging in t. 202 | MODULE THPT 22
49. 2. Bn hãy thit k mt bài ging in t c th bng phn mm LectureMaker. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 203
50. Hoạt động 2: Sử dụng phần mềm Concept Draw MindMap để thiết kế một bản đồ tư duy nhằm giảng dạy một bài học cụ thể trên lớp học THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Bản đồ tư duy Ta vn thng ghi chép thông tin bng các kí t, on thng, con s. Vi cách ghi chép này ta mi ch s dng mt na b não ca chúng ta — não trái, mà cha h s dng k nng nào bên não phi, ni giúp ta x lí các thông tin v nhp iu, màu sc, không gian và s m mng. iu này có ngha là, ta mi ang s dng 50% kh nng ca b não ghi nhn thông tin. Vi mc tiêu giúp ngi hc s dng ti a kh nng ca b não, Tony Buzan ã nghiên cu và xut mt hình thc ghi chép mi gi là BTD hay là lc t duy, MindMap, BTD là hình thc ghi chép nhm tìm tòi ào sâu m rng mt ý tng, h thng hoá mt ch hay mt mch kin thc, bng cách kt hp vic s dng ng thi hình nh, ng nét, màu sc, ch vit vi s t duy tích cc. c bit ây là loi s m, mi ngi có th v mt kiu khác nhau, dùng màu sc, hình nh hay các cm t din t khác nhau. Cùng mt ch nhng mi ngi có th “th hin” nó theo mt cách riêng. Do ó, BTD có c im: D nhìn, d vit; Kích thích hng thú hc tp và kh nng sáng to ca HS; Phát huy ti a tim nng ghi nh ca b não; Rèn luyn cách xác nh ch và phát trin ý chính, ý ph mt cách logic. Khi ghi chép trên BTD nên vit ngn gn, vit có t chc, vit li theo ý ca mình, nên cha khong trng có th b sung ý khi cn. Nên tránh ghi li nguyên c on vn dài dòng hay ghi chép quá nhiu ý vn vt không cn thit và không nên dành quá nhiu thi gian ghi chép. s dng BTD trong dy hc, trc tiên cn cho HS làm quen vi BTD, GV có th gii thiu mt s ch bng BTD HS c làm quen vi BTD. Sau ó cho HS tp c hiu BTD, sao cho ch cn nhìn vào BTD bt kì HS nào cng có th thuyt trình c ni dung mt bài 204 | MODULE THPT 22
51. hc hay mt ch . Cui cùng là hng dn cho HS có thói quen t duy logic theo hình thc s hoá trên BTD. Vic t chc dy hc vi BTD có th tin hành theo các bc sau: Bc 1. Chun b ni dung: GV và HS lên k hoch chn các ch thit lp BTD và chun b tài liu tham kho cn thit. ng thi, GV, HS cng cn thng nht cách v BTD, v trên giy, bng ph hay v vi phn mm BTD. Bc 2. Lp BTD: Hot ng 1 : Lp BTD : GV t chc cho HS lp BTD theo nhóm v mt ch kin thc ã chn. Hot ng 2 : Báo cáo, thuyt trình v BTD : i din các nhóm lên báo cáo, thuyt trình BTD. Hot ng 3 : Tho lun, chnh sa, hoàn thin BTD: T chc cho HS tho lun, b sung, chnh sa hoàn thin BTD, rút ra kin thc trng tâm ca ch . Hot ng 4 : Cng c kin thc bng BTD: Sau khi chnh sa BTD ca các nhóm GV cng c kin thc bng BTD do GV chun b trc. ây cng là ni dung kin thc ca bài mà HS cn nm c. Bc 3. Nhn xét, ánh giá: T nhng thông tin phn hi cn thit thu c sau quá trình HS thit lp, thuyt minh và s dng BTD, GV ánh giá kt qu hc tp ca ngi hc, ng thi iu chnh mc tiêu, quá trình t chc dy hc t hiu qu cao. 2. Phần mềm thiết kế bản đồ tư duy Hin nay có rt nhiu phn mm thit k BTD. Sau ây là cách s dng phn mm Concept Draw MindMap v BTD p và d dàng. Sau khi cài t xong khi ng Concept Draw MindMap có giao din nh sau: SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 205
52. Chn Start to Mond Map, khi ó màn hình có dng nh sau. — to nhánh cp 1 (Main topic) Bm chut phi vào ch (Main Idea) ri chn Add topic hoc a chut vào ch chính ri n Enter trên bàn phím, hoc chn vào biu tng này trên thanh công c. 206 | MODULE THPT 22
53. — To nhánh cp 2 (Subtopic) Bm chut phi vào Main topic ri chn Add Subtopic hoc n phím Ins trên bàn phím, hoc chn biu tng trên thanh công c. — To chú thích Ta có th thêm thông tin cho mt mc nào ó bng cách to chú thích cho mc ó. Cách to chú thích cho mt mc ta bm chut phi vào mc ó và chn Add note. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 207
54. Khi ó s hin ra mt ca s Note bên phi màn hình cho phép ta in nhng thông tin chú thích vào ó. To liên kt cho cho mt nhánh nào ó ca BTD bng cách bm phi chut và chn Hyperlink 208 | MODULE THPT 22
55. Mt ca s mi xut hin cho ta nhng la chn liên kt phù hp vi mc ích. Chn kiu BTD ta vào Format ri chn Map theme. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 209
56. a hình v vào trung tâm hoc các nhánh ca BTD: Ta chn th Insert chn Picture ri chn file nh phù hp. Trình din file: Vic trình din BTD ph thuc vào ý tng ca mi ngi, trong ó ta có th iu khin s xut hin hoc không xut hin các nhánh bng các du “+” hoc “—” u mi nhánh. Du “+” hin th thêm nhánh, du “—” du bt nhánh. Nhn vào biu tng ghi chú có thêm thông tin và nhn vào biu tng n liên kt ca nhánh ó. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và da vào hiu bit ca mình thc hin mt s nhim v sau: 1. BTD là gì? Các bc t chc dy hc có s dng BTD. 210 | MODULE THPT 22
57. 2. Hãy nêu phn mm thit k BTD mà bn bit và nêu cách s dng phn mm ó. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 4: Câu 1: To mt bài ging in t vi phn mm LectureMaker tha mãn các yêu cu: có trang gii thiu; trang ni dung có video c ng b vi ni dung bài ging; có câu hi trc nghim. Câu 2: Bn hãy cho bit u im ca BTD và cách ghi chép trên BTD. THÔNG TIN THAM KHẢO: Câu 2 : BTD là hình thc ghi chép nhm tìm tòi ào sâu m rng mt ý tng, h thng hoá mt ch hay mt mch kin thc, bng cách kt hp vic s dng ng thi hình nh, ng nét, màu sc, ch vit vi s t duy tích cc. Ghi chép trên BTD nên vit ngn gn, vit có t chc, vit li theo ý ca mình, nên cha khong trng có th b sung ý khi cn. Nên tránh ghi li nguyên c on vn dài dòng hay ghi chép quá nhiu ý vn vt không cn thit và không nên dành quá nhiu thi gian ghi chép. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 211
58. Nội dung 5 SỬ DỤNG PHẦN MỀM DẠY HỌC THEO MÔN HỌC Hoạt động 1: Sử dụng phần mềm dạy học các môn khoa học tự nhiên ở trường trung học phổ thông THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Sử dụng phần mềm dạy học các môn học khoa học tự nhiên ở trường trung học phổ thông trng THPT, HS hc các môn khoa hc t nhiên nh Toán, Vt lí, Hoá hc, Sinh hc, bên cnh nhng ng dng chung nh h tr trình din thông tin mi, h tr vic hc, ôn tp bng máy, kim tra ánh giá bng máy, x lí các kt qu tính toán, s dng internet tìm kim thông tin, trao i hp tác và thc hin dy hc theo phng thc E—learning, PMDH còn h tr mô phng các hot ng thc hành, thí nghim mang li s minh ho trc quan, sinh ng, phát huy hng thú nhn thc ca HS. Hin nay có rt nhiu PMDH toán, c th nh các phn mm: Cabri Geometry, Geometer’s Sketchpad, Maple, Graph, Geogebra, c s dng trong các tình hung dy hc in hình nh dy hc khái nim, dy hc nh lí, dy hc gii toán. Ta có th s dng phn mm toán hc trong các khâu nh: to ra các hình v trc quan giúp HS phát huy kh nng quan sát; h tr HS tin hành các thao tác t duy phân tích, tng hp, so sánh, tng t, tru tng hoá, c bit hoá, h thng hoá trong quá trình i tìm li gii ca bài toán. Cng có th s dng phn mm toán hc ng to ra môi trng giúp HS xem xét vn di nhiu góc khác nhau nhm phát hin ra nhng liên tng, nhng mi quan h n cha bên trong hình v hay minh ho kt qu mt cách sinh ng. Trong mt s trng hp, nu ch v mt, hai hình, HS cha th phát hin ra vn mà cn phi có nhiu hình v nhiu góc khác nhau, vi mt vài thao tác “kéo, th” ca phn mm toán hc cho phép ta thay i góc quan sát hình v mt cách thun tin, trc quan giúp cho HS có c hi phát hin ra vn ca bài toán. 212 | MODULE THPT 22
59. Trong dy hc môn Vt lí, PMDH c ng dng trong các tình hung dy hc in hình khi dy hc vt lí nh: Dy hc khái nim vt lí, dy hc các i lng vt lí, dy hc nh lut vt lí, dy hc thuyt vt lí. Vic s dng máy tính h tr nghiên cu các hin tng vt lí ã cho nhng kt qu có nhiu ng dng trong dy hc. Có hai cách s dng phn mm trong dy hc các hin tng vt lí: Trong vic mô phng các s kin, hin tng vt lí, có th thay i các thông s tham gia vào quá trình, thay i v tc , thi gian, thay i giá tr các i lng và qua quan sát, th nghim, tính toán ngi hc có th phát hin ra các quy lut vt lí mi. iu này u vit hn vic s dng các phng tin dy hc khác nh chiu phim video, èn chiu, ng thi có th s dng máy vi tính kt ni các dng c o lng h tr HS nghiên cu các thí nghim vt lí: Trong các ng dng ca CNTT vào dy hc vt lí thì vic s dng máy vi tính h tr thit b thí nghim ghép ni vi máy vi tính là mt trong nhng ng dng c trng nht, khi ó máy vi tính tr thành mt cu phn quan trng trong h thng các thit b tin hành thí nghim. Các phn mm s dng x lí các tín hiu s hoá này là Videopoint, Cuple, Galielo, Diva, Trên c s các kt qu hin th trên màn hình mà ngi nghiên cu s có nhng kt lun v quy lut mi. Phng pháp này không ch c tin hành trong nhà trng mà nó c thc hin trong các phòng thí nghim khoa hc vt lí cng nh các khoa hc khác. Máy vi tính còn h tr phân tích bng hình ghi các quá trình vt lí thc. Trong vt lí, có nhng quá trình xy ra quá nhanh hoc trong mt không gian rng khó quan sát ngoài hin trng, ngi ta t chc ghi li quá trình vt lí thc vào bng hình và quay chm li, to iu kin quan sát i tng nghiên cu. Trong dy hc môn Hoá hc, PMDH c s dng trong các tình hung nh: S dng các phn mm mô phng, mô phng cu trúc nguyên t, phân t hoá hc, mô phng các công thc hoá hc, mô phng các phn ng hoá hc trong các thí nghim, xây dng các thí nghim o. Hoá hc là môn khoa hc thc nghim, vì con ng hình thành kin thc k nng thông qua các thí nghim. Thí nghim hoá không nhng giúp cho HS hình thành, cng c kin thc trong quá trình hc tp ti lp mà còn SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 213
60. thúc y các em tích cc áp dng kin thc ca mình vào thc t i sng hng ngày. Các thí nghim hoá hc hin nay có th mô phng d dàng nh s ng dng PMDH. Sinh hc là khoa hc v s sng, trong ó ni dung thc nghim, các k nng thc hành và quan sát thc t là rt cn thit và không th thay th. Ni dung thc hành sinh hc giúp HS nm vng, hoàn thin và kim nghim các kin thc hc trong lí thuyt. Mt khác vic phi hp ging dy lí thuyt và thc hành còn nhm mc tiêu giúp HS rèn luyn c k nng quan sát thc t, xác nh c các mi quan h nhân — qu ca các hin tng, các quá trình sng din ra phm vi c th, trong qun th và qun xã t nhiên, nâng cao t duy phân tích, so sánh, khái quát. i vi môn Sinh hc trng THPT, nh s h tr ca PMDH, GV có nhiu thun li trong ging dy lí thuyt và thc hành, nh: Có th cho HS xem tranh nh, hình v mu vt thí nghim, mt cách rõ ràng, tin li nhanh chóng. GV có th dùng khung, bng biu, hình tnh, phim minh ho thc nghim ging dy và kim tra kin thc ca nhiu HS trong mi tit hc và sa cha cho c lp xem mt cách d dàng mà không tn nhiu thi gian. Có th cho HS xem trc các thao tác, các bc thí nghim, t ó HS làm theo. Nh chiu lên màn hình rng c lp u theo dõi c rõ ràng, nên k nng thc nghim s t yêu cu cao, ng thi HS có th quan sát rõ ni quan ca các mu vt, ri i chiu vi mu vt ca mình mà iu chnh cho hp lí. GV có thêm công c phn mm t nâng cao k nng hi ho ca mình, ng thi hng dn HS rèn luyn k nng v hình nhm khc sâu kin thc, d nh hc bài, nh bài lâu. Nh s h tr CNTT, vic v hình khc phc c tính thiu chính xác, thiu khoa hc, thiu thm m so vi v hình bng tay. Bài ging môn Sinh hc s thêm sinh ng vi nhiu hình nh, màu sc p gây hng thú hc tp và s yêu thích môn Sinh hc i vi HS. 2. Minh hoạ sử dụng phần mềm trong dạy học môn Toán ở trường trung học phổ thông 2.1. Sử dụng phần mềm dạy học trong hình thành khái niệm Trong quá trình hình thành khái nim toán hc, HS nm c các du hiu c trng ca khái nim, trong giáo dc truyn thng, GV thng a 214 | MODULE THPT 22
61. ra các mô hình phn ánh khái nim cn hình thành, ng thi a ra các phn ví d. Trên c s phân tích, so sánh các du hiu và rút ra nhn xét v các du hiu c trng. Thông thng, các ví d trình bày không nhiu, iu ó làm HS khó rút ra c các du hiu c trng. Khi s dng PMDH, HS c tng tác vi các i tng toán hc và khi các i tng bin thiên, mt s thuc tính không bn cht s thay i, nhng thuc tính bt bin chính là các du hiu c trng ng vi khái nim cn hình thành. Khi s dng PMDH, ta có th cho HS tip cn vi khái nim trc khi nh ngha khái nim ó bng cách s dng PMDH a ra mt s hình c th mà trong các i tng ó du hiu c trng cha rõ ràng. Cho bin i hình v, th hin hình v ó các góc khác nhau HS quan sát, phân tích, so sánh và s dng các công c ca PMDH phát hin ra các c im chung, các thuc tính không thay i. T kt qu ca vic quan sát trc quan, HS tru tng hoá và khái quát hoá ch ra nhng du hiu c trng ca khái nim, i n hot ng nh ngha khái nim mt cách tng minh hoc mt s hiu bit trc giác v khái nim ó. 2.2. Sử dụng phần mềm dạy học trong dạy học định lí Nhiu PMDH toán h tr c lc trong vic dy hc nh lí. Khi t chc cho HS hot ng tng tác vi các i tng toán hc trong th gii toán hc, HS s t phát hin ra các tính cht mi, các nh lí mi. ng thi PMDH s h tr các hot ng nhn dng, th hin nh lí. Chng hn, s dng Geogebra t chc cho HS hot ng phát hin nh lí toán hc. Geogebra to mt giao din ho giúp ta v hình và bc u khám khá nhng tính cht cha ng bên trong hình v. Nu HS s dng Geogebra v hình và sau ó cho hình v thay i mà vn gi nguyên các gi thit ban u thì có th s phát hin c nhng bt bin cha n trong hình v trên c s quan sát trc quan. ây chính là quá trình HS th hin nng lc quan sát, dò tìm và d oán. Mt khác, HS có th s dng các công c ca Geogebra kim tra ngay d oán ó. ây chính là quá trình tr giúp HS phát hin ra nh lí. Quá trình này có th thc hin theo hai mc : SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 215
62. — Mc th nht: HS phát hin ra nh lí thông qua mt s các bc kim nghim theo s nh hng ca GV. — Mc th hai: HS t mình khám phá và phát hin ra nh lí. 2.3. Sử dụng phần mềm dạy học trong dạy học giải bài tập toán Trong dy hc toán nói chung thì dy gii bài tp có mt vai trò c bit quan trng. Thông qua gii bài tp HS thc hin các hot ng nh nhn dng và th hin nh ngha, nh lí, quy tc, phng pháp, nhng hot ng toán hc phc hp, nhng hot ng trí tu ph bin trong toán hc Mt trong nhng bin pháp nhm thc hin tt có hiu qu vic dy hc gii bài tp và góp phn hình thành, rèn luyn và phát trin các thao tác t duy cho HS là s dng phn mm toán hc. Ta có th s dng phn mm toán hc trong các khâu sau: to ra các hình v trc quan giúp HS phát huy kh nng quan sát; h tr HS tin hành các thao tác t duy phân tích, tng hp, so sánh, tng t, tru tng hoá, c bit hoá, h thng hoá trong quá trình i tìm li gii ca bài toán. Cng có th s dng phn mm toán hc ng to ra môi trng giúp HS xem xét vn di nhiu góc khác nhau nhm phát hin ra nhng liên tng, nhng mi quan h n cha bên trong hình v hay minh ho kt qu mt cách sinh ng. Trong mt s trng hp, nu ch v mt, hai hình, HS cha th phát hin ra vn , mà cn phi có nhiu hình v nhiu góc khác nhau, vi mt vài thao tác “kéo, th” ca phn mm toán hc cho phép ta thay i góc quan sát hình v mt cách thun tin, trc quan giúp cho HS có c hi phát hin ra vn ca bài toán. Ngoài vic cung cp mt h thng công c mnh v hình thì mt s phn mm toán hc còn có mt h thng các chc nng tính toán, kim tra nh: kim tra tính song song, tính vuông góc, tính khong cách, din tích, Nh vy vi h thng công c này HS có th o c, tính toán a ra d oán ca mình, sau ó li s dng h thng kim tra thm nh nhn nh. Qua quá trình này, HS dn dn tìm ra c hng i cho li gii ca bài toán. 216 | MODULE THPT 22
63. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng thông tin c bn ca hot ng và da vào hiu bit ca mình thc hin nhim v sau: Bn hãy lit kê nhng PMDH các môn khoa hc t nhiên mà bn bit. Hoạt động 2: Sử dụng phần mềm dạy học các môn khoa học xã hội ở trường trung học phổ thông THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Sử dụng phần mềm dạy học các môn học khoa học xã hội ở trường trung học phổ thông PMDH h tr mang li nhiu hiu qu cho vic trình bày thông tin trong ging dy các môn khoa hc xã hi nh Ng vn, Lch s, a lí, Trong dy hc môn Ng vn, khi dy v mt tác phm vn chng, nhim v ca ngi GV là phi làm sao giúp cho HS cm nhn c cái hay, cái p ca tác phm t lp v ngôn t thun tuý, tác ng vào trí tng tng ca HS bng s phân tích, gi ý và kh nng truyn th cm xúc ca mình. ng thi, hng cho HS t khám phá, phát hin thêm nhng v p mi m ca tác phm. Do ó trong dy hc vn, ta có th s dng PMDH trong phn tóm tt tác phm, nhng tit ôn tp, cng c, h thng hoá kin thc. Hay cng có th s dng PMDH trong vic ging dy v tác gi — tác phm (chng hn s dng phn mm nh Photostory, Webquest, hoc có th cho HS nghe c th, xem mt on phim t liu v tác gi t PMDH) Trong dy hc môn a lí, PMDH c s dng trong các tình hung nh: minh ho hình nh, mô phng nhng hot ng, quá trình hình thành, phát trin và to thành ca các i tng a lí. Các PMDH giúp ngi s dng khai thác ngun thông tin hin có gii quyt nhng vn t ra i vi ngi hc. Các ngun thông tin trong các PMDH môn a lí rt a dng. Nó có th là hình nh có ni dung a lí, bn , SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 217
64. biu , bng s liu, mô hình hay nhng on video clip, Hin nay có mt s phn mm c s dng trong dy hc môn a lí nh: phn mm PC Fact, phn mm DB Map, phn mm Mapinfo, phn mm Google Earth, 2. Minh hoạ sử dụng phần mềm trong dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông — GV có iu kin s dng các công c: ch vit, âm thanh, hình nh tnh, hình nh ng (phim) trình bày trc quan din bin các s kin lch s, nhng chng c v s tn ti ca các s kin lch s. — GV có iu kin thun li thc hin các bài ging có bn , s , biu , niên biu, bng tra cu các s kin, giúp HS rèn luyn k nng t duy khoa hc nh tip cn vi hin thc khách quan, tránh hin i hoá lch s, nhn thc rõ nét biu tng lch s, khc sâu kin thc trng tâm và có th h thng, khái quát tt ni dung ca bài hc. — GV có iu kin trình bày các nhân vt lch s, các mu vt, có iu kin kt hp lí thuyt vi thc hành, kt hp vic hc và vic kim tra ánh giá vic tip thu kin thc ngay trong bui hc. — GV có th ni kt nhiu ngun t liu phong phú giúp gi hc lch s thoát ra khi s khô khan nhàm chán. — GV có iu kin hng dn HS cùng tham gia su tm t liu lch s t nhiu ngun khác nhau và x lí, xây dng chúng di dng album nh, video lch s làm t liu cá nhân và cho tp th. — GV d dàng b sung, iu chnh, cp nht giáo án kp thi. Vic thc hin dy hc môn Lch s vi PMDH òi hi GV phi có nhng am hiu nht nh v tin hc xây dng giáo án và thit k bài ging in t nhm chuyn ti tri thc mt cách khéo léo; phi có nhng k nng x lí âm thanh, x lí phim nh, k thut ánh giá, trc nghim, và c bit phi lu ý v tính chính xác ca các s kin lch s. NHIỆM VỤ Bn hãy c thông tin c bn c bn ca hot ng và da vào hiu bit ca mình thc hin nhim v sau: 218 | MODULE THPT 22
65. Bn hãy lit kê nhng phm mm các môn khoa hc xã hi mà bn bit. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 5: Câu 1: Nêu nhng u im ca vic s dng PMDH trong vic mô phng thí nghim trng THPT. Câu 2: Nhng lu ý khi s dng PMDH trong ging dy trng THPT. THÔNG TIN THAM KHẢO: Câu 1: Vic s dng PMDH quá trình thí nghim các môn Vt lí, Hoá hc, Sinh hc có nhng u im: Giúp rút ngn thi gian cho vic quan sát, thu nhn và x lí kt qu thí nghim; Cung cp nhng thí nghim o, thí nghim mô phng thay th cho các thí nghim nguy him, các thí nghim phc tp kéo dài; Giúp x lí s liu nhanh và có th t ng thc hin mt lot thao tác tính toán, tìm mi liên h, v biu Nh PMDH, có th thc hin các thí nghim kích thc phân t giúp ngi hc nm rõ tính cht ca vt cht cp vi mô. Câu 2: Nhng lu ý khi s dng PMDH trong ging dy trng THPT: — Vic s dng PMDH phi úng lúc, úng ch, úng cng giúp HS t chc hot ng nhn thc thun li hn. — GV tng cng s tng tác vi HS, nm bt s hiu bit ca HS thông qua quan sát các minh ho thc nghim, phát huy trí tng tng ca HS khi s dng PMDH. — Phi hp vic s dng PMDH và các công c truyn thng HS tích cc hc tp. — Phi hp vic s dng PMDH vi vic din t ca ngi thy tng cng truyn t cho HS nhng kin thc, k nng c bn. — GV cn làm ch PMDH, cùng lúc bit vn dng khéo léo các phng pháp s phm ca mình, thay i vai trò ca ngi thy thành ngi iu khin, c vn, th ch hoá kin thc. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 219
66. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ MODULE HOẠT ĐỘNG SEMINAR: 1. Ch T chc hot ng nhn thc cho HS THPT trong dy hc b môn vi s h tr ca PMDH. 2. Mc tiêu — Thc hành thit k tin trình dy hc mt bài hc c th bng bài ging in t vi BTD. — Sáng t kh nng khai thác phn mm trong t chc hot ng kin to, khám phá tri thc cho HS qua các tình hung dy hc in hình ca b môn. 3. T chc thc hin — Chia mi nhóm gm 4 — 6 hc viên chun b ni dung Seminar. — C các nhóm trng trình bày trong 2 gi. — T chc tho lun lp 2 gi. — Báo cáo viên ánh giá kt qu tho lun. THÔNG TIN PHẢN HỒI PMDH cung cp môi trng dy hc mi có tính m, vic GV áp dng các PPDH c thc hin linh hot trong môi trng CNTT và phù hp vi trình HS THPT trong tng hình thc s dng PMDH c th. S khác nhau c bn v t chc hot ng nhn thc trong dy hc trng THPT có s h tr ca PMDH khác vi dy hc truyn thng là các hot ng ca HS c “nhúng” vào mt môi trng “a chiu”, “a tng tác”. HS nhn c s tr giúp t nhiu phía vt qua các “chng ngi” trong quá trình tip thu tri thc. Hot ng ca HS cng a dng hn vì có thêm các hot ng tng tác vi các hình ng, to iu kin phát huy ti a các giác quan ca mình trong hot ng. V trình t tin hành các hot ng, sau khi hoàn thành mt hot ng hay mt n v kin thc, PMDH có th thay GV giám sát kt qu và giao 220 | MODULE THPT 22
67. tip nhim v khác, n v kin thc mi cho HS, nh vy các hot ng ca HS s c tin hành liên tc, không ph thuc yu t không gian và thi gian. Mt s yêu cu khi s dng PMDH vào t chc hot ng nhn thc trong dy hc trng THPT: — Khi chun b lên lp, GV phi làm sáng t mc ích s phm ca vic s dng PMDH, xem xét và kim tra các ni dung s c s dng, s dng th, xác nh v trí và thi im s dng chúng trong gi hc, suy ngh và d tính tin trình dy hc ca GV và ca HS vi bài ging in t trên lp. S dng PMDH cn c t trong toàn b h thng các PPDH nhm phát huy sc mnh tng hp ca c h thng ó. Vì mi PPDH u có ch mnh và ch yu, PMDH phi phát huy c ch mnh và hn ch ch yu ca tng phng pháp. — Mc dù PMDH có vai trò rt quan trng và ã khng nh c tính u vit ca nó, nhng không có ngha là xem nh các phng tin dy hc thông thng. Các phng tin t nhiên c bit là tài liu giáo khoa, các vt t nhiên, vt tht, li nói ca GV vi c ch, iu b, nét mt, phong cách mãi mãi vn là phng tin quan trng không gì có th thay th c. Do ó, trong quá trình dy hc, s dng PMDH phi phi hp hp lí vi các phng tin dy hc khác, phi theo mt trình t nht nh, tu theo ni dung bài ging. Ch s dng các phng tin ó khi cn thit và tránh làm phân tán chú ý ca HS. Trên c s ó, hng dn HS rút ra nhng kt lun úng n, có tính khái quát, phát trin t duy cho HS THPT. — Dù có hiu qu bao nhiêu thì PMDH cng ch óng vai trò là phng tin ch không phi là mc ích ca t chc hot ng nhn thc trong dy hc trng THPT. Vì vy tp trung khai thác PMDH to môi trng dy hc mi, giúp HS tích cc hn. Trong iu kin hin nay, ch yu s dng PMDH h tr GV dy các ch kin thc cho HS THPT kt hp vi dy hc truyn thng giúp các em kin to kin thc, phát trin kh nng thc hành thí nghim, phát trin trí tng tng không gian. Còn mt s ni dung khác có th các PMDH cha phát huy hiu qu tt SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 221
68. thì tránh lm dng PMDH làm phc tp hoá bài ging mt cách không cn thit. — Cn phi phát huy vai trò và hiu qu hot ng ca GV trong t chc hot ng nhn thc cho HS. GV phi thc s óng vai trò là ngi t chc, hng dn, ch o trong quá trình dy hc nhm giúp HS THPT ch ng tìm tòi tri thc. Ý TƯỞNG PHÁT TRIỂN GV THPT sau khi nghiên cu ni dung module này có th tip tc tìm hiu thêm nhng kin thc tin hc t mình thit k các PMDH riêng bit nhm truyn th kin thc mi, minh ho cho bài hc lp hoc nhà cng nh kim tra kin thc ca HS. iu này cho phép các GV phát huy tích cc nng lc sáng to ca mình trong vic dy hc vi s h tr ca CNTT. 222 | MODULE THPT 22
69. E. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyn Hu Châu, Nhng vn c bn v chng trình và quá trình dy hc, NXB Giáo dc, 2005. 2. H S àm, Giáo trình tin hc c s, NXB i hc S phm, 2003. 3. Phó c Hoà — Ngô Quang Sn, ng dng công ngh thông tin trong dy hc tích cc, NXB Giáo dc, 2008. 4. Phó c Hoà — Ngô Quang Sn, Phng pháp và công ngh dy hc trong môi trng s phm tng tác, NXB i hc S phm, 2011. 5. Trn Bá Hoành, i mi phng pháp dy hc, chng trình và sách giáo khoa, NXB i hc S phm, 2007. 6. Trn Vit Khanh, ng dng tin hc trong nghiên cu và dy hc a lí, NXB Giáo dc, 2008. 7. Nguyn Bá Kim , Phng pháp dy hc môn Toán , NXB i hc S phm, 2004. 8. ào Thái Lai, ng dng công ngh thông tin trong dy hc các trng ph thông Vit Nam , tài trng im cp B, Mã s B2003—49—42—T, Vin Khoa hc Giáo dc Vit Nam, 2006. 9. Phm Xuân Qu, ng dng công ngh thông tin trong t chc hot ng nhn thc vt lí theo hng tích cc, t ch và sáng to, NXB i hc S phm, 2009. 10. Nguyn Trng Th, ng dng tin hc trong ging dy Hoá hc, NXB Giáo dc, 2001. 11. Lê Công Triêm — Nguyn c V, ng dng công ngh thông tin trong dy hc, NXB Giáo dc, 2006. 12. Trn Trung, ng dng công ngh thông tin vào dy hc môn Toán trng ph thông, NXB Giáo dc Vit Nam, 2011. 13. Thái Duy Tuyên, Phng pháp dy hc truyn thng và i mi, NXB Giáo dc, 2008. SỬ DỤNG MỘT SỐ PHẦN MỀM DẠY HỌC | 223