Module tiểu học 33: Dạy học phân hoá ở tiểu học - Nguyễn Thị Thanh Hồng

Nội dung text: Module tiểu học 33: Dạy học phân hoá ở tiểu học - Nguyễn Thị Thanh Hồng

1. NGUYỄN THỊ THANH HỒNG MODULE TH 32 d¹y häc ph©n ho¸ ë tiÓu häc DY HC PHN HO TIU HC | 47
2. A. GIỚI THIỆU Hin tng chán hc, li hc ca mt s ln hc sinh là iu rt áng lo ngi trong các nhà trng hin i. Mt trong nhng nguyên nhân s phm ca hin tng này là "ch ngha bình quân" trong cách i x vi hc sinh, không tính n s khác nhau ca hc sinh v t cht, thiên hng, trình phát trin, iu kin t nhiên, iu kin kinh t — xã hi, trong môi trng các em sng. Xut phát t c s lí lun và thc tin ca quá trình dy hc hin nay nói chung, cp Tiu hc nói riêng, có th nhn thy s phân hoá dy hc có ý ngha c bit cn thit làm bc l và phát trin y t cht và nng lc ca mi hc sinh. Trong iu kin lp hc thông thng (vi thành phn không tính n nhng c im cá nhân ca mi hc sinh) thì hc sinh không th phát trin ti a nng lc ca bn thân c. Phân hoá dy hc chính là mt trong nhng bin pháp hu hiu giúp khi gi, kích thích hng thú hc tp cho hc sinh và giúp phát trin ti a t cht, nng lc ca HS các cp hc nói chung, Tiu hc nói riêng. Module TH 32 có ý ngha giúp cho mi giáo viên tiu hc hiu c khái nim v dy hc phân hoá, vai trò ca dy hc phân hoá, cách thc tin hành dy hc phân hoá, t ó có nhng vn dng c th và hiu qu trong quá trình lao ng s phm ca bn thân các nhà trng. B. MỤC TIÊU 1. MỤC TIÊU CHUNG Tài liu trang b cho giáo viên tiu hc nhng hiu bit c bn v dy hc phân hoá, phng pháp tin hành dy hc phân hoá và có k nng t chc, kt hp các iu kin dy hc phân hoá tiu hc có hiu qu. 2. MỤC TIÊU CỤ THỂ 2.1. Về kiến thức — Nêu c mc tiêu giáo dc ph thông nói chung và mc tiêu giáo dc tiu hc nói riêng. — Xác nh c v trí ca cp Tiu hc trong h thng giáo dc quc dân. — Nêu và phân tích c các cách tip cn khác nhau v dy hc phân hoá. 48 | MODULE TH 32
3. — Phân tích c ý ngha ca dy hc phân hoá cp Tiu hc. — Xác nh c các phng pháp tin hành và các iu kin thc hin hiu qu vic dy hc phân hoá tiu hc. 2.2. Về kĩ năng S dng tri thc ca module này nghiên cu các module tip theo và gii quyt tt các vn trong thc tin dy hc tiu hc hin nay: — Có k nng s dng các phng pháp, cách thc t chc thc hin dy hc phân hoá. — Có k nng khc phc nhng khó khn trong thc hin dy hc phân hoá t c hiu qu ti u. 2.3. Về thái độ — Có thái hc tp module mt cách khoa hc, c lp, tích cc và sáng to. — Có nhn thc và ánh giá úng v ý ngha ca dy hc phân hoá tiu hc. — Có nguyn vng và quyt tâm vn dng nhng tri thc ã hc vào thc tin ging dy ca bn thân hin ti và trong tng lai. C. NỘI DUNG TT Ni dung Thi gian 1 Mc tiêu giáo dc ph thông và giáo dc tiu hc 2 tit 2 Tm quan trng ca dy hc phân hoá tiu hc 3 tit Phng pháp thc hin dy hc phân hoá mt s 3 7 tit môn hc tiu hc Các iu kin thc hin hiu qu dy hc phân 4 3 tit hoá tiu hc DY HC PHN HO TIU HC | 49
4. Nội dung 1 MỤC TIÊU GIÁO DỤC PHỔ THÔNG VÀ GIÁO DỤC TIỂU HỌC MỤC TIÊU Sau khi hc xong ni dung này, hc viên s: — Xác nh c v trí ca cp Tiu hc trong h thng giáo dc quc dân. — Trình bày c mc tiêu giáo dc ph thông và giáo dc tiu hc. — Xác nh c nhng nhim v c th trong dy hc tiu hc. KIỂM TRA ĐẦU VÀO 1) V trí ca giáo dc tiu hc trong h thng giáo dc quc dân ca nc ta là: a. Tip ni vi giáo dc mm non. b. Nm trong h thng giáo dc ph thông cùng vi giáo dc THCS và THPT. c. Là cp hc nn tng cho toàn b h thng giáo dc quc dân. d. C 3 nhn nh trên. 2) Mc tiêu giáo dc ph thông theo quy nh ca Lut Giáo dc Vit Nam là gì? 3) Mc tiêu c th ca giáo dc tiu hc nhm giúp hc sinh hình thành c s ban u v: a. o c. b. Trí tu, các k nng hc tp c bn. c. Th cht, thm m. d. Tt c các ni dung trên. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Vị trí của cấp Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: Hc viên c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: Xác nh v trí ca cp Tiu hc trong h thng giáo dc quc dân: + S hoá cu trúc h thng giáo dc quc dân Vit Nam. + V trí ca cp Tiu hc trong h thng giáo dc quc dân. — Nhim v 3: Mi quan h gia giáo dc tiu hc vi các cp hc khác trong h thng giáo dc quc dân: 50 | MODULE TH 32
5. + Mi quan h gia giáo dc tiu hc và giáo dc mm non. + Mi quan h gia cp Tiu hc vi cp THCS và THPT. — Nhim v 4: Chính xác hoá li các ni dung v v trí, mi quan h ca cp Tiu hc vi các cp hc khác trong h thng giáo dc quc dân. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 V trí ca cp Tiu hc trong h thng giáo dc quc dân: Gii thiu nhanh cho hc viên s c cu h thng giáo dc quc dân Vit Nam có cái nhìn tng quát v h thng giáo dc quc dân và v trí ca cp Tiu hc trong h thng ó. Giáo dục sau đại học 4. Gi¸o dôc ®¹i häc Đào tạo Đào tạo 2 – 3 năm tiến sĩ thạc sĩ 4 năm 2 năm Đại học Cao đẳng (4 – 6 năm) (3 năm) 3. Giáo dục nghề nghiệp 18 tuæi Giáo Trung c ấp Trung h ọc Cao Trung Sơ c ấp phổ thông chuyên đẳng cấp nghề 15 tuæi (3 năm) nghiệp (1–2 năm) nghề nghề dục 15 tuæi Trung h ọc cơ sở 11 tuæi (4 năm) thường 11 tuæi 2. Giáo dục phổ thông 6 tuæi Tiểu học (5 năm) 6 tuæi xuyên 3 tuæi 1. Gi¸o dôc mÇm non Mẫu giáo (3 năm) 3 tuæi 3 th¸ng Nhà tr ẻ (3 năm) S h thng giáo dc quc dân Vit Nam DY HC PHN HO TIU HC | 51
6. — Giáo dc tiu hc c tip ni vi giáo dc mm non, c th là vi giáo dc mu giáo. — Giáo dc tiu hc nm trong h thng giáo dc ph thông cùng vi giáo dc THCS và THPT. — Giáo dc tiu hc to nên mt cp hc nn tng không nhng cho h thng giáo dc ph thông mà cho toàn b h thng giáo dc quc dân. Hoạt động 2: Mục tiêu của giáo dục phổ thông 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: Khái quát li mc tiêu ca tng cp hc trong h thng giáo dc quc dân: + Mc tiêu ca giáo dc tiu hc. + Mc tiêu ca giáo dc THCS. + Mc tiêu ca giáo dc THPT. — Nhim v 3: Hc viên rút ra mi quan h và tính k tha, ni tip trong vic thc hin mc tiêu giáo dc các cp hc. — Nhim v 4: Tng hp và chính xác hoá ni dung v mc tiêu ca giáo dc tiu hc. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Mc tiêu ca giáo dc ph thông: — Mc tiêu ca giáo dc ph thông là giúp hc sinh phát trin toàn din v o c, trí tu, th cht, thm m và các k nng c bn, phát trin nng lc cá nhân, tính nng ng và sáng to, hình thành nhân cách con ngi Vit Nam xã hi ch ngha, xây dng t cách và trách nhim công dân, chun b cho hc sinh tip tc hc lên hoc i vào cuc sng lao ng, tham gia xây dng và bo v T quc. — Giáo dc tiu hc nhm giúp hc sinh hình thành nhng c s ban u cho s phát trin úng n và lâu dài v o c, trí tu, th cht, thm m và các k nng c bn hc sinh tip tc hc THCS. — Giáo dc THCS nhm giúp hc sinh cng c và phát trin nhng kt qu ca giáo dc tiu hc; có hc vn ph thông trình THCS và có 52 | MODULE TH 32
7. nhng hiu bit ban u v k thut và hng nghip tip tc hc THPT, trung cp, hc ngh hoc i vào cuc sng lao ng. — Giáo dc THPT nhm giúp hc sinh cng c và phát trin nhng kt qu ca giáo dc THCS, hoàn thin hc vn ph thông và có nhng hiu bit thông thng v k thut và hng nghip, có iu kin phát huy nng lc cá nhân la chn hng phát trin, tip tc hc i hc, cao ng, trung cp, hc ngh hoc i vào cuc sng lao ng. (Ngun: Lut Giáo dc, 2005) Hoạt động 3: Nhiệm vụ của giáo dục tiểu học 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: Trên c s tìm hiu v mc tiêu giáo dc tiu hc, phân tích các nhim v c th ca giáo dc tiu hc, có th tip cn di các tiêu chí: + Mc tiêu chung (dy ch, dy ngi). + Mc tiêu c th (tri thc, k nng, thái ). + Mc tiêu giáo dc toàn din (c, trí, th, m, lao ng). — Nhim v 3: S dng phng pháp nêu và gii quyt vn phân tích ý ngha ca vic thc hin các nhim v giáo dc tiu hc i vi các cp hc tip theo. + Cha ông ta có câu nói: “Bé không vin, c gãy cành” . Câu thành ng này gi ý chúng ta iu gì v vic giáo dc hc sinh tiu hc? + Di góc giáo dc hc, bày t quan im v câu nói ca John Waston: “Hãy cho tôi mt tá tr em kho mnh, phát trin bình thng và th gii ca riêng tôi, trong ó tôi có th chm sóc chúng và tôi cam oan rng khi chn mt cách ngu nhiên mt a tr, tôi có th bin nó thành mt chuyên gia trong bt c lnh vc nào — mt bác s, mt lut s, mt thng gia hay thm chí mt k trm cp h ng — không ph thuc vào t cht và nng lc ca nó, vào ngh nghip và chng tc ca cha ông nó” . Hc viên s a ra cách nhìn nhn và ánh giá ca mình cho mi quan im — Nhim v 4: Tng kt và rút ra nhng kt lun s phm cn thit. DY HC PHN HO TIU HC | 53
8. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 Nhim v ca giáo dc tiu hc: — Giáo dc trí tu. — Giáo dc o c. — Giáo dc thm m. — Giáo dc th cht. — Giáo dc lao ng. KIỂM TRA ĐẦU RA: 1) Ti sao nói giáo dc tiu hc là cp hc có tính k tha và to nn tng vng chc trong h thng giáo dc quc dân? 2) Phân tích s khác bit trong mc tiêu ca tiu hc, THCS và THPT. 3) Giáo dc trí tu là chc nng tri ca quá trình nào? a. Quá trình dy hc. b. Quá trình giáo dc. c. C hai quá trình trên. Nội dung 2 TẦM QUAN TRỌNG CỦA DẠY HỌC PHÂN HOÁ Ở TIỂU HỌC MỤC TIÊU: Sau khi hc xong ni dung này, hc viên s: — Trình bày c khái nim dy hc phân hoá theo các cách tip cn khác nhau. — Khng nh c tm quan trng ca dy hc phân hoá trong quá trình dy hc các cp hc nói chung, tiu hc nói riêng. — Rút ra nhng kt lun s phm cn thit cho vic tin hành dy hc phân hoá tiu hc. KIỂM TRA ĐẦU VÀO: Hãy chn nhng phng án tr li mà anh/ch cho là phù hp nht. 1) Phng pháp dy hc phân hoá là: a. Phân loi ngi hc theo nng lc nhn thc. 54 | MODULE TH 32
9. b. Phân loi ngi hc theo hng thú, nhu cu. c. Tính n s khác bit ca ngi hc (cá nhân), hoc nhóm ngi hc. d. Ý kin khác: 2) Phng pháp dy hc phân hoá có vai trò quan trng nh th nào trong dy hc tiu hc? a. Phát huy c hng thú cho hc sinh. b. Phát trin c nng khiu ca mi hc sinh. c. To ra s a dng trong dy hc. d. m bo s phù hp và hiu qu cho tt c các i tng hc sinh. CÁC HOẠT ĐỘNG: Hoạt động 1: Khái niệm dạy học phân hoá 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: S dng phng pháp “công não” (Brainstorming) hc viên a ra ý kin ca mình v khái nim dy hc phân hoá: + Là dy hc theo nng lc ca hc sinh. + Là dy hc phù hp vi tng i tng hc sinh giúp các em phát huy ti a kh nng ca bn thân. + Là dy hc tính n s khác bit ca mi hc sinh. — Nhim v 3: Ghi các ý tng lên bng/lên giy. — Nhim v 4: X lí các ý tng, sp xp ý tng theo nhng tiêu chí tng ng. — Nhim v 5: Phân tích và a ra khái nim chính xác nht v dy hc phân hoá. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Khái nim dy hc phân hoá: — Dy hc phân hoá không n thun là phân loi ngi hc theo nng lc nhn thc, mà ây là phng pháp dy hc phù hp vi tng i tng ngi hc, tc là trên c s am hiu tng cá th, giáo viên tip cn ngi DY HC PHN HO TIU HC | 55
10. hc tâm lí, nng khiu, nguyn vng, mong mun trong cuc sng, Có th nói trong phng pháp dy hc phân hoá, giáo viên phi “tìm ging dy và hiu giáo dc”. — Dy hc phân hoá là phng pháp dy hc có tính n s khác bit ca ngi hc (cá nhân) hoc nhóm ngi hc. tiu hc, dy hc phân hoá thng c th hin vic ly Chun kin thc, k nng làm nn c bn, ngoài k hoch dy hc thông thng, phân hoá có nhng k hoch dy hc phù hp nhm a HS yu kém t chun và giúp các i tng ã t chun hoc khá, gii phát trin mc cao hn. Ngoài ra, mt s ni, dy hc phân hoá còn th hin vic t chc cho HS hc theo chng trình t chn môn hc. — Theo tác gi Nguyn Bá Kim, dy hc phân hoá có th c thc hin theo hai hng: “dy hc phân hoá trong” và “dy hc phân hoá ngoài”. Dy hc phân hoá trong (hay còn gi là phân hoá ni ti) là s dng nhng bin pháp phân hoá thích hp vi các i tng khác nhau trong cùng mt lp hc, trong cùng khong thi gian, m bo thng nht mt chng trình và k hoch dy hc. Nhìn b ngoài, dy hc phân hoá trong không có gì khác bit so vi các lp hc thông thng. Còn dy hc phân hoá ngoài là s dng nhng bin pháp phân hoá thích hp phân hoá rõ rt v ni dung và c hình thc t chc dy hc, tc là hình thành nhng nhóm ngoi khoá, lp chn, trng chuyên, s dng chng trình chuyên bit, ni dung và k hoch dy hc không l thuc cht ch vào sách giáo khoa. — Trong thc tin dy hc hin nay, thng có hai hình thc dy hc phân hoá nh sau: Th nht, dy hc phân hoá da trên s thng nht ca mc tiêu dy hc cho tt c các i tng hc sinh, sau ó, mi hc sinh có th chn mt môn hc hay mt s môn hc mà mình a thích hoc có s trng hc chuyên sâu theo chng trình và tài liu riêng. Hình thc này tiu hc c gi là dy hc theo chng trình t chn. Th hai, dy hc phân hoá din ra cp t chc hot ng dy hc. Trong cùng mt ni dung hc tp, giáo viên vn dng các phng pháp và k thut dy hc tích cc to c hi cho hc sinh c hc tp phù hp vi nhp phát trin ca cá nhân, nhm t hiu qu hc tp cao nht mi hc sinh. 56 | MODULE TH 32
11. Hoạt động 2: Vai trò của dạy học phân hoá ở tiểu học 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: S dng phng pháp dy hc “khám phá” gi m hc viên a ra các ý kin ca mình v yêu cu khách quan ca dy hc phân hoá, ý ngha ca dy hc phân hoá tiu hc: + Dy hc phân hoá có ý ngha nh th nào vi nhng hc sinh có lc hc khác nhau? + Dy hc phân hoá có th giúp kích thích hng thú hc tp ca hc sinh nh th nào? + i vi tình trng quá ti hin nay, dy hc phân hoá có th giúp ci thin iu gì?, — Nhim v 3: H thng hoá và chính xác hoá li kin thc. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Vai trò ca dy hc phân hoá tiu hc: — Yêu cu khách quan ca dy hc phân hoá tiu hc: + Nhu cu ca xã hi i vi vic ào to ngun nhân lc va có nhng im ging nhau v nhân cách ngi lao ng trong cùng mt xã hi, li va có s khác nhau v trình phát trin, v khuynh hng và tài nng. + Hc sinh trong cùng tui va có s ging nhau, li va có s khác nhau v kh nng t duy, nhân cách và hoàn cnh gia ình, nn np gia ình, kh nng kinh t, nhn thc ca cha m v giáo dc, — Ý ngha ca dy hc phân hoá: + Phát hin và bù p l hng kin thc, to ng lc thúc y hc tp. + Khi gi và phát trin tim nng trong mi hc sinh. + Bin nim am mê trong cuc sng thành ng lc trong hc tp. + Dy hc phân hoá là con ng hu hiu nht i ti mc tiêu chung mà mi hc sinh cn t c. KIỂM TRA ĐẦU RA: 1) Hãy phân tích các cách tip cn khác nhau v dy hc phân hoá. 2) Ti sao nói dy hc phân hoá là con ng hu hiu nht i ti mc tiêu chung mà mi hc sinh cn t c? DY HC PHN HO TIU HC | 57
12. Nội dung 3 PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN DẠY HỌC PHÂN HOÁ TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC MỤC TIÊU: Sau khi hc xong ni dung này, hc viên s: — Trình bày và phân tích c các hình thc, phng pháp dy hc phân hoá tiu hc. — Bit cách thc thc hin dy hc phân hoá tiu hc trên c s vn dng sáng to và linh hot nhng cách thc, quy trình chung ca dy hc phân hoá vào mt s môn hc tiu hc. KIỂM TRA ĐẦU VÀO: 1) Hình thc nào di ây là dy hc phân hoá? a. Dy hc theo hng thú ca ngi hc. b. Dy hc theo s nhn thc riêng ca tng i tng hc sinh. c. Dy hc cn c theo sc hc ca hc sinh. d. Dy hc theo ng c, li ích hc tp ca hc sinh. e. Tt c các hình thc trên là dy hc phân hoá. 2) dy hc phù hp vi c im riêng ca hc sinh trong các môn hc mt cách hiu qu, cn tuân theo các bc nh th nào? Sp xp các bc theo th t. a. ánh giá, phân loi hc sinh. b. La chn ni dung, phng pháp, hình thc dy hc. c. Xác nh mc tiêu. d. T chc thc hin. e. Kim tra, ánh giá. g. iu chnh, hoàn thin. 58 | MODULE TH 32
13. CÁC HOẠT ĐỘNG: Hoạt động 1: Khái quát đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: Tái hin và trình bày khái quát c im tâm sinh lí ca hc sinh tiu hc qua kinh nghim thc t ca bn thân: + Các hot ng c bn ca hc sinh tiu hc. + S khác bit v c im sinh lí, tâm lí ca hc sinh tiu hc so vi la tui mm non. + Nhng c im c bn v hot ng nhn thc (nhn thc cm tính, lí tính), ngôn ng, trí nh, ý chí, ca hc sinh tiu hc. — Nhim v 3: T c im tâm sinh lí ca hc sinh tiu hc, hãy phân tích s cn thit cng nh nhng c trng ca thc hin dy hc phân hoá tiu hc. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Khái quát c im tâm sinh lí ca hc sinh tiu hc: * Hot ng ca hc sinh tiu hc: — Nu nh bc mm non, hot ng ch o ca tr là vui chi; thì n tui tiu hc, hot ng ch o ca tr ã có s thay i v cht, chuyn t hot ng vui chi sang hot ng hc tp . Tuy nhiên, song song vi hot ng hc tp, các em còn din ra các hot ng khác nh: + Hot ng vui chi: Tr thay i i tng vui chi t chi vi vt sang các trò chi vn ng. + Hot ng lao ng: Tr bt u tham gia lao ng t phc v bn thân và gia ình nh tm git, nu cm, quét dn nhà ca, Ngoài ra, tr còn còn tham gia lao ng tp th trng lp nh trc nht, trng cây, trng hoa, + Hot ng xã hi: Các em ã bt u tham gia vào các phong trào ca trng, ca lp và ca cng ng dân c, ca i Thiu niên Tin phong, — Nhng thay i kèm theo ca tr: + Trong gia ình: Các em luôn c gng là mt thành viên tích cc, có th tham gia các công vic trong gia ình. iu này c th hin rõ nht DY HC PHN HO TIU HC | 59
14. trong các gia ình neo n, hoàn cnh, các vùng kinh t c bit khó khn, các em phi tham gia lao ng sn xut cùng gia ình t rt nh. + Trong nhà trng: Do ni dung, tích cht, mc ích ca các môn hc u thay i so vi bc mm non nên ã kéo theo s thay i các em v phng pháp, hình thc, thái hc tp. Các em ã bt u tp trung chú ý và có ý thc hc tp tt. + Ngoài xã hi: Các em ã tham gia vào mt s hot ng xã hi mang tính tp th (ôi khi là ngi tham gia tích cc hn c trong gia ình). c bit là các em mun tha nhn mình là ngi ln, mun c nhiu ngi bit n mình. Bit c nhng c im nêu trên thì thy cô phi to iu kin giúp tr phát huy nhng kh nng tích cc ca các em trong công vic gia ình, trong quan h xã hi và c bit là trong hc tp. * S phát trin ca quá trình nhn thc (s phát trin trí tu) ca hc sinh tiu hc: — Nhn thc cm tính: + Các c quan cm giác: Th giác, thính giác, khu giác, v giác, xúc giác u phát trin và ang trong quá trình hoàn thin. + Tri giác: Tri giác ca hc sinh tiu hc mang tính i th, ít i vào chi tit và mang tính không n nh. u tui tiu hc, tri giác thng gn vi hành ng trc quan. n cui tui tiu hc, tri giác bt u mang tính xúc cm, tr thích quan sát các s vt, hin tng có màu sc sc s, hp dn, tri giác ca tr ã mang tính mc ích, có phng hng rõ ràng — tri giác có ch nh (tr bit lp k hoch hc tp, bit sp xp công vic nhà, bit làm các bài tp t d n khó, ). Nhn thy iu này, chúng ta cn phi thu hút tr bng các hot ng mi, mang màu sc, tích cht c bit khác l so vi bình thng, khi ó s kích thích tr cm nhn, tri giác tích cc và chính xác. — Nhn thc lí tính: + T duy: T duy mang m màu sc xúc cm và chim u th t duy trc quan hành ng. Các phm cht t duy chuyn dn t tính c th sang t duy tru tng, khái quát. 60 | MODULE TH 32
15. Kh nng khái quát hoá phát trin dn theo la tui; lp 4, 5 bt u bit khái quát hoá lí lun. Tuy nhiên, hot ng phân tích, tng hp kin thc còn s ng phn ông hc sinh tiu hc. + Tng tng: Tng tng ca hc sinh tiu hc ã phát trin phong phú hn so vi tr mm non nh có b não phát trin và vn kinh nghim ngày càng dày dn. Tuy nhiên, tng tng ca các em vn mang mt s c im ni bt sau: • u tui tiu hc, hình nh tng tng còn n gin, cha bn vng và d thay i. • cui tui tiu hc , tng tng tái to ã bt u hoàn thin; t nhng hình nh c, tr ã tái to ra nhng hình nh mi. Tng tng sáng to tng i phát trin giai on cui tui tiu hc, tr bt u phát trin kh nng làm th, làm vn, v tranh, c bit, tng tng ca các em trong giai on này b chi phi mnh m bi các xúc cm, tình cm; nhng hình nh, s vic, hin tng u gn lin vi các rung ng tình cm ca các em. Qua ây, các nhà giáo dc phi phát trin t duy và trí tng tng ca các em bng cách bin các kin thc "khô khan" thành nhng hình nh có cm xúc, t ra cho các em nhng câu hi mang tính gi m, thu hút các em vào các hot ng nhóm, hot ng tp th các em có c hi phát trin quá trình nhn thc lí tính ca mình mt cách toàn din. — Ngôn ng và s phát trin nhn thc ca hc sinh tiu hc: Hu ht hc sinh tiu hc có ngôn ng nói thành tho. Khi tr vào lp 1, bt u xut hin ngôn ng vit. n lp 5 thì ngôn ng vit ã thành tho và bt u hoàn thin v mt ng pháp, chính t và ng âm. Nh có ngôn ng phát trin mà tr có kh nng t c, t hc, t nhn thc th gii xung quanh và t khám phá bn thân thông qua các kênh thông tin khác nhau. Ngôn ng có vai trò ht sc quan trng i vi quá trình nhn thc cm tính và lí tính ca tr. Nh có ngôn ng mà cm giác, tri giác, t duy, tng tng ca tr phát trin d dàng và c biu hin c th thông qua ngôn ng nói và vit ca tr. Mt khác, thông qua kh nng ngôn ng ca tr, ta có th ánh giá c s phát trin trí tu ca tr. DY HC PHN HO TIU HC | 61
16. Ngôn ng có vai trò ht sc quan trng nh vy nên các nhà giáo dc phi trau di vn ngôn ng cho tr trong giai on này bng cách hng hng thú ca tr vào các loi sách báo có li và không li, có th là sách vn hc, truyn tranh, truyn c tích, báo nhi ng, ng thi cng có th k cho tr nghe hoc t chc các cuc thi k chuyn, c th, vit báo, vit truyn, dy tr cách vit nht kí, Tt c u có th giúp tr có c mt vn ngôn ng phong phú và a dng. — Chú ý và s phát trin nhn thc ca hc sinh tiu hc: + u tui tiu hc, chú ý có ch nh ca tr còn yu, kh nng kim soát, iu khin chú ý còn hn ch. giai on này, chú ý không ch nh chim u th hn chú ý có ch nh. Tr lúc này ch quan tâm chú ý n nhng môn hc, gi hc có dùng trc quan sinh ng, hp dn có nhiu tranh nh, trò chi, hoc có cô giáo xinh p, du dàng, S tp trung chú ý ca tr còn yu và thiu tính bn vng, cha th tp trung lâu dài và d b phân tán trong quá trình hc tp. + cui tui tiu hc, tr dn hình thành k nng t chc, iu chnh chú ý ca mình. Chú ý có ch nh phát trin dn và chim u th, tr ã có s n lc v ý chí trong hot ng hc tp nh hc thuc mt bài th, mt công thc toán hay mt bài hát dài, Trong s chú ý ca tr ã bt u xut hin gii hn ca yu t thi gian, tr ã nh lng c khong thi gian cho phép làm mt vic nào ó và c gng hoàn thành công vic trong khong thi gian quy nh. Bit c iu này, các nhà giáo dc nên giao cho tr nhng công vic hay bài tp òi hi s chú ý ca tr và nên gii hn v mt thi gian. Chú ý áp dng linh ng theo tng tui u hay cui tui tiu hc và chú ý n tính cá th ca tr, iu này là vô cùng quan trng, có nh hng trc tip n kt qu giáo dc tr. — Trí nh và s phát trin nhn thc ca hc sinh tiu hc: Loi trí nh trc quan hình tng chim u th hn trí nh t ng — logic + Giai on lp 1, 2, ghi nh máy móc phát trin tng i tt và chim u th hn so vi ghi nh có ý ngha. Nhiu hc sinh cha bit t chc vic ghi nh có ý ngha, cha bit da vào các im ta ghi nh, cha bit cách khái quát hoá hay xây dng dàn bài ghi nh tài liu. 62 | MODULE TH 32
17. + Giai on lp 4, 5, ghi nh có ý ngha và ghi nh t ng c tng cng. Ghi nh có ch nh ã phát trin. Tuy nhiên, hiu qu ca vic ghi nh có ch nh còn ph thuc vào nhiu yu t nh: mc tích cc tp trung trí tu ca các em, sc hp dn ca ni dung tài liu, yu t tâm lí tình cm hay hng thú ca các em, Nm c iu này, các nhà giáo dc phi giúp các em bit cách khái quát hoá và n gin hoá mi vn , giúp các em xác nh âu là ni dung quan trng cn ghi nh, các t ng dùng din t ni dung cn ghi nh phi n gin, d hiu, d nm bt, d thuc và c bit phi hình thành các em tâm lí hng thú và vui v khi ghi nh kin thc. Hoạt động 2: Các hình thức dạy học phân hoá ở tiểu học 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: S dng phng pháp nêu và gii quyt vn tìm hiu các hình thc, phng pháp dy hc phân hoá tiu hc: + K tên các hình thc dy hc c bn tiu hc. (Hc chính khoá trên lp, hc ngoi khoá qua tham quan, hot ng ngoài tri, hc ph o, bi dng, ) + Vi mi hình thc nêu trên, làm th nào va luôn m bo tính va sc chung ca c lp li va to iu kin mi hc sinh phát huy c ti a tim nng ca mình?, Hc viên s a ra các phng án gii quyt ca riêng mình cho mi hình thc dy hc. — Nhim v 3: Phân tích các phng án ã a ra có nhng kt lun chung, thng nht v các hình thc, phng pháp thc hin dy hc phân hoá tiu hc. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Các hình thc dy hc phân hoá tiu hc: * Dy hc phân hoá trong các gi hc chính khoá: Tin hành dy hc phân hoá trong các gi hc chính khoá cn da trên nhng t tng ch o sau ây: — Ly trình phát trin chung ca hc sinh trong lp làm nn tng. DY HC PHN HO TIU HC | 63
18. — Tìm cách a din yu kém lên trình chung. — Tìm cách a din khá, gii t nhng yêu cu nâng cao trên c s ã t c nhng yêu cu c bn. Trong các gi hc chính khoá, có th s dng mt s bin pháp phân hoá sau: — i x cá bit ngay trong nhng gi dy hc ng lot da trên trình phát trin chung, ví d: giao nhim v phù hp vi tng loi i tng, khuyn khích hc sinh yu kém khi các em t ý mun tr li câu hi, phân hoá vic giúp , kim tra và ánh giá hc sinh. — Ra bài tp có phân bc hoc ra thêm bài tp ào sâu, nâng cao cho hc sinh khá, gii. — Phân hoá s giúp ca thy, hc sinh yu kém c giúp nhiu hn hc sinh khá, gii. — Tác ng qua li gia các hc sinh, ly ch mnh ca hc sinh này iu chnh nhn thc cho hc sinh khác. — Phân hoá bài tp v nhà theo s lng bài tp, theo ni dung bài tp, theo yêu cu v tính c lp. Ra riêng bài tp cho hc sinh yu kém và ra riêng bài tp cho hc sinh khá, gii. * Hot ng ngoi khoá: Hot ng ngoi khoá có tác dng b sung, h tr cho dy hc ni khoá (gây hng thú hc tp b môn, b sung, ào sâu m rng kin thc, Hc sinh tham gia hot ng ngoi khoá di hình thc t nguyn, không ép buc. Các hình thc hot ng ngoi khoá gm có: nói chuyn ngoi khoá, tham quan, sinh hot câu lc b, báo, tp chí, * Bi dng hc sinh gii: Trong quá trình hc tp mt môn hc, có nhng hc sinh có trình kin thc, k nng và t duy vt tri so vi các hc sinh khác, có kh nng hoàn thành nhim v môn hc mt cách d dàng, ó là nhng hc sinh gii b môn ó. Vic bi dng nhng hc sinh này mt mt c tin hành trong nhng gi hc ng lot bng nhng bin pháp phân hoá, mt khác c thc hin bng cách bi dng tách riêng nhng HS din này trên nguyên tc t nguyn. 64 | MODULE TH 32
19. Ni dung bi dng nhóm hc sinh gii bao gm: — Nghe thuyt trình nhng tri thc b môn b sung cho ni khoá. — Gii nhng bài tp nâng cao. — Hc chuyên (b sung cho ni khoá, nâng cao tm hiu bit). — Tham quan, thc hành và ng dng môn hc. — Làm nòng ct cho nhng sinh hot ngoi khoá b môn. * Giúp hc sinh yu kém: ng trc yêu cu dy hc ng lot mt b môn, mt s hc sinh gp khó khn, kt qu kim tra thng xuyên mc di trung bình, ó là nhng hc sinh yu kém b môn ó. S yu kém trong hc tp mt b môn có nhiu biu hin, nhng tu trung li thì có ba im c bn sau: — Nhiu “l hng” v kin thc và k nng. — Tip thu chm. — Phng pháp hc tp b môn cha tt. Tng t nh vic bi dng hc sinh gii, vic giúp hc sinh yu kém mt b môn c tin hành bên cnh nhng gi hc ng lot bng các bin pháp phân hoá, ng thi cn tách riêng din hc sinh này giúp . Ni dung giúp hc sinh yu kém cn theo hng sau ây: — Luyn tp va sc hc sinh yu kém (gia tng s lng bài tp cùng th loi và mc , s dng bài tp phân bc mn, ). — Lp “l hng” v kin thc và k nng. — m bo nhng tin v kin thc, k nng cho nhng tit lên lp. — Bi dng phng pháp hc tp b môn. * Phân hoá trong nhng hot ng giáo dc khác: Trong khi t chc các hot ng giáo dc hc sinh, cn phi quán trit quan im phân hoá. Nu trong nhà trng có tp th hc sinh có kh nng tt v nhiu lnh vc, cn phi to iu kin các em th hin và phát huy nhng kh nng tim tàng ca mình. Nhng hng cn tp trung là: — T chc các hot ng giáo dc a dng trong nhà trng. — Hc sinh là ch th ca nhng hot ng ó, nhà trng là ngi nh hng, giúp , to iu kin. DY HC PHN HO TIU HC | 65
20. Hoạt động: Các khâu tiến hành dạy học phân hoá ở tiểu học 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: Hc viên suy ngh và gii quyt các vn sau trên c s kinh nghim thc tin ca bn thân trong hc tp và ging dy: + Các khâu ca quá trình dy hc nói chung theo quan im lí lun dy hc. + Trong quá trình dy hc, có nht thit phi thc hin tun t theo các khâu nh ã nêu không? + T vic tìm hiu các khâu ca quá trình dy hc, xut quy trình thc hin các khâu theo dy hc phân hoá. + Rút ra nhng kt lun s phm cho vic thc hin dy hc phân hoá theo các khâu ã xut. — Nhim v 3: Chính xác hoá kin thc v các khâu ca dy hc phân hoá tiu hc. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 Các khâu tin hành dy hc phân hoá tiu hc: * Các khâu ca quá trình dy hc theo quan im lí lun dy hc: Xét mt cách khái quát, logic ca quá trình dy hc din ra theo các khâu c bn sau: — Giáo viên xut vn , gây cho hc sinh ý thc nhim v hc tp. M u mt vn mi, giáo viên khéo léo xut nhim v hc tp bng cách to nên tình hung có vn , nh vy mà hc sinh ý thc c nhim v ó mt cách sâu sc và tích cc, hng thú tham gia gii quyt vn . — T chc, iu khin hc sinh lnh hi tri thc mi. lnh hi tri thc mi, trc tiên phi t chc cho hc sinh tri giác cm tính tài liu cn thit. khâu này, tu theo ni dung tài liu, giáo viên t chc cho hc sinh quan sát trc tip s vt và hin tng, hoc có th dùng phng pháp àm thoi làm cho hc sinh nh li nhng biu tng, nhng kinh nghim ã có, nhng tri thc ã lnh hi, tìm ra mi liên h gn gi vi s vt và hin tng mi. T ó xây dng nhng biu tng chính xác làm c s cho vic hình thành khái nim. 66 | MODULE TH 32
21. Tip ó, giáo viên t chc cho hc sinh tin hành các thao tác t duy nh phân tích, tng hp, so sánh, i chiu, tru tng hoá, khái quát hoá hình thành nhng khái nim và qua ó các thao tác t duy c hoàn thin hn. Nm c khái nim, hc sinh li vn dng nhng khái nim ó, kt hp chúng vi nhau thành nhng phán oán và t các phán oán này xây dng nên các suy lun. Trên c s ó li hình thành nhng khái nim, phán oán mc cao hn. Khái nim, phán oán, suy lun u c din t di hình thc ngôn ng bng nhng nh ngha, nh lí, nh lut, nguyên tc, hc thuyt. Vic hình thành khái nim có th tin hành bng con ng quy np hoc suy din. T chc úng n vic lnh hi tri thc mi s giúp hc sinh nm c phng pháp c bn ca t duy logic và t ó rèn luyn cho h k nng c lp lnh hi tri thc mi. — T chc, iu khin hc sinh cng c tri thc. hc sinh lu gi nhng iu lnh hi c y , chính xác, bn vng và khi cn có th tái hin c nhanh chóng, giáo viên phi hng dn cho hc sinh nhng bin pháp ôn tp tích cc, thng xuyên, vn dng tri thc gii quyt nhng nhim v thc tin bng ôn tp, khái quát hoá, thit lp h thng nhng khái nim, nh lut, hc thuyt. — T chc, iu khin hc sinh rèn luyn k nng, k xo. Trong quá trình hc tp, hc sinh cn phi chuyn hoá tri thc thành k nng, k xo mi có th vn dng nhng iu ã hc vào thc tin. Bin pháp rèn luyn k nng, k xo th hin nhng mc khác nhau. Mc u tiên là luyn tp mt cách có h thng thông qua vn dng nhng tri thc vào vic gii quyt các bài tp vi khó khn và phc tp tng lên. Trong quá trình ó, chú ý un nn nhng sai lch, s thiu chính xác trong vic hiu tri thc lí thuyt, nhng thao tác t duy hoc ng tác chân tay. Mc cao là vn dng tri thc nhm gii thích nhng hin tng, gii quyt nhng vn do thc tin ra mt cách va sc; qua ó dn dn phát huy tính c lp, sáng to ca hc sinh t mc thp n mc cao. — T chc, iu khin, kim tra, ánh giá vic nm vng tri thc, k nng, k xo mt cách có h thng ca hc sinh và t chc cho hc sinh t kim tra, t ánh giá. Trong vic thc hin khâu này, phi quán trit các nguyên tc kim tra và ánh giá, phi hp nhiu hình thc kim tra, ánh giá. Ngoài ra, cn c bit bi dng cho hc sinh ý thc và nng lc t kim tra, t ánh giá kt qu hc tp ca mình. iu ó góp phn quan trng trong vic hình thành hc sinh phm cht và nng lc t DY HC PHN HO TIU HC | 67
22. hc, giúp các em có th hc liên tc sut i, áp ng c nhng yêu cu ca thi i hin nay. — Phân tích kt qu tng giai on, tng bc nht nh ca quá trình dy hc. Sau khi kim tra, ánh giá vic hoàn thành mt bc, mt giai on nht nh nào ó ca quá trình dy hc, thy cng nh trò phi nhìn li hot ng ca mình, i chiu nhng kt qu thu c vi mc ích, nhim v ã ra phát hin nhng u, nhc im, nguyên nhân ca chúng, t ó ra phng hng và bin pháp gii quyt. Các khâu này trong toàn b quá trình dy hc u phi thc hin, nhng tu theo tng giai on vi nhim v c th ca nó mà thc hin chúng nhng mc khác nhau. Hn na, trong quá trình dy hc, không nht thit phi thc hin úng theo trình t các khâu ó mà có th thc hin xen k vào nhau tu theo tình hình, yêu cu c th. * Các khâu tin hành dy hc phân hoá tiu hc: — ánh giá, phân loi hc sinh. tin hành dy hc phân hoá, yêu cu u tiên là phi hiu i tng, thy c mt mnh và mt hn ch còn tn ti ca i tng dy hc. Vic ánh giá, phân loi hc sinh là c s xác nh mc tiêu dy hc hp lí, phù hp vi i tng. Trong thc t, thc hin tt c khâu u tiên này, giáo viên cn kt hp linh hot và a dng các hình thc kim tra ánh giá, chn oán, phân loi i tng hc sinh theo trình c th: + Kt hp kim tra nh kì, kim tra thng xuyên và quan sát lp hc: Giáo viên cn thn trng khi a ra kt lun v mt hc sinh nào ó thuc nhóm trình nào. Do vy cn phi kt hp nhiu hình thc kim tra trong dy hc có kt qu khách quan và chính xác. Ngoài vic kim tra nh kì và kim tra thng xuyên, giáo viên nên có s tay ghi chép kt qu quan sát, theo dõi hng ngày, trong ó lu ý n nhng trng hp c bit, hoc quá xut sc hoc quá yu, tin hành dy hc phân hoá phù hp. + Kt hp kim tra khó và nhanh, tng cng cho hc sinh t ánh giá: Hin nay, giáo viên thng ch thit k kim tra theo khó. có th phân loi sâu hn, giáo viên cn thit k kim tra kt hp khó và nhanh, tc là tng s lng bài tp trong mi ln kim tra, kt qu ánh giá không theo thang im 10 mà là giáo viên ghi nhn trong cùng mt khong thi gian ó, hc sinh làm úng c bao nhiêu bài. 68 | MODULE TH 32
23. Cách làm này khuyn khích hc sinh phát huy ht kh nng ca mình ng thi có th t ánh giá kh nng ca mình so vi các bn. — Xác nh mc tiêu cho nhóm i tng hoc tng i tng c bit. — La chn ni dung, phng pháp, hình thc t chc cho các nhóm i tng/tng i tng. — T chc thc hin theo mc tiêu ã xác nh vi các ni dung, phng pháp, hình thc t chc ã la chn. — Kim tra, ánh giá và t chc cho hc sinh t kim tra, t ánh giá kt qu hc tp/hot ng ca các nhóm i tng/i tng. Khâu này giúp cho giáo viên thu c nhng thông tin ngc ý ngha có s iu chnh kp thi và hiu qu. — iu chnh, hoàn thin chng trình/phng pháp/cách thc dy hc phân hoá ã tin hành thu c hiu qu cao hn trong nhng ln tip theo. KIỂM TRA ĐẦU RA: 1) T c im dy hc tiu hc, hãy gii thích và chng minh dy hc phân hoá trong các gi hc chính khoá tiu hc là hình thc c bn nhng không phi là duy nht. 2) Trong dy hc phân hoá, có nht thit phi thc hin theo tun t các bc nh ã nêu không? Ti sao? 3) Trong mt lp hc hoà nhp, có 2 hc sinh b khuyt tt trí tu, giáo viên luôn a ra nhng yêu cu hc tp nh hn cho 2 hc sinh này so vi các hc sinh bình thng khác trong lp. Cách làm ó ca giáo viên có phi là dy hc phân hoá không? Ti sao? 4) Có quan nim cho rng: Không có hc sinh hc kém, ch có nhng giáo viên không hiu hc sinh có cách dy tt. Anh/ch có ng ý vi quan nim này không? 5) Theo anh/ch, nng lc nào ca ngi giáo viên có vai trò c bit quan trng trong dy hc phân hoá? a. Nng lc hiu hc sinh. b. Nng lc thit k bài ging. c. Nng lc s dng phi hp các phng pháp, hình thc t chc dy hc. d. Nng lc giao tip s phm. e. Tt c nhng nng lc trên. DY HC PHN HO TIU HC | 69
24. Nội dung 4 CÁC ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN HIỆU QUẢ VIỆC DẠY HỌC PHÂN HOÁ Ở TIỂU HỌC MỤC TIÊU: Sau khi hc xong ni dung này, hc viên s: — Phân tích c nhng khó khn nh hng n dy hc phân hoá tiu hc hin nay. — xut c nhng yêu cu, iu kin dy hc phân hoá thu c hiu qu nh mong mun. — Bit cách khc phc nhng khó khn trong iu kin hin ti ca bn thân vn dng tt dy hc phân hoá trong công tác ging dy. KIỂM TRA ĐẦU VÀO: 1) Theo anh/ ch, vn ni cm nht trong giáo dc tiu hc nc ta hin nay là gì? Hãy lí gii c s anh/ch a ra nhn nh ó. 2) T thc t v iu kin dy và hc ca các trng tiu hc nc ta hin nay, phân tích nhng thun li và khó khn khi tin hành dy hc nhm m bo phù hp vi c im ca tng i tng ngi hc. CÁC HOẠT ĐỘNG: Hoạt động 1: Những vấn đề cần quan tâm trong giáo dục tiểu học ở nước ta hiện nay 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: S dng phng pháp “công não” (brainstorming), ngh các hc viên a ra mt vn mà bn thân h cho là cn quan tâm nht trong giáo dc tiu hc Vit Nam thi gian gn ây. Ví d: Hc viên có th a ra các phng án tr li nh: S s quá ông, lng kin thc quá ti, phng pháp dy hc còn lc hu, sc ép v thành tích, trng lp và các phng tin k thut dy hc còn lc hu, — Nhim v 3: Trên c s các phng án tr li, ging viên và hc viên sp xp các ý tng theo nhng tiêu chí khác nhau (vn liên quan ti quy mô trng/lp; vn chng trình, ni dung dy hc; phng pháp/phng tin dy hc, ). 70 | MODULE TH 32
25. — Nhim v 4: Tho lun chung, tng kt và a ra nhng vn cn quan tâm nht trong giáo dc tiu hc Vit Nam hin nay. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Nhng vn cn quan tâm trong giáo dc tiu hc nc ta hin nay 1: Qua kho sát iu tra và trao i vi các giáo viên tiu hc trc tip ging dy, chúng tôi tng hp và nêu ra mt s khó khn khi tin hành dy hc phân hoá nói chung và môn Toán nói riêng hin nay nh sau: — S s lp hc hin nay quá ông i vi các trng tiu hc các vùng trung tâm, th xã, th trn (mi lp thng trên 35 hc sinh), nên vic dy hc phù hp vi tng i tng hc sinh rt khó. Cha k n vic hc sinh có th hc tt môn này nhng cha tt môn khác, do ó cn phi có nhiu cách chia nhóm, phân loi i tng hc sinh phù hp theo tng môn hc. — C s vt cht còn thiu thn; thiu chng trình, tài liu tham kho; thiu phng tin k thut, dùng dy hc; — Trình ào to và nng lc s phm ca i ng giáo viên tiu hc hin nay cha ng u, cha có nhiu giáo viên có nng lc và kinh nghim trong vic dy hc phân hoá. — Giáo viên tiu hc phi dy nhiu môn nên khó khn trong vic chun b k hoch bài dy theo nh hng phân hoá. — Có th xut hin nhng biu l mt t tin hay mc cm v tâm lí i vi hc sinh u cp khi b xp vào nhóm yu kém cng nh tâm lí lo lng ca ph huynh hc sinh, Hoạt động 2: Những điều kiện để thực hiện dạy học phân hoá ở tiểu học có hiệu quả 1. Nhiệm vụ — Nhim v 1: c và tip nhn các thông tin v hot ng. — Nhim v 2: S dng phng pháp nêu và gii quyt vn tìm hiu và phân tích nhng iu kin dy hc phân hoá tiu hc t hiu qu cao. 1 1 ThamTham kho kho kt kt qu qu nghiên nghiên cu cu ca ca ThS. ThS. Nguyn Nguyn Thu Thu Vân, Vân, i i hc hc Phú Phú Yên. Yên. DY HC PHN HO TIU HC | 71
26. Giáo viên có th t vn : “S s hc sinh a phn các lp tiu hc hin nay có thc s phù hp cho dy hc phân hoá không?”; “S kì vng v kt qu hc tp ca hc sinh tiu hc rt nhiu ph huynh hin nay nh hng gì ti vic vn dng các phng pháp dy hc tích cc ca giáo viên?”, Hc viên a ra cách nhìn nhn và ánh giá ca mình. — Nhim v 3: Tho lun ngn và tng kt li các iu kin ã phân tích. — Nhim v 4: Rút ra nhng liên h thc t thc hin tt dy hc phân hoá trong iu kin dy hc tiu hc còn tn ti nhng khó khn nh hin nay. 2. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Nhng iu kin thc hin dy hc phân hoá tiu hc có hiu qu: — Giáo viên tiu hc phi có hiu bit úng và v dy hc phân hoá: Trong thc t, có th tip cn khái nim dy hc phân hoá t nhiu góc khác nhau: t tm v mô n vi mô, t cp h thng giáo dc n quá trình dy hc, gi hc, bài hc, Vi t cách là ngi trc tip thit k và thc hin dy hc phân hoá, ngi giáo viên cn có kin thc v ni dung này và có s vn dng linh hot, sáng to trong các hình thc dy hc khác nhau và vi mi loi bài, mi nhim v dy hc trong tng giai on khác nhau. — Cn có s phân bc các nhim v dy hc khác nhau khi thit k bài dy cho hc sinh: Trong mi nhim v dy hc, giáo viên cn phân bc theo các tiêu chí t thp ti cao m bo phù hp cho tng nhóm hc sinh, tng i tng hc sinh. Cách làm này m bo mi hc sinh s c phát trin ti a tim nng ca mình. — Linh hot trong t chc hot ng nhóm khi tin hành dy hc phân hoá: Tu theo mc tiêu dy hc, vic chia nhóm có th theo nhiu cách: nhóm ôi (nhóm i ngu), nhóm ngu nhiên, nhóm hn hp và nhóm phân theo trình . Trong dy hc phân hoá, nhóm hn hp c s dng khi nhim v ca các nhóm là nh nhau, vi mc ích là hc sinh gii s giúp hc sinh yu hn. Nhóm theo trình c s dng khi mc yêu cu v nhim v ca tng nhóm khác nhau nh ví d nêu 72 | MODULE TH 32
27. trên, hoc trong thc hành gii bài tp mi nhóm c yêu cu làm nhng bài tp vi khó khác nhau. — K nng giao tip s phm trong dy hc phân hoá ca ngi giáo viên: i vi giáo viên, li nói ca giáo viên trong dy hc hoc giao tip vi hc sinh tiu hc rt có ý ngha, vì c im tâm lí c bn ca la tui này là rt vô t và hn nhiên, các em t rt nhiu nim tin vào giáo viên. Do vy giáo viên cn có k thut nói rõ ràng, tc va phi, d nghe, thân thin nhng nghiêm túc và luôn khuyn khích hc sinh. Không nên gay gt hay nng li vi nhng hc sinh yu kém. Vi mi trng hp, cn tìm hiu nguyên nhân có bin pháp h tr, giúp hc sinh phù hp. i vi hc sinh, giáo viên nên khuyn khích hc sinh nói li bng ngôn ng ca mình khi hiu mt ni dung hc tp nào ó. Ví d nh mô t li cách hiu các mi quan h trong mt bài toán, cách thc hin các bc gii mt bài toán, giúp hc sinh hiu sâu sc và ghi nh tt hn, ng thi giúp giáo viên có c s ánh giá hc sinh trung thc hn. dy hc phân hoá thành công, trong giao tip hng ngày vi hc sinh, giáo viên cn lu ý v s tinh t trong ng x i vi các nhóm hc sinh to iu kin cho mi hc sinh u c gng vn lên phát trin ti a và ti u kh nng ca mình, ng thi cng lu ý n s “phân bit” làm tn thng v mt tâm lí i vi hc sinh khi dy hc phân hoá. Do ó giáo viên cng lu tâm n giáo dc cm xúc trí tu và giáo dc giá tr cho hc sinh nh cn phi yêu thng, giúp nhau trong hc tp, bit trung thc trong hc tp, bit tôn trng kt qu ca mình và ca ngi khác, không coi thng ngi khác khi mình gii hn, không bi quan khi mình cha gii nh bn, Ngoài ra, giáo viên cng cn tng cng trao i và giao tip tt vi ph huynh hc sinh hoc các t chc giáo dc ngoài trng phi hp trong vic giáo dc toàn din cho hc sinh. — iu kin, thi gian hc tp phù hp vi dy hc phân hoá: Lp hc không quá ông, cn c áp ng nhng iu kin c s vt cht c bn và có thêm s h tr ca các phng tin k thut dy hc thì dy hc phân hoá tiu hc s mang li hiu qu cao hn. KIỂM TRA ĐẦU RA: 1) Anh/ch hãy a ra phng án gii quyt cho “bài toán khó” sau cp Tiu hc: Làm th nào dy hc phân hoá thành công trong iu kin s s lp hc ông và lng kin thc tng i ln nh hin nay? DY HC PHN HO TIU HC | 73
28. 2) Có quan nim cho rng dy hc phân hoá s làm hn ch k nng hp tác và làm vic nhóm ca hc sinh do tính cá bit c cao. Quan nim ca anh/ch v vn này nh th nào? 3) Theo anh/ch, vai trò ca ngi giáo viên trong dy hc phân hoá là: a. Thit k bài dy và tác ng n tp th, nhóm, cá nhân hc sinh theo nhng gì ã thit k. b. T chc, iu khin hc sinh t giác, tích cc, sáng to chim lnh tri thc, hình thành k nng, k xo hc tp theo các bài dy c thit k phù hp vi tng nhóm/tng i tng hc sinh. c. C hai phng án trên. 4) Anh/ch hãy thit k giáo án cho mt tit dy Toán hoc Ting Vit trên lp theo quan im dy hc phân hoá. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. GS.TS. ng V Hot — TS. Phó c Hoà, Giáo dc tiu hc 1 , NXB i hc S phm , 2005. 2. PGS.TS. Trn Th Tuyt Oanh (Ch biên), Giáo dc hc (Tp 1 + 2) , NXB i hc S phm , 2006. 3. PGS.TS. Phm Vit Vng, Giáo dc hc , NXB i hc S phm , 2010. 4. Thái Duy Tuyên (Ch biên), Nhng vn chung ca Giáo dc hc , NXB i hc S phm , 2003. 5. Lê Vn Hng, Lê Ngc Lan, Nguyn Vn Thàng, Tâm lí hc la tui và tâm lí hc s phm , NXB i hc S phm , 2003. 6. Lut Giáo dc , NXB Chính tr Quc gia, 2009. 7. Website ca B Giáo dc và ào to, ca các trng i hc s phm trong c nc. 8. Kt qu nghiên cu ca ThS. Nguyn Thu Vân, i hc Phú Yên. 74 | MODULE TH 32