Nghệ thuật bài trí của người Nhật (Phần 1)

Nội dung text: Nghệ thuật bài trí của người Nhật (Phần 1)

1. Lời nói đầu Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com Bạn đã từng dọn nhà đến phát điên, chỉ để nhận ra rằng chẳng bao lâu sau ngôi nhà hoặc nơi làm việc của mình lại bừa bộn như cũ? Nếu đúng như vậy, hãy để tôi chia sẻ với bạn bí quyết để chấm dứt việc đó. Trong cuốn sách này, tôi trình bày cách dọn dẹp không gian theo một cách sẽ vĩnh viễn thay đổi cuộc sống của bạn. Bạn nghĩ điều này là không thể? Đó là phản ứng thông thường của mọi người và không có gì ngạc nhiên, nếu xét đến chuyện hầu hết mọi người đều từng trải qua “hiệu ứng phục hồi nguyên trạng” ít nhất một lần, nếu không nói là nhiều lần, sau khi dọn nhà. Phương pháp KonMari là một cách đơn giản, thông minh và hiệu quả để vĩnh viễn xóa bỏ sự bừa bộn. Hãy bắt đầu bằng việc loại bỏ. Sau đó sắp xếp không gian của bạn, kỹ càng, hoàn chỉnh, trong một lần. Nếu chấp nhận chiến lược này, bạn sẽ không bao giờ phải trở lại tình trạng bừa bộn nữa. Mặc dù cách tiếp cận này đi ngược lại với hiểu biết thông thường, tất cả những người từng áp dụng Phương pháp KonMari đều thành công trong việc giữ cho ngôi nhà của mình ngăn nắp. Việc sắp xếp nhà cửa có tác động đến tất cả những phương diện khác của cuộc sống – trong đó có công việc và gia đình. Với việc dành tới hơn 80% thời gian trong cuộc đời cho chủ đề này, tôi biết việc dọn dẹp nhà cửa cũng có thể thay đổi cuộc sống của bạn. Chuyện này nghe có quá ảo tưởng không? Nếu bạn nghĩ rằng dọn nhà chỉ là bỏ đi một thứ không cần thiết hay thi thoảng dọn lại phòng một chút thì đúng là nó sẽ không có mấy tác động. Tuy nhiên, nếu bạn thay đổi cách tiếp cận, việc dọn dẹp nhà cửa có thể có tác động vô cùng lớn. Tôi bắt đầu đọc các tạp chí dành cho các bà nội trợ từ khi mới lên 5 tuổi và chính việc đó đã truyền cảm hứng cho tôi, từ năm 15 tuổi, tôi đã tiến hành nghiên cứu nghiêm túc về việc dọn dẹp và sắp xếp nhà
2. cửa, Phương pháp KonMari được hình thành từ đó (KonMari là biệt danh, được ghép từ tên và họ của tôi). Giờ tôi là một chuyên gia tư vấn về dọn dẹp và dành hầu hết thời gian để ghé thăm các ngôi nhà và trụ sở làm việc, đưa ra những lời khuyên thực tế cho những người gặp khó khăn khi dọn dẹp, hoặc dọn dẹp mà gặp phải vấn đề trở lại trạng thái cũ, hoặc muốn sắp xếp mọi thứ gọn gàng mà không biết bắt đầu từ đâu. Số lượng những thứ mà các khách hàng của tôi đã vứt bỏ, từ quần áo và đồ lót cho tới các bức ảnh, bút viết, các mẩu cắt ra từ tạp chí và các mẫu mỹ phẩm trang điểm là không kể xiết. Tôi không hề phóng đại. Tôi từng giúp đỡ những khách hàng bỏ đi tới 200 túi rác loại 45 lít trong một lần dọn dẹp. Từ những gì tôi đã khám phá được về nghệ thuật sắp xếp và vô vàn kinh nghiệm có được nhờ giúp đỡ những người bừa bộn trở nên gọn gàng, tôi có thể tự tin nói rằng: Việc sắp xếp lại nhà cửa thật ấn tượng sẽ tạo ra những thay đổi ấn tượng tương ứng trong phong cách sống và quan điểm của bạn. Đó là vấn đề mang tính thay đổi cuộc đời. Ý tôi là vậy. Dưới đây là một vài lời xác nhận mà tôi nhận được hàng ngày từ các khách hàng của mình: “Sau khóa học của chị, tôi đã nghỉ việc và tự bắt đầu một công việc mà tôi luôn mơ ước từ khi còn nhỏ.” “Khóa học của chị đã dạy tôi thấy được điều gì mình thực sự cần và điều gì không. Vậy nên tôi đã li dị. Giờ đây, tôi cảm thấy hạnh phúc hơn nhiều.” “Người mà tôi luôn muốn họ liên lạc với tôi mới đây đã liên hệ với tôi rồi.” “Tôi rất vui khi báo với chị rằng từ khi dọn sạch căn hộ của mình, việc bán hàng của tôi thật sự được cải thiện rất nhiều.” “Vợ chồng tôi hòa hợp với nhau hơn nhiều rồi.” “Tôi rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng chỉ nội việc vứt bỏ bớt các thứ đi lại có thể thay đổi cuộc sống của tôi nhiều đến thế.”
3. “Cuối cùng tôi cũng giảm được 3 kg.” Khách hàng của tôi dường như luôn hạnh phúc và rõ ràng việc dọn dẹp nhà cửa đã thay đổi cách suy nghĩ và tiếp cận cuộc sống của họ. Trên thực tế, nó đã thay đổi tương lai của họ. Tại sao lại như vậy? Vấn đề này sẽ được nhắc đến chi tiết trong phần sau của cuốn sách, nhưng về cơ bản, khi bạn giữ nhà cửa gọn gàng, bạn cũng giữ cho mọi việc và quá khứ của bạn “gọn gàng”. Kết quả là bạn có thể thấy khá rõ ràng rằng bạn cần và không cần điều gì, bạn nên và không nên làm gì trong cuộc sống. Hiện tại tôi đang cung cấp một khóa học cho các khách hàng tại nhà và cho các chủ công ty tại nơi làm việc của họ. Tất cả những bài học đều rất riêng tư, chỉ có tôi và khách hàng, và tôi lúc nào cũng đông khách. Giờ tôi có danh sách khách hàng chờ trong ba tháng và ngày nào tôi cũng nhận được câu hỏi của những người được các khách hàng cũ giới thiệu hoặc họ đã nghe được về khóa học của tôi từ người khác. Tôi đi khắp Nhật Bản và đôi khi ra cả nước ngoài. Vé cho một trong các buổi nói chuyện cho các bà nội trợ và các bà mẹ bán hết chỉ sau một đêm. Còn có cả một danh sách chờ nối tiếp vào danh sách chờ hiện tại. Thế nhưng tỉ lệ khách hàng lặp lại của tôi là con số không. Xét từ quan điểm kinh doanh, điều này dường như là một sai lầm tai hại. Nhưng liệu việc khách hàng không phải quay lại thực chất lại là bí quyết để phổ biến phương pháp của tôi thì sao? Như tôi đã nói ban đầu, những người sử dụng Phương pháp KonMari không bao giờ rơi vào tình trạng bừa bãi nữa. Vì có thể giữ không gian của mình gọn gàng nên họ cũng không cần phải quay lại để học thêm. Tôi thường xuyên kiểm tra những người hoàn thành các khóa học của tôi xem tình trạng của họ thế nào. Trong hầu hết các trường hợp, không chỉ ngôi nhà hay nơi làm việc của họ vẫn gọn gàng ngăn nắp mà họ còn đang tiếp tục cải thiện không gian của mình. Có một điều rõ ràng trong những bức ảnh mà họ gửi cho tôi đó là, họ có ít đồ dùng cá nhân hơn so với khi họ hoàn thành khóa học, họ cũng có rèm cửa và đồ đạc mới. Xung quanh họ chỉ có những thứ mà họ yêu thích. Tại sao khóa học của tôi có thể thay đổi mọi người? Bởi vì cách tiếp cận của tôi không chỉ là một kỹ năng. Hoạt động dọn dẹp là một chuỗi những hành động đơn giản mà trong đó đồ vật được di chuyển
4. từ nơi này sang nơi khác. Nó bao gồm cả việc bỏ bớt đồ dùng đi. Nghe có vẻ đơn giản đến mức một đứa trẻ sáu tuổi cũng có thể làm được. Thế nhưng phần lớn mọi người đều không làm được. Nguyên nhân không phải vì họ thiếu kỹ năng mà phần nhiều là vì họ thiếu nhận thức và không có khả năng dọn dẹp hiệu quả. Nói cách khác, gốc rễ của vấn đề nằm ở sự chú ý. 90% thành công phụ thuộc vào tư duy của chúng ta. Trừ một số ít những người may mắn sinh ra đã có kỹ năng sắp xếp gọn gàng, còn chúng ta nếu không chú tâm vào vấn đề này thì tình trạng trở lại trạng thái cũ là điều tất yếu cho dù chúng ta có vứt bỏ bao nhiêu đồ dùng và sắp xếp mọi thứ thông minh đến đâu đi chăng nữa. Vậy làm thế nào để tư duy đúng cách? Chỉ có một cách, rất ngược đời, đó là có được kỹ năng chuẩn xác. Hãy nhớ rằng: Phương pháp KonMari mà tôi miêu tả trong cuốn sách này không chỉ là một bộ quy tắc về việc phân loại, sắp xếp và bỏ bớt đồ dùng. Nó còn là chỉ dẫn để có được tư duy đúng đắn về việc tạo ra trật tự và trở thành một người ngăn nắp. Tất nhiên, không phải tất cả các học viên của tôi đều hoàn thiện nghệ thuật dọn dẹp nhà cửa. Không may là có một vài người phải dừng lại vì lý do này hay lý do khác trước khi hoàn thành khóa học. Và có người dừng lại vì họ trông đợi tôi sẽ làm công việc đó cho họ. Với tư cách là một chuyên gia và là người sùng bái nghệ thuật sắp xếp, tôi có thể nói ngay với bạn rằng dù tôi có nỗ lực sắp xếp không gian của người khác đến đâu, tôi có đặt ra một kế hoạch hoàn hảo như thế nào, thì tôi cũng không thể sắp xếp ngăn nắp ngôi nhà của người khác theo đúng nghĩa của thuật ngữ này. Tại sao lại thế? Bởi vì nhận thức và quan điểm của một người về phong cách sống của riêng mình quan trọng hơn bất kì kỹ năng phân loại, xếp dọn hay kỹ năng nào khác. Sự ngăn nắp phụ thuộc vào những giá trị rất cá nhân về việc một người muốn sống như thế nào. Phần lớn mọi người đều thích sống trong một không gian sạch sẽ và ngăn nắp. Bất kì ai từng cố gắng sắp xếp nhà cửa gọn gàng, dù chỉ một lần, sẽ đều muốn giữ nhà mình ngăn nắp như thế. Nhưng nhiều người không tin rằng mình có thể làm được điều đó. Họ thử rất nhiều phương pháp dọn dẹp khác nhau chỉ để phát hiện ra mọi thứ sẽ sớm trở lại như thường. Tuy nhiên, tôi hoàn toàn tin tưởng rằng mọi người đều có thể giữ cho không gian của mình được ngăn nắp.
5. Để làm được điều này, bạn cần xem xét thật thấu đáo thói quen và quan niệm của mình về việc dọn dẹp và sắp xếp nhà cửa. Điều này có vẻ sẽ tốn rất nhiều công sức, nhưng đừng lo. Khi đọc xong cuốn sách này, bạn sẽ sẵn sàng và tràn đầy quyết tâm. Mọi người thường nói với tôi rằng: “Tôi sinh ra đã không có khả năng sắp xếp gọn gàng. Tôi không làm được đâu”, hoặc “Tôi không có thời gian” nhưng tình trạng bừa bãi không có tính di truyền và cũng không liên quan đến chuyện thiếu thời gian mà là do những suy nghĩ sai lầm về việc sắp xếp và dọn dẹp nhà cửa, như “tốt nhất là cứ dọn từng phòng một” hoặc “mỗi ngày dọn một chút thì hiệu quả hơn” hoặc “việc bỏ bớt đồ nên làm theo kế hoạch”. Tại Nhật, mọi người tin rằng những việc như dọn phòng và dọn nhà vệ sinh ngăn nắp và sạch sẽ mang lại may mắn, bởi nếu nhà bạn bừa bộn thì hiệu quả của việc đánh bóng bồn vệ sinh cũng ít có tác dụng. Điều tương tự cũng đúng với việc thực hành thuật phong thủy. Chỉ khi nhà cửa gọn gàng và ngăn nắp thì việc bài trí nội thất mới có ý nghĩa.
6. Mục lục Lời nói đầu 1. Tại sao tôi không thể giữ nhà cửa gọn gàng, ngăn nắp? 2. Đầu tiên, hãy biết từ bỏ 3. Dọn dẹp bằng cách phân loại 4. Cất giữ đồ vật ngăn nắp khiến cuộc sống trở nên thú vị 5. Tác dụng của việc dọn dẹp: khiến cuộc sống biến chuyển diệu kì
7. 1. Tại sao tôi không thể giữ nhà cửa gọn gàng, ngăn nắp? Nếu không có phương pháp, bạn không thể dọn dẹp gọn gàng Khi tôi nói với mọi người rằng công việc của tôi là dạy người khác cách sắp xếp mọi thứ gọn gàng ngăn nắp, tôi thường bắt gặp những cái nhìn ngạc nhiên. “Chị có thể thật sự kiếm tiền bằng việc đó sao?” là câu hỏi đầu tiên của họ. Và câu hỏi tiếp theo là “Liệu mọi người có cần học cách dọn dẹp không?”. Quả thật là trong khi các trường học và các huấn luyện viên cung cấp rất nhiều khóa học về mọi thứ, từ nấu ăn, làm vườn cho tới thiền và yoga, nhưng bạn sẽ rất khó tìm thấy các lớp học cách sắp xếp và dọn dẹp. Có một quan niệm phổ biến là không cần phải dạy dọn dẹp vì người ta có được kỹ năng này một cách tự nhiên. Các kỹ năng nấu nướng và công thức nấu ăn được lưu truyền trong gia đình từ bà đến mẹ cho tới con gái nhưng bạn sẽ không bao giờ thấy có ai đó truyền lại bí quyết dọn dẹp cho nhau. Hãy nhớ lại thời thơ ấu của chính bạn. Tôi dám chắc rằng phần lớn chúng ta đều từng bị người lớn trách mắng vì không dọn phòng, nhưng liệu có bao nhiêu bậc cha mẹ có ý thức hướng dẫn chúng ta dọn dẹp như một phần trong quá trình nuôi dạy? Trong một nghiên cứu về chủ đề này, chưa đến 0,5% người tham gia có câu trả lời “Có” cho câu hỏi “Bạn đã bao giờ được học cách sắp xếp dọn dẹp chính thức chưa?”. Bố mẹ yêu cầu chúng ta phải dọn sạch phòng mình, nhưng chính họ cũng chưa bao giờ được dạy cách làm điều đó. Tất cả chúng ta phải đều tự học cách dọn. Những chỉ dẫn về việc dọn dẹp không chỉ bị bỏ bê trong các gia đình mà ở trường học cũng vậy. Các lớp học ở Nhật Bản và trên khắp thế giới có thể dạy bọn trẻ biết cách làm bánh hamburger hoặc cách dùng máy khâu để may một chiếc tạp dề, nhưng không hề có thời gian
8. dành cho chủ đề dọn dẹp. Đồ ăn, quần áo và chỗ ở là những nhu cầu cơ bản nhất của con người, vậy bạn có nghĩ rằng hẳn nhiên nơi chúng ta ở nên được coi trọng như những thứ chúng ta ăn và những gì chúng ta mặc. Trong hầu hết mọi nền văn hóa, việc dọn dẹp nhà cửa lại hoàn toàn bị xem nhẹ vì quan niệm sai lầm rằng con người sẽ biết các kỹ năng dọn dẹp cơ bản qua việc tự rèn luyện và do đó không cần phải học. Liệu những người có kinh nghiệm dọn dẹp nhiều năm hơn người khác sẽ dọn dẹp tốt hơn không? Câu trả lời là “Không”. 25% học viên của tôi là những người phụ nữ ở độ tuổi 50 và phần lớn trong số họ đã dọn dẹp nhà cửa đến gần 30 năm – điều khiến họ trở nên kỳ cựu trong công việc này. Nhưng liệu họ có dọn dẹp nhà cửa gọn gàng hơn so với những cô gái ở độ tuổi đôi mươi không? Không. Rất nhiều người trong số họ đã dành nhiều năm để áp dụng những phương pháp truyền thống, chúng không hề có tác dụng và nhà của họ luôn ngập tràn những thứ không cần thiết và họ phải vật lộn để kiểm soát được mớ lộn xộn đó với những biện pháp cất giữ không hiệu quả. Làm sao chúng ta có thể trông mong rằng họ biết cách dọn dẹp trong khi bản thân chưa từng được học cách dọn dẹp đúng cách? Nếu bạn cũng chưa biết cách dọn dẹp hiệu quả thì cũng đừng vội nản chí. Giờ là lúc bạn có thể học. Bằng cách học và áp dụng Phương pháp KonMari được giới thiệu trong cuốn sách này, bạn có thể thoát khỏi vòng dọn dẹp luẩn quẩn. Dọn dẹp một lần và đúng cách “Mỗi khi thấy chỗ mình bừa bãi là tôi lại dọn dẹp, nhưng cứ dọn xong, chẳng bao lâu sau nó lại bừa bộn như cũ.” Đây là lời phàn nàn phổ biến và các tạp chí hay đưa ra lời tư vấn là: “Đừng cố dọn dẹp toàn bộ ngôi nhà của bạn một lúc. Bạn sẽ gặp tình trạng trở lại trạng thái cũ mà thôi. Hãy tập thói quen mỗi lần dọn một chút.” Lần đầu tiên tôi vấp phải điệp khúc này là khi tôi năm tuổi. Là con giữa trong số anh chị em, tôi lớn lên với rất nhiều tự do. Mẹ tôi bận bịu với việc chăm sóc em gái mới sinh, còn anh trai lớn hơn tôi hai tuổi thì luôn dính chặt lấy tivi để chơi điện tử. Kết quả là hầu hết thời gian ở nhà tôi đều ở một mình.
9. Khi lớn lên, cách giết thời gian yêu thích của tôi là đọc các tạp chí về phong cách sống dành cho các bà nội trợ. Mẹ tôi theo dõi tờ ESSE – một tạp chí phong cách sống với đầy những bài báo về trang trí nội thất, bí quyết nội trợ và các bài viết đánh giá sản phẩm. Ngay khi người ta giao tạp chí đến nhà, tôi sẽ vồ lấy nó từ hòm thư, thậm chí trước cả khi mẹ tôi biết rằng nó đã đến, rồi xé toạc bì thư ra và chìm đắm vào nội dung bên trong. Trên đường từ trường về nhà, tôi thích dừng chân ở hiệu sách và xem qua Orange Page – một tạp chí nấu ăn rất nổi tiếng của Nhật. Tôi chưa biết đọc tất cả các chữ, nhưng những tờ tạp chí đó, với những bức ảnh chụp đồ ăn ngon lành, với những mẹo tuyệt hay để lau rửa vết bẩn và dầu mỡ, và các ý tưởng tiết kiệm từng đồng xu một, cũng lôi cuốn tôi như thể những tờ hướng dẫn chơi trò chơi đối với anh trai tôi vậy. Tôi sẽ gập một góc của trang có thông tin khiến tôi hứng thú và mơ tưởng về chuyện thử một vài lời khuyên trong đó. Tôi cũng sáng tạo ra rất nhiều những “trò chơi” một mình. Chẳng hạn, có một hôm sau khi đọc bài báo về việc tiết kiệm tiền bạc, ngay lập tức tôi thực hiện “trò chơi tiết kiệm năng lượng” bằng cách đi một vòng quanh nhà và rút các thiết bị không sử dụng đến, cho dù tôi chẳng biết gì về các đồng hồ đo điện cả. Sau khi đọc một bài báo khác, tôi đổ đầy nước vào các bình nhựa và đặt chúng vào trong bình chứa nước xối bồn cầu để làm “một phép thử về việc tiết kiệm nước”. Những bài báo về việc cất giữ đồ đạc cũng truyền cảm hứng cho tôi trong việc biến các hộp sữa thành ngăn đựng đồ trong ngăn kéo bàn học và làm giá đựng thư từ bằng cách xếp chồng các vỏ hộp đựng băng video vào giữa hai thứ đồ đạc. Ở trường, trong khi những bạn khác chơi trò đuổi bắt hoặc nhảy dây, tôi lẩn đi để sắp xếp lại giá sách trong lớp hoặc kiểm tra tủ đựng đồ dọn dẹp vệ sinh, và nhận thấy những cách thức cất giữ đều không ổn. “Giá như có một chiếc móc chữ S thì sẽ dễ sử dụng hơn biết mấy” tôi nghĩ như thế. Thế nhưng có một vấn đề dường như không thể giải quyết được: cho dù tôi đã dọn dẹp gọn ghẽ đến thế nào thì chẳng bao lâu sau, mọi thứ lại bừa bộn như cũ. Những ngăn đựng làm bằng vỏ hộp sữa trong ngăn kéo bàn học của tôi chẳng mấy chốc lại đầy bút mực. Giá đựng thư từ làm bằng vỏ đựng băng video bị nhồi đầy thư và báo đến mức đổ ụp xuống sàn. Với nấu nướng và may vá, mọi thứ đều hoàn hảo, tuy nhiên dù cho cũng dọn dẹp thường xuyên khi về nhà, nhưng dường như tôi chưa bao giờ cải thiện được tình hình – không chỗ nào giữ được gọn ghẽ trong một thời gian dài.
10. Tôi tự an ủi mình: “Chắc là không thể hơn được nữa. Vốn dĩ mọi thứ sẽ trở lại trạng thái cũ. Nếu cố gắng xử lý tình trạng này, rồi mình sẽ nản chí thôi.” Tôi đã đọc nhiều bài báo nói về tình trạng này và cho rằng đó là sự thật. Nếu bây giờ có một cỗ máy thời gian, tôi sẽ trở lại thời điểm đó và nói với chính mình: “Sai rồi. Nếu áp dụng phương pháp đúng, việc trở lại trạng thái cũ sẽ không bao giờ diễn ra nữa.” Đa phần mọi người gắn cụm từ “trở lại trạng thái cũ” với việc ăn kiêng, nhưng khi sử dụng trong bối cảnh của việc dọn dẹp, nó vẫn có ý nghĩa. Về lô gic, dường như việc sự bừa bộn đột nhiên giảm mạnh cũng có tác dụng tương tự như khi cắt giảm mạnh lượng calori tiêu thụ - việc này mang lại sự cải thiện trong thời gian ngắn nhưng không duy trì được lâu dài. Nhưng bạn đừng thất vọng. Thời điểm bạn bắt đầu di chuyển đồ đạc và bỏ đi những vật dụng không cần thiết, thì khi đó căn phòng của bạn sẽ thay đổi. Đơn giản thôi. Nếu muốn cố gắng hết sức để khiến cho nhà cửa ngăn nắp gọn gàng, bạn sẽ cần phải dọn dẹp lại mọi thứ. Tình trạng trở lại trạng thái cũ chỉ diễn ra khi người ta tưởng nhầm là mình đã dọn dẹp hết mọi thứ trong khi trên thực tế, họ mới chỉ sắp xếp và cất giữ một phần đồ dùng trong nhà. Nếu đã dọn dẹp nhà cửa đúng cách, bạn sẽ giữ được phòng ốc luôn ngăn nắp gọn gàng, cho dù bạn có là người lười nhác hoặc bừa bộn bẩm sinh. Dọn dẹp một chút mỗi ngày và thế là phải dọn dẹp mãi mãi Còn về gợi ý cho rằng chúng ta nên dọn dẹp một chút mỗi ngày thì sao? Mặc dù nghe có vẻ thuyết phục nhưng bạn đừng ngốc ngếch làm theo. Lý do khiến bạn dường như không bao giờ có thể kết thúc được việc dọn dẹp chính là vì bạn chỉ dọn dẹp từng chút một. Thay đổi những thói quen trong cuộc sống đã hình thành qua nhiều năm thường là việc cực kỳ khó khăn. Nếu cho đến giờ bạn vẫn chưa từng thành công trong việc duy trì dọn dẹp thường xuyên, vậy thì bạn sẽ không thể tạo dựng được thói quen dọn dẹp mỗi lần một chút được. Người ta phải thay đổi cách nghĩ trước khi có thể thay đổi thói quen. Và điều đó không hề dễ dàng! Rốt cuộc, thật sự khó có thể kiểm soát những suy nghĩ của chúng ta. Tuy nhiên, có một cách để nhanh chóng thay đổi suy nghĩ của chúng ta về việc dọn dẹp.
11. Hồi học trung học, tôi tình cờ đọc một cuốn sách có tên là Nghệ thuật từ bỏ của Nagisa Tatsumi (Takarajimasha, Inc.) lý giải về tầm quan trọng của việc vứt bỏ những thứ không cần thiết. Tôi mua được cuốn sách này trên đường từ trường về nhà, cảm thấy tò mò với một chủ đề mà tôi chưa từng gặp trước đó, và tôi vẫn còn nhớ cảm xúc của mình khi đọc nó trên tàu điện ngầm. Tôi chăm chú tới mức suýt không kịp xuống tàu ở điểm dừng để về nhà. Ngay khi về đến nhà, tôi cầm một nắm túi đựng rác đi thẳng vào phòng và ở trong đó suốt mấy giờ liền. Mặc dù phòng tôi nhỏ thôi nhưng đến khi dọn xong, tôi đã có 8 cái túi đầy – quần áo chưa từng mặc, những cuốn sách giáo khoa từ hồi tiểu học, những món đồ chơi nhiều năm qua không còn chơi nữa, và cả những bộ sưu tập tẩy và con dấu. Tới lúc đó tôi đã quên phần lớn những thứ này cho dù chúng vẫn đang tồn tại. Tôi ngồi yên trên sàn khoảng một tiếng, nhìn đống túi đó và tự hỏi: “Thế quái nào mà mình lại giữ lại tất cả những thứ này?” Tuy nhiên, điều khiến tôi thấy choáng váng nhất chính là sự thay đổi trong phòng của mình. Chỉ sau vài giờ, tôi đã có thể nhìn thấy được nhiều không gian trống trên sàn như thể chúng chưa bao giờ được thông thoáng như thế. Phòng của tôi dường như đã có biến chuyển lớn và có cảm giác không khí trong phòng sạch sẽ và tươi sáng đến mức khiến tâm trí tôi cũng cảm nhận mọi thứ rõ ràng hơn. Tôi nhận ra việc dọn dẹp có tác động lớn hơn cả những gì tôi từng hình dung. Kinh ngạc vì mức độ thay đổi này, kể từ ngày đó, tôi chuyển mối quan tâm từ việc nấu nướng và may vá mà tôi từng nghĩ là những việc nhà cơ bản, sang nghệ thuật dọn dẹp. Bí quyết tối thượng để thành công trong dọn dẹp là: Nếu bạn dọn dẹp triệt để trong một lần, thay vì từng chút một, bạn có thể khiến não trạng của mình thay đổi mạnh mẽ. Điều này mang lại sự thay đổi sâu sắc đến mức nó động chạm tới những cảm xúc trong bạn và có những tác động không thể cưỡng lại được tới cách suy nghĩ cũng như những thói quen của bạn. Tất cả các khách hàng của tôi không tạo dựng thói quen dọn dẹp một cách từ từ. Họ chỉ thoát khỏi sự bừa bộn kể từ khi họ bắt đầu cuộc chạy marathon dọn dẹp của chính mình. Phương pháp này chính là chìa khóa để ngăn tình trạng trở lại trạng thái cũ. Khi người ta trở lại với tình trạng bừa bộn cho dù trước đó họ đã cố gắng dọn dẹp, thì đó không phải lỗi của căn phòng hay những vật sở hữu của họ mà là do cách nghĩ của họ. Thậm chí nếu như ban đầu
12. họ hứng khởi thì sau đó họ vẫn phải đấu tranh để duy trì động lực và những nỗ lực của họ cứ đuối dần. Nguyên nhân chính nằm ở thực tế là họ không thể trông thấy các kết quả hoặc cảm thấy những tác động của việc dọn dẹp. Chính vì vậy mà thành công phụ thuộc vào những kết quả có thể thấy được ngay lập tức. Nếu bạn sử dụng phương pháp đúng và tập trung nỗ lực xóa bỏ hoàn toàn tình trạng bừa bộn chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, bạn sẽ thấy được những kết quả tức thời và chúng sẽ truyền cho bạn sức mạnh để tiếp tục giữ cho không gian quanh mình được ngăn nắp gọn gàng. Bất kì ai trải qua quá trình này, cho dù họ là ai, cũng nguyện không bao giờ quay lại tình trạng bừa bộn như trước nữa. Hướng tới sự hoàn hảo “Đừng hướng tới sự hoàn hảo. Hãy bắt đầu chậm rãi và chỉ bỏ đi một thứ mỗi ngày.” Những lời lẽ đáng yêu như thế sẽ xoa dịu trái tim của những người thiếu tự tin vào khả năng dọn dẹp của mình hoặc tin rằng họ không có đủ thời gian để hoàn thành nhiệm vụ này. Tôi tình cờ bắt gặp lời khuyên này khi ngấu nghiến mọi cuốn sách bàn về việc dọn dẹp được xuất bản ở Nhật, và tôi thích mê chúng. Cái đà có được nhờ sự bừng khởi trong tôi về sức mạnh của việc dọn dẹp bắt đầu yếu dần, và tôi bắt đầu cảm thấy chán vì không thấy được những kết quả rõ rệt. Do đó những lời lẽ trên dường như trở nên có ý nghĩa. Nó khiến mục tiêu hướng tới sự hoàn hảo trở nên xa vời ngay từ khi mới bắt đầu. Ngoài ra, sự hoàn hảo có thể bị cho là không thể đạt được. Bằng cách vứt đi mỗi ngày một thứ, đến hết năm là tôi có thể bỏ đi được 365 thứ rồi. Tin rằng mình đã phát hiện ra một phương pháp rất thiết thực, ngay lập tức tôi làm theo những hướng dẫn của cuốn sách đó. Tôi mở tủ quần áo ra vào buổi sáng và băn khoăn là hôm đó sẽ vứt đi thứ gì. Nhìn chiếc áo phông không mặc đến lâu nay, tôi bỏ nó vào túi rác. Trước khi đi ngủ vào tối hôm sau, tôi mở ngăn kéo bàn và phát hiện ra cuốn sổ tay dường như quá trẻ con so với tuổi của tôi. Tôi liền cho nó vào túi rác. Thấy một cuốn sổ ghi nhớ cũng nằm trong ngăn kéo đó, tôi nghĩ thầm: “Ồ, mình không cần đến nó nữa”, nhưng khi vươn tay để lấy nó ra và vứt đi, tôi dừng lại vì trong đầu xuất hiện một ý nghĩ mới. “Mình cứ để đó đến sáng mai vứt đi cũng được”. Và tôi đợi đến sáng hôm sau để vứt nó đi. Ngày tiếp theo, tôi quên khuấy việc
13. này, nên để bù lại tôi đã vứt đi hai thứ vào ngày kế tiếp Thành thực mà nói, tôi không duy trì được việc này quá hai tuần. Tôi không phải là người có thể miệt mài làm một việc gì đó từng bước từng bước một. Đối với những người giống như tôi, chỉ nước đến chân mới nhẩy, phương pháp này không hiệu quả. Ngoài ra, việc bỏ đi một thứ mỗi ngày không bù đắp được cho thực tế là mỗi khi đi mua sắm, tôi thường mua nhiều thứ một lúc. Cuối cùng, tiến độ giảm bớt vật dụng không theo kịp với tiến độ có thêm đồ mới và tôi đối mặt với thực trạng nản lòng là không gian của tôi vẫn bừa bộn như thường. Không bao lâu sau tôi hoàn toàn quên mất việc phải tuân theo nguyên tắc vứt đi một thứ mỗi ngày. Vì vậy, từ kinh nghiệm của mình, tôi có thể nói với bạn rằng bạn sẽ không bao giờ khiến nhà cửa trở nên gọn gàng ngăn nắp nếu chỉ dọn dẹp một cách nửa vời. Nếu giống như tôi, bạn không phải tuýp người kiên nhẫn, siêng năng, vậy thì tôi khuyên bạn nên đặt mục tiêu hướng tới sự hoàn hảo chỉ trong một lần dụng công mà thôi. Nhiều người có thể phản đối khi tôi sử dụng từ “hoàn hảo”, khăng khăng rằng đó là một mục tiêu bất khả thi. Nhưng đừng lo lắng. Nói cho cùng, việc dọn dẹp chỉ là một hành động vật lí. Nói rộng ra, công việc liên quan có thể chia thành hai loại: quyết định giữ lại hay vứt đi thứ gì và quyết định nên cất giữ ở đâu. Nếu bạn có thể làm được hai việc này, bạn có thể thực sự đạt được sự hoàn hảo. Tất cả những gì bạn cần làm là xem xét từng thứ một và quyết định xem nên giữ lại hay vứt đi thứ gì và để nó ở đâu. Đó là tất cả những gì bạn cần để hoàn thành công việc này. Không khó để có thể dọn dẹp một cách hoàn hảo và toàn bộ chỉ trong một lần duy nhất. Trên thực tế, bất kỳ ai cũng có thể làm được. Và nếu bạn muốn tránh tình trạng trở lại trạng thái cũ, thì đây chính là cách duy nhất. Tái tạo cuộc sống Bạn đã bao giờ thấy mình không thể học vào buổi tối trước kì thi và bắt đầu dọn dẹp điên cuồng hay không? Tôi thú nhận, tôi chính là người như thế. Thực ra, đây là điều diễn ra thường xuyên với tôi. Tôi sẽ lôi hàng chồng tài liệu để đầy trên bàn học và quẳng chúng vào sọt rác. Sau đó, không thể dừng lại, tôi xử lí tiếp số sách giáo khoa và giấy tờ rải đầy trên sàn và bắt đầu xếp chúng vào giá sách. Cuối cùng, tôi sẽ mở ngăn kéo bàn và bắt đầu thu dọn bút mực và bút chì. Trước khi
14. tôi nhận ra thì đã 2 rưỡi sáng rồi. Bị cơn buồn ngủ đánh gục, tôi chỉ bừng dậy lúc 5 giờ sáng và khi đó, vô cùng hoảng sợ, tôi mới mở sách vở và bắt đầu học bài. Tôi nghĩ điều đã thúc đẩy mình dọn dẹp trước kì thi là một thói kì quặc của cá nhân tôi, nhưng sau khi gặp nhiều người cũng làm điều tương tự, tôi nhận ra đây là một hiện tượng phổ biến. Nhiều người lao vào dọn dẹp khi phải chịu đựng áp lực nào đó, chẳng hạn trước một kì thi. Nhưng động lực thúc đẩy không phải vì họ muốn dọn dẹp phòng của họ. Nó nảy sinh vì họ cần khiến cho “một thứ gì đó” vào khuôn khổ. Bộ não của họ kêu gào phải học ngay đi, nhưng khi nó chú ý tới không gian bừa bãi xung quanh, tâm điểm chú ý chuyển sang “tôi cần dọn dẹp lại phòng của mình”. Thực tế là sự hối thúc phải dọn dẹp hiếm khi tiếp tục nếu như cơn khủng hoảng này đã đi qua, chứng minh cho giả thuyết này là đúng. Ngay khi kì thi kết thúc, niềm đam mê dọn dẹp vào tối hôm trước sẽ tiêu tan và cuộc sống trở lại bình thường. Tất cả những suy nghĩ về việc dọn dẹp bị quét ra khỏi tâm trí của họ. Tại sao vậy? Bởi vì vấn đề mà họ phải đối mặt, tức là cần phải học để làm bài thi, giờ đây đã được “thu dọn”. Điều này không có nghĩa là việc dọn dẹp phòng ốc thực sự có thể làm dịu tâm trí rối bời của bạn. Tuy có thể giúp cho bạn cảm thấy thư thái tạm thời nhưng sự khuây khỏa sẽ không kéo dài bởi vì bạn vẫn chưa giải quyết được nguyên nhân thực sự làm bạn lo lắng. Nếu bạn để cho sự khuây khỏa tạm thời có được nhờ việc dọn dẹp không gian vật chất quanh mình đánh lừa bản thân, bạn sẽ không bao giờ nhận ra nhu cầu cần phải dọn dẹp không gian tâm lí của mình. Điều này đúng với bản thân tôi. Lơ đễnh vì “nhu cầu” dọn dẹp phòng ốc, tôi đã chểnh mảng học hành tới mức điểm số của tôi luôn luôn tồi tệ. Hãy hình dung đến một căn phòng bừa bộn. Không phải tự nhiên mà nó trở nên bừa bãi như thế. Chính bạn, người sống trong nó, đã gây ra sự bừa bãi này. Có một câu ngạn ngữ rằng “Một căn phòng bừa bộn cũng như thể một tâm trí bừa bộn”. Tôi cũng nhìn sự việc theo cách này. Khi một căn phòng trở nên bừa bộn, nguyên nhân không chỉ đơn thuần về mặt vật lí. Sự bừa bãi hiển hiện trước mắt có thể khiến chúng ta sao lãng nguồn gốc thật sự của tình trạng mất trật tự này. Hành động dọn dẹp thực sự là sự phản ánh của bản năng lôi kéo sự chú ý của chúng ta chệch khỏi tâm điểm của vấn đề chính là sự bừa bộn của chúng ta.
15. Nếu bạn không thể cảm thấy thoải mái trong một căn phòng sạch sẽ và gọn gàng thì hãy thử đối mặt với cảm xúc lo lắng của chính mình. Nó có thể soi sáng xem điều gì thực sự làm phiền bạn. Khi căn phòng sạch sẽ và không còn bừa bộn nữa, bạn không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xem xét tình trạng bên trong của mình. Bạn có thể nhận ra bất kì vấn đề nào mà bạn đang cố tình tránh né và buộc phải xử lí chúng. Từ giây phút bắt đầu dọn dẹp, bạn sẽ buộc phải tái tạo cuộc sống của mình. Kết quả là cuộc sống của bạn sẽ bắt đầu thay đổi. Do đó nhiệm vụ dọn dẹp nhà cửa gọn gàng cần được thực hiện nhanh chóng. Nó cho phép bạn đối diện với những vấn đề thực sự quan trọng. Việc dọn dẹp chỉ là một công cụ, chứ không phải là đích đến. Mục tiêu đích thực sẽ là tạo lập lối sống mà bạn mong muốn nhất ngay khi ngôi nhà của bạn đã trở nên gọn gàng, ngăn nắp. Những chuyên gia về việc cất giữ là những kẻ tích trữ Vấn đề đầu tiên nảy sinh trong tâm trí khi bạn nghĩ về việc dọn dẹp là gì? Đối với nhiều người, câu trả lời là cất giữ đồ dùng. Khách hàng thường muốn tôi dạy họ cách cất giữ mọi thứ ở đâu cho hợp lí. Tôi có thể hiểu được mong muốn đó, nhưng đáng tiếc, đây không phải là vấn đề thực sự. Một cái bẫy vụng về nằm ngay trong thuật ngữ “cất giữ”. Những bài báo về việc sắp xếp, cất giữ những vật sở hữu và những dụng cụ cất giữ tiện lợi nhan nhản với những cụm từ nhàm chán nghe qua thì thật đơn giản, chẳng hạn “sắp xếp không gian không tốn thời gian” hoặc “khiến việc dọn dẹp trở nên nhanh chóng và dễ dàng”. Bản chất của con người là chọn lấy một lộ trình dễ dàng, và phần lớn mọi người lập tức áp dụng những phương pháp cất giữ hứa hẹn diễn ra nhanh chóng và tiện lợi. Tôi thừa nhận là có lúc tôi cũng từng mê mẩn với “huyền thoại về việc cất giữ” đó. Là fan cuồng của các tạp chí nội trợ từ thời còn học mẫu giáo, mỗi khi đọc một bài báo về việc cất dọn đồ đạc, tôi lại áp dụng mọi gợi ý ngay lập tức. Tôi làm những ngăn kéo bằng hộp đựng giấy lụa và đập lợn đất để mua những dụng cụ cất giữ xinh xắn và hợp mốt. Khi học trung học cơ sở, trên đường từ trường về nhà, tôi sẽ ghé vào một cửa hàng DIY hoặc lướt qua quầy báo tạp chí để xem những sản phẩm mới nhất. Khi học trung học, thậm chí tôi còn gọi điện thoại cho nhà sản xuất của những mặt hàng hấp dẫn nào đó và quấy rầy người lễ tân
16. về chuyện những sản phẩm này được phát minh như thế nào. Tôi sử dụng nghiêm túc những dụng cụ cất giữ này để sắp xếp vật dụng của mình. Và sau đó tôi đứng chiêm ngưỡng công trình của mình, hài lòng với thế giới riêng đã trở nên tiện lợi thế nào. Từ trải nghiệm này, tôi có thể tuyên bố chân thành rằng các phương pháp cất giữ không xử lí được tình trạng bừa bộn. Rốt cuộc, chúng chỉ là câu trả lời hời hợt mà thôi. Cuối cùng, điều mà tôi thấy là căn phòng của mình vẫn không gọn gàng cho dù nó chứa đầy những giá đựng tạp chí, giá sách, các ô chia cách trong ngăn kéo và những dụng cụ cất giữ đủ chủng loại khác nhau. Tôi băn khoăn: “Tại sao mình vẫn cảm thấy căn phòng bừa bộn cho dù mình đã cật lực sắp xếp và thu dọn?” Đầy thất vọng, tôi nhìn những thứ đựng trong mỗi dụng cụ cất giữ và chợt phát giác ra một điều. Tôi không cần phần lớn những thứ đó. Mặc dù tôi nghĩ mình đang dọn dẹp, nhưng trên thực tế tôi chỉ lãng phí thời gian cho việc thu dọn mọi thứ ra khỏi tầm mắt, che giấu những thứ mà tôi không cần dưới một cái nắp đậy mà thôi. Việc cất dọn tạo ra sự ảo tưởng rằng tình trạng bừa bộn đã được giải quyết. Nhưng không sớm thì muộn, tất cả những dụng cụ cất giữ sẽ đầy chặt, căn phòng sẽ lại tràn ngập các đồ vật, và một phương pháp cất giữ “dễ dàng” mới mẻ nào đó sẽ trở nên cần thiết, tạo ra một chu kì xoắn ốc tiêu cực. Do đó việc dọn dẹp phải được bắt đầu bằng cách từ bỏ vật dụng. Chúng ta cần tự kiểm soát và cưỡng lại việc cất giữ đồ dùng cá nhân cho đến khi chúng ta thành thục kĩ năng xác định những gì mà chúng ta thực sự muốn và cần giữ lại. Phân loại theo nhóm, chứ không theo vị trí Khi học trung học cơ sở, tôi bắt đầu nghiêm túc tìm hiểu về việc dọn dẹp và cơ bản thì tôi thực hành thường xuyên. Hàng ngày tôi chọn một nơi để dọn dẹp – phòng riêng, phòng của anh trai, phòng của em gái, phòng tắm. Mỗi ngày tôi đều lập kế hoạch dọn dẹp ở đâu và đơn độc triển khai những chiến dịch tương tự chiến dịch bán hàng vậy. “Ngày mùng 5 hàng tháng là ngày phòng khách!”, “Hôm nay là ngày dọn dẹp bát đĩa”, “Ngày mai, mình sẽ chinh phục các tủ đồ trong phòng tắm!”
17. Tôi vẫn giữ thói quen này thậm chí tới khi lên trung học phổ thông. Khi trở về nhà, thậm chí không buồn cởi đồng phục học sinh, tôi đi thẳng đến nơi mà tôi quyết định dọn dẹp vào ngày hôm đó. Nếu mục tiêu là bộ ngăn kéo bằng nhựa trong tủ đồ nhà tắm, tôi sẽ mở cửa tủ đồ và đổ mọi thứ trong từng ngăn kéo ra, bao gồm mỹ phẩm, xà phòng, bàn chải đánh răng và dao cạo. Sau đó tôi sẽ phân loại chúng thành từng nhóm, sắp xếp chúng vào những hộp chứa và cất lại chúng vào ngăn kéo. Cuối cùng, tôi sẽ lặng yên chiêm ngưỡng những thứ vừa được sắp xếp gọn ghẽ trước khi tiếp tục xử lí chiếc ngăn kéo tiếp theo. Tôi sẽ ngồi trên sàn hàng giờ để phân loại đồ trong tủ đồ cho đến khi mẹ gọi vào ăn tối. Rồi tới một ngày, khi đang phân loại những thứ trong một chiếc ngăn kéo ở tủ đồ hành lang, tôi dừng lại vì ngạc nhiên. Tôi nghĩ: “Đây chắc chắn là cái ngăn kéo mà mình đã dọn hôm qua.” Thực ra không phải vậy nhưng những thứ trong ngăn kéo thì giống hệt – mỹ phẩm, xà phòng, bàn chải đánh răng và dao cạo. Tôi đang phân loại chúng theo từng nhóm, để chúng vào hộp và cất vào ngăn kéo y như ngày hôm qua. Đó là khoảnh khắc khiến tôi nhận ra: Dọn dẹp theo vị trí là một sai lầm tai hại. Thật buồn khi phải thừa nhận rằng phải mất đến ba năm tôi mới phát hiện ra điều này. Nhiều người sẽ ngạc nhiên khi nghe chuyện một phương pháp có vẻ khả thi như thế lại là một cạm bẫy phổ biến. Gốc rễ của vấn đề nằm ở thực tế là người ta thường cất giữ cùng một loại vật dụng ở những chỗ khác nhau. Khi dọn dẹp riêng rẽ từng chỗ một, chúng ta sẽ không thể nhận ra mình đang làm cùng một công việc ở nhiều vị trí khác nhau và mắc kẹt trong cái vòng dọn dẹp luẩn quẩn. Để tránh tình trạng này, tôi khuyên bạn hãy dọn dẹp bằng cách phân loại đồ dùng theo nhóm. Ví dụ, thay vì quyết định hôm nay bạn sẽ dọn dẹp một phòng nào đó, hãy đặt các mục tiêu như “hôm nay quần áo, ngày mai sách vở”. Lí do chính khiến nhiều người trong chúng ta không bao giờ thành công trong việc dọn dẹp là vì chúng ta bối rối trước quá nhiều thứ. Sự thừa thãi này là do chúng ta phớt lờ trước việc có quá nhiều thứ mà chúng ta đang sở hữu. Khi cất giữ cùng một loại đồ vật ở khắp nơi trong nhà và chỉ dọn dẹp mỗi lúc một chỗ, thì chúng ta không bao giờ có thể nắm được tổng số lượng của đồ vật đó và vì vậy không bao giờ kết thúc được việc dọn dẹp. Để thoát khỏi vòng xoáy tiêu cực này, hãy dọn dẹp bằng cách phân loại đồ dùng theo nhóm, chứ không phải dọn dẹp theo vị trí.
18. Đừng thay đổi phương pháp để phù hợp với tính cách của bạn. Những cuốn sách về dọn dẹp và giải quyết tình trạng bừa bộn thường khẳng định rằng nguyên nhân dẫn đến sự bừa bộn sẽ khác nhau tùy theo mỗi người, do đó chúng ta nên tìm một phương pháp phù hợp nhất với tính cách của mình. Nhìn thoáng qua, lập luận này dường như thuyết phục. Chúng ta có thể nghĩ: “Thảo nào tôi lại không thể giữ cho không gian của mình được gọn gàng. Phương pháp mà tôi đang áp dụng không hợp với tính cách của tôi.” Chúng ta có thể kiểm tra biểu đồ trên đó liệt kê những phương pháp hiệu quả với người lười, người bận rộn, người kiểu cách hoặc người không kiểu cách, và chọn lấy một phương pháp phù hợp cho mình. Lúc đó, tôi nghĩ mình đã khám phá ra ý tưởng phân loại các phương pháp dọn dẹp dựa trên đặc điểm tính cách. Tôi đọc những cuốn sách tâm lí học, phỏng vấn các khách hàng về nhóm máu của họ, tính cách của cha mẹ họ, và thậm chí xem cả ngày sinh của họ. Tôi dành hơn năm năm để phân tích những phát hiện trong quá trình nghiên cứu của mình nhằm tìm ra một nguyên tắc chung bao trùm lên các phương pháp riêng lẻ thích hợp nhất với từng loại tính cách. Thế nhưng, tôi lại phát hiện ra rằng chẳng có bất cứ điều gì thay đổi cho dù bạn áp dụng phương pháp phù hợp với tính cách của mình. Khi đến lúc phải dọn dẹp, đa phần mọi người đều lười nhác. Họ cũng bận rộn nữa. Đối với những người kiểu cách, họ chỉ kĩ lưỡng đối với một số đồ vật cụ thể. Khi tôi kiểm tra những loại tính cách được gợi ý, tôi nhận ra rằng mình có những đặc điểm của tất cả các loại tính cách này. Vậy có tiêu chuẩn nào để tôi có thể phân loại những nguyên nhân khiến người ta không dọn dẹp? Tôi có thói quen cố gắng phân loại mọi thứ, có lẽ vì tôi dành nhiều thời gian để suy nghĩ về cách thức phân loại. Khi mới bắt đầu công việc của một nhà tư vấn, tôi đã cần mẫn phân loại các khách hàng của mình và thiết kế nội dung dịch vụ sao cho phù hợp với tính cách của họ. Tuy nhiên, khi ngẫm lại, tôi nhận thấy mình có một động cơ ngầm. Dù thế nào thì khi đó tôi đã tưởng rằng một cách tiếp cận phức tạp bao gồm những phương pháp khác nhau áp dụng cho những loại tính cách khác nhau sẽ khiến tôi có vẻ chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, sau khi suy nghĩ cẩn thận, tôi đi đến kết luận là sẽ có ý nghĩa hơn nhiều nếu phân loại khách hàng dựa trên hành động thay vì dựa trên đặc điểm tính cách đã được khái quát.
19. Khi sử dụng cách tiếp cận này, những người không chịu dọn dẹp có thể được chia thành ba: kiểu “không thể vứt đi”, kiểu “không thể thu dọn” và kiểu “kết hợp hai kiểu trên”. Khi xem xét các khách hàng của mình, tôi nhận ra một điều nữa là 90% trong số họ rơi vào loại thứ ba – kiểu “không thể vứt đi, không thể thu dọn” – trong khi 10% còn lại rơi vào kiểu “không thể thu dọn”. Tôi vẫn chưa tìm ra người nào chỉ thuộc kiểu “không thể vứt đi”, chắc chắn là vì bất kì ai không thể vứt đi thì sớm hay muộn sẽ rơi vào tình trạng không gian cất giữ bị quá tải. Đối với 10% những người có thể vứt đi nhưng không thể thu dọn, khi chúng tôi cùng nhau bắt đầu dọn dẹp một cách nghiêm túc, thì rõ ràng chẳng bao lâu họ đã có thể bỏ đi nhiều hơn trước: giờ đây họ có thể bỏ đi ít nhất 30 túi rác. Quan điểm của tôi là việc dọn dẹp phải bắt đầu bằng cách bỏ bớt đồ dùng cho dù bạn có thuộc bất kì loại tính cách nào. Miễn là các khách hàng của tôi nắm được nguyên tắc này thì tôi không cần phải thay đổi nội dung giảng dạy để phù hợp với mỗi người. Tôi dạy cho mọi người cùng một phương pháp như nhau. Cách tôi truyền đạt và cách mà mỗi khách hàng áp dụng vào thực tế về bản chất là khác nhau vì mỗi cá nhân là một cá thể duy nhất giống như cách mà họ trang bị đồ đạc cho ngôi nhà của mình. Việc dọn dẹp hiệu quả chỉ gắn với hai hành động cơ bản: từ bỏ vật dụng và quyết định nên cất giữ vật dụng ở đâu. Trong số đó, từ bỏ là hành động phải thực hiện trước tiên. Nguyên tắc này không bao giờ thay đổi. Phần còn lại tùy thuộc vào mức độ dọn dẹp mà cá nhân mỗi người muốn đạt được. Biến việc dọn dẹp trở thành sự kiện đặc biệt Tôi bắt đầu khóa học của mình với những lời sau: Dọn dẹp là một sự kiện đặc biệt. Đừng làm nó hàng ngày. Tuyên bố này luôn gây ra giây phút im lặng sững sờ. Tuy nhiên, tôi nhắc lại: việc dọn dẹp chỉ nên làm một lần. Hoặc, nói chính xác hơn, công việc dọn dẹp nên được hoàn thành toàn bộ chỉ trong một lần, trong một khoảng thời gian cụ thể. Nếu bạn nghĩ dọn dẹp là thứ việc vặt không hồi kết và phải làm hàng ngày thì bạn đã phạm sai lầm nghiêm trọng. Có hai loại dọn dẹp
20. – “dọn dẹp hàng ngày” và “sự kiện dọn dẹp đặc biệt”. Dọn dẹp hàng ngày, bao gồm việc dùng thứ gì đó và thu dọn nó về đúng vị trí, sẽ luôn là một phần trong cuộc sống của chúng ta khi chúng ta cần dùng đến quần áo, sách vở, tài liệu giấy tờ, v.v Nhưng mục đích của cuốn sách này là để truyền cảm hứng cho bạn trong việc tiến hành “sự kiện đặc biệt” để khiến cho ngôi nhà của bạn trở nên gọn gàng, ngăn nắp ngay khi có thể. Bằng cách hoàn thành thành công nhiệm vụ một lần duy nhất trong đời này, bạn sẽ có được lối sống hằng khao khát và có thể hưởng thụ không gian gọn gàng và sạch sẽ như mong muốn. Liệu bạn có thể đặt tay lên tim mình và thề rằng bạn cảm thấy hạnh phúc khi vây xung quanh là những thứ mà bạn thậm chí còn không nhớ rằng chúng có mặt ở đó? Hầu hết mọi người đều tha thiết mong muốn ngôi nhà của mình trở nên gọn gàng, ngăn nắp. Không may là, phần lớn trong số họ thất bại trong việc thực hiện nhiệm vụ này như là một “sự kiện đặc biệt” và thay vào đó khiến cho các căn phòng càng trở nên giống những kho chứa đồ hơn. Họ sẽ chậm chạp hàng thập kỉ khi cố duy trì trật tự trong nhà bằng cách dọn dẹp hàng ngày. Hãy tin tôi. Cho đến khi bạn hoàn thành sự kiện dọn dẹp nhà cửa một lần duy nhất trong đời, thì bất kể nỗ lực dọn dẹp hàng ngày nào cũng đều có chung kết cục thất bại. Ngược lại, ngay khi bạn khiến ngôi nhà của mình trở nên trật tự, việc dọn dẹp sẽ chỉ còn là một nhiệm vụ rất giản đơn, đó là đưa đồ vật trở lại đúng vị trí của chúng. Trên thực tế, việc làm này sẽ trở thành thói quen vô thức. Tôi sử dụng thuật ngữ “sự kiện đặc biệt” bởi nó diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn và trong khoảng thời gian này bạn tràn đầy sinh lực và hứng khởi về những gì mình đang làm. Bạn có thể lo lắng rằng khi sự kiện này kết thúc, không gian của bạn sẽ lại lộn xộn như cũ. Có lẽ bạn mua sắm quá nhiều và hình dung đến cảnh những vật sở hữu của bạn sẽ lại chất chồng như trước. Tôi thừa nhận là sẽ rất khó tin nếu như bạn không bao giờ thử dọn dẹp, nhưng ngay khi bạn hoàn tất công việc dọn dẹp triệt để, bạn sẽ không gặp bất kì khó khăn nào trong việc cất vật dụng về đúng vị trí của chúng hoặc quyết định xem nên cất những đồ vật mới ở đâu. Nghe qua có vẻ không đáng tin, nhưng chỉ bằng cách trải nghiệm trạng thái trật tự hoàn hảo thì bạn mới có thể duy trì nó. Tất cả những gì bạn cần làm là dành thời gian ngồi xuống và kiểm tra từng vật mà bạn sở hữu, quyết định xem bạn muốn giữ hoặc từ bỏ cái gì, rồi sau đó lựa
21. chọn nơi để cất những thứ mà bạn giữ lại. Bạn có bao giờ tự nhủ: “Mình không giỏi việc dọn dẹp”, hoặc “Không cần phải thử; mình sinh ra đã bừa bộn rồi” hay chưa? Nhiều người có suy nghĩ tiêu cực đó về bản thân suốt nhiều năm, nhưng nó bị xua tan nhanh chóng khi họ trải nghiệm không gian gọn gàng, sạch sẽ hoàn hảo của riêng mình. Thay đổi lớn này trong nhận thức về bản thân, niềm tin rằng bạn có thể làm bất cứ điều gì nếu bạn dồn tâm trí cho nó, sẽ làm biến chuyển thái độ và lối sống. Chính vì vậy các học viên của tôi không bao giờ trở lại tình trạng trước đây. Ngay khi bạn trải nghiệm tác động mạnh mẽ của một không gian ngăn nắp hoàn hảo, bạn cũng sẽ không bao giờ trở về với sự bừa bộn nữa. Vâng, ý tôi là chính bạn đó! Nghe có vẻ rất khó khăn, nhưng tôi có thể thành thực nói rằng việc này khá đơn giản. Khi dọn dẹp, bạn đang xử lí những đối tượng. Những đối tượng này dễ dàng để từ bỏ và xê dịch. Bất kì ai cũng làm được. Mục tiêu của bạn là có được tầm mắt thông thoáng. Vào thời điểm mà bạn đã xếp đặt mọi thứ về vị trí của chúng, bạn đã cán vạch đích. Không giống như công việc, học tập hoặc thể thao, bạn không cần so sánh thành tích của mình với bất kì ai khác. Bạn đã là chuẩn mực rồi. Ngoài ra, có một điều mà mọi người đều thấy khó thực hiện được – đó là tiếp tục việc đã làm – nhưng điều này hoàn toàn không cần thiết. Bạn chỉ phải quyết định nên cất đồ vật ở đâu một lần mà thôi. Tôi không bao giờ dọn dẹp phòng mình. Tại sao ư? Bởi nó đã gọn gàng rồi. Tôi chỉ dọn dẹp một lần, hoặc thỉnh thoảng hai lần một năm, và mỗi lần chỉ mất khoảng một giờ. Trước kia tôi đã dành nhiều ngày dọn dẹp mà chẳng thấy kết quả rõ rệt nào. Còn bây giờ tôi cảm thấy hạnh phúc và hài lòng. Tôi có thời gian để tận hưởng niềm vui sướng trong không gian yên bình của mình, ở đó thậm chí không khí cũng có cảm giác trong lành và sạch sẽ; có thời gian để ngồi xuống nhấp từng ngụm trà thảo mộc và ngẫm nghĩ về cuộc đời. Khi nhìn xung quanh, tôi dừng lại ở bức tranh mua ở nước ngoài mà tôi đặc biệt yêu thích và chiếc bình cắm hoa tươi đặt ở một góc phòng. Mặc dù không lớn nhưng không gian sống của tôi thực sự tao nhã với chỉ những thứ như thể đang trò chuyện với tâm hồn tôi. Lối sống của tôi mang lại niềm vui cho tôi như thế đó. Bạn cũng thích sống như thế phải không?
22. Điều này dễ thôi, ngay khi bạn biết cách xếp đặt ngôi nhà của bạn trở nên gọn gàng, ngăn nắp.
23. 2. Đầu tiên, hãy biết từ bỏ Hãy bắt đầu bằng việc từ bỏ, đừng chậm trễ Bạn nghĩ mình đã dọn dẹp xong hết mọi thứ, nhưng chỉ sau vài ngày, bạn thấy phòng mình lại trở nên bừa bộn như cũ. Theo thời gian, bạn có thêm nhiều đồ vật và trước khi kịp nhận ra, không gian của bạn đã quay trở lại tình trạng trước đó. Hiệu ứng trở lại trạng thái cũ này là do dọn dẹp nửa vời. Như tôi đã đề cập ở trên, chỉ có một cách duy nhất để thoát khỏi vòng xoáy tiêu cực này, đó là dọn dẹp hiệu quả trọn vẹn một lần, nhanh chóng hết mức có thể, để tạo ra môi trường ngăn nắp hoàn hảo. Nhưng làm thế nào để có được tư duy đúng đắn trong việc này? Khi dọn dẹp triệt để không gian của mình, bạn làm biến chuyển cảnh quan xung quanh bạn. Sự thay đổi này dễ nhận ra tới mức bạn sẽ cảm thấy như thể mình đang sống trong một thế giới hoàn toàn khác. Sự thay đổi này tác động sâu sắc tới tâm trí bạn và gợi ra sự ác cảm mạnh mẽ không muốn trở lại với tình trạng bừa bộn trước kia. Nó cũng tạo ra sự thay đổi đột ngột đến mức khiến bạn thay đổi toàn bộ cảm xúc của mình. Tác động tương tự có thể không bao giờ đạt được nếu quá trình diễn ra một cách từ từ. Để đạt được sự thay đổi đột ngột như thế, bạn cần sử dụng phương pháp dọn dẹp hiệu quả nhất. Nếu không thì trước khi bạn nhận ra, thời điểm đó đã trôi qua và bạn thì không có được tiến triển nào. Càng mất nhiều thời gian, bạn càng cảm thấy mệt mỏi, và càng có nhiều khả năng bạn sẽ từ bỏ khi mới chỉ đi được nửa quãng đường. Khi mọi thứ lại tiếp tục chồng đống lên, bạn sẽ rơi vào vòng xoáy tuột dốc. Theo kinh nghiệm của tôi, “nhanh” có nghĩa là khoảng nửa năm. Dường như đó là một khoảng thời gian dài, nhưng lại chỉ là sáu tháng trong toàn bộ cuộc đời bạn. Ngay khi quá trình này hoàn thành và bạn được trải nghiệm thế nào là sự ngăn nắp hoàn hảo, bạn sẽ mãi mãi thoát khỏi quan niệm sai lầm cho rằng bạn không giỏi việc dọn dẹp.
24. Để có những kết quả tốt nhất, tôi đề nghị bạn kiên định tuân theo nguyên tắc sau: dọn dẹp theo thứ tự đúng. Như chúng ta đã biết, chỉ có hai nhiệm vụ mà thôi – từ bỏ đồ dùng và quyết định xem nên cất đồ dùng ở đâu. Chỉ có hai nhiệm vụ như vậy, nhưng việc từ bỏ đồ dùng phải được thực hiện trước tiên. Hãy đảm bảo hoàn thành xong nhiệm vụ đầu tiên trước khi bắt tay vào nhiệm vụ thứ hai. Thậm chí đừng nghĩ đến việc thu dọn đồ đạc cho đến khi bạn kết thúc quá trình từ bỏ. Không thể tuân theo thứ tự này là một lí do khiến nhiều người không bao giờ có được sự tiến triển bền vững. Đang tiến hành từ bỏ đồ đạc, họ lại nghĩ về việc nên cất đồ đạc ở đâu. Ngay khi họ nghĩ: “Không biết nó có vừa với chiếc ngăn kéo này không”, công việc từ bỏ đồ đạc sẽ bị ngưng trệ. Bạn có thể nghĩ về nơi cất giữ đồ đạc khi bạn đã kết thúc việc từ bỏ mọi thứ mà bạn không cần. Tóm lại, bí quyết thành công là hãy dọn dẹp chỉ trong một lần, nhanh chóng và triệt để nhất có thể, và hãy bắt đầu bằng việc từ bỏ đồ đạc. Trước khi bắt đầu, hãy hình dung đích đến Cho đến lúc này chắc bạn đã hiểu tại sao việc từ bỏ đồ dùng trước khi nghĩ về nơi cất giữ lại có ý nghĩa quan trọng đến vậy. Thế nhưng bắt đầu từ bỏ đồ đạc mà không suy tính từ trước sẽ chỉ đẩy bản thân vào chỗ thất bại thậm chí trước cả khi bắt đầu. Thay vào đó, hãy bắt đầu bằng việc xác định mục tiêu của bạn. Chắc hẳn phải có lí do khiến bạn đọc cuốn sách này. Có phải nó chính là lí do đã thúc đẩy bạn phải dọn dẹp không? Bạn hi vọng đạt được điều gì thông qua việc dọn dẹp? Trước khi bắt đầu bỏ bớt đồ đạc đi, bạn hãy dành thời gian suy nghĩ cặn kẽ về việc này. Điều này có nghĩa là hình dung về cuộc sống lí tưởng mà bạn hằng mong ước. Nếu bạn bỏ qua bước này, không chỉ toàn bộ quá trình bị trì hoãn mà nguy cơ cao là mọi thứ sẽ trở lại trạng thái cũ. Những mục tiêu như “tôi không muốn sống bừa bộn nữa” hoặc “tôi muốn mình có thể thu dọn mọi thứ” là những mục tiêu quá rộng. Bạn cần suy nghĩ cụ thể hơn nữa. Hãy nghĩ đến những từ cụ thể tới mức mà bạn có thể hình dung rõ ràng về một cuộc sống trong không gian ngăn nắp sẽ như thế nào.
25. Một khách hàng nữ tuổi đôi mươi xác định giấc mơ của cô ấy là “một lối sống nữ tính hơn”. Cô ấy sống trong một căn phòng bừa bộn rộng khoảng 3 x 4m – có một chiếc tủ liền tường và ba chiếc giá kích cỡ khác nhau. Căn phòng này lẽ ra có đủ không gian cất giữ đồ đạc, nhưng dù nhìn hướng nào, tất cả những gì tôi thấy chỉ là sự lộn xộn. Chiếc tủ đồ đầy đến mức không thể đóng lại được, còn quần áo lòi ra từ các ngăn kéo như thể phần ruột chìa ra ngoài chiếc bánh kẹp. Thanh treo rèm cửa ở phía trên cửa sổ mắc nhiều quần áo tới mức chẳng cần tới rèm cửa nữa. Sàn và giường phủ kín những chiếc rổ và túi đựng đầy tạp chí, tài liệu. Khi đi ngủ, cô ấy chuyển những thứ trên giường xuống sàn và khi thức dậy, cô ấy lại chuyển chúng lên giường để lấy lối đi ra cửa đi làm. Lối sống của cô ấy chắc chắn không thể gọi là “nữ tính” cho dù người ta có cố hình dung thế nào chăng nữa. Tôi hỏi: “Bạn nghĩ thế nào về một ‘lối sống nữ tính’?” Cô ấy suy nghĩ hồi lâu trước khi trả lời: “À, nghĩa là khi tôi đi làm về, sàn nhà sẽ không còn bừa bộn và phòng của tôi sẽ sạch sẽ, gọn gàng như phòng khách sạn, không còn bất cứ thứ gì làm mắt mình vướng bận. Tôi sẽ có ga giường màu hồng và chiếc đèn kiểu cổ màu trắng. Trước khi đi ngủ, tôi sẽ tắm, đốt dầu thơm và nghe những bản nhạc piano hay violin cổ điển khi tập yoga và uống trà thảo mộc. Tôi sẽ chìm vào giấc ngủ với cảm giác thoải mái thư nhàn.” Mô tả của cô ấy sống động như thể cô ấy thực sự đang sống theo cách đó. Để có thể mô tả chi tiết như thế, điều quan trọng là bạn cần mường tượng lối sống lí tưởng của mình và viết ra giấy. Nếu thấy khó khăn, không thể vẽ ra bức tranh về lối sống mà mình mong muốn, bạn hãy thử xem những cuốn tạp chí về trang trí nội thất và tìm ra những hình ảnh đúng ý mình. Tham quan những ngôi nhà trưng bày cũng là một cách hữu ích. Việc xem xét những ngôi nhà khác nhau sẽ giúp bạn cảm nhận được về điều mình thích. Người khách hàng mà tôi vừa nêu ở trên thực sự thích phương pháp trị liệu bằng hương thơm sau khi tắm, âm nhạc cổ điển và yoga. Để thoát khỏi tình trạng lộn xộn, cô ấy muốn tìm kiếm lối sống nữ tính mà mình hằng khao khát. Giờ đây khi bạn có thể hình dung rõ ràng về lối sống mà mình ao ước, vậy thì đã đến lúc để chuyển sang việc từ bỏ đồ đạc hay chưa? Không, chưa đâu. Tôi hiểu là bạn đã mất kiên nhẫn, nhưng để ngăn
26. tình trạng trở lại trạng thái cũ, bạn cần tiến lên chính xác từng bước từng bước một khi bắt tay thực hiện sự kiện một lần duy nhất trong đời. Bước tiếp theo là xác định tại sao bạn muốn sống như vậy. Hãy xem lại những ghi chép của bạn về lối sống mà bạn mong muốn và suy nghĩ lần nữa. Tại sao bạn muốn sử dụng phương pháp trị liệu bằng hương thơm trước khi ngủ? Tại sao bạn muốn nghe nhạc cổ điển khi tập yoga? Nếu câu trả lời là “vì tôi muốn thư giãn trước khi ngủ” và “tôi muốn tập yoga để giảm cân”, thì hãy tiếp tục tự hỏi tại sao mình muốn thư giãn và tại sao mình muốn giảm cân. Có thể câu trả lời của bạn sẽ là “tôi không muốn mệt mỏi khi đi làm vào ngày hôm sau” và “tôi muốn ăn kiêng để trở nên xinh đẹp hơn”. Tự hỏi “Tại sao?” lần nữa với mỗi câu trả lời trên. Lặp lại quá trình này từ ba đến bốn lần cho mỗi mong muốn của bạn. Khi tiếp tục khám phá những lí do đằng sau lối sống lí tưởng của mình, bạn sẽ có được sự nhận thức đơn giản. Điểm chung cho cả việc từ bỏ lẫn việc giữ lại đồ đạc đó là cảm giác vui vẻ. Điều này dường như là hiển nhiên, nhưng quan trọng là bạn cần trải nghiệm nhận thức này vì chính mình và để nó ngấm vào trong tim. Trước khi bắt đầu dọn dẹp, hãy xem xét lối sống mà bạn khao khát và tự hỏi: “Tại sao tôi muốn dọn dẹp?” Khi tìm ra câu trả lời, bạn đã sẵn sàng tiến tới bước tiếp theo: kiểm tra những thứ mà bạn sở hữu. Cách lựa chọn: nó có mang lại niềm vui không? Bạn sử dụng tiêu chuẩn nào khi quyết định vứt bỏ thứ gì đó đi? Có một số cách thức chung cho việc từ bỏ đồ đạc. Ví dụ, người ta sẽ bỏ vật dụng khi chúng ngừng hoạt động vì bị vỡ hỏng không thể sửa chữa hoặc có một linh kiện nào đó bị hỏng hóc. Một lí do khác là khi chúng hết hạn sử dụng, chẳng hạn quần áo không còn hợp mốt hoặc những thứ liên quan tới một sự kiện đã qua. Thật dễ để bỏ đi vật dụng khi có một lí do hiển nhiên. Chúng ta sẽ thấy khó khăn hơn nhiều khi không có một lí do bắt buộc nào cả. Những chuyên gia khác đã đưa ra các tiêu chí để từ bỏ những thứ mà người ta thấy khó từ bỏ. Những tiêu chí này gồm các nguyên tắc như “từ bỏ bất cứ thứ gì mà bạn không dùng đến trong vòng 1 năm”, và “nếu bạn không thể quyết định, hãy đóng những thứ đó vào trong một cái thùng và 6 tháng sau
27. hãy xem lại chúng.” Tuy nhiên, thời điểm mà bạn bắt đầu tập trung vào cách thức lựa chọn thứ gì để bỏ đi, thực sự bạn đã đi chệch hướng. Trong tình huống này, đây là rủi ro cực lớn khiến cho bạn ngừng dọn dẹp. Từng có lúc trong đời, tôi gần như một “chiếc máy nghiền rác”. Sau khi phát hiện ra cuốn sách Nghệ thuật từ bỏ lúc 15 tuổi, mọi sự chú ý của tôi tập trung vào cách từ bỏ đồ dùng và những nỗ lực tìm hiểu của tôi ngày một gia tăng. Tôi luôn luôn tìm kiếm những chỗ mới để thực hành, như phòng của anh chị em trong nhà hoặc các kho cất dụng cụ ở trường. Đầu tôi chứa đầy những mẹo dọn dẹp, và tôi đã hoàn toàn tin tưởng, cho dù sai lầm, rằng mình có thể dọn dẹp bất cứ nơi nào. Mục tiêu của tôi lúc đó là từ bỏ nhiều nhất có thể. Tôi áp dụng mọi tiêu chí trong những cuốn sách mà tôi đọc về việc giảm bớt vật dụng. Tôi thử bỏ những quần áo mà tôi không mặc trong hai năm qua, từ bỏ một thứ mỗi khi tôi mua thứ gì mới và vứt đi bất thứ gì mà tôi cảm thấy không chắc về nó. Trong vòng một tháng, tôi đã vứt đi 30 túi rác. Nhưng dù bỏ đi nhiều đến thế nào, tôi vẫn không cảm thấy phòng nào trong nhà mình trở nên ngăn nắp, gọn gàng hơn. Thực tế là tôi thấy mình đi mua sắm chỉ để giải tỏa nỗi căng thẳng và cảm thấy khổ sở vì thất bại trong việc giảm bớt những thứ mà mình sở hữu. Ở nhà, tôi luôn bồn chồn, liên tục để mắt đến những thứ không cần thiết có thể vứt đi. Khi phát hiện thứ gì không dùng đến, tôi sẽ vồ lấy đầy căm thù và vứt nó vào sọt rác. Không ngạc nhiên khi tôi ngày càng trở nên cáu kỉnh và căng thẳng, cảm thấy không thể nào thoải mái thậm chí ngay cả khi ở nhà mình. Một ngày nọ sau khi từ trường về, tôi mở cửa phòng mình để bắt đầu dọn dẹp như thường lệ. Nhìn vào không gian vẫn chưa ngăn nắp ấy, cuối cùng tôi cũng không thể kiềm chế cảm xúc. “Mình không muốn dọn dẹp gì nữa!” Tôi khóc. Ngồi xuống giữa phòng, tôi bắt đầu suy nghĩ. Tôi đã dành ba năm dọn dẹp và từ bỏ vật dụng, nhưng vẫn cảm thấy phòng mình bừa bộn. Ai đó làm ơn nói cho tôi biết tại sao phòng tôi vẫn không ngăn nắp trong khi tôi đã tốn bao công sức vì nó! Mặc dù không nói to điều đó, nhưng trong tim mình tôi thực sự đang hét lên. Vào khoảnh khắc đó, tôi nghe thấy một giọng nói. “Hãy nhìn gần hơn nữa vào những thứ ở đó.”
28. Có ý gì vậy? Tôi nhìn mọi thứ ở đây hàng ngày gần đến mức chúng có thể bị thủng lỗ vì cái nhìn của tôi. Với ý nghĩ đó vẫn nguyên trong đầu, tôi nhanh chóng ngủ gục ngay trên sàn. Nếu khi đó tôi sáng suốt hơn một chút thôi thì lẽ ra tôi đã phải thừa nhận rằng trước đây tôi trở nên lo lắng thái quá khi tập trung vào mỗi việc vứt bỏ những thứ có thể mang lại nỗi buồn. Tại sao vậy? Bởi vì chúng ta nên lựa chọn những thứ mà mình muốn giữ lại, chứ không phải là những thứ chúng ta muốn bỏ đi. Khi thức dậy, ngay lập tức tôi biết giọng nói cất lên trong đầu tôi muốn nói gì. Hãy nhìn gần hơn nữa vào những thứ ở đó. Tôi đã quá tập trung vào những thứ cần từ bỏ, vào việc tấn công những chướng ngại vật không mong muốn quanh mình, mà quên đi việc trân trọng những thứ tôi yêu thích, những thứ mà tôi muốn giữ lại. Thông qua kinh nghiệm này, tôi đã đi đến kết luận rằng cách tốt nhất để lựa chọn những vật giữ lại và những vật bỏ đi là cầm từng thứ trong tay và hỏi: “Thứ này có mang lại niềm vui không?” Nếu có, hãy giữ nó. Nếu không, hãy vứt nó đi. Đây không chỉ là cách đơn giản nhất mà còn là tiêu chí đánh giá chính xác nhất. Bạn có thể băn khoăn về tính hiệu quả của một tiêu chí mơ hồ như vậy, nhưng bí quyết chính là việc cầm lên từng thứ một. Đừng chỉ mở tủ quần áo và quyết định sau khi nhìn lướt qua mọi thứ trong đó. Bạn phải lấy từng trang phục ra và cầm trong tay. Khi bạn chạm vào một trang phục nào đó, cơ thể bạn sẽ phản ứng. Với mỗi trang phục, sự phản ứng lại khác nhau. Tin tôi đi và hãy thử xem. Tôi lựa chọn tiêu chí này vì một lí do. Rốt cuộc, mấu chốt trong việc dọn dẹp là gì? Chính là để không gian của chúng ta và những thứ trong đó mang lại cho chúng ta niềm hạnh phúc. Do đó, tiêu chí đúng đắn nhất để lựa chọn giữ lại hay bỏ đi thứ gì là xem nó có khiến bạn hạnh phúc không, nó có mang lại cho bạn niềm vui không. Bạn có hạnh phúc khi mặc những trang phục khiến mình cảm thấy không thoải mái không? Bạn có cảm thấy vui khi vây quanh mình là hàng chồng sách chưa đọc và chúng không khiến cho trái tim bạn rung động? Bạn có nghĩ việc sở hữu những phụ kiện mà bạn biết là mình sẽ không bao giờ dùng tới có thể mang lại hạnh phúc cho bạn?
29. Câu trả lời cho những câu hỏi này đều là “không”. Giờ đây hãy hình dung mình sống trong một không gian chỉ có những thứ mang lại niềm vui. Đó không phải là lối sống mà bạn hằng ao ước sao? Hãy giữ lại những thứ khiến trái tim bạn lên tiếng. Sau đó hãy quyết tâm từ bỏ tất cả những thứ còn lại. Bằng cách làm như vậy, bạn có thể tái tạo cuộc sống của mình và bước vào một lối sống mới. Phân loại vật dụng trong cùng một lúc Quyết định giữ lại thứ gì dựa trên cơ sở nó có mang lại niềm vui cho bạn hay không là bước quan trọng nhất trong việc dọn dẹp. Thế nhưng những bước cụ thể cần làm để loại bỏ hiệu quả sự thừa thãi là gì? Trước hết hãy nói về những điều không nên làm. Đừng bắt đầu lựa chọn và từ bỏ dựa trên vị trí. Đừng nghĩ “Tôi sẽ dọn dẹp phòng ngủ trước rồi tới phòng khách” hoặc “Tôi sẽ rà soát từng cái ngăn kéo một từ trên xuống”. Phương pháp này thực sự tai hại. Tại sao ư? Bởi vì, như chúng ta đã biết, hầu hết mọi người không cất giữ những thứ tương tự ở cùng một chỗ. Trong phần lớn các gia đình, những thứ cùng loại được cất giữ ở hai hoặc ba chỗ rải rác trong nhà. Ví dụ, bạn bắt đầu với tủ quần áo hoặc tủ đồ trong phòng ngủ. Sau khi hoàn thành việc phân loại và từ bỏ mọi thứ trong đó, bạn tình cờ phát hiện quần áo mà bạn cất trong một tủ đồ khác hoặc một chiếc áo choàng vắt trên ghế ở phòng khách. Và rồi bạn sẽ phải lặp lại toàn bộ quá trình lựa chọn và cất giữ, lãng phí thời gian và công sức, và bạn không thể xử lí chính xác những thứ mà bạn muốn giữ lại và bỏ đi trong hoàn cảnh này. Sự lặp lại và công sức bỏ phí có thể làm thui chột động lực, và do đó là điều cần phải tránh. Vì lí do này, tôi khuyên bạn cần nghĩ tới việc dọn dẹp dựa trên sự phân loại, chứ không dựa trên vị trí. Trước khi chọn giữ lại thứ gì, hãy thu thập tất cả những thứ cùng loại. Hãy gom đến vật cuối cùng và xếp tất cả vào một chỗ. Để cụ thể, chúng ta hãy trở lại với ví dụ về quần áo. Bạn bắt đầu bằng việc quyết định sẽ sắp xếp và thu dọn quần
30. áo. Bước tiếp theo là kiểm tra mọi căn phòng trong nhà. Mang tất cả quần áo tìm thấy để vào một chỗ và trải chúng ra sàn. Sau đó cầm từng chiếc lên và xem nó có mang lại niềm vui không. Chỉ giữ lại những quần áo mang lại niềm vui. Hãy tuân theo trình tự này với từng nhóm quần áo. Nếu có quá nhiều quần áo, bạn có thể chia nhỏ như quần áo phần trên, phần dưới, bít tất, và kiểm tra từng nhóm nhỏ trong cùng một thời điểm. Gom mọi thứ cùng loại vào cùng một chỗ là yếu tố cơ bản đối với quá trình này bởi nó giúp bạn nắm bắt chính xác số lượng mà bạn có. Hầu hết mọi người cảm thấy choáng váng vì số lượng nhiều khủng khiếp, thường thì ít nhất cũng gấp hai lần số lượng mà họ hình dung. Bằng cách thu thập mọi thứ vào một chỗ, bạn còn có thể so sánh những thứ tương tự về thiết kế, nhờ đó sẽ dễ dàng hơn khi bạn quyết định có muốn giữ chúng lại hay không. Tôi còn có một lí do chính đáng nữa để lấy hết tất cả những thứ cùng loại ra khỏi ngăn kéo, tủ quần áo và tủ đồ rồi trải chúng ra sàn. Những vật bị cất khuất tầm mắt có nguy cơ ngủ yên không được dùng đến. Tình trạng này khiến bạn khó có thể quyết định xem chúng có mang lại niềm vui hay không. Bằng cách phơi bày chúng ra ánh sáng ban ngày và lay chúng tỉnh giấc, bạn sẽ rất dễ dàng đánh giá xem chúng có khiến trái tim mình rung động hay không. Giải quyết từng nhóm một trong một khoảng thời gian riêng rẽ sẽ đẩy nhanh quá trình dọn dẹp. Vì vậy hãy đảm bảo rằng bạn đang gom tất cả những thứ cùng loại. Đừng bỏ sót bất cứ thứ gì chỉ vì bạn không chú ý. Khởi đầu đúng Bạn bước vào ngày mới với tinh thần dọn dẹp hăng hái, nhưng đến khi mặt trời sắp lặn, bạn hầu như mới chỉ xử lí được chút ít khối lượng vật dụng sở hữu của mình. Bạn chìm trong cảm giác tự oán trách bản thân và thất vọng. Và bạn đang cầm thứ gì trong tay? Thường thì đó là một trong những cuốn truyện tranh ưa thích, một cuốn album hoặc thứ gì đó gợi lại cho bạn những kỉ niệm vui vẻ. Lời khuyên của tôi là hãy bắt đầu dọn dẹp không phải theo từng phòng mà bằng cách phân loại, gom mọi thứ vào một chỗ, điều này
31. không có nghĩa là bạn nên bắt đầu bằng bất kì nhóm vật dụng nào mà bạn thích. Mức độ khó khăn trong việc lựa chọn nên giữ và bỏ thứ gì sẽ khác nhau tùy vào từng nhóm vật dụng. Những người mắc kẹt nửa chừng luôn luôn gặp phải tình trạng này bởi họ bắt đầu với những thứ khiến họ khó có thể đưa ra quyết định nhất. Những thứ khơi gợi lại kỉ niệm, như tranh ảnh, không phải sự khởi đầu tốt cho những người mới bắt đầu. Không phải chỉ vì số lượng những vật thuộc nhóm này luôn lớn hơn những nhóm khác, mà còn bởi nó khiến bạn khó quyết định được nên giữ lại chúng hay không. Ngoài giá trị về vật chất, còn có ba yếu tố khác cộng thêm giá trị cho những vật sở hữu của bạn: chức năng, thông tin và cảm xúc. Khi cộng thêm cả yếu tố hiếm có của đồ vật, mức độ khó khăn trong việc lựa chọn bỏ đi thứ gì nhân lên gấp bội. Những người gặp khó khăn trong việc từ bỏ vật dụng là do chúng vẫn có thể đang được sử dụng (giá trị sử dụng), chứa đựng thông tin hữu ích (giá trị thông tin) và có những mối gắn kết về tình cảm (giá trị cảm xúc). Khi những thứ này khó có được hoặc khó thay thế (độ hiếm), thì càng khó có thể vứt bỏ chúng đi. Quá trình quyết định xem nên giữ thứ gì và bỏ thứ gì sẽ diễn ra suôn sẻ hơn nhiều nếu bạn bắt đầu với những đồ vật mà bạn có thể dễ dàng ra quyết định. Khi sau đó dần dần xử lí tới những nhóm khó hơn, bạn sẽ từng bước cải thiện được kĩ năng ra quyết định của mình. Quần áo là những thứ dễ dàng nhất bởi giá trị hiếm có của chúng cực kì thấp. Ngược lại, tranh ảnh và thư từ không chỉ có giá trị cảm xúc cao mà còn là một loại đặc biệt; do đó nên để chúng lại sau cùng. Đặc biệt điều này đúng với những bức ảnh bởi chúng có xu hướng ngẫu nhiên xuất hiện trong khi bạn đang phân loại những nhóm khác và xuất hiện ở những nơi không mong đợi nhất, chẳng hạn nằm giữa những cuốn sách hoặc giấy tờ tài liệu. Thứ tự tốt nhất là: quần áo, sau đó đến sách vở, giấy tờ, đồ tạp loại, cuối cùng là những vật có giá trị tình cảm và vật kỉ niệm. Thứ tự này cũng chứng minh là hữu hiệu nhất xét về mức độ khó khăn đối với nhiệm vụ cất giữ. Cuối cùng, việc bám sát thứ tự này sẽ giúp mài giũa trực giác trong việc nhìn nhận những vật gợi nên niềm vui trong chúng ta. Nếu có thể đẩy nhanh tiến độ của quá trình ra quyết định chỉ bằng cách thay đổi thứ tự của những thứ mà bạn sẽ vứt bỏ, vậy bạn có nghĩ đáng để thử hay không?
32. Đừng cho gia đình biết Cuộc marathon dọn dẹp sẽ sinh ra cả một đống rác. Trong hoàn cảnh này, một thảm họa có nguy cơ xảy ra còn khốc liệt hơn cả động đất, đó là việc kết nạp một chuyên gia thu gom đồ phế thải có bí danh là “mẹ”. Một trong các khách hàng của tôi, tôi gọi cô ấy là “M”, sống cùng bố mẹ và một người em. 15 năm trước họ chuyển tới sống ở căn nhà đó khi M vẫn đang học tiểu học. Không chỉ yêu thích mua sắm quần áo, cô ấy còn giữ gìn những trang phục có giá trị tình cảm, chẳng hạn đồng phục học sinh và những chiếc áo phông từng dùng cho những sự kiện khác nhau. Cô ấy cất tất cả chúng vào trong những chiếc thùng và xếp thành đống trên sàn cho tới khi sàn nhà hoàn toàn không còn chỗ trống nào nữa. Phải mất đến 5 tiếng đồng hồ để phân loại và dọn dẹp số quần áo đó. Tới cuối ngày, cô ấy lọc được 15 túi đồ bỏ đi, bao gồm 8 túi quần áo, 200 cuốn sách, các loại đồ chơi và đồ thủ công mà cô ấy từng làm ở trường. Chúng tôi xếp gọn tất cả số túi đó cạnh cửa và cuối cùng cũng có thể nhìn thấy được sàn nhà. Khi đó tôi sắp sửa giải thích về một điểm rất quan trọng. “Bạn nên biết một bí quyết về việc từ bỏ đống rác này,” tôi chỉ mới bắt đầu thì cửa mở và mẹ cô ấy cầm khay trà lạnh bước vào. Tôi nghĩ thầm: “Ôi, trời ơi.” Mẹ cô ấy đặt cái khay lên bàn. “Cảm ơn cháu rất nhiều vì đã giúp con gái cô”, bà nói và quay trở ra. Đúng lúc đó, mắt bà dừng lại ở đống túi cạnh cửa. “Ôi, con định vứt nó đi à?”, bà nói, chỉ vào chiếc chiếu tập yoga màu hồng nằm trên đỉnh đống rác. “Hai năm nay con không dùng đến nó nữa rồi.” “Thế à? Nhưng có thể mẹ sẽ dùng đến nó đấy.” Bà bắt đầu lục lọi hết các túi rác. “Ồ, và có thể cả cái này nữa.” Khi rời đi, bà ấy không chỉ lấy chiếc chiếu tập yoga mà còn cả ba chiếc váy, hai chiếc áo choàng, hai chiếc áo khoác và vài thứ văn phòng phẩm nữa. Khi căn phòng yên tĩnh trở lại, tôi nhấp từng ngụm trà lạnh và hỏi M: “Mẹ cô có hay tập yoga không?”
33. “Tôi chưa bao giờ thấy mẹ tôi tập tành gì cả.” Điều mà tôi định nói trước khi mẹ cô ấy bước vào chính là như vậy. “Đừng để cho gia đình cô biết điều gì đang diễn ra ở đây. Rốt cuộc là nếu có thể, hãy tự mình vứt các túi rác đi. Cô không cần cho gia đình mình biết cụ thể là cô đã vứt đi những thứ gì.” Tôi đặc biệt khuyến nghị các khách hàng nên tránh cho bố mẹ và các thành viên khác trong gia đình biết việc đang làm. Chuyện này không có gì đáng phải hổ thẹn cả. Việc dọn dẹp không có gì sai. Tuy nhiên, các ông bố bà mẹ đặc biệt cảm thấy căng thẳng khi thấy những thứ mà con cái mình vứt bỏ. Số lượng bỏ đi lớn có thể khiến bố mẹ họ cảm thấy lo lắng không biết con mình có thể sống được với những thứ còn lại không. Ngoài ra, mặc dù biết rằng nên cảm thấy vui vì sự độc lập và trưởng thành của con cái, nhưng các bậc cha mẹ có thể cảm thấy đau khổ khi thấy quần áo, đồ chơi và vật kỉ niệm ngày xưa nằm trong đống rác, đặc biệt là những thứ mà họ đã tặng cho con mình. Hãy chú ý giữ cho đống rác của bạn ngoài tầm mắt của cha mẹ. Việc này cũng giúp gia đình bạn không đòi hỏi nhiều hơn những thứ họ cần hoặc những thứ có thể khiến họ vui vẻ. Cho tới thời điểm đó, gia đình bạn vốn hoàn toàn hài lòng với những gì họ có. Khi thấy những gì mà bạn chọn ra để bỏ đi, họ có thể cảm thấy đó là một sự lãng phí, nhưng những thứ mà họ lấy lại từ đống đồ bỏ đi của bạn sẽ chỉ làm tăng thêm số lượng những vật không cần thiết trong nhà. Và chúng ta nên cảm thấy hổ thẹn vì đã buộc họ phải chịu đựng gánh nặng đó. Trong hầu hết các trường hợp, người mẹ sẽ lấy lại những đồ vật bỏ đi của con gái, nhưng hiếm khi các bà mẹ sẽ mặc những trang phục mà họ đã lấy lại. Những người phụ nữ trong độ tuổi 50 và 60 tôi từng tiếp xúc cuối cùng đều vứt bỏ những thứ truyền lại cho con gái mà họ chưa từng một lần mặc đến. Tôi nghĩ chúng ta nên tránh tạo ra những tình huống mà trong đó sự yêu quý của người mẹ trở thành gánh nặng cho con gái. Tất nhiên, chẳng có gì sai khi những thành viên khác trong gia đình thực sự cần dùng những thứ mà bạn không cần nữa. Nếu bạn sống chung với gia đình, trước khi dọn dẹp bạn có thể hỏi họ: “Bố/mẹ/anh/chị/em có cần thứ gì và định mua nó hay không?” và sau đó nếu bạn tình cờ có đúng thứ mà họ cần, hãy tặng cho họ như một món quà.
34. Nếu bạn phát điên với gia đình thì nguyên nhân có thể do phòng của bạn “Cho dù tôi có dọn dẹp đi chăng nữa thì mọi người trong nhà sẽ lại khiến mọi thứ bừa bộn trở lại mà thôi.” “Chồng tôi là người ưa tích trữ. Làm sao tôi có thể nói anh ấy vứt bỏ đồ đạc đi được cơ chứ?” Mọi chuyện có thể trở nên phiền toái nếu gia đình không hợp tác với bạn trong nỗ lực tạo dựng ngôi nhà “lí tưởng”. Trước đây tôi đã nhiều lần trải qua chuyện này. Có lúc tôi mê mải với việc dọn dẹp tới mức thu dọn phòng riêng cũng chưa đủ, tôi còn dọn cả phòng của anh trai, em gái và mọi chỗ khác trong nhà. Thế rồi tôi mau chóng cảm thấy thất vọng vì sự bừa bộn của cả gia đình. Nguyên nhân chính khiến tôi mệt lả là chiếc tủ cất đồ chung nằm ở chính giữa ngôi nhà. Đối với tôi, hơn một nửa không gian trong tủ được dùng để cất những đồ tạp nham vô dụng không cần thiết. Những chiếc giá ken dày những trang phục mà tôi chưa bao giờ thấy mẹ mặc một lần và những bộ đồ của bố rõ ràng là đã quá lỗi thời. Những chiếc thùng đựng truyện tranh của em gái tôi thì che kín cả sàn nhà. Tôi đợi đến đúng thời điểm và gặp từng người để hỏi: “Mẹ/bố/em không dùng thứ này nữa phải không?” Nhưng câu trả lời luôn là: “Có chứ” hoặc “Mẹ/bố/em sẽ tự vứt nó đi”, và rồi họ chẳng bao giờ làm thế. Mỗi lần nhìn vào tủ đồ đó, tôi lại phàn nàn: “Tại sao mọi người cứ tích lũy những thứ này? Có phải cả nhà không thấy là mình đang vất vả thế nào để giữ cho nhà cửa được ngăn nắp?” Hoàn toàn ý thức được rằng mỗi khi đề cập tới chuyện dọn dẹp thì tôi lại là một kẻ dị thường, cho nên tôi sẽ không để họ đánh bại. Khi nỗi thất vọng lên tới cực độ, tôi quyết định sử dụng những cách thức lén lút. Tôi xác định những thứ không được dùng đến nhiều năm, đánh giá kích cỡ của chúng, số lượng bụi bám trên chúng và mùi bốc ra từ chúng. Tôi sẽ chuyển chúng vào sâu phía trong tủ và quan sát điều gì diễn ra. Nếu không ai để ý là chúng biến mất, tôi sẽ tống khứ chúng, mỗi lần một thứ, như kiểu tỉa lá cây vậy. Sau ba tháng áp dụng chiến thuật này, tôi đã bỏ đi được 10 túi rác. Trong hầu hết các trường hợp, không ai biết điều gì đang diễn ra
35. và cuộc sống bình thường cứ thế trôi đi. Nhưng khi số lượng đồ dùng giảm tới một mức nào đó, mọi người bắt đầu nhớ ra một hoặc hai thứ gì đó. Khi họ trỏ tay vào tôi, tôi đáp lại khá thản nhiên. Chiến thuật cơ bản của tôi là chơi trò tảng lờ. “Này, con có biết chiếc áo khoác của bố đi đâu rồi không?” “Không ạ.” Nếu họ ép thêm nữa, bước tiếp theo của tôi là phủ nhận. “Marie này, con có chắc là con không vứt nó đi đấy chứ?” “Vâng, con không vứt đâu ạ.” “Ồ. Ừm, mẹ băn khoăn không biết giờ nó ở chỗ nào.” Nếu lúc đó họ dừng lại, kết luận của tôi sẽ là cho dù đó là thứ gì đi nữa thì nó cũng không đáng để giữ lại. Nhưng nếu họ không còn bị tôi phỉnh phờ nữa, tôi vẫn không hề bối rối. “Mẹ biết nó từng ở chỗ này, Marie à. Mới hai tháng trước chính mắt mẹ còn trông thấy nó.” Không xin lỗi vì đã bỏ chúng đi mà không xin phép, tôi đáp lại: “Con đã vứt nó hộ cho mẹ đấy vì mẹ không thể tự vứt nó đi được.” Hồi tưởng lại, tôi phải thừa nhận là khi đó mình khá ngạo mạn. Có lần bị lộ, tôi đã phải chịu một trận trách mắng dữ dội, và cuối cùng tôi bị cấm dọn dẹp bất kì nơi nào ngoại trừ phòng của chính mình. Nếu có thể được, tôi sẽ trở lại quá khứ để cho mình một cái bạt tai và đảm bảo là mình thậm chí không nghĩ tới một chiến dịch lố bịch như vậy. Vứt bỏ những vật sở hữu của người khác mà không được phép là sự thiếu đạo đức một cách đáng buồn. Mặc dù những cách thức lén lút như thế nhìn chung đã thành công và mọi người không bao giờ nhớ tới những thứ đã bị vứt bỏ, nhưng nguy cơ đánh mất lòng tin của gia đình khi bạn bị phát hiện là rất lớn. Bên cạnh đó, đó không phải là cách làm đúng đắn. Nếu bạn thực sự muốn gia đình bắt tay vào dọn dẹp, có một cách dễ dàng hơn nhiều để đạt được điều đó. Sau khi bị cấm dọn dẹp không gian của người khác và chẳng còn
36. chỗ nào ngoài phòng của mình, tôi đã quan sát phòng mình cẩn thận và phát hiện ra một thực tế đáng kinh ngạc. Trước đây tôi không nhận thấy là vẫn còn rất nhiều thứ cần phải bỏ đi – một chiếc áo sơ mi trong tủ quần áo mà tôi không bao giờ mặc cùng với một chiếc váy lỗi thời nên tôi không mặc nữa, và những cuốn sách trên giá mà tôi biết là mình không cần. Tôi choáng váng nhận ra là mình đã phạm phải đúng điều mà trước đây tôi đã kêu gào buộc gia đình phải làm. Không còn đứng ở vị thế của người đi chỉ trích nữa, tôi ngồi xuống với những túi rác và tập trung vào việc dọp dẹp không gian của chính mình. Sau khoảng hai tuần, sự thay đổi bắt đầu diễn ra trong gia đình tôi. Anh trai tôi vốn từ chối vứt bỏ bất cứ thứ gì cho dù tôi phàn nàn cỡ nào thì nay bắt đầu phân loại toàn bộ vật dụng của anh ấy. Trong một ngày, anh tôi đã bỏ đi hơn 200 cuốn sách. Sau đó bố mẹ và em gái tôi cũng dần dần bắt đầu phân loại và bỏ bớt quần áo và các đồ phụ kiện. Cuối cùng, cả gia đình đã có thể giữ cho ngôi nhà trở nên ngăn nắp hơn trước rất nhiều. Cần mẫn lặng lẽ từ bỏ những thứ dư thừa thực sự là cách tốt nhất để giải quyết với một gia đình không ngăn nắp. Như thể bị lôi cuốn theo tấm gương của tôi, họ sẽ bắt đầu loại bỏ những vật sở hữu không cần thiết và bắt tay vào dọn dẹp mà không cần bạn phải gắt gỏng phàn nàn một lời nào. Nghe có vẻ khó tin, nhưng khi người ta bắt đầu dọn dẹp thì cũng là lúc chuỗi phản ứng diễn ra. Âm thầm dọn dẹp đồ dùng của mình tạo ra một sự thay đổi thú vị khác – đó là khả năng biết khoan dung trước sự bừa bộn nhất định của các thành viên khác trong gia đình. Khi đã hài lòng với phòng của mình, tôi không còn cảm thấy nôn nóng muốn vứt bỏ những thứ thuộc sở hữu của anh trai, em gái hay của bố mẹ nữa. Khi nhận thấy những không gian chung như phòng khách hoặc phòng tắm bừa bộn, không chút nghĩ ngợi tôi sẽ lau dọn và không bao giờ bực bội nhắc đến chuyện đó. Tôi cũng nhận thấy sự thay đổi tương tự diễn ra với nhiều khách hàng của mình. Nếu bạn bực mình với gia đình vì họ không ngăn nắp, gọn gàng, tôi muốn bạn hãy kiểm tra phòng mình đi đã, đặc biệt là nơi cất giữ đồ dùng của mình. Hẳn là bạn sẽ thấy còn có những thứ cần phải bỏ đi. Sự nôn nóng muốn chỉ ra lỗi bừa bộn của người khác luôn luôn là dấu hiệu cho thấy bạn đang xao lãng việc chăm sóc không gian của
37. chính mình. Do đó bạn nên bắt đầu bằng việc từ bỏ đồ dùng của mình trước tiên. Bạn có thể dọn dẹp những không gian chung của gia đình sau cùng. Bước đầu tiên là hãy xử lí đồ dùng của chính bạn. Thứ mà bạn không cần, gia đình bạn cũng không cần Em gái tôi nhỏ hơn tôi 3 tuổi. Trầm lặng, có phần nhút nhát, nó thích ở trong nhà để vẽ hoặc đọc sách hơn là ra ngoài chơi đùa với bè bạn. Không nghi ngờ gì, nó là nạn nhân thường xuyên phải chịu đựng những nghiên cứu về dọn dẹp của tôi. Cho tới khi là sinh viên, mối quan tâm của tôi vẫn tập trung vào “việc từ bỏ”, nhưng luôn luôn có những thứ khiến tôi khó có thể bỏ đi, chẳng hạn chiếc áo phông mà tôi thực sự thích nhưng nó trông không còn đẹp nữa. Không thể tự mình vứt đi, tôi sẽ thử mặc hoặc đeo món đồ đó hết lần này tới lần khác, đứng trước gương ngắm nghía, nhưng cuối cùng buộc phải kết luận là nó không còn hợp với tôi nữa. Nếu nó còn mới, hoặc là món quà của bố mẹ, thì ý nghĩ vứt bỏ nó khiến tôi cảm thấy thực sự có lỗi. Vào những lúc như thế, cô em gái thật là hữu ích. Phương pháp “quà tặng cho em gái” dường như là cách hoàn hảo để từ bỏ những thứ như vậy. Khi nói tới “quà tặng”, ý tôi không phải là gói nó lại như một món quà – còn lâu mới được như vậy. Cầm trong tay đồ dùng không thích nữa, tôi sẽ đột nhập vào phòng em gái khi nó đang mãn nguyện nằm trên giường đọc sách. Rút cuốn sách ra khỏi tay nó, tôi nói: “Em muốn chiếc áo phông này không? Chị sẽ cho em nếu em thích.” Nhìn mặt nó ngẩn ra, tôi sẽ bồi thêm đòn cuối cùng. “Nó còn mới và thực sự đáng yêu đấy. Nhưng nếu em không cần, chị sẽ vứt nó đi. Có chắc là em không cần nó không?” Cô em gái hiền lành, đáng thương của tôi không còn cách nào khác đành phải nói: “Em nghĩ là em sẽ lấy nó ạ.” Em gái tôi vốn không hay mua sắm, và chuyện tặng quà xảy ra với nó thường xuyên đến mức tủ quần áo của nó bị nhồi nhét như muốn bung ra. Mặc dù nó có mặc vài chiếc quần áo mà tôi cho, nhưng vẫn còn quá nhiều quần áo mà nó có lẽ chỉ mặc đúng một lần. Thế nhưng tôi vẫn tiếp tục “tặng quà” cho em gái. Dẫu sao thì chúng vẫn là những chiếc quần áo tốt và tôi nghĩ là nó sẽ vui vì có thêm nhiều nữa. Tôi chỉ
38. nhận ra mình sai lầm đến mức nào cho đến khi tôi bắt đầu hành nghề tư vấn và gặp một khách hàng mà tôi gọi là “K”. K là cô gái tuổi độ đôi mươi, làm việc cho một công ty mỹ phẩm và sống cùng gia đình. Khi chúng tôi phân loại quần áo, tôi bắt đầu nhận thấy có gì đó khác lạ trong các lựa chọn của cô ấy. Mặc dù thực tế là cô ấy sở hữu số quần áo có thể chứa đầy một chiếc tủ cỡ trung bình nhưng số lượng quần áo mà cô ấy chọn giữ lại ít đến mức bất thường. Với câu hỏi “Thứ này có mang lại niềm vui hay không?”, câu trả lời của cô ấy hầu như luôn luôn là “Không”. Sau khi cảm ơn từng đồ vật vì đã hoàn thành bổn phận, tôi sẽ chuyển chúng cho cô ấy để loại bỏ. Tôi không thể không chú ý tới vẻ mặt nhẹ nhõm của cô ấy mỗi khi bỏ một thứ đồ vào túi rác. Xem xét kĩ càng hơn những thứ giữ lại, tôi thấy những chiếc quần áo mà cô ấy giữ hầu hết là quần áo thông thường chẳng hạn như những chiếc áo phông, trong khi những thứ mà cô ấy vứt bỏ lại thuộc một phong cách hoàn toàn khác – những chiếc váy bó và những chiếc áo hở hang khêu gợi. Khi tôi hỏi về những quần áo đó, cô ấy nói: “Chị gái cho tôi những quần áo đó.” Sau khi tất cả quần áo được phân loại và cô ấy đã có quyết định cuối cùng, cô ấy than thở: “Nhìn xem. Quanh tôi toàn những thứ mà tôi không thích.” Những thứ quần áo mà chị cô truyền lại chiếm tới hơn 1/3 tủ quần áo của cô, nhưng hầu như chẳng có thứ nào khiến cô cảm thấy thích thú. Mặc dù có thể là cô đã mặc chúng bởi chúng là quần áo mà chị gái cho, nhưng cô không bao giờ thích chúng. Với tôi, chuyện này đúng là bi kịch. Và đây không phải là trường hợp cá biệt. Trong công việc của mình, tôi nhận thấy số lượng quần áo mà những cô em gái vứt bỏ luôn luôn lớn hơn số lượng quần áo bỏ đi của những người chị, hiện tượng này chắc chắn có liên quan tới thông lệ là những người em thường phải mặc quần áo được anh chị truyền lại. Có hai nguyên nhân lí giải tại sao những cô em gái có xu hướng thu thập những trang phục mà họ thực sự không thích. Đầu tiên là vì họ khó có thể vứt bỏ những thứ nhận được của gia đình. Nguyên nhân nữa là họ thực sự không biết mình thích gì, điều này khiến họ khó lòng quyết định được có nên vứt bỏ hay không. Vì nhận được quá nhiều quần áo từ người khác, họ không thực sự cần phải mua sắm và do đó ít có cơ hội phát triển bản năng nhận thức thứ gì thực sự mang lại niềm vui. Đừng hiểu nhầm tôi nhé. Việc tặng cho người khác những thứ mà bạn không dùng nữa có thể là một ý tưởng tuyệt vời. Không chỉ mang
39. tính tiết kiệm, nó còn có thể là niềm vui sướng vô bờ khi thấy những đồ dùng đó được người thân của mình yêu thích và cất giữ. Nhưng sẽ mất đi ý nghĩa nếu buộc các thành viên trong gia đình phải nhận chúng chỉ vì bạn không thể tự mình vứt bỏ chúng. Cho dù nạn nhân là anh chị em ruột, cha mẹ hoặc con cái, thì tập quán này cũng cần bị hủy bỏ. Mặc dù em gái tôi không bao giờ phàn nàn, tôi chắc rằng nó đã phải chịu đựng những cảm xúc lẫn lộn khó tả khi chấp nhận những thứ của tôi truyền lại. Về cơ bản, đơn giản là tôi đang chuyển giao cho em mình cái cảm giác có lỗi khi phải từ bỏ chúng. Khi nhớ lại, tôi thấy có phần hổ thẹn vì đã làm như vậy. Nếu bạn muốn cho thứ gì, đừng buộc người khác nhận nó vô điều kiện hoặc ép họ bằng cách khiến họ có cảm giác có lỗi nếu không nhận. Thay vào đó, trước hết hãy tìm ra thứ mà họ thích, và nếu bạn thấy có thứ gì phù hợp với các tiêu chí trên, thì chỉ sau đó bạn mới nên đem nó cho họ. Bạn cũng có thể đề nghị sẽ tặng nó cho họ với điều kiện nó chính là thứ mà họ sẽ sẵn sàng bỏ tiền ra mua. Chúng ta cần suy nghĩ cho người khác để giúp họ tránh phải hứng chịu gánh nặng sở hữu nhiều hơn những gì mà họ cần hoặc thích thú. Dọn dẹp là cách đối thoại với bản thân “KonMari à, cô có muốn tới đây và đứng dưới thác nước không?” Lời mời trên là của một khách hàng nữ. Ở tuổi 74, bà vẫn là một nhà quản lí doanh nghiệp hoạt bát, đam mê trượt tuyết và đi bộ đường dài. Hơn 10 năm nay, bà thực hành thiền định dưới dòng nước chảy và dường như thực sự thích thú với hoạt động này. Có lần ngẫu nhiên bà nói: “Tôi đến thác nước đây”, cứ như thể bà sắp tới suối nước khoáng vậy. Kết quả là, nơi mà bà ấy đưa tôi đến không phải là chỗ cho một chuyến đi có tính giới thiệu cho người mới nhập môn. Rời phòng khách sạn lúc 6 giờ sáng, chúng tôi đi bộ dọc theo con đường trong núi, trèo qua các hàng rào và lội qua một con sông nước chảy xiết ngang đầu gối, cho tới khi cuối cùng cũng tới được ngọn thác hoang sơ. Nhưng tôi không nói tới chuyện này chỉ vì muốn giới thiệu một hình thức giải trí khác thường. Thay vào đó, thông qua trải nghiệm này, tôi nhận thấy có sự tương đồng đáng kể giữa việc thiền địnhdưới dòng thác và việc dọn dẹp. Khi đứng dưới một dòng thác, âm thanh
40. duy nhất bạn có thể nghe được là tiếng gầm của nước. Khi dòng thác xối liên tục lên cơ thể, cảm giác mệt nhọc lập tức biến mất và trạng thái Tê mê lan tỏa. Sau đó bạn cảm nhận được hơi nóng từ bên trong tỏa ra và bạn bước vào trạng thái nhập định. Mặc dù trước đó tôi chưa bao giờ thử qua hình thức thiền định này, nhưng cảm giác mà nó tạo ra dường như vô cùng quen thuộc. Nó gần như điều mà tôi trải nghiệm khi đang dọn dẹp. Trong một trạng thái không hẳn là thiền định, có những lúc trong khi dọn dẹp, tôi đã có thể giao tiếp lặng lẽ với chính mình. Công việc xem xét cẩn thận từng vật sở hữu để biết liệu chúng có khơi gợi niềm vui trong mình hay không giống như việc đối thoại với chính mình thông qua phương tiện trung gian là các vật sở hữu. Vì lí do này, điều quan trọng là hãy tạo ra không gian tĩnh lặng để có thể đánh giá những sự vật trong cuộc đời bạn. Lí tưởng là bạn thậm chí không nên nghe nhạc. Đôi khi tôi nghe nói về những phương pháp khuyên nên dọn dẹp trong khi nghe một bản nhạc lôi cuốn, nhưng về phần mình, tôi không khuyến khích điều này. Tôi cảm thấy tiếng động sẽ khiến cuộc đối thoại nội tâm giữa người chủ và những vật sở hữu trở nên khó khăn hơn. Tất nhiên, nghe ti vi cũng vậy. Nếu bạn cần một thứ âm thanh nào đó để thư giãn, hãy chọn nhạc nền không lời hoặc những giai điệu rõ ràng. Nếu bạn muốn có thêm động lực cho việc dọn dẹp, hãy tăng ánh sáng trong phòng thay vì dựa vào âm nhạc. Thời điểm tốt nhất để bắt đầu dọn dẹp là vào sáng sớm. Không khí buổi sáng trong lành giúp tâm trí minh mẫn và nhận thức sắc bén. Vì lí do này, hầu hết các buổi học của tôi đều vào buổi sáng. Buổi học sớm nhất mà tôi từng dạy bắt đầu vào lúc 6 rưỡi sáng và chúng tôi có thể dọn dẹp với tốc độ gấp hai lần bình thường. Cảm giác minh mẫn, sảng khoái có được sau khi đứng dưới thác nước có thể gây nghiện. Tương tự, khi bạn kết thúc việc sắp xếp không gian của mình trở nên ngăn nắp, gọn gàng, bạn sẽ bị cuốn vào cảm giác muốn làm lại lần nữa. Và, không giống như việc thiền định dưới thác nước, phải đi cả quãng đường dài, vượt qua địa hình khó khăn để đến được đó. Bạn có thể tận hưởng cảm giác tương tự ngay ở nhà mình. Cũng đặc biệt đấy chứ? Điều nên làm khi không thể vứt bỏ thứ gì
41. Tiêu chí của tôi trong việc quyết định giữ lại một vật đó là chúng ta nên cảm nhận được niềm vui khi chạm tay vào nó. Nhưng bản chất của con người là cưỡng lại việc phải vứt bỏ thứ gì đó đi ngay cả khi chúng ta biết là nên làm thế. Những thứ mà chúng ta không thể tự mình vứt bỏ cho dù chúng không mang lại niềm vui quả thực là một vấn đề cần xem xét. Sự đánh giá của con người có thể được chia thành hai loại chính: trực giác và duy lí. Khi phải lựa chọn thứ gì cần bỏ đi, cách đánh giá duy lí sẽ gây rắc rối. Mặc dù trực giác cho ta biết vật đó không hấp dẫn ta, nhưng lí lẽ lại nêu lên mọi thứ lập luận để không từ bỏ nó, chẳng hạn “Biết đâu sau này mình lại cần đến nó” hoặc “Vứt nó đi thì thật là lãng phí”. Những suy nghĩ như thế cứ rối bời trong tâm trí, khiến ta không thể bỏ nó đi. Không phải tôi đang cố khẳng định việc do dự là sai. Việc không thể ra quyết định cho thấy mức độ gắn bó nhất định của ta với một vật nào đó. Cũng không phải là mọi quyết định đều chỉ dựa vào trực giác. Nhưng chính vì vậy, chúng ta cần xem xét cẩn thận từng thứ một và không để bị xao lãng với những suy nghĩ về sự lãng phí. Khi bạn tình cờ gặp phải thứ gì khó có thể bỏ đi, trước hết hãy xem xét cẩn thận lí do tại sao bạn lại có nó. Bạn có nó khi nào và sau đó nó có ý nghĩa như thế nào với bạn? Hãy đánh giá lại vai trò của nó trong cuộc đời bạn. Ví dụ, nếu bạn có trang phục nào đó đã mua nhưng không bao giờ mặc, hãy kiểm tra cùng lúc từng chiếc một. Bạn đã mua trang phục đó ở đâu và tại sao lại mua nó? Nếu bạn mua nó vì nhìn nó bắt mắt trong cửa hàng, vậy thì nó đã hoàn thành chức năng cảm xúc vào thời điểm bạn mua nó. Tại sao bạn không bao giờ mặc nó? Có phải là vì bạn nhận thấy nó không hợp với bạn khi bạn thử nó ở nhà? Nếu vậy, và nếu bạn không mua thêm những trang phục cùng loại hoặc cùng màu, thì chứng tỏ nó đã hoàn thành một chức năng quan trọng khác – nó đã dạy cho bạn biết về những thứ không hợp với bạn. Trên thực tế, thứ quần áo cụ thể đó đã hoàn thành vai trò của nó trong cuộc đời bạn và bạn có thể thoải mái nói rằng: “Cảm ơn bạn đã mang đến cho tôi niềm vui khi tôi mua bạn” hoặc “Cảm ơn bạn đã dạy cho tôi biết những gì không hợp với tôi”, và bỏ nó đi. Mỗi đồ vật đều đóng một vai trò khác nhau. Không phải tất cả quần áo đến với bạn đều sẽ được mặc đến khi xác xơ. Với con người cũng vậy. Không phải tất cả những người mà bạn gặp trong đời đều
42. sẽ trở thành bạn thân hoặc người yêu. Bạn sẽ thấy có vài người khó kết bạn hoặc thực sự khó ưa. Nhưng họ cũng dạy cho bạn bài học quý giá về những người mà bạn thích, nhờ đó bạn sẽ càng trân trọng những người mà mình yêu quý. Khi bạn tình cờ gặp một thứ mà bạn không thể vứt bỏ, hãy suy nghĩ cẩn thận về mục đích thực sự của nó trong cuộc đời bạn. Bạn sẽ ngạc nhiên nhận thấy có rất nhiều vật sở hữu của mình đã hoàn thành bổn phận của chúng. Bằng cách thừa nhận sự đóng góp của chúng và bỏ chúng đi với sự trân trọng, bạn sẽ có thể sắp xếp những vật mà bạn sở hữu, và cả cuộc đời bạn nữa, trở nên trật tự. Cuối cùng, tất cả những gì còn lại sẽ là những thứ bạn thực sự quý trọng. Để thực sự yêu quý những thứ quan trọng với mình, trước hết bạn phải từ bỏ những thứ đã tồn tại lâu hơn mục đích ban đầu của chúng. Vứt bỏ những thứ bạn không cần đến nữa không phải là sự lãng phí hoặc việc gì đáng hổ thẹn. Liệu bạn có thể thành thực nói rằng bạn vẫn quý trọng những thứ mà bạn đã cất sâu chôn chặt trong tủ đồ hoặc ngăn kéo đến mức bạn đã quên mất sự tồn tại của chúng? Nếu đồ vật có cảm xúc, chắc chắn chúng sẽ không vui. Hãy giải phóng chúng khỏi chốn ngục tù mà bạn đã giam hãm chúng. Hãy giúp chúng thoát khỏi hòn đảo hoang vu mà bạn đã đày ải chúng. Hãy để chúng đi, với sự trân trọng. Không chỉ bạn mà cả những đồ vật của bạn cũng sẽ cảm thấy sảng khoái khi bạn hoàn tất công việc dọn dẹp.