Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản: Những chặng đường phát triển
11 trang
18/05/2022
2310
Bạn đang xem tài liệu "Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản: Những chặng đường phát triển", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- quan_he_viet_nam_nhat_ban_nhung_chang_duong_phat_trien.pdf
Nội dung text: Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản: Những chặng đường phát triển
- 142 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI QUAN HỆ VIỆT NAM – NHẬT BẢN: NHỮNG CHẶNG ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN Bùi M nh Hùng 1 H c vi n Chính tr Qu c gia H Chí Minh Tĩm ttt tt t t t: Trong nh ng năm g n đây quan h Vi t Nam Nh t B n đã phát tri n m nh m . Hai nư c đã xây d ng quan h Đ i tác chi n lư c tồn di n. Vi t Nam tr thành nư c ưu tiên trong chính sách ngo i giao c a Nh t B n và ngư c l i, Vi t Nam coi Nh t B n là m t trong nh ng đ i tác h p tác hàng đ u. Cùng v i kinh t , khoa h c kĩ thu t, các ho t đ ng giao lưu văn hĩa đư c t ch c thư ng xuyên, gĩp ph n thúc đ y m nh m th c ch t m i quan h tồn di n gi a hai nư c. TTT T khĩakhĩa: Quan h Vi t – Nh t, các giai đo n phát tri n, giao lưu văn hĩa 1. M Đ U Cĩ gi thi t cho r ng m i quan h gi a Vi t Nam Nh t B n đã cĩ t r t s m. Nhà nghiên c c ngư i Nga P. I Boriskovski cho r ng: “T sơ kỳ th i đ i đ đá m i, mi n Trung nư c Nh t B n đã th hi n nh ng m i liên h v i n n văn hĩa Hịa Bình B c Sơn Vi t Nam”. Theo nhi u tài li u c c a Nh t B n, thì ngay t r t s m Nh t B n đã tăng cư ng giao lưu v i bên ngồi, đ c bi t là v i các nư c như Anh, Hà Lan, B Đào Nha Chính s giao lưu này khơng nh ng làm phát tri n Nh t B n, mà cịn làm thay đ i tư duy v n t lâu b l thu c vào tư duy truy n th ng. Vi t Nam cũng là m t vùng đ t mà ngư i Nh t hư ng t i. Theo nhà nghiên c u Đào Duy Anh ngay t đ u th k 15 đã cĩ m t s ngư i Nh t B n t i buơn bán Vi t Nam. M t khác, cùng chung s ng trong m t khu v c, cư dân hai nư c đã t lâu t n t i nhi u nét “đ ng d ng” và “đ ng tơng” v phong t c, t p quán, tín ngư ng và tơn giáo. Vi t Nam cĩ dịng gi ng Tiên R ng, cịn Nh t B n cho r ng h là con c a th n M t Tr i, nghĩa là cĩ y u t th n linh trong v n đ nịi gi ng. Đây chính là cơ s đ n n văn hĩa c a hai nư c g p g , k t n i, giao lưu. 1 Nh n bài ngày 14.11.2016; g i ph n bi n và duy t đăng ngày 25.12.2016 Liên h tác gi : Bùi M nh Hùng; Email: buihungnhat@gmail.com
- TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 11/2016 143 2. N I DUNG 2.1. H i An: D u n l ch s c a quan h Vi t Nam Nh t B n Th i kỳ Toyotomi Hideyoshi (1536 1598), thương gia Shirahama Kenki đã cùng 5 chi c thuy n l n đ n buơn bán C a Vi t (Thu n Hĩa) thu c t nh Qu ng Tr ngày nay. Sau đĩ, ngồi thương gia này cịn cĩ nhi u thương gia khác t i Đàng Trong v i m c đich buơn bán. Theo s li u th ng kê t năm 1604 1634, trong s 331 gi y phép c p cho các tàu thuy n giao d ch buơn bán v i nư c ngồi cĩ 121 gi y phép c p cho các tàu thuy n Nh t B n buơn bán v i Vi t Nam. Trong giai đo n này, Nh t B n ch y u nh p kh u hàng tơ l a, tr m hương, g , th ch anh, sơn mài, đ s , d u thơng, nh c qu , k m, tơ m c và xu t kh u ch y u s n ph m cơng nghi p, đ dân d ng như kim lo i, gươm, áo giáp, thu tinh, đ trang s c Chính vì v y, trong giai đo n này, H i An r t nh n nh p v i vi c ngư i Nh t B n thành l p khu ph c a ngư i Nh t v i l i s ng riêng, phong t c riêng. Con ph này dài g n 2km, đã cĩ lúc cĩ t i hơn 100 h v i g n 1000 ngư i Nh t B n lưu trú t i đây. Theo nhà nghiên c u văn hĩa Đào Duy Anh, lúc này H i An t n t i v i tư cách là m t đơ th thương m i buơn bán v i nư c ngồi hơn là m t nơi buơn bán trong nư c như Ph Hi n và K Ch . Nhà nghiên c u Nh t Angurao Sadao đã vi t trong tác ph m “ Ngư i Nh t th i kỳ Châu n thuy n ” như sau: “So v i ph c a ngư i Hoa thì ph Nh t bao g m c nh ng ngơi nhà hai t ng, cĩ c u trúc c u kỳ hơn, các ngơi nhà làm san sát vào nhau. Trong đĩ cĩ nh ng ngơi nhà làm ba t ng r t c u kỳ. nh ng ngơi nhà nhìn ra đư ng cĩ làm hiên đ ch ng nĩng. Khơng cĩ ch nào là khơng gi ng dáng d p c a nh ng căn nhà c a dịng h Chaya Owari”. S dĩ phong cách ki n trúc ph Nh t nh hư ng dịng h Chaya ( Nh t B n t n t i ch đ dịng t c, và nĩ ăn sau trong ti m th c, truy n th ng dân t c) b i l dịng h Chaya là m t trong nh ng s ngư i Nh t đ u tiên bư c chân t i H i An. Đ u tiên là thương gia Chaya Shinrojiro đ n và H i An giai đo n t 1615 1624. Ơng cũng là ngư i l p ra b n đ hàng h i Giao Ch “Giao Ch m u d ch đ h i đ ” trong đĩ cĩ kèm theo m t b c tranh v ph H i An và cĩ tên g i là tranh Chaya, hi n t i đư c lưu gi t i Chùa Jomyo thành ph Nagasaki Nh t B n. Và đ c bi t t i nhà th dịng h Chaya Nagoya (t nh Aichi ngày nay) cịn gi m t b c tư ng Ph t Bà Quan Âm do Chúa Nguy n t ng và m t b c h a mang hình nh chi c tàu buơn c a dịng h Chaya đ n H i An. Trong giai đo n đ u 1600, ch đ M c Ph Tokugawa ra đ i. Đây cĩ th coi là th i kỳ phát tri n nh t và cũng là cu i cùng c a ch đ phong ki n Nh t B n (k t thúc vào năm
- 144 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI 1868). Trong giai đo n này, chính sách giao lưu v i bên ngồi r t đư c coi tr ng đ c bi t là v i Anh và sau này là Hà Lan và B Đào Nha. Bên c nh đĩ, Tokugawa cũng tăng cư ng nh hư ng c a Nh t B n b ng cách tăng cư ng vi c cho phép các thuy n c a Nh t t i m t s nư c Châu Âu và Châu Á. Do v y, vi c hình thành các “Ph ngư i Nh t” ( 日本町 Nihonmachi) nư c ngồi là m t t t y u. Con ph Nh t đư c hình thành s m nh t là Luzon (Philippin) vào năm 1603, H i An (Vi t Nam) 1617 bên c nh khu ph c a ngư i Trung Qu c, sau đĩ là Phnompenh (Campuchia) năm 1618. Tuy nhiên, trong giai đo n này ngư i Nh t khơng ch t p trung buơn bán H i An mà cũng buơn bán r t s m v i Ph Hi n (Hưng Yên ngày nay), Thanh Hà (Hu ), Touran (Đà N ng). Năm 1635, do l nh b quan t a c ng c a Nh t B n mà vi c thơng thương gi a Nh t B n và Vi t Nam b gián đo n. M t s ngư i Nh t lưu l i t i H i An và sinh s ng t i đây. Trong s đĩ cĩ Araki Sotaro và Shicho Eikichi. Năm 1626 Satoro k t hơn v i cơng chúa Ng c V n (con chúa Nguy n Phúc Nguyên). Sau này cơng chúa cùng ch ng tr v quê ch ng Nagasaki và m t t i đây vào năm 1643 (cĩ sách vi t vào năm 1645). Hi n đ n th cơng chúa v n cịn Nagasaki. T i B o tàng ngh th ât thành ph cịn trưng bày chi c gương cĩ b n ch “An Nam Qu c kính” mà Cơng chúa đem v t Vi t Nam. Đây cũng cĩ th là k v t mà Chúa Nguy n đã t ng cho Cơng chúa khi đi l y ch ng. Trong m t b c thư đ ngày 22/4/1619 Chúa Nguy n Phúc Nguyên thơng báo cho M c Ph Nh t B n r ng đã cơng nh n Satoro vào dịng h quí t c và ban quí danh là Nguy n Đ i Lư ng, hi u là Hi u Hùng. Trong thư cĩ đo n vi t: “Đĩ khơng nh ng là vi c làm vinh hi n cho cung đình ta mà cịn làm v ng ch c m i quan h giao thương hai cõi Nam B c”. Đây là m t y u t mang tính chính tr , v a t thi n chí bang giao, v a mong mu n quan h buơn bán đư c r ng m , gĩp ph n vào l i ích chung c a hai bên. Vi c g cơng chúa cho “r ” ngư i nư c ngồi khơng cịn m i trong ti n trình l ch s Vi t Nam, nhưng trong m i giai đo n khác nhau thì m c đích l i khác nhau. Trong th i gian H i An, Araki Satoro đã giúp Chúa Nguy n Phúc Nguyên hàng năm t ch c đ i thuy n ra qu n đ o Hồng Sa đ thu hàng hố, vũ khí c a các tàu b đ m và h i v t. Đây cũng cĩ th là m t ch ng c l ch s đư c ghi chép l i khơng nh ng Vi t Nam mà cịn Nh t B n v ch quy n c a Vi t Nam qu n đ o Hồng Sa. th i kỳ này, tuy Nh t B n th c hi n chính sách c m xu t ngo i, buơn bán v i nư c ngồi, nhưng Chúa Nguy n v n g i m t b c thư cho M c Ph EDO yêu c u m l i quan h buơn bán và mong nh p nhi u ti n đ ng. Lúc b y gi ti n đ ng là phương ti n ch y u đ thơng thương. Nhà nghiên c u Iwao Sheiichi cho r ng, m i thuy n c a Nh t khi đ n
- TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 11/2016 145 H i An t i thi u mang kho ng 400.000 ti n đ ng, lúc nhi u nh t lên t i 1.620.000 ti n. H mua bán r t nhi u đ tơ l a và đ s . G n đây, các nhà kh o c h c c a Nh t B n đã phát hi n ra r ng g m s c a Vi t Nam xu t hi n nhi u Nagasaki, Sakai, Kyoto, Tokyo cũng như g m s c a Nh t B n (đ c bi t là g m Hizen) cĩ r t nhi u Tràng Ti n (Hà N i), Ph Hi n (Hưng Yên), M Mư ng (Hồ Bình), Lam Sơn (Thanh Hố), Thanh Hà (Hu ), H i An (Qu ng Nam) Nh ng đi u này ch ng t r ng quan h kinh t , văn hố gi a Nh t B n và Đàng Trong, Đàng Ngồi đã r t phát tri n. Ngồi Nh t B n, cĩ Trung Qu c, Hà Lan cĩ quan h buơn bán v i Vi t Nam, nhưng Chúa Nguy n cĩ ph n ưu ái hơn v i các nhà thương gia ngư i Nh t. Và H i An cũng là c ng chính c a Nh t B n khi h thơng thương v i các qu c gia Đơng Nam Á. Ngư i Nh t cịn tham gia vào c chính tr , nghĩa là tham gia vào cơng vi c qu n lý c ng H i An. Chúa Nguy n đã b nhi m m t s ngư i Nh t làm T ng bang trư ng c a H i An như Ơng Dimigo (t 1633 1636), Hayashi Kiemon (t 1637) Kodoya Shichi Irobei (1668). Th i kỳ này Đàng Ngồi, ngư i Nh t mang nhi u vũ khí, xa x ph m, diêm tiêu, gi y, ti n đ ng Nh t B n trao đ i Ph Hi n, Thăng Long K ch , và h mua v nh ng qu , tr m hương, g m Th Hà, Bát Tràng Sang th k XVII nhi u cu c chi n tranh nơng dân x y ra. Th i kỳ này trong l ch s Vi t Nam g i là Th k kh i nghĩa nơng dân. Th l c c a ngư i Nh t b t đ u như ng ch cho ngư i Trung Qu c. H i An v n là thương c ng c a ngư i Nh t B n, nhưng đã tr thành Minh Hương H i An Ph c a ngư i Hoa Ki u. Cũng th i kỳ này ngư i Nh t cho xây d ng m t ngơi chùa Tùng B n C m Châu. Ngơi chùa ki n trúc r t đ c đáo, đ t trên m t cây c u b c ngang qua m t con l ch ch y ra sơng Thu B n, nên cịn cĩ tên g i là Chùa C u, Chùa th B c Đ . Năm 1719, Chúa Nguy n Phúc Chu đ n thăm H i An và đ t tên là Lai Vi n Ki u. Ngồi ra cịn cĩ m t s ngơi m c a ngư i Nh t mang phong cách c a Nh t. T t c nh ng d u n đĩ v n cịn cho đ n ngày nay. Cĩ th nĩi trong vịng hơn 50 năm quan h v i ngư i Vi t H i An, ngư i Nh t đã đ l i nh ng d u n văn hố riêng thơng qua ph ngư i Nh t, di tích Nh t B n. Đây là nh ng ch ng c quí giá cho chúng ta khi nghiên c u v l ch s quan h văn hố Vi t Nh t. 2.2. Các giai đo n phát tri n c a quan h Vi t – Nh t Sau phong trào Đơng Du, quan h Vi t Nh t bư c vào giai đo n tr m l ng. Ho t đ ng giao lưu gi a hai nư c khơng cịn sơi n i như nh ng giai đo n trư c.
- 146 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI Tuy nhiên, vào nh ng năm 1930 1940, Vi t Nam thu hút s quan tâm c a gi i tri th c Nh t B n. Giai đo n này cĩ nhi u tác gi như Matsumoto Nobuhiro, Yamamoto Tatsuro, Sugimoto Naojiro th c hi n cơng vi c nghiên c u Vi t Nam. Tác ph m “An Nam thơng s ” c a h c gi Iwamura Shigemitsu, là tác ph m đ u tiên nghiên c u “văn hi n Hán Nơm” liên quan đ n l ch s Vi t Nam đư c h c gi hai nư c chú ý. Thơng qua cu n sách, tác gi đ ng tình v i cu c đ u tranh gi i phĩng dân t c c a Vi t Nam. th i kỳ này, đáng chú ý nh t là vi c quân đ i Nh t chi m đĩng Đơng Dương. Lúc này cĩ t i 9 v n quân Nh t đĩng đây (bao g m Vi t Nam). Khi chi n tranh th gi i l n th hai k t thúc, theo tho thu n c a các nư c Đ ng minh, binh sĩ Nh t đư c t p trung m t s đ a đi m dư i s qu n thúc c a quân Tư ng (phía b c vĩ tuy n 16) ho c c a quân Anh (phía nam vĩ tuy n 16), r i tháng 4/1946 r i Vi t Nam v nư c qua c ng H i Phịng và Vũng Tàu. Sau này, theo ơng Oka Kazuaki c u Ch t ch H i h u ngh Nh t Vi t đã cĩ g n 800 binh sĩ lưu l i t i th i kỳ này và s ng t i Vi t Nam. Rõ ràng th k 17 (như đã nĩi trên), đã cĩ nhi u ngư i Nh t sinh s ng và l p gia đình v i ph n Vi t Nam. Tuy nhiên, giai đo n sau này, nh ng binh sĩ Nh t lưu l i Vi t Nam ph n nhi u do Vi t Nam đã cĩ đ c l p. Và như th , trong th i kỳ này đã sinh ra m t l p ngư i cĩ hai dịng máu Vi t Nh t. Hi n t i đã cĩ th h th 3, th 4 đang s ng Vi t Nam cũng như Nh t B n. Th h ngư i này đư c các nhà s h c Nh t B n g i là ngư i Vi t Nam m i . V n đ này xét gĩc đ nhân ch ng h c cĩ nh ng y u t tích c c gĩp ph n vào k t n i ngư i Vi t Nam và Nh t B n. Theo nguyên Ch t ch H i h u ngh Nh t B n Vi t Nam Moto Furuta (Nay là Hi u trư ng trư ng Đ i h c Vi t Nh t) đ n giai đo n trư c1955, cĩ kho ng 600 binh sĩ Nh t lưu l i Vi t Nam và “tham gia vào kháng chi n ch ng Pháp”. Nhưng đi u này c n xác minh l i mang tính khách quan, tránh nh ng đi u hi u l m khơng c n thi t. Nhưng cĩ th kh ng đ nh r ng, th i kỳ này, quan h Vi t Nh t khơng "xuơi chèo mát mái” do nh ng y u t l ch s khi đĩ t o nên. Ngày 21/9/1973 Vi t Nam Nh t B n chính th c thi t l p quan h ngo i giao. Sau s ki n này, quan h hai nư c cĩ nh ng bư c phát tri n nh t đ nh. T năm 1973 – 1978, đây là giai đo n phát tri n ch m ch p, nhưng Nh t B n đã b t đ u vi n tr khơng hồn l i cho Vi t Nam. Và cũng cĩ m t th i kỳ n a là sau năm 1975, do tình hình qu c t cĩ nhi u bi n chuy n khi n quan h hai nư c b ng ng tr . M t trong nh ng nguyên nhân đĩ là do s hi u l m đáng ti c v vi c Vi t Nam giúp đ Campuchia thốt kh i h a di t ch ng Pơn P t.
- TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 11/2016 147 Do v y phong trào ng h Vi t Nam t i Nh t B n so v i th i kháng chi n ch ng M gi m. Nhưng sau này hi u l m đư c hĩa gi i, m i quan h hai nư c tr l i bình thư ng, t t đ p. Tuy nhiên, ho t đ ng giao lưu văn hĩa, giáo d c th i kỳ này v n đư c duy trì. Vào th p k 60 c a th k trư c, dư i s ch đ o c a giáo sư Yamoto Tatsuro, m t khĩa hu n luy n ti ng Vi t cho nh ng ngư i nghiên c u Vi t Nam đư c t ch c. Năm 1964, B Giáo d c Nh t B n cho thành l p phân khoa ti ng Vi t t i trư ng Đ i h c Ngo i ng Tokyo, và 10 năm sau t i Đ i h c Ngo i ng Osaka. T năm 1964 – 1975, cĩ 360 quy n sách xu t b n t i Nh t vi t v Vi t Nam. Th i kỳ này ch y u phát tri n nghiên c u h c thu t. Qua đĩ, ph n nào m i liên h trong quan h hai nư c v n đư c duy trì. T năm 1979 1991 là th i kỳ quan h hai nư c g p nhi u khĩ khăn. Nh t ng ng vi n tr cho Vi t Nam, nhưng v n gi quan h m c c m ch ng. Sau khi Vi t Nam th c hi n chính sách đ i m i, Nh t B n n i l i vi n tr v i qui mơ nh , ch t p trung vào các lĩnh v c văn hố, giáo d c, y t . Hai nư c b t đ u th c hi n các chuy n vi ng thăm c p cao, nghiên c u, xem xét, đưa quan h gi a hai nư c lên t m cao m i. Nh t B n cũng là nư c đ u tiên ký Hi p đ nh thương m i t do (FTA) v i Vi t Nam. Năm 2008, hai nư c ký Hi p đ nh đ i tác kinh t Vi t Nh t (VJEPA). Trong chuy n thăm Nh t B n c a T ng Bí thư Nơng Đ c M nh, tháng 4/2009, hai bên đã ra Tuyên b chung và kh ng đ nh xây d ng “Quan h đ i tác chi n lư c vì hồ bình và ph n vinh Châu Á”. Các nhà lãnh đ o c a Vi t Nam như Ch t ch nư c Trương T n Sang (năm 2013), Th tư ng Nguy n T n Dũng (D H i ngh Nh t B n Mekong tháng 7/2015), T ng Bí thư Nguy n Phú Tr ng (tháng 9/2015), Th tư ng Nguy n Xuân Phúc (H i ngh thư ng đ nh G7 m r ng tháng 5/2016 t i Ise Shima) đã thúc đ y quan h h p tác gi a hai nư c th c ch t hơn bao gi h t. T đĩ đ n nay, Nh t B n là đ i tác kinh t quan tr ng hàng đ u c a Vi t Nam, là nư c tài tr ODA l n nh t cho Vi t Nam, nhà đ u tư s 1 t i Vi t Nam và là nư c G7 đ u tiên cơng nh n quy ch kinh t th trư ng c a Vi t Nam (tháng 10/2011). Nh t B n cũng là đ i tác thương m i l n th 3 c a Vi t Nam. Khơng ch lĩnh v c kinh t , quan h h p tác lĩnh v c văn hĩa, giáo d c, y t cũng phát tri n t t đ p. Đ c bi t, văn hĩa m th c, phong cách tiêu dùng Nh t B n đã nh hư ng tích c c t i n n văn hĩa Vi t Nam, phù h p v i m c đích h i nh p qu c t c a Vi t Nam. Theo con s th ng kê c a Đ i s quán Vi t Nam t i Nh t B n, đ n tháng 11/2016, s ngư i Vi t Nam Nh t B n kho ng 185.000 ngư i, trong đĩ lưu h c sinh kho ng 55.000 ngư i; lao đ ng, th c t p sinh m c hơn 80.000 ngư i. D ki n đ n 2017, s lư ng lưu
- 148 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI h c sinh Vi t Nam s vư t Trung Qu c, tr thành nư c cĩ du h c sinh l n nh t t i Nh t B n. Ba năm tr l i đây cĩ th nĩi là th i kỳ quan h hai nư c phát tri n t t đ p nh t, th c ch t nh t và là m i quan h tin tư ng, b n bè thân thi t. Hàng năm t i Tokyo, (đ n nay đã m r ng ra Yokohama, tương lai là m t s đ a phương khác c a Nh t B n), L h i Vi t Nam t i Nh t B n đư c ti n hành, tr thành s ki n văn hĩa khơng th thi u, đáng nh trong lịng ngư i dân Nh t B n và Vi t ki u. Nĩ cĩ s c m nh g n k t, t o s tin tư ng l n nhau, gĩp ph n thúc đ y quan h hai nư c ngày càng th c ch t và sâu r ng. 2.3. Giao lưu văn hĩa – c u n i c a tình h u ngh Vi t – Nh t Trong xu th tồn c u hĩa hi n nay, Vi t Nam và Nh t B n đ u nh n th c rõ t m quan tr ng c a văn hĩa, giao lưu văn hĩa nh m nâng cao t m nh hư ng c a qu c gia ra th gi i, ph c v l i ích dân t c. Đ i v i Nh t B n, giao lưu văn hĩa d a trên ba tr c t là truy n bá, h p thu và c ng sinh, nghĩa là d ng th c văn hĩa t thân “truy n bá” ra ngồi, “h p thu” văn hĩa ngo i qu c ưu tú trong giao lưu, “c ng sinh” ra cái m i. Đ i v i Vi t Nam, giao lưu văn hĩa, cùng v i ngo i giao chính tr , ngo i giao kinh t , cũng là m t trong ba tr c t chính nh m xây d ng m t xã h i “dân giàu, nư c m nh, dân ch , cơng b ng, văn minh”. V i ý nghĩa đĩ, ho t đ ng giao lưu văn hĩa gi a hai nư c luơn đư c coi tr ng, các ho t đ ng giao lưu đư c thư ng xuyên đư c t ch c, gĩp ph n tăng cư ng s hi u bi t gi a nhân dân hai nư c. T năm 2000 tr đi, cĩ bư c ti n l n trong quan h văn hĩa gi a hai nư c, khi các ho t đ ng giao lưu văn hĩa, ngh thu t song phương n r . Hàng năm, Festival Văn hĩa Du l ch Vi t Nam đư c t ch c t i nhi u thành ph c a Nh t B n, và ngư c l i L h i văn hĩa Nh t B n cũng đư c t ch c Vi t Nam, thu hút s chú ý c a nhân dân hai nư c. Năm 2006 đư c coi là Năm xúc ti n giao lưu văn hĩa Vi t Nam Nh t B n v i s ki n Festival Nh t B n 2006 đư c t ch c t i Hà N i và Thành ph H Chí Minh v i quy mơ l n chưa t ng cĩ. Phía Nh t B n cĩ t i 800 ngư i tham gia trong các chương trình giao lưu th thao, giao lưu văn hĩa ngh thu t, giao lưu nh c nh và giao lưu kinh t . Đ c bi t, năm 2008 là năm di n ra nhi u ho t đ ng quan tr ng chào m ng k ni m 35 năm Quan h Ngo i giao Vi t Nam Nh t B n. Trư c h t ph i k đ n Di n đàn giao lưu văn hĩa Nh t Vi t đư c t ch c vào tháng 3/2008 v i s tham gia c a đơng đ o gi i trí th c hai nư c thu c các lĩnh v c: đào t o ngu n nhân l c, b o t n di s n văn hĩa, giao lưu tri th c, giao lưu văn hĩa, văn ngh , bàn v vi c thúc đ y hơn n a giao lưu văn hĩa Vi t Nh t, Đ i nh c h i Nh t Vi t, L h i Vi t Nam Nh t B n, H i th o khoa h c Vi t Nh t
- TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 11/2016 149 Năm 2016, trư ng Đ i h c Vi t Nh t chính th c tuy n sinh, m ra m t giai đo n h p tác giáo d c m i, giáo d c con ngư i làm n n t ng cho quan h th c ch t nh ng giai đo n sau. Cĩ th nĩi, các s ki n giao lưu văn hĩa gi a hai nư c trong nh ng năm g n đây là hình th c, cơ h i t t nh t đ tăng cư ng s hi u bi t l n nhau gi a nhân dân hai nư c, gĩp ph n xây d ng m i quan h “t trái tim đ n trái tim”. N i b t là nh ng s ki n đư c t ch c đ nh kỳ sau: L h i Vi t Nam Nh t B n Là s ki n giao lưu văn hĩa quan tr ng nh t gi a Vi t Nam và Nh t B n, đư c t ch c hàng năm t i Nh t B n và Vi t Nam. L h i Vi t Nam t i Nh t l n đ u đư c t ch c vào năm 2008 nh m trao đ i văn hĩa gi a hai qu c gia và cũng là ho t đ ng đ chào m ng 35 năm thi t l p quan h ngo i giao gi a hai nư c Vi t Nam Nh t B n, thu hút kho ng 150.000 ngư i tham gia và đ c bi t, Thái t Nh t B n cũng đã t i tham d . L h i Vi t Nam t i Nh t B n năm 2012 đã đư c t ch c vào các ngày 15 và 16/9 t i cơng viên Yoyogi Tokyo. L h i l n này đánh d u ch ng đư ng 5 năm và c ng c thêm m i quan h thân thi t gi a hai dân t c Vi t Nam Nh t B n. Năm 2013, nhân k ni m 40 năm thi t l p m i quan h gi a hai nư c Vi t Nam và Nh t B n, L h i l n đ u tiên đã thu hút hơn 200.000 ngư i tham gia, đ l i n tư ng ngay c đ i v i ngư i nư c ngồi s ng t i Nh t B n. Ơng Iwao Matsuda, c u Thư ng Ngh s Ngư i đ xu t t ch c L h i, Trư ng ban t ch c L h i phía Nh t B n cho r ng: “L h i này chính là do các b n t o d ng nên. Qua l h i này, nh ng ngư i Nh t B n yêu Vi t Nam ch c ch n s yêu Vi t Nam hơn, nh ng ngư i Vi t Nam yêu Nh t B n s yêu Nh t B n hơn. L h i Vi t Nam b t đ u v i gi c mơ l n lao v m t th gi i tuy t v i hơn mà Vi t Nam và Nh t B n cùng chung tay xây d ng”. Đ n nay, L h i khơng ch t ch c Tokyo. Năm 2015, l n đ u tiên L h i đư c t ch c đ a phương, t nh Kanagawa (Vietnam festa in Kanagawa), thu hút con s k l c hơn 400.000 ngư i tham gia. Trong 3 ngày t 28 30/10/2016, l n th hai L h i đư c t ch c t i đây, cho th y ho t đ ng t ch c L h i đã đư c phát tri n ra các đ a phương trên tồn Nh t B n, cĩ s c hút vơ cùng l n đ i v i ngư i Nh t B n. Năm 2017, L h i s d ki n đư c t ch c t i t nh Tochigi và m t s đ a phương khác. L h i giao lưu văn hĩa H i An Nh t B n Đây là m t l h i đư c t ch c vào tháng 8 hàng năm t i H i An. L n đ u tiên l h i đư c t ch c vào tháng 8 năm 2002. M c đích c a l h i là g i nh l i ch ng đư ng quan h lâu đ i, g n bĩ, thân thi t gi a Vi t Nam và Nh t B n.
- 150 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI L h i là cơ h i gi i thi u ngh thu t truy n th ng Nh t như: múa Yasukoi, g p gi y Origami trà đ o, văn hố m th c và gi i thi u văn hố đ c s c c a Vi t Nam. Qua 14 l n t ch c, L h i giao lưu văn hố H i An Nh t B n cùng v i L h i Vi t Nam Nh t B n tr thành bi u hi n sinh đ ng nh t c a giao lưu văn hố hai nư c, giúp tăng cư ng s hi u bi t l n nhau gi a nhân dân hai nư c, gĩp ph n nâng cao t m quan h chính tr , kinh t , văn hĩa gi a Vi t Nam và Nh t B n. M t s ho t đ ng khác Đáng chú ý đĩ là L h i hoa Anh đào t i Hà N i và Thành ph H Chí Minh. L h i hoa Anh đào đư c t ch c l n đ u tiên t i Hà N i vào ngày 8/4/2007 đã gây xúc đ ng cho nhi u ngư i. L h i hoa Anh đào m i đ u d đ nh s t ch c thư ng niên, nhưng do m t s khĩ khăn nên đã khơng đư c ti n hành như d đ nh mà ch t ch c khi đi u ki n cĩ đ . Đ n năm 2016, đã cĩ 10 l n l h i hoa Anh đào đư c t ch c Vi t Nam. Anh đào v n là qu c hoa c a Nh t B n (Hoa thiêng), do v y, l h i hoa Anh đào mang ý nghĩa thiêng liêng, mong mu n quan h h u ngh hai nư c gi ng như quan h anh em, máu m ru t già. Ngồi ra, cịn cĩ các ho t đ ng như “ Đêm nh c c đi n Toyota ’’ là m t ho t đ ng âm nh c thư ng niên do các tài năng âm nh c c a Vi t Nam, Nh t B n và th gi i bi u di n. Năm 2016 là năm th 19 “Đêm nh c C đi n Toyota” đư c t ch c t i Vi t Nam, đ ng th i cũng đánh d u ch ng đư ng 27 năm “Âm nh c lay chuy n cu c s ng” trên tồn khu v c Châu Á – Thái Bình Dương. Bên c nh đĩ, các ho t đ ng như tri n lãm tranh, nh c a ngh sĩ hai nư c thư ng xuyên đư c di n ra t i hai nư c, và m t s cu c thi “ Ngư i đ p hoa Anh đào ”, “ Miss áo dài ” làm tăng thêm s phong phú c a ho t đ ng giao lưu văn hố ngh thu t gi a hai nư c. Gi i thi u sách d ch Theo th ng kê ban đ u đ n nay các tác ph m c a Nh t B n m i ch đư c d ch sang ti ng Vi t kho ng hơn 150 cu n. Trong s đĩ, nh ng cu n cĩ t m nh hư ng t i văn hĩa đ c c a đ c gi Vi t Nam như “R ng Na Uy” (Norway no Mori), “Kafka bên b bi n” (Umible no Kafka) Trong khi đĩ, con s tác ph m Văn h c Vi t Nam đư c xu t b n t i Nh t B n cũng r t khiêm t n hơn khi ch cĩ 64 cu n như “Truy n Ki u” (Nguy n Du), “Nh t ký Đ ng Thùy Trâm” (Đ ng Thùy Trâm), “Th i xa v ng” (Lê L u), “Hịn đ t” (Anh Đ c) Cĩ th nĩi, vi c d ch các tác ph m văn h c Nh t B n sang ti ng Vi t hi n t i dư ng như chưa đư c chú ý đúng m c, ngồi m ng truy n tranh cho thi u nhi (Manga 漫画 ) và m t s tác ph m, th lo i n i ti ng khác. Tuy v y, s c h p d n c a văn h c thi u nhi Nh t
- TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 11/2016 151 B n cũng r t l n. Các tác ph m như “Doraemon”, “K o cao su bi n hình’’ tr thành nh ng cu n sách truy n g i đ u giư ng c a các em nh Vi t Nam. Qu h c b ng Doraemon, cịn g i là Qu h tr giáo d c tr Vi t Nam, đư c ơng Nguy n Th ng Vu và tác gi Fujiko Fujio sáng l p năm 1996. Đ n năm 2012, t ng s v n c a qu lên đ n 4,8 t đ ng. Qu này đã trao trên 10.000 su t h c b ng cho các h c sinh nghèo trên kh p Vi t Nam. Nh m tăng cư ng giao lưu văn hĩa gi a hai nư c, năm 2008, Trung tâm giao lưu văn hĩa Nh t B n t i Vi t Nam đã đư c thành l p. Đây là m t s ít Trung tâm giao lưu văn hĩa c a Nh t đư c thành l p t i nư c ngồi, nh n m nh vai trị đ c bi t c a văn hĩa trong vi c tăng cư ng quan h hai nư c trên các lĩnh v c khác. V i s đĩng gĩp và ho t đ ng tích c c, hi u qu c a Trung tâm văn hĩa Nh t B n, ch c ch n m t “cây văn hĩa Nh t B n” s đư c vun tr ng và mãi xanh tươi trên đ t Vi t Nam. 3. K T LU N K t thúc bài vi t này, xin trích d n l i nĩi c a Nguyên Đ i s đ c m nh tồn quy n Nh t B n t i Vi t Nam Tanizaki Yasuaki: “Ngo i giao đư c ví như là m t ngư i làm vư n gi i. Hoa dù đ p thì cũng c n ph i đư c chăm sĩc thư ng xuyên thì m i cĩ th gi đư c. Tơi nghĩ r ng, chúng ta khơng nh ng ph i gi cho hoa khơng héo mà cịn ph i tr ng thêm hoa m i. Hoa là r t c n thi t nhưng đ t đ tr ng hoa thì cũng r t quan tr ng. Đ t trong trư ng h p này chính là s tin c y l n nhau v n cĩ gi a hai nư c. S tin c y l n nhau này đã đư c xây d ng trong m t th i gian dài v i cơng s c đĩng gĩp c a r t nhi u ngư i. Đ tăng cư ng hơn n a quan h này, tơi nghĩ r ng m i con ngư i chúng ta c n ph i cĩ thêm đư c nhi u ngư i b n m i”. TÀI LI U THAM KH O 1. Tr n Quang Minh (ch biên) (2015), Thúc đ y quan h đ i tác chi n lư c Vi t Nam – Nh t B n trong b i c nh m i Đơng Á , Nxb Đ i h c Qu c gia Hà N i. 2. Tuyên b chung v “H p tác IT Vi t Nam Nh t B n” (6/2004). 3. Tuyên b chung gi a hai Th tư ng Vi t Nam Nh t B n “Hư ng t i quan h đ i tác chi n lư c vì hịa bình và ph n vinh Châu Á” (10/2006). 4. Tuyên b chung “Làm sâu s c hơn quan h Vi t Nam Nh t B n và Chương trình h p tác hư ng t i quan h đ i tác chi n lư c ” (11/2007) đư c ký nhân chuy n thăm Nh t B n c a Ch t ch nư c Nguy n Minh Tri t.
- 152 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI 5. Tuyên b chung gi a Vi t Nam Nh t B n “V quan h đ i tác chi n lư c vì hồ bình và ph n vinh Châu Á” gi a T ng Bí thư Nơng Đ c M nh và Th tư ng Aso Taro (4/2009). 6. Tuyên b chung Vi t Nam Nh t B n “V phát tri n tồn di n quan h đ i tác chi n lư c vì hịa bình và ph n vinh châu Á” ký gi a Th tư ng Nguy n T n Dũng và Th tư ng Nh t B n Naoto Kan (10/2010). 7. Tuyên b chung “Tri n khai hành đ ng trong khuơn kh đ i tác chi n lư c vì hịa bình và ph n vinh Châu Á gi a Vi t Nam và Nh t B n” ký gi a Th tư ng Nguy n T n Dũng và Th tư ng Noda (31/10/2011). 8. Tuyên b chung v “Vi c thi t l p quan h Đ i tác chi n lư c sâu r ng vì hịa bình và ph n vinh Châu Á” ký gi a Ch t ch nư c Trương T n Sang và Th tư ng Shinzo Abe (18/3/2014). VIET NAM – JAPAN RELATION: THE ROAD TO DEVELOPMENT AbstractAbstract: In the recent years, the relationship between Viet Nam and Japan has been developnig strongly. The two countries have built overall strategic partner relationship. Viet Nam becomes the prior country in the Japanese diplomatic policy. Japan is also one of top strategic partner of Viet Nam. Along with the economy, science and technology, many cultural exchange activities are often held, aiming to substantially boost the comprehensive relationship between the two countries. KeywordsKeywords: Relationship Vietnam Japan, the stage of development, cultural.
