Tài liệu thuyết minh xuyên Việt

Nội dung text: Tài liệu thuyết minh xuyên Việt

1. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” VIỆT NAM Vieät Nam hình chöõ S Moät baùn ñaûo xinh xinh Naèm treân bieån Thaùi Bình ÔÛ Ñoâng Nam Chaâu AÙ Vieät Nam laø moät trong nhöõng quoác gia naèm treân baùn ñaûo Ñoâng Döông, dieän tích laõnh thoå treân 330.000km2. Toïa ñoä cuï theå cuûa laõnh thoå nhö sau: Töø 102o08’ ñeán 109o28’ kinh tuyeán Ñoâng. Töø 8o02’ ñeán 23o23’ vó tuyeán Baéc. Laõnh haûi roäng 12 haûi lyù (Tính töø ñöôøng cô sôû). Vuøng ñaëc quyeàn kinh teá roäng 200 haûi lyù (Tính töø ñöôøng cô sôû). Daân soá gaàn 78 trieäu ngöôøi (soá lieäu thoáng keâ naêm 1998) vôùi 54 daân toäc anh em. Bieân giôùi cuï theå: Phía Baéc giaùp Trung Quoác, Taây giaùp Laøo vaø Campuchia, Ñoâng giaùp bieån Ñoâng, phía Nam vaø Taây Nam giaùp bieån Ñoâng vaø Vònh Thaùi Lan. Bieân giôùi ñaát lieàn daøi hôn 3730km, bôø bieån daøi hôn 3260km.  Chieàu daøi laõnh thoå ôû nôi daøi nhaát (tính theo ñöôøng thaúng chim bay töø cöïc Baéc xuoáng cöïc Nam): 1650km.  Chieàu daøi laõnh thoå ôû nôi roäng nhaát: Baéc Boä: 600km, vaø Nam Boä: 400km  Nôi heïp nhaát cuûa laõnh thoå (tính theo ñöôøng thaúng chim bay töø cöïc Taây sang cöïc Ñoâng): chöa ñaày 50km. Vieät Nam coù caû nuùi röøng, soâng ngoøi, ñoàng baèng, bieån caû vaø haûi ñaûo. Nuùi chieám 3/4 dieän tích laõnh thoå. Cuï theå:  Loaïi coù chieàu cao so vôùi möïc nöôùc bieån töø 1000m trôû xuoáng chieám 85% dieän tích nuùi.  Loaïi coù chieàu cao töø 1000m ñeán döôùi 2000m so vôùi möïc nöôùc bieån chieám 14% dieän tích nuùi.  Loaïi coù chieàu cao töø 2000m trôû leân so vôùi möïc nöôùc bieån chieám khoaûng 1% dieän tích nuùi maø thoâi.  Ñænh nuùi cao nhaát: Phanxipaêng (ÔÛ Laøo Cai) cao 3143m. Röøng Vieät Nam hieän taïi chieám khoaûng 30% dieän tích laõnh thoå. Tuy nhieân, phaàn lôùn dieän tích röøng cuõng chính laø dieän tích nuùi. Vieät Nam coù tôùi haøng ngaøn nhöõng doøng soâng lôùn nhoû, phaàn lôùn laø ngaén vaø doác chaûy chuû yeáu töø Taây Baéc – Ñoâng Nam. Doïc theo bôø bieån Vieät Nam, cöù khoaûng 20km laïi coù moät cöûa soâng. Ñoàng baèng Vieät Nam chæ chieám chöa ñaày 1/4 dieän tích laõnh thoå. Hai ñoàng baèng lôùn nhaát laø:  Ñoàng baèng Baéc boä (Chaâu thoå soâng Hoàng): 15.000km2.  Ñoàng baèng Nam Boä (Chaâu thoå soâng Cöûu Long): 40.000km2.  Do söï boài ñaép töï nhieân, ñoàng baèng Vieät Nam ñang caøng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng. Vuøng bieån Vieät Nam, theo coâng boá chính thöùc vaøo ngaøy 12/5/1977 cuûa Thuû töôùng CP thì laõnh haûi Vieät Nam roäng 12 haûi lyù (tính töø ñöôøng cô sôû). Bieån Vieät Nam coù maáy ñieåm ñaùng löu yù sau ñaây: 1
2. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch”  Noùng quanh naêm. Nhieät ñoä bieån luoân luoân cao hôn nhieät ñoä khoâng khí (Trung bình khoaûng 12oC vaøo muøa ñoâng, khoaûng treân döôùi 27oC vaøo muøa haï).  Cheá ñoä thuûy trieàu khaù phöùc taïp: Coù caû nhaät trieàu laãn baùn nhaät trieàu.  Trong vuøng bieån Ñoâng cuûa Vieät Nam coù hai doøng haûi löu lôùn. Moät doøng hoaït ñoäng maïnh vaøo muøa Haï, chaûy theo höôùng Taây Nam – Ñoâng Baéc. Moät doøng khaùc hoaït ñoäng maïnh vaøo muøa Ñoâng, chaûy theo höôùng Ñoâng Baéc – Taây Nam.  Ngoaøi ra, trong khu vöïc Vònh Baéc Boä coøn coù theâm hai doøng haûi löu nhoû nöõa, thöôøng thay ñoåi doøng chaûy theo gioù muøa. Vieät Nam coù khoaûng hôn 4000 hoøn ñaûo lôùn, trong ñoù soá ñaûo trong vònh Baéc Boä ñaõ chieám tôùi 3/4. Khí haäu Vieät Nam hoaøn toaøn naèm trong vaønh ñai nhieät ñôùi cuûa Baéc Baùn caàu, nhöng thieân veà Baéc chí tuyeán hôn laø veà xích ñaïo.  Nhieät ñoä trung bình haèng naêm töø 22oC ñeán 27oC.  Löôïng möa trung bình töø 1500mm ñeán 2000mm.  Ñoä aåm khoâng khí trung bình 80%, nhieät böùc xaï trung bình haèng naêm laø 100 Kcal/cm3. Nguoàn taøi nguyeân cuûa Vieät Nam khaù phong phuù. Hieän taïi coù 4 nguoàn taøi nguyeân sau ñaây ñang ñöôïc chuù yù.  Taøi nguyeân röøng.  Taøi nguyeân thuûy saûn vaø haûi saûn.  Taøi nguyeân khoaùng saûn.  Taøi nguyeân du lòch. Ñôn vò haønh chaùnh ñòa phöông lôùn nhaát laø caùc tænh vaø thaønh phoá tröïc thuoäc Trung Öông. Hieän nay, Vieät Nam coù taát caû 64 tænh thaønh tröïc thuoäc Trung Öông.  Quoác hieäu chính thöùc: Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam.  Thuû ñoâ: Haø Noäi.  Quoác kyø: Côø ñoû, sao vaøng 5 caùnh. TOÅNG COÄNG CAÛ NÖÔÙC VIEÄT NAM COÙ - 64 Tænh thaønh, trong ñoù coù 5 thaønh phoá tröïc thuoäc Trung Öông: Haø Noäi, TP.HCM, Haûi Phoøng, Ñaø Naüng, Caàn Thô. Töø ñaàu naêm 2004, tænh Caàn Thô taùch thaønh TP. Caàn Thô vaø tænh Haäu Giang (thò xaõ Vò Thanh); tænh ÑakLak taùch thaønh ÑakLak vaø Ñak Noâng (thò xaõ Gia Nghóa); tænh Lai Chaâu taùch thaønh Lai Chaâu vaø Ñieän Bieân (thaønh phoá Ñieän Bieân Phuû). - Trong 64 tænh thaønh, coù 35 quaän vaø 490 huyeän vaø thò xaõ. - Coù 21 thaønh phoá tröïc thuoäc tænh: . Thaùi Nguyeân (Thaùi Nguyeân) . Nam Ñònh (Nam Ñònh) . Vieät Trì (Phuù Thoï) . Thanh Hoùa (Thanh Hoùa) . Vinh (Ngheä An) . Quy Nhôn (Bình Ñònh) . Hueá (Thöøa Thieân Hueá) . Phan Thieát (Bình Thuaän) . Nha Trang (Khaùnh Hoøa) . Ñaø Laït (Laâm Ñoàng) . Buoân Ma Thuoät (ÑakLak) . Vuõng Taøu (Baø Ròa-Vuõng Taøu) . Bieân Hoøa (Ñoàng Nai) . Caø Mau (Caø Mau) . Myõ Tho (Tieàn Giang) . Haûi Döông (Haûi Döông) . Long Xuyeân (An Giang) . Ñieän Bieân Phuû (Ñieän Bieân) . Pleiku (Gia Lai) . Ñoàng Hôùi (Quaûng Bình) . Haï Long (Quaûng Ninh) Caû nöôùc coù 11 tænh coù hai thò xaõ: . An Giang . Ñoàng Nai . Haø Tænh . Ninh Bình . Thanh Hoùa 2
3. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” . Haø Taây . Quaûng Trò . Ñoàng Thaùp . Quaûng Nam . Yeân Baùi . Laøo Cai 3
4. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Ngoaøi ra coøn coù 6 tænh coù dieän tích treân 10.000km2 . Laâm Ñoàng: 10.172,6km2 . Thanh Hoùa: 11.168,3km2 . Gia Lai: 16.212km2 . Quaûng Nam: 11.043km2 . Sôn La:14.210km2 . Ngheä An: 16.371km2 - Tænh coù dieän tích nhoû nhaát: Baéc Ninh (797km2) Ngoaøi ra coøn coù 4 tænh thaønh coù dieän tích döôùi 1000km2: . Ñaø Naüng: 942km2 . Höng Yeân: 889km2 . Haø Noäi: 921km2 . Haø Nam: 826,66km2 Hai ñòa phöông ñoâng daân nhaát: . TP.HCM: 5096.700 ngöôøi . Thanh Hoùa: 3.613.400 ngöôøi Ngoaøi ra coøn coù 5 tænh coù daân soá treân 2 trieäu: . Ngheä An: 2.890.400 ngöôøi . Haø Taây: 2.387.700 ngöôøi . Ñoàng Nai: 2.040.500 ngöôøi . Haø Noäi: 2.420.200 ngöôøi . An Giang: 2.905.200 ngöôøi Hai ñòa phöông coù maät ñoä daân soá cao nhaát: . Haø Noäi: 2628 ngöôøi/km2 . TP.HCM: 2439 ngöôøi/km2 Ngoaøi ra caû nöôùc coù 7 tænh thaønh coù maät ñoä daân soá cao hôn 1000 ngöôøi/km2 . Höng Yeân: 1249 ngöôøi/km2 . Thaùi Bình: 1227 ngöôøi/km2 . Baéc Ninh: 1189 ngöôøi/km2 . Haûi Phoøng: 1140 ngöôøi/km2 . Haø Taây: 1100 ngöôøi/km2 . Haûi Döông: 1042 ngöôøi/km2 . Haø Nam: 1010 ngöôøi/km2 - Tænh coù maät ñoä daân soá thaáp nhaát: Kontum: hôn 28 ngöôøi/km2 Ngoaøi ra, coøn coù 11 ñòa phöông coù maät ñoä daân soá chöa tôi 100 ngöôøi/km2: . Lai Chaâu: 33 ngöôøi/km2 . Sôn La: hôn 61 ngöôøi/km2 . Cao Baèng: hôn 67 ngöôøi/km2 . Laøo Cai: hôn 74 ngöôøi/km2 . Bình Phöôùc: gaàn 83 ngöôøi/km2 . Laïng Sôn: gaàn 91 ngöôøi/km2 . Gia Lai: hôn 54 ngöôøi/km2 . Baéc Kaïn: gaàn 67 ngöôøi/km2 . ÑakLak: gaàn 71 ngöôøi/km2 . Haø Giang: gaàn 78 ngöôøi/km2 . Laàm Ñoàng: hôn 86 ngöôøi/km2 Ñòa phöông coù nhieàu ñôn vò haønh chính caáp quaän huyeän vaø töông ñöông: Thanh Hoùa: 27 ñôn vò (moät thaønh phoá, hai thò xaõ vaø 24 huyeän) - Ñòa phöông coù ít ñôn vò haønh chính caáp huyeän vaø thò xaõ: . Ninh Thuaän: 4 (moät thò xaõ vaø 3 huyeän) . Baïc Lieâu: 4 (moät thò xaõ vaø 3 huyeän) 4
5. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” TOÙM LÖÔÏC CAÙC THÔØI ÑAÏI LÔÙN CUÛA LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM 1. Tieàn Söû a. Ñaëc ñieåm noåi baät: Keát quaû nghieân cöùu hieän nay cho thaáy caùch ñaây khoaûng 300.000 naêm, loaøi ngöôøi ñaõ coù maët treân laõnh thoå nöôùc ta. Daáu tích nhöõng chieác raêng vöøa coù ñaëc tính cuûa ngöôøi vöøa coù ñaëc tính cuûa vöôïn (trong ñoù ñaëc tính cuûa ngöôøi laø ñaëc tính troäi) phaùt hieän ôû Thaåm Hai, Thaåm Khuyeân (nay thuoäc tænh Laïng Sôn) ñaõ töï noùi leân ñieàu ñoù. Vôùi phaùt hieän naøy, caùc nhaø söû hoïc Vieät Nam ñaõ cho raèng Vieät Nam laø moät trong nhöõng caùi noâi cuûa loaøi ngöôøi. ÔÛ nhieàu khu vöïc khaùc treân theá giôùi, thôøi tieàn söû thöôøng chæ töông öùng vôùi thôøi ñoà ñaù, böôùc sang thôøi ñoà ñoàng thì cuõng coù nghóa laø ñaõ böôùc sang thôøi ñaïi coù nhaø nöôùc. Nhöng keát quaû nghieân cöùu cuûa giôùi söû hoïc Vieät Nam trong haøng chuïc naêm qua laïi cho moät keát luaän khaùc hôn, raèng: Thôøi tieàn söû ôû Vieät Nam khoâng chæ bao goàm toaøn boä thôøi ñoà ñaù maø coøn baêng qua caû toaøn boä thôøi ñoà ñoàng. Coù theå noùi, ñaây laø ñaëc ñieåm noåi baäc nhaát. b. Caùc giai ñoaïn lôùn cuûa thôøi tieàn söû: - Giai ñoaïn ñoà ñaù: Môû ñaàu caùch nay khoaûng 300.000 naêm Chaám döùt caùch nay khoaûng 4000 naêm Giai ñoaïn ñoà ñaù bao haøm boán chaëng lôùn: . Ñoà ñaù cuõ: vôùi caùc neàn vaên hoùa tieâu bieåu nhö Thaåm Hai, Thaåm Khuyeân, Nuùi Ñoï, Sôn Vi , môû ñaàu caùch nay khoaûng 300.000 naêm vaø chaám döùt caùch nay khoaûng 11.000 naêm. . Ñoà ñaù giöõa: vôùi neàn vaên hoùa tieâu bieåu nhaát laø Hoøa Bình, coù nieân ñaïi môû ñaàu caùch nay khoaûng 11.000 naêm vaø chaám döùt caùch nay khoaûng treân 9000 naêm. . Ñoà ñaù môùi: vôùi caùc neàn vaên hoaù tieâu bieåu nhö Baéc Sôn, Quyønh Vaên, Baøo Troù, Haï Long , môû ñaàu caùch nay khoaûng treân 9000 naêm vaø chaám döùt caùch nay khoaûng 4000 naêm . Ñænh cao toät cuøng cuûa ñoà ñaù môùi: theå hieän taäp trung ôû vaên hoaù Phuøng Nguyeân. Ñaây cuõng laø giai ñoaïn sô kyø cuûa giai ñoaïn ñoà ñoàng ôû Vieät Nam - Giai ñoaïn ñoà ñoàng: Môû ñaàu caùch nay khoaûng 4000 naêm. Bò thay theá daàn bôûi ñoà saét caùch nay khoaûng 2500 naêm Giai ñoaïn ñoà ñoàng ôû Vieät Nam bao haøm boán chaëng lôùn: . Sô kì: vôùi neàn vaên hoaù tieâu bieåu laø Phuøng Nguyeân, nieân hieäu môû ñaàu caùch nay khoaûng 4000 naêm. . Trung kì: vôùi neàn vaên hoaù tieâu bieåu laø Ñoàng Ñaäu, coù nieân ñaïi môû ñaàu caùch nay khoaûng 3300 naêm. . Haäu kì: vôùi neàn vaên hoùa tieâu bieåu laø Goø Mun, coù nieân ñaïi caùch ngaøy nay khoaûng 3100 naêm. . Ñænh cao toät cuøng: vôùi neàn vaên hoùa tieâu bieåu laø Ñoâng Sôn, coù nieân ñaïi môû ñaàu caùch nay khoaûng 2800 naêm. ÔÛ khoaûng giöõa cuûa vaên hoùa Ñoâng Sôn, ñoà saét baét ñaàu xuaát hieän. Töø Ñoâng Sôn vaø treân cô sôû Ñoâng Sôn, söï chuyeån hoùa cuûa xaõ hoäi dieãn ra ngaøy moät maïnh meõ. Nhaø nöôùc ra ñôøi. 2. Thôøi Sô Söû a. Khung nieân ñaïi: Veà nieân ñaïi môû ñaàu, taát caû caùc boä chính söû tröôùc ñaây ñeàu laáy naêm Nhaâm Tuaát (2879 TCN). Khoa hoïc lòch söû hieän ñaïi ñaõ baùc boû nieân ñaïi môû ñaàu naøy. Hieän nay, nieân ñaïi môû ñaàu cuûa thôøi sô söû ôû Vieät Nam ñöôïc xaùc ñònh laø caùch ngaøy nay khoaûng töø 2600 naêm ñeán 2500 naêm. Veà nieân ñaïi keát thuùc, taát caû caùc boä chính söû tröôùc ñaây ñeàu laáy naêm 208 TCN. Khoa hoïc lòch söû hieän ñaïi ñaõ baùc boû nieân ñaïi keát thuùc naøy. Hieän nay, nieân ñaïi keât thuùc cuûa thôøi sô söû ñöôïc xaùc ñònh laø naêm 179 TCN, naêm Trieäu Ñaø ñaùnh baïi An Döông Vöông vaø xaùc laäp neàn ñoâ hoä ôû nöôùc ta. b. Hai giai ñoaïn lôùn cuûa thôøi sô söû: Thôøi sô söû (hay thôøi döïng nöôùc) ôû nöôùc ta bao goàm hai giai ñoaïn lôùn:  Giai ñoaïn Huøng Vöông vôùi nöôùc Vaên Lang, môû ñaàu caùch ñaây khoaûng töø 2600 naêm ñeán 2500 5
6. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” naêm vaø chaám döùt vaøo naêm 208 TCN (töùc laø caùch nay 2200 naêm). Söû cuõ coù noùi ñeán 18 ñôøi Huøng Vöông vôùi nhöõng teân goïi raát cuï theå. Tuy nhieân, ñoù chæ laø lòch söû hoùa caùc chuyeän keå daân gian chöù khoâng phaûi laø lòch söû. Vaên Lang laø moät giai ñoaïn coù thaät cuûa lòch söû Vieät Nam, nhöng söï thaät lòch söû veà Vaên Lang khoâng hoaøn toaøn nhö moâ taû cuûa söû cuõ. Kinh ñoâ cuûa Vaên Lang xöa, ñöôïc xaùc ñònh laø khu vöïc huyeän Phong Chaâu cuûa tænh Phuù Thoï ngaøy nay.  Giai ñoaïn An Döông Vöông vôùi nöôùc Aâu Laïc, môû ñaàu naêm 208 TCN vaø keát thuùc naêm 179 TCN (töùc laø toàn taïi tröôùc sau khoaûng 30 naêm). Kinh ñoâ cuûa Aâu Laïc laø Coå Loa (nay thuoäc huyeän Ñoâng Anh-Haø Noäi) Tuy coù hai giai ñoaïn nhö ñaõ trình baøy ôû treân, nhöng do choã giai ñoaïn sau quaù ngaén, vaû laïi, tính chaát chung cuûa caû hai giai ñoaïn cuõng khoâng coù gì khaùc bieät lôùn, vì theá caùc nhaø söû hoïc vaãn goäp laïi maø goïi chung laø thôøi sô söû, thôøi döïng nöôùc, hoaëc thaäm chí cuõng coù khi goïi ñoù laø thôøi Huøng Vöông. 3. Thôøi Baéc Thuoäc a. Khung nieân ñaïi: Caùc boä chính söû tröôùc ñaây ñeàu laáy naêm 111 TCN (naêm nhaø Taây Haùn laät ñoå Nam Vieät roài thay Nam Vieät thoáng trò nöôùc ta) laø naêm môû ñaàu. Khoa hoïc lòch söû hieän ñaïi ñaõ baùc boû nieân ñaïi naøy. Vaø thay vaøo ñoù laø naêm 179 TCN, naêm Trieäu Ñaø (vua Nam Vieät) ñaõ ñaùnh baïi An Döông Vöông, thieát laäp neàn ñoâ hoä ñoái vôùi nöôùc ta. Caùc boä chính söû cuõng laáy naêm 938 (naêm Ngoâ Quyeàn ñaùnh tan quaân Nam Haùn) hoaëc naêm 968 (naêm Ñinh Boä Lónh deïp xong Loaïn 12 Söù quaân vaø leân ngoâi Hoaøng ñeá, xöng laø Ñinh Tieân Hoaøng) laø naêm keát thuùc thôøi Baéc thuoäc. Khoa hoïc lòch söû choïn naêm 905 (naêm Khuùc Thöøa Duï ñaõ khoân kheùo thieát laäp neàn ñoäc laäp vaø töï chuû), vì cho raèng keå töø ñaây, neàn ñoâ hoä cuûa caùc trieàu ñaïi Phong kieán Trung Quoác ñoái vôùi nöôùc ta ñaõ chaám döùt. b. Caùc trieàu ñaïi Phong kieán Trung Quoác ñaõ noái nhau thoáng trò nöôùc ta trong thôøi Baéc thuoäc (töø 179 TCN ñeán 905 Sau CN). . NAM VIEÄT (hoï Trieäu): Thaønh laäp naêm 206 TCN. Ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 179 TCN. Chaám döùt aùch ñoâ hoä töø naêm 111 TCN. Toång coäng 68 naêm. . TIEÀN HAÙN (hay Taân Haùn – hoï Löu): Thaønh laäp naêm 206 TCN, laät ñoå Nam Vieät roài thay Nam Vieät ñeå ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 111 TCN. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 08 sau CN. Toång coäng 119 naêm. . NHAØ TAÂN (Vöông Maõn): Laät ñoå vaø thay Tieàn Haùn ñoâ hoä nöôùc ta. Thaønh laäp naêm 08, ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 08. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 25. Toång coäng 17 naêm. . HAÄU HAÙN (hay Ñoâng Haùn – hoï Löu) deïp boû nhaø Taân roài thay nhaø Taân ñoâ hoä nöôùc ta: Thaønh laäp naêm 25. Ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 25. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 220. Toång coäng 195 naêm. . NHAØ NGOÂ (hoï Toân): laø moät trong 3 nöôùc cuûa thôøi hoãn chieán Tam Quoác (Ngoâ, Thuïc vaø Nguïy). Ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 220. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 280. Toång coäng 60 naêm . NHAØ TAÁN (hoï Tö Maõ): Thoáng nhaát Trung Quoác thay nhaø Ngoâ ñoâ hoä nöôùc ta. Khôûi ñaàu naêm 280. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 420. Toång coäng140 naêm . NAM TRIEÀU (Toáng, Teà, Löông, Traàn): Ñaây laø thôøi loaïn laïc cuûa Trung Quoác, söû goïi laø thôøi Nam- Baéc trieàu. Nam trieàu vôùi nhieàu trieàu ñaïi khaùc nhau ñaõ tröïc tieáp ñoâ hoä nöôùc ta. Khôûi ñaàu naêm 420. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 542 (Nam trieàu coøn toàn taïi cho ñeán naêm 581, nhöng töø naêm 542, ta giaønh ñöôïc ñoäc laäp nhôø thaéng lôïi cuûa cuoäc khôûi nghóa do Lyù Bí laõnh ñaïo). Toång coäng 122 naêm. . NHAØ TUØY (Hoï Döông): Thaønh laäp naêm 581. Xaâm löôïc vaø ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 602. Chaám döùt aùch ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 618. Toång coäng 16 naêm. . NHAØ ÑÖÔØNG (Hoï Lyù): Thaønh laäp naêm 618. Thay nhaø Tuyø ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 618. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 905. Nhaø Ñöôøng coøn toàn taïi ñeán naêm 907, nhöng hai naêm sau cuøng, chuùng khoâng coøn ñuû söùc ñeå ñoâ hoä nöôùc ta. Vaû chaêng, naêm 905, hoï Khuùc ñaõ khoân kheùo thieát laäp ñöôïc chính quyeàn ñoäc laäp vaø töï chuû. Toång coäng: 287 naêm. c. Tính chaát cuûa thôøi Baéc thuoäc - Doøng noåi baät thöù nhaát cuûa lòch söû thôøi Baéc thuoäc laø doøng ñoâ hoä cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung Quoác. Ñaây laø thôøi ñen toái nhaát cuûa lòch söû nöôùc nhaø trong thieân nieân kyû thöù nhaát sau Coâng nguyeân. 6
7. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Quaân ñoâ hoä ñaõ quyeát taâm xoùa boû cho baèng ñöôïc neàn ñoäc laäp vaø töï chuû cuûa nhaân daân ta, vô veùt vaø boùc loät nhaân daân ta moät caùch raát thaäm teä. Ñaây cuõng laø thôøi maø nhöõng aâm möu ñoàng hoùa nguy hieåm ñöôïc thöïc hieän raát raùo rieát. - Doøng noåi baät thöù hai cuûa lòch söû thôøi Baéc thuoäc laø doøng ñaáu tranh lieân tuïc vaø ngoan cöôøng cuûa nhaân daân ta. Haøng loaït nhöõng cuoäc khôûi nghóa ñaõ buøng noå, taán coâng khoâng khoan nhöôïng vaøo toaøn boä cô ñoà thoáng trò cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung Quoác ñoâ hoä. Ñieåm laïi, chuùng ta thaáy noåi leân nhöõng cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu nhaát sau ñaây:  Khôûi nghóa Hai Baø Tröng, noå ra naêm 40, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñoâng Haùn (töùc Haäu Haùn). Hai baø ñaõ daønh ñöôïc chính quyeàn trong ba naêm (40-43). Söû goïi laø thôøi Tröng Nöõ Vöông  Khôûi nghóa Baø Trieäu (töùc Trieäu Thò Trinh), noå ra naêm 384, choáng laïi aùch thoáng trò cuûa quaân ñoâ hoä nhaø Ngoâ.  Khôûi nghóa Lyù Bí (töùc Lyù Boân) dieãn ra naêm 542, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Löông (moät trong nhöõng trieàu ñaïi cuûa Nam Trieàu). Ñaàu naêm 544, Lyù Bí leân ngoâi Hoaøng Ñeá, xöng laø Lyù Nam Ñeá. Ñaët quoác hieäu laø Vaïn Xuaân, ñaët nieân hieäu laø Thieân Ñöùc (cuõng coù saùch cheùp laø Ñaïi Ñöùc), treân danh nghóa nöôùc Vaïn Xuaân toàn taïi ñeán naêm 602.  Khôùi nghóa Lyù Töï Tieân vaø Ñinh Kieán, noå ra naêm 687, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñöôøng.  Khôûi nghóa Mai Thuùc Loan, noå ra naêm 722, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñöôøng, Mai Thuùc Loan leân ngoâi hoaøng ñeá, xöng laø Mai Haéc Ñeá.  Khôûi nghóa Phuøng Höng (?- 791), choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñöôøng, Phuøng Höng ñaõ daønh ñöôïc chính quyeàn trong moât thôøi gian khaù daøi. OÂng qua ñôøi (789), con oâng laø Phuøng An ñaõ toân cha laø Boá Caùi Ñaïi Vöông.  Khôûi nghóa Döông Thanh, noå ra naêm 819, keùo daøi ñeán naêm 820, choáng laïi aùch thoáng trò cuûa nhaø Ñöôøng. Lòch söû thôøi Baéc thuoäc tuy coù hai doøng hoaøn toaøn khaùc nhau, nhöng ñieàu ñaùng noùi nhaát laø ôû choã, cuoái cuøng doøng ñaáu tranh ngoan cöôøng cuûa nhaân daân ta ñaõ daønh thaéng lôïi. 4. Kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát (905- 1527) Kyû nguyeân naøy goàm 5 chaëng noái tieáp nhau, tuy coù nhöõng luùc ñaát nöôùc ta phaûi chòu nhöõng thöû thaùch raát cam go, nhöng xu höôùng chung vaãn laø phaùt trieån moät caùch toaøn dieän vaø maïnh meõ, naêm chaëng naøy cuï theå nhö sau: a. Xaây döïng vaø khaúng ñònh kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát (töø naêm 905 ñeán 1009). Ñaây laø chaëng ñöôøng coù nhieàu doøng hoï noái nhau trò vò ñaát nöôùc. . HOÏ KHUÙC (905 – 930). Tuy chöa ñaët quoác hieäu vaø nieân hieäu, chöa xöng Ñeá hay xöng Vöông, thaäm chí coøn töï coi mình laø quan laïi cuûa Trung Quoác, nhöng hoï Khuùc ñaõ coù coâng ñaët neàn taûng caên baûn ñaàu tieân cho kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát cuûa nöôùc nhaø. Hoï Khuùc truyeàn noái ñöôïc 3 ñôøi, naém quyeàn trong 25 naêm. - Khuùc Thöøa Duï (905 – 907) - Khuùc Haïo (907 – 917) - Khuùc Thöøa Myõ (917- 930) . HOÏ DÖÔNG (931- 937): Naêm 930, quaân Nam Haùn sang xaâm löôïc nöôùc ta laàn nhaát, cuoäc khaùng chieán do Khuùc Thöøa Myõ laõnh ñaïo ñaõ thaát baïi. Nhöng ngay laäp töùc moät boä töôùng cuûa cuûa hoï Khuùc laø Döông Ñình Ngheä ñaõ ñaùnh ñuoåi ñöôïc quaân Nam Haùn ra khoõi bôø coõi. Sau thaéng lôïi Döông Ñình Ngheä ñaõ thaønh laäp chính quyeàn môùi do oâng ñöùng ñaàu. Söï kieän naøy toû roõ, ñeán ñaây, ñoäc laäp vaø töï chuû laø xu höôùng khoâng theå naøo ñaûo ngöôïc. Naêm 937 Döông Ñình ngheä bò Kieàu Coâng Tieãn (con nuoâi vaø cuõng laø boä töôùng cuûa oâng) gieát haïi ñeå tranh ñoaït quyeàn haønh. . HOÏ NGOÂ (938-944): naêm 937, ñöôïc tin Coâng Tieãn gieát haïi Döông Ñình Ngheä, Ngoâ Quyeàn laäp töùc ñöa quaân ñeán hoûi toäi. Hoát hoaûng, Kieàu Coâng Tieãn ñaõ ñi caàu cöùu quaân Nam Haùn. Ngoâ Quyeàn lieàn gieát cheát Kieàu Coâng Tieãn vaø ñaùnh tan quaân Nam Haùn ôû Baïch Ñaèng. Sau ñoù, oâng leân ngoâi, ñoùng ñoâ ôû Coå Loa. Söû goïi laø thôøi Ngoâ Vöông. OÂng trò vì ñöôïc saùu naêm. Sau oâng, con vaø chaùu oâng coøn tieáp tuïc noái nhau trò vì theâm moät thôøi gian nöõa, nhöng vai troø cuûa hoï Ngoâ thì keå nhö ñaõ chaám döùt sau caùi cheát 7
8. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” cuûa Ngoâ Quyeàn. Vôùi traän thaéng lòch söû ôû Baïch Ñaèng naêm 938 vaø vôùi söï nghieäp kieán thieát ñaát nöôùc sau chieán tranh, Ngoâ Quyeàn ñaõ coù coâng khaúng ñònh moät caùch hieân ngang kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát nöôùc nhaø. . HOÏ ÑINH (968-980): Sau khi Ngoâ Quyeàn maát, ñaát nöôùc laâm vaøo thôøi kyø loaïn laïc chöa töøng thaáy. Caùc theá löïc caùt cöù noåi leân khaép nôi. Theo quy luaät chung, theá löïc naøo yeáu seõ bò tieâu dieät sôùm, theá löïc naøo maïnh seõ toàn taïi laâu hôn. Ñaàu nöûa sau theá kyû thöù 10, chæ coøn laïi 12 theá löïc maïnh, söû goïi ñoù laø loaïn 12 söù quaân. Naêm 967, Ñinh Boä Lónh ñaõ deïp tan loaïn 12 söù quaân vaø naêm 968, Ñinh Boä Lónh leân ngoâi Hoaøng Ñeá, xöng laø Ñinh Tieân Hoaøng, ñaët quoác hieäu laø Ñaïi Coà Vieät, ñònh ñoâ ôû Hoa Lö. Naêm 970, oâng ñaët nieân hieäu laø Thaùi Bình. Hoï Ñinh truyeàn noái ñöôïc hai ñôøi: - Ñinh Tieân Hoaøng: 968-979 - Ñinh Pheá Ñeá (töùc Ñinh Toaøn): 980 Vôùi söï nghieäp deïp loaïn 12 söù quaân vaø kieán thieát nöôùc nhaø trong nhöõng naêm trò vì, Ñinh Tieân Hoaøng laø ngöôøi ñaõ coù coâng hoaøn thieän kyû nguyeân ñoäc laäp töï chuû vaø thoáng nhaát cuûa nöôùc nhaø. Töø ñaây, ñoäc laäp daân toäc vaø thoáng nhaát quoác gia trôû thaønh hai maët baûn chaát nhaát, noåi baät nhaát, cuõng laø quy luaät xuyeân suoát nhaát cuûa lòch söû. . NHAØ TIEÀN LEÂ (980-1009): Nhaø Tieàn Leâ ñöôïc laäp neân do söï löïa choïn vaø suy toân cuûa caùc quan laïi cuøng caùc nhaø sö. Baáy giôø, vaän nöôùc laâm nguy bôûi möu ñoà xaâm laêng cuûa nhaø Toáng maø Ñinh Toaøn khoâng ñuû uy tín, caøng khoâng ñuû taøi naêng ñeå ñieàu khieån vaän meänh quoác gia. Laø quan Thaäp ñaïo Töôùng quaân, laïi ñang naém quyeàn Phoù vöông cho Ñinh Toaøn, Leâ Hoaøn ñöôïc suy toân leân ngoâi cuõng laø ñieàu hôïp lyù. Nhaø Tieàn Leâ truyeàn noái ñöôïc 3 ñôøi, trò vì 29 naêm: - Leâ Hoaøn (980-1005) - Leâ Trung Toâng (3 ngaøy cuûa thaùng 11/1005) - Leâ Long Ñónh (töùc Leâ Ngoïa Trieàu: 1005-1009) Trong thôøi Tieàn Leâ, Leâ Hoaøn laø ngöôøi ñaõ coù coâng raát lôùn: - Ñaùnh tan cuoäc xaâm laêng cuûa quaân Toáng vaøo naêm 981. - Ñaùnh baïi söï quaáy phaù cuûa Chieâm Thaønh vaøo naêm 982. - Tieáp tuïc xaây döïng vaø cuûng coá kinh ñoâ Hoa Lö, ban haønh nhieàu chính saùch cai trò raát tích cöïc vaø tieán boä. b. Nöôùc Ñaïi Vieät döôùi thôøi Lyù (1010-1225) Trieàu Lyù ñöôïc thaønh laäp do söï ñoàng loøng suy toân cuûa quan laïi vaø caùc nhaø sö cuoái thôøi Tieàn Leâ, sau khi Leâ Long Ñónh qua ñôøi vaøo naêm 1009. - Ngöôøi coù coâng khai saùng trieàu Lyù laø Lyù Coâng Uaån. - Nhaø Lyù coù maáy coáng hieán noåi baät sau ñaây: . Veà chính trò: Thieát laäp guoàng maùy nhaø nöôùc cuûa quyù toäc hoï Lyù. Dôøi ñoâ töø Hoa Lö veà Thaêng long (1010). Ñaët quoác hieäu môùi laø Ñaïi Vieät (1045). . Veà quaân söï: Ñaùnh baïi quaân Chieâm ôû bieân cöông phía Nam (1069). Ñaïi phaù quaân Toáng xaâm laêng (1077) . Veà vaên hoùa: Taïo ñieàu kieän cho Phaät giaùo vaø Ñaïo giaùo phaùt trieån maïnh meõ. Môû ñöôøng cho neàn giaùo duïc vaø thi cöû Nho hoïc ñöôïc xaùc laäp vaø khoâng ngöøng ñi leân. Ñöa caùc lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng vaên hoùa nöôùc nhaø böôùc vaøo moät giai ñoaïn höng thònh môùi. - Nhaø Lyù toàn taïi tröôùc sau ñöôïc 215 naêm, goàm 9 ñôøi hoaøng ñeá noái nhau trò vì. Cuï theå nhö sau: + Lyù Thaùi Toå (Lyù Coâng Uaån) :1010-1028 + Lyù Thaùi Toâng (Lyù Phaät Maõ) :1028-1054 + Lyù Thaùnh Toâng (Lyù Nhaät Toân) :1054-1072 +Lyù Nhaân Toâng (Lyù Caøn Ñöùc) :1072-1127 +Lyù Thaàn Toâng (Lyù Döông Hoaùn) :1128-1138 +Lyù Anh Toâng (Lyù Thieân Toä) :1138-1175 +Lyù Cao Toâng (Lyù Long Traùt) :1175-1210 +Lyù Hueä Toâng (Lyù Haïo Saûm) :1210-1224 8
9. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” +Lyù Chieâu Hoaøng (Lyù Phaät Kim - coâng chuùa uùt cuûa Lyù Hueä Toâng): 1224-1225 c. Nöôùc Ñaïi Vieät thôøi Traàn (1226-1400) - Nhaø Traàn ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû lôïi duïng hoân nhaân ñeå laät ñoå nhaø Lyù voán ñaõ ñoå naùt töø haøng chuïc naêm tröôùc ñoù. - Hoaøng ñeá khôûi ñaàu cuûa nhaø Traàn laø Traàn Thaùi Toâng (töùc Traàn Caûnh – choàng Lyù Chieâu Hoaøng). - Nhaø Traàn coù maáy coáng hieán lôùn sau ñaây: . Veà chính trò: Taùi thieát vaø cuûng coá guoàng maùy nhaø nöôùc cuûa quyù toäc (moät hình thöùc voán dó ñaõ coù töø thôøi Lyù). Laäp cheá ñoä hai ngoâi: Thöôïng Hoaøng vaø Hoaøng Ñeá nhaèm traùnh caùc naïn tranh giaønh ngoâi baùu thöôøng coù giöõa caùc hoaøng töû. . Veà quaân söï: Xaây döïng caùc löïc löôïng vuõ trang theo phöông chaâm quaân só coát ôû tinh nhueä chöù khoâng phaûi coát ôû soá ñoâng. Ba laàn ñaïi phaù quaân Nguyeân Moâng xaâm löôïc (laàn 1: 1258; laàn 2: 1285; laàn 3: 1288) . Veà vaên hoùa: Ñöa neàn giaùo duïc vaø thi cöû Nho hoïc tieán ñeán moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi, raát maïnh meõ. Trong khi Phaät giaùo vaø Ñaïo giaùo vaãn coù cô hoäi ñeå tieáp tuïc khaúng ñònh vò trí cuûa mình. Taïo ñieàu kieän cho taát caû caùc lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng vaên hoùa ñi leân, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc ñeå laïi cho lòch söû daáu aán saâu saéc vaên hoùa Lyù - Traàn. - Vôùi 13 ñôøi noái nhau trò vì trong 175 naêm, nhaø Traàn goàm caùc vò Hoaøng ñeá cuï theå sau ñaây: +Traàn Thaùi Toâng (Traàn Caûnh) :1226 – 1258 +Traàn Thaùnh Toâng (Traàn Hoaûng) :1258 – 1278 +Traàn Nhaân Toâng (Traàn Khaâm) :1278 – 1293 +Traàn Anh Toâng (Traàn Thuyeân) :1293 – 1314 +Traàn Minh Toâng (Traàn Maïnh) :1314 – 1329 +Traàn Hieán Toâng (Traàn Vöôïng) :1329 – 1341 +Traàn Duï Toâng (Traàn Haïo) :1341 – 1369 +Döông Nhaät Leã (cöôùp ngoâi) :1369 – 1370 +Traàn Ngheä Toâng (Traàn Phuû) :1370 – 1372 +Traàn Dueä Toâng (Traàn Kính) :1372 – 1377 +Traàn Pheá Ñeá (Traàn Hieän) :1377 – 1388 +Traàn Thuaän Toâng (Traàn Ngung) :1388 – 1398 +Traàn Thieáu Ñeá (Traàn An) :1398 – 1400 d. Ñaát nöôùc nhöõng naêm ñaàu theá kyû XV: - Naêm 1400, Hoà Quyù Ly cöôùp ngoâi nhaø Traàn laäp ra nhaø Hoà. Thôøi Hoà coù maáy ñieåm ñaùng löu yù sau: . Quoác hieäu môùi cuûa ta laø Ñaïi Ngu. . Kinh ñoâ môùi laø Ñaïi Laïi (Vónh Loäc, Thanh Hoaù ngaøy nay) . Nhaø Hoà truyeàn ñöôïc hai ñôøi: Hoà Quyù Ly chæ ôû ngoâi moät naêm (1400) Hoà Haùn Thöông (1400 – 1407) . Cuoái naêm 1406, quaân Minh traøn sang xaâm löôïc nöôùc ta, cuoäc chieán do nhaø Hoà laõnh ñaïo bò thaát baïi. - Töø naêm 1407, quaân Minh baét ñaàu thieát laäp neàn ñoâ hoä treân toaøn coõi nöôùc ta. Thôøi thuoäc Minh tuy khoâng daøi nhöng ñaây cuõng laø thôøi ñaày bi thöông cuûa caû daân toäc. - Döôùi thôøi Minh, nhaân daân ta ñaõ khoâng ngöøng noåi daäy ñaáu tranh döôùi nhieàu daïng hình thöùc khaùc nhau. Döôùi ñaây laø nhöõng cuoäc ñaáu tranh tieâu bieåu: . Khôûi nghóa Traàn Ngoãi – Traàn Quyù Khoaùng (1407 – 1413). Caû hai laõnh tuï cuûa cuoäc khôûi nghóa naøy ñeàu xöng Ñeá (Traàn Ngoãi laø Giaûn Ñònh Ñeá, Traàn Quyù Khoaùng laø Truøng Quang Ñeá). Söû goïi ñaây laø thôøi Haäu Traàn. . Khôûi nghóa Phaïm Ngoïc (1419 – 1420). . Khôûi nghóa Leâ Ngaõ (1419 – 1420). . Phong traøo AÙo ñoû (1407 – 1427). 9
10. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” . Tuy nhieân, lôùn nhaát vaø giaønh ñöôïc thaéng lôïi veû vang nhaát vaãn laø cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn do Leâ Lôïi phaùt ñoäng vaø laõnh ñaïo (1418 – 1427) e. Nöôùc Ñaïi Vieät thôøi Leâ Sô (1428 – 1527) Sau thaéng lôïi vó ñaïi cuûa cuoäc chieán tranh giaûi phoùng, Leâ Lôïi leân ngoâi Hoaøng ñeá. Trieàu Leâ ñöôïc laäp keå töø ñoù. Treân danh nghóa trieàu Leâ coù lòch söû triï vì laâu nhaát, tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo quyeàn löïc cuûa nhaø Leâ treân vuõ ñaøi chính trò cuûa nöôùc nhaø cuõng maïnh meõ nhö nhau. Caên cöù vaøo thöïc traïng naøy, söû chia trieàu Leâ laøm 3 chaëng, trong ñoù chaëng ñaàu tieân goïi laø thôøi Leâ Sô. Döôùi thôøi Leâ, lòch söû coù maáy ñieåm noåi baät sau ñaây:  Thaêng Long ñöôïc taùi laäp laøm kinh ñoâ.  Quoác hieäu Ñaïi Vieät ñöôïc tieáp tuïc söû duïng.  Boä maùy nhaø nöôùc thôøi Leâ Sô khoâng phaûi laø boä maùy nhaø nöôùc cuûa quyù toäc nhö thôøi Lyù vaø Traàn, ngöôïc laïi, ñaây laø boä maùy nhaø nöôùc cuûa baù quan vaên voõ ñöôïc tuyeån choïn trong traêm hoï, chuû yeáu thoâng qua con ñöôøng thi cöû.  Veà maët tö töôûng, thôøi Leâ Sô laø thôøi Nho giaùo chieám vò trí ñoäc toân.  Veà kinh teá, ñaây laø thôøi kyø maø Ñaïi Vieät thöïc söï laø moät cöôøng quoác trong khu vöïc. - Thôøi Leâ Sô keùo daøi 100 naêm goàm 11 ñôøi Hoaøng ñeá noái nhau trò vì. Cuï theå laø: +Leâ Thaùi Toå (Leâ Lôïi) :1428 – 1433 +Leâ Thaùi Toâng (Leâ Nguyeân Long):1433 – 1442 +Leâ Nhaân Toâng (Leâ Bang Cô) :1442 – 1459 +Leâ Nghi Daân (cöôùp ngoâi) :1459 – 1460 +Leâ Thaùnh Toâng (Leâ Tö Thaønh) :1460 – 1497 +Leâ Hieán Toâng (Leâ Tranh) :1497 – 1504 +Leâ Tuùc Toâng (Leâ Thuaàn) :6 thaùng cuoái naêm 1504 +Leâ Uy Muïc (Leâ Tuaán) :1505 – 1509 +Leâ Töông Döïc (Leâ Oaùnh) :1510 – 1516 +Leâ Chieâu Thoáng (Leâ Y) :1516 – 1522 +Leâ Cung Hoaøng (Leâ Xuaân) :1522 – 1527 5. Ñaát nöôùc trong thôøi kyø ñoå naùt cuûa neàn thoáng nhaát quoác gia (1527 – 1801) Ñeán ñaây, ñoäc laäp vaø töï chuû tuy veà cô baûn vaãn tieáp tuïc ñöôïc giöõ vöõng, nhöng ñaát nöôùc laïi laâm vaøo cuoäc noäi chieán trieàn mieân. Nhieàu heä thoáng chính quyeàn khaùc nhau ñaõ ñoàng thôøi toàn taïi vaø khoâng ngöøng tìm caùch thuû tieâu laãn nhau. Muoán naém ñöôïc nhöõng noäi dung chuû yeáu cuûa lòch söû trong giai ñoaïn naøy, chuùng ta khoâng theå khoâng ñieåm laïi nhöõng cuïc dieän chính trò soâi ñoäng nhaát. a. Cuïc dieän Nam - Baéc trieàu hay coøn goïi laø chieán tranh Leâ Maïc (1527 – 1592) - Naêm 1527, Maïc Ñaêng Dung thay theá ngoâi nhaø Leâ, trieàu Maïc ñoùng ñoâ ôû Thaêng Long (töùc laø ôû phía Baéc) neân söû goïi laø Baéc trieàu. - Naêm 1533, trieàu Leâ ñöôïc taùi laäp ôû Thanh Hoùa (töùc ôû phía Nam) neân söû goïi laø Nam trieàu. Nam trieàu tuy danh nghóa laø trieàu Leâ nhöng thöïc quyeàn laïi naèm trong tay Nguyeãn Kim, roài sau ñoù laø trong tay Trònh Kieåm vaø doøng doõi Trònh Kieåm. - Töø naêm 1533 ñeán naêm 1592, hai beân Nam – Baéc trieàu ñaõ ñaùnh nhau 38 traän lôùn. Keát quaû laø Nam trieàu ñeø beïp ñöôïc Baéc trieàu. Sau naêm 1592, tuy hoï Maïc vaãn coøn tieáp tuïc hoaït ñoäng choáng Nam trieàu theâm moät thôøi gian nöõa nhöng veà cô baûn vai troø cuûa Baéc trieàu ñeán ñoù coi nhö ñaõ chaám döùt. b. Cuïc dieän Ñaøng Ngoaøi – Ñaøng Trong hay coøn goïi laø thôøi Trònh – Nguyeãn phaân tranh (1558 – 1786) - Ngay khi cuïc dieän Nam – Baéc trieàu chöa chaám döùt, thì moät cuïc dieän khaùc, soâi ñoäng vaø quyeát lieät hôn ñaõ hình thaønh ngay trong loøng Nam trieàu. - Naêm 1558, töôùng cuûa Nam trieàu laø Nguyeãn Hoaøng ñaõ vaøo laøm Traán thuû xöù Thanh Hoùa. Naêm 1570, oâng laïi ñöôïc kieâm quaûn xöù Quaûng Nam. Cô ñoà cuûa hoï Nguyeãn baét ñaàu hình thaønh keå töø ñoù. - Nguyeãn Hoaøng ñaõ thöïc hieän chính saùch hai maët: . Veà coâng khai thì Nguyeãn Hoaøng vaãn toû roõ laø ngöôøi trung thaønh vôùi nhaø Leâ, thöïc hieän ñaày ñuû caùc chöùc phaän cuûa moät vò quan ôû nôi bieân aûi. 10
11. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” . Veà bí maät thì Nguyeãn Hoaøng ra söùc tìm caùch gaày döïng cô ñoà rieâng. -Ñeán ñôøi con Nguyeãn Hoaøng thì chính saùch hai maët naøy khoâng coøn nöõa. Hai beân hoï Trònh vaø hoï Nguyeãn ñaõ ñaùnh nhau 7 traän lôùn. -Naêm 1672, do thaáy khoâng theå tieâu dieät ñöôïc nhau, hai beân ñaõ laáy soâng Gianh (Quaûng Bình ngaøy nay) laøm giôùi tuyeán ñeå chia caét laâu daøi.  Töø soâng Gianh trôû ra Baéc goïi laø Ñaøng Ngoaøi do hoï Trònh naém quyeàn cai trò.  Töø soâng Gianh trôû vaøo Nam goïi laø Ñaøng Trong, do hoï Nguyeãn naém quyeàn cai quaûn. - Cuïc dieän Ñaøng Ngoaøi – Ñaøng Trong chaám döùt naêm 1786 bôûi cuoäc taán coâng cuûa quaân Taây Sôn do Nguyeãn Hueä chæ huy. c. Taây Sôn (1771 – 1801) - Naêm 1771 phong traøo Taây Sôn buøng noå. Phong traøo naøy coù 3 giai ñoaïn mang 3 tính chaát khaùc nhau:  Töø naêm 1771 ñeán naêm 1784 laø giai ñoaïn Taây Sôn chieán ñaáu quyeát lieät maø muïc tieâu taán coâng vaøo toaøn boä cô ñoà cuûa hoï Nguyeãn ôû Ñaøng Trong.  Töø naêm 1784 ñeán naêm 1789 laø giai ñoaïn Taây Sôn ñoàng thôøi tieán haønh hai nhieäm vuï khaùc nhau: . Ñaåy maïnh vaø môû roäng cuoäc taán coâng vaøo caùc taäp ñoaøn phong kieán thoáng trò ôû caû Ñaøng Trong laãn Ñaøng Ngoaøi. . Duõng caûm ñaûm nhaän söù meänh baûo veä ñoäc laäp daân toäc: Tieâu dieät quaân Xieâm ôû Ñaøng Trong (1785) vaø quaân Maõn Thanh ôû Ñaøng Ngoaøi (1789)  Töø naêm 1789 ñeán naêm 1801 laø giai ñoaïn Taây Sôn toàn taïi vôùi tö caùch cuûa nhöõng heä thoáng chính quyeàn khaùc nhau. d. Töø naêm 1527 ñeán 1801, ñaát nöôùc coù maáy heä thoáng chính quyeàn sau ñaây: Chính quyeàn cuûa nhaø Maïc: Treân danh nghóa chính thoáng, nhaø Maïc truyeàn noái ñöôïc 10 ngöôøi, trong ñoù coù 5 ñôøi ñaàu thuoäc thôøi töông ñoái thònh trò, coøn coù 5 ñôøi cuoái thuoäc thôøi suy taøn: +Maïc Thaùi Toå (Maïc Ñaêng Dung) :1527 – 1529 +Maïc Thaùi Toâng (Maïc Ñaêng Doanh) :1530 – 1540 +Maïc Hieán Toâng (Maïc Phuùc Haûi) :1540 – 1546 +Maïc Tuyeân Toâng (Maïc Phuùc Nguyeân):1546 – 1561 +Maïc Haäu Hôïp :1562 – 1592 +Maïc Toaøn :1592 – 1593 +Maïc Kính Chæ :1592 – 1593 (Luùc naøy Nhaø Maïc coù hai vua) +Maïc Kính Cung :1593 – 1625 +Maïc Kính Khoan :1623 – 1628 (Töï laäp laøm vua khi Maïc Kính Cung coøn soáng, moät laàn nöõa hoï Maïc laïi coù hai vua) +Maïc Kính Vuõ :1638 – 1677 Chính quyeàn Nhaø Leâ: Tuy chæ laø hö vò, nhöng treân danh nghóa nhaø Leâ vaãn coøn tieáp tuïc truyeàn noái ñöôïc 16 ñôøi nöõa. Cuï theå nhö sau: +Leâ Trang Toâng (Leâ Ninh) :1533 – 1548 +Leâ Trung Toâng (Leâ Huyeàn) :1548 – 1556 +Leâ Anh Toâng (Leâ Duy Bang) :1556 – 1573 +Leâ Theá Toâng (Leâ Duy Ñaøm) :1573 – 1599 +Leâ Kính Toâng (Leâ Duy Taân) :1599 – 1619 +Leâ Thaàn Toâng (Leâ Duy Kyø) :ÔÛ ngoâi hai laàn (laàn 1: 1619 – 1643; laàn 2: 1649 – 1662) +Leâ Chaân Toâng (Leâ Duy Höïu) :1643 – 1649 +Leâ Huyeàn Toâng (Leâ Duy Vuõ) :1662 – 1671 +Leâ Gia Toâng (Leâ Duy Coái) :1671 – 1675 +Leâ Hi Toâng (Leâ Duy Hieäp) :1675 – 1705 +Leâ Duï Toâng (Leâ Duy Ñöôøng) :1705 – 1729 +Leâ Ñeá Duy Phöôøng (Leâ Duy Phöôøng) :1729 – 1732 +Leâ Thuaàn Toâng (Leâ Duy Töôøng) :1732 – 1735 11
12. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” +Leâ YÙ Toâng (Leâ Duy Thaän) :1735 – 1740 +Leâ Hieån Toâng (Leâ Duy Dieäu) :1740 – 1786 +Leâ Chieâu Thoáng (Leâ Duy Kyø) :1786 – 1788 Chính quyeàn cuûa hoï Trònh ôû Ñaøng Ngoaøi: Ñaây laø chính quyeàn song toàn vôùi chính quyeàn cuûa nhaø Leâ vaø laø chính quyeàn coù vò trí quan troïng nhaát. Xeùt veà danh chính ngoân thuaän thì coù moät soá ngöôøi nhö Trònh Baùch vaø Trònh Bính chöa töøng ôû ngoâi moät caùch chính thöùc nhöng xeùt veà thöïc quyeàn thì hoï ñaõ laøm chuùa. Vì leõ ñoù, nhieàu taùc phaåm söû hoïc vaãn xeáp Trònh Baùch vaø Trònh Bính vaøo danh saùch caùc chuùa Trònh. Theo ñoù thì danh saùch caùc chuùa Trònh cuï theå nhö sau: Trònh Kieåm :1545 - 1569 Trònh Coái :1569 – 1570 Trònh Tuøng :1570 – 1623 Trònh Traùng :1623 - 1657 Trònh Taïc :1657 - 1682 Trònh Caên :1682 - 1709 Trònh Baùch :1684 (ñöôïc pheùp naém quyeàn phuû chuùa ngay khi cha laø Trònh Caên coøn soáng) Trònh Bính :1688 - ñöôïc pheùp naém quyeàn chuû chuùa ngay khi oâng noäi laø Trònh Caên coøn soáng (Trònh Bính laø chaùu ñích toân cuûa Trònh Caên, cha laø Trònh Vónh bò beänh maát sôùm) Trònh Cöông :1709 - 1729 Trònh Giang :1729 - 1740 Trònh Doanh :1740 - 1767 Trònh Saâm :1767 - 1782 Trònh Caùn :1782 (ôû ngoâi chuùa ñöôïc moät thaùng) Trònh Khaûi :1782 - 1786 Trònh Boàng :1786 (ôû ngoâi chuùa ñöôïc hai thaùng) Chính quyeàn cuûa hoï Nguyeãn ôû Ñaøng Trong: Nguyeãn Hoaøng :1558 - 1613 Nguyeãn Phuùc Nguyeân :1613 - 1635 Nguyeãn Phuùc Lan :1635 - 1648 Nguyeãn Phuùc Taàn :1648 - 1687 Nguyeãn Phuùc Traên :1687 - 1691 Nguyeãn Phuùc Chu :1691 - 1725 Nguyeãn Phuùc Chuù :1725 - 1738 Nguyeãn Phuùc Khoaùt :1738 - 1765 Nguyeãn Phuùc Thuaàn :1765 - 1777 Nguyeãn Phuùc Duyeân :1777 - luùc naøy hoï Nguyeãn coù hai chuùa Chính quyeàn Taây Sôn: Trong thöïc teá Taây Sôn coù ñeán 3 heä thoáng chính quyeàn khaùc nhau. Theo ñoù thì:  Chính quyeàn cuûa Nguyeãn Nhaïc: . Nguyeãn Nhaïc (töùc Thaùi Ñöùc Hoaøng Ñeá hay Trung Öông Hoaøng Ñeá, ñoùng ñoâ ôû Qui Nhôn):1778 – 1793. . Nguyeãn Baûo (con Nguyeãn Nhaïc): 1793- chæ ôû ngoâi ñöôïc moät thôøi gian raát ngaén.  Chính quyeàn cuûa Nguyeãn Hueä: . Nguyeãn Hueä (töùc Quang Trung Hoøang Ñeá, ñònh ñoâ ôû Phuù Xuaân töùc Hueá ngaøy nay. Sau Quang Trung döï kieán dôøi ñoâ ra Ngheä An - Phöôïng Hoøang Trung Ñoâ - nhöng chöa kòp hoaøn thaønh thì Quang Trung qua ñôøi): 1788-1792 . Nguyeãn Traùc (töùc Quang Toaûn Hoaøng Ñeá ): 1792-1801  Chính quyeàn cuûa Nguyeãn Löõ (töùc Ñoâng Ñònh Vöông) . Ñaây laø chính quyeàn yeáu nhaát trong soá caùc heä thoáng chính quyeàn cuûa Taây Sôn. Nguyeãn Löõ cai quaûn ñaát Gia Ñònh nhöng laïi ít khi ôû Gia Ñònh. OÂng maát naêm 1787 taïi Qui Nhôn. Nguyeãn Löõ ôû ngoâi Ñoâng Ñònh Vöông chæ moät naêm: 1786-1787 12
13. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” 6. Vieät Nam Thôøi Nguyeãn (1802-1945) Vaøi neùt veà Trieàu Nguyeãn: Trieàu Nguyeãn ñöôïc döïng leân treân cô sôû ñaùnh baïi vaø töôùc ñoaït nhöõng thaønh quaû cuûa phong traøo Taây Sôn. Tuy khoâng phaõi laø con chaùu tröïc heä nhöng caùc Hoaøng Ñeá nhaø Nguyeãn cuõng laø doøng doõi cuûa caùc chuùa Nguyeãn. Treân danh nghóa, trieàu Nguyeãn toàn taïi tröôùc sau 143 naêm nhöng lòch söû trieàu Nguyeãn laïi bao haøm hai giai ñoaïn mang hai tính chaát hoaøn toaøn khaùc nhau: Giai ñoaïn thöù nhaát töø 1802 ñeán 1884 laø giai ñoaïn trieàu Nguyeãn toàn taïi chuû yeáu vôùi tö caùch cuûa moät vöông trieàu ñoäc laäp. Giai ñoaïn naøy thuoäc khung lòch söû Trung ñaïi Vieät Nam. Giai ñoaïn thöù hai töø naêm 1884 ñeán 1945 laø giai ñoaïn trieàu Nguyeãn chæ toàn taïi trong khuoân khoå cho pheùp cuûa chuû nghóa thöïc daân Phaùp. Söû thöôøng goïi ñaây laø thôøi thuoäc ñòa nöûa phong kieán. Giai ñoaïn naøy thuoäc khung lòch söû Caän ñaïi Vieät Nam. -Thôøi Nguyeãn, lòch söû Vieät Nam coù maáy söï kieän lôùn sau ñaây: Laõnh thoå roäng nhaát so vôùi taát caû caùc trieàu ñaïi tröôùc ñoù. Quoác hieäu môùi cuûa nöôùc ta laø Vieät Nam (keå töø thaùng 6/1804). Kinh ñoâ môùi cuûa nöôùc ta laø Hueá. Naêm 1858, thöïc daân Phaùp noå suùng xaâm löôïc nöôùc ta, cuoäc chieán ñaáu choáng xaâm laêng do trieàu Nguyeãn toå chöùc vaø laõnh ñaïo ñaõ thaát baïi. Sau ñoù, moät boä phaän khoâng nhoû cuûa trieàu ñình nhaø Nguyeãn ñaõ cam keát hôïp taùc vaø laøm tay sai cho thöïc daân Phaùp. Phong traøo yeâu nöôùc cuûa nhaân daân lieân tuïc noåi leân vôùi nhieàu hình thöùc vaø tính chaát phong phuù khaùc nhau. Tuy nhieân, troïng ñaïi hôn caû vaãn laø söï kieän chính ñaûng giai caáp voâ saûn Vieät Nam ra ñôøi naêm 1930. Sau 15 naêm hoaït ñoäng, cuoäc caùch maïng do nhöõng ngöôøi coäng saûn Vieät Nam phaùt ñoäng, toå chöùc vaø laõnh ñaïo ñaõ toaøn thaéng. Lòch söû Vieät Nam hieän ñaïi cuõng baét ñaàu töø ñoù. Tuy vò trí coù khaùc nhau, nhöng trong 143 naêm toàn taïi, trieàu Nguyeãn coù taát caû 13 ñôøi Hoaøng ñeá noái nhau trò vì. Söû thöôøng goïi caùc Hoaøng ñeá nhaø Nguyeãn theo nieân hieäu (vì moãi Hoaøng ñeá chæ ñaët coù moät nieân hieäu) chöù khoâng goïi theo mieáu hieäu nhö ñoái vôùi caùc hoaøng ñeá caùc trieàu ñaïi khaùc. Cuï theå nhö sau: Gia Long (töùc Nguyeãn AÙnh) :1802-1819 Minh Maïng (töùc Nguyeãn Phöôùc Ñaûm) :1820-1840 Thieäu Trò (töùc Nguyeãn Phöôùc Mieân Toâng) :1841-1848 Töï Ñöùc (töùc Nguyeãn Phöôùc Hoàng Nhaäm) :1848-1883 Duïc Ñöùc (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Chaân) :3 ngaøy cuûa thaùng 7/1883 Hieäp Hoøa (töùc Nguyeãn Phöôùc Hoàng Daät) :4 thaùng cuoái cuûa naêm 1883 Kieán Phuùc (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Ñaêng) :töø cuoái naêm 1883 ñeán thaùng 4/1884 Haøm Nghi (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Lòch) :1884-1888 Ñoàng Khaùnh (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Xuy) :1885-1888 Khi Haøm Nghi xuaát boân ñaùnh Phaùp, Ñoàng Khaùnh ñöôïc ñöa leân ngoâi. Vì theá treân danh nghóa thì töø naêm 1885-1888, nöôùc ta coù hai hoaøng ñeá. Thaønh Thaùi (töùc Nguyeãn Phöôùc Böûu Laân) :1889-1907 Duy Taân (töùc Nguyeãn Phöôùc Vónh San) :1907-1916 Khaûi Ñònh (töùc Nguyeãn Phöôùc Böûu Ñaûo) :1916-1925 Baûo Ñaïi (töùc Nguyeãn Phöôùc Vónh Thuïy) :1925-1945 7.Nöôùc Vieät Nam töø 1945 ñeán nay Naêm 1945 Caùch Maïng Thaùng 8 thaønh coâng. Ngaøy 2/9/1945, vôùi vieäc tuyeân ñoïc baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp do Baùc Hoà khôûi thaûo, nöôùc Vieät nam Daân Chuû Coäng Hoøa ñaõ khai sinh. Ñaây laø nhaø nöôùc daân chuû ñaàu tieân ôû Ñoâng Nam AÙ. Nhöng vöøa giaønh ñöôïc chính quyeàn thì toaøn theå nhaân daân ta ñaõ lao 13
14. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” vaøo cuoäc khaùng chieán tröôøng kyø choáng Phaùp. Naêm 1954, vôùi chieán thaéng Ñieän Bieân Phuû, chuùng ta ñaõ buoäc thöïc daân Phaùp kyù vaøo hieäp ñònh Geneve, coâng nhaän ñoäc laäp, chuû quyeàn cuûa nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa. Töø naêm 1954 ñeán naêm 1975, nhaân daân caû nöôùc ñaõ doác loøng chieán ñaáu choáng Myõ cöùu nöôùc. Ngaøy 30/4/1975 vôùi ñaïi thaéng cuûa chieán dòch Hoà Chí Minh lòch söû, moät kyû nguyeân môùi ñaõ môû ra. Töø ñaây, Vieät Nam laø moät quoác gia thoáng nhaát, hoaøn toaøn coù ñoäc laäp vaø chuû quyeàn, coù vò trí quoác teá ngaøy moät lôùn. Töø naêm 1976, quoác hieäu môùi cuûa nöôùc ta laø Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam. Chaân dung caùc baïi töôùng Phaùp taïi chieán tröôøng Ñoâng Döông Töø 1945 ñeán 1954, coù ñeán 8 vieân chöùc quaân ñoäi caáp cao Phaùp ñaõ ñöôïc ñöa sang Ñoâng Döông: Töôùng Jacques Philippe Leclerc Töôùng Jean Valluy Töôùng Roger Blaizot Töôùng Marcel Carpentier Töôùng ean de Lattre de Tassigny Töôùng Raoul Salan Töôùng Henri Eugeøne Navarre Töôùng Christian Marie Ferdinand De La Croix De Castries   14
15. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TP. HCM ngaøy nay roäng hôn 2093,7km2, daân soá 5.037.155 ngöôøi (1/4/1999), laø thaønh phoá lôùn vaø ñoâng daân nhaát cuûa ñaát nöôùc, coù naêng löïc lôùn veå saûn xuaát, kinh doanh vaø laø moät trong nhöõng thaønh phoá ñang phaùt trieån khaù saàm uaát cuûa khu vöïc ÑNAÙ. Keå töø ngaøy 1/12/2003, TP.HCM coù toång coäng 24 quaän, huyeän goàm: Quaän 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, Goø Vaáp, Phuù Nhuaän, Bình Thaïnh, Thuû Ñöùc, Taân Bình, Taân Phuù (taùch töø Taân Bình), Bình Taân (moät phaàn Bình Chaùnh vaø Taân Bình), Nhaø Beø, Hoùc Moân, Bình Chaùnh, Cuû Chi, Caàn Giôø. Neáu khoâng nhìn laïi lòch söû, chuùng ta thaät khoù hình dung noåi vuøng ñaát naøy hôn 300 naêm tröôùc chæ laø nhöõng baõi sình laày, hoang vu. Ñaát laønh chim ñaäu, tröôùc khi trôû thaønh moät ñôn vò haønh chính quoác gia, nhöõng ngöôøi lao ñoäng caû nöôùc, trong ñoù coù caû nhöõng ngöôøi coù hoïc vaán töø mieàn Baéc, mieàn Trung theá heä naøy sang theá heä khaùc laàn löôït ñeán ñaây vaø moät boä phaän ôû cöïc Nam leân. Phaàn lôùn laø nhöõng ngöôøi noâng daân ngheøo khoù, khoâng chaáp nhaän söï aùp böùc boùc loät cuûa ñòa chuû phong kieán hay vì nhöõng lyù do khaùc maø tìm ñeán vuøng ñaát naøy – nhö tìm ñeán moät cuoäc soáng môùi. Maûnh ñaát laï naøy laïi coù söùc cuoán huùt khaùc thöôøng: Ngöôøi töø mieàn ñaát xa xoâi naøo, ñaõ ñaët chaân ñeán ñaây laø truï laïi, roài sinh soâi naûy nôû. Baèng baøn tay vaø khoái oùc, baèng moà hoâi nöôùc maét vaø caû xöông maùu nöõa, hoï ñaõ bieán vuøng ñaát hoang sô thaønh ruoäng ñoàng phì nhieâu, phoá phöôøng ñoâng ñuùc ñeå roài trôû thaønh trung taâm kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc vaø coâng ngheä lôùn cuûa caû nöôùc. Naêm 1698, Chöôûng cô Nguyeãn Höõu Caûnh vaâng leänh chuùa Nguyeãn vaøo Nam kinh löôïc ñaõ laäp Dinh Phieân Traán, ñaët cô sôû haønh chính ñaàu tieân cuûa Saøi Goøn. Vieäc xaùc ñònh Saøi Goøn ôû vò trí trung taâm cho caû vuøng ñaát môùi phöông Nam theå hieän xu theá phaùt trieån vaø baûn lónh kieân cöôøng cuûa moät daân toäc voán coù neàn vaên hieán laâu ñôøi. Chính vì vaäy Saøi Goøn - Gia Ñònh suoát maáy theá kyû qua ñaõ ñöùng vöõng tröôùc bao thöû thaùch vaø phaùt trieån ngaøy caøng nhanh choùng. Saøi Goøn ra ñôøi vaøo luùc cheá ñoä phong kieán suy vong, giai caáp thoáng trò khoâng coøn tieâu bieåu cho truyeàn thoáng cao quyù cuûa daân toäc. Song nhöõng ngöôøi lao ñoäng, tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi noâng daân, tuï hoäi töø boán phöông ñeán Saøi Goøn vaãn mang trong mình doøng maùu “Con Roàng Chaùu Tieân” vaãn giöõ gìn truyeàn thoáng ñoaøn keát daân toäc vaø thoáng nhaát quoác gia. Chính vì vaäy, töø khi coøn maûnh ñaát hoang sô, ñeán ñaõ laø moät ñôn vò haønh chính, moät trung taâm kinh teá vaên hoùa cuûa caû nöôùc. Traûi qua 3 theá kyû ñaày bieán ñoäng vaø haøo huøng, Saøi Goøn ngaøy nay caøng trôû neân maûnh ñaát yeâu daáu trong loøng moãi ngöôøi daân Vieät Nam. Nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñaõ taïo döïng neân Saøi Goøn, ñeán löôït chính maûnh ñaát naøy vôùi cuoäc soáng khoâng ngöøng ñi leân laïi taïo ra tính caùch cao quyù cuûa con ngöôøi ñaõ taïo döïng ra noù. Trong caùi chung cuûa giaù trò truyeàn thoáng Vieät Nam, ñaõ naûy nôû neùt rieâng cuûa ngöôøi Saøi Goøn. Trong caùi haøo khí cuûa daân toäc, coù ñaäm neùt haøo khí Ñoàng Nai – Beán Ngheù. Hoaøn caûnh thieân nhieân khaéc nghieät ban ñaàu vaø coâng khai phaù ñaày gian nan ñaõ taïo ra tinh thaàn vaø yù thöùc töï löïc töï cöôøng, caàn cuø saùng taïo, duõng caûm heát mình trong lao ñoäng saûn xuaát vaø choáng thieân tai ñòch hoïa. Con ngöôøi cuûa vuøng ñaát môùi ñaõ nöông töïa vaøo nhau ñeå cöu mang vaø soáng queân mình vì nhau, sinh cô laäp nghieäp, baûo veä gioáng noøi vaø giang san ñaát nöôùc. Töø ñoù ñaõ hình thaønh truyeàn thoáng ñoaøn keát töông thaân töông aùi “Troïng nghóa khinh taøi” moät giaù trò cao quyù cuûa ngöôøi Saøi Goøn. Toaï laïc treân vuøng ñaát Ñoâng Nam Boä, Saøi Goøn ôû vaøo vò trí coù öu theá lôùn: phía Taây laø bình nguyeân baùt ngaùt - vöïa luùa cuûa caû nöôùc, vôùi nhöõng keânh raïch ñuû saâu cho moïi loaïi taøu thuyeàn, phía Ñoâng laø caûng bieån lyù töôûng cho söï giao löu vôùi theá giôùi. Khí haäu noùng aåm, song laïi ít thieân tai, saûn vaät phong phuù: luùa, gaïo, traùi caây boán muøa, saûn phaåm röøng bieån cuøng vôùi söùc lao ñoäng doài daøo vaø con ngöôøi duõng caûm, caàn cuø nhaân haäu Saøi Goøn ñaõ sôùm trôû thaønh nôi giao löu kinh teá vaø thöông maïi coù söùc cuoán huùt lôùn. Ngay töø sau caùc cuoäc caùch maïng tö saûn, nhieàu taäp ñoaøn tö baûn Chaâu Aâu ñaõ baét ñaàu doøm ngoù Phöông Ñoâng trong ñoù coù Vieät Nam maø tieâu bieåu ñaàu tieân laø nhöõng thaønh phoá bieån cöûa ngoõ cuûa quoác gia. Ñi sau nhöõng ngöôøi truyeàn ñaïo vaø buoân baùn laø quaân ñoäi vieãn chinh Phaùp ñoå boä leân Ñaø Naüng naêm 1858 vaø moät naêm sau chuùng ñaùnh chieám Saøi Goøn môû ñaàu cuoäc chieán tranh xaâm löôïc caùc nöôùc Ñoâng Döông. Khoâng cam chòu maát nöôùc, nhaân daân Saøi Goøn-Gia Ñònh ñaõ nhaát teà ñöùng daäy choáng xaâm laêng. 15
16. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Lòch söû ñaõ ghi nhaän tinh thaàn yeâu nöôùc noàng naøng vaø yù thöùc traùch nhieäm cao caû cuûa nhaân daân Nam Boä noùi chung vaø Saøi Goøn-Gia Ñònh noùi rieâng tröôùc vaän meänh cuûa daân toäc. Cuoäc chieán ñaáu coá thuû cuûa Nguyeãn Tri Phöông ôû ñaïi ñoàn Kyø Hoaø ñaõ ñöôïc haøng vaïn daân binh toaøn vuøng giuùp söùc. Cuoäc khaùng chieán beàn bæ gan daï vôùi khí tieát cuûa Tröông Ñònh, Nguyeãn Trung Tröïc vaø nhaø thô - chieán só Nguyeãn Ñình Chieåu maõi maõi tieâu bieåu cho tinh thaàn yeâu nöôùc, yù thöùc laøm chuû maïnh meõ cuûa nhaân daân Saøi Goøn- Gia Ñònh. Ñeå boùc loät ñoàng baøo ta, boøn ruùt cuûa caûi cuûa ñaát nöôùc ta, thöïc daân Phaùp ñaõ xaây döïng cô sôû haï taàng taïo ñieàu kieän kinh teá phaùt trieån. Saøi Goøn laø nôi ñaàu tieân ñi vaøo neàn saûn xuaát coâng nghieäp, do ñoù laø nôi ñaàu tieân ra ñôøi giai caáp coâng nhaân Vieät Nam hieän ñaïi. Tuy nhieân, khaùc vôùi giai caáp coâng nhaân “chính quoác”, hoï chòu nhieàu taàng aùp böùc boùc loät. Hoaøn caûnh ñoù laø cô sôû naûy sinh yù thöùc giaûi phoùng giai caáp gaén lieàn vôùi tinh thaàn ñoäc laäp daân toäc. Saøi Goøn cuõng laø nôi ñaàu tieân xuaát hieän taàng lôùp trí thöùc môùi – trí thöùc khoa hoïc, coâng ngheä vaø vaên hoùa phöông Taây. Trong luùc ñaát nöôùc coøn taêm toái chöa coù ñöôøng ra, Saøi Goøn laø nôi ñaõ höôûng öùng maïnh meõ phong traøo yeâu nöôùc cuûa caùc chí só Phan Boäi Chaâu, Phan Chaâu Trinh vaø caùc nhaø yeâu nöôùc tieán boä khaùc. Cuoäc ra ñi tìm ñöôøng cöùu nöôùc cuûa ngöôøi thanh nieân Nguyeãn Taát Thaønh naêm 1911, sau ñoù laø söï ra ñôøi cuûa Coâng Hoäi Ñoû do ngöôøi thôï Ba Son Toân Ñöùc Thaéng saùng laäp, tieâu bieåu cho söï löïa choïn ñöôøng ñi cuûa daân toäc. Suoát 15 naêm ñaáu tranh cöïc kyø gian khoå trong thôøi kyø vaän ñoäng caùch maïng, nhöõng ngöôøi con öu tuù nhaát cuûa queâ höông töø moïi mieàn ñaát nöôùc: Traàn Phuù, Nguyeãn Vaên Cöø, Ngoâ Gia Töï, Leâ Hoàng Phong, Voõ Vaên Taàn, Taï Uyeân, Nguyeãn Thò Minh Khai, Nguyeãn Vaên Tieáp, Haø Huy Taäp, Phan Ñaêng Löu, Lyù Töï Troïng vaø nhieàu baäc tieàn boái khaùc ñaõ hoaït ñoäng treân vuøng ñaát Saøi Goøn– Gia Ñònh vaø ñaõ hieán daâng tuoåi treû, trí tueä vaø caû cuoäc ñôøi cho Toå quoác. Thaønh phoá laø ngoïn côø cuûa caùc phong traøo choáng ñeá quoác xaâm löôïc: Phong traøo choáng ñeá quoác Myõ can thieäp vaøo Ñoâng Döông (1950), phong traøo Ñoàng Khôûi cuûa nhaân daân Gia Ñònh (1960), vaø cuoái cuøng laø cuoäc Toång tieán coâng vaø noåi daäy Muøa xuaân 1975. Sau gaàn 20 naêm cuøng vôùi caû nöôùc thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi, kinh teá treân ñòa baøn thaønh phoá taêng tröôûng khaù cao vaø oån ñònh, ñoùng goùp 37,8% GDP cuûa caû nöôùc. Hieän nay, TP.HCM laø trung taâm du lòch lôùn nhaát nöôùc, thu huùt haèng naêm 70% löôïng khaùch quoác teá ñeán VN. TP.HCM qua nhöõng con soá 1698 -Chuùa Nguyeãn cöû Leã Thaønh Haàu Nguyeãn Höõu Caûnh laøm Thoáng suaát vaøo Nam kinh löôïc, laäp phuû Gia Ñònh, laáy ñaát Saøi Goøn laäp huyeän Taân Bình, döïng Dinh Phieân Traán, thieát laäp chính thöùc caùc cô quan coâng quyeàn. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm haønh chaùnh thöông maïi. 1731 -Chuùa Nguyeãn thaønh laäp taïi Saøi Goøn Dinh Ñieàu Khieån laõnh ñaïo ñieàu haønh taát caû caùc Dinh Traán cuûa caû mieàn Nam. 1772 -Nguyeãn Cöûu Ñaøm xaây luõy “Baùn Bích” quy hoaïch caùc kieán truùc, caùc cô quan coâng quyeàn vaø caùc phoá, chôï 1776 – 1788 -Saøi Goøn laø ñòa baøn giaønh giaät coù tính chaát chieán löôïc veà maët chính trò vaø quaân söï giöõa quaân Taây Sôn vaø quaân Nguyeãn Aùnh vôùi 8 traän ñaùnh lôùn. 1790 -Nguyeãn Aùnh laäp Gia Ñònh kinh, xaây döïng thaønh Baùt Quaùi, khaúng ñònh Saøi Goøn laø trung taâm chieán löôïc, trung taâm cai trò, trung taâm daân cö, thöông maïi cuûa caû mieàn Nam. 1791 -Môû khoa thi ñaàu tieân ôû Gia Ñònh, ñaùnh daáu söï phaùt trieån veà maët Vaên hoùa. 1802 -Gia Long sau khi leân ngoâi ñoåi Phuû Gia Ñònh thaønh Gia Ñònh Traán. Naêm 1808 laïi ñoåi thaønh Gia Ñònh Thaønh. 1833 – 1835 -Leâ Vaên Khoâi khôûi binh, choáng trieàu ñình nhaø Nguyeãn nhöng thaát baïi. 10/2/1859 -Quaân Phaùp vaøo soâng Ñoàng Nai môû cuoäc tieán coâng ñaùnh phaù thaønh Gia Ñònh. 1859 – 1861 -Cuoäc chieán ñaáu giöõ Ñaïi ñoàn Chí Hoaø choáng quaân Phaùp xaâm löôïc. 1861 – 1862 -Cuoäc khôûi nghóa cuûa Tröông Ñònh, Hoà Huaán Nghieäp, Ñoác Binh Tieán. 1862 – 1863 -Xaây döïng Beán caûng Nhaø Roàng, Thaûo Caàm Vieân, thaønh laäp xöôûng Ba Son. 1865 -Xuaát hieän tôø baùo Quoác ngöõ ñaàu tieân ôû Saøi Goøn – Gia Ñònh Baùo. 16
17. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” 1872 -Hoaøn thaønh xaây döïng Dinh Thoáng Soaùi – Nam Kyø (Hoäi tröôøng Thoáng Nhaát hieän nay) 1879 -Hoäi ñoàng Thaønh phoá Saøi Goøn, Hoäi ñoàng Quaûn haït Nam Kyø ñöôïc thaønh laäp. 1881 -Xaây döïng ñöôøng xe löûa Saøi Goøn – Myõ Tho. 22/1/1885 -Ñeà ñoác Nguyeãn Vaên Böôùng laõnh ñaïo nghóa quaân ñaùnh chieám Saøi Goøn nhöng thaát baïi. Nguyeãn Vaên Böôùng bò ñòch baét. 8/2/1885 -Phan Vaên Hôùn laõnh ñaïo cuoäc khôûi nghóa “18 thoân vöôøn traàu” (Hoùc Moân) 1894 -Khai tröông Nhaø maùy röôïu. 1897 -Môû cöûa tröôøng Baù Ngheä. 1898 –Khôûi coâng xaây döïng Nhaø haùt lôùn (Nhaø haùt Thaønh phoá hieän nay) 1901 -Ra maét tôø baùo Noâng Coå Mín Ñaøm chuyeân veà Noâng thöông. 1902 -Xaây döïng caàu Bình Lôïi 1903 -Xaây döïng ñöôøng taøu ñieän Saøi Goøn – Goø Vaáp, Saøi Goøn – Chôï Lôùn, Goø Vaáp – Hoùc Moân. 1907 -Ra maét tôø baùo Luïc Tænh Taân Vaên. 1908 -Xaây döïng Dinh Xaõ Taây (truï sôû UBND TP.HCM hieän nay) 1910 -Xaây döïng ñöôøng xe löûa Saøi Goøn – Nha Trang 5/6/1911 -Ngöôøi thanh nieân Nguyeãn Taát Thaønh töø Beán Nhaø Roàng ra ñi tìm ñöôøng cöùu nöôùc. 24/3/1913 -Nguyeãn Höõu Trí vaø Phan Xích Long laõnh ñaïo cuoäc khôûi nghóa nhöng thaát baïi, Phan Xích Long bò ñòch baét. 12/12/1916 -Cuoäc khôûi nghóa laàn thöù hai cuûa Nguyeãn Höõu Trí ñaùnh vaøo Dinh Thoáng Soaùi, Khaùm lôùn Saøi Goøn. Nguyeãn Höõu Trí bò töû traän. 5/8/1919 -Laàn ñaàu tieân teân tuoåi cuûa Nguyeãn Aùi Quoác xuaát hieän ôû Saøi Goøn treân tôø baùo “Le Courrier de Saigon” khi baùo ñaêng taûi “Baûn yeâu saùch cuûa caùc daân toäc” do Nguyeãn Aùi Quoác göûi ñeán Hoäi nghò Versailles vaø Quoác hoäi Phaùp gaây chaán ñoäng lôùn trong caùc taàng lôùp nhaân daân Saøi Goøn. 1921 -Thaønh laäp Coâng Hoäi Ñoû, toå chöùc Coâng hoäi bí maät thieân taû ñaàu tieân ôû nöôùc ta, do ñoàng chí Toân Ñöùc Thaéng laøm Hoäi tröôûng. 1923 -Tôø baùo Tieáng Chuoâng Reø (Le Cloche Feâleeù) cuûa Nguyeãn An Ninh ra ñôøi. 4/8/1925 -Baõi coâng lôùn cuûa Coâng nhaân Ba Son do Coâng Hoäi Ñoû laõnh ñaïo, ñaáu tranh ñoøi quyeàn lôïi cho coâng nhaân vaø laøm chaäm treã vieäc Phaùp gôûi caùc chieán haïm ñaøn aùp Caùch maïng Trung Quoác. 1926 -Phong traøo maïnh meõ cuûa quaàn chuùng ñoøi traû töï do cho Nguyeãn An Ninh, ñoøi aân xaù Phan Boäi Chaâu, toå chöùc tang leã Phan Chaâu Trinh. 1927 -Phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân Saøi Goøn ñi vaøo chieàu saâu vôùi toå chöùc “Thanh nieân Caùch maïng ñoàng chí hoäi” 1930 -Xöù uûy Nam Kyø, Thaønh uûy Saøi Goøn, Tænh uûy Gia Ñònh, Tænh uûy Chôï Lôùn ñöôïc thaønh laäp. 3/1931 -Hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung Öông laàn II do Toång Bí thö Traàn Phuù chuû trì hoïp ôû soá 236 ñöôøng Richaud (nay laø ñöôøng Nguyeãn Ñình Chieåu). Caùc Hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung Öông khaùc dieãn ra ôû Saøi Goøn: 3/1937, 8/1937, 3/1938, 11/1939. 1936 -Phong traøo baõi coâng daâng cao, thaønh laäp caùc “UÛy ban haønh ñoäng” tieán tôùi hoïp “Ñoâng Döông Ñaïi Hoäi”. 7/1938 -Xuaát hieän tôø baùo Daân Chuùng, tôø baùo coâng khai cuûa Trung Öông Ñaûng ôû Saøi Goøn. 11/1939 -Hoäi nghò laàn thöù 6 BCH TW Ñaûng hoïp ôû Saøi Goøn (coù caùc ñoàng chí Nguyeãn Vaên Cöø, Phan Ñaêng Löu, Leâ Duaån) xaùc ñònh chieán löôïc caùch maïng Vieät Nam trong tình hình noå ra chieán tranh TG laàn 2. 23/11/1940 -Khôûi nghóa Nam Kyø noå ra ôû Hoùc Moân, Goø Vaáp, Bình Chaùnh vaø caùc tænh Nam Boä. 17
18. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” 1943 -Thaønh laäp laïi Xöù uûy Nam Boä. 4/1944 -Thaønh laäp Toång coâng ñoaøn Nam Boä. 9/3/1945 -Nhaät ñaûo chính Phaùp ôû Saøi Goøn. 6/1945 -Phong traøo “Thanh nieân tieàn phong” do Baùc só Phaïm Ngoïc Thaïch laøm Toång thö kyù 25/8/1945 -Khôûi nghóa giaønh chính quyeàn thaønh coâng ôû Saøi Goøn. 2/9/1945 -Hôn moät trieäu ngöôøi mitting ôû Saøi Goøn nghe Chuû tòch Hoà Chí Minh ñoïc baûn Tuyeân ngoân ñoäc laäp. 23/9/1945 -Phaùt ñoäng Nam Boä khaùng chieán sau 29 ngaøy töï do ngaén nguûi, môû ñaàu cho cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp trong caû nöôùc. 6/1/1946 -Nhaân daân Saøi Goøn boû phieáu baàu ñaïi bieåu Quoác hoäi nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa. 8/4/1946 -Traän ñaùnh kho ñaïn Piro Technic 5/1947 -Treân 5000 trí thöùc, coâng chöùc, coâng nhaân, hoïc sinh Saøi Goøn ra böng bieàn tham gia khaùng chieán theo lôøi keâu goïi cuûa UÛy ban Khaùng chieán Nam boä, trong ñoù coù nhieàu nhaân só noåi tieáng nhö cuï Phan Vaên Chöông, Ñoác phuû söù, nguyeân Ñoâ Tröôûng Saøi Goøn-Chôï Lôùn. 11/1947 -400 trí thöùc Saøi Goøn kyù tuyeân boá phaûn ñoái chieán tranh, ñoøi Phaùp phaûi ñaøm phaùn vôùi chính phuû Hoà Chí Minh. 11/1949 -Phong traøo baõi khoùa, baõi coâng, baõi thò daâng cao. 9/1/1950 -Cuoäc bieåu tình raàm roä cuûa hoïc sinh Saøi Goøn choáng thöïc daân Phaùp vaø tay sai, Traàn Vaên Ôn hy sinh. Ngaøy 9/1 trôû thaønh “Ngaøy toaøn quoác ñaáu tranh cuûa hoïc sinh sinh vieân” 19/3/1950 -Bieåu tình chính trò cuûa 300.000 nhaân daân Saøi Goøn choáng thöïc daân Phaùp vaø phaûn ñoái can thieäp Myõ, ñuoåi taøu chieán Myõ (Anderson & Sticken) do luaät lö Nguyeãn Höõu Thoï laõnh ñaïo. Ngaøy 19/3/1950 trôû thaøønh “Ngaøy toaøn quoác choáng Myõ”. 1952 -Traän ñaùnh dieät taøu ñòch treân soâng Loøng Taøu ôû chieán khu röøng Saùc. 5/1954 -Traän ñaùnh kho bom Phuù Thoï Hoøa (phaù huûy 9000 taán bom ñaïn, 10 trieäu lít xaêng) 30/7/1954 -Thaønh laäp phong traøo Hoøa Bình Saøi Goøn - Chôï Lôùn ñoøi baûo veä hoøa bình, thöïc hieän thoáng nhaát toå quoác. 8/4/1955 -Xung ñoät giöõa cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm vaø Bình Xuyeân. 7/1955 -Ñình coâng, baõi thò höôûng öùng lôøi keâu goïi cuûa Lieân Vieät Nam Boä ñoøi hieäp thöông toång tuyeån cöû thoáng nhaát ñaát nöôùc. 1956 -Ñoàng chí Leâ Duaån, Bí thö Xöù uûy, hoaït ñoäng ôû Saøi Goøn phaùt thaûo ñöôøng loái caùch maïng mieàn Nam, keát hôïp ñaáu tranh chính trò vôùi ñaáu tranh vuõ trang. 11/1960 -Ñaûo chính choáng Ngoâ Ñình Dieäm do Nguyeãn Chaùnh Thi caàm ñaàu. 12/1960 -Nhaân daân Saøi Goøn chaøo möøng ngaøy maët traän Daân Toäc Giaûi Phoùng mieàn Nam ra ñôøi. 8/5/1963 -Bieåu tình cuûa 600 nhaø sö cuøng haøng ngaøn ñoàng baøo Phaät Töû choáng cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm. 5/1963 -Hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñöùc töï thieâu choáng chính quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm ñaøn aùp Phaät giaùo. 1963 -Ngoâ Ñình Dieäm ban haønh thieát quaân luaät bao vaây ñaøn aùp caùc chuøa chieàn, baét haàu heát caùc laõnh tuï Phaät giaùo. 1/11/1963 -Ñaûo chính laät ñoå cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm do Döông Vaên Minh caàm ñaàu. Ngoâ Ñình Dieäm, Ngoâ Ñình Nhu bò gieát. 21/9/1964 -Toång baõi coâng cuûa coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng laøm teâ lieät caû Saøi Goøn. 3/1965 -Ñaëc coâng ta tieán ñaùnh toøa ñaïi söù Myõ ôû ñöôøng Haøm Nghi (dieät 217 teân Myõ) 31/1/1968 -Cuoäc toång tieán coâng vaø noåi daäy cuûa quaân vaø daân Saøi Goøn – Chôï Lôùn – Gia Ñònh. Quaân ta tieán coâng Dinh Ñoäc Laäp, Toøa Ñaïi söù Myõ, Boä Toång tham möu, Ñaøi phaùt thanh, Saân bay 18
19. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Taân Sôn Nhaát. - Ra ñôøi lieân minh caùc löïc löôïng daân toäc, daân chuû vaø hoøa bình ôû Saøi Goøn. 5/5/1968 -Toång tieán coâng vaø noåi daäy ñôït 2. 6/1969 -Thaønh laäp UÛy ban Nhaân daân Caùch maïng Saøi Goøn - Gia Ñònh, moät trong nhöõng ñôn vò chính quyeàn ñöôïc hình thaønh sôùm nhaát ôû mieàn Nam. 3/9/1969 -Nhaân daân Saøi Goøn chòu tang ngaøy chuû tòch Hoà Chí Minh qua ñôøi 1970-1971 -Cao traøo ñaáu tranh cuûa sinh vieân hoïc sinh Saøi Goøn choáng Myõ nguïy. 12/11/1972 -Ñaëc coâng tieán coâng kho Thaønh Tuy Haï (phaù huûy 100.000 taán bom) 2/12/1973 -Ñaëc coâng tieán coâng kho xaêng Nhaø Beø (phaù huûy 140 trieäu lít xaêng) 1973-1974 -Phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng nhaân, nhaân daân lao ñoäng vaø caùc giôùi nhaø baùo (phong traøo “Kyù giaû ñi aên maøy), phong traøo choáng tham nhuõng (giôùi coâng giaùo), phong traøo “cöùu ñoùi”. 29/4/1975 -Baét ñaàu chieán dòch Hoà Chí Minh vaø lònh phaùt khôûi cuoäc noåi daäy ôû Saøi Goøn. 30/4/1975 -Quaân giaûi phoùng tieán chieám Dinh Ñoäc Laäp. Chính quyeàn Döông Vaên Minh ñaàu haøng. Thaéng lôïi hoaøn toaøn cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Myõ. 12/1975 -Hoäi nghò Hieäp thöông thoáng nhaát ñaát nöôùc dieãn ra taïi Saøi Goøn. 1/1976 -UÛy ban quaân quaûn chuyeån giao chính quyeàn cho UÛy ban Nhaân daân Caùch maïng Thaønh phoá. 24/4/1976 -Nhaân daân Saøi Goøn tham gia baàu cöû Quoác hoäi thoáng nhaát caû nöôùc. 2/7/1976 -Quoác hoäi thoâng qua Nghò quyeát laáy teân Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaët cho thaønh phoá Saøi Goøn–Chôï Lôùn – Gia Ñònh. 9/1982 -Boä Chính trò ra Nghò quyeát 01/BCT veà coâng taùc cuûa TP.HCM. 9/1991 -Ra ñôøi khu cheá xuaát Taân Thuaän, khu cheá xuaát ñaàu tieân ôû Vieät nam 10/1991 -Ñaïi hoäi Ñaûng boä thaønh phoá laàn 5 3/1994 -Hoäi nghò Ñaïi bieåu Ñaûng boä thaønh phoá giöõa nhieäm kyø khoùa 5 19/12/1995 -Khaùnh thaønh Ñeàn töôûng nieäm lieät só Beán Döôïc. 1998 -Kyû nieäm 300 naêm thaønh laäp Saøi Goøn-TP.HCM vôùi nhieàu hoaït ñoäng vaø coâng trình kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi. 2000 Thaønh phoá böôùc vaøo theá kyû môùi vôùi tö theá vöõng chaûi ñöôøng hoaøng, tieân phong cuûa Hoøn Ngoïc Vieãn Ñoâng. Chôï Vaên Thaùnh - Khu du lòch Vaên Thaùnh Ñöôcï xaây döïng khoaûng 1993-1995. Döï kieán ñaây laø chôï lôùn ñaàu moái (gioáng nhö chôï An Laïc vaø beán xe mieàn Taây) cho caùc loaïi haøng hoùa töø mieàn Trung vaøo khu Taân Caûng. Nhöng chôï khaùnh thaønh khoâng laâu thì beán xe Vaên Thaùnh dôøi ñi laøm cho chôï maát khaùch vaø maát luoân vò trí nhö döï kieán. Hieän nay chôï raát eá vaø nhaø nöôùc döï ñònh baùn chôï cho doanh nghieäp Ñaøi Loan vaøo vieäc khaùc. Khu du lòch Vaên Thaùnh naèm treân cuø lao 7ha neân coøn goïi laø cuø lao 7 maãu, hieän nay do Du lòch Gia Ñònh quaûn lyù. Ñaây laø khu DL nhoû, nhöng ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán vì 1993-1994 ôû ñaây toå chöùc thi tuyeån choïn dieãn vieân ñieän aûnh. Vaøo muøng 5 thaùng Gieâng aâm lòch haøng naêm, ôû ñaây thöôøng toå chöùc leã hoäi möøng chieán thaéng Ñoáng Ña (5/1/1789 - Kyû Daäu aâm lòch) Caàu Saøi Goøn Ñöôïc baéc qua soâng Saøi Goøn, xaây döïng naêm 1960 do coâng ty C.E.C (Capital Engineering Corporation) thieát keá vaø thi coâng. Chieàu daøi cuûa caàu laø 987,431m, 32 nhòp. Naêm 1998 caàu ñöôïc naâng caáp söûa chöõa phaàn chòu löïc vaø môû roäng töø 19,3m thaønh 24m nhö hieän nay. Trong töông lai seõ coù theâm moät caây caàu nöõa ñöôïc baéc song haønh vôùi caây caàu hieän taïi, nhaèm giaûm aùp löïc cho caàu Saøi Goøn, hieän ñaïi hoùa caùc cöûa ra vaøo TP.HCM. Soâng Saøi Goøn daøi treân 230km, baét nguoàn töø cao nguyeân Hôùn Quaûng (Loäc Ninh, Bình Phöôùc), moät ñoaïn soâng laø ranh giôùi töï nhieân giöõa Taây Ninh vaø Bình Phöôùc. Moät phaàn nöôùc soâng Saøi Goøn ñoå vaøo hoà Daàu Tieáng, sau ñoù chaûy qua khu vöïc Beán Caùt ñeán Thuû Daàu Moät vaøo TP.HCM vaø hôïp vôùi soâng Ñoàng Nai ñoå ra cöûa Caàn Giôø, vònh Gaønh Raùi. 19
20. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Döï aùn ñöôøng ngaàm vöôït soâng Saøi Goøn Theo döï aùn ñöôøng ngaàm döôùi soâng Saøi Goøn xaây döïng theo caáu truùc ñöôøng oáng roäng 22,8m, cao 9,055m, goàm hai oáng chòu löïc caùch nhau 0,6m, moãi oáng laø moät chieàu xe chaïy veà TP.HCM vaø Thuû Thieâm (roäng 9,7m, cao 5,95m, loøng roäng 7,5m cho hai laøn xe chaïy). Tuyeán ñöôøng haàm vaøo Q.1 seõ ñi döôùi ñöôøng Haøm Nghi leân maët ñaát hai ñöôøng Leâ Hoàng Phong vaø CMT8 vaø Phaïm Hoàng Thaùi. Taân Caûng Ngay döôùi chaân caàu Saøi Goøn, phía haï löu thuoäc quaän Bình Thaïnh laø khu caûng môùi doïc theo bôø soâng. Caûng naøy ñöôïc Myõ xaây döïng naêm 1965 nhaèm cung caáp vuõ khí ñaïn döôïc cho chieán tröôøng mieàn Nam Vieät Nam. Sau naêm 1975 laø khu vöïc caûng cuûa Haûi quaân Vieät Nam, naêm 1990 ñöôïc taùch ra laøm hai khu vöïc quaân söï vaø caûng kinh teá. Hieän nay Taân Caûng laø moät trong nhöõng caûng quaân söï quan troïng nhaát cuûa Vieät Nam. 70% soá löôïng haøng hoùa quaân söï ñöôïc thoâng qua caûng naøy. Caûng hieän nay laø trung taâm söûa chöõa, tieáp teá haøng hoùa chính cuûa neàn quaân söï Vieät Nam. Caûng cuõng laø moät trong nhöõng lyù do chính Boä Chính trò nöôùc ta khoâng ñoàng yù xaây caàu vöôït soâng Saøi Goøn qua Thuû Thieâm maø phaûi xaây haàm. Beân caïnh caûng quaân söï laø caûng container Taân Caûng vôùi trang thieát bò hieän ñaïi naèm trong khu lieân hôïp caûng Saøi Goøn. Caûng Saøi Goøn Caûng Saøi Goøn tröïc thuoäc Cuïc Haøng Haûi Vieät Nam laø caûng bieån lôùn nhaát ôû Vieät Nam hieän nay, ñaõ traûi qua treân 100 naêm phaùt trieån vaø laø thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi caûng bieån quoác teá (IAPH) töø naêm 1992. Hieän nay, caûng Saøi Goøn tieáp tuïc thu huùt ñaàu tö ñeå phaùt trieån vaø môû roäng quan heä hôïp taùc quoác teá. Ñieàu kieän töï nhieân cuûa caûng Saøi Goøn ñöôïc xem laø khaù thuaän lôïi cho moät caûng bieån. Vôùi ñoä daøi luoàng 85km töø Vuõng Taøu, vôùi môùm nöôùc bình quaân 11m, thaáp nhaát laø 9,7m vaø cao nhaát laø 12,1m, daây ñieän vöôït soâng coù cao ñoä 36m. Caûng coù theå tieáp nhaän taøu coù taûi troïng 30.000DWT, chieàu daøi 230m trong khoaûng thôøi gian 6-15 giôø moãi ngaøy. Heä thoáng boác xeáp goàm 18 caàu taøu vôùi toång chieàu daøi 2082m, 32 phao neo cuøng moät luùc coù theå boác xeáp 30 taøu lôùn nhoû. Heä thoáng kho goàm 68.344m2 vaø 107.609m2 baõi chöùc haøng, toång söùc chöùa khoaûng 200.000 taán, ñaëc bieät coù beán chuyeân duøng xeáp dôõ container vôùi khaû naêng thoâng qua 300.000 TEU/naêm (1 TEU laø moät container tieâu chuaån 20 feet). Naêm 1994, caûng Saøi Goøn ñöôïc trang bò caùc phöông tieän boác xeáp hieän ñaïi: caàn caåu di ñoäng, caàu caûng K12 môùi taïi Taân Thuaän (coù khaû naêng tieáp nhaän taøu coù troïng taûi lôùn nhaát cuûa heä thoäng caûng bieån Vieät nam), thieát bò boác xeáp cuûa haõng KALMAR Thuïy Só trò giaù gaàn 2 trieäu USD. Hieän nay caûng Saøi Goøn ñang phaán ñaáu trôû thaønh moät trong nhöõng caûng bieån hoaït ñoäng hieäu quaû nhaát khu vöïc ÑNAÙ vôùi khoái löôïng haøng hoùa thoâng qua moãi naêm khoaûng 15 trieäu taán. “Chòu chôi” vôùi ngöôøi Saøi Goøn Trong ngoân ngöõ quen thuoäc cuûa ngöôøi Saøi Goøn coù tieáng “chòu chôi”. Trôøi ñaát! Ngöôøi ta chòu ñoùi, chòu reùt, chòu nhöõng ñau khoå, thieät thoøi coøn “chôi” phaûi chòu ñöïng sao? Nghe tieáng “chòu chôi” deã nghó “chôi” laø caùi gì raát ñoãi lôùn lao maø cuõng khoù khaên, naëng nhoïc voâ cuøng. Chaúng leõ “chôi” laïi quan troïng ñeán theá kia sao? Nhöng ngöôøi Saøi Goøn ñaâu coù hôøi hôït trong caùc ngoân töø. Tieáng “chòu chôi” ñöôïc xuaát hieän laâu roài, toàn taïi thöôøng xuyeân trong caùc sinh hoaït vaø qua tieáng aáy haún ngöôøi Saøi Goøn ñaõ xaùc laäp moät giaù trò roõ raøng. Nhö vaäy, noäi dung tieáng “chôi” ôû ñaây coù yù nghóa gì khaùc laï? Trong vaên hoïc xöa, tieáng “chôi” laø moät ngoân töø vaøo loaïi naëng caân coù theå tìm gaëp trong nhieàu taùc phaåm cuûa nhöõng con ngöôøi raát möïc taøi hoa. ÔÛ nhöõng vò naøy, tieáng “chôi” daàu coù vò trí ñaùng keå, vaãn chaúng gioáng nhau moät caùch hoaøn toaøn. Khi Nguyeãn Du vieát “Chôi cho lieãu chaùn, hoa cheâ” thì söï “chôi” aáy ñoøi hoûi ñaàu tö caät löïc veà phaàn theå xaùc, coù theå ñöa vaøo beänh vieän vaø cuõng coù theå daãn ñeán nhaø tuø. Haún ñaây laø laàn ñaàu tieân tieáng “chôi” traàn tuïc ñöôïc vaøo ngoøi trong taùc phaåm löøng danh vaø cuõng qua thieân taøi naøy ta bieát söï “chôi” khoâng phaûi deã daøng bôûi leõ “ngheà chôi cuõng laém coâng phu”. ÔÛ Nguyeãn Coâng Tröù, “chôi” laïi ñöôïm maøu nhaøn haï, phong löu. Khi oâng noùi leân, ñaày yù töï haøo: Trôøi ñaõ cho ta moät caùi taøi Giaét löng daønh ñeå thaùng ngaøy troâi 20
21. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Thì söï “chôi” aáy khoâng chæ laán chieám moät khoaûng thôøi gian cuøng vôùi khoâng gian roäng raõi hôn nhieàu maø coøn coù caû chieàu cao cuûa nhöõng vaãy vuøng ngang doïc. Ñeán khi Taûn Ñaø tuyeân boá: Tôù haõy chôi cho quaù nöûa ñôøi Ñôøi chöa chaùn tôù, tôù coøn chôi Thì “chôi” ñaõ ñöôïc keùo veà ni taác bình thöôøng nhöng ñöôïc naâng leân laøm moät leõ soáng. Nhöõng ngöôøi Saøi Goøn, dó nhieân, keá thöøa ñaày ñuû caùc kieåu chôi aáy vaø ngoân töø naøy cuûa daân toäc mình. Xeùt ra, thì phaàn keá thöøa khoâng phaûi laø ít maø phaàn boå sung laïi cuõng khaù nhieåu. Laàn ñaàu, ôû trong ngoân ngöõ daân toäc, nhöõng ngöôøi Saøi Goøn ñaõ cho tieáng “chôi” coù moät kích thöôùc hoaøn toaøn môùi laï, khoâng ñoái laäp vôùi cuoäc soáng chaân thaät, caàn cuø maø coøn xem nhö moät tieâu chuaån coù haïng trong sinh hoaït haøng ngaøy. “Chôi” thaønh tieáng noùi toång quaùt, bao goàm töø nhöõng say meâ laên loùc cuûa Nguyeãn Toá Nhö, nhöõng hoaït ñoäng ñaày töï haøo cuûa Nguyeãn Coâng Tröù, nhöõng cuoäc phieâu löu, sa ñaø cuûa Nguyeãn Khaéc Hieáu ñeán nhöõng coâng aên, vieäc laøm raát ñoãi bình thöôøng lieân quan moïi maët chính trò, xaõ hoäi. Hôn theá, tieáng “chôi” coøn laø moät caùch ñaùnh giaù söï ñôøi, ñaùnh giaù vieäc ngöôøi. Coù laàn, trong cheá ñoä cuõ, thaáy maáy chò em chuyeân gaùnh nöôùc möôùn heø nhau xaùch nhöõng ñoøn gaùnh vaây baét moät teân cao boài huùc xe laøm moät em beù bò thöông roài toan boû chaïy, moät cuï giaø ñöùng beân ñöôøng gaät guø, nhaän xeùt: “Maáy con meû “chôi” ñöôïc quaù!”. “Chôi ñöôïc quaù!” laø lôøi khen raát chaân thaønh, nhöng boû coâng aên, vieäc laøm, vaây ñaùnh cao boài du ñaõng, chaáp nhaän moät söï traû thuø naøo ñoù, laïi laø “chôi” sao? Maáy tieáng “chôi ñöôïc” cuõng laø ngoân ngöõ Saøi Goøn. Caùi gì coi cuõng deã daøng, coi cuõng nhö “pha”, tröø caùi leõ phaûi ôû ñôøi laø phaûi giöõ gìn. Qua caùc tieáng aáy, ta nhìn thaáy ñöôïc phaàn naøo taâm lyù cuûa ngöôøi Saøi Goøn, taâm lyù thanh thaûn, vui veû, khoâng öa kieåu caùch naëng neà, khoâng thích nhöõng troø laøm ra quan troïng. Nhöng caùi gì môùi thaät laø quan troïng? Cho ñeán caùi cheát cuõng laø “cheát boû” deã nhö “chôi” vaäy Qua tieáng “chòu” trong “chòu chôi” laø moät thaùi ñoä tinh thaàn ñaày nhöõng thaùch thöùc vaø ñaày traùch nhieâm.Chæ ñaùng goïi laù “chòu chôi” nhöõng ai daùm xoâng vaøo nôi hieåm ngheøo, chaáp nhaän soáng cheát, chaáp nhaän tuø ñaøy, chaáp nhaän moät cuoäc thö huøng maø khoâng caàn khaúng ñònh tröôùc laø mình thöû thaéng, chaáp nhaän chòu tieàn khoâng sôï thua loã, chaáp nhaän caû söï phieâu löu vôùi nhöõng haäu quaû khoân löôøng. “Chòu chôi” laø bieát gaùnh chòu moïi thöù haäu quaû maø khoâng theøm ñeán keâu than. Qua tieáng “chòu chôi” coù moät ñaùnh giaù raát thoaùng veà ñôøi. Roõ raøng cuoäc soáng khoâng phaûi caàn ñeán chaét boùp, so ño nhö moät anh giaøu keo kieät, tham lam boøn ruùt moûi moøn söï soáng cuûa thieân haï vaø cuûa chính mình, nhöng laø moät cuoäc ñua taøi trong ñoù con ngöôøi coù theå xoâng vaøo vôùi caû say meâ nhöng bieát ra khoûi vôùi loøng thanh thaûn. Noù khoâng thoaùt tuïc nhö thieàn nhöng nhuoám ñaày moät chaát thieàn traàn tuïc. Noù khoâng coi ñôøi nhö moät canh baïc ruûi may, nhöng laø moät cuoäc vaän ñoäng tröôøng baùt ngaùt trong ñoù lao ñoäng caät löïc ñöôïc pha troän coát caùch öu du cuûa nhöõng ngheä nhaân. Coù caùi gì ñoù raát giaû nhöng maø laïi raát thöïc troän laãn nhoïc nhaèn cuøng vôùi nieàm vui taàm thöôøng maø cuõng lôùn lao, trong moät yù nieäm veà ñôøi. Cuõng coù nhöõng ngöôøi quen vôùi tính caùch laét leùo, uyeån chuyeån cuûa ngoân ngöõ Vieät, ñaûo ngöôïc hai tieáng “chòu chôi” ra thaønh “chôi chòu” ñeå maø côït ñuøa, nhöng trong chöøng möïc naøo ñoù chuùng ta hieåu raèng “chôi chòu” cuõng laø moät thöù “chòu chôi”. Con ngöôøi Saøi Goøn laø ngöôøi Vieät Nam ñöôïc thích nghi hoùa trong nhöõng ñieàu kieän Nam Boä vaø laø con ngöôøi Nam Boä ñaõ ñöôïc thích nghi trong moät thaønh phoá beán caûng saâu trong noäi ñòa, traûi qua bao cuoäc chuyeån mình cuûa vuøng ñaát môùi vôùi nhöõng tranh chaáp lòch söû voâ cuøng aùc lieät. Vì vaäy, noù mang ñaày ñuû voán lieáng ngaøn ñôøi cuûa daân toäc mình coäng vôùi moät cuoäc soáng môùi doàn daäp bieán coá mang taàm theá giôùi treân vuøng taân laäp. Tính caùch “chòu chôi” cuûa con ngöôøi ñoù baét nguoàn töø trong lòch söû khaù daøy cuûa cuoäc soáng di daân trong ñoù beân caïnh nhöõng ngöôøi daân thöôøng, nhöõng ngöôøi lính traùng, coøn coù nhöõng keû phieâu löu vaø nhöõng toäi ñoà chòu caûnh löu ñaøy. Ñoù laø thôøi nhöõng oâng Hoaønh, oâng Traém ngang taøng, töøng ñöôïc lòch söû nhaéc teân. Ñoù cuõng laø thôøi maø taát caû nhöõng keû choáng ñoái trieàu ñaïi, neáu khoâng bò cheùm ñaàu thì phaûi löu ñaøy bieät xöù vaø vaøo vuøng ñaát môùi naøy haún khoâng ít ngöôøi ñaõ laøm nhöõng thaày daïy hoïc. Nhieàu nhaø giaùo ñaàu tieân aáy ñaõ truyeàn cho hoïc sinh mình, beân caïnh ñaïo lyù thaùnh hieàn laø loøng phaûn khaùng, laø söùc chòu chôi. ÔÛ nôi ñaàm laày, soâng raïch doïc soâng, moät ñoâ thò lôùn ñaõ ñöôïc döïng leân, moãi ngaøy moãi xoùa ñi laèn 21
22. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” ranh ñaõ coù ñeå ñöôïc môû roäng khoâng ngöøng. Nhö moät vuøng ñaát Q. 4 Saøi Goøn, ban ñaàu chæ mang caùi teân khieâm toán goïi laø Taïm Hoäi, daàn ñöôïc ñoåi thaønh Vónh Hoäi, ñeå coù cô sôû sau ñoåi thaønh khaùnh Hoäi vôùi nieàm mô öôùc phoàn vinh. Saøi Goøn ñaõ ñöôïc phaùt trieån, di ñoäng khoâng ngöøng trong söùc vöôn leân vaø mang trong mình bao ñieàu bí aån chöa ngöôøi bieát heát. ÔÛ ñoù, bao ngöôøi Vieät Nam mang caùi teân Taây vaãn bieát ñaùnh Taây vôùi caû nhieät tình yeâu nöôùc, ôû ñoù moät em thieáu nieân ñaõ bieán mình thaønh caây ñuoác röïc hoàng thieâu ñoát quaân thuø. ÔÛ ñoù coù ngöôøi caàm buùa ñaäp phaù xieàng xích cuûa boïn thöïc daân troùi ñôøi daân toäc vaø ñaõ trôû thaønh chuû tòch nöôùc, ôû ñoù coù nhöõng con ngöôøi cöôøng khaáu, luïc laâm moät khi thaáy ñöôïc neûo veà leõ phaûi ñaõ trôû neân nhöõng chieán só, nhöõng anh huøng. Vaø ôû ñoù coù ngöôøi daân ñaõ töøng ñuoåi giaëc Myõ vôùi nhöõng tay khoâng, coù nhöõng baø meï chòu chôi nhö laø caùc maù Baøn Côø, coù nhöõng thanh nieân khoâng coù vuõ khí vaãn ñoát xe Myõ khoâng chæ ôû trong quaù khöù vaø treân vaøi thaäp nieân qua, sau ngaøy giaûi phoùng, Saøi Goøn vôùi nhöõng thaêng traàm vaãn laø maûnh ñaát chòu chôi vôùi nhöõng noã löïc bung ra lieân tuïc ñeå vöôn leân. Toùm laïi, qua tieáng “chòu chôi” chuùng ta nhìn thaáy ñöôïc neùt treû trung cuûa thaønh phoá naøy. Tieáng “chôi” gaén lieàn vôùi nhöõng treû thô hôn laø ngöôøi lôùn nhöng tieáng “chòu” laïi thieân veà ngöôøi lôùn hôn laø treû thô. Trong baøi ca khôûi nghóa cuûa nhaø thô Höôûng Trieàu noùi veà Saøi Goøn coù caâu: “Moät thaønh phoá treû maêng Nhöng lòch söû raát laï luøng” Quaän 2 Qua khoûi caàu Saøi Goøn laø ñòa phaän cuûa Q.2. Vôùi dieän tích 5020ha goàm An Phuù-An Khaùnh-Thuû Thieâm-Thaïnh Myõ Lôïi-Bình Tröng. Tröôùc 1/4/1997, khu vöïc naøy thuoäc huyeän Thuû Ñöùc. Q.2 goàm khu coâng nghieäp Caùt Laùi, vaø khu ñoâ thò môùi Thuû Thieâm seõ laø trung taâm môùi cuûa TP.HCM trong töông lai gaàn. Vôùi quy hoaïch môùi cuûa TP, Q.2 seõ laø trung taâm thöông maïi taøi chaùnh cuûa TP. Daân soá hieän taïi laø khoaûng 100.000 ngöôøi, döï kieán ñeán naêm 2010 seõ laø 600.000 ngöôøi. Caùc coâng trình troïng ñieåm ñaõ vaø ñang ñöôïc khôûi coâng xaây döïng taïi khu vöïc Q.2: + Khu nhaø ôû vaø Du lòch An Khaùnh. + Khu ñoâ thò môùi Bình Tröng – Thaïnh Myõ Lôïi. + Khu lieân hôïp TDTT Raïch Chieác. + KCN Caùt Laùi. + Thaùp Truyeàn hình TP.HCM cao 450m vôùi voán ñaàu tö döï ñònh laø 150 trieäu USD. + Haàm vöôït soâng Saøi Goøn taïi Thuû Thieâm. + Ñöôøng song haønh QL 52 (kinh phí döï tính laø 310 tyû ñoàng). + Ñöôøng cao toác Baø Ròa – Vuõng Taøu. Ñöôøng cao toác TP.HCM – Bieân Hoøa – Vuõng Taøu Vaøo thaùng 12/1994, löu löôïng xe ngaøy ñeâm löu thoâng treân quoác loä 51 laø 13.666 chieác. Trong ñoù töø TP.HCM ñi Vuõng Taøu chieám 70%. Löïc löôïng naøy theo döï baùo ñeán naêm 2000 seõ taêng 17% vaø sau naêm 2000 taêng 13%/naêm. Neáu chaäm treã trong vieäc xaây döïng heä thoáng ñöôøng cao toác thì söï taéc ngheõn cuõng nhö tình traïng khoâng an toaøn giao thoâng seõ trôû thaønh moät löïc caûn lôùn cho söï phaùt trieån cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Khaùi nieäm ñöôøng cao toác tröôùc heát baét nguoàn töø toác ñoä xe chaïy: toác ñoä thieát keá chung laø 120km/h, qua caùc nuùt giao thoâng ñoàng möùc laø 60km/h vaø chæ daønh phuïc vuï cho xe ñoäng cô 4 baùnh, ñaëc bieät ñoái vôùi xe vaän taûi naëng, sau ñoù laø ñieàu kieän an toaøn vôùi nhöõng khaû naêng ñieàu khieån nghieâm ngaët. Vì vaäy, ngoaøi ñöôøng cao toác, coâng trình coøn bao goàm nhöõng cô sôû dòch vuï nhö nhaø ñieàu khieån, nôi chæ huy toaøn boä caùc hoaït ñoäng treân tuyeán ñöôøng, caùc traïm thu phí, caùc ñieåm döøng khaån caáp, caùc nuùt giao thoâng, caùc caàu vöôït, caùc khu nghæ ngôi, caùc khu trung taâm baûo haønh Böôùc ñaàu ñöôøng ñöôïc xaây döïng vôùi 4 laøn xe vaø sau 2011, naâng leân 6 hoaëc 8 laøn xe. Toång chi phí ñaàu tö veà xaây döïng khoaûng hôn 600 trieäu USD, ñöôïc chia laøm nhieàu giai ñoaïn, baét ñaàu töø ñoaïn Caùt Laùi - Long Thaønh vôùi möùc chi phí cao nhaát vì phaûi thöïc hieän caàu vöôït soâng Ñoàng Nai, chieác caàu daøi nhaát, ñöôïc xaây döïng theo yeâu caàu baét buoäc ñoái vôùi moät chieác caàu naèm treân ñöôøng cao toác. 22
23. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Caùc nhaø thieát keá ñöôøng cao toác muoán ñaït ñöôïc muïc tieâu vaïch ñöôïc tuyeán ñöôøng ngaén nhaát töø TP.HCM vaø ñi töø Bieân Hoøa ñi Vuõng Taøu. Vì vaäy, theo döï aùn, con ñöôøng seõ coù hai ñieåm ñaàu laø Caùt Laùi (TP.HCM), Caàu Quan (Bieân Hoøa) vaø ñieåm keát thuùc taïi eo OÂng Töø-TP.Vuõng Taøu. Laáy Long Thaønh (Ñoàng Nai) laø trung taâm, tuyeán ñöôøng cao toác TP.HCM-Vuõng Taøu hình thaønh moät heä thoáng ñöôøng hình chöõ Y vôùi toång chieàu daøi 95km, trong ñoù ñoaïn Caùt Laùi-Long Thaønh daøi 23km, seõ ruùt ngaén ñöôïc haønh trình TP.HCM-Vuõng Taøu so vôùi tuyeán ñöôøng ñang söû duïng haøng chuïc km. Toaøn tuyeán ñöôøng phaûi xaây döïng 97 caàu lôùn nhoû, vôùi toång chieàu daøi 7,7km. Caàu lôùn nhaát laø caàu vöôït soâng Ñoàng Nai treân ñoaïn Caùt Laùi-Long Thaønh vôùi chieàu daøi öôùc tính 1740m. Tuyeán ñöôøng cao toác TP.HCM-Bieân Hoøa-Vuõng Taøu döï kieán xaây döïng theo caùc moác thôøi gian: ñoaïn Caùt Laùi-Long Thaønh 1999-2000, ñoaïn Long Thaønh-Phuù Myõ 2001-2003, ñoaïn Phuù Myõ-Baø Ròa 2004-2006, ñoaïn caàu Quan 2007–2009–2010 vaø sau ñoù laø ñoaïn noái vôùi saân bay Quoác teá Long Thaønh. Nhö vaäy, ñoaïn ñöôøng Caùt Laùi–Long Thaønh laø böôùc khôûi ñaàu, tieáp noái daàn laø caùc ñoaïn ñöôøng khaùc, coù tính hôïp lyù cao, vì ñoàng haønh vôùi töøng böôùc phaùt trieån cuûa toaøn vuøng kinh teá troïng ñieåm vaø nhöõng coâng trình döï kieán trong töông lai nhö: Caûng Nöôùc Saâu Vuõng Taøu, caûng Haøng khoâng Long Thaønh, sau ñoù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán söï phaùt trieån kinh teá cuûa TP.HCM vaø Bieân Hoøa (vì ôû caùc nôi naøy ñaõ coù nhöõng KCN, Khu cheá xuaát quan troïng: Taân Thuaän, Linh Trung, Caùt Laùi, Phuù Myõ, Nhaø Beø, Bieân Hoøa 1, Bieân Hoøa 2, Bieân Hoøa 3 ) vaø coù taùc ñoäng thuùc ñaåy quaù trình ñoâ thò hoùa vôùi caùc thaønh phoá môùi: Thuû Ñöùc, Thuû Thieâm, Nhôn Traïch Ñieàu ñoù cho thaáy con ñöôøng ñaõ trôû thaønh nhu caàu caáp baùch ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa TP.HCM, Bình Döông, Bieân Hoøa, Vuõng Taøu. Tuyeán ñöôøng quan troïng naøy seõ taïo cô hoäi phaùt trieån vaø thu huùt ñaàu tö cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, goùp phaàn quan troïng cho söï phaùt trieån caùc döï aùn veà caûng bieån, coâng nghieäp daàu khí, du lòch Ñoàng thôøi môû ra caùc ñoâ thò töông lai nhö: Thuû Thieâm (TP.HCM), Nhôn Traïch (Ñoàng Nai) ñöôøng cao toác vaø xa loä–theo phöông aùn cuõng thuùc ñaåy vieäc hình thaønh caùc ñieåm daân cö, ñoâ thò môùi trong chöông trình giaõn daân ñoái vôùi TP.HCM nhö: Caàu Quan, Goø Daàu, Phuù Myõ, Long Thaønh vaø ñaëc bieät phuïc vuï cho saân bay quoác teá seõ xaây döïng trong töông lai ôû Long Thaønh. Xa loä Bieân Hoøa – Caàu Raïch Chieác Ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1959-1961 do Myõ ñaàu tö vaø coâng ty C.E.C thieát keá vaø thi coâng. Xa loä roäng 21m, daøi 31km töø caàu Ñieän Bieân Phuû ñeán Ngaõ tö Tam Hieäp–Bieân Hoøa vaø ñöôïc ñaët teân laø Xa loä Bieân Hoøa. Tröôùc naêm 1975 Myõ vaø chính quyeàn Saøi Goøn söû duïng con ñöôøng naøy nhö moät ñöôøng baêng quaân söï daõ chieán phoøng khi saân bay Taân Sôn Nhaát bò söï coá. Ñeán naêm 1971, hoï cho raèng xa loä thuaän lôïi cho quaân Caùch maïng ñoå boä taán coâng Saøi Goøn neân ñaõ cho xaây döïng vaïch ngaên caùch giöõa tim ñöøông. Naêm 1984, nhaân kyû nieäm 30 naêm giaûi phoùng Haø Noäi ñaõ ñoåi thaønh Xa loä Haø Noäi. Naêm 1998, cuøng vôùi döï aùn khoâi phuïc Quoác loä 1A, Xa loä Haø Noäi cuõng ñöôïc khoâi phuïc vaø môû roäng vaø baøn giao cho chính phuû Vieät Nam vaøo ngaøy 20/1/1998. Ngaøy nay hai beân Xa loä ñaõ moïc leân caùc khu vöïc daân cö saàm uaát, khu vui chôi giaûi trí theå thao, Laøng ñaïi hoïc vaø ñaëc bieät laø caùc khu coâng nghieäp raát hieän ñaïi. Caàu Raïch Chieác ñöôïc xaây döïng cuøng thôøi vôùi caàu Saøi Goøn vaø Xa loä Bieân Hoøa (1959-1961) daøi 148,9m. Ñaây tuy laø chieác caàu nhoû nhöng laø nhaân chöùng cho moät söï kieän lòch söû quan troïng goùp phaàn laøm raïng rôõ cho chieán dòch Hoà Chí Minh. Vaøo ngaøy 27/4/1975, taïi chaân caàu naøy ñaõ xaûy ra lieân tuïc 5 traän ñaùnh giöõa quaân giaûi phoùng vaø quaân ñoäi Saøi Goøn baûo veä caàu (vì ñaây laø ñieåm yeáu nhaát treân Xa loä Bieân Hoøa). Cuoái cuøng, quaân giaûi phoùng ñaõ chieám ñöôïc caàu Raïch Chieác nhöng 59 chieán só Caùch maïng ñaõ hy sinh taïi ñaây ñeå giaønh ñöôøng löu thoâng an toaøn cho quaân giaûi phoùng tieán vaøo Saøi Goøn. Nhaø maùy xi maêng Haø Tieân Beân phaûi laø Nhaø maùy Xi maêng Haø Tieân ñöôïc xaây döïng naêm 1960 - 1964, saûn löôïng hieän nay 1,5 trieäu taán/naêm, moät trong nhöõng caùnh chim ñaàu ñaøn cuûa ngaønh xi maêng hieän nay. Nguyeân lieäu chính, clinke, ñöôïc laáy töø nhaø maùy xi maêng Kieân Löông, sau ñoù ñöôïc chuyeân chôû baèng saø lan ñeán TP.HCM saûn xuaát ra xi maêng thaønh phaåm cung caáp cho thò tröôøng thaønh phoá vaø Ñoâng Nam Boä. Tröôùc naêm 1999, xi maêng Haø Tieân luoân naèm trong danh saùch ñen laøm oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa thaønh phoá, do nhaø maùy thaûi ra quaù nhieàu khoùi buïi. Nhöng ngaøy nay, nhaø maùy ñaõ boû ra treân 2 trieäu USD trang bò 23
24. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” caùc thieát bò choáng oâ nhieãm nhö: maùy loïc buïi, giaûm khí photphat Nhaø maùy nöôùc Thuû Ñöùc Naèm phía traùi, ñöôïc xaây döïng töø naêm 1959. Nhaø maùy coù 8 beå loïc laáy nöôùc töø soâng Ñoàng Nai taïi khu vöïc Hoùa An vôùi coâng suaát 670.000m3/ ngaøy, cung caáp nöôùc cho toaøn TP.HCM. Hieän nay chuùng ta ñang vay voán töø Ngaân haøng phaùt trieån chaâu AÙ (ADB) khoaûng 65 trieäu USD ñeå thay ñoåi toaøn boä caùc oáng daãn nöôùc chính töø 1,8m leân 2,4m vaø môû roäng nhaø maùy nöôùc ñöa coâng suaát cung caáp nöôùc cuûa nhaø maùy leân moät trieäu m3/ngaøy. Xa loä Ñaïi Haøn Daøi 40km, keùo daøi töø Ngaõ 3 Traïm 2 ñeán An laïc - Bình Chaùnh, ñöôïc xaây döïng töø 1969-1970 do Myõ thieát keá vaø coâng binh Ñaïi Haøn thi coâng neân goïi laø Xa loä Ñaïi Haøn. Sau Teát Maäu Thaân 1968, Myõ ñaõ hoaûng sôï vaø laäp töùc cho xaây döïng con ñöôøng naøy vaø xem nhö laø vaønh ñai ñeå ngaên caùch giöõa Saøi Goøn vaø caùi noâi caùch maïng Cuû Chi. Ngaøy nay Xa loä Ñaïi Haøn laø con ñöôøng giao thoâng quan troïng noái vöïa luùa ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø Ñoâng Nam Boä maø khoâng phaûi ñi vaøo TP.HCM. Hieän nay, döï aùn ñöôøng Xuyeân AÙ töø Bangkok–PhnomPenh–Moäc Baøi–Quoác loä 22–Xa loä Ñaïi Haøn–Quoác loä 51–Vuõng Taøu ñang ñöôïc thöïc hieän. Ngaøy 2/4/2000 döï aùn caûi taïo naâng caáp Quoác loä 1A ñoaïn An Söông-An Laïc (km1901–km1915) vôùi chieàu daøi 14km, qua caùc Quaän 12, Hoùc Moân, Bình Chaùnh ñaõ chính thöùc khôûi coâng. Ñoaïn ñöôøng naøy ñöôïc naâng caáp caûi taïo ñaït tieâu chuaån kyõ thuaät ñöôøng ñoàng baèng caáp I, neàn ñöôøng traûi beâ toâng nhöïa noùng roäng 29m, goàm 6 laøn xe cô giôùi, hai laøn xe thoâ sô, coù hai daûi an toaøn vaø phaân caùch giöõa baèng beâ toâng coát theùp vaø 5 nuùt giao thoâng. Toång möùc ñaàu tö coâng trình laø 2,385 tyû ñoàng, do coâng ty TNHH B.O.T An Söông – An Laïc laøm chuû ñaàu tö. Caùc nhaø thaàu: Toång cty coâng trình Giao thoâng 6 (CIENCO 6), CIENCO 8 vaø Cty xaây döïng daàu khí (CONAC) ñaûm nhieäm thi coâng trong thôøi gian 24 thaùng (thaùng 4/2002 hoaøn taát coâng trình). Ngay sau leã khôûi coâng, caùc ñôn vò thi coâng ñaõ baét tay vaøo xaây döïng ngay hai chieác caàu Bình Phuù Taây vaø Bình Thuaän, treân toång soá 5 caàu treân tuyeán. Nhöõng “caùi nhaát” cuûa lòch söû Thaønh phoá  Ngoâi tröôøng coå nhaát laø tröôøng Leâ Quyù Ñoân ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1874, hoaøn taát naêm 1877 do ngöôøi Phaùp quaûn lyù. Luùc ñaàu tröôøng coù teân Colleøge Indigeøne (Trung hoïc baûn xöù), roài ñoåi thaønh Colleøge Chasseluop Laubat. Naêm 1954, tröôøng mang teân Jean Jacques Rousseau. Naêm 1967, tröôøng ñöôïc traû cho ngöôøi Vieät quaûn lyù mang teân Trung taâm giaùo duïc Leâ Quyù Ñoân. Töø naêm 1975 ñeán nay ñoåi teân laø tröôøng THPT Leâ Quyù Ñoân. Hôn moät theá kyû qua tröôøng vaãn giöõ ñöôïc kieán truùc ban ñaàu.  Nhaø maùy ñieän xöa nhaát: Nhaø maùy ñieän Chôï Quaùn xaây döïng naêm 1896, maùy phaùt ñieän chaïy baèng hôi nöôùc coù 5 loø hôi vôùi 150m2, cung caáp doøng ñieän 3 pha, coâng suaát chöa tôùi 120MW. Maùy phaùt ñieän chính coâng suaát 1000A/h. Hieän nay, nhaø maùy ñaõ ñöôïc trang bò hieän ñaïi vôùi 7 maùy phaùt ñieän, hoøa vôùi löôùi ñieän quoác gia cung öùng phaàn quan troïng cho löôùi ñieän thaønh phoá. Nhaø maùy toaï laïc taïi soá 8 Beán Haøm Töûø, Q.5.  Beänh vieän coå nhaát: Beänh vieän Chôï Quaùn xaây döïng naêm 1826 do moät soá nhaø haûo taâm ñoùng goùp, sau ñoù hieán cho nhaø nöôùc. Naêm 1954-1957 giao cho Quaân ñoäi goïi laø Vieän baøi lao Ngoâ Quyeàn. Naêm 1974, ñoåi thaønh Trung taâm Y teá Haøn Vieät coù 522 giöôøng. Thaùng 9/1975, mang teân Beänh vieän Chôï Quaùn. Ñeán ngaøy 5/9/1989 chuyeån thaønh Trung taâm Beänh Nhieät ñôùi. Hieän nay coù 610 CB- CNV vaø 550 giöôøng beänh.  Nhaø haùt coå nhaát: Nhaø haùt thaønh phoá do kieán truùc sö ngöôøi Phaùp xaây döïng hoaøn taát vaøo ngaøy 17/1/1900. Caùc phuø ñieâu beân trong ñöôïc moät hoïa só teân tuoåi ôû Phaùp veõ gioáng nhö maãu cuûa caùc nhaø haùt ôû Phaùp cuoái theá kyû XIX. Nhaø haùt laø nôi trình dieãn ca nhaïc kòch cho Phaùp kieàu xem. Naêm 1956, Nhaø haùt ñöôïc duøng laøm truï sôû Haï nghò vieän cheá ñoä cuõ; thaùng 5/1975 trôû thaønh Nhaø haùt thaønh phoá vôùi 750 choã ngoài. Kyû nieäm 300 naêm Saøi Goøn–TP.HCM toaøn boä phaàn kieán truùc beân ngoaøi Nhaø haùt ñöôïc phuïc cheá laïi nhö nguyeân maãu ban ñaàu.  Khaùch saïn coå nhaát: KS Continental toïa laïc taïi 132-134 Ñoàng Khôûi, xaây döïng naêm 1880 do KTS ngöôøi Phaùp thieát keá, teân KS coù ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu. Sau ngaøy giaûi phoùng mieàn Nam ñoåi 24
25. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” thaønh Haûi AÂu. Ñeán naêm 1989, KS ñöôïc naâng caáp, chænh trang vaø laáy laïi teân cuõ Continental coù dieän tích 3430m2, cao 3 taàng, nôi ñaây ñaõ töøng ñoùn tieáp caùc vò toång thoáng, thoáng ñoác, nhaø vaên, ngöôøi maãu noåi tieáng. Ngaøy nay, KS Continental laø moät trong nhöõng KS ñaït tieâu chuaån quoác teá goùp phaàn cho ngaønh du lòch TP.HCM ngaøy caøng phaùt trieån.  Nhaø thôø coå nhaát: Nhaø thôø Chôï Quaùn toïa laïc taïi soá 20 Traàn Bình Troïng, P.2, Q.5 xaây döïng töø naêm 1674 laø nhaø thôø coå nhaát taïi TP.HCM vaø coå nhaát ôû mieàn Nam. Ngoâi thaùnh ñöôøng naèm ôû vò trí trung taâm, coù kieán truùc kieåu phöông Taây, lôïp ngoùi ñoû, coù theå chöùa khoaûng 1000 ngöôøi. Ngoaøi vieäc sinh hoaït toân giaùo, Hoï ñaïo Chôï Quaùn tích cöïc tham gia coâng taùc xaõ hoäi giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo. Traûi qua hôn 3 theá kyû Nhaø thôø Chôï Quaùn ñaõ ñöôïc truøng tu nhieàu laàn. Hieän nay, nôi ñaây coù phoøng khaùm vaø phaùt thuoác töø thieän döôùi quyeàn quaûn lyù cuûa Hoäi Chöõ thaäp ñoû Quaän 5.  Ngoâi ñình coå nhaát: Moät trong nhöõng ngoâi ñình coå nhaát cuûa ñaát Gia Ñònh xöa vaø xöa nhaát Nam Boä laø ñình Thoâng Taây Hoäi, xaây döïng vaøo khoaûng naêm 1679, laø chöùng tích coøn nguyeân veïn nhaát cuûa thôøi kyø daân Nguõ Quaûng keùo vaøo khai khaån vuøng Goø ñaát coù nhieàu caây Vaép (töø ñoù trôû thaønh teân ñòa phöông laø Goø Vaáp). Ñình luùc ñaàu laø cuûa thoân Haïnh Thoâng–thoân khôûi nguyeân cuûa Goø Vaáp– sau ñoåi thaønh Thoâng Taây Hoäi (do söï saùp nhaäp cuûa thoân Haïnh Thoâng Taây (thoân Môùi) vaø thoân An Hoäi). Ñình Thoâng Taây Hoäi coù vò Thaønh Hoaøng raát ñoäc ñaùo. Hai vò thaàn thôø ôû ñình laø hai hoaøng töû con vua Lyù Thaùi Toå, do tranh ngoâi vôùi thaùi töû Vuõ Ñöùc neân bò ñaøy ñi khai hoang ôû vuøng cöïc Nam toå quoác vaø trôû thaønh “Thuûy toå khai hoang” trong lòch söû Vieät Nam; hai vò thaàn ñoù laø: Ñoâng Chinh Vöông vaø Duïc Thaùnh Vöông. Ngoâi ñình coøn giöõ ñöôïc khaù nguyeân veïn veà quy moâ vaø kieán truùc, keát caáu, vôùi nhöõng chaïm khaéc ñaëc tröng Nam boä. Ñình Thoâng Taây Hoäi thuoäc P.11, Goø Vaáp.  Nhaø vaên hoùa coå nhaát: Cung Vaên hoùa Lao Ñoäng. Naêm 1866, vôùi teân goïi Ceørcle Spertif Saigonnais ñöôïc xaây döïng laøm saân theå thao cuûa quan chöùc ngöôøi Phaùp vôùi nhöõng hoà bôi, saân quaàn vôït, phoøng ñaáu kieám vaø phoøng nhaûy ñaàm. Thôøi Myõ chieám ñoùng, saân chôi ñöôïc môû roäng hôn phuïc vuï cho caû giôùi quyù toäc. Thaùng 11/1975, UÛy ban Quaân quaûn Saøi Goøn–Gia Ñònh trao toaøn boä cô ngôi naøy cho Lieân ñoaøn Lao ñoäng Thaønh phoá ñeå caûi taïo xaây döïng thaønh nôi toå chöùc caùc hoaït ñoäng vaên hoùa theå thao vaø vui chôi giaûi trí cho coâng nhaân lao ñoäng, laáy teân laø Caâu laïc boä Lao Ñoäng, sau ñoåi thaønh Nhaø vaên hoùa Lao Ñoäng, vaø roài laø Cung Vaên hoùa Lao Ñoäng. Dieän tích 2,8ha, vôùi 132 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån, Cung Vaên hoùa LÑ laø NVH coå vaø lôùn nhaát cuûa TP.HCM.  Thaûo Caàm Vieân – Coâng vieân laâu ñôøi nhaát: Thaûo Caàm Vieân do ngöôøi Phaùp xaây döïng naêm 1864, nhaø thöïc vaät hoïc noåi tieáng ngöôøi Phaùp Louis Pierre laøm giaùm ñoác ñaàu tieân. Muïc ñích xaây döïng Thaûo Caàm Vieân ñeå öôm caây gioáng troàng doïc caùc ñaïi loä Saøi Goøn, ñoàng thôøi laø nôi nuoâi troàng nhöõng ñoäng thöïc vaät vuøng nhieät ñôùi maø caùc Thaûo Caàm Vieân cuûa Phaùp chöa coù. Naêm 1865, chính phuû Nhaät ñaõ hoã trôï khoaûng 900 gioáng caây quyù nhö: Chizgnamat, Goyamtz, Acamatz, Coramatz, Kayanoki, Kayamaki, Enoki, Maiki, Asoumaro, Sengni, Momi, Cashi, Kiaki, Inoki Ñoäng vaät cuûa Thaûo Caàm Vieân khaù phong phuù nhö: gaø loâi, seáu, cu gaùy, hoàng hoaøng, coâng, höu, nai, coïp, khæ, choàn höông, taéc keø, ruøa, coïp xaùm, ñoùm ñen, gaø loâi xanh, chim cuù lôïn Ñeán naêm 1989, Thaûo Caàm Vieân ñöôïc caûi taïo, môû roäng vaø nhaäp theâm nhieàu gioáng thuù môùi, troàng theâm caây quyù. Hieän nay, coù 600 ñaàu thuù thuoäc 120 loaøi, 1823 caây goã thuoäc 260 loaøi vaø nhieàu loaïi caây kieång quyù treân dieän tích 21.352m2. Naêm 1990, Thaûo Caàm Vieân laø thaønh vieân chính thöùc cuûa Hieäp hoäi caùc vöôøn thuù Ñoâng Nam AÙ. Thaûo Caàm Vieân ñaõ troøn 134 tuoåi, soá löôïng ñoäng thöïc vaät ngaøy caøng taêng, nôi ñaây ñaõ gaén boù vôùi töøng böôùc ñi leân cuûa thaønh phoá vaø laø moät trong nhöõng coâng vieân khoa hoïc lôùn nhaát Ñoâng Döông.  Ngoâi nhaø xöa nhaát: Ngoâi nhaø coù tuoåi thoï laâu ñôøi nhaát coøn hieän dieän taïi TP.HCM naèm trong khuoân vieân Toaø Toång Giaùm Muïc TP.HCM-180 Nguyeãn Ñình Chieåu, P.6, Q.3. Naêm 1790, Vua Gia Long cho caát ngoâi nhaø naøy ôû gaàn Raïch Thò Ngheø laøm nôi ôû cho Linh Muïc Baù Ña Loäc vaø laøm nôi daïy hoïc cho Hoaøng töû Caûnh. Ngoâi nhaø ñöôïc xaây döïng beân bôø soâng Thò Ngheø trong ñòa phaän Thaûo Caàm Vieân baây giôø. Naêm 1799, Baù Ña Loäc cheát, ngoâi nhaø ñöôïc giao cho linh muïc khaùc. Töø naêm 1811 ñeán naêm 1864 ngoâi nhaø bò ñoùng cöûa vì chính saùch caám ñaïo cuûa trieàu ñình Hueá. Sau khi vua Töï Ñöùc kyù hoøa öôùc vôùi Phaùp, ngoâi nhaø ñöôïc trao laïi cho Toøa Giaùm Muïc vaø ñöôïc di chuyeån veà vò trí ñöôøng Alexandre de Rhodes hieän nay. Sau ñoù naêm 1900 Toøa Giaùm Muïc ñöôïc xaây caát taïi 180 ñöôøng 25
26. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch” Richaud (nay laø ñöôøng Nguyeãn Ñình Chieåu) thì ngoâi nhaø goã laïi ñöôïc dôøi veà ñaây laøm nhaø thôø cuûa Toøa Giaùm Muïc. Ngoâi nhaø 3 gian 2 chaùi, lôïp ngoùi aâm döông, söôøn, coät baèng goã, khung cöûa vaø caùc khung thôø ñeàu ñöôïc chaïm troã coâng phu hình hoa, laù, chim thuù, hoa vaên. Trong caùc di vaät coøn laïi cuûa ngoâi nhaø coù moät di vaät coù giaù trò lòch söû lôùn, ñoù laø ñoâi lieãn goã coù taùm chöõ trieän khaûm xaø cöø laø taùm chöõ vua Gia Long ban taëng giaùm muïc Ñaù Ba Loäc, moät beân laø “Töù Kyø Thònh Hy”, moät beân laø “Thaàn Chi Caùch Tö”. Ngoâi nhaø ñöôïc tu söûa vaøo naêm 1980, caùch tu söûa coù tính chaát vaù víu, coát giöõ laïi nhöõng gì coù theå giöõ ñöôïc. Traûi qua hai theá kyû ngoâi nhaø khoâng giöõ ñöôïc nguyeân traïng nhöng ñaây laø moät di tích kieán truùc mang daáu aán lòch söû, toân giaùo vaø vaên hoùa ngheä thuaät. Ñaây laø moät taøi saûn coù giaù trò maø caùc baät tieàn nhaân ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta, khoâng chæ laø truyeàn thoáng- baûn saéc daân toäc maø coøn laø boä maët quaù khöù mang tính vaên hoùa kieán truùc, moät khía caïnh vaên minh taïi moät vuøng ñaát môùt moïc leân töø ñaàm laày, keânh raïch.  Ngoâi chuøa coå nhaát: Ngoâi chuøa coù caûnh trí ñeïp nhöng naèm ôû ñòa ñieåm khoâng tieän ñi laïi neân ñöôïc ít ngöôøi bieát ñeán laø chuøa Hueâ Nghieâm, toïa laïc ôû 20/8 Ñaëng Vaên Bi, Thuû Ñöùc. Chuøa ñöôïc thaønh laäp naêm 1721 do Toå Thieät Thuøy (Taùnh Töôøng) khai saùng. Teân chuøa laáy töø teân boä kinh Hoa Nghieâm. Ñaây laø chuøa coå xöa nhaát trong caùc chuøa ôû TP. HCM neân coøn goïi laø Hueâ Nghieâm Coå Töï. Nhöõng ngaøy ñaàu laø moät ngoâi chuøa nhoû ñöôïc xaây caát treân vuøng ñaát thaáp caùch ñòa theá chuøa hieän nay khoaûng 100m. Sau ñoù, Phaät töû Nguyeãn Thò Hieân phaùp danh Lieãu Ñaïo hieán ñaát ñeå xaây laïi ngoâi chuøa roäng raõi khang trang nhö hieän nay. Qua nhieàu laàn truøng tu vaøo caùc naêm 1960, 1969, 1990 maët tieàn chuøa ngaøy nay mang daùng veû kieán truùc cuûa chuøa hieän ñaïi nhöng caùc gian phía trong vaãn giöõ nguyeân kieán truùc coå truyeàn, maùi gian maët tieàn ñöôïc caáu truùc goàm 3 lôùp, nhoû daàn veà phía treân. Caùc ñöôøng gôø maùi chaïy daøi xuoáng cuoái ñaàu ñaêng ñeàu trang trí baèng hoa vaên hình caùnh sen ñoái xöùng, giöõa laø hình baùnh xe luaân phaùp, ñaët treân hoa sen. Maùi lôïp ngoùi oáng maøu ñoû, ñöôøng vieàn maùi ngoùi maøu xanh. Vöôøn chuøa coù nhieàu caây xanh boùng maùt, coù 9 ngoâi thaùp coå vôùi nhieàu kieåu daùng khaùc nhau nhö nhöõng caùnh sen vöôn leân. Nhöõng haøng coät goã trong chuøa ñöôïc khaéc noåi caùc caâu ñoái baèng chöõ Haùn maøu ñen keát hôïp vôùi vieäc chaïm khaéc moâ típ “long aån vaân” duøng trang trí. Chuøa Hueâ Nghieâm laø moät di tích Phaät giaùo quan troïng, laø nôi döøng chaân, soáng ñaïo vaø haønh ñaïo cuûa nhieàu vò danh taêng uyeân thaâm Phaät phaùp, coù ñaïo haïnh vaø coù ñaïo ñöùc. Chuøa cuõng laø baèng chöùng veà trình ñoä kieán truùc vaø phong tuïc taäp quaùn cuûa ngöôøi Vieät treân vuøng ñaát môùi khai phaù, môû ra neàn vaên minh treân vuøng ñaát hoang sô.  Ñöôøng saét ñaàu tieân ôû thaønh phoá: Tuyeán ñöôøng saét ñaàu tieân ôû nöôùc ta laø ñoaïn ñöøông saét Saøi Goøn–Myõ Tho daøi 71km, xaây döïng naêm 1881. Ga chính tröôùc chôï Beán Thaønh, vaên phoøng ñöôøng saét laø toøa nhaø 2 taàng chieám caû khu ñaát bao boïc bôûi 3 ñöôøng Haøm Nghi–Huyønh Thuùc Khaùng–Nam Kyø Khôûi Nghóa, nay laø Xí nghieäp Lieân hôïp ñöôùng saét khu vöïc 3. Xe löûa chaïy baèng maùy hôi nöôùc phaûi duøng than cuûi ñoát noài suùp-de neân xe chaïy khaù chaäm. Vì khoâng caïnh tranh noåi vôùi xe ñoø trong vieäc chuyeân chôû haøng hoùa vaø haønh khaùch, ñöôøng xe löûa Saøi Goøn–Myõ Tho ngöng hoaït ñoäng töø laâu. Sau naêm 1975, Ga xe löûa Saøi Goøn ñöôïc dôøi veà Ga Hoaø Höng. Treân neàn Ga Saøi Goøn cuõ ngaøy 8/8/1998, khôûi coâng xaây döïng Trung Taâm Vaên Hoaù Thöông Maïi Saøi Goøn.  Ngöôøi Vieât ñaàu tieân vieát söû Vieät Nam baèng tieáng Phaùp: OÂng Tröông Vónh Kyù (1837- 1898). Naêm 1859, Phaùo haïm Phaùp baén vaøo cöûa bieån Ñaø Naüng vaø thaønh cuõ Gia Ñònh, trieàu ñình nhaø Nguyeãn baét buoäc chaáp nhaän môû cöûa ñaát nöôùc cho tö baûn thöïc daân Phaùp xaâm nhaäp. Trong giai ñoaïn lòch söû môùi, ngöôøi Vieät Nam töøng böôùc tieáp xuùc vôùi ngoân ngöõ vaø vaên minh môùi. Tröông Vónh Kyù laø moät trong nhöõng ngöôøi sôùm tieáp xuùc vaø haáp thuï ngoân ngöõ vaên hoaù phöông Taây ñaõ trôû thaønh hoïc giaû coù nhieàu saùng taùc nhaát baèng caû tieáng Phaùp vaø tieáng Haùn–Vieät. OÂng laø ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân vieát söû Vieät Nam baèng tieáng Phaùp. Cuoán “Giaùo trình lòch söû An Nam” ñaõ ñöôïc xuaát baûn goàm hai taäp daøy 462 trang. Ñaây thöïc söï laø moät coâng trình baùc hoïc bieân soaïn coâng phu döôùi aùnh saùng cuûa moät phöông phaùp luaän khoa hoïc tieán boä so vôùi ñöông thôøi.  Tôø baùo baèng chöõ Quoác Ngöõ ñaàu tieân: Tôø “Gia Ñònh Baùo” laø tôø baùo chöõ Quoác ngöõ ñaàu tieân ôû nöôùc ta ra ñôøi thaùng 4/1865. Tôø baùo ñaêng nhöõng thoâng tin nghò ñònh cuûa nhaø nöôùc vaø nhöõng tin kinh teá xaõ hoäi, lôøi baøn veà thôøi cuoäc, luaân lyù, lòch söû. Baùo ra haèng thaùng. Sau 4 naêm phaùt haønh, chính quyeàn thuoäc ñòa cho pheùp baùo phaùt haønh haøng tuaàn baèng quyeát ñònh soá 51 ngaøy 18/3/1869. 26
27. Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät – Group “Hỗ trợ hướng dẫn viên du lịch”  Tôø baùo ñaàu tieân cuûa Phuï nöõ Vieät Nam: Ngaøy 1/2/1918 tôø baùo chuyeân veà Phuï nöõ ñaàu tieân ra ñôøi laø tôø “Nöõ Giôùi Chung” nhaèm naâng cao trí thöùc, khuyeán khích coâng noâng thöông, ñeà cao ngöôøi Phuï nöõ trong xaõ hoäi, chuù troïng ñeán vieäc daïy ñöùc haïnh, nöõ coâng, pheâ phaùn nhöõng raøng buoäc ñoái vôùi Phuï nöõ, ñaùnh ñoå meâ tính dò ñoan, ñoäng vieân Phuï nöõ quan taâm ñeán vieäc “Nöõ quyeàn”. Muoán coù vò trí ngang haøng vôùi nam giôùi ngoaøi vieäc teà gia noâi trôï phaûi am hieåu “tình trong theá ngoaøi”. Chuû buùt tôø baùo laø nöõ só Söông Nguyeät Aùnh, con gaùi nhaø thô yeâu nöôùc Nguyeãn Ñình Chieåu, voán coù loøng yeâu nöôùc, yeâu thöông ñoàng baøo nhö thaân phuï neân khi laøm baùo Baø coù yù muoán laøm dieãn ñaøn ñeå tænh thöùc loøng yeâu nöôùc trong daân chuùng. Tuy chæ toàn taïi ñöôïc hôn 6 thaùng nhöng “Nöõ Giôùi Chung” cuõng ñaõ gioùng leân moät hoài chuoâng nöõ quyeàn coøn vang maõi ñeán ngaøy nay.  Cuoán töø ñieån tieáng Vieät ñaàu tieân: “Ñaïi Nam Quoác Aâm Töï Vò” laø cuoán töø ñieån tieáng Vieät quoác ngöõ Latinh cuûa Huyønh Tònh Cuûa goàm hai taäp: Taäp I xuaát baûn naêm 1895, taäp II xuaát baûn 1896 taïi Saøi Goøn. Boä töø ñieån chöùa nhieàu töø ngöõ xöa, thaønh ngöõ, tuïc ngöõ, töø ngöõ veà thaûo moäc, caàm thuù cuûa Vieät Nam vaø cuûa mieàn Nam. Boä töø ñieån naøy trôû thaønh Töø ñieån Baùch khoa toaøn thö ñaàu tieân veà Nam Boä.  Ngöôøi kieán truùc sö Vieät Nam ñaàu tieân: OÂng Nguyeãn Tröôøng Toä (1828-1871) ngöôøi laøng Buøi Chu, huyeän Höng Nguyeân, tænh Ngheä An. Gia ñình oâng theo ñaïo Thieân Chuùa, oâng gioûi chöõ Nho, thoâng hieåu Nguõ Kinh Töù Thö, hoïc chöõ Quoác ngöõ vaø chöõ Phaùp vôùi caùc giaùo só. OÂng ñöôïc giaùm muïc Gauthier ñöa sang Paris naêm 1858. OÂng am hieåu chính trò, kinh teá, quaân söï, ngoaïi giao, phaùp luaät. Naêm 1861 oâng trôû veà nöôùc, taøu gheù Saøi Goøn thì nôi ñaây ñaõ ñoåi chuû, oâng buoäc phaûi laøm phieân dòch cho ngöôøi Phaùp. Trong luùc ôû Saøi Goøn, oâng ñaõ ñöùng ra xaây caát tu vieän doøng thaùnh Phao loâ (soá 4 Toân Ñöùc Thaéng). Ñaây laø coâng trình xaây döïng theo kieán truùc Chaâu AÂu do ngöôøi Vieät Nam thöïc hieän taïi Saøi Goøn. Coâng trình ñöôïc xaây döïng töø thaùng 9/1862 ñeán 18/7/1864 hoaøn thaønh goàm nhaø nguyeän vôùi ngoïn thaùp noåi baät treân cao xaây theo kieåu Goâtic, moät tu vieän, moät nhaø nuoâi treû moà coâi vaø moät thaùp chuoâng. Coâng trình xaây döïng naøy laø keát quaû nghieân cöùu kieán truùc chaâu AÂu cuûa Nguyeãn Tröôøng Toä khi oâng ôû Hoàng Koâng. Qua nhieàu laàn söûa chöõa truøng tu, ngaøy nay tu vieän thaùnh Phao Loâ vaãn giöõ ñöôïc ñöôøng neùt kieán truùc xöa, chöùng toû taøi naêng kieán truùc cuûa Nguyeãn Tröôøng Toä khoâng thua gì caùc kieán truùc sö ngöôøi Phaùp.  Ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân veõ baûn ñoà ñòa lyù vaø ñoà hoïa Saøi Goøn theo phöông phaùp phöông Taây: OÂng Traàn Vaên Hoïc, sinh quaùn ôû Bình Döông, gioûi Quoác ngöõ, Latinh vaø tieáng Taây Döông, ñöôïc giôùi thieäu laøm thoâng ngoân cho Nguyeãn AÙnh. OÂng phuï traùch vieäc dòch saùch kyõ thuaät phöông Taây, ñoàng thôøi kieâm vieäc cheá taïo hoûa xa, ñòa loâi vaø caùc loaïi binh khí. Naêm 1790, Nguyeãn Aùnh xaây thaønh Baùt Quaùi. Traàn Vaên Hoïc phuï traùch “phaùc hoïa ñöôøng xaù vaø phaân khu phoá phöôøng”. OÂng raát coù taøi veõ ñòa ñoà, hoïa ñoà vaø kyõ thuaät baûn ñoà nhö: tæ leä, traéc ñòa, vaø veõ gaàn nhö chính xaùc caùc thaønh trì vaø coâng trình. OÂng ñöôïc coi ngöôøi ñaàu tieân veõ baûn ñoà Saøi Goøn - Gia Ñònh theo phöông phaùp phöông Taây.  Toøa nhaø cao taàng nhaát TP.HCM vaø Vieät Nam: Toøa nhaø 37 Toân Ñöùc Thaéng, Q.1, TP. HCM. Goàm 34 taàng vaø moät taàng haàm. Nghóa Trang Lieät Só Thaønh Phoá Dieän tích 3ha, laø nôi yeân nghæ cuûa caùc chieán só hy sinh trong hai cuoäc tröôøng chinh choáng Phaùp vaø choáng Myõ, vaø treân chieán tröôøng Campuchia. Ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1984 ñeán thaùng 4/1987 thì hoaøn thaønh. Vôùi hình aûnh ngöôøi Meï Vieät Nam cao söøng söûng oâm troïn laáy gaàn 10.000 ñöùa con thaân yeâu ñaõ ngaõ xuoáng cho Toå quoác, Ñieâu khaéc gia Nguyeãn Haûi ñaõ göûi taëng cho ngöôøi daân TP.HCM naêng ñoäng nhöng haøo huøng.   ĐỒNG NAI Thuoäc mieàn Ñoâng Nam Boä. Tænh coù dieän tích 5864km2, daân soá 1.98.541 (1/4/1999) ngöôøi, thuû phuû laø thaønh phoá Bieân Hoøa. Bieân Hoøa naèm beân doøng soâng Ñoàng Nai, ñaát ñai thuoäc loaïi phuø sa coå do soâng Ñoàng Nai boài ñaép. Nhieät ñoä trung bình naêm laø 27oC. Caùc huyeän: Thoáng Nhaát, Ñònh Quaùn, Taân Phuù, Vónh Cöûu, Xuaân Loäc, Long Thaønh vaø Nhôn Traïch. Töø 1/10/2003, Long Khaùnh trôû thaønh thò xaõ. Teân goïi Ñoàng Nai xuaát phaùt do ñoïc traïi töø teân “Noâng Naïi Ñaïi Phoá”. Coù yù kieán khaùc cho raèng 27