The impact of china’s monetary policy on the asean economic

Nội dung text: The impact of china’s monetary policy on the asean economic

1. Journal of Finance – Marketing; Vol. 63, No. 3; 2021 ISSN: 1859-3690 DOI: ISSN: 1859-3690 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU TÀI CHÍNH - MARKETING Số 63 - Tháng 06 Năm 2021 Journal of Finance – Marketing JOURNAL OF FINANCE - MARKETING THE IMPACT OF CHINA’S MONETARY POLICY ON THE ASEAN ECONOMIC Tran Thi Kim Oanh1*, Vu Bao Tu Uyên1 & Nguyen Binh Minh2 1University of Finance – Marketing 2Finance Department of Long An Province ARTICLE INFO ABSTRACT DOI: The paper examines the impact of China’s monetary policy on Southeast 10.52932/jfm.vi63.161 Asian economies from 2000 to 2019, using the Bayes method to estimate the self-regression vector model (Bayesian vector autoregression – BVAR). Received: The research results provide evidence that countries are differently January 5, 2021 affected by China’s monetary policy for their own unique economic Accepted: characteristics. Particularly, economic growth of countries with floating March 1, 2021 exchange rate regimes, and high capital flow as well as great degree of trade Published: openness fluctuates in the same direction and tends to sensitively reacts to June 25, 2021 China’s monetary policy shocks compared to that of countries with fixed exchange rate, low capital and trade openness. Additionally, depending on the characteristics of each group of countries, China’s monetary policy positively or inversely affects interest rates or inflation of Southeast Asian Keywords: countries in which Vietnam’s economic growth reacts slowly, but its Monetary policy, inflation and interest rates tend to be more dependent and sensitive to BVAR, China, China’s monetary policy rather than others of the same Southeast Asian ASEAN. group. *Corresponding author: Email: kimoanh@ufm.edu.vn 26
2. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 ISSN: 1859-3690 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU TÀI CHÍNH - MARKETING Số 63 - Tháng 06 Năm 2021 Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing JOURNAL OF FINANCE - MARKETING TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TRUNG QUỐC ĐẾN KINH TẾ CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á Trần Thị Kim Oanh1*, Vũ Bảo Tú Uyên1 & Nguyễn Bình Minh2 1Trường Đại học Tài chính – Marketing 2Sở Tài chính Long An THÔNG TIN TÓM TẮT DOI: Bài viết nghiên cứu tác động của chính sách tiền tệ Trung Quốc đến kinh tế 10.52932/jfm.vi63.161 các nước Đông Nam Á, giai đoạn từ năm 2000 – 2019. Nghiên cứu sử dụng phương pháp Bayes để ước tính mô hình vectơ tự hồi quy (Bayesian vector Ngày nhận: autoregression – BVAR). Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng cho 05/01/2021 rằng mỗi quốc gia có những đặc điểm kinh tế khác nhau mà chịu tác động từ chính sách tiền tệ của Trung Quốc cũng khác nhau. Cụ thể, tại các nước Ngày nhận lại: có chế độ tỷ giá thả nổi, độ mở thương mại cao và độ mở nguồn vốn cao 01/03/2021 thì tăng trưởng kinh tế biến động cùng chiều và khá nhạy cảm trước các cú Ngày đăng: sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc hơn so với các nhóm nước có chế độ tỷ 25/06/2021 giá cố định, độ mở thương mại thấp và độ mở nguồn vốn thấp. Ngoài ra, tùy theo đặc điểm của từng nhóm nước mà chính sách tiền tệ Trung Quốc Từ khóa: tác động cùng chiều hay ngược chiều với lãi suất cũng như lạm phát của Chính sách tiền tệ, các nước Đông Nam Á. Còn đối với Việt Nam, tăng trưởng kinh tế lại phản BVAR, Trung Quốc, ứng chậm nhưng lạm phát và lãi suất thì nhạy cảm và phụ thuộc vào chính ASEAN. sách tiền tệ của Trung Quốc hơn so với các nước Đông Nam Á cùng nhóm. 1. Giới thiệu hóa về mặt kinh tế, toàn cầu hóa về mặt công Trong ba thập kỷ vừa qua, mức đô toàn nghệ, toàn cầu hóa trong lĩnh vực văn hóa xã cầu hóa của nền kinh tế thế giới ngày càng hôi và đặc biệt là toàn cầu hóa về tài chính. trở nên sâu rông. Quá trình toàn cầu hóa diễn Sự phát triển và tự do hóa của thi trương tài ra trên nhiều lĩnh vực khác nhau: toàn cầu chính trong nhưng năm 80 đã dẫn đến sự hôi nhập tài chính ngày càng cao và tạo nên nhưng dòng chu chuyển vốn quốc tế không lồ. Môt biểu hiện quan trọng của hôi nhập *Tác giả liên hệ: quốc tế là sự liên kết chặt chẽ giữa các biến Email: kimoanh@ufm.edu.vn số kinh tế như lạm phat, lãi suất, tỷ giá, tăng 27
3. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 trưởng GDP, giá tài sản ở môt số quốc gia. trong nước trở nên kém/hấp dẫn hơn so với Điều này có thể đươc giải thích thông qua nền kinh tế nước ngoài, gây tổn thất nghiêm hiệu ứng lan tỏa, “lây nhiễm” trong nhưng giai trọng đến xuất khẩu (Kozluk & Mehrotra, đoạn nhạy cảm như sự thay đổi chính sách 2009; Ammer và cộng sự, 2016). Tuy nhiên, tiền tệ hoặc trong thơi kỳ khủng hoảng. Cụ mỗi quốc gia có những đặc điểm khác nhau thể, cuôc khủng hoảng tài chính năm 2008, và tùy thuộc vào mức độ phụ thuộc hay liên bắt nguồn từ nhưng khoản cho vay thế chấp kết lẫn nhau mà chịu sự tác động hoặc chiều hướng cũng khác nhau. Do đó, để làm rõ hơn dưới chuân cùng với chính sách nới lỏng tiền tác động của chính sách tiền tệ Trung Quốc tệ của Cuc Dự trư Liên bang My (FED) trong (đại diện bởi lãi suất) đến kinh tế các quốc giai đoạn 2001 – 2006, cuôc khủng hoảng gia, đặc biệt các quốc gia thuộc khu vực Đông trong hệ thống ngân hàng My đã lây lan trên Nam Á. Ngoài ra, để cung cấp bằng chứng quy mô toàn thế giới. Covid 19, khởi nguồn cho rằng sự tác động của chính sách tiền tệ từ Vũ Hán (Trung Quốc) vào cuối năm 2019, Trung Quốc đến các quốc gia có đặc điểm đến nay, đại dịch Covid-19 đã bùng phát ở khác nhau thì chịu sự tác động khác nhau. 215 quốc gia, gây ảnh hưởng toàn diện, kinh Nghiên cứu đã tiến hành phân tích tác động tế toàn cầu rơi vào suy thoái nghiêm trọng. này dựa trên các đặc điểm của những quốc gia Cho đến nay ngoài Mỹ ra thì thế giới cũng như chế độ tỷ giá, độ mở thương mại và độ không thể phủ nhận Trung Quốc là một trong mở nguồn vốn. những nền kinh tế hàng đầu trên thế giới và có sức ảnh hưởng lớn đến khu vực và thế giới. 2. Cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu liên quan Do đó, chính sách tiền tệ, chính sách kinh tế 2.1. Cơ sở lý thuyết về tác động của chính vĩ mô của quốc gia này sẽ có tác động đáng sách tiền tệ đến kinh tế các nước kể đến các nước trên thế giới và khu vực, đặc biệt là các nước thuộc khu vực Đông Nam Á. Bên cạnh những lợi ích mang lại của vấn Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của bài viết đề toàn cầu hóa như sự tự do luân chuyển là phân tích tác động của chính sách tiền tệ của hàng hóa, dịch vụ, nguồn vốn, hàng rào Trung Quốc đến kinh tế các nước Đông Nam thuế quan dần được dỡ bỏ, thì liên kết quốc Á. Theo thống kê chưa đầy đủ của nhóm tác tế cũng làm tăng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa giả thì số lượng công trình có liên quan chưa các quốc gia, và là kênh lan truyền hữu hiệu nhiều và hầu hết chủ yếu tập trung qua kênh những cú sốc chính sách tiền tệ lan tỏa ra các truyền dẫn tỷ giá (Mackowiak, 2007; Bouakez nước khác trên phạm vi toàn cầu. Đối với & Normandin, 2010). Gần đây, một số nghiên những quốc gia lớn có vị thế quan trọng trong cứu chỉ ra rằng ngoài tỷ giá thì chính sách tiền thương mại quốc tế, có nhiều hoạt động đầu tệ Trung Quốc còn tác động đến kinh tế các tư trực tiếp nước ngoài và thị trường tài chính nước thông qua hai kênh truyền dẫn khác là phát triển như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật độ mở thương mại và độ mở về vốn (Forbes Bản, thì các chính sách tiền tệ được thực & Chinn, 2004; Fidrmuc & Korhonen, 2010; hiện bởi những quốc gia này cũng có tác động Bi & Anwar, 2017). Thật vậy, đối với các nước đáng kể đến kinh tế các quốc gia khác trên có nền kinh tế quan hệ chặt chẽ với nhau thì thế giới. Thật vậy, nghiên cứu của Georgiadis khi xảy ra các cú sốc từ chính sách tiền tệ của (2016) nhận thấy rằng tác động của chính nước này thông qua kênh thương mại có thể sách tiền tệ Mỹ lên những nền kinh tế khác lan tỏa đến các nước khác dẫn đến việc tăng/ còn lớn hơn tác động lên chính nền kinh tế giảm tổng sản lượng hoặc giá cả hàng hóa nước Mỹ. 28
4. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 Về cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ của qua kênh tổng cầu, tác động kích thích chi một quốc gia đến kinh tế các quốc gia khác, tiêu đã truyền dẫn sang các nước đối tác giúp Ammer và cộng sự (2016) phân tích chủ yếu tăng GDP của các nước này. thông qua ba kênh chính là kênh tỷ giá, kênh Đối với kênh truyền dẫn tài chính thì việc tổng cầu và kênh tài chính. thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng sẽ làm Đối với kênh tỷ giá, cơ chế truyền tải tác tăng giá tài sản và làm giảm lợi tức nắm giữ tài động chính sách tiền tệ của kênh tỷ giá đã sản của quốc gia đó. Điều này khiến các nhà được giải thích ở mô hình cân bằng bên trong đầu tư đánh giá lại danh mục của mình và và bên ngoài (mô hình IS-LM-BP) được phát chuyển dòng vốn của họ đến những quốc gia triển bởi Mundell (1963) và Fleming (1962) khác có mức lợi tức cao hơn. Những quốc gia và mô hình tiền tệ của tỷ giá (Dornbusch, có mức lợi tức cao hơn sẽ đón nhận các dòng 1976). Qua đó, khi một quốc gia thực hiện vốn đầu tư nước ngoài, từ đó, nâng cao công chính sách tiền tệ mở rộng để thúc đẩy nền nghệ khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng, kinh tế sẽ làm cho cung tiền của nền kinh tế đa dạng hóa, chuyên môn hóa sản phẩm dịch tăng lên và do đó làm mặt bằng lãi suất của vụ, chỉ số sản xuất tăng, đáp ứng được các quốc gia đó giảm và trở nên thấp hơn một nhu cầu thị trường và kích thích tiêu dùng cách tương đối so với lãi suất ở những quốc tại quốc gia tiếp nhận nguồn vốn (Ammer và gia khác. Việc giảm lãi suất cũng dẫn đến việc cộng sự, 2016). giảm giá đồng nội tệ, khuyến khích chi tiêu, Việc thực hiện chính sách tiền tệ của một đầu tư vào sản xuất kinh doanh và làm tăng nước có thể tác động tích cực (tác động kích xuất khẩu ròng của nền kinh tế, thúc đẩy cán thích chi tiêu) hoặc tiêu cực (tác động chuyển cân thương mại và GDP của một quốc gia. dịch chi tiêu) đến tăng trưởng kinh tế của các Tuy nhiên, việc tăng xuất khẩu ròng của quốc nước đối tác và kết quả sự tác động này sẽ phụ gia này đồng thời cũng làm suy yếu cán cân thuộc vào mức độ phụ thuộc lẫn nhau về độ thương mại và GDP của các nước đối tác. Do mở thương mại và độ mở nguồn vốn cũng vậy, tác động này được gọi là tác động dịch như chính sách tiền tệ mà các quốc gia đang chuyển chi tiêu. Tác động dịch chuyển chi theo đuổi. tiêu được coi là một đặc tính nổi bật của mô hình Mundell-Fleming về sự tương tác chính 2.2. Các nghiên cứu liên quan sách tiền tệ giữa các quốc gia, và thông qua Mackowiak (2007), nghiên cứu mức độ tác động này đã cho thấy một chính sách tiền biến động của các biến vĩ mô tại các thị trường tệ mở rộng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các mới nổi (bao gồm, 8 nước mới nổi bao gồm nước đối tác. Hồng Kông, Hàn Quốc, Malaysia, Phillipines, Đối với kênh truyền dẫn tổng cầu thì việc Singapore, Thái Lan và các nước châu Mỹ thực hiện chính sách tiền tệ mở rộng của một Latin) trước các cú sốc ngoại sinh và cú sốc quốc gia sẽ làm tăng nhu cầu chi tiêu và đầu chính sách tiền tệ Mỹ, giai đoạn 1986 – 2000. tư trong nước. Điều này cũng làm tăng nhu Bằng phương pháp SVAR, kết quả của nghiên cầu chi tiêu cho hàng hóa, dịch vụ và đầu tư cứu cho thấy rằng các cú sốc ngoại sinh có vai ở nước ngoài, gián tiếp làm tăng nhập khẩu trò quan trọng trong việc giải thích sự biến trong nước và tăng xuất khẩu của nước đối động của các biến số kinh tế vĩ mô tại các thị tác. Do đó, kênh tổng cầu giúp làm tăng GDP trường mới nổi và đóng góp hơn một nửa vào của các nước đối tác hay nói cách khác, thông sự thay đổi của tỷ giá và mức giá, còn lại là 29
5. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 đóng góp vào một phần từ sự thay đổi của các quốc gia Đông Nam Á, mà cụ thể là tập đầu ra thực và sự thay đổi của lãi suất ngắn trung vào những ảnh hưởng từ chính sách hạn. Còn đối với các cú sốc tiền tệ của Mỹ, tiền tệ Trung Quốc và tác động của nó lên thị những cú sốc này không có vai trò quan trọng trường vốn của khu vực này. Bài nghiên cứu đối với các thị trường mới nổi như các cú sốc nhận thấy rằng việc mở rộng cung tiền của ngoại sinh. Tuy nhiên, tác động lan tỏa của Trung Quốc mặc dù ở quy mô nhỏ và ngắn chính sách tiền tệ Mỹ đến các nước mới nổi là hạn nhưng có tác động đáng kể đến thị trường đáng kể và chiếm phần lớn hơn trong sự thay chứng khoán của nhiều quốc gia Đông Nam Á. đổi của mức giá và đầu ra thực. Bài nghiên Bi và Anwar (2017), nghiên cứu những cứu cung cấp thông tin cho việc thiết lập các cú sốc chính sách tiền tệ của Mỹ ảnh hưởng chính sách giúp nền kinh tế bền vững trước đến Trung Quốc, trong giai đoạn Quý 2/1979 những biến động bên ngoài. đến Quý 2/2011 cho 33 quốc gia. Nghiên cứu Koźluk và Mehrotra (2009) nghiên cứu tác sử dụng phương pháp hồi quy tự động vectơ động của chính sách tiền tệ Trung Quốc đến toàn cầu (GVAR), kết quả cho thấy rằng một các nước đối tác thương mại chính ở Đông cú sốc tăng cung tiền của Mỹ có tác động làm Nam Á bằng mô hình SVAR, bao gồm Hồng tăng tỷ lệ lạm phát của Trung Quốc nhưng Kông, Hàn Quốc, Malaysia, Philippines, sau một thời gian hiệu ứng này hoàn toàn Singapore và Đài Loan. Kết quả nghiên cứu biến mất. Cú sốc này trong ngắn hạn cũng chỉ ra rằng việc mở rộng chính sách tiền tệ làm lãi suất của Trung Quốc và đồng tiền của Trung Quốc dẫn đến việc tăng GDP thực Trung Quốc tăng giá so với đồng đô la Mỹ. trong ngắn hạn và chỉ số giá trong dài hạn, tăng Mặc khác, nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng mạnh nhất là ở Hồng Kông và Philippines. khi lãi suất ngắn hạn của Mỹ tăng làm tăng Kết quả này phù hợp với lý thuyết cân bằng lãi suất ngắn hạn của Trung Quốc nhưng sản tổng thể, lý thuyết này chỉ ra rằng chính sách lượng thực tăng và tỷ lệ lạm phát giảm và tiền tệ mở rộng của một quốc gia có tác động đồng tiền Trung Quốc tăng giá. tích cực lên nền kinh tế của quốc gia khác. Georgiadis (2016) đã phân tích sự lan tỏa Bouakez và Normandin (2010) nghiên cứu từ chính sách tiền tệ Mỹ lên 61 nền kinh tế ảnh hưởng của cú sốc nới lỏng tiền tệ của My trong giai đoạn từ Quý 1/1999 đến Quý đến tỷ gia song phương giưa My và cac nước 4/2009. Sử dụng mô hình VAR toàn cầu G7. Bài nghiên cứu sử dung mô hình SVAR (GVAR), kết quả nghiên cứu cho thấy chính cho các biến kinh tế vĩ mô giai đoạn 1982 – sách tiền tệ Mỹ đã có những tác động đáng 2004, bao gồm chỉ số sản xuất công nghiệp của kể đến các nền kinh tế khác. Những tác động My, chỉ số giá tiêu dùng của My, dự trư trong này có ảnh hưởng đến các nền kinh tế khác hệ thống ngân hàng, lãi suất liên bang của FED, lớn hơn so với nền kinh tế của Mỹ. Ngoài ra, Georgiadis (2016) cũng nhận ra mức độ tác và tỷ gia danh nghĩa song phương. Kết quả cho động của chính sách tiền tệ Mỹ lên mỗi quốc thấy tỷ gia danh nghĩa tại các nước G7 ban đầu gia không giống nhau mà phụ thuộc vào sự giảm nhưng trong dài hạn lại tăng. Theo kết khác biệt về độ mở tài chính, chế độ tỷ giá, sự quả phân rã phương sai thì cú sốc chính sách phát triển của thị trường tài chính. Cũng theo tiền tệ Mỹ có vai trò quan trọng nhất đối với sự tác giả cho rằng những nước có thị trường tài biến đông của tỷ giá hối đoai. chính phát triển, hội nhập thương mại và tự Johansson (2012) sử dụng mô hình SVAR do hóa tỷ giá có thể làm giảm sự ảnh hưởng để làm sáng tỏ vị trí của Trung Quốc đối với của chính sách tiền tệ Mỹ. 30
6. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 Omid và cộng sự (2017), nghiên cứu sự các cú sốc vĩ mô lên cán cân thương mại khu phụ thuộc lẫn nhau giữa các nước Đông Á vực ASEAN-6. Nghiên cứu sử dụng mô hình và cơ chế lan truyền của các cú sốc quốc tế vectơ tự hồi quy toàn cầu (GVAR) cho 35 quốc giữa các nước Đông Á. Mô hình Vector tự gia nhằm phân tích các cú sốc vĩ mô xuất phát động toàn cầu (GVAR) của các các biến vĩ từ các đối tác thương mại chính (gồm: Trung mô của các nước Đông Á như sản lượng thực, Quốc, Mỹ và Nhật Bản) tác động thế nào đến lạm phát, giá cổ phiếu, trao đổi lãi suất và lãi cán cân thương mại khu vực ASEAN-6. Kết suất ngắn hạn, giai đoạn Quý 2/1979 đến Quý quả thực nghiệm xác nhận vai trò của cú sốc 1/2013. Kết quả cho thấy rằng các nước có GDP thực của Mỹ là yếu tố quyết định quan sự phụ thuộc lẫn nhau mạnh thông qua thị trọng đến cán cân thương mại khu vực. Ngoài trường vốn, sản lượng thực và tỷ giá hối đoái. ra, tác giả còn phát hiện rằng trong dài hạn, sự Cụ thể, nghiên cứu cho thấy cú sốc tăng sản giảm giá đồng Nhân dân tệ dẫn đến sự thặng lượng thực của Trung Quốc có tác động lan truyền mạnh mẽ nhất đến các nước Đông Á. dư đáng kể cán cân thương mại của Trung Qua đó, hàm ý rằng khả năng đồng bộ hóa Quốc và Việt Nam trong khi cán cân Mỹ có xu chu kỳ kinh doanh trong khu vực cao cũng hướng xấu đi. Tiên và cộng sự (2021), nghiên như cung cấp bằng chứng cho rằng Trung cứu truyền dẫn chính sách tiền tệ (CSTT) đến Quốc có một sự thống trị cao trong lĩnh vực tăng trưởng kinh tế thông qua sử dụng mô thực của khu vực Đông Á. Trong khi đó các hình SVAR, số liệu phân tích được lấy theo nước Đông Á lại chịu sự tác động mạnh nhất quý từ Quý 1/2000 đến Quý 4/2016. Kết quả trước các cú sốc về thị trường vốn của Mỹ. nghiên cứu cho thấy kênh lãi suất là kênh chủ Điều này hàm ý rằng, Mỹ chiếm vị trí thống đạo, tác động mạnh đến tăng trưởng kinh tế. trị trên thị trường vốn tại Đông Á cũng như Trong bối cảnh hiện nay Trung Quốc được có tầm quan trọng chiến lược trong nền kinh xem là một cường quốc mạnh và ảnh hưởng tế toàn cầu. Mặt khác, nghiên cứu cũng chỉ ra khá lớn đến nền kinh tế Việt Nam nói riêng rằng đối với tỷ giá hối đoái thì sự lan truyền và Đông Nam Á nói chung. Tuy nhiên, chủ đề sốc trong nội bộ là cao nhất. nghiên cứu này còn khá mới mẻ và hạn chế Pham và Nguyen (2019) đã sử dụng các về số lượng nghiên cứu. Qua đó có thể thấy mô hình BVAR dựa trên việc phân loại các việc nghiên cứu tác động của chính sách tiền quốc gia theo sự phát triển quốc gia, chế độ tệ Trung Quốc đến kinh tế các nước Đông tỷ giá, độ mở thương mại và độ mở dòng vốn Nam Á, trong đó có Việt Nam là một khoảng để phân tích mức độ phản ứng của các quốc trống nghiên cứu về lý luận cũng như thực gia châu Á trước tác động của chính sách tiền tiễn. Trên cơ sở kế thừa từ các nghiên cứu của tệ Mỹ. Kết quả của nghiên cứu cho thấy rằng Mackowiak (2007), Georgiadis (2016), Pham những quốc gia đang phát triển, áp dụng chế và Nguyen (2019), Tiên và cộng sự (2021), độ tỷ giá cố định và có độ mở tài chính lớn sẽ nhóm tác giả nghiên cứu tác động của chính phản ứng mạnh hơn các quốc gia có đặc điểm sách tiền tệ Trung Quốc đến kinh tế các nước Đông Nam Á bằng việc sử dụng mô hình ngược lại. BVAR dựa trên việc phân loại các quốc gia Còn tại Việt Nam số lượng công trình về theo chế độ tỷ giá, độ mở thương mại và độ chủ đề này khá hạn chế, nổi bật nhất là nghiên mở dòng vốn để phân tích mức độ phản ứng cứu của Huỳnh Thái Huy và Nguyễn Khắc của các quốc gia châu Á trước tác động của Quốc Bảo (2018), nghiên cứu tác động của chính sách tiền tệ Trung Quốc. 31
7. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 3. Phương pháp nghiên cứu được mô tả bởi hệ thống các phương trình sai Mô hình tự hồi quy VAR là một trong phân bậc p – mô hình VAR(p), như sau: những công cụ hữu hiệu được sử dụng trong Yt = A1Yt-1 + A2Yt-2 + + ApYt-p nghiên cứu kinh tế vĩ mô, là một phép đo (1) + BXt + μ + εt tiêu chuẩn cho việc phân tích và dự báo các Trong đó: vấn đề về kinh tế. Mô hình tự hồi quy BVAR cùng với mô hình VAR toàn cầu (Global Yt là (n x 1) vector của các biến nội sinh; vector autoregression – GVAR) và mô hình Xt là (n x 1) vector của các biến ngoại sinh; VAR tăng cường yếu tố (Factor-augmented μ là (n x 1) vector của các hệ số không đổi; vector autoregressive – FAVAR) là ba tiếp ε là (n x 1) vector phân phối lỗi độc lập, cận được sử dụng phổ biến để giải quyết các t chính xác thỏa mãn E(εt) = 0, vấn đề đa chiều (Chudik & Pesaran, 2016). và E(ε – ε’ ) = Σ; Mặc dù BVAR được sử dụng khá phổ biến t’ t A (i = 1, 2, , p) là ma trận hệ số (n x n) của cho những mô hình có biến nhỏ nhưng cách i các biến nội sinh và B là vecto của các biến tiếp cận này đã được chứng minh là phù hợp ngoại sinh. với những mô hình động lớn của Giacomini và White (2006). Mô hình nghiên cứu tác động của chính sách tiền tệ Trung Quốc đến kinh tế các Cơ sở lý luận đằng sau cách tiếp cận này là nước Đông Nam Á được xây dựng trên cơ việc sử dụng các thông tin tiền nhiệm để giới sở kế thừa từ các nghiên cứu Mackowiak hạn mô hình giúp làm giảm sự không chắc (2007), Georgiadis (2016), Rey (2016), Pham chắn và cải thiện độ chính xác của dự báo. và Nguyen (2019), Tiên và cộng sự (2021), Bên cạnh đó, Litterman (1980) cũng cho thấy Thuận và cộng sự (2020). Do đó, các biến của rằng việc áp dụng tiếp cận Bayesian trong ước mỗi nhóm nước bao gồm: tăng trưởng kinh lượng VAR là cách để tránh vấn đề “quá khớp” tế thực (y), tỷ lệ lạm phát (dp) và lãi suất (r) mà không cần áp đặt các giới hạn hoàn toàn đại diện cho quan điểm về chính sách tiền tệ. bằng 0 trên mỗi hệ số. Nếu như các nguồn china china china Vector Yt bao gồm: Yt = [y t, dp t, r t, thông tin là khác nhau, mức độ không chắc a1 a1 a1 a2 a2 a2 y t, dp t, r t, y t, dp t, r t]. Bài viết phân tích chắn sẽ được thể hiện thông qua phân phối tác động của chính sách tiền tệ Trung Quốc, tiền nghiệm, và sẽ được thay thế bởi thông đại diện bởi lãi suất (rchina) của Trung Quốc tin chứa trong dữ liệu. Canova (1995) cũng đến tăng trưởng kinh tế (ya1 và ya2), lãi suất (ra1 cho rằng miễn là thông tin tiền nghiệm không và ra2) và tỷ lệ lạm phát (dpa1 và dpa2) của hai quá mơ hồ thì nó sẽ được thay thế bằng các nhóm nước Đông Nam Á. Từ đó, nhóm tác tín hiệu không bị nhiễu có trong mẫu dữ liệu, giả kiểm định sự khác nhau về mức độ ảnh từ đó làm giảm khả năng “quá khớp”. Ngoài hưởng giữa hai nhóm nước đã được phân loại ra, phân phối tiền nghiệm còn liên quan mật theo những đặc điểm về chế độ tỷ giá (chế độ thiết tới phân phối hậu nghiệm do phân phối tỷ giá thả nổi và chế độ tỷ giá cố định), độ mở hậu nghiệm là sự kết hợp giữa tiền nghiệm thương mại (độ mở thương mại thấp và độ và hàm hợp lý. Do đó, việc lựa chọn thông mở thương mại cao) và độ mở vốn (độ mở tin tiền nghiệm được cho là phần quan trọng vốn thấp và độ mở vốn cao), do đó cần có ba trong tiếp cận BVAR. mô hình BVAR để đo lường. Cho Yt là vector ngẫu nhiên n × 1 lấy các Bên cạnh đó, thông qua việc đưa ra các xác giá trị tại Rn. Khai triển Yt, các biến nội sinh nhận tiền nghiệm trên mỗi tham số, mô hình 32
8. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 theo cách tiếp cận Bayesian được sử dụng để Tại đó f(i,j) = 1 nếu i = j và f(i,j) = wij nếu giải quyết các vấn đề về chiều. Tiền nghiệm i ≠ j. Siêu tham số γ đại diện cho độ chặt được sử dụng phổ biến trong mô hình BVAR chung của tiền nghiệm. Siêu tham số kiểm là tiền nghiệm Minnesota được đưa ra bởi soát các hệ số được phân phối xung quanh Litterman (1984). Tiền nghiệm được xây giá trị không chặt chẽ bao nhiêu nếu biến dựng như là một bước nhảy ngẫu nhiên để tương ứng được cho là không có tác động giới hạn các phần tử đường chéo của A1 tiến lên biến phụ thuộc. Nếu siêu tham số γ = 0, về giá trị một và các hệ số còn lại trong A1, , hậu nghiệm sẽ phụ thuộc chủ yếu vào tiền Ap tiến về giá trị không, như sau: nghiệm và dữ liệu không ảnh hưởng đến các ước lượng. Ngược lại, nếu siêu tham số tiến Y = μ + Y + ε (2) n,t n n,t−1 n,t về vô cùng, hậu nghiệm sẽ bị ảnh hưởng bởi Các hệ số trong A1, , Ap được cho là phân thông tin dữ liệu hơn là thông tin tiền nghiệm. phối chuẩn độc lập của tiền nghiệm. Tiền Banbura và cộng sự (2010) cho rằng việc lựa nghiệm cho các biến xác định là không có chọn siêu tham số liên quan đến kích cỡ của thông tin. Tiền nghiệm cho độ trễ của các hệ thống. Nếu số lượng biến tăng lên, tham số biến nội sinh là độc lập và được phân phối cần được giới hạn để tránh trường hợp “quá chuẩn. Giá trị trung bình của phân phối của khớp”. Do đó, theo như Utlot và Roye (2010), tiền nghiệm được cho là có tính chất giống tiền nghiệm cho kích cỡ cho mô hình này như tiền nghiệm được đưa ra bởi Doan và sẽ được chọn với độ chặt chung của γ = 0.1. cộng sự (1984) và được cho bằng không. Độ chặt của độ trễ l được xác định bởi hàm Ngoài ra, theo Utlaut và Roye (2010) giá trị g(l). Độ chặt xung quanh giá trị trung bình trung bình của tiền nghiệm cho độ trễ đầu của tiền nghiệm sẽ tăng khi độ dài của độ trễ tiên được cho bằng 0.9. Đối với tiền nghiệm tăng, điều này được thu thập bằng cách thiết của phương sai, theo Litterman (1984), sai số lập phân rã điều hòa g(l), với g(l)=l-d. Theo chuẩn về ước lượng hệ số của độ trễ l của biến Caraiani (2010), tham số phân rã d được thiết j trong phương trình i được thể hiện như sau: lập bằng 1. Hàm f(I,j) quyết định độ chặt của tiền nghiệm của biến j tương ứng với biến i [γg(l)f(i, j)]S S(i, j, l) = j (3) trong phương trình của biến i. Sj Bảng 1. Bảng mô tả tên biến và cách đo lường Trung Nhóm Nguồn Mã biến Tên biến Đo lường Nghiên cứu Quốc nước dữ liệu y ychina ya1, ya2 Tốc độ Mackowiak (2007), IFS, IMF GDPt – GDP(t – 1) tăng trưởng Georgiadis (2016), GDP kinh tế thực (t – 1) và Pham & Nguyen dp dpchina dpa1, dpa2 Tỷ lệ (2019) IFS, IMF CPIt – CPI(t – 1) lạm phát CPI(t – 1) r rchina ra1, ra2 Lãi suất thực IFS, IMF ngắn hạn 33
9. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 Mỗi biến tương ứng với mỗi nhóm quốc là về chế độ tỷ giá (chế độ tỷ giá thả nổi và gia Đông Nam Á sẽ được tính tỷ trọng trung chế độ tỷ giá cố định), độ mở thương mại (độ bình dựa trên tỷ trọng thương mại trung bình mở thương mại thấp và độ mở thương mại của mỗi quốc gia với Trung Quốc trong cùng cao) và độ mở vốn (độ mở vốn thấp và độ mở giai đoạn nghiên cứu (Bảng 2). Tỷ lệ thương vốn cao). Đối với chế độ tỷ giá dựa trên Báo mại được dùng để cho thấy sự lưu thông qua cáo thường niên về các thỏa thuận trao đổi lại giữa các quốc gia, do đó trong trường hợp (AREAR) của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) nếu có một sự thay đổi nào đó ở một quốc phân loại các nước thành nhóm các nước có gia với dòng chảy thương mại lớn thì cũng tác chế độ tỷ giá thả nổi và nhóm các nước có động đến nhiều quốc gia khác. chế độ tỷ giá cố định. Đối với độ mở thương Dữ liệu được sử dụng là các biến số vĩ mại được phân loại bởi World Bank (2019). mô của các quốc gia Đông Nam Á (bao gồm Những quốc gia có tỷ lệ tổng thương mại trên Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, GDP thấp hơn trung bình trong suốt giai đoạn Thái Lan và Việt Nam), được thu thập từ nghiên cứu được xếp vào nhóm các nước có Quỹ Tiền tệ Quốc tế (International Monetary độ mở thương mại thấp và tương ứng là nhóm Fund – IMF), trích xuất dữ liệu theo năm và các nước có độ mở thương mại cao. Đối với có giai đoạn từ Quý 1/2009 đến Quý 4/2019. độ mở dòng vốn của các nước được phân loại theo chỉ số hội nhập tài chính Chinn-Ito Cơ sở phân loại thành ba nhóm nước được (KAOPEN) của Chinn và Ito (2019). Những dựa trên cách phân loại trong nghiên cứu nước có KAOPEN bằng 1 được phân loại là của Pham và Nguyen (2019), bao gồm Trung các nước có độ mở vốn cao, và những nước Quốc và hai nhóm nước Đông Nam Á được có KAOPEN bằng 0 là những nước có độ mở dựa trên ba đặc điểm như trên đã phân tích vốn thấp. Bảng 2. Kết quả phân loại các quốc gia Đông Nam Á theo từng đặc trưng Đặc trưng Nhóm nước Tỷ trọng (%) Nhóm nước Tỷ trọng (%) Chế độ tỷ giá Thả nổi Cố định Malaysia 45 Indonesia 28 Philippines 20 Singapore 34 Thái Lan 34 Việt Nam 38 Độ mở thương mại Thấp Cao Indonesia 34 Malaysia 38 Philippines 24 Singapore 30 Thái Lan 41 Việt Nam 33 Độ mở dòng vốn Thấp Cao Indonesia 17 Singapore 100 Malaysia 27 Philippines 12 Thái Lan 20 Việt Nam 23 34
10. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 Bảng 3. Kết quả thống kê các biến trong mô hình Tên biến Giá trị trung bình Giá trị nhỏ nhất Giá trị lớn nhất Độ lệch chuẩn ychina 2,09118 -3,92 5,3 1,64283 dpchina 0,00531 -0,02158 0,01447 0,00528 rchina 0,00398 4,17E-05 0,01465 0,00446 Phân nhóm nước theo chế độ tỷ giá yfloating 3,42497 -3,60668 7,02353 1,70032 dpfloating 0,00538 -0,00203 0,01623 0,00325 rfloating 0,00623 0,00376 0,00949 0,00148 ypegged 5,92031 -0,87836 11,4195 2,10130 dppegged 0,01126 -0,0046 0,04660 0,00991 rpegged 0,01141 0,00697 0,02082 0,00301 Phân nhóm nước theo độ mở thương mại yhigh trade 5,41275 -3,55388 11,03635 2,31107 dphigh trade 0,00785 -0,00886 0,03820 0,00826 rhigh trade 0,00835 0,005896 0,01513 0,00216 ylow trade 3,30955 -2,85706 6,32940 1,53947 dplow trade 0,00603 -0,00045 0,01576 0,00313 rlow trade 0,00682 0,004183 0,01108 0,00177 Phân nhóm nước theo độ mở nguồn vốn yhigh capital 2,61754 -5,7665 6,85229 2,06665 dphigh capital 0,00300 -0,0049 0,01200 0,00305 rhigh capital 0,18507 -0,1552 2,88683 0,50505 ylow capital 5,89277 1,02146 9,10800 1,46483 dplow capital 0,01192 -0,0005 0,04011 0,00718 rlow capital 0,01290 0,00969 0,02027 0,00221 4. Kết quả nghiên cứu tác động của chính nước Đông Nam Á có chế độ tỷ giá cố định là sách tiền tệ Trung Quốc đến kinh tế các như nhau. Cụ thể, khi xảy ra một cú sốc chính quốc gia Đông Nam Á sách tiền tệ Trung Quốc – lãi suất tăng lên một 4.1. Kết quả phản ứng xung của cú sốc chính độ lệch chuẩn thì lạm phát tại Trung Quốc và sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước các nước có chế độ tỷ giá cố định ở Đông Nam được phân loại dựa trên chế độ tỷ giá Á tăng khoảng 0,0025% trong quý thứ 1, và đối với Trung Quốc thì tác động này diễn ra khá Kết quả phản ứng xung (hình 1) của cú sốc ngắn, kéo dài đến quý thứ 3, còn đối với các chính sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước Đông Nam Á có chế độ tỷ giá cố định nước được phân loại dựa trên chế độ tỷ giá thì chịu sự tác động của cú sốc tiền tệ Trung cho thấy: Quốc khá dài đến quý thứ 7. Riêng đối với các Tác động của cú sốc chính sách tiền tệ nước Đông Nam Á có chế độ tỷ giá thả nổi thì Trung Quốc đến lạm phát của nước này và các khá nhạy cảm với chính sách tiền tệ của Trung 35
11. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 Quốc, lãi suất tăng lên một độ lệch chuẩn thì lên một độ lệch chuẩn dẫn đến lãi suất giảm lạm phát tăng khoảng 0,003% trong quý thứ 1, khoảng 0,0001% thời gian tác động chỉ duy và kéo dài đến quý thứ 6. Kết quả này phù hợp trì trong thời gian ngắn. Kết quả nghiên cứu với nghiên cứu của Bi và Anwar (2017). này cũng khá tương đồng với nghiên cứu của Cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc có Johansson (2012), và Bi và Anwar (2017). tác động tích cực đến lãi suất của các nước Chính sách tiền tệ Trung Quốc có tác động Đông Nam Á có chế độ tỷ giá cố định nhưng tích cực đến tăng trưởng kinh tế của cả Trung lại tác động tiêu cực đến lãi suất của các nước Quốc và hai nhóm nước thuộc Đông Nam Á. có chế độ tỷ giá thả nổi. Cụ thể, lãi suất Trung Kết quả nghiên cứu này phù hợp với Koźluk Quốc tăng lên một độ lệch chuẩn thì lãi suất và Mehrotra (2009), Bi và Anwar (2017). Tuy tại các nước có chế độ tỷ giá cố định tại Đông nhiên, mức tác động của chính sách tiền tệ Nam Á tăng khoảng 0,0003% trong quý 1 và Trung Quốc đến các nước là khác nhau. Cụ kéo dài khá lâu, kết thúc sau 1 năm. Còn đối thể, tăng trưởng kinh tế tại các các nước có với các nước Đông Nam Á có chế độ tỷ giá chế độ tỷ giá thả nổi cao hơn so với các nước thả nổi thì khi lãi suất của Trung Quốc tăng có chế độ tỷ giá cố định. Hình 1. Kết quả phản ứng xung của cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước được phân loại dựa trên chế độ tỷ giá 36
12. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 4.2. Kết quả phản ứng xung của cú sốc chính Chính sách tiền tệ Trung Quốc có tác sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước động tích cực đến lãi suất của các nước Đông được phân loại dựa trên độ mở thương mại Nam Á có độ mở thương mại cao nhưng lại Kết quả phản ứng xung (Hình 2) của cú tác động tiêu cực đến lãi suất của các nước sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc đến các có độ mở thương mại thấp. Cụ thể, lãi suất nhóm nước được phân loại dựa trên độ mở Trung Quốc tăng lên một độ lệch chuẩn thì thương mại cho thấy: lãi suất tại các nước có độ mở thương mại cao Sự thay đổi của cú sốc chính sách tiền tệ tại Đông Nam Á tăng khoảng 0,0003% trong Trung Quốc có tác động tích cực đến lạm phát quý 1 và kéo dài khá lâu, kết thúc sau 11 quý. các nước Đông Nam Á có độ mở thương mại Ngược lại, đối với các nước Đông Nam Á có cao và độ mở thương mại thấp nhưng mức độ mở thương mại thấp thì khi lãi suất của tác động và thời gian tác động là khác nhau, Trung Quốc tăng lên một độ lệch chuẩn dẫn phù hợp với nghiên cứu của Bi và Anwar đến lãi suất giảm khoảng 0,0001% thời gian (2017). Cụ thể, lạm phát tại các nước có độ tác động chỉ duy trì trong thời gian ngắn. mở thương mại cao khá nhạy cảm trước cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc – lãi suất Chính sách tiền tệ Trung Quốc có tác động tăng lên một độ lệch chuẩn thì lạm phát tại các tích cực đến tăng trưởng kinh tế của cả Trung nước có độ mở thương mại cao tăng khoảng Quốc và hai nhóm nước thuộc Đông Nam Á, 0,0032% trong quý thứ 1 và kéo dài đến quý phù hợp với Koźluk và Mehrotra (2009), Bi và 7. Còn đối với các nước có độ mở thương mại Anwar (2017). Tuy nhiên, mức tác động của thấp thì ít chịu sự tác động của cú sốc tiền chính sách tiền tệ Trung Quốc đến các nước tệ Trung Quốc, khi lãi suất tăng lên một độ là khác nhau. Cụ thể, tăng trưởng kinh tế tại lệch chuẩn thì lạm phát tại các nước có độ mở các nước có độ mở thương mại cao hơn so với thương mại cao tăng khoảng 0,002% trong các nước có độ mở thương mại thấp. quý thứ 1 và cũng kéo dài đến quý 6. Hình 2. Phản ứng xung của cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước được phân loại dựa trên độ mở thương mại 37
13. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 4.3. Kết quả phản ứng xung của cú sốc chính nhạy cảm trước sự thay đổi cú sốc chính sách sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước tiền tệ Trung Quốc. được phân loại dựa trên độ mở nguồn vốn Chính sách tiền tệ Trung Quốc có tác động Phản ứng của các biến ở hai nhóm nước tiêu cực đến lãi suất của các nước Đông Nam được phân loại dựa trên độ mở nguồn vốn Á có độ mở nguồn vốn cao nhưng lại tác động được thể hiện qua kết quả phản ứng xung ở tích cực đến lãi suất của các nước có độ mở Hình 3 cho thấy: nguồn vốn thấp. Sự thay đổi của cú sốc chính sách tiền tệ Ngoài ra, chính sách tiền tệ Trung Quốc Trung Quốc có tác động tích cực đến lạm phát đều có tác động tích cực đến tăng trưởng các nước Đông Nam Á có độ mở nguồn vốn kinh tế của cả Trung Quốc và hai nhóm nước cao và độ mở nguồn vốn thấp nhưng mức tác động và thời gian tác động là khác nhau, phù thuộc Đông Nam Á, phù hợp với Koźluk và hợp với nghiên cứu của Bi và Anwar (2017). Mehrotra (2009), Bi và Anwar (2017). Nhưng Cụ thể, lạm phát tại các nước có độ mở nguồn tăng trưởng kinh tế của các nước có độ mở vốn thấp lại khá nhạy cảm trước cú sốc chính nguồn vốn cao nhạy cảm hơn so với các nước sách tiền tệ Trung Quốc. Ngược lại, lạm phát có độ mở nguồn vốn thấp trước cú sốc chính tại các nước có độ mở nguồn vốn cao lại ít sách tiền tệ Trung Quốc. Hình 3. Phản ứng của cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc đến các nhóm nước được phân loại dựa trên độ mở dòng vốn 38
14. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 4.4. Tác động của chính sách tiền tệ Trung mại cao, tăng trưởng kinh tế, lạm phát và Quốc đến nền kinh tế Việt Nam lãi suất tại Việt Nam cũng khá nhạy cảm và Căn cứ theo tiêu chí phân loại nhóm nước phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của Trung của IMF, World Bank và của Chinn và Ito Quốc. Khi lãi suất của Trung Quốc tăng (2019) thì Việt Nam được phân loại vào nhóm lên một độ lệch chuẩn thì lạm phát tại Việt nước có chế độ tỷ giá cố định, có độ thương Nam tăng khoảng 0,0055% và lãi suất tăng mại cao và độ mở vốn thấp. Hình 4 cho thấy 0,0009% đều cao hơn so với các nước cùng kết quả phản ứng xung của các biến vĩ mô nhóm. Ngược lại, tăng trưởng kinh tế Việt Việt Nam trước tác động của chính sách tiền Nam phản ứng khá chậm so với các nước tệ Trung Quốc. Khi tiến hành so sánh kết quả nhóm trước cú sốc chính sách tiền tệ Trung này với các nhóm nước đã phân loại theo ba Quốc. Lãi suất của Trung Quốc tăng lên một đặc điểm trên. Bài viết có một số đánh giá sau: độ lệch chuẩn thì tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam tăng khoảng 0,02% trong khi các nước Khi so sánh về tác động của chính sách tiền cùng nhóm thì mức tăng này là 0,25%. tệ Trung Quốc đến kinh tế Việt Nam với các nước thuộc nhóm có chế độ tỷ giá cố định thì Khi so sánh về tác động của chính sách lạm phát và lãi suất tại Việt Nam cũng khá tiền tệ Trung Quốc đến kinh tế Việt Nam với các nước thuộc nhóm có độ mở nguồn nhạy cảm và phụ thuộc vào chính sách tiền vốn thấp, tăng trưởng kinh tế, lạm phát và tệ của Trung Quốc. Khi lãi suất của Trung lãi suất tại Việt Nam cũng khá nhạy cảm và Quốc tăng lên một độ lệch chuẩn thì lạm phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của Trung phát tại Việt Nam tăng khoảng 0,0055% và Quốc. Khi lãi suất của Trung Quốc tăng lãi suất tăng 0,009% đều cao hơn so với các lên một độ lệch chuẩn thì lạm phát tại Việt nước Đông Nam Á có cùng nhóm. Ngược lại, Nam tăng khoảng 0,0055% và lãi suất tăng tăng trưởng kinh tế Việt Nam phản ứng khá 0,0009% đều cao hơn so với các nước thuộc chậm so với các nước cùng nhóm trước cú sốc nhóm có độ mở nguồn vốn thấp. Ngược chính sách tiền tệ Trung Quốc. Lãi suất của lại, tăng trưởng kinh tế Việt Nam phản ứng Trung Quốc tăng lên một độ lệch chuẩn thì khá chậm so với các nước Đông Nam Á có tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam tăng khoảng cùng chế độ tỷ giá cố định trước cú sốc chính 0,02% trong khi các nước Đông Nam Á có sách tiền tệ Trung Quốc. Lãi suất thực ngắn cùng chế độ tỷ giá thì mức tăng này là 0,19%. hạn của Trung Quốc tăng lên một độ lệch Khi so sánh về tác động của chính sách chuẩn thì tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam tiền tệ Trung Quốc đến kinh tế Việt Nam tăng khoảng 0,02% trong khi các nước cùng với các nước thuộc nhóm có độ mở thương nhóm thì mức tăng này là khoảng 0,2%. Hình 4. Phản ứng của các biến vĩ mô Việt Nam trước tác động của chính sách tiền tệ Trung Quốc 39
15. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 5. Kết luận và hàm ý chính sách các nước có độ mở nguồn vốn thấp lại khá Kết quả bài viết cho thấy, biến tăng trưởng nhạy cảm trước cú sốc chính sách tiền tệ của nhóm nước có tỷ giá thả nổi và cố định Trung Quốc, ngược lại, lạm phát tại các nước có phản ứng cùng chiều trước tác động của có độ mở nguồn vốn cao lại ít nhạy cảm trước cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc, nhưng sự thay đổi cú sốc chính sách tiền tệ Trung tăng trưởng kinh tế tại các nước có chế độ tỷ Quốc. Bên cạnh đó, lãi suất của các nước giá thả nổi cao hơn so với các nước có chế độ Đông Nam Á có độ mở nguồn vốn cao lại tỷ giá cố định. Biến lãi suất của các nước có chịu sự tác động tiêu cực trước cú sốc chính chế độ tỷ giá cố định chịu sự tác động tích cực sách tiền tệ Trung Quốc nhưng đối với các trước cú sốc chính sách tiền tệ Trung Quốc, nước có độ mở nguồn vốn thấp thì chịu sự tác ngược lại, lãi suất tại các nước có chế độ tỷ động tích cực trước sự biến động của chính giá thả nổi chịu tác động tiêu cực. Tuy nhiên, sách tiền tệ Trung Quốc. lạm phát của hai nhóm nước có chế độ tỷ giá Ngoài ra, Trung Quốc là nước láng giềng cố định và chế độ tỷ giá thả nổi thì chịu sự tác với Việt Nam và nền kinh tế Việt Nam chịu động như nhau trước sự thay đổi của cú sốc ảnh hưởng khá lớn từ Trung Quốc, do đó, chính sách tiền tệ Trung Quốc. bài viết cũng đã tiến hành nghiên cứu phản Tăng trưởng kinh tế của hai nhóm nước ứng của kinh tế Việt Nam trước cú sốc chính có độ mở thương mại cao và độ mở thương sách tiền tệ Trung Quốc. Kết quả nghiên cứu mại thấp đều đồng nhất với kết quả nghiên cho thấy, tăng trưởng kinh tế Việt Nam phản cứu theo tiêu chí phân loại chế độ tỷ giá, ứng cùng chiều nhưng khá chậm so với các nhưng tăng trưởng kinh tế tại các nước có nước Đông Nam Á cùng nhóm trước cú sốc độ mở thương mại cao cao hơn so với các chính sách tiền tệ Trung Quốc. Lạm phát và nước có độ mở thương mại thấp. Chính sách lãi suất tại Việt Nam cũng khá nhạy cảm và tiền tệ Trung Quốc có tác động tích cực đến phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của Trung lạm phát các nước Đông Nam Á có độ mở Quốc, mức độ nhạy cảm đều cao hơn so với thương mại cao và độ mở thương mại thấp các nước cùng nhóm. nhưng mức tác động và thời gian tác động là Trên cơ sở những kết quả nghiên cứu trên, khác nhau. Trước các cú sốc chính sách tiền nhóm tác giả đề xuất một số hàm ý chính tệ Trung Quốc các nước có độ mở thương sách đối với các nước Đông Nam Á trước các mại cao nhạy cảm và chịu sự tác động lâu hơn cú sốc bên ngoài, cụ thể là trước sự thay đổi so với các nước có độ mở thương mại thấp. chính sách tiền tệ Trung Quốc như sau: Còn đối với lãi suất, chính sách tiền tệ Trung – Kết quả nghiên cứu cho thấy tại các nước Quốc có tác động tích cực đến lãi suất của các có chế độ tỷ giá thả nổi, độ mở thương mại nước Đông Nam Á có độ mở thương mại cao cao và độ mở nguồn vốn cao thì tăng trưởng nhưng lại tác động tiêu cực đến lãi suất của kinh tế biến động cùng chiều và khá nhạy các nước có độ mở thương mại thấp. cảm trước các cú sốc chính sách tiền tệ Trung Còn đối với tiêu chí phân loại dựa trên độ Quốc hơn so với các nhóm nước còn lại. Ngoài mở nguồn vốn, tăng trưởng kinh tế và lạm ra, tùy theo đặc điểm của từng nhóm nước mà phát của hai nhóm nước có độ mở nguồn vốn chính sách tiền tệ Trung Quốc tác động cùng cao và độ mở nguồn vốn thấp đều đồng nhất chiều hay ngược chiều với lãi suất cũng như với kết quả nghiên cứu theo tiêu chí phân loại lạm phát của các nước Đông Nam Á. Do đó, độ mở thương mại. Tuy nhiên, lạm phát tại điều hàm ý rằng các nước Đông Nam Á nên 40
16. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 điều hành chính sách tỷ giá linh hoạt, phù vốn thấp, tăng trưởng kinh tế Việt Nam phản hợp với cung cầu và diễn biến của thị trường ứng chậm nhưng lạm phát và lãi suất thì lại trong nước và thế giới. Bên cạnh đó, các nước khá nhạy cảm và phụ thuộc vào chính sách Đông Nam Á cũng phát huy vai trò tích cực tiền tệ của Trung Quốc hơn so với các nước của độ mở thương mại và độ mở nguồn vốn, Đông Nam Á cùng nhóm. Điều này hàm ý tăng cường hội nhập kinh tế, phát triển thị rằng chính sách vĩ mô của Việt Nam khá thụ trường tài chính và huy động được các nguồn động trước sự thay đổi của chính sách tiền tệ vốn quốc tế nhưng cũng không quên thực Trung Quốc hơn so với các nước cùng nhóm. hiện mục tiêu ổn định lạm phát, điều hành Do đó, mặc dù điều kiện và mục tiêu của mỗi đồng bộ các công cụ của chính sách tiền tệ, quốc gia không giống nhau, tuy nhiên để chủ phối hợp với chính sách tài khóa và các chính động và phản ứng kịp thời trước các tác động sách kinh tế vĩ mô khác nhằm ổn định môi từ bên ngoài mà cụ thể là tác động từ chính trường vĩ mô, thúc đẩy hoạt động xuất nhập sách tiền tệ của Trung Quốc thì Việt Nam cần khẩu là chìa khóa đem lại tăng trưởng cho tiếp tục nghiên cứu và phát huy vai trò của kinh tế của các quốc gia. chính sách điều hành tỷ giá, thậm chí chuyển từ chế độ tỷ giá cố định sang chế độ tỷ giá thả – Riêng đối với Việt Nam đang điều hành tỷ nổi và phát triển thị trường tài chính, tiến đến giá theo chế độ tỷ giá cố định và độ mở nguồn hội nhập tài chính toàn cầu. TÀI LIỆU THAM KHẢO Ammer, J., De Pooter, M., Erceg, C. J., & Kamin, S. B. (2016). International spillovers of monetary policy (No. 02-08-1). Board of Governors of the Federal Reserve System (US). Bouakez H. & Normandin M. (2010). Fluctuations in the foreign exchange market: How important are monetary policy shocks?. Journal of International Economics, 81(1), 139-153. Bi Y. & Anwar S. (2017). US monetary policy shocks and the Chinese economy: a GVAR approach. Applied Economics Letters, 24(8), 553-558. Canova, F. (1995). Vector autoregressive models: specification, estimation, inference and forecasting. Handbook of applied econometrics, 1, 73-138. Chudik A. & Pesanran M. H. (2016). Theory and Practice of GVAR Modelling. Journal of Economic Surveys, 30(1), 165-197. Doan, T., Litterman, R., & Sims, C. (1984). Forecasting and conditional projection using realistic prior distributions. Econometric reviews, 3(1), 1-100. Dornbusch, R. (1976). The theory of flexible exchange rate regimes and macroeconomic policy. The Scandinavian Journal of Economics, 255-275. Fleming, J. M. (1962). Domestic financial policies under fixed and under floating exchange rates. Staff Papers, 9(3), 369-380. Fidrmuc J. & Korhonen L. (2010). The impact of the global financial crisis on business cycles in Asian emerging economies. Journal of Asian Economics, Elsevier, 21(3), 293-303. Forbes R. J. & Chinn M. D (2004). A Decomposition of Global Linkages in Financial Markets Over Time. The Review of Economics and Statistics, MIT Press, 86(3), 705-722. Georgiadis, G. (2016). Determinants of global spillovers from US monetary policy. Journal of International Money and Finance, 67, 41-61. 41
17. Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing Số 63 – Tháng 6 Năm 2021 Giacomini, R., & White, H. (2006). Tests of conditional predictive ability. Econometrica, 74(6), 1545- 1578. Johansson, A. C. (2012). China’s growing influence in Southeast Asia – Monetary policy and equity markets. The World Economy, 35(7), 816-837. Litterman, R. B. (1980). Bayesian procedure for forecasting with vector autoregressions. Massachusetts Institute of Technology. Hồ Thủy Tiên, Chu Thị Thanh Trang & Hô Thu Hoài (2021). Truyền dẫn của chính sách tiền tệ đến tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam. Tạp Chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing, (49), 25-36. org/10.52932/jfm.vi49.94 Huỳnh Thái Huy và Nguyễn Khắc Quốc Bảo (2018). Tác động của các cú sốc vĩ mô lên cán cân thương mại khu vực ASEAN-6: Phương pháp GVAR. Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh châu Á, 29(11), 38-63. Koźluk, T. & A. Mehrotra (2009). The Impact of Chinese Monetary Policy Shocks on East and South-East Asia. Economics of Transition, 17(1), 121-145. Mundell, R. A. (1963). Capital mobility and stabilization policy under fixed and flexible exchange rates.The Canadian Journal of Economics and Political Science/Revue canadienne d’Economique et de Science politique, 29, 475-485. Mackowiak B. (2007). External shocks, U.S. monetary policy and macroeconomic fluctuations in emerging markets. Journal of Monetary Economics, 54(8), 2512-2520. Nguyễn Văn Thuận, Trần Xuân Hằng, Nguyễn Minh Hằng & Nguyễn Thị Kim Chi (2020). Tác động của thuế đến tăng trưởng kinh tế tại các nước đang phát triển khu vực châu Á. Tạp Chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing, (60). Pham, T. T., & Nguyen, P. T. (2019). Monetary policy responses of Asian countries to spillovers from US monetary policy. Asian‐Pacific Economic Literature, 33(1), 78-97. Rey, H. (2016). International Channels of Transmission of Monetary Policy and the Mundellian Trilemma. IMF Economic Review, 64(1), 6-35. Sattari, Omid & Yavari, Kazem & Heydari, Hassan & Etesami, Mansour (2017). The Impact of Monetary and Financial Freedom on Monetary Policy Transparency in Low, Middle and High Income Countries. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 3(4), 153-176. 42