Tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ 3-6 tuổi và các yếu tố liên quan ở 3 tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Vĩnh Phúc

Nội dung text: Tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ 3-6 tuổi và các yếu tố liên quan ở 3 tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Vĩnh Phúc

1. 178 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI TÌNH TRẠNG SUY DINH DƯỠNG CỦA TRẺ 3 6 TUỔI V CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAQUANN Ở 3 TỈNH H GIANG, HỊA BÌNH, VĨNH PHÚC Hồng Quý Tnh 1( 1), Vũ Văn Tâm 2, Nguyn Hu Nhân 2 1Trưng Đi hc Sư phm Hà Ni 2 Trưng Đi hc Khoa hc T nhiên, Đi hc Quc gia Hà Ni Tĩm tttttt: Nghiên cu tin hành trên 2.090 tr 36 tui (1.050 nam và 1.040 n) ti mt s khu vc thuc Hà Giang, Hịa Bình và Vĩnh Phúc. Kt qu nghiên cu cho thy, t l tr suy dinh dưng trong nghiên cu cịn rt cao (th nh cân: 10,9%; th cịi: 28,2%; th cịm: 2,5%). Bên cnh đĩ t l tr cĩ nguy cơ tha cân và tha cânbéo phì trong nghiên cu cũng tương đi cao 25,4% (trong đĩ t l tr cĩ nguy cơ tha cân và tha cânbéo phì cao nht là khu vc Hịa Bình: 12,9%). Mt s yu t như ngh nghip, trình đ hc vn ca b m, tng s con, ngun nưc sinh hot, khu v sinh ca gia đình, mc đ thưng xuyên theo dõi chiu cao, cân nng, s thích hot đng, s thích ăn ung và ra tay bng xà phịng trưc khi ăn ca tr đu cĩ liên quan đn tình trng dinh dưng ca tr trong nghiên cu. TTTT khĩa: Cân nng, chiu cao, tình trng dinh dưng, các yu t liên quan. 1. M ĐU Tình trng dinh dưng nh hưng rt ln đn kh năng vn đng, lao đng và các bnh tt khác. Tình trng dinh dưng khơng tt đu làm gim kh năng vn đng, suy gim trí tu, gim năng sut lao đng và nhiu bnh tt kèm theo. Hin nay, th gii đang phi gánh chu tình trng dinh dưng kép, đĩ là tình trng suy dinh dưng và tha cânbéo phì. Đc bit các nưc đang phát trin thì gánh nng kép này càng đưc th hin rõ, t l suy dinh dưng cịn cao và t l tha cân béo phì cũng tăng lên đáng k [1], [3]. Báo cáo ca UNICEF năm 2008, trên th gii cĩ khong 146 triu tr em dưi 5 tui đưc xem là nh cân, trong đĩ cĩ khong 20 triu tr em dưi 5 tui b suy dinh dưng nng cn đưc chăm sĩc khn cp, phn ln tp trung châu Á, châu Phi, và M Latinh. Trong s này cĩ khong 2 triu tr em t Vit Nam [5]. Năm 2000, T chc Y t th gii đã cơng b báo cáo “Tha cân và béo phì mt dch tồn cu” và kêu gi các quc gia nên cĩ chương trình hành đng c th. Năm 2003, s 1 Nhn bài ngày 12.7.2017; gi phn bin, chnh sa và duyt đăng ngày 25.7.2017 Liên h tác gi: Hồng Quý Tnh; Email: hoangquy_tinh@yahoo.com
2. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 179 liu ca WHO cho thy cĩ khong 17,6 triu tr em dưi 5 tui b tha cân [6]. Béo phì đưc coi là mt trong nhng thách thc nghiêm trng nht đi vi y t cơng cng trong th k XXI vi s lưng béo phì năm 2014 đã cao hơn gp đơi năm 1980. Béo phì tăng nhanh khu vc thành th. Ưc tính đn năm 2030, gn mt phn ba th gii cĩ th b tha cân, béo phì [4]. Vit Nam là mt trong nhng nưc đang phát trin cũng đang phi gánh chu hu qu nng n ca tình trng suy dinh dưng và tha cânbéo phì. Đây chính là nhng lý do đ chúng tơi tin hành đ tài nghiên cu ca mình. 2. ĐI TƯNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU Nghiên cu đưc tin hành trên 2.090 tr mm non (1.050 nam và 1.040 n) thuc mt s khu vc ca Hà Giang, Hịa Bình và Vĩnh Phúc (Xã Cao Mã P, Huyn Qun B, Tnh Hà Giang; Thành ph Hịa Bình, Tnh Hịa Bình; Xã Vân Xuân, Huyn Vĩnh Tưng, Tnh Vĩnh Phúc). Sau khi đã cĩ các s liu v ngày tháng năm sinh và ngày điu tra, chúng tơi nhp các s liu đĩ vào phn mm WHO Anthroplus, phn mm này s cho ra s tháng tui ca tr tính t lúc sinh ra đn thi đim nghiên cu. Các ch s nhân trc, ngày tháng năm sinh, gii tính và ngày đo đưc nhp vào phn mm WHO AnthroPlus 2007, phn mm này giúp x lí các thơng tin đ đưa ra các ch s cân nng/ tui, chiu cao/tui, BMI/tui [ 0]. Các ch s trên tip tc đưc x lý bng phn mm SPSS 11.5 đ đưa ra tình trng dinh dưng ca tr da vào bng chun dinh dưng cho tr t 019 tui [7]. BBBngBng 1. Chun suy dinh dưng cho tr 0 19 tui ca WHO (2006) Chun suy dinh dưng cho tr dưi 5 tui ca WHO Zscore Cao/tui Cân/tui BMI/tui > 3SD Xem chú thích 1 Béo phì >2 SD Bình thưng Tha cân Xem chú thích 2 Cĩ nguy cơ >1 SD Bình thưng tha cân 3 0 (TB) Bình thưng Bình thưng Bình thưng < 1 SD Bình thưng Bình thưng Bình thưng < 2 SD Cịi 4 Nh cân Cịm < 3 SD Rt cịi 4 Rt nh cân Rt cịm
3. 180 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI Chun suy dinh dưng cho tr dưi 5 tui ca WHO Zscore Cao/tui Cân/tui BMI/tui Chun suy dinh dưng cho ngưi t 519 tui ca WHO > 3SD Xem chú thích 1 Xem chú thích 2 Béo phì nng >2 SD Bình thưng Béo phì >1 SD Bình thưng Tha cân 0 (TB) Bình thưng Bình thưng Bình thưng < 1 SD Bình thưng Bình thưng Bình thưng < 2 SD Cịi 4 Nh cân Gày < 3 SD Rt cịi 4 Rt nh cân Rt gày Chú thích: 1. Tr trong phm vi này tr cĩ chiu cao khá ln, gm c nhng tr khơng cao quá mc như do ri lon tuyn ni tit gây ra thì cũng đưc xp tr vào loi này; 2. Tr thuc ơ này cĩ cân nng theo tui thp, cĩ th cĩ vn đ trong tăng trưng, nhưng vn đ này s đưc đánh giá tt hơn vi tiêu chun cân nng theo chiu cao hoc BMI theo tui; 3. Trên 1 SD cho thy nguy cơ tha cân cĩ th xy ra; 4. Cĩ th mt đa tr cịi (hoc rt cịi) tr thành quá cân. 3. KT QU NGHIÊN CU 3.1. Tình trng dinh dưng ca tr trong đa bàn nghiên cu Trong khu vc nghiên cu ca chúng tơi, t l suy dinh dưng và tha cânbéo phì ca tr tương đi cao. T l tr suy dinh dưng th nh cân là 10,9%, th cịi là 28,2%, th cịm là 2,5%. BBBngBng 2. Tình trng suy dinh dưng cân nng/ tui trong khu vc nghiên cu Gii tính Tui Nam N Nh cân Bình thng Nh cân Bình thng n % n % n % n % 3 22 1,1% 202 9,7% 34 1,6% 174 8,3% 4 12 0,6% 262 12,5% 34 1,6% 256 12,2% 5 20 1,0% 304 14,5% 34 1,6% 272 13,0% 6 14 0,7% 214 10,2% 56 2,7% 180 8,6%
4. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 181 T l tr nh cân nam thp hơn n trong nghiên cu ca chúng tơi (nam: 3,4%; n: 7,5%). Ch s cân nng/tui cho phép các quc gia theo dõi quá trình tăng trưng ca tr. Gia 3 khu vc nghiên cu, t l tr nh cân Hà Giang cao nht (24,7%), Vĩnh Phúc (8,9%), thp nht là Hịa Bình (6,7%). BBBngBng 3. T l suy dinh dưng cân nng/tui trong 3 khu vc nghiên cu Tình trng dinh dưng Đa bàn Nh cân Bình thng n % n % Hà Giang 96 24,7% 292 75,3% Hịa Bình 68 6,7% 944 93,3% Vĩnh Phúc 62 8,9% 628 91,1% T l này phn ánh đúng thc trng v s phát trin kinh txã hi khác nhau ca 3 khu vc nghiên cu. Khu vc nghiên cu Hà Giang là khu vc đi núi, tình trng kinh txã hi cịn khĩ khăn, nhiu h gia đình cịn b đĩi quanh năm hơn so vi khu vc nơng thơn Vĩnh Phúc và thành ph Hịa Bình. BBBngBng 4. T l suy dinh dưng chiu cao/tui ti khu vc nghiên cu Gii tính Nam N Tui Cịi Bình thng Cịi Bình thng n % n % n % n % 3 70 3,3% 154 7,4% 94 4,5% 114 5,5% 4 86 4,1% 188 9,0% 92 4,4% 198 9,5% 5 64 3,1% 260 12,4% 76 3,6% 230 11,0% 6 46 2,2% 182 8,7% 62 3,0% 174 8,3% Tương t như tình trng suy dinh dưng cân nng/tui, tình trng suy dinh dưng chiu cao/tui ca tr trong nghiên cu cũng rt cao (28,2%), t l này cao hơn t l suy dinh dưng ca c nưc năm 2015 (24,6%). Trong đĩ, t l suy dinh dưng chiu cao/tui (th cịi) ca tr trong khu vc nghiên cu Hà Giang mc rt cao (76,8%), Vĩnh Phúc (18,3%) và Hịa Bình (16,4%).
5. 182 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI BBBngBng 5. T l suy dinh dưng chiu cao/tui ti 3 khu vc nghiên cu Tình trng dinh dưng Đa bàn Nam N n % n % Hà Giang 298 76,8% 90 23,2% Hịa Bình 166 16,4% 846 83,6% Vĩnh Phúc 126 18,3% 564 81,7% Nghiên cu v tình trng suy dinh dưng BMI/tui ca tr trong nghiên cu, t l suy dinh dưng th cịm là 2,5%. Tuy nhiên, ch s BMI/tui cịn dùng đ đánh giá tình trng tha cânbéo phì ca tr. Trong nghiên cu ca chúng tơi, t l tr tha cânbéo phì tương đi cao chim 11,5%, ngồi ra, đi vi tr dưi 5 tui cịn cĩ rt nhiu tr cĩ nguy cơ tha cân (13,9%). BBBngBng 6. Tình trng dinh dưng BMI/tui ca tr trong nghiên cu Tình trng dinh dưng nhĩm dưi 5 tui Cĩ nguy cơ Tui Cịm Bình thng Tha cân Béo phì tha cân n % n % n % n % n % 3 8 0,4% 284 13,6% 84 4,0% 48 2,3% 8 0,4% 4 14 0,7% 406 19,4% 104 5,0% 24 1,1% 16 0,8% 5 8 0,4% 464 22,2% 102 4,9% 44 2,1% 12 0,6% Tình trng dinh dưng nhĩm 6 tui Cịm Bình thưng Tha cân Béo phì Béo phì nng 6 22 1,1% 356 17,0% 52 2,5% 22 1,1% 12 0,6% Ch s BMI/tui là ch s đưc WHO khuyn ngh đ đánh giá mc đ gy, tha cân béo phì ngưi 1019 tui [8]. Tĩm li, tình trng dinh dưng ca tr trong khu vc nghiên cu ca chúng tơi đã phn ánh thc trng gánh nng kép ca các nưc đang phát trin trên th gii, t l tr suy dinh dưng vn cịn cao nhưng t l tr tha cânbéo phì cũng đang tăng lên đáng k. 3.2. Mt s yu t liên quan đn tình trng dinh dưng ca tr trong nghiên cu Chúng tơi s dng t sut chênh (OR) đ tìm hiu các yu t lien quan đn tình trng dinh dưng ca tr trong nghiên cu.
6. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 183 Kt qu thu đưc, các yu t như ngh nghip, trình đ hc vn ca b m, tng s con, ngun nưc sinh hot, khu v sinh ca gia đình, mc đ thưng xuyên theo dõi chiu cao, cân nng, s thích hot đng, s thích ăn ung và ra tay bng xà phịng trưc khi ăn ca tr đu cĩ liên quan đn tình trng dinh dưng ca tr trong nghiên cu. BBBngBng 7. Mi liên quan gia ngh nghip ca b m và tình trng suy dinh dưng Tình trng dinh dưng Ngh nghip ca b m Nh cân Bình thng Cịi Bình thng Nơng dân 130 698 374 454 Cơng nhân viên chc, 96 1166 216 1046 kinh doanh, buơn bán 2,26 3,99 OR 1,69 < OR < 3,02 3,25 < OR < 4,9 Bng 7 cho thy, nu b m là nơng dân thì t l tr suy dinh dưng th nh cân cao hơn gp 2,26 ln và suy dinh dưng th cịi cao gp 3,99 ln nhng tr cĩ b m là cơng nhân viên chc hoc kinh doanh buơn bán. Ngh nơng nghip thưng cĩ thu nhp thp nên kinh t khĩ khăn hơn so vi các ngh khác. Đc bit khu vc Xã Cao Mã P, Huyn Qun B, Tnh Hà Giang cĩ đn 93,3% b m làm ngh nơng nghip nên t l tr suy dinh dưng th nh cân cũng cao nht. BBBngBng 8. Mi liên quan gia trình đ hc vn và tình trng dinh dưng Trình đ hc vn Tình trng dinh dưng ca ph huynh Nh cân Bình thng Cịi Bình thng Dưi tiu hc 46 162 130 78 Trên Trung hc cơ s 180 1702 460 1422 2,68 5,15 OR 1,84 < OR < 3,91 3,78 < OR < 7,03 Trình đ hc vn ca b m th hin kh năng tip thu các thơng tin v chăm sĩc sc khe cho tr tt nht. Trình đ hc vn b m càng cao thì càng gim t l tr suy dinh dưng. Bng 8 cho thy vi nhng tr cĩ b m trình đ hc vn dưi tiu hc thì t l suy dinh dưng th nh cân cao gp 2,68 ln và suy dinh dưng th cịi cao gp 5,15 ln nhng tr cĩ b m trình đ hc vn trên trung hc cơ s. Hà Giang, trình đ hc vn ca b m dưi tiu hc chim 38,2%, trong nhng gia đình này cĩ 9,3% tr b suy dinh dưng th nh cân và 31,44% tr b suy dinh dưng th cịi.
7. 184 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI BBBngBng 9. Mi liên quan gia s con trong gia đình và tình trng dinh dưng Tình trng dinh dưng S con trong gia đình OR Cịi Bình thưng T 3 con tr lên 176 242 2,21 Cĩ 1 hoc 2 con 414 1258 1,76 < OR < 2,78 S con trong gia đình càng đơng thì kh năng chăm sĩc cho tr càng thp, đc bit là trong khu vc nghiên cu cĩ tình trng kinh t khĩ khăn. Bng 9 cho thy, nhng gia đình cĩ t 3 con tr lên thì t l tr b suy dinh dưng th cịi cao gp 2,21 ln nhng gia đình ch cĩ 1 hoc 2 con. Nưc ta đã cĩ chương trình tuyên truyn v sc khe sinh sn và k hoch hĩa gia đình nhưng hiên nay nhiu khu vc t l sinh con th 3 vn cịn tương đi nhiu. BBBngBng 10. Mi liên quan gia ngun nưc s dng và tình trng dinh dưng Ngun nưc s Tình trng dinh dưng OR dng sinh hot Nh cân Bình thng Ging khơi, Sơng, 86 294 Sui 3,28 Nưc máy, ging 2,41 < OR < 4,46 140 1570 khoan, nưc mưa Ngun nưc s dng trong sinh hot nh hưng rt nhiu đn tình trng dinh dưng ca con ngưi, đc bit là tr nh. Tr mm non cĩ h tiêu hĩa chưa n đnh, nu ngun nưc khơng đm bo thì rt d gây các bnh v tiêu hĩa. Nghiên cu ca chúng tơi cho thy, nhng gia đình s dng nưc ging khơi, nưc sơng, sui làm nưc sinh hot thì t l tr b nh cân cao gp 3,28 ln nhng gia đình s dng nưc máy, nưc ging khoan hoc nưc mưa. BBBngBng 11. Mi liên quan gia vic ra tay bng xà phịng trưc khi ăn và tình trng dinh dưng Ra tay bng Tình trng dinh dưng OR xà phịng Nh cân Bình thng Khơng 36 172 1,86 Cĩ 190 1692 1,24 < OR < 2,8 Bng 11 cho thy, nhng tr cĩ thĩi quen ra tay bng xà phịng trưc khi ăn cĩ t l suy dinh dưng th nh cân thp hơn 1,86 ln nhng tr khơng cĩ thĩi quen ra tay bng
8. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 185 xà phịng. Nhà trưng và gia đình cn giáo dc cho tr thĩi quen này đ đm bo sc khe cho tr. Mc đ gia đình quan tâm đn th trng ca tr cũng nh hưng rt ln đn tình trng dinh dưng. Trong nghiên cu ca chúng tơi, nhng gia đình thưng xuyên theo dõi v chiu cao, cân nng ca tr thì t l tr suy dinh dưng th nh cân thp hơn 2,35 ln và suy dinh dưng th cịi thp hơn 3,25 ln nhng tr mà b m thnh thong hoc him khi theo dõi. BBBngBng 12. Mi liên quan gia mc đ theo dõi chiu cao, cân nng ca tr và tình trng dinh dưng Tình trng dinh dưng Mc đ theo dõi chiu cao, cân nng ca tr Bình Bình Nh cân Cịi thng thng Thnh thong, him khi hoc khơng 134 714 360 488 theo dõi Thưng xuyên 92 1150 230 1012 2,35 3,25 OR 1,75 < OR < 3,14 2,65 < OR < 3,97 Ngồi ra trong nghiên cu ca chúng tơi cịn cho thy, nhng tr thưng xuyên ngi xem tivi trên 2 gi thì t l mc suy dinh dưng th nh cân cao gp 1,45 ln và suy dinh dưng th cịi cao gp 1,3 ln nhng tr xem tivi dưi 2 gi. Vì vy, các gia đình nên khuyn khích tr tham gia vào các hot đng vn đng đ cơ th tăng trưng tt nht. Bên cnh đĩ, nhng tr ít tham gia vn đng, thích chơi đin t, xem tivi cịn cĩ t l mc tha cânbéo phì cao gp 1,52 ln nhng tr thưng tham gia các hot đng th dc th thao. Nhà trưng cn phi hp vi gia đình đ tăng cưng các hot đng vn đng cho tr. Thc phm cũng nh hưng rt ln đn tình trng dinh dưng ca tr. Trong nghiên cu này, nhng tr cĩ s thích ăn thc phm ch bin sn thưng cĩ t l tha cânbéo phì cao gp 1,24 ln nhng tr khơng thích ăn thc phm ch bin sn. Các gia đình nên thay đi khu phn ăn thưng xuyên và đy đ dinh dưng cho tr, khơng nên cho tr ăn theo s thích đ cơ th cĩ th phát trin tt nht. Tĩm li, nghiên cu ca chúng tơi cho thy, t l suy dinh dưng ca tr trong nghiên cu cịn cao, bên cnh đĩ thì t l tr tha cânbéo phì cũng tăng đáng k. Cĩ rt nhiu yu t nh hưng trc tip hoc gián tip đn tình trng dinh dưng ca tr, các gia đình cn tìm hiu các yu t này đ ci thin tình trng dinh dưng cho tr.
9. 186 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI 3. KT LUN T l tr suy dinh dưng trong nghiên cu cịn rt cao (th nh cân: 10,9%; th cịi: 28,2%; th cịm: 2,5%). Bên cnh đĩ, t l tr cĩ nguy cơ tha cân và tha cânbéo phì cũng chim t l ln 25,4% (trong đĩ t l tr cĩ nguy cơ tha cân và tha cânbéo phì cao nht là khu vc Hịa Bình: 12,9%). Mt s yu t như ngh nghip, trình đ hc vn ca b m, tng s con, ngun nưc sinh hot, khu v sinh ca gia đình, mc đ thưng xuyên theo dõi chiu cao, cân nng, s thích hot đng, s thích ăn ung và ra tay bng xà phịng trưc khi ăn ca tr đu cĩ liên quan đn tình trng dinh dưng ca tr trong nghiên cu. TÀI LIU THAM KHO 1. Hà Huy Khơi (2002), Dinh dưng d phịng các bnh mn tính , Nxb Y hc, Hà Ni. 2. Hồng Quý Tnh, Nguyn Hu Nhân, Nguyn Th Thùy Linh (2009), “ng dng phn mm Anthro ca WHO trong nghiên cu mt s kích thưc nhân trc”, Tp chí Y Dưc hc Quân s, s 34, 1/2009, tr. 1 5. 3. Florentino R. F. (2002), “The burden of obesity in Asia: Challenges in assessmen, prevention and management”, Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition , 11 (8), p.676. 4. Kelly T., Yang W., Chen C. S. (2008), “Global burden of obesity in 2005 and projections to 2030 ”, Int J Obes (Lond), 32(9) , pp. 14311437. 5. UNICEF (2008), UNICEF Humanitarian Action Report 2008, New York. 6. World Health Organization (2003), Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases , Geneva, Seri 916. 7. World Health Organization (2006), WHO Child Growth Standards: Training Course on Child Growth Assessment: C. Interpreting Growth Indicators , Geneva. 8. World Health Organization (2009), WHO AnthroPlus for Personal Computers Manual: Software for assessing growth and development of the world's children , Geneva. MALNUTRITION SITUATION AND RELATED FACTORS OF CHILDREN AGED FROM 3 TO 6 IN HA GIANG, HOA BINH AND VINH PHUC PROVINCE AbstractAbstract: The study was conducted on 2,090 children (1,050 boys and 1,040 girls) in some communes of Ha Giang, Hoa Binh and Vinh Phuc Provinces. The result shows that malnutrition percentage of children in this area is high (10.9% underweight, 28.2% stunning and 2.5% wasting). In addition, there are 25.4% of children with risk overweight and obese situation, in which the percentage in Hoa Binh is highest with 12.9%. Some factors such as job, parents’ education level, the number of children in family, livingwater source, family toilet situation, parents’ care about their children height and weight growth, activity hobby, hand washing by soap have relations with malnutrition of children in this area. Keywords : Weight, height, malnutrition situation, related factors to children malnutrition.