Bài giảng Giới thiệu lập trình - Chương 5: Hàm cơ bản - Lê Nguyên Khôi

Nội dung text: Bài giảng Giới thiệu lập trình - Chương 5: Hàm cơ bản - Lê Nguyên Khôi

1. Gi i Thi u Lp Trình Hàm – Cơ Bn TS. Lê Nguyên Khôi Tr ng Đi hc Công ngh , ĐHQGHN
2. Ni Dung
   Khái ni m chung
   nh ngh a hàm
   S dng hàm
   Truy n tham s
   Ph m vi bi n Gi i Thi u L p Trình 1
3. Khái Ni m Chung
   Gi i quy t mt bài toán ph c tp
   Chia nh bài toán ban u thành bài toán nh hơn, ơ n l, d gi i quy t
   X lý tng bài toán nh ln lư t
   Kt hp li gi i bài toán ban u
   Ngôn ng lp trình bc cao
   Cung cp công c phân tách và x lý bài toán nh (kh i lp ghép - mô-un hóa ch ươ ng trình)
   Li ích
   Tái s dng mã, d qu n lý
   Tránh các on mã gi ng nhau lp i lp li
   Tìm li, g li d dàng, nhanh chóng Gi i Thi u L p Trình 2
4. Khái Ni m Chung
   Chia nh bài toán, ví du:
   Cho dài 3 on th ng, 3 on th ng này to thành tam giác gì?
   3 on th ng có to thành tam giác?
   3 on th ng này có to thành tam giác u?
   3 on th ng này có to thành tam giác cân?
   3 on th ng này có to thành tam vuông?
   
   3 on th ng này có to thành tam giác vuông cân? Gi i Thi u L p Trình 3
5. Khái Ni m Chung
   Tái s dng mã, ví du:
   Tính ưc chung ln nh t ca 2 s nguyên dươ ng
   Ki m tra 2 s nguyên t cùng nhau
   Ti gi n phân s
   Ki m tra 2 s có chia ht cho nhau Gi i Thi u L p Trình 4
6. Hàm (Ph ơ ng Th c)
   Hàm (ph ươ ng th c) là mt kh i các câu lênh (ph i) ư c t tên, th c hi n thao tác ã ư c xác nh tr ư c
   Hàm là mt cách hu hi u cu trúc ch ươ ng trình và x lý:
   on mã ư c dùng li nhi u ln
   Hàm ã s dng
   Hàm tính cn bc 2 ( sqrt(x) )
   Hàm tính s m (pow(x,y))
   Hàm to s ng u nhiên (rand() ) Gi i Thi u L p Trình 5
7. Hàm – Đc Đi m
   Th c hi n mt s thao tác và cung cp kt qu
   Ví d: cn bc 2 ( sqrt(x) )
   D li u u vào: mt s
   Thao tác: tính cn bc hai
   D li u tr v: cn bc hai ca s
   Dng chung
   Có th cn d li u u vào
   Th c hi n mt s thao tác
   Có th tr v d li u sau x lý
   thu n ti n, các thao tác ư c t tên, tên hàm Gi i Thi u L p Trình 6
8. Hàm – Tính
   D li u u vào
   2 s (int , double , ) t tên x, y
   D li u tr v
   1 s (int , double , ) t tên ketQua
   Thao tác
   Th c hi n phép nhân lp i lp li
   Ví d: 2 =16=2∗2∗2∗2
   Tên hàm
   power Gi i Thi u L p Trình 7
9. Đnh Nghĩa Hàm Trong C++
   Cú pháp : Ki ểuDLTr ảVề TênHàm (DanhSáchDL Đầ uVào ) { // danh sách các mệnh lệnh // thân hàm }
   Ki u ca d li u tr v (Ki ểuDLTr ảVề)
   int , double , char ,
   Nu hàm không tr v gì, ki u d li u tr v void
   Tên hàm (TênHàm ): ph i có
   Danh sách d li u u vào (DanhSáchDL Đầ uVào )
   Danh sách tham s (tham s cng có ki u) Gi i Thi u L p Trình 8
10. Đnh Nghĩa Hàm Trong C++ int main() { return 0; }
    S dng câu lnh return tr v kt qu ca hàm
    Th c hi n câu lnh return tr v kt qu ca hàm, kt thúc các thao tác ca hàm
    Thông th ư ng return là câu lnh cu i cùng trong thân hàm ( nh ngh a ca hàm)
    Ki u d li u tr v khi s dng câu lnh return ph i gi ng vi ki u d li u tr v ca hàm (Ki ểuDLTr ảVề) Gi i Thi u L p Trình 9
11. Hàm – Tính int power(int x, int y) { int ketQua = 1; if (y == 0) return 1; while (y > 0) { ketQua = ketQua * x; y = y – 1; } return ketQua; }
    Ví d: power(2,4) tr v kt qu 16 Gi i Thi u L p Trình 10
12. V Trí Đt Đnh Nghĩa Hàm
    Hàm ph i ư c nh ngh a tr ư c khi s dng
    Thông th ư ng nh ngh a hàm t tr ư c ( trên và ngoài) int main() có th s dng trong int main() int power( ) { } int main() { = power( ); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 11
13. S Dng Hàm int power(int x, int y) { } int main() { int a, b; cin >> a >> b; int kq = power(a, b); cout > power(a, b); Gi i Thi u L p Trình 12
14. S Dng Hàm int A() { B(); } int B() { A(); } int main() { return 0; }
    t nh ngh a hàm nào tr ư c A hay B
    Lưu ý: nh ngh a hàm A có s dng (gi) hàm B, ng ư c li, nh ngh a hàm B có s dng (gi) A hàm Gi i Thi u L p Trình 13
15. Khai Báo – Đnh Nghĩa Hàm // khai báo hàm tr ướ c int main() int A(); int B(); int main() { return 0; } // đị nh ngh ĩa hàm sau int main() int A() { B(); } int B() { A(); }
    C++ cho phép khai báo hàm tr ư c khi s dng
    Sau khi khai báo hàm, nh ngh a hàm có th t bt k âu, tr ư c/sau int main()
    Nên s dng cách này Gi i Thi u L p Trình 14
16. Ch Ký Hàm // khai báo hàm tr ướ c int main() int A() ; int B() ; int main() { return 0; } // đị nh ngh ĩa hàm sau int main() int A() { B(); } int B() { A(); }
    B i ph n { } ca nh ngh a hàm
    B i ; ca khai báo hàm
    Ph n còn li (ki u tr v, tên, danh sách tham s) ca hàm gi ng ht nhau c nh ngh a và khai báo Gi i Thi u L p Trình 15
17. Hàm – Tính Nhân (Tr V int ) ỉ ử ụ ộ int multiply(int x, int y) { int ketQua = 0; for (int i = x; i > 0; i ) ketQua = ketQua + y; return ketQua; } int main() { int a, b; cin >> a >> b; cout << "tich 2 so la: " << multiply(a,b); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 16
18. Hàm – Tính Nhân (Tr V void ) ỉ ử ụ ộ void multiply(int x, int y) { int ketQua = 0; for (int i = x; i > 0; i ) ketQua = ketQua + y; cout > a >> b; multiply(a,b); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 17
19. Hàm – Không Có Tham S void square() { for (int i = 3; i > 0; i ) { for (int j = 3; j > 0; j ) cout > soLuong; for (int i = soLuong; i > 0; i ) square(); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 18
20. Hàm – Có Tham S void square(char c) { for (int i = 3; i > 0; i ) { for (int j = 3; j > 0; j ) cout > soLuong; char c; cin >> c; for (int i = soLuong; i > 0; i ) square(c); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 19
21. Hàm – Nhi u Tham S void square(char c, int n) { for (int i = n; i > 0; i ) { for (int j = 3; j > 0; j ) cout > cot; char c; cin >> c; for (int i = hang; i > 0; i ) square(c,cot); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 20
22. Xác Đnh Lo i Tam Giác
    Cho dài 3 on th ng, 3 on th ng này to thành tam giác gì?
    3 on th ng có to thành tam giác?
    3 on th ng này có to thành tam giác u?
    3 on th ng này có to thành tam giác cân?
    3 on th ng này có to thành tam vuông?
    
    3 on th ng này có to thành tam giác vuông cân? Gi i Thi u L p Trình 21
23. Xác Đnh Lo i Tam Giác ạ a bool laTamGiac(double a, double b, double c) { return (a < b + c && b < c + a && c < a + b); } int main() { return 0; } Gi i Thi u L p Trình 22
24. Xác Đnh Lo i Tam Giác ạ a ề bool laTamGiacD(double a, double b, double c) { return (a == b && b == c); } int main() { return 0; } Gi i Thi u L p Trình 23
25. Xác Đnh Lo i Tam Giác ạ a bool laTamGiacC(double a, double b, double c) { return (a == b || b == c || c == a); } int main() { return 0; } Gi i Thi u L p Trình 24
26. Xác Đnh Lo i Tam Giác ạ a bool laTamGiacV(double a, double b, double c) { double sqrCanhA = a * a; double sqrCanhB = b * b; double sqrCanhC = c * c; return (sqrCanhA == sqrCanhB + sqrCanhC || sqrCanhB == sqrCanhC + sqrCanhA || sqrCanhC == sqrCanhA + sqrCanhB); } int main() { return 0; } Gi i Thi u L p Trình 25
27. Xác Đnh Lo i Tam Giác ạ a bool laTamGiacVC(double a, double b, double c) { return (laTamGiacV(a, b, c) && laTamGiacC(a, b, c)); } int main() { return 0; } Gi i Thi u L p Trình 26
28. Xác Đnh Lo i Tam Giác
    Cho dài 3 on th ng, 3 on th ng này to thành tam giác gì?
    3 on th ng có to thành tam giác?
    3 on th ng này có to thành tam giác u?
    3 on th ng này có to thành tam giác cân?
    3 on th ng này có to thành tam vuông?
    3 on th ng này có to thành tam giác vuông cân?
    Suy lu n lô-gic:
    Có cn ki m tra là tam giác tr ư c khi xác nh lo i ca tam giác không? Gi i Thi u L p Trình 27
29. Nh p 2 S Nguyên Dơ ng int main() { int a, b; do { cin >> a; } while (a > b; } while (b <= 0); return 0; } Gi i Thi u L p Trình 28
30. Nh p 2 S Nguyên Dơ ng void nhapSoND(int soND) { do { cin >> soND; } while (soND <= 0); } int main() { int a, b; nhapSoND(a); nhapSoND(b); return 0; }
    Ch ươ ng trình ch y không úng, giá tr nh p vào không ư c gán cho bi n, các bi n ch ưa ư c nh p d li u
    Do cách truy n tham s ch ưa úng Gi i Thi u L p Trình 29
31. Truy n Tham S Cho Hàm
    Truy n giá tr :
    Bn sao giá tr ca bi n ư c truy n vào hàm
    Hàm x lý d li u trên bn sao này
    Không làm thay i giá tr ca bi n truy n vào hàm
    Dùng trong tr ư ng hp tính toán
    Truy n tham chi u
    Hàm x lý d li u ca chính bi n truy n vào hàm
    Có th thay i giá tr ca bi n
    Dùng trong tr ư ng hp cn chuy n d li u sau khi ã x lý ra ngoài hàm, cho các hàm khác s dng Gi i Thi u L p Trình 30
32. Truy n Tham S Cho Hàm ề ị void nhapSoND(int soND) { do { cin >> soND; } while (soND <= 0); } int main() { int a; nhapSoND(a); return 0; }
    Bn sao giá tr ca bi n a ư c to ra và truy n
    Vào trong hàm nhapSoND , giá tr này ư c gán cho bi n soND
    Thay i giá tr bi n soND trong hàm nhapSoND ,
    Kt thúc hàm nhapSoND , giá tr ca bi n soND thay i
    Nh ưng giá tr bi n a không thay i Gi i Thi u L p Trình 31
33. Truy n Tham S Cho Hàm ề a ế void nhapSoND(int & soND) { do { cin >> soND; } while (soND <= 0); } int main() { int a; nhapSoND(a); return 0; }
    Chính bi n a ư c truy n vào trong hàm nhapSoND
    Nh ưng ư c lưu dư i mt tên khác (soND ) trong hàm nhapSoND
    Thay i giá tr bi n soND trong hàm nhapSoND
    S làm thay i giá tr bi n a trong hàm main
    Do th c ch t là mt bi n, vi tên khác nhau, trong hàm main là a, trong hàm nhapSoND là soND Gi i Thi u L p Trình 32
34. Hàm – Tính Nhân (Tr V void ) ử ụ ề a ế tich void multiply(int x, int y, int & ketQua) { ketQua = 0; for (int i = x; i > 0; i ) ketQua = ketQua + y; } int main() { int a, b, tich; cin >> a >> b; multiply(a, b, tich); cout << "tich 2 so la: " << tich; return 0; } Gi i Thi u L p Trình 33
35. Mt S Nguyên Tc
    Tt c các hàm trong C++ u ngang cp
    Hàm không ư c khai báo lng vi nhau
    Th t khai báo không quan tr ng
    Hàm có th nh n và x lý nhi u tham s ho c không có tham s nào
    Hàm có th tr v mt (ho c không ) giá tr
    Ph i truy n y s lư ng tham s và úng ki u khi gi hàm, nu không s li dch
    Bi n khai báo trong hàm nào ch có ph m vi trong hàm ó, không s dng ư c nh ng bi n này trong các hàm khác Gi i Thi u L p Trình 34
36. Quy Tc Ph m Vi
    Ph m vi ư c xác nh bt u t { n }
    ư c áp dng hàm ( nh ngh a hàm), các cu trúc iu khi n (thân cu trúc) và các kh i lnh {}
    Bi n ư c khai báo trong ph m vi nào ch có th ư c s dng trong ph m vi ó
    Kt thúc mt ph m vi ( }), tt c các bi n va ư c khai báo trong ph m vi ó s b xóa
    Có th khai báo các bi n cùng tên trong các ph m vi khác nhau
    Các bi n này là bi n cc b
    Duy trì iu khi n trong ni b ph m vi Gi i Thi u L p Trình 35
37. Quy Tc Ph m Vi
    Ph m vi toàn cc
    Bi n ư c khai báo bên ngoài main , và ngoài tt c các hàm
    Bi n này s ư c hi u và có th dùng mi nơi trong ch ươ ng trình
    Hn ch dùng, d gây li không áng có khi thay i giá tr bi n không cn th n
    Th ư ng khai báo hng s có ph m vi toàn cc mi hàm u hi u Gi i Thi u L p Trình 36
38. Tham Kh o
    c sách:
    Ch ươ ng 4, Lp Trình Cơ Bn C++ Gi i Thi u L p Trình 37