Bài giảng Kinh tế chính trị - Chương 6: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa & hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam - Ngô Quế Lân

Nội dung text: Bài giảng Kinh tế chính trị - Chương 6: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa & hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam - Ngô Quế Lân

1. 28/09/2020 CHƯƠNG 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM HỌC PHẦN KINH TẾ CHÍNH TRỊ Giảng viên: Ngô Quế Lân lan.ngoque@hust.edu.vn Năm học 2019 - 2020 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.1 Khái niệm Cách mạng Công nghiệp o Nội dung: Là sự phát triển về chất của tư liệu lao động o Nền tảng: Trên cơ sở ứng dụng những phát minh đột phá về khoa học, kỹ thuật - công nghệ một cách có hệ thống o Tác dụng: Từ đó, tạo ra sự phát triển về chất của phân công lao động xã hội, dẫn đến năng suất lao động vượt trội, và những ứng dụng mới làm thay đổi căn bản phương thức lao động, quản trị và sinh hoạt của con người Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1
2. 28/09/2020 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.1 Khái niệm Cách mạng Công nghiệp Cách mạng Công nghiệp là sự phát triển về chất của Người lao Tư liệu lao động động LỰC LƯỢNG Tư liệu lao SẢN XUẤT động Tư liệu sản xuất Đối tượng lao động Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng công nghiệp o Cách mạng công nghiệp 1.0 - Khởi nguồn: Nước Anh, từ giữa đến cuối thế kỷ 18 - Thành tựu chủ đạo: Cơ khí hóa SX, Năng lượng đốt than, Động cơ hơi nước - Kết quả: Khởi đầu công nghiệp hóa, hình thành Chủ nghĩa tư bản, nhưng vẫn dựa trên các phương pháp quản trị thủ công. Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng Công nghiệp o Cách mạng công nghiệp 2.0 - Khởi nguồn: Nước Mỹ, từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20 - Thành tựu chủ đạo: Điện khí hóa SX; Năng lượng hạt nhân, dầu thô, khí đốt; Động cơ đốt trong; Phương pháp tổ chức SX dây chuyền, Tín hiệu tương tự analog; Chinh phục không gian (hàng không); Công nghiệp luyện kim - Kết quả: Hạ tầng phát triển, hình thành CNTB độc quyền, thúc đẩy TM Quốc tế Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 2
3. 28/09/2020 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng Công nghiệp o Cách mạng công nghiệp 3.0 - Khởi nguồn: Nước Mỹ, từ cuối thế kỷ 20 - Thành tựu chủ đạo: Công nghệ số thay cho analog; Chinh phục vũ trụ; Kết nối không dây; Điều khiển tự động; Cá nhân hóa các thiết bị vi xử lý; Mạng thông tin toàn cầu Internet; Công nghệ sinh học AND - Kết quả: Bùng nổ thông tin, toàn cầu hóa Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng Công nghiệp o Cách mạng công nghiệp 4.0 - Khởi nguồn: Dự báo bùng nổ ở nhiều trung tâm vào khoảng giữa thế kỷ 21 - Thành tựu chủ đạo: Năng lượng sạch, tái tạo (năng lượng mặt trời, gió, hydro, sinh học); SX và quản trị tự động; Siêu CSDL (Big Data), Siêu kết nối (IoT); Phân tích và xử lý thông tin (Trí tuệ nhân tạo AI); Vật liệu mới; Công nghệ cảm ứng; Công nghệ nuôi cấy tế bào, tái tạo sinh học - Kết quả: Siêu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế tri thức thay cho kinh tế công nghiệp Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.3 Đặc trưng của Cách mạng Công nghiệp hiện đại o Thứ nhất, ngày nay Khoa học trở thành Lực lượng sản xuất trực tiếp, bởi vì: - Sử dụng tri thức khoa học có vai trò chủ yếu và trực tiếp để tạo nên sản phẩm - Các ngành sản xuất dựa trên thành tựu của Cách mạng Công nghiệp hiện đại ngày càng chiếm tỷ trọng chủ yếu trong nền kinh tế quốc dân Ngày Nghiên cứu , Đầu tư cơ sở vật chất SẢN PHẨM trước Sáng chế kỹ thuật, ứng dụng Ngày Nghiên cứu , trực tiếp SẢN PHẨM nay Sáng chế Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 3
4. 28/09/2020 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.3 Đặc trưng của Cách mạng Công nghiệp hiện đại o Thứ hai, thời gian nâng cấp các phát minh ngày càng được rút ngắn Mức độ nâng cấp các phát minh Thời gian Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.4 Vai trò của các cuộc Cách mạng công nghiệp o Là cơ sở cho sự phát triển hình thái kinh tế - xã hội. Bởi vì tạo cơ sở vật chất kỹ thuật cho CM KHKT 4.0 Kinh tế tri thức, xã hội mới SX và điều hành tự động, chuyên môn hóa sâu, trí CM KHKT 3.0 tuệ nhân tạo, tự động hóa SX, công nghệ cảm kỹ thuật số, kết ứng, siêu kết nối nối không dây không dây, siêu CM KHKT 2.0 CSDL số, năng CM KHKT 1.0 Kinh tế công lượng mới, vật Kinh tế công nghiệp, năng liệu mới, biến đổi Chưa có CM KHKT nghiệp, cơ khí lượng hóa thạch, gen, công nghệ Kinh tế nông nghiệp, SX thủ công hóa SX điện khí hóa SX nuôi cấy tế bào Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp 1.5 Chức năng, tác dụng của Cách mạng Công nghiệp Nâng cao chất lượng HÌNH cuộc sống Hoàn thiện Quản trị XH THÁI Cách mạng KINH Hoàn thiện QHSX Công nghiệp tác dụng thúc đẩy TẾ XÃ Phát triển LLSX HỘI Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 4
5. 28/09/2020 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.1 Khái niệm Công nghiệp hóa CNH QuanQuanđiểmđiểm của củaUNIDO UNIDO Quan điểm Quancủa Đảngđiểm Cộng của Đảngsản Việt Nam Về tính chấtQuáQuátrìnhtrình huy huyđộng động nguồn nguồn Quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện chất lực ngàylực ngày càng càng lớn lớn Về phạm viTrongTrong lĩnh lĩnhvực vựckinh kinh tế tế Các hoạt động bao gồm Đầu tư, Sản xuất kinh phạm vi doanh, Dịch vụ và Quản lý kinh tế - xã hội Về nội dung Xây dựng nền kinh tế có Về nội Xây dựng nền kinh tế có Từ sử dụng lao động thủ công với phương tiện nhiều ngành sử dụng công dung nhiềunghệ ngành hiện sử đại, dụng để côngsản xuất thô sơ là chính; sang sử dụng phổ biến lao động nghệ hiện đại, để sản xuất với công nghệ, phương tiện và phương pháp TLSX và Hàng tiêu dùng TLSX và Hàng tiêu dùng hiện đại, dựa trên thành tựu của CM KHCN Về mục đích Nhằm đảm bảo tăng Về mục Nhằm đảm bảo tăng Nhằm tạo ra NSLĐ cao, xây dựng cơ sở vật chất trưởng K.tế & Tiến bộ XH đích trưởng K.tế & Tiến bộ XH kỹ thuật của CNXH & Phát triển bền vững Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.1 Khái niệm Công nghiệp hóa o Lưu ý đặc điểm thực hiện Công nghiệp hóa tại VN - Về thể chế và mục tiêu: CNH trong nền kinh tế Thể chế thị trường định hướng XHCN & Mục Thị tiêu trường - Về kỹ thuật công nghệ: CNH trong sự bùng nổ CM Công nghiệp hiện đại lần thứ ba, thứ tư Kỹ thuật - Về thị trường: CNH trong xu thế toàn cầu công nghệ hóa, hội nhập kinh tế quốc tế Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.2 Tính tất yếu khách quan của tiến trình Công nghiệp hóa tại Việt Nam Để phát triển LLSX, cần có tiến bộ về chất Nguyên của Tư liệu lao động, Do cơ sở lý luận tức là cần phải CNH nhân thực Mục tiêu xây dựng hiện CNXH trình độ rất cao, Do thực tiễn Việt Nam Công mà nền tảng lại thấp, nghiệp tức là cần phải CNH hóa tại Việt Nam Do bối cảnh thời đại Sự bùng nổ Cách mạng Công nghiệp đòi hỏi các quốc gia thích ứng, tức là cần phải CNH Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 5
6. 28/09/2020 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.4 Mục tiêu của tiến trình Công nghiệp hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam (7) Đại hội XII 2016: “Sớm trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” Đại hội XI 2011: “Giữa TK21, phấn đấu trở thành nước công nghiệp hiện đại theo định hướng XHCN” Đại hội X 2006: “Đến 2020, cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, gắn với phát triển kinh tế tri thức” Đại hội IX 2001: “Đến 2020, cơ bản trở thành nước công nghiệp, theo hướng hiện đại” Đại hội VIII 1996: “Phấn đấu 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp” Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0 o Một là, phát triển LLSX, trên cơ sở thành tựu Cách mạng KHCN hiện đại Đầu tư hạ tầng đồng bộ, tiếp cận trình độ tiên tiến nhất trong các lĩnh vực trọng điểm như viễn thông, CNTT, truyền thông, tài chính ngân hàng Tập trung phát triển tiềm lực khoa học công nghệ, đổi mới căn bản giáo dục đào tạo nhân lực trình độ cao. Thúc đầy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp trong toàn xã hội Ứng dụng các thành tựu công nghệ 4.0, đặc biệt là công nghệ số vào đồng bộ các lĩnh vực của nền kinh tế như: nông nghiệp, dịch vụ, sản xuất hàng tiêu dùng hướng tới xây dựng nền kinh tế tri thức Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0 o Hai là, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý, hiệu quả - Khái niệm cơ cấu kinh tế: Là tổng hợp các bộ phận cấu thành nền kinh tế quốc dân và mối quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận đó - Phân loại cơ cấu kinh tế: Cơ cấu thành phần kinh tế, cơ cấu vùng kình tế, cơ cấu ngành kinh tế - Yêu cầu về tính hợp lý, hiệu quả của cơ cấu kinh tế: + Khai thác, phân bổ hiệu quả, hợp lý các nguồn lực của nền kinh tế + Ứng dụng rộng rãi thành tựu khoa học công nghệ trong nền kinh tế + Phù hợp với xụ thế hội nhập, toàn cầu hóa Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 6
7. 28/09/2020 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0 o Hai là, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý, hiệu quả - Dịch chuyển cơ cấu kinh tế thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0: + Nâng cao tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, (đặc biệt là công nghiệp công nghệ cao), giảm tỷ trọng của nông nghiệp. Nhưng cả 03 lĩnh vực đều tăng về giá trị + Công nghiệp hóa, hiện đại hóa “Nông nghiệp, Nông thôn & Nông dân” + Quy hoạch vùng kinh tế, chuẩn bị các chiến lược phát triển mới phù hợp với sự biến đổi khí hậu và xu thế của thị trường nhân lực trong bối cảnh hội nhập Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hiện đại 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0 o Ba là, điều chỉnh QHSX và Kiến trúc thượng tầng phù hợp với sự phát triển LLSX - Kinh tế Nhà nước dựa trên công hữu vẫn là chủ đạo, nắm giữ lĩnh vực then chốt - Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, hoàn thiện hệ thống luật pháp, cải cách hành chính, xây dựng Chính phủ điện tử, phòng chống tham nhũng - Tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển, kinh tế tư nhân là một nguồn lực then chốt cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa - Tích cực và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, trên nguyên tắc đảm bảo nền kinh tế độc lập tự chủ, đảm bảo an ninh quốc phòng Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121 KẾT THÚC HỌC PHẦN “KINH TẾ CHÍNH TRỊ” - SSH 1121 SINH VIÊN LƯU Ý, ÔN TẬP LÝ THUYẾT & BÀI TẬP CHO BÀI THI CUỐI KỲ 7