Bài giảng Pháp luật đại cương - Chương 1: Những kiến thức cơ bản về nhà nước

Nội dung text: Bài giảng Pháp luật đại cương - Chương 1: Những kiến thức cơ bản về nhà nước

1. HỌC PHẦN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG www.themegallery.com LOGO
2. NỘI DUNG HỌC PHẦN Chương 1. Những kiến thức cơ bản về Nhà nước Chương 2. Bộ máy Nhà nước CHXHCN Việt Nam Chương 3. Những kiến thức cơ bản về pháp luật Chương 4. Quy phạm PL, quan hệ PL và hệ thống các văn bản QPPL Việt Nam Chương 5. Thực hiện PL, vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý Chương 6. Hệ thống PL, ý thức PL và pháp chế XHCN. Chương 7. Pháp luật về Phòng, chống tham nhũng www.themegallery.com LOGO
3. TÀI LIỆU THAM KHẢO Khoa Luật – Trường ĐH Kinh tế Đà Nẵng, Tập bài giảng pháp luật đại cương. www.themegallery.com LOGO
4. Văn bản pháp luật 1. Hiến pháp Việt Nam năm 2013; 2. Luật Phòng, chống tham nhũng 2005 (SĐ, BS 2012); www.themegallery.com LOGO
5. CHƯƠNG 1 NHỮNG KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC www.themegallery.com LOGO
6. I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC 1. Nguồn gốc và bản chất của Nhà nước a. Nguồn gốc của Nhà nước * Các quan điểm phi Macxit lý giải về nguồn gốc ra đời của Nhà nước: Thuyết “thần học”: Nhà nước do thượng đế sáng tạo ra Tồn tại trong mọi xã hội Hệ quả Sự phục tùng quyền lực NN là đương nhiên www.themegallery.com LOGO
7. Thuyết khế ước XH: NN ra đời là kết quả của một khế ước (Hợp đồng) được ký kết giữa những con người sống trong trạng thái tự nhiên không có NN. Sự thỏa Ý chí thuận Nhà nước Sự thỏa thuận Ý chí www.themegallery.com LOGO
8. * Quan điểm Macxit về nguồn gốc ra đời của NN: www.themegallery.com LOGO
9. b. Bản chất của Nhà nước Bản chất Tính giai Tính xã cấp của hội của Nhà nước Nhà nước www.themegallery.com LOGO
10. * Tính giai cấp của Nhà nước + Nhà nước là công cụ để giai cấp thống trị thực hiện sự thống trị của giai cấp mình đối với các giai cấp và tầng lớp khác trong XH trên cả 3 phương diện: kinh tế, chính trị và tư tưởng. www.themegallery.com LOGO
11. * Tính xã hội của Nhà nước + Nhà nước là đại diện chính thức cho toàn xã hội, là phương tiện tổ chức bảo đảm lợi ích chung của XH.
12. * Những đặc trưng cơ bản của NN Thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt Phân chia và quản lý dân cư Có chủ quyền theo các đơn vị Nhà quốc gia HC, lãnh thổ nước Quy định và thu các Ban hành PL và loại thuế dưới hình quản lý XH bằng PL thức bắt buộc www.themegallery.com LOGO
13. Định nghĩa Nhà nước: “Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, một bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện các chức năng quản lý đặc biệt nhằm duy trì trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội”. www.themegallery.com LOGO
14. 2. Kiểu, hình thức, chức năng và bộ máy NN a. Kiểu Nhà nước NN XHCN NN tư sản NN phong kiến NN chủ nô www.themegallery.com LOGO
15. Hãy xác định người đứng đầu trong các Nhà nước sau: 1. Vương quốc Anh 2. Vương quốc Campuchia 3. Nhật Bản 4. Hợp chủng quốc Hoa Kỳ 5. Cộng hòa Pháp 6. Cộng hòa liên bang Nga 7. Cộng hòa nhân dân Trung Hoa 8. Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. www.themegallery.com LOGO
16. b. Hình thức Nhà nước Hình thức NN Hình thức Hình thức cấu Chế độ chính chính thể trúc trị Quân Cộng NN NN Dân Phản chủ hòa đơn liên chủ dân nhất bang chủ QC QC Quý Dân tuyệt lập tộc chủ đối hiến www.themegallery.com LOGO
17. c. Chức năng của Nhà nước * Khái niệm: Chức năng của Nhà nước là các phương diện, mặt hoạt động cơ bản của Nhà nước nhằm thực hiện những nhiệm vụ đặt ra cho Nhà nước. www.themegallery.com LOGO
18. * Các chức năng của Nhà nước: * Chức năng đối nội: là những hoạt động chủ yếu của NN diễn ra ở trong nước như: tổ chức và quản lý kinh tế, giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, tổ chức quản lý văn hóa, giáo dục * Chức năng đối ngoại: là những mặt hoạt động chủ yếu thể hiện trong mối quan hệ với các NN và các dân tộc khác trên thế giới. www.themegallery.com LOGO
19. d. Bộ máy Nhà nước Bộ máy Nhà nước là hệ thống các cơ quan Nhà nước, tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung thống nhất tạo thành một cơ chế đồng bộ, thống nhất để thực hiện các nhiệm vụ và chức năng của Nhà nước. www.themegallery.com LOGO
20. * BỘ MÁY NHÀ NƯỚC Cơ quan lập pháp Cơ quan hành pháp Cơ quan tư pháp Xây dựng và Tổ chức thực Tiến hành xét ban hành các hiện pháp luật xử và bảo vệ văn bản QPPL và quản lý XH pháp luật www.themegallery.com LOGO
21. * Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Bộ máy Nhà nước Nguyên tắc phân quyền (tam quyền phân lập): Quyền lực Nhà nước được phân chia thành các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và hoạt động theo cơ chế kiềm chế, đối trọng lẫn nhau. Nguyên tắc tập quyền XHCN: Quyền lực Nhà nước được tập trung thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan NN trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.
22. II. Bộ máy Nhà nước XHCN Việt Nam 1. Khái niệm: Bộ máy Nhà nước XHCN Việt Nam là hệ thống các cơ quan, tổ chức mang tính quyền lực của Nhà nước XHCN, được thành lập, tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung thống nhất, tạo thành một cơ chế đồng bộ để thực hiện các nhiệm vụ, chức năng của Nhà nước XHCN. www.themegallery.com LOGO
23. 2. Những nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy NN XHCN Việt Nam Bộ máy Nhà nước CHXHCN Việt Nam tổ chức và hoạt động dựa trên những nguyên tắc sau: www.themegallery.com LOGO
24. 1 Tất cả quyền lực NN thuộc về Nhân dân 2 Đảng Cộng sản lãnh đạo NN và XH 3 Tập trung dân chủ Pháp chế 4 xã hội chủ nghĩa Bảo đảm sự bình đẳng 5 giữa các dân tộc www.themegallery.com LOGO
25. 4. Các cơ quan cấu thành Bộ máy NN XHCN VN 1 CQ quyền lực Cơ quan hành Cơ quan xét Cơ quan 2 (lập pháp) chính NN xử (tư pháp) kiểm sát (hành pháp) (tư pháp) Trung - Quốc hội - Chính phủ - TAND tối -VKSND ương - Ủy ban - Bộ, CQ cao tối cao Thường vụ ngang Bộ, cơ - TA Quân -VKS Quốc hội quan thuộc sự TW Quân sự Chính phủ TW Địa Hội đồng - UBND - TAND - VKSND phương nhân dân các các cấp tỉnh, huyện tỉnh, huyện cấp - Các Sở, TAQS QK, - VKSQSự QK, KV phòng, ban khu vực - Ngoài ra còn có chế định Chủ tịch www.themegallery.comnước. LOGO
26. 5. Nhà nước CHXHCN VN trong hệ thống chính trị và vấn đề hoàn thiện Nhà nước CHXHCN Việt Nam * Vị trí, vai trò của NN trong hệ thống chính trị: Hệ thống chính trị Việt Nam bao gồm: + Đảng Cộng sản Việt Nam + Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam + Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên. www.themegallery.com LOGO
27. * Vấn đề hoàn thiện Nhà nước CHXHCN VN  Để xây dựng và hoàn thiện Nhà nước CHXHCNVN phải quán triệt những vấn đề cơ bản sau: a. Phát huy dân chủ b. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện NN pháp quyền XHCN: + XD NN pháp quyền XHCN, bảo đảm nguyên tắc tất cả quyền lực NN thuộc về nhân dân. www.themegallery.com LOGO
28. + Hoàn thiện hệ thống pháp luật. + XD và hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát các cơ quan công quyền. + Đổi mới tổ chức và hoạt động của BMNN: Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan tư pháp, chính quyền địa phương. c. Tích cực phòng ngừa và kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí: + Nghiêm chỉnh thực hiện đồng bộ Luật phòng chống tham nhũng, Luật THTK, CLP, Luật Khiếu nại, tố cáo. + Xử lý kiên quyết, kịp thời, công khai người tham nhũng, vi phạm pháp luật www.themegallery.com LOGO
29. BÀI TẬP Các nhận định sau đây đúng hay sai? Tại sao? 1. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, Nhà nước ra đời là do sự hình thành của chế độ sở hữu chung về tài sản. 2. Với tư cách là người đại diện chính thức cho toàn xã hội nên bản chất Nhà nước chỉ mang tính xã hội. 3. Nhà nước là công cụ thống trị của giai cấp thống trị trên các lĩnh vực kinh tế, quân sự và tư tưởng. 4. Trong hình thức chính thể quân chủ, nguyên thủ quốc gia chỉ mang tính chất đại diện cho quốc gia chứ không nắm quyền lực thực sự. www.themegallery.com LOGO
30. 5. Nhà nước chủ nô là hình thức nhà nước đầu tiên trong lịch sử xã hội loài người. 6. Phân chia quyền lực nhà nước là nguyên tắc cơ bản nhất trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 7. Về địa vị pháp lý, theo quy định của Hiến pháp năm 2013 Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân và là cơ quan giám sát cao nhất của Nhà nước. 8. Theo quy định của Hiến pháp năm 2013, Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước, thay mặt cho nước CHXHCN Việt Nam về đối nội và đối ngoại. www.themegallery.com LOGO
31. 9. Trong tổ chức và hoạt động của Bộ máy NN XHCN Việt Nam, Chính phủ gồm có Thủ tướng Chính phủ và các Phó Thủ tướng. 10. Theo quy định của Hiến pháp năm 2013, Viện kiểm sát nhân dân của nước CHXHCN Việt Nam là cơ quan công tố Nhà nước và là cơ quan kiểm sát mọi hoạt động của các cơ quan nhà nước khác ở nước ta. 11. Theo quy định của Hiến pháp năm 2013, Ủy ban nhân dân là cơ quan hành chính nhà nước địa phương và do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu ra. www.themegallery.com LOGO
32. BÀI TẬP 1. Anh (chị) hãy trình bày hệ thống cơ quan quyền lực và cơ quan hành chính nhà nước trong bộ máy NN CHXHCN Việt Nam theo quy định của Hiến pháp năm 2013. 2. Có quan điểm cho rằng: “Nhà nước XHCN Việt Nam là kiểu Nhà nước xã hội chủ nghĩa nên xét về bản chất chỉ thể hiện giá trị xã hội và không mang bản chất giai cấp.” Anh (chị) có đồng ý với quan điểm trên không? Tại sao? www.themegallery.com LOGO