Coral reef fishes in the coastal waters of Ninh Thuan province

Nội dung text: Coral reef fishes in the coastal waters of Ninh Thuan province

1. Vietnam Journal of Marine Science and Technology; Vol. 20, No. 4A; 2020: 125–139 DOI: Coral reef fishes in the coastal waters of Ninh Thuan province Mai Xuan Dat*, Nguyen Van Long, Phan Thi Kim Hong Institute of Oceanography, VAST, Vietnam *E-mail: maixuandat2014@gmail.com Received: 28 August 2020; Accepted: 26 October 2020 ©2020 Vietnam Academy of Science and Technology (VAST) Abstract This study was conducted to evaluate the species composition and distribution of coral reef fish communities at 24 sites in three areas Ninh Hai, Phuoc Dinh, and Ca Na in Ninh Thuan province from 2018 to 2019. A total of 301 species belonging to 131 genera and 49 families of coral reef fishes were recorded. Among them, the wrasse (Labridae: 55 species), the damselfish (Pomacentridae: 46 species) and the butterflyfish (Chaetodontidae: 26 species) occupy the three highest proportion. The average density of coral reef fish in coastal waters of Ninh Thuan province is 106.8 ± 23.4 individuals/100 m2, most of them are small sized fish and ornamental fish groups. Ninh Hai has a higher species richness and density than other areas. Meanwhile, Ca Na and Phuoc Dinh have the two highest densities of the large sized fish and food target fish groups. This research also points out the impact of monsoon on the density and distribution of coral reef fish, in which Ninh Hai is most affected. Keywords: Coral reef fishes, Ninh Hai, Phuoc Dinh, Ca Na, Ninh Thuan, Vietnam. Citation: Mai Xuan Dat, Nguyen Van Long, Phan Thi Kim Hong, 2020. Coral reef fishes in the coastal zone waters of Ninh Thuan province. Vietnam Journal of Marine Science and Technology, 20(4A), 125–139. 125
2. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Biển, Tập 20, Số 4A; 2020: 125–139 DOI: Cá rạn san hô ở vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận Mai Xuân Đạt*, Nguyễn Văn Long, Phan Thị Kim Hồng Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Việt Nam *E-mail: maixuandat2014@gmail.com Nhận bài: 28-8-2020; Chấp nhận đăng: 26-10-2020 Tóm tắt Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá được thành phần và phân bố của quần xã cá rạn san hô tại 24 trạm thuộc 3 khu vực bao gồm Ninh Hải, Phước Dinh và Cà Ná của tỉnh Ninh Thuận trong giai đoạn từ năm 2018–2019. Kết quả nghiên cứu đã ghi nhận 301 oài thuộc 131 giống và 49 họ cá rạn san hô, trong đó họ cá bàng chài (Labridae): 55 loài, cá thia (Pomacentridae): 46 loài và cá bướm (Chaetodontidae): 26 loài là những họ chiếm tỉ lệ cao nhất. Mật độ trung bình cá rạn san hô cho toàn vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận à 106,8 23,4 cá thể 100 m2, chủ yếu thuộc về nhóm cá có kích thước nhỏ và nhóm cá cảnh. Ninh Hải à nơi có độ giàu có về loài và mật độ cao hơn so với các khu vực còn lại. Trong khi, Cà Ná và Phước Dinh à nơi có mật độ nhóm cá kích thước lớn và cá thực phẩm cao hơn. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy gió mùa có ảnh hưởng đến mật độ và sự phân bố của cá rạn san hô, trong đó Ninh Hải à nơi chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất. Từ khóa: Cá rạn san hô, Ninh Hải, Phước Dinh, Cà Ná, Ninh Thuận, Việt Nam. MỞ ĐẦU được xem là phong phú về phân bố, đa dạng về Ninh Thuận là một tỉnh ven biển thuộc hình thái và cấu trúc so với các vùng biển khác vùng Duyên hải Nam Trung Bộ của Việt Nam, ven bờ Ninh Thuận. Kết quả nghiên cứu cũng với đường bờ biển dài 105 km, quản lý vùng đã xác định được 334 loài san hô, nguồn lợi cá lãnh hải rộng trên 18.000 km2. Vùng biển Ninh rạn san hô cũng bước đầu ghi nhận tại khu vực Thuận có khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình này với 147 loài thuộc 81 giống và 32 họ cá với đặc trưng khô nóng, gió nhiều, bốc hơi rạn, trong đó phong phú nhất vẫn là các loài cá mạnh. Đặc biệt, vùng biển này chịu sự chi phối cảnh có kích thước nhỏ như cá bàng chài (30 của hiệu ứng nước trồi từ tháng 6–9 hàng năm loài), cá thia (24 loài), cá bướm (18 loài), cá tạo nên một thời kỳ có nhiệt độ nước biển thấp mó (11 loài) và cá đuôi gai (8 loài), với mật độ và đây à yếu tố thuận lợi cho sự tồn tại và phát trung bình 628 ± 561,6 cá thể/500 m2 [1]. triển của các rạn san hô một khi tình trạng gia Những năm sau đó, trong nghiên cứu cá rạn san tăng nhiệt độ đang diễn ra trên phạm vi toàn hô vùng biển ven bờ Nam Trung Bộ của mình, cầu [1]. Nguyễn Văn Long đã bổ sung cho quần xã cá Tập hợp các kết quả nghiên cứu cho thấy, rạn san hô ở Ninh Hải thêm 97 loài, với tổng vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận có sự phân cộng 244 loài của 100 giống và 41 họ cá rạn bố của các hệ sinh thái đặc thù, trong đó hệ san hô [2]. Một nghiên cứu chi tiết hơn vào sinh thái rạn san hô là quan trọng nhất, chủ yếu năm 2014 ở khu vực Ninh Hải trong đề tài tập trung ở các khu vực như Ninh Hải, Cà Ná nghiên cứu cơ bản của mình Nguyễn Văn Long và Phước Dinh. Đặc biệt san hô phân bố và tập đã ghi nhận được tại vùng biển này có 292 loài, trung nhiều nhất ở Ninh Hải. Rạn san hô ở đây 116 giống và 41 họ cá rạn san hô (báo cáo tổng 126
3. Coral reef fishes in the coastal zone waters kết đề tài NAFOSTED, mã số: 106.14-2010.67 mùa (mùa gió Đông Bắc (ĐB) và mùa gió Tây ưu trữ tại Viện Hải dương học). Ngoài ra, Nam (TN)) được thực hiện trong giai đoạn từ nghiên cứu quần xã cá trên vùng triều ở khu 2018–2019 ở hai khu vực rạn phía bắc và phía vực Ninh Hải cũng đã ghi nhận được 17 loài cá nam của tỉnh Ninh Thuận. Vị trí và tọa độ của có quan hệ mật thiết với rạn san hô trong tổng các trạm khảo sát được trình bày trong hình 1 số 46 loài cá có mặt trên vùng triều nơi đây [3]. và phụ lục 1. Đối với khu vực Cà Ná, rạn san hô ven bờ ở Đánh giá quần xã cá rạn san hô được thực đây phân bố khá hẹp, nghiên cứu về rạn san hô hiện trên hai dây mặt cắt có độ dài mỗi dây 100 tại khu vực này chủ yếu được kết hợp thực hiện m được rải song song với bờ trên hai đới mặt trong các đề tài dự án khảo sát về rạn san hô bằng (độ sâu từ 2–5 m) và sườn dốc (từ 6–12 xung quanh đảo Cù Lao Cau và vùng biển ven m) tùy thuộc vào địa hình của mỗi điểm rạn bờ từ Cà Ná bến Vĩnh Hảo thuộc tỉnh Bình khảo sát. Trên mỗi đoạn của dây mặt cắt được Thuận [4], trong khi đó vùng ven bờ từ Hòn Cò chia thành 4 đoạn, mỗi đoạn có chiều dài 20 m đến Mũi Dinh thuộc phía nam tỉnh Ninh Thuận và hai đoạn cách nhau 5 m. Sau khi mặt cắt đã gần như chưa có công bố nào về cá rạn san hô. được cố định khoảng 15 phút, người quan sát Đối với khu vực Phước Dinh cũng tương tự, cá tiến hành thu thập số liệu dọc theo từng đoạn các nghiên cứu về cá rạn san hô ở khu vực này của 2 mặt cắt nông và sâu. Người khảo sát tiến gần như vắng bóng. hành bơi chậm và ghi nhận thành phần loài, số Như vậy có thể thấy, mặc dù có khá nhiều ượng cá thể và kích thước (ước ượng đến nghiên cứu được thực hiện tại các rạn san hô nhóm kích thước theo chiều dài tổng bao gồm vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận, tuy nhiên các nhóm: 1–10 cm, 11–20 cm, 21–30 cm và > hầu hết đều tập trung ở khu vực Ninh Hải, nơi 30 cm) của từng loài trong từng đoạn của mỗi có sự đa dạng và phân bố nhiều nhất của rạn dây mặt cắt. Phạm vi điều tra trên từng đoạn san hô. Trong khi những khu vực còn lại gần dây mặt cắt là 20 m dài và 5 m rộng (2,5 m về như chưa được chú tâm nghiên cứu. Vì vậy để mỗi bên của dây) theo English et al., (1997) có một cái nhìn đầy đủ hơn về quần xã cá rạn [5], Hodgson và Waddell (1998) [6]. san hô vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận. Bài Sau khi hoàn thành công việc thu thập số báo này sẽ cung cấp những dẫn liệu mới nhất liệu trên mặt cắt, người khảo sát tiến hành bơi về cá rạn san hô vùng biển ven bờ tỉnh Ninh xung quanh vùng bên ngoài dây mặt cắt để ghi Thuận nói chung và những ghi nhận ban đầu về nhận những oài cá chưa bắt gặp trên dây mặt cá rạn san hô tại các khu vực chưa được công cắt và bổ sung vào danh mục thành phần loài bố trong vùng biển này nói riêng. Nguồn tư iệu của điểm khảo sát. Thời gian điều tra trên mỗi này cũng sẽ góp phần đánh giá đầy đủ hơn về mặt cắt dài 100 m dao động từ 50–60 phút tùy thành phần và phân bố của quần xã cá rạn san thuộc vào điều kiện của rạn và được tiến hành hô cho toàn vùng biển ven bờ Ninh Thuận, qua trong khoảng từ 9:00–14:00 giờ. Bên cạnh đó, đó thấy được sự khác biệt của quần xã cá ở hai chúng tôi kết hợp với việc chụp ảnh các loài cá khu vực phía nam và phía bắc của tỉnh Ninh trong từng trạm khảo sát để so sánh và đối Thuận và sự ảnh hưởng của gió mùa đến mật chiếu sau này. Việc định loại cá rạn được dựa độ và sự phân bố của cá rạn san hô tại đây. theo các tài liệu phân loại của Carcasson (1977); Randall et al., (1998); Myers (1991); PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Kuiter (1992); Allen et al., (2002, 2003) [7– Nghiên cứu hiện trạng thành phần oài được 12]. Danh sách thành phần oài được sắp xếp tiến hành trên 24 trạm rạn dọc theo vùng biển theo hệ thống phân loại của Eschmeyer (1998) ven bờ tỉnh Ninh Thuận trong khuôn khổ của với phiên bản trực tuyến cập nhật năm 2020 một số đề tại dự án đã được triển khai, đại diện [13], rà soát và chỉnh lý tên loài theo World cho 3 khu vực trong đó có 10 trạm ở Ninh Hải, Register of Marine Species (WORMS). 4 trạm ở Phước Dinh và 10 trạm ở Cà Ná. Việc Việc phân chia cá rạn san hô thành các nhóm đánh giá hiện trạng mật độ cá rạn được thực cá theo giá trị sử dụng dựa vào tính chất sử dụng hiện vào mùa gió Đông Bắc (từ tháng 11 đến phổ biến của chúng, trong đó nhóm cá có giá trị tháng 4), đánh giá biến động mật độ cá rạn theo thực phẩm là những họ cá có kích thước lớn và 127
4. Mai Xuan Dat et al. thường được khai thác làm thức ăn gồm các họ cá cá phân chia theo bậc dinh dưỡng được lựa chọn hồng (Lutjanidae), cá hè (Lethrinidae), cá mú để tiến hành phân tích so sánh là nhóm cá ăn rong (Serranidae), cá kẽm (Haemulidae), cá mó và nhóm cá ăn thịt (cá dữ), trong đó nhóm cá ăn (Scaridae), cá đuôi gai (Acanthuridae), cá miền rong gồm các họ cá mó (Scaridae), cá đuôi gai (Caesionidae), cá khế (Carangidae), cá đổng (Acanthuridae), cá dìa (Siganidae), cá bánh lái (Nemipteridae), cá phèn (Mullidae), cá dìa (Kyphosidae); nhóm cá ăn thịt gồm cá mú (Siganidae), cá bò da (Balistidae) và cá bò giấy (Serranidae), cá hồng (Lutjanidae), cá hè (Monacanthidae); và nhóm cá cảnh là những họ (Lethrinidae), cá bò da (Balistidae), cá lịch biển cá còn lại có kích thước bé, ít có giá trị thực phẩm (Muraenidae), cá mù làn (Scorpaenidae) và giống và thường được khai thác để trưng bày trong các Caranx của họ cá khế (Carangidae) theo Ferreira bể nuôi cá cảnh. Ngoài ra hai trong số các nhóm et al., (2004) [14]. Hình 1. Sơ đồ các trạm khảo sát rạn san hô vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận 128
5. Coral reef fishes in the coastal zone waters Thống kê và xử lý số liệu bằng phần mềm (Acanthuridae) có 16 loài (5,3%), họ cá mào gà Excel, trong đó sử dụng phương pháp thống kê (Blenniidae) và cá sơn (Apogonidae) cùng có 12 bằng ANOVA một yếu tố không lặp để kiểm loài (4%), các họ cá còn lại mỗi họ chỉ có từ 1–9 tra sự sai khác có hoặc không có ý nghĩa về loài/họ (bảng 2). Ngoài ra khi đối chiếu với các thành phần loài cá giữa ba khu vực và về mật nghiên cứu trước đây tại khu vực vùng biển ven độ cá rạn giữa hai mùa tại các trạm khảo sát. bờ tỉnh Ninh Thuận cho thấy, nghiên cứu này bổ Sai số chuẩn (SE) được xác định bằng độ lệch sung thêm 94 loài so với kết quả công bố vào chuẩn (SD) chia cho căn bậc hai của 8 lần số năm 2009 à 244 oài [2] (phụ lục 2). liệu lặp lại tại mỗi trạm. Phân tích nhóm quần Kết quả phân tích số liệu tại 24 trạm khảo xã dựa trên ma trận giống nhau với số liệu sát dọc vùng ven bờ tỉnh Ninh Thuận cho thấy, thành phần loài tại các trạm nghiên cứu. Việc số ượng loài ghi nhận trung bình đạt 95,9 tính toán các chỉ số độ giàu có về oài (d), độ đa loài/trạm (dao động: 32–161 loài/trạm), trong dạng (H‟), chỉ số cân bằng (J‟) trong quần xã đó các trạm ở khu vực Ninh Hải như Bãi Nhỏ, giữa các khu vực cũng được thực hiện trên Thái An, Hang Rái có số oài cao hơn cả, trong phần mềm PRIMER 6.0. khi các trạm Từ Thiện, Sơn Hải 1 ở khu vực Phước Dinh và Cà Ná 1 ở Cà Ná là những trạm KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN có số loài thấp nhất. Xét theo khu vực cũng cho Thành phần loài và phân bố thấy số loài ghi nhận ở Ninh Hải (256 loài; Kết quả nghiên cứu đã ghi nhận được 301 chiếm 85,0% tổng số oài) cao hơn nhiều so với loài thuộc 131 giống và 49 họ cá rạn phân bố Phước Dinh (121 loài; chiếm 40,2%) và Cà Ná trên các rạn san hô trong vùng biển ven bờ tỉnh (với 215 loài; chiếm 71,8%) (bảng 1). Kết quả Ninh Thuận (phụ lục 1). Trong số đó, 10 họ cá này một phần do khu vực Ninh Hải và Cà Ná phổ biến trên rạn san hô chiếm hơn 70% tổng số được bổ sung thêm lần ượt 18 loài và 30 loài oài đã được ghi nhận, cá bàng chài (Labridae) vào đợt khảo sát trong mùa gió TN còn Phước có số ượng loài nhiều nhất với 55 loài (chiếm Dinh chỉ có một đợt khảo sát vào mùa gió ĐB. 18,3% tổng số loài), tiếp đến là họ cá thia Mặc dù vậy có thể thấy, khu vực Ninh Hải là (Pomacentridae) có 46 loài (15,3%), họ cá bướm nơi có mức độ đa dạng loài cao nhất, cao gấp (Chaetodontidae) có 26 loài (8,6%), họ cá mó 2,1 lần so với Phước Dinh và 1,2 lần so với khu (Scaridae) có 17 loài (5,6%), họ cá đuôi gai vực Cà Ná. ảng . Số ượng họ, giống và oài cá rạn san hô tại các khu vực khảo sát Taxon Tỉ lệ (%) Khu vực Số trạm khảo sát Họ Giống Loài Ninh Hải 10 43 116 256 85,0 Phước Dinh 4 24 56 121 40,2 Cà Ná 10 43 102 216 71,8 Tổng cộng 24 49 131 301 100,0 So sánh theo từng họ cũng cho thấy Ninh Hải số ượng loài nhiều nhất trong khi ở Cà Ná số loài có số ượng loài của hầu hết các họ cá cao hơn so cá thia (Pomacentridae) lại nhiều nhất. Đối với với các khu vực còn lại, đặc biệt là các loài cá một số họ cá thuộc nhóm cá có giá trị kinh tế như thuộc nhóm cá cảnh có kích thước nhỏ phổ biến cá mú, cá hồng, cá hè, cá đổng mặc dù có số trên rạn san hô như cá bàng chài (Labridae), cá ượng loài khá thấp nhưng cũng cho thấy Cà Ná thia (Pomacentridae), cá bướm (Chaetodontidae). và Ninh Hải là hai khu vực có số loài nhiều hơn Các khu vực còn lại cũng có số ượng loài của các so với Phước Dinh, kết quả kiểm chứng theo loài họ cá này chiếm ưu thế nhưng đều có số ượng cũng cho thấy sự khác biệt giữa ba khu vực là khá loài thấp hơn so với khu vực Ninh Hải, đặc biệt rõ ràng và có ý nghĩa thống kê (ANOVA, Fkhu vực Phước Dinh à nơi có số ượng loài của hầu hết = 7,55 > Fα = 0,05 = 3,01). Các họ còn lại sự chênh các họ thấp nhất. Mặt khác, khu vực Ninh Hải và lệch về số ượng loài giữa các khu vực không Phước Dinh à nơi họ cá bàng chài (Labridae) có đáng kể (bảng 2). 129
6. Mai Xuan Dat et al. Bảng 2. Cấu trúc thành phần loài cá rạn san hô tại các khu vực khảo sát STT Họ Ninh Hải Phước Dinh Cà Ná Tổng cộng Tỉ lệ (%) 1 Labridae 52 31 35 55 18,3 2 Pomacentridae 39 25 36 46 15,3 3 Chaetodontidae 26 15 20 26 8,6 4 Scaridae 15 10 9 17 5,6 5 Acanthuridae 14 9 12 16 5,3 6 Apogonidae 6 0 12 12 4,0 7 Blenniidae 9 4 9 12 4,0 8 Mullidae 8 2 7 9 3,0 9 Serranidae 7 1 7 9 3,0 10 Gobiidae 4 0 6 7 2,3 11 Nemipteridae 6 1 5 7 2,3 12 Haemulidae 6 3 3 6 2,0 13 Lutjanidae 5 2 4 6 2,0 14 Balistidae 5 1 3 5 1,7 15 Cirrhitidae 3 2 4 5 1,7 16 Lethrinidae 5 1 2 5 1,7 17 Monacanthidae 3 2 4 5 1,7 18 Pomacanthidae 4 3 3 4 1,3 19 Siganidae 4 2 2 4 1,3 20 Tetraodontidae 3 1 4 4 1,3 Các họ khác 32 6 29 41 13,6 Tổng cộng 256 121 216 301 100 So sánh với một số khu vực rạn trong vùng khá cao, đồng thời qua đối chiếu độ phủ nền biển ven bờ phía nam Việt Nam thì số ượng đáy ở đây cho thấy khu vực này có độ phủ san loài cá rạn san hô ghi nhận ở vùng biển ven bờ hô cứng thấp nhất (16%), trong khi độ phủ san tỉnh Ninh Thuận à 301 oài cao hơn nhiều so hô lửa (giống Millepora) (13%), đá (21,1%) với Hải Vân - Sơn Chà (132 oài), Đà Nẵng và cát (15%) lại cao nhất. Riêng trạm Cà Ná 1 (162 loài), ven bờ Bình Định (195 loài), Phú và Cà Ná 6 có sự khác biệt so với các trạm Quý (89 oài), Côn Đảo (202 loài), Nam Du còn lại của khu vực Cà Ná có thể do cấu trúc (126 loài), Phú Quốc (152 loài), Thổ Chu (99 nền rạn ở hai trạm này với độ phủ san hô cứng loài) [15], cao hơn đôi chút so với ven bờ Phú rất thấp ( 10 m). Các Phong (267 oài) nhưng thấp hơn vịnh Nha trạm khu vực Phước Dinh cũng cho thấy sự Trang (528 oài) và khá tương đồng với Hòn khác biệt về tính chất thành phần loài so với Cau (306 loài) [2]. các khu vực còn lại, điều này có thể do độ sâu Kết quả phân tích nhóm từ ma trận thành ở các trạm tại khu vực này có điểm khác biệt phần loài và sự xuất hiện tại các trạm khảo sát khi Từ Thiện có độ sâu thấp nhất (3 m) và Rạn trong các khu vực ghi nhận có sự khác biệt Gò cùng với Sơn Hải 1 có độ sâu cao nhất (20 khá lớn về tính chất thành phần loài cá giữa m), trong khi độ sâu các trạm ở khu vực Ninh khu vực Ninh Hải so với hai khu vực còn lại, Hải và Cà Ná dao động từ 6–12 m. Ngoài ra với mức độ tương đồng của các trạm ở đây rất độ phủ trung bình nền đáy ở khu vực Phước cao lên tới hơn 50%, đây à khu vực có độ phủ Dinh cũng có sự khác biệt so với hai khu vực san hô cao nhất vùng với đặc trưng à san hô còn lại khi đây à nơi có độ phủ san hô mềm cứng (34,4%), trong đó các trạm Bãi Thịt, Mũi cao nhất (7%) (hình 2). Có thể thấy sự khác Thị và Hang Rái, Thái An có mức độ tương biệt về cấu trúc nền đáy và độ sâu của rạn đã đồng cao hơn cả (> 70%). Đối với các trạm phần nào ảnh hưởng đến sự phân bố cá rạn san khu vực Cà Ná cũng ghi nhận mức tương đồng hô ở ba khu vực. 130
7. Coral reef fishes in the coastal zone waters Hình 2. Kết quả phân tích nhóm thành phần loài cá giữa các trạm khảo sát (Ký hiệu tên trạm khảo sát trong phụ lục 1) Hiện trạng ậ ạn cứu trước đây, tuy nhiên sự gia tăng chủ yếu ở Mật độ trung bình tổng số cá rạn san hô tại nhóm cá kích thước nhỏ 1–10 cm, trong khi đó vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận đạt 106,8 ± nhóm cá kích thước > 11 cm lại thấp hơn khá 23,4 cá thể 100 m2, trong đó chiếm đa số là nhiều so với nghiên cứu năm 2009 [2]. Nhóm nhóm cá có kích thước nhỏ từ 1–10 cm (với cá kích thước lớn hơn từ 11–20 cm và > 21 cm 91,2 cá thể 100 m2, chiếm 85,4%) và 11–20 đều ghi nhận nhiều nhất ở Phước Dinh, tiếp cm (với 15,2 cá thể 100 m2, chiếm 14,2%). đến Cà Ná và thấp nhất ở Ninh Hải. Trong số Nhóm cá có kích thước > 21 cm có mật độ rất các trạm khảo sát, mật độ cao nhất thuộc về thấp 21 cm thì các trạm ở cá thể 100 m2). Kết quả cũng cho thấy mật độ Phước Dinh và Cà Ná có mật độ cao hơn, trung bình cá rạn san hô ở Ninh Hải của trong khi hầu hết các trạm ở Ninh Hải có mật nghiên cứu này cao hơn đôi chút so với nghiên độ nhóm cá này thấp nhất (bảng 3). ảng . Mật độ (cá thể 100 m2) theo nhóm kích thước cá rạn san hô tại các khu vực khảo sát Nhóm kích thước Khu vực Tổng cộng Số trạm khảo sát 1–10 11–20 21–30 > 30 Cà Ná 75,6 16,2 0,3 0,1 92,2 ± 25,7 10 Ninh Hải 118,5 8,6 0,1 0,0 127,2 ± 20,4 10 Phước Dinh 53,4 31,4 1,3 0,0 86,2 ± 20,1 4 Trung bình 91,2 15,2 0,4 0,1 106,8 ± 23,4 24 Mật độ trung bình nhóm cá cảnh tại vùng (Pomacentridae: trung bình 47,8 12,7 cá biển ven bờ Ninh Thuận à 89,7 21,5 cá thể 100 m2), tiếp đến là họ cá bàng chài thể 100 m2, trong đó nhiều nhất là họ cá thia (Labridae: trung bình 26,2 8,1 cá thể 100 131
8. Mai Xuan Dat et al. m2), họ cá bướm (Chaetodontidae) có mật độ có mật độ trung bình cá cảnh thấp nhất nhưng khá thấp (trung bình 2,2 1,0 cá thể 100 m2), lại à nơi có mật độ họ cá bướm (Chaetodontide) trong khi họ cá thiên thần (Pomacanthidae) và và cá thiên thần (Pomacanthidae) cao nhất họ cá thù lù (Zanclidae) có mật độ rất thấp (bảng 4). Trong số các trạm đã khảo sát thì (lần ượt 0,3 0,3 và 0,1 0,2 cá thể 100 m2). trạm Cà Ná 10 ở khu vực Cà Ná và các trạm Trong các khu vực khảo sát thì Ninh Hải là Thái An, Mỹ Hòa, Bãi Thịt, Bãi Cau của nơi có mật độ nhóm cá cảnh cao nhất và đây Ninh Hải có mật độ nhóm cá cảnh cao nhất, cũng à nơi có mật độ họ cá thia trong khi đó Từ Thiện của Phước Dinh và (Pomacentridae) và cá bàng chài (Labridae) một số trạm của khu vực Cà Ná có mật độ cao nhất, trong khi đó Phước Dinh là khu vực thấp nhất. ảng . Mật độ (cá thể 100 m2) một số họ cá cảnh chủ yếu tại các khu vực khảo sát Khu vực Cá bướm Cá bàng chài Cá thiên thần Cá thia Cá thù lù Tổng cá cảnh Cà Ná 1,3 14,3 0,2 45,8 0,1 81,4 Ninh Hải 2,3 35,4 0,3 57,4 0,1 106,6 Phước Dinh 4,0 30,8 0,8 25,5 0,3 62,9 Trung bình 2,2 26,2 0,3 47,8 0,1 89,7 Nhóm cá thực phẩm có mật độ khá thấp, ượt 23,3 và 20,7 cá thể 100 m2) còn Cà Ná là trung bình đạt 17,1 6,8 cá thể 100 m2. Trong nơi có mật độ thấp nhất (10,8 cá thể 100 m2). đó, mật độ cao nhất thuộc về họ cá mó Phước Dinh à nơi tập trung nhiều của họ cá (Scaridae: 6,0 4,1 cá thể 100 m2), tiếp đến là đuôi gai và cá mó, trong khi Ninh Hải là cá mó họ cá đuôi gai (Acanthuridae: 4,7 2,8 cá và Cà Ná là cá đuôi gai (bảng 5). Trong các thể 100 m2), họ cá phèn (Mullidae: 2,0 1,6 cá trạm đã khảo sát thì Sơn Hải 2, Rạn Gò của thể 100 m2) và cá dìa (Siganidae: 1,8 2,2 cá Phước Dinh và Mỹ Hòa, Hang Rái của Ninh thể 100 m2). Các họ cá mú (Serranidae), cá Hải là những trạm có mật độ trung bình nhóm hồng (Lutjanidae), cá bò da (Balistidae), cá cá thực phẩm cao nhất. Trong khi hầu hết các miền (Caesionidae) và cá đổng (Nemipteridae) trạm khu vực Cà Ná và một số trạm của Ninh có mật độ rất thấp (mật độ trung bình chỉ từ Hải có mật độ trung bình nhóm cá thực phẩm 0,2–0,8 cá thể 100 m2). Theo khu vực thì thấp nhất. Nhìn chung, nhóm cá thực phẩm có Phước Dinh và Ninh Hải là những nơi có mật mật độ cao và tập trung chủ yếu tại các trạm độ trung bình nhóm cá thực phẩm cao nhất (lần khu vực Phước Dinh và Ninh Hải. ảng . Mật độ (cá thể 100 m2) một số họ cá thực phẩm tại các khu vực khảo sát Cá đuôi Cá Cá bò Cá Cá Cá Cá Cá Cá Tổng cá Khu vực gai miền da hồng phèn đổng mó mú dìa thực phẩm Cà Ná 4,9 1,0 0,5 0,0 0,4 1,5 1,8 0,3 0,0 10,8 Ninh Hải 2,2 0,2 0,1 0,3 3,9 0,3 9,6 0,1 3,7 20,7 Phước Dinh 11,6 0,0 1,0 0,3 0,9 0,2 6,7 0,0 1,1 23,3 Trung bình 4,7 0,5 0,4 0,2 2,0 0,8 6,0 0,2 1,8 17,1 Chỉ số a dạng của quần xã cá rạn san hô thể ghi nhận được ở 3 khu vực. Trong khi đó chỉ Các chỉ số trong quần xã cá rạn san hô tại số đa dạng oài (H‟) và chỉ số cân bằng (J‟) ại vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận được thể hiện ghi nhận cao nhất ở Phước Dinh, điều này có thể trong bảng 6. Khu vực Ninh Hải có độ giàu có do xác suất bắt gặp của loài ở đây là thấp nhất (4 về loài cao nhất (d = 25,72), tiếp đến là Cà Ná (d trạm khảo sát), đồng thời số ượng loài (S = 121) = 22,5) và thấp nhất à Phước Dinh (d = 15,39), và tần suất xuất hiện các cá thể (N = 2.439) ở điều này tương đồng với số ượng loài và số cá đây cũng thấp nhất (bảng 6). 132
9. Coral reef fishes in the coastal zone waters Bảng 6. Các chỉ số trong quần xã cá rạn san hô tại các khu vực khảo sát STT Khu vực Số trạm S N d J' H' 1 Cà Ná 10 216 14115 22.5 0.6814 3.662 2 Ninh Hải 10 256 20172 25.73 0.6623 3.673 3 Phước Dinh 4 121 2439 15.39 0.7757 3.720 Biến ng mậ cá rạn san hô theo mùa mùa gió TN so với mùa gió ĐB diễn ra ở hầu Phân tích biến động mật độ được thực hiện hết các trạm, trong đó các trạm khu vực Ninh vào hai mùa gió ĐB và mùa gió TN ở hai khu Hải biến động mạnh hơn so với Cà Ná. Đặc vực phân bố rạn san hô chủ yếu của tỉnh Ninh biệt một số trạm như Bãi Thịt (từ 135,0 cá Thuận là Cà Ná và Ninh Hải. Kết quả cho thấy thể 100 m2 vào mùa gió ĐB tăng ên 533,5 cá mật độ trung bình cá rạn san hô tại Ninh thể 100 m2 vào mùa gió TN) và Mỹ Hòa (từ Thuận chịu ảnh hưởng khá rõ nét bởi mùa gió 167,9 cá thể 100 m2 vào mùa gió ĐB tăng ên 2 đặc trưng cho khí hậu tại đây (ANOVA, Fmùa 455,1 cá thể 100m vào mùa gió TB), các trạm = 10,99 > Fα = 0,05 = 4,09), với mật độ cá trung còn lại cũng có xu hướng gia tăng tương tự bình vào mùa gió TN (201,6 cá thể 100 m2) ngoại trừ Bãi Mồ Côi và Mũi Đỏ lại có xu thế cao hơn nhiều so với mùa gió ĐB (110,6 cá biến động ngược lại (lần ượt giảm 59,9 và 40 thể 100 m2). Biến động gia tăng mật độ vào cá thể 100 m2) (hình 3). Hình 3. Biến động mật độ trung bình cá rạn san hô (cá thể 100 m2) tại các trạm khảo sát theo mùa Xét theo nhóm kích thước có thể thấy xu sự biến động rõ ràng theo mùa. Kết quả kiểm thế biến động gia tăng mật độ vào mùa gió TN chứng ANOVA một nhân tố theo mùa giữa các so với mùa gió ĐB chủ yếu diễn ra ở nhóm cá trạm khảo sát cũng cho thấy sự khác biệt về có kích thước nhỏ từ 1–10 cm (Ninh Hải tăng mật độ ở nhóm cá kích thước nhỏ từ 1–10 cm 2 92,1 cá thể 100 m nhiều hơn so với Cà Ná tăng theo mùa là rõ ràng (Fmùa = 10,43 > Fα = 0,05 = 79,2 cá thể 100 m2), trong khi nhóm cá kích 4,11), trong khi đó sự khác biệt ở nhóm cá có thước từ 11–20 cm hầu như chỉ tăng ở khu vực kích thước > 11 cm à không có ý nghĩa thống 2 Ninh Hải (tăng 14,2 cá thể 100 m ) còn Cà Ná kê (Fmùa = 4,09 21 cm do mật độ rất thấp nên không có gió TN so với mùa gió ĐB ở khu vực Ninh Hải 133
10. Mai Xuan Dat et al. (tăng 106,6 cá thể 100 m2) cao hơn so với khu trong khi nhóm cá kích thước lớn hơn sự thay vực Cà Ná (tăng 77,1 cá thể/100 m2) chủ yếu đổi là không rõ ràng và chiếm tỉ lệ không đáng đến từ nhóm cá có kích thước nhỏ từ 1–10 cm, kể (hình 4). ) 2 - .100 m .100 ể cá th cá ( ậ M 1–10 cm 10–20 cm > 21 cm Hình 4. Biến động mật độ (cá thể 100 m2) theo nhóm kích thước cá tại các khu vực khảo sát theo mùa Biến động theo mùa của các nhóm cá theo không thể hiện xu thế rõ ràng do mật độ khá giá trị sử dụng được thể hiện trong hình 5. Qua thấp. Nhìn chung, sự thay đổi mật độ cá rạn san đó cho thấy xu thế gia tăng mật độ trong mùa hô theo mùa đối với nhóm cá theo giá trị sử gió TN so với mùa gió ĐB của nhóm cá cảnh dụng tại vùng biển ven bờ Ninh Thuận chủ yếu đối với cả hai khu vực. Cụ thể, mức tăng mật diễn ra ở nhóm cá cảnh (ANOVA cá cảnh, Fmùa độ của nhóm cá cảnh ở khu vực Cà Ná (75,0 cá = 10,05 > Fα = 0,05 = 4,11), trong khi nhóm cá thể 100 m2) cao hơn so với Ninh Hải (46,3 cá thực phẩm sự thay đổi này chỉ diễn ra ở khu 2 thể 100 m ). Trong khi đó ở nhóm cá thực vực Ninh Hải (ANOVA cá thực phẩm, Fmùa = phẩm sự gia tăng này chỉ diễn ra ở khu vực 6,12 > Fα = 0,05 = 4,41), còn Cà Ná không có sự Ninh Hải (tăng 60,5 cá thể 100 m2), còn Cà Ná khác biệt có ý nghĩa thống kê (P > 0,05). (a) (b) Hình 5. Biến động mật độ (cá thể 100 m2) của các nhóm cá theo mục đích sử dụng (a) và nhóm cá theo bậc dinh dưỡng (b) tại các khu vực khảo sát theo mùa 134
11. Coral reef fishes in the coastal zone waters Xu thế gia tăng mật độ cá trong mùa gió đổi về mật độ của các nhóm cá rạn san hô ở TN so với mùa gió ĐB đối với các nhóm cá khu vực. Vì vậy, trong thời gian tới cần có theo bậc dinh dưỡng chỉ diễn ra đối với nhóm những nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ những tác cá ăn rong ở khu vực Ninh Hải (tăng 63,2 cá động của hiệu ứng nước trồi lên sự phân bố của 2 thể 100 m ) (ANOVA cá ăn rong, Fmùa = 6,63 > quần xã cá rạn san hô nơi đây. Fα = 0,05 = 4,41), còn khu vực Cà Ná thì không có sự thay đổi rõ ràng (p > 0,05) với mật độ rất Lời cảm ơn: Nghiên cứu này được thực hiện thấp (dao động 4,1–6,7 cá thể 100 m2). Nhóm trong khuôn khổ của dự án “Nghiên cứu so cá dữ cũng không có sự thay đổi có ý nghĩa sánh khả năng chống chịu của rạn san hô ở thống kê theo mùa trên toàn vùng (ANOVA cá vùng biển nam Việt Nam nhằm bảo tồn đa dạng dữ, Fmùa = 1,35 < Fα = 0,05 = 4,11) với mật độ sinh học biển trong một thế giới đang biến quá thấp (< 1,8 cá thể 100 m2) (hình 5). Nhìn đổi”, đề tài “Đánh giá hiện trạng, dự báo diễn chung, ảnh hưởng của gió mùa lên mật độ cá biến đa dạng sinh học, chất lượng các thành rạn san hô tại vùng biển ven bờ tỉnh Ninh phần môi trường tại tỉnh Ninh Thuận phục vụ Thuận à rõ ràng, trong đó sự gia tăng mật độ phát triển kinh tế - xã hội, trọng điểm là khu vào mùa gió TN chủ yếu diễn ra ở nhóm cá vực phía nam của tỉnh” và đề tài “Nghiên cứu kích thước nhỏ và cá cảnh, nhóm cá thực phẩm cơ chế phát tán nguồn giống và tính liên kết chỉ gia tăng ở Ninh Hải, trong khi nhóm cá kích quần thể nguồn lợi nâng cao hiệu quả quản lý thước lớn và cá dữ không có sự thay đổi có ý các khu bảo tồn vùng biển ven bờ từ Quảng Trị nghĩa thống kê do mật độ quá thấp. đến Kiên Giang, mã số: KC.09.41/16–20”. Vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận là nơi Nhóm tác giả xin gửi lời cảm ơn đến PGS.TS có hệ sinh thái rạn san hô đa dạng và phong Võ Sĩ Tuấn, ThS. Cao Văn Nguyện và Viện phú, đặc biệt ở khu vực Ninh Hải với sự có mặt Hải dương học đã tạo điều kiện thuận lợi để của 308 loài san hô tạo rạn trong tổng số 334 chúng tôi hoàn thành nghiên cứu này. loài san hô [1], vì vậy chúng có vài trò và ý nghĩa rất lớn đối với quần xã cá rạn san hô nơi TÀI LIỆU THAM KHẢO đây. Kết quả nghiên cứu đã cho thấy số ượng [1] Vo Si Tuan, Nguyen Huy Yet, Nguyen loài cá rạn san hô ghi nhận tại vùng biển ven bờ Van Long, 2005. Coral reefs of Viet Nam. tỉnh Ninh Thuận lớn hơn nhiều so với hầu hết Science and Technnics Publishing các khu vực trong vùng biển ven bờ Việt Nam, Housse, Hanoi, 212 p. (in Vietnamese). đặc biệt chỉ với khoảng 105 km bờ biển nhưng [2] Nguyen Van Long, 2009. Coral reef fishes số ượng loài ghi nhận nơi đây lớn hơn cả vịnh in the coastal waters of South-Central Thái Lan (241 loài) [19]. Ngoài ra, mật độ cá Vietnam. Vietnam Journal of Marine rạn san hô ở đây cũng chịu ảnh hưởng rõ rệt Science and Technology, 9(3), 38–66. của gió mùa, đặc biệt là sự gia tăng mật độ vào [3] Nguyen Thanh Huy and Nguyen Van mùa gió TN. Đây cũng à thời kỳ mà vùng biển Long, 2013. Species composition and này chịu sự chi phối của hiệu ứng nước trồi (từ distribution of fish communities on tháng 6–9) [1]. Trong thời gian xảy ra hiện intertidal zone of Ninh Hai, Ninh Thuan tượng nước trồi, các lớp ưu quang giàu dinh province. Proceedings of the International dưỡng tập trung thành khu vực rõ ràng với Conference on “ ien Dong 20 2”, pp. nồng độ dinh dưỡng tăng cao, hoạt động của 46–57. (in Vietnamese). nước trồi đóng vai trò quan trọng trong việc [4] Nguyen Van Long and Nguyen Huu cung cấp muối dinh dưỡng cho tầng mặt và Phung, 1997. Coral reef fishes resources tầng ưu quang thông qua việc đẩy lớp nước sâu around Cu lao Cau island, Binhthuan giàu dinh dưỡng lên cao gần với tầng mặt [20, province. Proceeding of 1st National 21]. Đây có thể là những yếu tố tạo điều kiện Conference of Marine Biology, pp. 141– thuận lợi cho sự gia tăng mật độ cá rạn san hô 151. (in Vietnamese). vào mùa gió TN ở vùng biển này. Tuy nhiên, [5] English, S., Wilkinson, C., and Baker, V., trong nghiên cứu này mới chỉ chú trọng đến 1997. Survey manual for tropical marine ảnh hưởng của hai mùa gió chính đến sự thay resources (No. 333.952 S9). 135
12. Mai Xuan Dat et al. [6] Hodgson, G., and Waddell, S., 1997. International reefcheck core method. 01044.x. University of California at Los Angeles. [15] Nguyen Van Long and Vo Si Tuan, 2014. [7] Carcasson, R. H., 1977. Field guide to the Status of coral reefs in the coastal waters coral reef fishes of the Indian and West of Viet Nam: 2014. In: Status of coral Pacific Oceans. Collins. reefs of East Asian Seas Region: 2014 [8] Randall, J. E., Allen, G. R., & Steene, R. (Tadashi et al., (eds.)). Ministry of the C. (1998). Fishes of the great barrier reef Environment of Japan, pp. 187–216. and coral sea. University of Hawaii Press. [16] Nguyen Van Long, 2013. Coral reef fishes [9] Myers, R. F., 1991. Micronesian reef in the coastal waters of Phu Yen province. fishes: a practical guide to the Vietnam Journal of Marine Science and identification of the coral reef fish of the Technology, 13(1), 31–40. tropical central and western Pacific. Coral [17] Nguyen Van Long, 2016. Status and Graphics. Guam, 298 p. temporal changes in reef fish [10] Kuiter, R. H., 1992. Tropical reef-fishes communities in Ly Son Marine Protected Area, Quang Ngai province. Collection of of the weastern Pacifuc Indonesia and Marine Research Works, 22, 111–125. adjacent waters. Penerbit PT Gramedia (in Vietnamese). Pustaka Utama, Jakarta, 314 p. [18] Nguyen Van Long and Mai Xuan Dat, [11] Allen, G. R., and Werner, T. B., 2002. 2020. Characteristics of fish fauna in Cora reef fish assessment in the „cora marine ecosystems in the World triang e‟of southeastern Asia. Biosphere Reserve of Cu Lao Cham - Hoi Environmental Biology of Fishes, 65(2), An. Vietnam Journal of Marine Science 209–214. and Technology, 20(1), 105–120. 93012502. [19] Satapoomin, U., 2000. A preliminary [12] Allen, G. R., Steene, R., Humann, P., and checklist of coral reef fishes of the Gulf of Deloach, N., 2003. Reef fish Thailand, South China Sea. Raffles identification: tropical Pacific. New World Bulletin of Zoology, 48(1), 31–54. Publications Incorporated. [20] Bui Hong Long, 2009. Upwelling in [13] Eschmeyer, W. N., 1998. Catalog of Vietnam Sea. Publishing House for fishes, Vol. 1, 2, 3. Published by the Science and Technology, Hanoi, 212 p. (in California Academy of Sciences, USA: Vietnamese). 2269. 13. [21] Pham Van Thom, 1997. Chemical [14] Ferreira, C. E. L., Floeter, S. R., characteristics of strong upwelling along Gasparini, J. L., Ferreira, B. P., and the coast of South Central Vietnam. Joyeux, J. C., 2004. Trophic structure “Proceedings of strong upwelling studies patterns of Brazilian reef fishes: a along the coast of South Central Vietnam”. latitudinal comparison. Journal of Science and Technnics Publishing Housse, Biogeography, 31(7), 1093–1106. Hanoi, pp. 88–99. (in Vietnamese). 136
13. Coral reef fishes in the coastal zone waters Phụ lục 1. Tọa độ, vị trí các trạm khảo sát rạn san hô vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận STT Trạm khảo sát Ký hiệu Kinh độ Vĩ độ STT Trạm khảo sát Ký hiệu Kinh độ Vĩ độ 1 Bãi Cau BC 109.20131° 11.71408° 13 Sơn Hải 2 SH2 109.01650° 11.41304° 2 Bãi Nhỏ BN 109.19887° 11.70460° 14 Rạn Gò RG 109.01404° 11.39985° 3 Hang Rái HR 109.18281° 11.67717° 15 Cà Ná 1 CN1 108.98779° 11.33453° 4 Thái An TA 109.17976° 11.66944° 16 Cà Ná 2 CN2 108.97237° 11.32335° 5 Bãi Thịt BT 109.16934° 11.63272° 17 Cà Ná 3 CN3 108.95760° 11.31476° 6 Mũi Thị MT 109.16124° 11.61808° 18 Cà Ná 4 CN4 108.95299° 11.31374° 7 Mỹ Hòa MH 109.15371° 11.60536° 19 Cà Ná 5 CN5 108.94489° 11.31252° 8 Hòn Chông HC 109.14510° 11.58356° 20 Cà Ná 6 CN6 108.93768° 11.31069° 9 Mũi Đỏ MĐ 109.12792° 11.56245° 21 Cà Ná 7 CN7 108.92805° 11.30915° 10 Bãi Mồ Côi BMC 109.12336° 11.56533° 22 Cà Ná 8 CN8 108.92316° 11.30956° 11 Từ Thiên TT 109.01609° 11.45629° 23 Cà Ná 9 CN9 108.91882° 11.31154° 12 Sơn Hải 1 SH1 109.01291° 11.41274° 24 Cà Ná 10 CN10 108.87113° 11.33214° Phụ lục 2. Danh sách thành phần loài cá rạn san hô vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận STT Thành phần loài STT Thành phần loài Họ cá đuôi gai Acanthuridae 155 Thalassoma amblycephalum (Bleeker, 1856) 1 Acanthurus auranticavus Randall, 1956* 156 Thalassoma hardwicke (Bennett, 1830) 2 Acanthurus blochii Valenciennes, 1835* 157 Thalassoma jansenii (Bleeker, 1856) 3 Acanthurus lineatus (Linnaeus, 1758) 158 Thalassoma lunare (Linnaeus, 1758) 4 Acanthurus nigrofuscus (Forsskål, 1775) 159 Thalassoma lutescens (Lay & Bennett, 1839) 5 Acanthurus nigroris Valenciennes, 1835 160 Thalassoma quinquevittatum (Lay & Bennett, 1839) 6 Acanthurus sp. Họ cá liệt Leiognathidae 7 Acanthurus triostegus (Linnaeus, 1758)* 161 Karalla daura (Cuvier, 1829)* 8 Acanthurus xanthopterus Valenciennes, 1835* Họ cá hè Lethrinidae 9 Ctenochaetus binotatus Randall, 1955 162 Gnathodentex aureolineatus (Lacepède, 1802)* 10 Ctenochaetus cyanocheilus Randall & Clements, 2001* 163 Lethrinus harak (Forsskål, 1775) 11 Ctenochaetus striatus (Quoy & Gaimard, 1825) 164 Lethrinus nebulosus (Forsskål, 1775) 12 Ctenochaetus strigosus (Bennett, 1828) 165 Lethrinus ornatus Valenciennes, 1830 13 Naso annulatus (Quoy & Gaimard, 1825) 166 Monotaxis grandoculis (Forsskål, 1775)* 14 Naso lituratus (Forster, 1801) Họ cá hồng Lutjanidae 15 Zebrasoma velifer (Bloch, 1795) 167 Lutjanus argentimaculatus (Forsskål, 1775) 16 Zebrasoma scopas (Cuvier, 1829) 168 Lutjanus ehrenbergii (Peters, 1869) Họ cá sơn Apogonidae 169 Lutjanus fulviflamma (Forsskål, 1775)* 17 Apogon sp. 170 Lutjanus kasmira (Forsskål, 1775) 18 Archamia fucata (Cantor, 1849) 171 Lutjanus lemniscatus (Valenciennes, 1828) 19 Archamia lineolata (Cuvier, 1828)* 172 Macolor niger (Forsskål, 1775)* 20 Cheilodipterus artus Smith, 1961* Họ cá bống bay Microdesmidae 21 Cheilodipterus macrodon (Lacepède, 1802) 173 Nemateleotris magnifica Fowler, 1938 22 Cheilodipterus quinquelineatus Cuvier, 1828 174 Ptereleotris evides (Jordan & Hubbs, 1925) 23 Ostorhinchus aureus (Lacepède, 1802)* Họ cá bò giấy Monacanthidae 24 Ostorhinchus chrysopomus (Bleeker, 1854)* 175 Amanses scopas (Cuvier, 1829) 25 Ostorhinchus cookii (MacLeay, 1881)* 176 Cantherhines dumerilii (Hollard, 1854)* 26 Ostorhinchus cyanosoma (Bleeker, 1853) 177 Cantherhines pardalis (Rüppell, 1837)* 27 Ostorhinchus endekataenia (Bleeker, 1852)* 178 Oxymonacanthus longirostris (Bloch & Schneider, 1801) 28 Pristiapogon fraenatus (Valenciennes, 1832)* 179 Pervagor janthinosoma (Bleeker, 1854) Họ cá kèn Aulostomidae Họ cá nành xe Monocentridae 29 Aulostomus chinensis (Linnaeus, 1766) 180 Monocentris japonica (Houttuyn, 1782)* Họ cá bò da Balistidae Họ cá đối Mugilidae 30 Balistapus undulatus (Park, 1797) 181 Mugil cephalus Linnaeus, 1758* 31 Melichthys vidua (Richardson, 1845)* Họ cá phèn Mullidae 32 Rhinecanthus aculeatus (Linnaeus, 1758) 182 Mulloidichthys vanicolensis (Valenciennes, 1831) 33 Rhinecanthus rectangulus (Bloch & Schneider, 1801) 183 Parupeneus barberinoides (Bleeker, 1852)* 34 Sufflamen chrysopterum (Bloch & Schneider, 1801) 184 Parupeneus trifasciatus (Lacepède, 1801)* Họ cá mào gà Blenniidae 185 Parupeneus barberinus (Lacepède, 1801) 35 Aspidontus taeniatus Quoy & Gaimard, 1834* 186 Parupeneus cyclostomus (Lacepède, 1801) 36 Atrosalarias fuscus (Rüppell, 1838)* 187 Parupeneus indicus (Shaw, 1803) 37 Cirripectes filamentosus (Alleyne & MacLeay, 1877)* 188 Parupeneus multifasciatus (Quoy & Gaimard, 1825) 38 Cirripectes sp. 189 Parupeneus pleurostigma (Bennett, 1831) 39 Ecsenius bicolor (Day, 1888) 190 Upeneus tragula Richardson, 1846 40 Ecsenius yaeyamaensis (Aoyagi, 1954)* Họ cá lịch biển Muraenidae 41 Exallias brevis (Kner, 1868) 191 Echidna nebulosa (Ahl, 1789) 137
14. Mai Xuan Dat et al. 42 Meiacanthus grammistes (Valenciennes, 1836) 192 Gymnomuraena zebra (Shaw, 1797) 43 Petroscirtes breviceps (Valenciennes, 1836)* 193 Gymnothorax javanicus (Bleeker, 1859) 44 Plagiotremus rhinorhynchos (Bleeker, 1852) Họ cá đổng Nemipteridae 45 Plagiotremus tapeinosoma (Bleeker, 1857) 194 Pentapodus aureofasciatus Russell, 2001* 46 Salarias fasciatus (Bloch, 1786) 195 Pentapodus setosus (Valenciennes, 1830)* Họ cá miền Caesionidae 196 Scolopsis bilineata (Bloch, 1793) 47 Caesio cuning (Bloch, 1791) 197 Scolopsis ciliata (Lacepède, 1802) 48 Pterocaesio marri Schultz, 1953 198 Scolopsis lineata Quoy & Gaimard, 1824 49 Pterocaesio tile (Cuvier, 1830) 199 Scolopsis margaritifera (Cuvier, 1830) Họ cá đàn ìa Ca ionymidae 200 Scolopsis monogramma (Cuvier, 1830)* 50 Dactylopus dactylopus (Valenciennes, 1837)* Họ cá nóc hòm Ostraciidae Họ cá khế Carangidae 201 Ostracion cubicus Linnaeus, 1758 51 Carangoides sp. 202 Ostracion meleagris Shaw, 1796 Họ cá múa đít Centriscidae Họ sóc vây đơn Pempheridae 52 Aeoliscus strigatus (Günther, 1861) 203 Pempheris oualensis Cuvier, 1831 Họ cá bướm Chaetodontidae Họ cá lú Pinguipedidae 53 Chaetodon adiergastos Seale, 1910* 204 Parapercis clathrata Ogilby, 1910 54 Chaetodon auriga Forsskål, 1775 205 Parapercis cylindrica (Bloch, 1792) 55 Chaetodon auripes Jordan & Snyder, 1901 206 Parapercis millepunctata (Günther, 1860)* 56 Chaetodon baronessa Cuvier, 1829 Họ cá thiên thần Pomacanthidae 57 Chaetodon citrinellus Cuvier, 1831 207 Centropyge tibicen (Cuvier, 1831) 58 Chaetodon ephippium Cuvier, 1831 208 Centropyge vrolikii (Bleeker, 1853) 59 Chaetodon kleinii Bloch, 1790* 209 Pomacanthus semicirculatus (Cuvier, 1831) 60 Chaetodon lineolatus Cuvier, 1831 210 Pomacanthus sexstriatus (Cuvier, 1831) 61 Chaetodon lunula (Lacepède, 1802) Họ cá thia Pomacentridae 62 Chaetodon melannotus Bloch & Schneider, 1801 211 Abudefduf septemfasciatus (Cuvier, 1830) 63 Chaetodon octofasciatus Bloch, 1787 212 Abudefduf bengalensis (Bloch, 1787) 64 Chaetodon ornatissimus Cuvier, 1831 213 Abudefduf notatus (Day, 1870)* 65 Chaetodon punctatofasciatus Cuvier, 1831 214 Abudefduf sexfasciatus (Lacepède, 1801) 66 Chaetodon rafflesii Anonymous [Bennett], 1830 215 Abudefduf sordidus (Forsskål, 1775) 67 Chaetodon speculum Cuvier, 1831 216 Abudefduf vaigiensis (Quoy & Gaimard, 1825) 68 Chaetodon trifascialis Quoy & Gaimard, 1825 217 Amblyglyphidodon curacao (Bloch, 1787) 69 Chaetodon trifasciatus Park, 1797 218 Amphiprion clarkii (Bennett, 1830) 70 Chaetodon unimaculatus Bloch, 1787 219 Amphiprion frenatus Brevoort, 1856* 71 Chaetodon vagabundus Linnaeus, 1758 220 Amphiprion melanopus Bleeker, 1852 72 Chaetodon wiebeli Kaup, 1863* 221 Amphiprion perideraion Bleeker, 1855 73 Chaetodon xanthurus Bleeker, 1857 222 Amphiprion polymnus (Linnaeus, 1758)* 74 Forcipiger longirostris (Broussonet, 1782)* 223 Amphiprion sandaracinos Allen, 1972* 75 Heniochus acuminatus (Linnaeus, 1758) 224 Chromis sp. 76 Heniochus chrysostomus Cuvier, 1831 225 Chromis atripectoralis Welander & Schultz, 1951 77 Heniochus diphreutes Jordan, 1903* 226 Chromis margaritifer Fowler, 1946 78 Heniochus varius (Cuvier, 1829) 227 Chromis ternatensis (Bleeker, 1856) Họ cá ông chấm Cirrhitidae 228 Chromis viridis (Cuvier, 1830) 79 Cirrhitichthys aureus (Temminck & Schlegel, 1842)* 229 Chromis weberi Fowler & Bean, 1928 80 Cirrhitichthys falco Randall, 1963 230 Chrysiptera brownriggii (Bennett, 1828)* 81 Cirrhitichthys oxycephalus (Bleeker, 1855)* 231 Chrysiptera cyanea (Quoy & Gaimard, 1825)* 82 Cirrhitus pinnulatus (Forster, 1801)* 232 Chrysiptera unimaculata (Cuvier, 1830) 83 Paracirrhites arcatus (Cuvier, 1829) 233 Dascyllus reticulatus (Richardson, 1846) Họ cá nóc nhím Diodontidae 234 Dascyllus trimaculatus (Rüppell, 1829) 84 Diodon hystrix Linnaeus, 1758 235 Dischistodus fasciatus (Cuvier, 1830)* Họ cá tai tượng Ephippidae 236 Dischistodus prosopotaenia (Bleeker, 1852)* 85 Platax teira (Forsskål, 1775) 237 Hemiglyphidodon plagiometopon (Bleeker, 1852) Họ cá mõm ống Fistulariidae 238 Neoglyphidodon melas (Cuvier, 1830) 86 Fistularia commersonii Rüppell, 1838 239 Neoglyphidodon nigroris (Cuvier, 1830) Họ cá móm Gerreidae 240 Neopomacentrus cyanomos (Bleeker, 1856)* 87 Gerres oyena (Forsskål, 1775)* 241 Plectroglyphidodon dickii (Liénard, 1839) Họ cá Gobiesocidae 242 Plectroglyphidodon lacrymatus (Quoy & Gaimard, 1825) 88 Diademichthys lineatus (Sauvage, 1883)* 243 Plectroglyphidodon leucozonus (Bleeker, 1859) Họ cá bống trắng Gobiidae 244 Pomacentrus amboinensis Bleeker, 1868 89 Amblyeleotris wheeleri (Polunin & Lubbock, 1977)* 245 Pomacentrus bankanensis Bleeker, 1854* 90 Gnatholepis cauerensis (Bleeker, 1853)* 246 Pomacentrus burroughi Fowler, 1918 91 Gobiodon sp. 247 Pomacentrus chrysurus Cuvier, 1830 92 Gobiodon citrinus (Rüppell, 1838)* 248 Pomacentrus coelestis Jordan & Starks, 1901 93 Istigobius decoratus (Herre, 1927)* 249 Pomacentrus grammorhynchus Fowler, 1918* 94 Valenciennea immaculata (Ni, 1981)* 250 Pomacentrus lepidogenys Fowler & Bean, 1928 95 Valenciennea strigata (Broussonet, 1782) 251 Pomacentrus moluccensis Bleeker, 1853 138
15. Coral reef fishes in the coastal zone waters Họ cá kẽm Haemulidae 252 Pomacentrus nagasakiensis Tanaka, 1917* 96 Diagramma pictum (Thunberg, 1792)* 253 Pomacentrus sp. 97 Plectorhinchus chaetodonoides Lacepède, 1801 254 Pomacentrus sp1. 98 Plectorhinchus diagrammus (Linnaeus, 1758) 255 Pomacentrus vaiuli Jordan & Seale, 1906 99 Plectorhinchus gaterinoides (Smith, 1962) 256 Stegastes lividus (Forster, 1801) 100 Plectorhinchus lessonii (Cuvier, 1830) Họ cá trác Priacanthidae 101 Plectorhinchus vittatus (Linnaeus, 1758)* 257 Priacanthus hamrur (Forsskål, 1775)* Họ cá sơn đá Ho ocentridae Họ cá đạm bì Pseudochromidae 102 Myripristis sp. 258 Labracinus cyclophthalmus (Müller & Troschel, 1849) 103 Neoniphon sammara (Forsskål, 1775)* Họ cá mó Scaridae 104 Sargocentron cornutum (Bleeker, 1854) 259 Cetoscarus bicolor (Rüppell, 1829)* Họ cá bánh lái Kyphosidae 260 Chlorurus microrhinos (Bleeker, 1854) 105 Kyphosus cinerascens (Forsskål, 1775) 261 Chlorurus sordidus (Forsskål, 1775) Họ bàng chài Labridae 262 Hipposcarus longiceps (Valenciennes, 1840) 106 Anampses caeruleopunctatus Rüppell, 1829 263 Scarus psittacus Forsskål, 1775* 107 Anampses meleagrides Valenciennes, 1840 264 Scarus rivulatus Valenciennes, 1840 108 Bodianus axillaris (Bennett, 1832) 265 Scarus altipinnis (Steindachner, 1879) 109 Cheilinus chlorourus (Bloch, 1791) 266 Scarus dimidiatus Bleeker, 1859 110 Cheilinus fasciatus (Bloch, 1791) 267 Scarus flavipectoralis Schultz, 1958 111 Cheilinus oxycephalus Bleeker, 1853* 268 Scarus forsteni (Bleeker, 1861) 112 Cheilinus trilobatus Lacepède, 1801 269 Scarus ghobban Forsskål, 1775 113 Cheilio inermis (Forsskål, 1775)* 270 Scarus niger Forsskål, 1775 114 Cirrhilabrus punctatus Randall & Kuiter, 1989* 271 Scarus oviceps Valenciennes, 1840* 115 Coris aygula Lacepède, 1801* 272 Scarus rubroviolaceus Bleeker, 1847* 116 Coris batuensis (Bleeker, 1856)* 273 Scarus schlegeli (Bleeker, 1861) 117 Coris gaimard (Quoy & Gaimard, 1824) 274 Scarus spinus (Kner, 1868)* 118 Diproctacanthus xanthurus (Bleeker, 1856) 275 Scarus sp. 119 Epibulus insidiator (Pallas, 1770) Họ cá mù làn Scorpaenidae 120 Gomphosus varius Lacepède, 1801 276 Dendrochirus zebra (Cuvier, 1829) 121 Halichoeres argus (Bloch & Schneider, 1801)* 277 Pterois volitans (Linnaeus, 1758) 122 Halichoeres hartzfeldii (Bleeker, 1852)* Họ cá mú Serranidae 123 Halichoeres hortulanus (Lacepède, 1801) 278 Cephalopholis argus Schneider, 1801 124 Halichoeres margaritaceus (Valenciennes, 1839) 279 Cephalopholis boenak (Bloch, 1790) 125 Halichoeres marginatus Rüppell, 1835 280 Cephalopholis urodeta (Forster, 1801) 126 Halichoeres melanochir Fowler & Bean, 1928 281 Epinephelus fasciatus (Forsskål, 1775) 127 Halichoeres melanurus (Bleeker, 1851) 282 Epinephelus corallicola (Valenciennes, 1828)* 128 Halichoeres nebulosus (Valenciennes, 1839)* 283 Epinephelus merra Bloch, 1793 129 Halichoeres nigrescens (Bloch & Schneider, 1801)* 284 Grammistes sexlineatus (Thunberg, 1792) 130 Halichoeres ornatissimus (Garrett, 1863)* 285 Plectropomus leopardus (Lacepède, 1802) 131 Halichoeres prosopeion (Bleeker, 1853) 286 Plectropomus maculatus (Bloch, 1790) 132 Halichoeres scapularis (Bennett, 1832)* Họ cá dìa Siganidae 133 Halichoeres sp. 287 Siganus canaliculatus (Park, 1797) 134 Halichoeres trimaculatus (Quoy & Gaimard, 1834) 288 Siganus guttatus (Bloch, 1787) 135 Hemigymnus fasciatus (Bloch, 1792) 289 Siganus spinus (Linnaeus, 1758) 136 Hemigymnus melapterus (Bloch, 1791) 290 Siganus virgatus (Valenciennes, 1835) 137 Hologymnosus annulatus (Lacepède, 1801)* Họ cá nhồng Sphyraenidae 138 Hologymnosus doliatus (Lacepède, 1801)* 291 Sphyraena flavicauda Rüppell, 1838* 139 Labrichthys unilineatus (Guichenot, 1847) Họ cá chìa vôi Syngnathidae 140 Labroides bicolor Fowler & Bean, 1928 292 Corythoichthys haematopterus (Bleeker, 1851)* 141 Labroides dimidiatus (Valenciennes, 1839) Họ cá mối Synodontidae 142 Macropharyngodon meleagris (Valenciennes, 1839) 293 Synodus variegatus (Lacepède, 1803) 143 Macropharyngodon negrosensis Herre, 1932* 294 Synodus binotatus Schultz, 1953* 144 Macropharyngodon ornatus Randall, 1978* Họ cá nóc Tetraodontidae 145 Novaculichthys taeniourus (Lacepède, 1801) 295 Arothron hispidus (Linnaeus, 1758) 146 Oxycheilinus bimaculatus (Valenciennes, 1840) 296 Arothron mappa (Lesson, 1831)* 147 Oxycheilinus digramma (Lacepède, 1801) 297 Arothron nigropunctatus (Bloch & Schneider, 1801) 148 Oxycheilinus unifasciatus (Streets, 1877) 298 Canthigaster valentini (Bleeker, 1853) 149 Pseudocheilinus hexataenia (Bleeker, 1857) Họ cá ưng sợi Trichonotidae 150 Stethojulis terina Jordan & Snyder, 1902* 299 Trichonotus halstead Clark & Pohle, 1996* 151 Stethojulis bandanensis (Bleeker, 1851) Họ cá đai ba vây ưng Tripterygiidae 152 Stethojulis interrupta (Bleeker, 1851)* 300 Helcogramma striata Hansen, 1986* 153 Stethojulis strigiventer (Bennett, 1833) Họ cá thù lù Zanclidae 154 Stethojulis trilineata (Bloch & Schneider, 1801) 301 Zanclus cornutus (Linnaeus, 1758) Ghi chú: *: Loài mới ghi nhận cho khu vực vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận. 139