Đánh giá mức độ đáp ứng điều kiện niêm yết chéo cổ phiếu trên thị trường quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam

Nội dung text: Đánh giá mức độ đáp ứng điều kiện niêm yết chéo cổ phiếu trên thị trường quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam

1. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG ĐIỀU KIỆN NIÊM YẾT CHÉO CỔ PHIẾU TRÊN THỊ TRƯỜNG QUỐC TẾ CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM THE ABILITY OF MEETING CROSS-LISTING CONDITIONS OF VIETNAMESE LISTED FIRMS ON THE INTERNATIONAL MARKET Dương Ngân Hà Học viện Ngân hàng hadn@hvnh.edu.vn TÓM TẮT Nghiên cứu tập trung vào hơn 300 doanh nghiệp (DN) niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) TP. Hồ Chí Minh (HSX) tại thời điểm cuối năm 2018 để đánh giá mức độ đáp ứng điều kiện niêm yết tại 05 SGDCK lớn trên thế giới. Số lượng DN đáp ứng tiêu chuẩn niêm yết ban đầu tại hầu hết các SGDCK lớn trên thế giới không quá lớn. Nghiên cứu chọn mẫu 20 DN đáp ứng tốt nhất điều kiện niêm yết ban đầu và thực hiện đối chiếu các điều kiện sau đó. Sau khi lọc mẫu với các điều kiện NYC và duy trì NYC, chỉ còn 02 DN đáp ứng được các điều kiện niêm yết của SGDCK quốc tế. Khó khăn lớn nhất tới từ sự khác biệt trong chuẩn mực kế toán, tiếp đó là sự chưa hài hòa trong quy tắc quản trị công ty và quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài. Từ khóa: Niêm yết chéo, niêm yết nước ngoài, thị trường chứng khoán. ABSTRACT This paper examines the ability of meeting listing conditions on the 05 major foreign Stock Exchanges of more than 300 Vietnamese listed firms at the end of 2018. There are not many Vietnamese enterprises fully meet with the transaction registration requirements in the major international markets. After comparing the initial listing conditions, the study found 20 listed companies with the best response level. Next, I made the comparison of listing maintenance conditions, there are only 02 Vietnamese companies meet most of the listed requirements of foreign Stock Exchanges. The most difficult issue comes from differences in accounting standards, followed by the lack of harmony in corporate governance rules and foreign ownership regulations. Keywords: Cross-listing, foreign listing, securities market. 1. Giới thiệu NYC (Cross-border listing) là hoạt động niêm yết cổ phiếu của một DN (đã niêm yết tại thị trường chứng khoán (TTCK) trong nước) tại một TTCK quốc tế. NYC còn được gọi là niêm yết song song (dual- listing). Quyết định niêm yết cùng lúc tại nhiều Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) đồng nghĩa với việc DN phải đáp ứng cùng lúc các điều kiện niêm yết do mỗi SGDCK đưa ra. Hoạt động NYC được chứng minh là mang lại nhiều lợi ích cho DN như giảm chi phí vốn dẫn tới tăng giá trị của công ty (Merton, 1987); cải thiện hoạt động quản trị công ty, cải thiện môi trường thông tin và bảo vệ cổ đông thiểu số (Coffee (1999), Stulz (1999); cải thiện sự hiện diện (Merton (1987), Baker và cộng sự (2002)), cải thiện thanh khoản của cổ phiếu (Karolyi, 1998). Tuy nhiên, NYC cũng mang lại một số bất lợi như vấn đề về chi phí niêm yết (Zingales, 2007), rào cản văn hóa giữa các khu vực có thể ảnh hưởng tới quy mô dòng vốn (Siegel và cộng sự, 2010; Frijins và cộng sự, 2010), rủi ro khi bị hủy niêm yết sẽ tác động tiêu cực tới cổ phiếu tại thị trường trong nước (You và công sự, 2012). Hoạt động niêm yết nước ngoài tại các SGDCK thế giới được duy trì ổn định với tỷ trọng DN nước ngoài niêm yết ở mức tương đối cao (Khu vực Châu Mỹ - 35%, Châu Âu, Trung Đông và châu Phi - trên 40%, châu Á - 20%). Số lượng DN niêm yết nước ngoài cũng có sự tăng trưởng qua các năm, tập trung chủ yếu tại các SGDCK lớn trên thế giới như SGDCK New York, SGDCK London, SGDCK Singapore (Hình 1). 741
2. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 60,00% 4000 3000 40,00% 2000 20,00% 1000 0,00% 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Châu Mỹ Châu Á Châu Âu, Trung đông và Châu Phi Châu Mỹ Châu Á Châu Âu, Trung đông và Châu Phi Hình 1: Số lượng và tỷ lệ công ty nước ngoài niêm yết trên các SGDCK trong giai đoạn từ 2011 - 2018 Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo thường niên của WFE Tại TTCK trong nước, từ năm 2006 đến nay đã có một số DN có kế hoạch NYC tại các SGDCK nước ngoài. Tính cho tới cuối năm 2018, CTCP Hoàng Anh Gia Lai là công ty duy nhất thực hiện thành công NYC cổ phiếu thông qua DRs toàn cầu (GDRs) tại SGDCK London (Anh). Những DN đã từng thông qua phương án huy động vốn quốc tế và NYC bao gồm: CTCP Sữa VN, CTCP Tập đoàn Vingroup, CTCP Tập đoàn Masan, Tuy nhiên, cho tới nay chưa có thêm DN nào công bố đã thành công trong kế hoạch NYC của mình (Bảng 1). Bảng 1: DN đã có kế hoạch NYC cổ phiếu trên thị trường quốc tế SGDCK SGDCK STT Công ty Năm niêm yết mục tiêu 1 CTCP Sữa VN 2007 HSX SGX 2 Tổng công ty cổ phần Khoan và Dịch vụ khoan dầu khí 2009 HSX SGX 3 Tổng công ty Tài chính cổ phần dầu khí VN 2010 HSX SGX 4 CTCP VINCOM 2011 HSX SGX 5 Masan 2011 HSX 6 Công ty cổ phần Kinh Đô 2011 HSX 7 Tổng công ty Khí VN – CTCP 2012 SGX 8 CTCP Hoàng Anh Gia Lai 2012 HSX LSE 9 CTCP phát triển bất động sản Phát Đạt 2012 HSX LSE/LxSE 10 CTCP tập đoàn FLC 2014 HSX SGX 11 CTCP Tập đoàn Đầu tư địa ốc Nova 2018 HSX SGX Nguồn: Nghị quyết ĐHĐCĐ các năm của các công ty Nhu cầu huy động vốn tại thị trường trong nước đang trở nên cạnh tranh hơn do sự tăng trưởng nhanh chóng về quy mô niêm yết và hoạt động cổ phần hóa cũng như thoái vốn của DN Nhà nước. Cùng với đó là mục tiêu nâng hạng thị trường với những giải pháp cải thiện quy tắc hoạt động phù hợp với thông lệ quốc tế của DN niêm yết nói riêng và thị trường chứng khoán nói chung. Hoạt động NYC có thể được coi là một giải pháp quan trọng để đạt được mục tiêu huy động vốn, cải thiện tính minh bạch, sự hiện diện cũng như quy tắc quản trị công ty của DN. Bài viết nghiên cứu về khả năng đáp ứng điều kiện 742
3. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 NYC của DN niêm yết tại Việt Nam nhằm đánh giá cơ hội NYC trong giai đoạn hiện nay. Quyết định NYC thuộc về DN, một số DN đủ điều kiện NYC nhưng có thể không mong muốn thực hiện và ngược lại. Bởi vậy, kết quả nghiên cứu không xác định DN sẽ thực hiện NYC mà mục tiêu xác định danh sách nhóm DN có cơ hội thành công nếu thực hiện NYC do khả năng đáp ứng tốt nhất các điều kiện NYC của một số SGDCK lớn trên thị trường quốc tế. 2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu 2.1. Điều kiện NYC 2.1.1. Điều kiện đăng ký NYC Mỗi SGDCK sẽ đưa ra điều kiện niêm yết chung hoặc riêng cho từng đối tượng công ty trong nước và quốc tế. Điều kiện đăng ký niêm yết thường tập trung vào một số tiêu chí: BCTC, tỷ lệ phân phối cổ phiếu cho cổ đông, tổ chức bảo lãnh, tư vấn. * Tiêu chuẩn tài chính Tiêu chuẩn tài chính thường không có sự khác biệt nhiều giữa công ty trong nước và công ty nước ngoài, ngay cả những công ty đã thực hiện NYC tại một SGDCK nước ngoài vẫn phải đáp ứng đầy đủ điều kiện về tài chính khi muốn đăng ký NYC tại SGDCK thứ ba. Tiêu chuẩn tài chính thường tập trung vào các tiêu chí lợi nhuận hoặc tài sản của công ty tại thời điểm nộp hồ sơ niêm yết. Một số SGDCK cho phép công ty đăng ký niêm yết được lựa chọn một trong số các nhóm chỉ tiêu tài chính thay vì phải đáp ứng tất cả. Cụ thể, nhóm tiêu chuẩn bao gồm: lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cho các năm (thường là 3 năm) hoặc lợi nhuận hoạt động cho năm gần nhất (trong vòng 12 tháng), tổng tài sản, tài sản cố định, vốn lưu động. Những tiêu chuẩn về tài chính sẽ được tính toán phù hợp với chuẩn mực BCTC mà SGDCK chấp thuận (trong trường hợp các quốc gia áp dụng chuẩn mực kiểm toán khác nhau). * Cổ đông và cổ phiếu NYC Tiêu chuẩn về cổ đông (số lượng cổ đông) và cổ phiếu (số lượng cổ phiếu niêm yết, cổ phiếu có quyền biểu quyết, tỷ lệ sở hữu cổ phần) được SGDCK quy định tương đối rõ ràng cho các công ty đăng ký NYC. Tiêu chuẩn này hướng tới bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số, hạn chế tập trung quyền trong một nhóm cổ đông nhỏ. SGDCK có thể quy định số lượng tối thiểu cổ đông sở hữu cổ phiếu của công ty (giới hạn số lượng cổ đông người bản địa hoặc số lượng cổ đông trên toàn cầu) (SGDCK Tokyo, SGDCK Colombia). Yêu cầu này buộc công ty phải chào bán cổ phiếu ra công chúng tại quốc gia đăng ký NYC. Thêm vào đó, SGDCK còn quy định về thành viên quản lý (giám đốc độc lập hoặc thành viên HĐQT độc lập) phải là người có quốc tịch tại quốc gia niêm yết hoặc cư trú tại đó (SGDCK Australia, SGDCK Singapore, SGDCK Đài Loan). Điều kiện về cổ phiếu NYC đưa ra một số quy định cụ thể cho lượng cổ phiếu phát hành và niêm yết tại SGDCK nước ngoài. Bao gồm: số lượng cổ phiếu phát hành thêm để thực hiện niêm yết (tỷ lệ phần trăm so với lượng cổ phiếu đã phát hành) (SGDCK Warsaw, SGDCK Đài Loan), tỷ lệ cổ phiếu có quyền biểu quyết được đăng ký NYC (được quy định đối với các cổ đông sở hữu dưới 5% lượng cổ phiếu đã phát hành của công ty, tỷ lệ tối thiểu lượng cổ phiếu có quyền biểu quyết được nắm giữ bởi các cổ đông không phải nhà đầu tư chuyên nghiệp) (SGDCK Johannesburg, SGDCK Thụy Sĩ), tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng (tỷ lệ free float) (SGDCK Thụy Sĩ). * Hợp tác giữa các thị trường Bên cạnh những SGDCK chấp thuận hầu hết các DN niêm yết tới từ các TTCK thế giới, một số SGDCK đưa ra các điều kiện hạn cụ thể về SGDCK nước ngoài như: là thành viên của Hiệp hội các 743
4. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 SGDCK toàn cầu (WFE) (SGDCK Johannaesburg, SGDCK Hong Kong) hoặc thuộc một danh sách các SGDCK được công bố (SGDCK Đài Loan, SGDCK Peru). Ngoài ra, một số điều khoản miễn trừ như giảm bớt điều kiện niêm yết được các SGDCK áp dụng cho các công ty niêm yết tại các SGDCK trong cùng khu vực. Khi đạt được thỏa thuận hợp tác về giao dịch và chuyển dịch dòng vốn giữa các nước trong khu vực, công ty có thể dễ dàng NYC tại các SGDCK trong liên minh này (SGDCK Santiago chấp thuận NYC tất cả các công ty đã niêm yết tại các SGDCK thuộc MILA – Khối thị trường chung Mỹ La-tinh). 2.1.2. Điều kiện duy trì NYC Điều kiện duy trì NYC thường tập trung vào nhóm điều kiện về quản trị công ty và chuẩn mực lập BCTC của công ty sau niêm yết. * Quản trị công ty Đối với hoạt động NYC, do đặc thù các công ty đã thực hiện niêm yết lần đầu tại một SGDCK khác (đã tuân thủ quy tắc quản trị công ty tương ứng của SGDCK niêm yết lần đầu) nên yêu cầu tuân thủ quy tắc quản trị công ty không quá khắt khe. Quy tắc quản trị công ty tại các quốc gia và các SGDCK về cơ bản không có sự khác biệt nhiều, tập trung vào các nội dung như: cơ cấu ban lãnh đạo, các ủy ban kiểm toán, ủy ban giám sát, các vấn đề về Quy tắc đạo đức kinh doanh, chế độ đãi ngộ với nhân viên và người lao động, vấn đề xung đột lợi ích Riêng đối với các công ty NYC, quy tắc quản trị công ty có sự khác biệt nhỏ, chủ yếu là quy định về quốc tịch của người quản lý và người đại diện pháp luật. Một số SGDCK có thể đưa ra một số yêu cầu đặc biệt dành cho công ty nước ngoài thực hiện NYC bên cạnh quy tắc quản trị công ty chung được áp dụng cho các đối tượng công ty như: quy tắc quản trị công ty của khu vực cho các công ty nước ngoài (SGDCK Ailen), bộ luật riêng cho những công ty niêm yết qua một số phương thức đặt biệt (SGDCK Frankfurt), hoặc công ty nước ngoài phải chấp nhận sự kiểm soát của ngân hàng dự trữ tại quốc gia đó (SGDCK Johannesburg). * Chuẩn mực kế toán Chuẩn mực kế toán được mỗi SGDCK công bố theo quy định của mỗi quốc gia. Chuẩn mực quốc tế như IFRS hoặc GAAP của Mỹ, Canada, Hong Kong, Anh được chấp thuận ở nhiều SGDCK trên thế giới. Ngoài ra, tùy thuộc quy định tại mỗi quốc gia, chuẩn mực kế toán của quốc gia đó sẽ được yêu cầu tuân thủ. SGDCK có thể có những quy định riêng về chuẩn mực kiểm toán: áp dụng duy nhất IFRS cho các BCTC (SGDCK Colombia, Tây Ban Nha), hoặc không có quy định về chuẩn mực kiểm toán (SGDCK Argentina), hoặc áp dụng chuẩn mực kiểm toán duy nhất của quốc gia đó (SGDCK Malaysia, SGDCK Tp. Hồ Chí Minh). Công ty NYC tại quốc gia khác sẽ phải chấp thuận chuẩn mực kiểm toán được quy định tại đó, và chấp thuận chuẩn mực kiểm toán quốc tế cho các công ty nước ngoài (SGDCK Ai Cập, SGDCK Euronext Brussels, SGDCK Johnnaesburg). 2.2. Dữ liệu và Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Dữ liệu nghiên cứu Dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu tập trung vào 373 công ty niêm yết tại SGDCK TP. Hồ Chí Minh tính tới thời điểm cuối năm 2018. Tác giả lựa chọn DN niêm yết tại HSX bởi một số lý do: Theo thống kê số lượng DN đã từng có kế hoạch NYC, phần lớn là DN niêm yết tại HSX. Thêm vào đó, với điều kiện niêm yết về quy mô vốn hóa lớn, DN niêm yết tại HSX có mức độ đáp ứng tốt hơn so với HNX và UPCoM. Lựa chọn mẫu dữ liệu phù hợp dựa vào một số tiêu chí bao gồm: công bố thông tin đầy đủ trong vòng 03 năm từ 2016 đến 2018. Số lượng DN còn lại là 305 DN. Dựa trên mẫu nghiên cứu 305 DN niêm yết tại HSX, đặc điểm kinh doanh của DN sẽ được sử dụng để so sánh với điều kiện niêm yết ban đầu tại 05 SGDCK có quy mô niêm yết nước ngoài lớn nhất tại các khu vực châu Mỹ, châu Á và châu Âu lần lượt là SGDCK New York (NYSE), SGDCK London 744
5. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 (LSE), SGDCK Luxembourg (LxSE), SGDCK HongKong (HKSE), SGDCK Singapore (SGX). Điều kiện niêm yết của các DN nước ngoài tại những SGDCK về cơ bản không có sự khác biệt với thông lệ quốc tế, đặc biệt là các quy định liên quan tới duy trì niêm yết. Sự khác biệt chủ yếu thuộc về điều kiện niêm yết ban đầu, đây cũng là nhóm điều kiện mang tính cạnh tranh giữa các SGDCK thế giới nhằm thu hút các DN nước ngoài niêm yết. Bảng 2: Thống kê điều kiện niêm yết ban đầu dành cho DN nước ngoài tại một số SGDCK lớn trên thế giới SGDCK Tiêu chuẩn niêm yết Giá trị - Doanh thu năm gần nhất tối thiểu 100 triệu $ - Tổng dòng tiền 03 năm tài chính gần nhất tối thiểu 100 triệu $, dòng Doanh thu/ dòng tiền tiền 02 năm gần nhất tối thiểu là 25 triệu $/năm NYSE - Giá trị vốn hóa thị trường toàn cầu ít nhất 500 triệu $. - Doanh thu năm gần nhất 75 triệu $ Doanh thu - Giá trị vốn hóa thị trường ít nhất 750 triệu $ LSE Giá trị vốn hóa - Giá trị vốn hóa tối thiểu 1.1 triệu $ LxSE Giá trị vốn hóa - Giá trị vốn hóa tối thiểu 1.25 triệu $ - Giá trị vốn hóa tối thiểu 25.8 triệu$ - Lợi nhuận 03 năm gần nhất tối thiểu 6.43 triệu $, năm gần nhất tối thiểu Lợi nhuận 2.57 triệu $, tổng 2 năm gần nhất tối thiểu 3.86 triệu $ - Lợi nhuận phân phối 03 năm cho cổ đông tối thiểu 6.43 triệu $ HKSE - Giá trị vốn hóa thị trường tối thiểu 258 triệu $ Giá trị vốn hóa/ - Doanh thu năm gần nhất ít nhất 64,34 triệu $ doanh thu/dòng tiền - Dòng tiền dương từ hoạt động kinh doanh 03 năm ít nhất 12,87 triệu $ Giá trị vốn hóa/ - Giá trị vốn hóa thị trường tối thiểu 514,75 triệu $ doanh thu - Doanh thu năm gần nhất ít nhất 64,34 triệu $ Lợi nhuận - Lợi nhuận trước thuế năm gần nhất tối thiểu 24.5 triệu $ Giá trị vốn hóa/lợi - Giá trị vốn hóa thị trường tối thiểu 123 triệu $ SGX nhuận - Có lợi nhuận trong năm gần nhất Giá trị vốn hóa thị - Giá trị vốn hóa thị trường tối thiểu 245 triệu $ trường/doanh thu - Có doanh thu hoạt động năm gần nhất Nguồn: Baker McKenzie 2.2.2. Phương pháp nghiên cứu Cho tới thời điểm cuối năm 2018, số lượng nghiên cứu về NYC còn rất hạn chế, một số nghiên cứu được thực hiện trong các giai đoạn 2008 - 2012 (Trần Thị Thùy Linh (2007), Tạ Thanh Bình (2008), Nguyễn Thị Tám và Lê Thị Lanh (2010), Trần Quang Phú (2012)). Những nghiên cứu đề cập gián tiếp tới hoạt động niêm yết nước ngoài của DN Việt Nam trong mỗi giai đoạn nghiên cứu khác nhau và không cùng hướng nghiên cứu của tác giả. Bài viết gần nhất do Lê và cộng sự (2017) thực hiện nghiên cứu nhân tố ảnh hưởng tới việc niêm yết của DN VN trên Singapore nhằm tìm ra các chỉ tiêu tài chính ảnh hưởng tới việc niêm yết. Nghiên cứu của Lê và cộng sự dựa trên giả định về việc đáp ứng điều kiện niêm yết của DN thuộc chỉ số VN30index. Như vậy có thể thấy chưa có nhiều nghiên cứu về hoạt động NYC cùng với đó là hướng tiếp cận nghiên cứu không trùng lắp với hướng nghiên cứu mà tác giả lựa chọn. 745
6. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 Để đánh giá mức độ đáp ứng các điều kiện NYC cổ phiếu tại thị trường quốc tế của DN niêm yết tại Việt Nam, bài nghiên cứu sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu, tổng hợp và phân tích nhằm đưa ra kết luận cuối cùng về mức độ đáp ứng điều kiện niêm yết tại một số SGDCK quốc tế của DN Việt Nam và danh sách những DN có mức độ đáp ứng tốt nhất các điều kiện NYC. 3. Kết quả và đánh giá 3.1. Kết quả 3.1.1. Điều kiện đăng ký niêm yết * Tiêu chuẩn tài chính Đối chiếu với điều kiện về tài chính tại 05 SGDCK có thể thấy các công ty niêm yết tại HSX có mức độ đáp ứng khá cao. Đặc biệt với các thị trường ở khu vực châu Âu như LSE hay LxSE phần lớn các công ty đều đáp ứng đủ tiêu chuẩn tài chính. NYSE được cho là SGDCK có quy định khắt khe khi mà số lượng DN Việt nam đáp ứng không nhiều.Mặc dù tiêu chuẩn niêm yết về giá trị vốn hóa cao, số lượng DN đáp ứng điều kiện niêm yết tại HKSE và SGX đạt từ 10% đến 20% tổng số DN niêm yết tại HSX. Bảng 3: Số lượng công ty niêm yết HSX đáp ứng đủ điều kiện về tài chính SGDCK Tiêu chuẩn tài chính Số lượng công ty đủ điều kiện* NYSE Lợi nhuận 32 Doanh thu /dòng tiền 6 Doanh thu 17 LSE Giá trị vốn hóa thị trường 303 LxSE Giá trị vốn hóa thị trường 302 HKE Lợi nhuận 154 Giá trị vốn hóa thị trường/doanh thu/dòng tiền 34 Giá trị vốn hóa thị trường/ doanh thu 23 SGX Lợi nhuận 52 Giá trị vốn hóa thị trường/lợi nhuận 67 Giá trị vốn hóa thị trường/doanh thu 42 * Các chỉ tiêu tài chính được lấy từ BCTC 2018 đã kiểm toán của các công ty niêm yết. Nguồn: Tác giả tổng hợp * Lịch sử hoạt động Lịch sử hoạt động được quy định từ 02 tới 03 năm đối với các DN đăng ký niêm yết. Quy định này có sự tương đồng với công ty niêm yết tại HSX (điều kiện niêm yết là hoạt động dưới dạng CTCP tối thiếu 02 năm). Trong mẫu nghiên cứu do bước lọc điều kiện về thời gian niêm yết và nộp BCTN, 305 DN trong mẫu nghiên cứu đề đáp ứng tiêu chuẩn về lịch sử hoạt động từ 03 năm trở lên dưới hình thức CTCP. Bảng 4: Điều kiện về lịch sử hoạt động được quy định tại một số SGDCK trên thế giới SGDCK Lịch sử hoạt động Đáp ứng NYSE 3 năm 2 năm đối với các công ty có tài sản trên 5 triệu $ 100% LSE Thường là 3 năm 746
7. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 LxSE 3 năm SGX 3 năm nếu niêm yết dựa trên tiêu chuẩn về lợi nhuận HKSE 3 năm Nguồn: Baker McKenzie * Tỷ lệ phân phối cổ phiếu cho cổ đông Dựa trên số lượng công ty đáp ứng điều kiện tài chính tại các SGDCK trên thế giới (Bảng 3), từ số liệu thống kê về tỷ lệ sở hữu của cổ đông, số lượng cổ đông trong BCTN năm 2018, số lượng DN đáp ứng điều kiện về tỷ lệ phân phối cổ phiếu cho cổ đông đạt mức cao, trên 75% (Bảng 5). Đối với SGDCK London, do quy định về tỷ lệ chào bán tối thiểu 25% nên sẽ bị chi phối bởi tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của cổ đông nước ngoài khiến số lượng DN đáp ứng điều kiện niêm yết chỉ còn 78.8%. Bảng 5: Quy định về phân phối cổ phiếu được áp dụng tại một số SGDCK SGDCK Tỷ lệ sở hữu công chúng/số lượng cổ đông Số lượng công ty đủ điều kiện* NYSE * Có ít nhất 5000 cổ đông sở hữu từ 100 cổ phiếu trở lên 75% * Ít nhất 2.5 triệu cổ phiếu được nắm giữ bởi công chúng 100% LSE Ít nhất 25% lượng cổ phiếu phổ thông đã niêm yết phải được phân phối ra công 78.8% chúng tại một hoặc nhiều quốc gia thành viên khu vực kinh tế châu Âu (EEA) LxSE Ít nhất 25% lượng cổ phiếu đăng ký niêm yết được phân phối cho các nhà đầu tư. 100% SGX * Có ít nhất 500 cổ đông tại thời điểm niêm yết, nếu SGDCK nước sở tại và SGX 100% không có chương trình hợp tác thì phải có ít nhất 500 cổ đông tại Singapore hoặc 1000 cổ đông toàn cầu * Nếu công ty NYC thông qua IPO sẽ quy định theo giá trị chào bán cổ phiếu, công ty phải tuân thủ tỷ lệ cổ phần chào bán cho cổ đông (từ 20% đến 40%) và tỷ lệ cổ phần chào bán tối đa cho mỗi cổ đông (từ 0.4% đến 0.8%) HKSE * Có ít nhất 300 cổ đông tại thời điểm niêm yết 100% * Có ít nhất 25% tổng số cổ phần đã phát hành được nắm giữ bởi công chúng 83%-94% * Có tỷ lệ sở hữu của 3 cổ đông lớn nhất không quá 50% * Dựa trên các công ty niêm yết đã đủ điều kiện về tài chính theo quy định tại các SGDCK. Nguồn: Baker McKenzie và tác giả tổng hợp Trong số các công ty niêm yết tại HSX vào cuối năm 2018, có 09 công ty hiện đang có sở hữu Nhà nước trên 75%, phần lớn là Tổng công ty và ngân hàng TMCP lớn. Đáng chú ý, BID, GAS và CAV hiện đang có tỷ lệ sở hữu Nhà nước lần lượt là 95.28%, 95.8%, 91.64%. Mặc dù cả 09 công ty đều thuộc nhóm các công ty niêm yết đảm bảo đủ điều kiện tài chính để thực hiện NYC tại các SGDCK thế giới, tỷ lệ sở hữu của cổ đông Nhà nước quá cao sẽ ảnh hưởng tới việc đáp ứng tiêu chí về tỷ lệ phân phối cho cổ đông đại chúng tại các thị trường quốc tế. * Tỷ lệ sở hữu của cổ đông nước ngoài Phần lớn tỷ lệ sở hữu nước ngoài của DN niêm yết tại HSX vẫn duy trì ở mức 49% và 30% đối với các ngân hàng. Sau khi Nghị định 60/2015/NĐ-CP có hiệu lực, một số công ty đã thông qua phương án nâng tỷ lệ sở hữu tối đa của cổ đông nước ngoài lên tới 100% tuy nhiên con số này còn khá khiêm tốn (BMP, DMC, EVE, HCM, PME, SSI, VNM). 747
8. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 Bảng 6: Công ty niêm yết trên HSX có tỷ lệ sở hữu nước ngoài còn lại nhỏ hơn 5% Mã CK Tỷ lệ sở Room Mã CK Tỷ lệ sở Room Mã CK Tỷ lệ sở Room hữu NN hữu NN hữu NN ST8 49% 49% IMP 48,99% 49% CTD 47,12% 49% ASP 49% 49% TCM 48,99% 49% BIC 47,05% 49% FPT 49% 49% SII 48,96% 49% HTL 46,93% 49% GMD 49% 49% TCR 48,81% 49% TRA 46,60% 49% MWG 49% 49% BBC 48,25% 49% KDH 46,56% 49% PNJ 49% 49% DXG 48,21% 49% PAN 45,83% 49% REE 49% 49% SVC 47,66% 49% LGC 45% 49% SAV 49% 49% KMR 47,46% 49% CTG* 30% 30% TMS 49% 49% JVC 47,38% 49% EIB* 29,9% 30% TPB* 30% 30% * Ngân hàng TMCP Nguồn: Tác giả tổng hợp Bảng 6 thống kê danh sách 28 công ty hiện đang niêm yết tại HSX, thỏa mãn điều kiện niêm yết tại các SGDCK quốc tế có tỷ lệ sở hữu còn lại của nhà đầu tư nước ngoài nhỏ hơn 5%. Theo đó, điều kiện về số lượng cổ phiếu phát hành và niêm yết tại mốt số thị trường quốc tế thường phải đạt mức tối thiểu 5% số lượng cổ phiếu đã phát hành (SGDCK Singapore). Như vậy, nếu tỷ lệ sở hữu nước ngoài còn lại nhỏ hơn 5%, DN sẽ khó đáp ứng điều kiện phát hành và niêm yết cổ phiếu tại thị trường quốc tế. Bảng 7: Số lượng công ty niêm yết HSX đáp ứng điều kiện tài chính, tỷ lệ sở hữu nước ngoài và tỷ lệ cổ phần đại chúng SGDCK Tiêu chuẩn tài chính Đáp ứng Tỷ lệ sở hữu nước Chênh tiêu chuẩn ngoài và tỷ lệ cổ lệch tài chính phần công chúng NYSE Lợi nhuận 32 18 -14 Doanh thu và dòng tiền 6 3 -3 Doanh thu 17 9 -8 LSE Giá trị vốn hóa thị trường 302 225 -77 LxSE Giá trị vốn hóa thị trường 303 266 -37 HKE Lợi nhuận 154 125 -29 Giá trị vốn hóa thị trường/doanh thu/dòng tiền 34 20 -14 Giá trị vốn hóa thị trường/ doanh thu 23 11 -12 SGX Lợi nhuận 52 34 -18 Giá trị vốn hóa thị trường/lợi nhuận 67 44 -23 Giá trị vốn hóa thị trường/doanh thu 42 25 -17 * LSE có quy định về tỷ lệ tối thiểu phân phối tại các nước thuộc khu vực EEA là 25%, số lượng công ty có tỷ lệ sở hữu NN là nhỏ hơn 24% và lớn hơn 24%. Nguồn: Tác giả tổng hợp 748
9. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 Sau khi đối chiếu các điều kiện ban đầu về tài chính tại các SGDCK, kết hợp thêm điều kiện về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài (tỷ lệ room còn lại dành cho nhà đầu tư nước ngoài lớn hơn 5%) và tỷ lệ cổ phần do công chúng nắm giữ (từ 25% trở lên hoặc tỷ lệ sở hữu của Nhà nước tại DN là nhỏ hơn 75%), số lượng DN hiện đang niêm yết tại HSX đáp ứng cơ bản các điều kiện NYC đã giảm đi đáng kể (Bảng 7). Danh sách 20 DN đáp ứng điều kiện niêm yết ban đầu tại hầu hết các SGDCK được thống kê tại Bảng 8. Bảng 8: DN đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn niêm yết lần đầu tại các SGDCK quốc tế* STT Mã CK Tên công ty NYSE LSE LxSE HKSE SGX 1 DHG CTCP Dược Hậu Giang x x x 2 DPM CTCP Đạm Phú Mỹ x x x 3 GEX Tổng CTCP Thiết bị Điện VN x x x 4 HCM CTCP Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh x x x 5 HPG CTCP Tập đoàn Hòa Phát x x x x 6 KBC Tổng CTCP Phát triển Đô thị Kinh Bắc x x x 7 MBB NHTMCP Quân Đội x x x x x 8 MSN CTCP Masan x x x x 9 NLG CTCP Đầu tư Nam Long x x x 10 NT2 CTCP Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 x x x 11 PDR CTCP Phát triển Bất động sản Phát Đạt x x x 12 PVD Tổng CTCP Khoan và dịch vụ dầu khí x x x 13 SSI CTCP Chứng khoán SSI x x x x 14 STB NHTMCP Sài Gòn Thương Tín x x x x 15 TCB NHTMCP Kỹ Thương VN x x x x x 16 VCI CTCP Chứng khoán Bản Việt x x x 17 VHC CTCP Vĩnh Hoàn x x x 18 VIC Tập đoàn VinGroup x x x x 19 VNM CTCP Sữa VN x x x x 20 VPB NHTMCP VN Thịnh Vượng x x x x x x: đáp ứng điều kiện. * điều kiện niêm yết ban đầu, room sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài lớn hơn 5%, tỷ lệ sở hữu Nhà nước nhỏ hơn 75%). Nguồn: tác giả tổng hợp 3.1.2. Điều kiện duy trì niêm yết * Chuẩn mực kế toán Theo quy định tại các SGDCK thế giới, chuẩn mực lập BCTC được yêu cầu phải phù hợp với thông lệ quốc tế bao gồm: GAAP của Mỹ, Canada hay Nhật, IFRS, IAS. Trong khi đó, chuẩn mực kế toán ở VN hiện đang áp dụng là VAS và có một số sự khác biệt trong cách lập BCTC, hệ thống tài khoản, so với IFRS hay IAS. 749
10. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 Hiện nay, chuẩn mực kế toán Việt Nam tài sản và nợ phải trả chủ yếu được xác định và ghi nhận theo giá gốc so với giá trị hợp lý như quy định của IFRS. Điều này khiến việc lập BCTC theo chuẩn mực IFRS là không thể. BCTC được lập theo chuẩn mực IFRS được công bố thực chất là BCTC được đối chiếu theo IFRS. Do đó, mức độ đáp ứng về điều kiện về chuẩn mực kế toán là 0% tại các SGDCK quốc tế. Đối với SGX, do điều kiện niêm yết ban đầu chấp nhận các BCTC được đối chiếu theo IFRS nên mức độ đáp ứng được tính với những DN đã từng lập BCTC theo IFRS (< 1% tổng DN đáp ứng điều kiện niêm yết ban đầu). Bảng 9: Chuẩn mực kế toán được áp dụng tại các SGDCK trên thế giới SGDCK Chuẩn mực kế toán áp dụng Đáp ứng NYSE US GAAP, IFRS (đối với tổ chức phát hành thuộc IASB), GAAP của nước đó nếu có 0% tương đồng với GAAP của Mỹ (đối với tổ chức phát hành không thuộc IASB IFRS) LSE IFRS (đối với tổ chức là thành viên của EEA), IFRS hoặc GAAP của Mỹ, Nhật, TQ, 0% Canada, Ấn Độ, HQ (đối với các công ty còn lại) LxSE - Đối với Regulated Market, chuẩn mực kế toán áp dụng giống LSE - Đối với Euro MTF, BCTC được có thể được lập theo GAAP được chấp thuận tại 0% nước sở tại HKE BCTC đã kiểm toán phải được lập theo các chuẩn mực HKFRs, IFRS hoặc nhà phát 0% hành PRC, CASBE SGX BCTC được đối chiếu theo FRS, IFRS hoặc GAAP Mỹ < 1% Nguồn: Baker McKenzie * Tiêu chuẩn quản trị công ty Yêu cầu về quản trị công ty được các SGDCK đưa ra như một điều kiện cơ bản mà các DN phải đảm bảo khi đăng ký và duy trì niêm yết tại SGDCK. Trong đó, quy định quản trị công ty tại các quốc gia thường bắt buộc phải thành lập các tiểu ban trực thuộc Hội đồng quản trị (HĐQT) bao gồm tiểu ban Kiểm toán, tiểu ban Thù Lao, tiểu ban Nhân sự. Theo các quy tắc quản trị công ty hiện nay đang áp dụng đối với các công ty niêm yết tại Việt Nam (Nghị định số 71/2017/NĐ-CP), việc thành lập các tiểu ban trực thuộc HĐQT là không bắt buộc, bởi vậy có nhiều DN phân chia nhiệm vụ cho các thành viên HĐQT chịu trách nhiệm thực hiện thay vì thành lập tiểu ban trực thuộc HĐQT. Một số DN niêm yết đáp ứng điều kiện niêm yết tại các SGDCK lớn trên thế giới nhưng chưa thành lập tiểu ban hoặc chưa có đầy đủ 03 tiểu ban kể trên như Tập đoàn Vingroup, NHTMCP VN Thịnh Vượng. Quy định về thành viên HĐQT độc lập, thành viên HĐQT không điều hành của công ty niêm yết phải đảm bảo tối thiểu 1/3 tổng số thành viên HĐQT (Điều 13, Nghị định số 71/2017/NĐ-CP). Trong nhóm 20 DN (Bảng 8), chỉ có 04 DN đảm bảo tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập từ 33.33% trở lên, 80% DN có thành viên HĐQT không kiêm nhiệm các chức vụ của Ban điều hành (đây được coi là một trong những thông lệ tốt được đề cập trong nhiều quy tắc quản trị công ty tại các nước – tại Việt Nam không quy định) (Bảng 9). Ngoài ra, quy định về người đại diện (SGDCK Singapore) yêu cầu phải có thành viên HĐQT là người nước sở tại, sự gia nhập của nhà quản lý nước ngoài cho thấy mức độ sẵn sàng tiếp nhận các thành viên HĐQT với quốc tịch và văn hóa khác biệt (7/20 DN có thành viên HĐQT là người nước ngoài). Đối với quy định về Quy tắc Ứng xử, quy tắc đạo đức trong DN, hầu hết các SGDCK thế giới sẽ bắt buộc hoặc khuyến khích. 11/20 DN niêm yết đã công bố sử dụng Bộ quy tắc ứng xử riêng hoặc chung của ngành. Cùng với đó, báo cáo về trách nhiệm của công ty với môi trường và xã hội (ESG) cũng được quan tâm trong thời gian gần đây và được đưa vào làm tiêu chí khi xem xét hồ sơ niêm yết (SGDCK HongKong). Các báo cáo thường được trình bày trong BCTN của công ty các năm (100% DN có công bố báo cáo ESG). 750
11. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 Bảng 10: Thống kê về mức độ đáp ứng tiêu chuẩn quản trị công ty của 20 DN niêm yết đáp ứng tiêu chuẩn niêm yết lần đầu tại các SGDCK thế giới Thành Tiểu Tiểu Tiểu Thành Tách biệt Quy tắc BCTC viên Báo Mã ban ban ban viên chủ tịch đạo STT IFRS HĐQT là cáo CK kiểm nhân thù HĐQT HĐQT và đức/Ứng (3năm) người ESG toán sự lao độc lập Tổng GĐ xử nước ngoài 1 DHG 0 0 1 0 29.00% 1 0 1 1 2 DPM 0 0 0 0 40.00% 1 0 0 1 3 GEX 0 0 0 0 17.00% 0 0 0 1 4 HCM 0 0 0 0 17.00% 0 0 0 1 5 HPG 0 0 0 0 0.00% 1 1 0 1 6 KBC 0 0 0 0 20.00% 1 0 0 1 7 MBB 0 0 1 0 9.00% 1 0 1 1 8 MSN 0 0 0 0 NA 0 1 1 1 9 NLG 0 1 1 0 0.00% 1 1 0 1 10 NT2 0 0 0 0 20.00% 1 0 0 1 11 PDR 0 0 0 0 29.00% 0 0 1 1 12 PVD 0 0 0 0 43.00% 1 0 1 1 13 SSI 0 1 0 0 33.33% 0 1 1 1 14 STB 0 0 1 0 28.57% 1 0 1 1 15 TCB 1 1 1 1 14.29% 1 1 0 1 16 VCI 0 0 0 0 0.00% 1 0 1 1 17 VHC 0 0 1 1 0.00% 1 0 0 1 18 VIC 1 0 0 0 33.33% 1 1 1 1 19 VNM 1 1 1 1 30.00% 1 1 1 1 20 VPB 1 0 1 0 20.00% 1 0 1 1 Nguồn: Tác giả tổng hợp từ BCTN năm 2018 3.2. Đánh giá Từ kết quả của nghiên cứu cho thấy, mức độ đáp ứng điều kiện NYC của DN Việt Nam còn chưa cao. Đối với những SGDCK lớn có quy định khắt khe, số lượng DN đáp ứng chỉ chiếm khoảng 2-3% tổng số DN. Đáng chú ý với SGDCK Singapore (thị trường mục tiêu của nhiều DN Việt Nam), số lượng DN đáp ứng điều kiện NYC đạt từ trên 15% tổng số DN đang niêm yết trên HSX. Nhóm điều kiện về tỷ lệ phân phối cổ phiếu công chúng và lịch sử hoạt động có mức độ đáp ứng rất cao do sự phù hợp thông lệ quốc tế trong điều kiện niêm yết cổ phiếu tại SGDCK TP. Hồ Chí Minh. Tỷ lệ sở hữu của cổ đông nước ngoài hiện là vấn đề vướng mắc của nhiều DN lớn khi muốn chào bán và niêm yết cổ phiếu nước ngoài. Trong số những doanh nghiệp niêm yết đáp ứng điều kiện tài chính, tỷ lệ sở hữu nước ngoài thường đạt mức rất cao (tối đa theo quy định) khiến kế hoạch chào bán thêm cho cổ đông nước ngoài là không khả thi. Mặc dù quy định về nới tỷ lệ sở hữu tối đa cho nhà đầu tư nước ngoài đã được ban hành từ 2015 trong Nghị định số 60/2015/NĐ-CP, vấn đề thuộc về doanh nghiệp khi 751
12. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 chưa xác định chính xác ngành nghề kinh doanh chính để xác định tỷ lệ sở hữu tối đa của nhà đầu tư nước ngoài. Một thách thức không nhỏ đối với các DN Việt Nam là vấn đề đáp ứng tiêu chuẩn kế toán mà SGDCK quốc tế đưa ra. Mức độ đáp ứng là 0% đối với các SGDCK được đưa ra so sánh. Nguyên nhân xuất phát từ hai phía. Một là do chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) chưa được các thị trường chấp thuận. Hai là, phương pháp ghi nhận giá trị theo giá gốc của VAS hiện nay không cho phép DN Việt Nam lập BCTC theo IFRS mà chỉ thực hiện đối chiếu theo IFRS. Ngoại trừ SGX, 04 SGDCK còn lại đều yêu cầu DN cần nộp BCTC theo chuẩn mực kiểm toán quốc tế. Điều này khiến DN Việt Nam gần như không đáp ứng được tiêu chí này và gây ra khó khăn lớn chi phối tới quyết định NYC của DN trong nước. Trong định hướng phát triển TTCK đến năm 2025 cùng với Đề án áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế vào Việt Nam được Bộ Tài chính trình Chính phủ trong thời gian qua, triển khai áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế là một trong số các giải pháp nhằm nâng cao tính minh bạch và chất lượng hàng hóa trên thị trường. Những DN niêm yết có quy mô lớn được khuyến khích thực hiện công bố BCTC theo IFRS cùng với đó là xây dựng chuẩn mực kế toán Việt Nam theo thông lệ quốc tế tiến tới được chấp thuận tại nhiều quốc gia trên thế giới. Quy tắc quản trị công ty thuộc điều kiện duy trì niêm yết tại các quốc gia và không bắt buộc tại thời điểm đăng ký NYC. Hầu hết quy tắc quản trị công ty tại các SGDCK lớn đều khắt khe hơn so với Việt Nam, đặc biệt trong vấn đề về công khai thông tin và quyền hạn trách nhiệm của thành viên HĐQT nhằm hướng tới đảm bảo quyền lợi cho cổ đông thiểu số. Do chưa có sự thống nhất giữa quy tắc quản trị công ty của Việt Nam và thông lệ quốc tế, nhiều DN mặc dù đáp ứng các điều kiện niêm yết ban đầu nhưng mức độ phù hợp với quy định quốc tế lại không cao. Số lượng DN còn lại sau khi đối chiếu các tiêu chuẩn niêm yết chỉ còn lại NHTMCP Techcombank và CTCP Sữa Việt Nam Vinamilk. Tập đoàn Vingroup và NHTMCP VPbank mặc dù có mức độ đáp ứng khá tốt cả điều kiện về công bố BCTC theo IFRS tuy nhiên cơ cấu các Tiểu ban chưa đạt mức quy định tại các SGDCK. 4. Kết luận Niêm yết cổ phiếu trên thị trường quốc tế là một trong những phương thức tiếp cận vốn nước ngoài được nhiều DN trên thế giới ưa chuộng. Lợi ích mang lại cho DN càng tăng khị thị trường trong nước và thị trường mục tiêu có sự phân khúc (segmentation) lớn (Merton, 1987). Đối với DN Việt Nam hiện đang niêm yết trên HSX, nhu cầu tiếp cận thị trường vốn quốc tế đang lớn dần lên trong bối cảnh TTCK trong nước tăng trưởng mạnh mẽ. Mặc dù đã có một số DN đưa ra kế hoạch NYC xong đều chưa thành công. Sử dụng phương pháp so sánh, đối chiếu và phân tích, bài nghiên cứu đã cho thấy được mức độ đáp ứng điều kiện niêm yết ban đầu tại các SGDCK quốc tế của DN Việt Nam hiện đang niêm yết trên HSX. Thông qua kết quả so sánh có thể thấy số lượng DN Việt Nam đáp ứng tốt các điều kiện NYC là không quá lớn. Mặc dù DN có thể đáp ứng tốt điều kiện về tài chính, một số nhóm điều kiện về tỷ lệ sở hữu, quy tắc quản trị công ty tỷ lệ đáp ứng không cao, đáng chú ý là hầu hết DN Việt Nam không đáp ứng được tiêu chuẩn về nộp BCTC theo chuẩn mực quốc tế. Danh sách những DN đáp ứng tốt điều kiện niêm yết ban đầu có thể là một đề xuất cho Bộ Tài chính khi thực hiện Đề án áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế vào Việt Nam. Với những hỗ trợ bước đầu trong việc thực hiện lập BCTC theo chuẩn mực quốc tế, khả năng đáp ứng điều kiện duy trì NYC của DN này sẽ tốt hơn và khuyến khích nhu cầu tiếp cận thị trường vốn quốc tế. Đối với UBCKNN, nếu trong thời gian tới, hoạt động NYC được quan tâm hơn như một giải pháp hỗ trợ nâng hạng thị trường, những DN đề xuất trong nghiên cứu nên được lựa chọn để đảm bảo thành công cho kế hoạch thúc đẩy hoạt động NYC của DN. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu còn giúp cho DN niêm yết nhìn nhận được cơ hội thực hiện niêm yết tại thị trường quốc tế nhằm hưởng lợi từ những lợi ích mà hoạt động này mang lại. Mặc dù đã đánh giá được mức độ đáp ứng điều kiện NYC của DN Việt Nam, bài nghiên cứu vẫn còn những hạn chế nhất định. Thứ nhất dữ liệu nghiên cứu tập trung vào hơn 300 DN niêm yết tại HSX và có quy mô niêm yết lớn so với TTCK trong nước, con số này chỉ chiếu 20% số lượng DN niêm yết và 752
13. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 đăng ký giao dịch trên TTCK Việt Nam. Thứ hai, nghiên cứu chỉ thực hiện so sánh quy định NYC tại 05 SGDCK lớn trên thế giới. Nếu phạm vi nghiên cứu được mở rộng, mức độ đáp ứng điều kiện NYC của DN Việt Nam sẽ được đánh giá chính xác hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu Tiếng Việt [1] Báo cáo tài chính từ năm 2014 - 2018 của 305 DN niêm yết tại HSX, dữ liệu được lấy tại trang web https:vietstock.finance.vn. [2] Báo cáo thường niên năm 2018 của 305 DN niêm yết tại HSX, dữ liệu được lấy tại trang web https:vietstock.finance.vn. [3] Báo cáo thường niên của WFE, dữ liệu được lấy tại trang web [4] Luật số 70/2011/QH11, 2011, Luật Chứng khoán. [5] Bộ Tài chính, 2019, Đề án “Áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế vào Việt Nam”, Hà Nội. [6] Nghị định số 71/2017/NĐ-CP, 2017, “Hướng dẫn về quản trị công ty áp dụng đối với các công ty đại chúng”. [7] Lê Thị Hương Lan, nhóm sinh viên NCKH, (2017), “Nhân tố ảnh hưởng tới việc niêm yết của DN VN trên TTCK của các nước thành viên ASEAN: Nghiên cứu điển hình tại thị trường Singapore”, Tạp chí Ngân hàng, số 5, 31-36. [8] Nguyễn Thị Tám, Lê Thị Lanh, (2010), “Lựa chọn thị trường niêm yết chứng khoán ra nước ngoài cho các DN VN”, Tạp chí Phát triển kinh tế, số 238, 42-47. [9] Tạ Thanh Bình, (2008), “Hoàn thiện khung pháp lý về niêm yết cổ phiếu của doanh nghiệp Việt Nam trên TTCK nước ngoài”, Đề tài NCKH, UBCKNN. [10] Trần Quang Phú, ( 2012), “Các xu hướng hội nhập TTCK xuyên biên giới và bài học đối với khu vực ASEAN trong thập niên đầu thế kỷ XXI”, Những vấn đề Kinh tế và Chính trị thế giới, số 3, 43-50. [11] Trần Thị Thùy Linh, (2007), “Phát triển TTCK VN trong giai đoạn hội nhập đến năm 2020”, Luận án tiến sĩ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. Tài liệu Tiếng Anh [12] Coffee, J.C. (1999), “The future as history: the prospects for global convergence in corporate governance and its implications”, Northwestern University Law Review, 93, 641 – 708. [13] Baker, H. K.; Nofsinger, J. R.; and Weaver, D. G. (2002), “International Cross-Listing and Visibility”, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 37 (3): 495-521. [14] Frijns, B., Gilbert, A., & Tourani-Rad, A. (2010), “The dynamics of price discovery for cross-listed shares: Evidence from Australia and New Zealand”, Journal of banking & finance, 34(3), 498-508. [15] Karolyi, G.A. (1998), “Why Do Companies List Shares Abroad?: A Survey of the Evidence and Its Managerial Implications”, Financial Markets, Institutions and Instruments, 7(1), 1–60. [16] Merton, R.C. (1987), “Presidential address: A simple model of capital market equilibrium with incomplete information”, Journal of Finance 42, 483-510. [17] Siegel, J. I., Licht, A. N., & Schwartz, S. H. (2011), “Egalitarianism and international investment”, Journal of Financial Economics, 102(3), 621-642. [18] Stulz, R. (1999), “Globalization of equity markets and the cost of capital”, Journal of Applied Corporate Finance 12, 8 – 25. [19] You, L., Parhizgari, A. M., & Srivastava, S. (2012), “Cross-listing and subsequent delisting in foreign markets”, Journal of Empirical Finance, 19(2), 200-216 [20] Zingales, L. (2007). Is the US capital market losing its competitive edge?, ECGI-Finance Working Paper, (192). 753
14. INTERNATIONAL CONFERENCE FOR YOUNG RESEARCHERS IN ECONOMICS & BUSINESS 2019 ICYREB 2019 Trang web tham khảo thông tin [21] www.ssc.gov.vn [22] www.vsd.vn [23] www.hsx.vn [24] www.hnx.vn [25] www.world-exchanges.org [26] www.cafef.vn [27] www.vietstock.finance.vn 754