Giáo trình Thuế nhà nước - Trần Trọng Khoái

Nội dung text: Giáo trình Thuế nhà nước - Trần Trọng Khoái

1. Tr­êng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Khoa tµi chÝnh - ng©n hµng gi¸o tr×nh thuÕ nhµ n­íc (§· söa ®æi vµ bæ sung lÇn thø hai) Biªn so¹n : TS. TrÇn Träng Kho¸i L­u hµnh néi bé Hµ Néi – Th¸ng 7 n¨m 2009
2. Lêi Nãi ®Çu Gi¸o tr×nh ThuÕ ®­îc biªn so¹n dùa trªn quy ®Þnh míi cña c¸c LuËt thuÕ cã hiÖu lùc ®Õn 01/4/2009. Gi¸o tr×nh nµy thay thÕ cho tÊt c¶ c¸c gi¸o tr×nh ®­îc biªn so¹n trong nh÷ng n¨m häc tr­íc ®©y. Gi¸o tr×nh thuÕ tõng b­íc ®­îc hoµn chØnh kh«ng nh÷ng ®¸p øng nhu cÇu ®µo t¹o cña tr­êng mµ cßm lµ tµi liÖu cÇn thiÕt ®èi víi sinh viªn c¸c cÊp häc, c¸c nhµ qu¶n lý nãi chung vµ trong lÜnh vùc thuÕ nãi riªng. Gi¸o tr×nh thuÕ ®· ®­îc Héi ®ång Khoa häc nhµ tr­êng thÈm ®Þnh vµ cho l­u hµnh. Gi¸o tr×nh ®­îc biªn so¹n trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi theo h­íng më cöa vµ héi nhËp, nhiÒu v¨n b¶n liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch thuÕ ®· ®­îc cËp nhËt kÞp thêi. Tuy nhiªn, do c¸c chÝnh s¸ch thuÕ th­êng xuyªn cã sù thay ®æi nªn gi¸o tr×nh biªn so¹n khã tr¸nh khái khiÕm khuyÕt. Khoa Tµi chÝnh - Ng©n hµng mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ khoa häc trong, ngoµi tr­êng vµ ®ång nghiÖp ®Ó gi¸o tr×nh ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n. Xin tr©n träng c¶m ¬n. Khoa Tµi chÝnh – Ng©n hµng 3
3. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 3 1 Mét sè néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ 9 1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ 9 1.1.1. Sù ra ®êi vµ sù ph¸t triÓn cña thuÕ 9 1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ thuÕ 10 1.1.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ 11 1.1.4. Chøc n¨ng cña thuÕ 12 1.1.5. Ph©n lo¹i thuÕ 12 1.1.6. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ 14 1.1.7. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh mét s¾c thuÕ 15 1.1.8. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam 16 1.2. Nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý 17 1.2.1. TÝnh c«ng b»ng 17 1.2.2. TÝnh hiÖu qu¶ 17 1.2.3. TÝnh minh b¹ch, râ rµng 18 1.2.4. TÝnh linh ho¹t 18 1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ n­íc trong tiÕn tr×nh héi nhËp 18 1.3.1. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp WTO 18 1.3.2. ¶nh h­ëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan trong ®iÒu kiÖn héi nhËp 18 4
4. 2 ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng 19 2.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ GTGT 19 2.1.1- Kh¸i niÖm 19 2.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT 19 2.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 19 2.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT 20 2.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT (ng­êi chÞu thuÕ) 20 2.2.2- §èi t­îng nép thuÕ GTGT (ng­êi nép thuÕ) 20 2.2.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT 20 2.2.4- Hoµn thuÕ GTGT 26 2.2.5- N¬i nép thuÕ 27 3 ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt 28 3.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt 28 3.1.1- Kh¸i niÖm 28 3.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TT§B 28 3.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TT§B 28 3.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TT§B 29 3.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ TT§B (ng­êi chÞu thuÕ) 29 3.2.2- §èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ 29 3.2.3- §èi t­îng nép thuÕ TT§B 30 3.2.4- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TT§B 30 3.2.5- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TT§B 33 3.2.6- KhÊu trõ thuÕ 33 3.2.7- Gi¶m vµ hoµn thuÕ TT§B 33 4 ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 34 4.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 34 4.1.1- Kh¸i niÖm 34 4.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 34 4.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 34 trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 4.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 35 4.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ 35 4.2.2- §èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ 35 5
5. 4.2.3- §èi t­îng nép thuÕ (ng­êi nép thuÕ) 36 4.2.4- C¨n cø tÝnh thuÕ vµ biÓu thuÕ 36 4.2.5- Kª khai thuÕ, nép thuÕ 42 4.2.6- MiÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ 43 4.2.7- Hoµn thuÕ 45 4.2.8- Truy thu thuÕ 46 4.2.9- QuyÒn, nghÜa vô cña ng­êi nép thuÕ 46 4.2.10- Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¬ quan h¶i quan 47 5 ThuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp 49 5.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 49 5.1.1- Kh¸i niÖm 49 5.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TNDN 49 5.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TNDN trªn thÕ giíi vµ ë VN 49 5.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TNDN 50 5.2.1- §èi t­îng nép thuÕ 50 5.2.2- Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TNDN 50 5.3- N¬i nép thuÕ 60 5.3.1- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh 60 5.3.2- X¸c ®Þnh sè thuÕ vµ thñ tôc kª khai, nép thuÕ 60 5.4- ¦u ®·i thuÕ TNDN 61 5.4.1- §iÒu kiÖn ¸p dông ­u ®·i thuÕ TNDN 61 5.4.2- ¦u ®·i vÒ thuÕ suÊt 62 5.4.3- ¦u ®·i vÒ thêi gian miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ 62 5.4.4- C¸c tr­êng hîp gi¶m thuÕ kh¸c 63 5.5- §¨ng ký thuÕ, kª khai thuÕ, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TNDN 63 6 ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n 64 6.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ TNCN 64 6.1.1- Kh¸i niÖm 64 6.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TNCN 64 6.1.3- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TNCN ë ViÖt Nam 64 6.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ thu nhËp c¸ nh©n 65 6
6. 6.2.1- Ng­êi nép thuÕ 65 6.2.2- Thu nhËp chÞu thuÕ 65 6.2.3- Thu nhËp ®­îc miÔn thuÕ 67 6.2.4- Gi¶m thuÕ 67 6.2.5- X¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ vµ thu nhËp tÝnh thuÕ ®èi víi c¸ nh©n c­ tró 68 6.2.6- C¨n cø tÝnh thuÕ ®èi víi c¸ nh©n kh«ng c­ tró 73 6.2.7- §¨ng ký thuÕ, khÊu trõ thuÕ, kª khai thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ, hoµn thuÕ 74 7 ThuÕ tµi nguyªn 78 7.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tµi nguyªn 78 7.1.1- Kh¸i niÖm 78 7.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ tµi nguyªn 78 7.1.3- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ tµi nguyªn ë ViÖt Nam 78 7.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ tµi nguyªn 79 7.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ 79 7.2.2- §èi t­îng nép thuÕ 79 7.2.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ 79 7.2.4- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ 83 7.2.5- MiÔn, gi¶m thuÕ 85 8 PhÝ vµ lÖ phÝ 86 8.1- Kh¸i niÖm phÝ, lÖ phÝ 86 8.2- Ph©n lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ 86 8.2.1- C¸c lo¹i phÝ 86 8.2.2- C¸c lo¹i lÖ phÝ 88 8.3- Néi dung c¬ b¶n cña phÝ vµ lÖ phÝ 88 8.3.1- Ph¹m vi ¸p dông 88 8.3.2- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh møc thu phÝ, lÖ phÝ 89 8.3.3- Qu¶n lý, sö dông tiÒn thu phÝ, lÖ phÝ 89 8.3.4- MiÔn, gi¶m phÝ, lÖ phÝ 89 8.3.5- §¨ng ký, kª khai, nép vµ quyÕt to¸n phÝ, lÖ phÝ 90 Danh môc phÝ, lÖ phÝ 91 9 ThuÕ nhµ ®Êt 95 9.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ nhµ ®Êt 95 7
7. 9.1.1- Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña thuÕ nhµ ®Êt 95 9.1.2- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ nhµ, ®Êt ë ViÖt Nam 95 9.2- Néi dung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch thuÕ ®Êt 96 9.2.1- Ph¹m vi ¸p dông 96 9.2.2- §èi t­îng ®¸nh thuÕ 96 9.2.3- §èi t­îng kh«ng ®¸nh thuÕ ®Êt 96 9.2.4- §èi t­îng t¹m thêi ch­a thu thuÕ ®Êt 97 9.2.5- Ng­êi nép thuÕ 97 9.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®Êt 97 9.3.1- Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®Êt 97 9.3.2- C¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt 97 9.4- MiÔn gi¶m thuÕ ®Êt 100 9.5- Thñ tôc kª khai, thu nép thuÕ ®Êt 100 ThuÕ m«n bµi 10 102 10.1- Kh¸i niÖm 102 10.2- Ng­êi nép thuÕ 102 10.3- C¨n cø tÝnh thuÕ m«n bµi 102 10.4- MiÔn, gi¶m thuÕ m«n bµi 103 10.5- Thñ tôc nép thuÕ m«n bµi 104 Phô lôc 1 - ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ gtgt 105 Phô lôc 2 - thuÕ suÊt thuÕ gtgt 107 Phô lôc 3 - th«ng t­ 60/2007/tt-btc 109 Phô lôc 4 - th«ng t­ 61/2007/tt-btc 179 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 236 8
8. Ch­¬ng 1 mét sè néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ 1.1. mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ 1.1.1- Sù ra ®êi cña ThuÕ LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi ®· cho thÊy r»ng ThuÕ ra ®êi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan g¾n liÒn víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc lµ mét tæ chøc chÝnh trÞ, ®¹i diÖn quyÒn lîi cho giai cÊp thèng trÞ. Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã c¬ së vËt chÊt - nguån lùc tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý cña m×nh nh»m thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch do giai cÊp thèng trÞ ®Æt ra. §Ó cã nguån lùc tµi chÝnh, Nhµ n­íc ph¶i dïng quyÒn lùc chÝnh trÞ vèn cã ®Ó tËp trung mét bé phËn cña c¶i cña x· héi vµo tay Nhµ n­íc. ThuÕ lu«n lu«n g¾n liÒn víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. Song, trong mçi giai ®o¹n lÞch sö quan niÖm vÒ thuÕ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. Trong x· héi phong kiÕn ph©n quyÒn, mäi kho¶n chi tiªu cña c¸c l·nh chóa ®Òu ®­îc trang tr¶i tõ phÇn tµi s¶n riªng cña hä mµ nh÷ng tµi s¶n riªng nµy ®­îc hiÓu lµ tõ c¸c lao vô do c¸c c¸ nh©n cung cÊp trùc tiÕp cho c¸c chñ th¸i Êp vµ l·nh chóa, nã kh«ng ®­îc quy ®Þnh râ rµng vµ thèng nhÊt. Do ®ã, ý niÖm vÒ ThuÕ cßn rÊt ®¬n gi¶n vµ th­êng chØ mang tÝnh chÊt t­îng tr­ng. Nh­ng khi b­íc vµo thêi kú chÕ ®é phong kiÕn tËp quyÒn, nhµ n­íc qu©n chñ ra ®êi, Nhµ n­íc ph¶i thµnh lËp vµ nu«i qu©n ®éi, tæ chøc bé m¸y c«ng quyÒn, quan l¹i ®Ó cai trÞ. §Ó cã nguån cung cÊp l­¬ng bæng cho bé m¸y nµy, nhµ n­íc ®· lËp ra mét hÖ thèng thuÕ kho¸ nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp tiÒn b¹c, cña c¶i cña d©n chóng. Trong x· héi t­ s¶n, giai cÊp t­ s¶n khi n¾m quyÒn ®· chñ tr­¬ng x©y dùng Nhµ n­íc tù do, kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c lùc l­îng thÞ tr­êng. V× vËy, thuÕ chØ ®ãng vai trß huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh ®Ó nu«i sèng bé m¸y Nhµ n­íc, gi÷ g×n an ninh, gi÷ g×n bê câi. Nh­ng vµo nh÷ng n¨m 1929-1933, khi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc t­ b¶n l©m vµo khñng ho¶ng th× Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Häc thuyÕt nµy do nhµ kinh tÕ lçi l¹c ng­êi Anh M.J.Keynes ®Ò x­íng, theo ®ã Nhµ n­íc ph¶i lµ mét nhµ kinh tÕ, mét doanh nh©n ph¶i biÕt râ thêi c¬, hµnh ®éng ®óng lóc. Nhµ n­íc ph¶i tham gia vµo c¸c ho¹t 9
9. ®éng kinh tÕ vµ thùc hiÖn t¸i ph©n phèi tæng s¶n phÈm x· héi. Th«ng qua c«ng cô NSNN, Nhµ n­íc ph¶i sö dông ThuÕ nh­ mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. Cïng víi viÖc më réng c¸c chøc n¨ng cña Nhµ n­íc vµ sù ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hµng ho¸-tiÒn tÖ, c¸c h×nh thøc thuÕ ngµy cµng phong phó, c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n vµ thuÕ ®· trë thµnh mét c«ng cô quan träng, cã hiÖu qu¶ cña Nhµ n­íc ®Ó t¸c ®éng lªn ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. Nh­ vËy, thuÕ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, mét tÊt yÕu kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®¸p øng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ n­íc. ThuÕ ph¸t sinh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. ¨nghen còng ®· viÕt “ §Ó duy tr× quyÒn lùc c«ng céng, cÇn ph¶i cã ®ãng gãp cña c«ng d©n cho Nhµ n­íc, ®ã lµ ThuÕ”. (1) ThuÕ lµ h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh cæ x­a nhÊt cña Nhµ n­íc. ë bÊt kú mét x· héi nµo khi xuÊt hiÖn Nhµ n­íc lµ xuÊt hiÖn thuÕ. B¶n chÊt cña thuÕ phô thuéc vµo b¶n chÊt cña Nhµ n­íc. §ång thêi, khi thuÕ xuÊt hiÖn th× còng xuÊt hiÖn quan hÖ gi÷a Nhµ n­íc vµ ng­êi nép thuÕ. 1.1.2- Kh¸i niÖm vÒ thuÕ Ra ®êi vµ tån t¹i cïng víi Nhµ n­íc, tõ ®ã ®Õn nay, thuÕ ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi vµ kh¸i niÖm vÒ thuÕ còng kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn. Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn, thuÕ ®­îc quan niÖm rÊt ®¬n gi¶n. “ ThuÕ lµ c¸i mµ Nhµ n­íc thu cña d©n nh­ng kh«ng bï l¹i” vµ “thuÕ cÊu thµnh nªn nguån thu cña ChÝnh phñ, nã ®­îc lÊy ra tõ s¶n phÈm cña ®Êt ®ai vµ lao ®éng trong n­íc, xÐt cho cïng th× thuÕ ®uîc lÊy ra tõ t­ b¶n hay thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ” Sau nµy kh¸i niÖm vÒ thuÕ ngµy cµng ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n. Trªn gãc ®é ph©n phèi thu nhËp, ng­êi ta cho r»ng: ThuÕ lµ h×nh thøc ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i Tæng s¶n phÈm vµ Thu nhËp quèc d©n h×nh thµnh nªn quü tiÒn tÖ tËp trung lín nhÊt cña nhµ n­íc (quü ng©n s¸ch Nhµ n­íc) ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ n­íc. Trªn gãc ®é ng­êi nép thuÕ, th×: ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc mµ mçi tæ chøc c¸ nh©n ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp cho Nhµ n­íc theo LuËt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, chøc n¨ng cña Nhµ n­íc; ng­êi ®ãng thuÕ ®­îc h­ëng hîp ph¸p phÇn thu nhËp cßn l¹i. Trªn gãc ®é kinh tÕ häc, ThuÕ lµ biÖn ph¸p ®Æc biÖt, theo ®ã, Nhµ n­íc sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó chuyÓn mét phÇn nguån lùc tõ khu vùc t­ sang khu vùc c«ng nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ – x· héi cña Nhµ n­íc. Trªn gãc ®é ph¸p luËt, ThuÕ lµ mét kho¶n thu nhËp ®­îc chuyÓn giao b¾t buéc tõ c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cho Nhµ n­íc, do Ph¸p luËt quy ®Þnh, nh»m phôc vô môc ®Ých c«ng céng. Nh­ vËy, ®· cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ ThuÕ. Tuy nhiªn, khi nghiªn cøu kh¸i niÖm cña ThuÕ, ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña ThuÕ cÇn chó ý c¸c ®Æc ®iÓm cña ThuÕ. (1) F.Anghe - Nguån gèc cña gia ®×nh, chÕ ®é t­ h÷u vµ Nhµ n­íc - NXB Sù thËt - Hµ Néi 1962 10
10. 1.1.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ Tõ kh¸i niÖm trªn, ta thÊy thuÕ cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: 1.1.3.1. TÝnh b¾t buéc "ThuÕ kh¸c víi ®a sè nh÷ng kho¶n chuyÓn giao tiÒn tõ ng­êi nµy sang cho ng­êi kia: trong khi tÊt c¶ c¸c kho¶n chuyÓn giao ®ã lµ tù nguyÖn th× thuÕ l¹i lµ b¾t buéc(2)”. "ThuÕ trªn thùc tÕ ®· tån t¹i tõ khi chÝnh phñ ®­îc tæ chøc ra"(3). ThuÕ lµ mét kho¶n ®éng viªn b¾t buéc g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ n­íc (qua hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ cña Nhµ n­íc), lµ thuéc tÝnh c¬ b¶n tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó ph©n biÖt gi÷a thuÕ víi c¸c h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh kh¸c nh­ phÝ, lÖ phÝ, c«ng tr¸i cã tÝnh chÊt tù nguyÖn vµ tÝnh chÊt ®èi gi¸ (®èi kho¶n). §ãng thuÕ lµ hµnh ®éng thùc hiÖn nghÜa vô cña ng­êi c«ng d©n, kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng xuÊt hiÖn khi cã biÓu hiÖn ph¹m ph¸p, cho nªn tÝnh “b¾t buéc” kh«ng bao hµm néi dung h×nh sù. 1.1.3.2. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp ViÖc ®éng viªn thuÕ kh«ng g¾n liÒn lîi Ých cô thÓ mµ ng­êi nép thuÕ ®­îc thô h­ëng tõ viÖc Nhµ n­íc cung cÊp hµng hãa, dÞch vô c«ng céng. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp ®­îc biÓu hiÖn c¶ tr­íc vµ sau khi thu thuÕ. Tr­íc khi thu thuÕ, Nhµ n­íc kh«ng høu hÑn ph¶i cung cÊp hµng hãa, dÞch vô c«ng céng nµo ®ã cho ng­êi nép thuÕ. Sau khi nép thuÕ, Nhµ n­íc còng kh«ng cã sù båi hoµn nµo cho ng­êi nép thuÕ. Lîi Ých tõ viÖc nép thuÕ sÏ ®­îc hoµn tr¶ gi¸n tiÕp cho ng­êi nép thuÕ th«ng qua c¸c dÞch vô c«ng céng mµ Nhµ n­íc cung cÊp cho x· héi. Trong cuèn "Tµi chÝnh c«ng", nhµ kinh tÕ häc Gaston Jeze ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa: "ThuÕ lµ mét kho¶n trÝch nép b»ng tiÒn, cã tÝnh chÊt x¸c ®Þnh, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp cho c¸c c«ng d©n ®ãng gãp cho Nhµ n­íc, th«ng qua con ®­êng quyÒn lùc nh»m bï ®¾p nh÷ng chi tiªu cña Nhµ n­íc". ChÝnh v× kh«ng cã tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp, nªn thuÕ kh«ng cã ®èi kho¶n cô thÓ, kh«ng cã tÝnh ®èi gi¸ (gi¸ trÞ). §Æc ®iÓm nµy gióp ta ph©n biÖt râ gi÷a thuÕ vµ c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ lµ kho¶n thu cña Nhµ n­íc cã tÝnh ®èi gi¸ vµ mang tÝnh tù nguyÖn t­¬ng ®èi. 1.1.3.3. TÝnh æn ®Þnh ThuÕ lµ mét h×nh thøc ph©n phèi l¹i, chøa ®ùng yÕu tè kinh tÕ vµ x· héi, nªn viÖc ®¸nh thuÕ cña Nhµ n­íc tÊt yÕu sÏ ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh biÕn ®æi kinh tÕ x· héi. §iÒu nµy ®­îc quyÕt ®Þnh bëi quyÒn lùc chÝnh trÞ cña Nhµ n­íc vµ quyÒn lùc Êy ®­îc thÓ hiÖn b»ng luËt ph¸p do c¬ quan lËp ph¸p (Quèc héi, NghÞ viÖn) ban hµnh. Do ®ã, mçi khi luËt thuÕ ®­îc ban hµnh ®ßi hái ph¶i ®­îc æn ®Þnh ®Ó cã thêi gian chÝnh s¸ch thuÕ ®i vµo cuéc sèng, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh vµ ®¹t hiÖu qu¶ ®Çu t­ mong muèn. (2) Lªnin toµn tËp - tËp 15 (3) Joseph Fstiglitz: Kinh tÕ häc c«ng céng - NXB Khoa häc kü thuËt - 1995. Tr 456. 11
11. 1.1.4. Chøc n¨ng cña thuÕ ThuÕ kh«ng nh÷ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ mµ cßn lµ ph¹m trï tµi chÝnh. Do ®ã, thuÕ kh«ng chØ mang nh÷ng thuéc tÝnh cña c¸c quan hÖ tµi chÝnh mµ cßn biÓu hiÖn nh÷ng ®Æc tr­ng, h×nh thøc vËn ®éng b¾t nguån tõ c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh. Víi quan niÖm nh­ trªn, xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thuÕ, thÊy r»ng thuÕ cã 2 chøc n¨ng c¬ b¶n: Huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho Nhµ n­íc vµ ®iÒu tiÕt kinh tÕ. 1.1.4.1. Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho nhµ n­íc Ngay tõ lóc ph¸t sinh, thuÕ lu«n lµ mét ph­¬ng tiÖn ®éng viªn nguån tµi chÝnh cho nhµ n­íc. ThuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch. §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n, lµ chøc n¨ng ®Çu tiªn ph¶n ¸nh nguyªn nh©n cho sù ra ®êi cña thuÕ. Qu¸ tr×nh huy ®éng tËp trung nguån lùc th«ng qua thuÕ ®· lµm xuÊt hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña thuÕ. Nh­ vËy, chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc vµ chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. 1.1.4.2. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« MÆc dï chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã c¬ së n¶y sinh tõ chóc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh, nh­ng chØ ®­îc nhËn thøc vµ sö dông tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX khi vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn. Víi chøc n¨ng nµy, ThuÕ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng l­u th«ng hµng hãa, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ. §ång thêi còng gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c tÇng líp d©n c­. 1.1.5. Ph©n lo¹i thuÕ Cho dï c¸c cuéc c¶i c¸ch thuÕ ë c¸c n­íc ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh ®¬n gi¶n cña hÖ thèng thuÕ. Song, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ h¹n chÕ sè l­îng c¸c s¾c thuÕ trong mét hÖ thèng thuÕ. §Ó tæ chøc thu thuÕ vµ qu¶n lý thuÕ phï hîp, ng­êi ta ph¶i ph©n lo¹i thuÕ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ sè tiªu thøc chñ yÕu. 1.1.5.1 Ph©n lo¹i theo ®èi t­îng chÞu thuÕ, cã thÓ ph©n lo¹i thuÕ thµnh: - ThuÕ thu nhËp, bao gåm c¸c s¾c thuÕ cã ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ thu nhËp nhËn ®­îc. Thu nhËp nµy ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: Tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tõ lao ®éng, tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, tõ l­u tr÷ chuyÓn dÞch tµi s¶n ®em l¹i. - ThuÕ tiªu dïng, lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ phÇn thu nhËp ®­îc mang tiªu dïng: ThuÕ GTGT, TT§B - ThuÕ tµi s¶n, lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ gi¸ trÞ tµi s¶n: Tµi s¶n tµi chÝnh (tiÒn, chøng kho¸n ), tµi s¶n cè ®Þnh ( nhµ cöa, ®Êt ®ai, thiÕt bÞ m¸y mãc, xe cé ), tµi s¶n v« h×nh (nh·n hiÖu, ph¸t minh, s¸ng chÕ ). ThuÕ tµi s¶n ®¸nh trªn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh gäi lµ thuÕ bÊt ®éng s¶n, trªn tµi s¶n tµi chÝnh gäi lµ thuÕ ®éng s¶n 1.1.5.2. Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc ®¸nh thuÕ C¸c h×nh thøc thuÕ, suy cho cïng ®Òu ®¸nh vµo thu nhËp cña ng­êi nép thuÕ. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc ®¸nh thuÕ (trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo thu nhËp) ng­êi ta chia ra: - ThuÕ trùc thu, lµ lo¹i thuÕ ®¸nh trùc tiÕp vµo thu nhËp hoÆc tµi s¶n cã ®­îc cña ng­êi nép thuÕ. ThuÕ trùc thu cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ ng­êi nép thuÕ theo LuËt ®Þnh ®ång 12
12. thêi lµ ng­êi chÞu thuÕ. ¦u ®iÓm cña thuÕ trùc thu lµ cã tÝnh c«ng b»ng (ai cã thu nhËp cao ph¶i nép nhiÒu thuÕ, ai cã thu nhËp thÊp th× nép Ýt thuÕ vµ ai kh«ng cã thu nhËp th× kh«ng ph¶i nép thuÕ). Tuy nhiªn, thuÕ trùc thu còng cã nh­îc ®iÓm lµ Nhµ n­íc ph¶i chi phÝ nhiÒu (thêi gian, con ng­êi) mµ thu ®­îc Ýt thuÕ. ThuÕ trùc thu ë ViÖt Nam, cã thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ nhµ ®Êt - ThuÕ gi¸n thu, lµ lo¹i thuÕ ®¸nh mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng th«ng qua gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, lµ mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô. ThuÕ gi¸n thu lµ mét lo¹i thuÕ cã kh¶ n¨ng chuyÓn g¸nh nÆng cña thuÕ tõ ng­êi nép thuÕ sang cho ng­êi kh¸c th«ng qua c¬ chÕ gi¸. ¦u ®iÓm cña thuÕ gi¸n thu lµ Nhµ n­íc bá ra Ýt chi phÝ nh­ng thu ®­îc nhiÒu thuÕ. Tuy nhiªn, thuÕ gi¸n thu còng cã nh­îc ®iÓm lµ tÝnh c«ng b»ng x· héi ch­a cao. ThuÕ gi¸n thu ë ViÖt Nam cã : ThuÕ GTGT, ThuÕ TT§B, ThuÕ XuÊt khÈu, ThuÕ NhËp khÈu ViÖc ph©n biÖt thuÕ gi¸n thu vµ trùc thu chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt ph¸p lý, tøc lµ x¸c ®Þnh ph­¬ng thøc thu thuÕ cña Nhµ n­íc trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. XÐt trªn gãc ®é kinh tÕ, viÖc ph©n chia g¸nh nÆng vÒ thuÕ gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng kh«ng phô thuéc hoµn toµn vµo ®ã lµ thuÕ trùc thu hay thuÕ gi¸n thu mµ phô thuéc chñ yÕu vµo ®é co gi·n gi÷a cung cÇu hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ tr­êng. 1.1.5.3. Ph©n lo¹i theo tÝnh ­u ®·i cña ng­êi nép thuÕ C¨n cø vµo tiªu thøc nµy, ng­êi ta chia thuÕ thu nhËp thµnh hai lo¹i; - ThuÕ thùc, lµ lo¹i thuÕ kh«ng xÐt ®Õn hoµn c¶nh cña ng­êi nép thuÕ. Khi x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ C¸c lo¹i thuÕ thùc bao gåm: ThuÕ ®iÒn thæ, thuÕ nhµ cöa, thuÕ tµi s¶n. - ThuÕ c¸ nh©n, lµ lo¹i thuÕ cã xÐt ®Õn hoµn c¶nh cô thÓ cña ng­êi nép thuÕ, khi x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ Kh¸c víi thuÕ thùc, thuÕ c¸ nh©n cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thu nhËp, hoµn c¶nh gia ®×nh, t×nh h×nh tµi chÝnh cña ng­êi nép thuÕ. C¸c lo¹i thuÕ c¸ nh©n bao gåm: ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ chuyÓn nh­îng tµi s¶n 1.1.5.4. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi thÈm quyÒn ®¸nh thuÕ C¸ch ph©n lo¹i nµy th­êng ®­îc sö dông trong kÕ to¸n quèc gia. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, thuÕ ®­îc chia thµnh thuÕ quèc gia (trung ­¬ng) vµ thuÕ ®Þa ph­¬ng. 1.1.5.5. C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a thuÕ víi thu nhËp Theo tiªu thøc nµy, thuÕ ®­îc ph©n ra lµm 3 lo¹i: - ThuÕ lòy tiÕn, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp t¨ng lªn khi thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ t¨ng lªn. - ThuÕ lòy tho¸i, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp gi¶m ®i khi thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ t¨ng lªn. - ThuÕ tû lÖ, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp kh«ng ®æi khi thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ t¨ng lªn. 13
13. 1.1.5.6- C¨n cø vµo c¸ch x¸c ®Þnh møc thuÕ Theo tiªu thøc nµy, thuÕ ®­îc chia thµnh thuÕ tuyÖt ®èi vµ thuÕ theo gi¸ trÞ. - ThuÕ tuyÖt ®èi, lµ lo¹i thuÕ cã møc thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè tuyÖt ®èi trªn mét ®¬n vÞ vËt lý cña ®èi t­îng tÝnh thuÕ. - ThuÕ theo gi¸ trÞ, lµ lo¹i thuÕ cã møc thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ cña ®èi t­îng tÝnh thuÕ. 1.1.6. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng do nhµ n­íc vµ t­ nh©n cïng cung cÊp. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng “Ai ®­îc h­ëng lîi th× ng­êi ®ã ph¶i tr¶ tiÒn” ®Ó bï ®¾p toµn bé hay mét phÇn chi phÝ mµ nhµ n­íc ®· ®Çu t­ ®Ó cung cÊp cho x· héi. §èi víi c¸c dÞch vô c«ng do nhµ n­íc cung cÊp ®Ó qu¶n lý x· héi, an ninh quèc phßng th× ngoµi c¸c biÖn ph¸p kh¸c, nhµ n­íc cßn sö dông lÖ phÝ lµm c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®ã. ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ ®Òu lµ nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®­îc Nhµ n­íc sö dông lµm c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng ®iÓm gièng nhau, gi÷a c¸c nguån thu nµy còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. 1.1.6.1- Nh÷ng ®iÓm gièng nhau + §Òu lµ mét nguån thu th­êng xuyªn cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc. + §Òu g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ n­íc, cã tÝnh chÊt ph¸p lý. + §Òu lµ nh÷ng c«ng cô phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ - x· héi cña Nhµ n­íc, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. 1.1.6.2- Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau + VÒ tÝnh ph¸p lý, thuÕ lµ kho¶n thu mang tÝnh ph¸p lý cao h¬n so phÝ vµ lÖ phÝ. + VÒ tÝnh chÊt ®éng viªn, thuÕ lµ c¸c kho¶n thu kh«ng cã ®èi kho¶n trùc tiÕp, tøc lµ kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp tõ Nhµ n­íc cho ng­êi nép. PhÝ vµ lÖ phÝ lµ kho¶n thu cã ®èi kho¶n trùc tiÕp tõ phÝa Nhµ n­íc. + VÒ môc ®Ých sö dông. ThuÕ vµ lÖ phÝ nãi chung lµ c¸c kho¶n thu kh«ng g¾n mét c¸ch râ rÖt víi môc ®Ých sö dông cô thÓ, mµ chñ yÕu ®­îc sö dông cho nhu cÇu chi tiªu th­êng xuyªn nãi chung cña Nhµ n­íc. Ng­îc l¹i, phÝ lµ kho¶n thu th­êng g¾n víi c¸c môc ®Ých sö dông cô thÓ. Nãi chung, môc ®Ých cña lo¹i phÝ nµo ®­îc dïng ®Ó ®Æt tªn cho lo¹i phÝ ®ã. ThÝ dô: phÝ cÇu ®­êng, häc phÝ, viÖn phÝ + VÒ t¸c dông phôc vô qu¶n lý kinh tÕ, x· héi cña Nhµ n­íc ThuÕ lµ c«ng cô quan träng ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n­íc; thuÕ cã t¸c dông kÝch thÝch, h­íng dÉn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. PhÝ vµ lÖ phÝ còng lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ - x· héi cña Nhµ n­íc, nh­ng cã ph¹m vi hÑp h¬n, møc ®é yÕu h¬n so víi thuÕ. + VÒ quy m« ph¸t sinh 14
14. Nãi chung, thuÕ cã quy m« lín, ph¸t sinh t­¬ng ®èi tËp trung, g¾n liÒn víi c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. + ThÈm quyÒn ban hµnh phÝ, lÖ phÝ trung ­¬ng vµ phÝ, lÖ phÝ ®Þa ph­¬ng. 1.1.7- C¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh mét s¾c thuÕ S¾c thuÕ lµ mét h×nh thøc thuÕ cô thÓ ®­îc quy ®Þnh b»nh mét v¨n b¶n ph¸p luËt, d­íi h×nh thøc luËt, ph¸p lÖnh thuÕ. Tuy mçi s¾c thuÕ cã tÝnh chÊt riªng kh¸c nhau, nh­ng trong mét v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ th«ng th­êng chøa ®ùng c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau: 1.1.7.1. Tªn gäi cña s¾c thuÕ Mçi s¾c thuÕ cã mét tªn gäi nh»m ph©n biÖt gi÷a c¸c h×nh thøc thuÕ kh¸c nhau, ®ång thêi ph¶n ¶nh nh÷ng tÝnh chÊt chung nhÊt cña h×nh thøc thuÕ ®ã. Tªn gäi cña s¾c thuÕ ®· hµm chøa néi dung, môc ®ich vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña s¾c thuÕ ®ã. 1.1.7.2. §èi t­îng chÞu thuÕ (ng­êi chÞu thuÕ) §èi t­îng chÞu thuÕ chØ râ thuÕ ®¸nh vµo c¸i g× (hµng ho¸, dÞch vô, thu nhËp hay tµi s¶n ). Mçi luËt thuÕ cã mét ®èi t­îng chÞu thuÕ riªng. 1.1.7.3. §èi t­îng nép thuÕ (ng­êi nép thuÕ) Ng­êi nép thuÕ lµ tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i nép thuÕ theo quy ®Þnh trong luËt thuÕ. 1.1.7.4. C¨n cø, c¬ së ®Ó tÝnh thuÕ C¬ së ®Ó tÝnh thuÕ lµ mét bé phËn cña ®èi t­îng chÞu thuÕ. Tuy nhiªn, ®èi t­îng chÞu thuÕ th­êng cã ph¹m vi réng h¬n c¬ së tÝnh thuÕ, vi nã tån t¹i møc tèi thiÓu kh«ng ph¶i nép thuÕ, miÔn, gi¶m thuÕ. Mét c¬ së tÝnh thuÕ, sau khi tÝnh vµ nép mét lo¹i thuÕ t­¬ng øng cã thÓ trë thµnh c¨n cø tÝnh thuÕ cña mét lo¹i thuÕ kh¸c. 1.1.7.5. Møc thuÕ Møc thuÕ lµ ®¹i l­îng x¸c ®Þnh sè thu trªn c¬ së tÝnh thuÕ vµ ®­îc biÓu hiÖn d­íi hai h×nh thøc: thuÕ suÊt vµ thuÕ tuyÖt ®èi. Møc thuÕ thÓ hiÖn møc ®é ®éng viªn cña nhµ n­íc so víi c¬ së tÝnh thuÕ. Tuú theo tõng s¾c thuÕ, ng­êi ta cã thÓ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ kh¸c nhau t­¬ng xøng víi nhiÒu møc nép thuÕ kh¸c nhau quy ®Þnh trong biÓu thuÕ. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña møc thuÕ, cã thÓ ph©n biÖt møc thuÕ theo c¸c lo¹i sau: - Møc thuÕ thèng nhÊt, lµ møc thuÕ cè ®Þnh nh­ nhau cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng chÞu thuÕ. Lo¹i møc thuÕ kh«ng phô thuéc vµo c¬ së tÝnh thuÕ: thuÕ th©n. - Møc thuÕ æn ®Þnh, lµ møc thuÕ ®­îc quy ®Þnh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh nh­ nhau trªn c¬ së tÝnh thuÕ: thuÕ suÊt thuÕ TNDN 25% trªn thu nhËp tÝnh thuÕ. - Møc thuÕ lòy tiÕn, lµ møc thuÕ ph¶i nép t¨ng dÇn theo møc ®é t¨ng cña c¬ së tÝnh thuÕ, cã 3 lo¹i (gi¶n ®¬n, tõng phÇn, toµn phÇn). - Møc thuÕ lòy tho¸i, lµ møc thuÕ ph¶i nép gi¶m dÇn theo møc ®é t¨ng cña c¬ së tÝnh thuÕ. 1.1.7.6. MiÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, hoµn thuÕ (nÕu cã) MiÔn, gi¶m thuÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ng­êi nép thuÕ kh¾c phôc hoµn c¶nh khã kh¨n do nguyªn nh©n kh¸ch quan lµm gi¶m thu nhËp, hoÆc nh»m thùc hiÖn mét sè chñ 15
15. tr­¬ng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, khuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña ng­êi nép thuÕ, nªn lµ yÕu tè ngo¹i lÖ ®­îc quy ®Þnh trong mét sè s¾c thuÕ. ViÖc quy ®Þnh c¸c tr­êng hîp miÔn, gi¶m thuÕ mang tÝnh c¸ biÖt cÇn ®­îc h¹n chÕ, v× sÏ lµm mÐo mã tÝnh c«ng b»ng cña mét s¾c thuÕ. 1.1.7.7. ChÕ tµi cña thuÕ a- QuyÒn, nghÜa vô cña ®èi t­îng nép thuÕ: yÕu tè nµy quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña ®èi tuîng nép thuÕ trong qu¸ tr×nh thi hµnh LuËt thuÕ, nh­ nghÜa vô vÒ ®¨ng ký, kª khai, thu nép thuÕ; nghÜa vô thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, hãa ®¬n, chøng tõ ViÖc quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña ®èi t­îng nép thuÕ, mét mÆt nh»m n©ng cao ý thøc tù gi¸c chÊp hµnh luËt thuÕ. MÆt kh¸c, lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó xö lý c¸c vi ph¹m vÒ thuÕ, ®¶m b¶o sù kiÓm so¸t, qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ ®èi víi qu¸ tr×nh chÊp hµnh luËt thuÕ ®­îc chÆt chÏ, kÞp thêi. b- QuyÒn, nghÜa vô cña c¬ quan thu thuÕ vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan: yÕu tè nµy quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña c¬ quan thu thuÕ vÒ c¸c néi dung vµ thÈm quyÒn qu¶n lý, nh­ tuyªn truyÒn, h­íng dÉn thi hµnh LuËt thuÕ; xö lý th«ng tin; qu¶n lý thu nép; c­ìng chÕ thuÕ; thanh tra, kiÓm tra thuÕ; Ên ®Þnh thuÕ §ång thêi còng quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan. c- Thñ tôc thu nép thuÕ YÕu tè nµy quy ®Þnh râ h×nh thøc thu nép, thñ tôc thu nép, thêi gian thu nép nh»m ®¶m b¶o sù minh b¹ch, râ rµng cña chÝnh s¸ch thuÕ, t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m LuËt thuÕ. ChÕ tµi cña thuÕ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh trong LuËt Qu¶n lý thuÕ sè 78/2006/QH11 ngµy 29/11/2006, NghÞ ®Þnh sè 85/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Qu¶n lý thuÕ vµ Th«ng t­ sè 60/2007/TT-BTC ngµy 14/6/2007 cña Bé Tµi chÝnh (xem Phô lôc III). d- ChÕ tµi xö ph¹t YÕu tè nµy quy ®Þnh c¸c h×nh thøc vi ph¹m hµnh chÝnh vµ c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ thuÕ. Xem phô lôc 4. Do ®ã néi dung cô thÓ vÒ chÕ tµi cña thuÕ sÏ kh«ng ®Ò cËp trong tõng s¾c thuÕ ®­îc tr×nh bµy ë tõng ch­¬ng. 1.1.8. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam HÖ thèng thuÕ lµ tæng hîp c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau cã mèi quan hÖ biÖn chøng, phô thuéc nhau cïng h­íng vµo môc tiªu chung nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña Nhµ n­íc trong tõng thêi kú. Sù h×nh thµnh c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau do c¬ së ®¸nh thuÕ quyÕt ®Þnh. Mçi s¾c thuÕ trong hÖ thèng thuÕ ®¶m nhiÖm mét vai trß riªng, nh­ng kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ hîp thµnh mét thÓ thèng nhÊt trong ®ã s¾c thuÕ nµy cã thÓ lµ c¬ së rµng buéc hoÆc ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi c¸c s¾c thuÕ kh¸c. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam cã: a) ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng b) ThuÕ Tiªu thô ®Æc biÖt 16
16. c) ThuÕ XuÊt khÈu, ThuÕ NhËp khÈu d) ThuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp e) Thu tiÒn sö dông ®Êt f) ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n g) ThuÕ Tµi nguyªn h) ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp i) ThuÕ Nhµ ®Êt j) ThuÕ m«n bµi Ngoµi hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ nãi trªn, cßn cã chÝnh s¸ch vÒ phÝ vµ lÖ phÝ. 1.2. Nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý ThuÕ lµ mét kho¶n chuyÓn giao nguån cña c¶i tõ khu vùc t­ sang khu vùc c«ng. §ã lµ sù chuyÓn giao b¾t buéc mang tÝnh ph¸p lý, quyÒn lùc cña Nhµ n­íc. V× vËy, dÔ xuÊt hiÖn tÝnh tuú tiÖn trong viÖc ®¸nh thuÕ. Do ®ã, mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n sau: 1.2.1. TÝnh c«ng b»ng TÝnh c«ng b»ng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan. Trong mét x· héi d©n chñ, tÝnh c«ng b»ng ®­îc thùc hiÖn tr­íc hÕt ®èi víi ph©n chia g¸nh nÆng cña thuÕ kho¸. C«ng b»ng vÒ thuÕ ®­îc hiÓu lµ sù ®èi xö nh­ nhau ®èi víi c¸c t×nh tr¹ng nh­ nhau: c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt nh­ nhau th× ®­îc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ngang nhau, hoÆc ng­êi cã kh¶ n¨ng nép thuÕ nhiÒu h¬n th× ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n nh÷ng ng­êi kh¸c. Sù c«ng b»ng trong mçi s¾c thuÕ ®­îc thÓ hiÖn khi x¸c ®Þnh ph¹m vi ®èi t­îng nép thuÕ, ®èi t­îng chÞu thuÕ trong mçi lo¹i thuÕ. Tuy vËy, tÝnh c«ng b»ng cÇn ®­îc xem xÐt trªn gãc ®é toµn hÖ thèng, kh«ng nªn ®¸nh gi¸ riªng biÖt ®èi víi tõng s¾c thuÕ riªng lÎ. 1.2.2. TÝnh hiÖu qu¶ TÝnh hiÖu qu¶ cña thuÕ cã thÓ hiÓu lµ tÝnh ph©n phèi l¹i nguån lùc trong x· héi nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu kinh tÕ cô thÓ. Ngµy nay chÝnh phñ cña mçi quèc gia kh«ng chØ coi môc ®Ých cña viÖc ®¸nh thuÕ chØ lµ t¹o nguån thu cho NSNN mµ ngµy cµng quan t©m h¬n ®Õn khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi cña thuÕ. TÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng thuÕ ®­îc xÐt trªn c¸c mÆt: - HiÖu qu¶ can thiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ lín nhÊt xÐt trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ, hµnh vi ®¸nh thuÕ cña chÝnh phñ bao giê còng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph©n bæ nguån lùc cña x· héi vµ sù chi phèi kh«ng thèng nhÊt cña nhµ n­íc vµ c¸c lùc l­îng cña thÞ tr­êng. TÝnh hiÖu qu¶ ®­îc xem xÐt trªn hai khÝa c¹nh. - TÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tæ chøc thu thuÕ. Khi tæ chøc thu thuÕ bao giê còng ph¸t sinh chi phÝ: Chi phÝ cña c¬ quan thuÕ vµ chi phÝ tu©n thñ cña ®èi t­îng nép thuÕ. TÝnh hiÖu qu¶ cña tæ chøc thu thuÕ lµ sè thuÕ thu ®­îc nhiÒu nhÊt nh­ng chi phÝ hµnh chÝnh thÊp nhÊt. §Ó gi¶m bít chi phÝ, ®ßi hái hÖ thèng thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, chøa ®ùng Ýt môc tiªu x· héi. H¬n n÷a, hÖ thèng thuÕ cã ®¬n gi¶n th× viÖc qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi ng­êi nép thuÕ míi dÔ dµng vµ thuËn lîi. 17
17. 1.2.3. TÝnh minh b¹ch, râ rµng Mét hÖ thèng thuÕ râ rµng, minh b¹ch tr­íc hÕt ph¶i chØ râ ai chÞu thuÕ,thêi h¹n nép thuÕ vµ sè thuÕ ph¶i nép. ThuÕ trùc thu th­êng cã tÝnh minh b¹ch h¬n thuÕ gi¸n thu. Mét ph¸p luËt vÒ ThuÕ kh«ng nªn quy ®Þnh qu¸ nhiÒu tr­êng hîp ngo¹i lÖ, chÝnh s¸ch thuÕ cÇn ®¬n gi¶n. 1.2.4. TÝnh linh ho¹t TÝnh linh ho¹t cña thuÕ ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua kh¶ n¨ng thÝch øng dÔ dµng khi hoµn c¶nh kinh tÕ thay ®æi. Trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch thuÕ, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vµ hµi hoµ c¸c tiªu thøc trªn lµ rÊt khã kh¨n, ®«i khi gi÷a chóng cã sù m©u thuÉn nªn ®ßi hái ph¶i cã sù c©n nh¾c thËn träng. Mçi quèc gia, tuú ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cô thÓ vµ quan ®iÓm cña nhµ n­íc trong viÖc sö dông thuÕ ®Ó ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ mµ cã sù s¾p xÕp ­u tiªn c¸c tiªu chÝ trªn. 1.3. cHÝNH S¸CH thuÕ CñA nHµ N¦íC TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP 1.3.1. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp WTO - HÖ thèng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña ViÖt Nam vµ ®Þnh chÕ cña WTO cßn cã sù kh¸c biÖt nhau nhiÒu. Do ®ã, ®Ó tham gia WTO, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng, bæ sung, söa ®æi luËt ph¸p cho phï hîp, tr­íc hÕt lµ hÖ thèng thuÕ, c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i. - ViÖt Nam cÇn më cöa thÞ tr­êng th«ng qua thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt møc thuÕ quan tèi ®a. Hµng hãa vµ s¶n phÈm cña c¸c n­íc thµnh viªn sÏ thuËn lîi h¬n khi th©m nhËp thÞ tr­êng ViÖt Nam, g©y søc Ðp buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®æi míi vµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. - Do ph¶i cam kÕt gi¶m thuÕ quan vµ xo¸ bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan nªn nh÷ng n¨m ®Çu gia nhËp WTO, nÕu ViÖt Nam ch­a tæ chøc tèt c¬ cÊu thuÕ, hiÖu qu¶ thu thuÕ thÊp, nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc sÏ bÞ ¶nh h­ëng 1.3.2. ¶nh h­ëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan trong ®iÒu kiÖn héi nhËp B»ng t¸c ®éng ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ t¸c ®éng ¶nh h­ëng lan truyÒn, viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®· ¶nh h­ëng tíi c¸c lÜnh vùc: + §èi víi tiªu dïng, do gi¶m thuÕ nhËp khÈu lµm cho gi¸ hµng hãa nhËp khÈu gi¶m, søc mua hµng hãa nhËp khÈu t¨ng. + §èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, do thuÕ nhËp khÈu gi¶m lµm t¨ng l­îng hµng nhËp khÈu. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®­îc më réng, t¹o ra mét nÒn kinh tÕ më. + §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n­íc, lµm cho nÒn kinh tÕ - x· héi ®¹t hiÖu qu¶ cao. Nh­ng ®ång thêi còng ®Æt doanh nghiÖp tr­íc sù c¹nh tranh khèc liÖt, ngay c¶ trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, nÕu doanh nghiÖp kh«ng ®Çu t­ c«ng nghÖ míi vµ tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt kh«ng c¶i tiÕn kÞp thêi. + §èi víi kh©u ph©n phèi, do thuÕ quan lµ c«ng cô t¸i ph©n phèi thu nhËp tõ ng­êi s¶n xuÊt trong n­íc sang ng­êi tiªu dïng nªn lµm t¨ng thÆng d­ tiªu dïng. + §èi víi ng©n s¸ch nhµ n­íc, do gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ng©n s¸ch nhµ n­íc mÊt mét nguån thu nhËp tõ thuÕ nhËp khÈu. 18
18. Ch­¬ng 2 ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng 2.1- mét sè nÐt chung vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (gtgt) 2.1.1- Kh¸i niÖm ThuÕ GTGT (VAT: Value Added Tax) lµ mét lo¹i thuÕ ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng hãa, dÞch vô ph¸t sinh qua mçi kh©u cña qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. Tæng sè thuÕ tÝnh ®­îc ë c¸c kh©u b»ng chÝnh sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cuèi cïng cho ng­êi tiªu dïng. 2.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT - ThuÕ GTGT lµ mét s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng. Ng­êi chÞu thuÕ lµ ng­êi tiªu dïng. - ThuÕ GTGT cã tÝnh chÊt lòy tho¸i so víi thu nhËp. - ThuÕ GTGT cã tÝnh l·nh thæ, chØ ¸p dông cho ng­êi tiªu dïng trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia. - ThuÕ GTGT lµ s¾c thuÕ tiªu dïng thu qua nhiÒu giai ®o¹n nh­ng kh«ng trïng lÆp v× chØ tÝnh thuÕ trªn phÇn t¨ng thªm cña mçi giai ®o¹n. - ThuÕ GTGT cã tÝnh trung lËp kinh tÕ cao, v× thuÕ GTGT kh«ng ph¶i lµ yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, thuÕ GTGT lµ yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ b¸n hµng hãa, dÞch vô, nªn nã kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi kÕt qu¶ kinh doanh cña ng­êi nép thuÕ. 2.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, thuÕ GTGT ®­îc nghiªn cøu tõ n¨m 1990, ®­îc lµm thÝ ®iÓm tõ th¸ng 9/1993 ë 11 ®¬n vÞ thuéc ngµnh ®­êng, dÖt, xi m¨ng LuËt thuÕ GTGT ®­îc Quèc héi kho¸ IX kú häp thø 11 th«ng qua ngµy 10/5/1997 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999 thay thÕ cho LuËt thuÕ doanh thu. ThuÕ GTGT lµ mét LuËt thuÕ míi, cã ph¹m vi ¸p dông réng, nªn ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, v­íng m¾c. Sau 1 thêi gian thi hµnh, ®Õn nay LuËt thuÕ GTGT ®· ®­îc Quèc héi söa ®æi, bæ sung vµ lÇn söa ®æi gÇn ®©y nhÊt cã hiÖu lùc tõ 01/01/2009. 19
19. 2.2. Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT 2.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT (ng­êi chÞu thuÕ) §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng trªn l·nh thæ ViÖt Nam, trõ c¸c ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT. Nh­ vËy, ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT cã ph¹m vi réng, bao qu¸t ®­îc tÊt c¶ c¸c hµng hãa, dÞch vô ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc nhËp khÈu phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc. XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých ­u ®·i kh¸c nhau, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT hiÖn hµnh cã 25 nhãm hµng hãa, dÞch vô thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT (Phô lôc 1). C¸c hµng hãa, dÞch vô nµy kh«ng chÞu thuÕ GTGT do cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: a- Lµ s¶n phÈm cña mét sè ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n phô thuéc vµo thiªn nhiªn. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra l¹i dïng cho chÝnh ng­êi s¶n xuÊt vµ cho nhu cÇu cña toµn x· héi, nh­ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n b- Lµ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô nhu cÇu toµn x· héi, nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ kh«ng ngõng t¨ng lªn cña con ng­êi, nh­ dÞch vô y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, ®µo t¹o, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng, ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh c- Lµ s¶n phÈm, dÞch vô nh»m phôc vô nhu cÇu cña toµn x· héi kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, nh­ muèi ièt, c¸c s¶n phÈm vµ tµi nguyªn phôc vô quèc phßng, an ninh, phôc vô vÖ sinh c«ng céng, tho¸t n­íc ®­êng phè, trïng tu b¶o d­ìng c«ng viªn, v­ên hoa, v­ên thó, t­íi tiªu n­íc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. d- Lµ s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô kh«ng tiªu dïng ë ViÖt Nam nh­ hµng hãa t¹m nhËp, t¸i xuÊt, t¹m xuÊt, t¸i nhËp; hµng qu¸ c¶nh m­în ®­êng qua ViÖt Nam e- Lµ s¶n phÈm, dÞch vô ®­îc ­u ®·i v× mang tÝnh x· héi, tÝnh nh©n ®¹o cao, nh­ x©y dùng nhµ t×nh nghÜa b»ng nguån vèn ®ãng gãp cña nh©n d©n, viÖn trî nh©n ®¹o, c¸c dÞch vô phôc vô ma chay, tang lÔ, x©y dùng c«ng tr×nh v¨n ho¸ - nghÖ thuËt. g- Lµ c¸c s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô do Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­, nh­ dÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ; nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vËn t¶i chuyªn dïng mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, nh­ m¸y bay, dµn khoan, tµu thuû cã träng t¶i lín 2.2.2- §èi t­îng nép thuÕ GTGT (ng­êi nép thuÕ) Ng­êi nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT (sau ®©y lµ ng­êi nhËp khÈu). 2.2.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT 2.2.3.1- C¨n cø tÝnh thuÕ C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.  Gi¸ tÝnh thuÕ: lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép, lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT ®­îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng cña ng­êi b¸n hµng, ng­êi cung cÊp dÞch vô. 20
20. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña mét sè hµng hãa, dÞch vô ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: a. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh b¸n ra lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n ®· cã thuÕ TT§B nh­ng ch­a cã thuÕ GTGT. b. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) céng (+) ThuÕ TT§B (nÕu cã). Gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo c¸c qui ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng ho¸ nhËp khÈu. Tr­êng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc miÔn, gi¶m thuÕ nhËp khÈu th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu x¸c ®Þnh theo møc thuÕ ®· ®­îc miÔn, gi¶m. c. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu, tÆng, tiªu dïng néi bé, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t­¬ng ®­¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy. Hàng hãa, dÞch vô tiªu dïng néi bé nãi trªn lµ hµng hãa, dÞch vô do c¬ së kinh doanh s¶n xuÊt hoÆc cung øng sö dông cho tiªu dïng, kh«ng bao gåm hµng hãa, dÞch vô sö dông ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¬ së. d. §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n, nh­ cho thuª nhµ, x­ëng, kho tµng, bÕn b·i, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc, thiÕt bÞ gi¸ ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª ch­a cã thuÕ GTGT. Tr­êng hîp cho thuª theo h×nh thøc tr¶ tiÒn thuª tõng kú hoÆc tr¶ tr­íc tiÒn thuª cho nhiÒu kú, th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn thu ®­îc tõng kú hoÆc nhiÒu kú, ch­a cã thuÕ GTGT. NÕu tµi s¶n thuª lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cña n­íc ngoµi thuéc lo¹i trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc ®Ó cho thuª l¹i th× gi¸ tÝnh thuÕ ®­îc trõ gi¸ thuª ph¶i tr¶ cho ng­êi n­íc ngoµi. Gi¸ cho thuª tµi s¶n do c¸c bªn tháa thuËn ®­îc x¸c ®Þnh theo hîp ®ång. NÕu ph¸p luËt cã quy ®Þnh vÒ khung gi¸ thuª th× gi¸ thuª ®­îc x¸c ®Þnh trong ph¹m vi khung gi¸ quy ®Þnh. e. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp, tr¶ chËm, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn ch­a cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ ®ã (kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp), kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ gãp tõng kú. f. §èi víi gia c«ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ gia c«ng ch­a cã thuÕ GTGT. g. §èi víi ho¹t ®éng x©y dùng, l¾p ®Æt. - §èi víi tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt cã bao thÇu nguyªn vËt liÖu, th× gi¸ tÝnh thuÕ bao gåm c¶ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ch­a cã thuÕ GTGT. - §èi víi tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt kh«ng bao thÇu nguyªn vËt liÖu, th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ trÞ x©y dùng, l¾p ®Æt kh«ng bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ch­a cã thuÕ GTGT. - Tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt thùc hiÖn thanh to¸n theo h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l­îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao theo tháa thuËn trong hîp ®ång, th× gi¸ tÝnh thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l­îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao theo tháa thuËn, ch­a cã thuÕ GTGT. 21
21. ThÝ dô: C«ng ty dÖt X (gäi lµ bªn A) thuª C«ng ty x©y dùng Y (gäi lµ bªn B) thùc hiÖn x©y dùng më réng x­ëng s¶n xuÊt. Tæng gi¸ trÞ c«ng tr×nh ch­a cã thuÕ GTGT lµ 200 tû ®ång trong ®ã x©y l¾p 80 tû ®ång, gi¸ trÞ thiÕt bÞ do bªn B cung cÊp vµ l¾p ®Æt lµ 120 tû ®ång. VËy tæng sè tiÒn bªn A ph¶i thanh to¸n: 200 + (80 + 120) x 10% = 220 tû ®ång. h. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh bÊt ®éng s¶n, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ chuyÓn nh­îng bÊt ®éng s¶n ch­a cã thuÕ GTGT trõ (-) gi¸ ®Êt (hoÆc gi¸ thuª ®Êt) t¹i thêi ®iÓm chuyÓn nh­îng. NÕu gi¸ ®Êt thùc tÕ t¹i thêi ®iÓm chuyÓn nh­îng thÊp h¬n gi¸ ®Êt do UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW quy ®Þnh th× gi¸ ®Êt ®­îc trõ tÝnh theo gi¸ do UNND tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm chuyÓn nh­îng. i. §èi víi ho¹t ®éng ®¹i lý, m«i giíi mua b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô, ñy th¸c xuÊt - nhËp khÈu h­ëng tiÒn hoa hång, hoÆc tiÒn c«ng th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ tiÒn c«ng, tiÒn hoa hång thu ®­îc tõ c¸c ho¹t ®éng nµy ch­a cã thuÕ GTGT. j. §èi víi ho¹t ®éng vËn t¶i, bèc xÕp, th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ c­íc vËn t¶i, bèc xÕp ch­a cã thuÕ GTGT. Kh«ng ph©n biÖt c¬ së trùc tiÕp vËn t¶i, bèc xÕp hay thuª l¹i. §èi víi ho¹t ®éng vËn t¶i hµng kh«ng, ®­êng biÓn, ®­êng s¾t cã ho¹t ®éng vËn t¶i quèc tÕ th× doanh thu vËn t¶i quèc tÕ (doanh thu thu ®­îc tõ ho¹t ®éng vËn t¶i ë n­íc ngoµi vµ tõ ViÖt Nam ®i n­íc ngoµi) ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt 0%. k. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®­îc dïng c¸c chøng tõ thanh to¸n ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT, th× gi¸ tÝnh thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Gi¸ thanh to¸n (tiÒn b¸n vÐ, b¸n tem ) Gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT = 1 + thuÕ suÊt cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô nãi trªn bao gåm c¶ kho¶n phô thu vµ phÝ thu thªm mµ c¬ së kinh doanh ®­îc h­ëng. l. §èi víi dÞch vô Casino, trß ch¬i ®iÖn tö cã th­ëng, kinh doanh gi¶i trÝ cã ®Æt c­îc, gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn thu ®­îc tõ ho¹t ®éng trªn (®· bao gåm c¶ thuÕ TT§B) trõ sè tiÒn tr¶ th­ëng cho ng­êi tróng th­ëng. m. §èi víi ho¹t ®éng du lÞch l÷ hµnh, hîp ®ång ký víi kh¸ch hµng theo gi¸ trän gãi, th× gi¸ trän gãi lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT. n. §èi víi dÞch vô cÇm ®å, gi¸ tÝnh thuÕ lµ tiÒn ph¶i thu tõ dÞch vô nµy (tiÒn l·i ph¶i thu do cho vay cÇm ®å vµ kho¶n ph¶i thu kh¸c do b¸n hµng cÇm ®å (nÕu cã)). Kho¶n thu tõ dÞch vô nµy ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®· cã thuÕ GTGT. o. §èi víi s¸ch, t¹p chÝ thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT, b¸n theo ®óng gi¸ ph¸t hµnh (gi¸ b×a) theo quy ®Þnh cña LuËt XuÊt b¶n th× gi¸ ®ã ®­îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT. Tr­êng hîp b¸n kh«ng theo gi¸ b×a th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ thùc tÕ b¸n ra.  Chó ý:  Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ®ång ViÖt Nam.  Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh thuÕ GTGT: 22
22. a- §èi víi hµng hãa, lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông hµng hãa cho ng­êi mua, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. b- §èi víi cung øng dÞch vô, lµ thêi ®iÓm dÞch vô hoµn thµnh hoÆc thêi ®iÓm lËp hãa ®¬n cung øng dÞch vô, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. c- §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh BÊt ®éng s¶n, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng nhµ ®Ó b¸n, chuyÓn nh­îng hoÆc cho thuª, th× thêi ®iÓm thu tiÒn theo tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n hoÆc tiÕn ®é thu tiÒn ghi trong hîp ®ång th× c¨n cø vµo sè tiÒn thu ®­îc c¬ së kinh doanh kª khai thuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh trong kú. d- §èi víi x©y dùng, l¾p ®Æt, lµ thêi ®iÓm nghiÖm thu, bµn giao c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi l­îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn.  ThuÕ suÊt thuÕ GTGT Cã 3 møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT kh¸c nhau: 0%, 5%, 10% ®­îc ¸p dông thèng nhÊt theo tõng lo¹i hµng hãa, dÞch vô ë c¸c kh©u s¶n xuÊt - kinh doanh trong n­íc hay nhËp khÈu (xem Phô lôc sè 2). a. ThuÕ suÊt 0%. §­îc ¸p dông ®èi víi hµng hãa, dÞch vô xuÊt khÈu, vËn t¶i quèc tÕ, dÞch vô hµng kh«ng, hµng h¶i. Theo ®ã, c¸c lo¹i dÞch vô nh­ cÊp h¹ c¸nh tµu bay, dÞch vô b¨ng chuyÒn hµnh lý, hoa tiªu hµng h¶i, cøu hé hµng h¶i, cÇu c¶ng, bÕn phao, bèc xÕp, cëi d©y, ®ãng më n¾p hÇm hµng ®Òu h­ëng thuÕ suÊt 0%, hµng ho¸ dÞch vô gia c«ng xuÊt khÈu; hµng hãa, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT xuÊt khÈu (trõ dÞch vô t¸i b¶o hiÓm ra n­íc ngoµi; chuyÓn giao c«ng nghÖ, chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ra n­íc ngoµi, chuyÓn nh­îng vèn, cÊp tÝn dông, ®Çu t­ chøng kho¸n ra n­íc ngoµi; dÞch vô tµi chÝnh, dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng, s¶n phÈm xuÊt khÈu lµ tµi nguyªn, kho¸ng s¶n khai th¸c ch­a chÕ biÕn ra c¸c s¶n phÈm kh¸c; ). Hµng ho¸, dÞch vô cung cÊp cho c¸ nh©n kh«ng ®¨ng ký kinh doanh trong khu phi thuÕ quan kh«ng ¸p dông møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT 0%. b. ThuÕ suÊt 5%. Møc thuÕ suÊt nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c hµng hãa, dÞch vô thiÕt yÕu cÇn khuyÕn khÝch hoÆc cÇn ­u ®·i, nh­ n­íc s¹ch phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t; ph©n bãn c¸c lo¹i; thøc ¨n gia sóc, thùc phÈm t­¬i sèng, s¶n phÈm ho¸ d­îc, d­îc liÖu, l©m s¶n ch­a qua chÕ biÕn c. ThuÕ suÊt 10%. Lµ møc thuÕ suÊt phæ biÕn, ¸p dông cho c¸c hµng hãa, dÞch vô th«ng th­êng cßn l¹i, kh«ng quy ®Þnh trong c¸c møc thuÕ suÊt 0%, 5% nãi trªn.  Chó ý:  C¸c møc thuÕ suÊt GTGT nãi trªn ®­îc ¸p dông thèng nhÊt cho tõng lo¹i hµng hãa, dÞch vô ë c¸c kh©u s¶n xuÊt, gia c«ng, nhËp khÈu hay kinh doanh th­¬ng m¹i.  C¬ së kinh doanh nhiÒu lo¹i hµng hãa, dÞch vô cã møc thuÕ suÊt GTGT kh¸c nhau th× ph¶i khai thuÕ GTGT theo tõng møc thuÕ suÊt quy ®Þnh ®èi víi hµng hãa, dÞch vô ®ã. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc theo tõng møc thuÕ suÊt th× ph¶i 23
23. tÝnh vµ nép thuÕ theo møc thuÕ suÊt cao nhÊt cña hµng hãa, dÞch vô mµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. 2.2.3.2- Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT C¬ së kinh doanh ph¶i nép thuÕ GTGT theo mét trong hai ph­¬ng ph¸p: Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT (sau ®©y gäi lµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp). §èi t­îng ¸p dông vµ thuÕ ph¶i nép ®­îc x¸c ®Þnh theo tõng ph­¬ng ph¸p nh­ sau: A. Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ a. §èi t­îng ¸p dông lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh (trõ c¸c ®èi t­îng ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn GTGT) thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n, mua b¸n cã ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ vµ ®¨ng ký nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: b. ThuÕ GTGT ph¶i nép ®­îc tÝnh nh­ sau: Sè thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT ®Çu vµo = - ph¶i nép ®Çu ra ®­îc khÊu trõ Trong ®ã: ThuÕ GTGT Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, ThuÕ suÊt thuÕ GTGT = x ®Çu ra dÞch vô chÞu thuÕ b¸n ra cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng hãa, dÞch vô ph¶i lËp ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng, trªn ho¸ ®¬n ph¶i ghi râ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng sè tiÒn ng­êi mua ph¶i thanh to¸n. Tr­êng hîp ho¸ ®¬n chØ ghi gi¸ thanh to¸n (kh«ng ghi gi¸ ch­a cã thuÕ vµ thuÕ GTGT) th× thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra ph¶i tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n ghi trªn ho¸ ®¬n, chøng tõ. ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ:  §iÒu kiÖn khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo: Cã hãa ®¬n GTGT cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT hµng hãa ë kh©u nhËp khÈu, chøng tõ nép thuÕ GTGT cña tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh t¹i ViÖt Nam mua dÞch vô cña tæ chøc n­íc ngoµi kh«ng cã c¬ së th­êng tró t¹i ViÖt Nam, c¸ nh©n n­íc ngoµi lµ ®èi t­îng kh«ng c­ tró t¹i ViÖt Nam. Cã chøng tõ thanh to¸n qua Ng©n hµng ®èi víi hµng hãa, dÞch vô mua vµo (trõ tr­êng hîp tæng gi¸ trÞ hµng hãa, dÞch vô mua vµo tõng lÇn cã gi¸ trÞ d­íi 20 triÖu ®ång). §èi víi hµng hãa, dÞch vô xuÊt khÈu, ngoµi ®iÒu kiÖn nãi trªn ®Ó ®­îc khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo, cßn ph¶i cã hîp ®ång b¸n, gia c«ng hµng hãa xuÊt khÈu hoÆc ñy th¸c gia c«ng xuÊt khÈu, hîp ®ång cung øng dÞch vô víi tæ chøc, c¸ nh©n ë n­íc ngoµi hoÆc ë trong khu phi thuÕ quan. §èi víi hµng hãa, dÞch vô cã sö dông chøng tõ ®Æc thï th× ®­îc dïng lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ.  C¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo: a- ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa, dÞch vô mua hoÆc nhËp khÈu ®Ó dïng vµo viÖc s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT hoÆc dïng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô cung cÊp cho tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi, tæ chøc quèc tÕ ®Ó viÖn trî 24
24. nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i; hoÆc dïng cho ho¹t ®éng t×m kiÕm, th¨m dß, ph¸t triÓn má dÇu khÝ th× ®­îc khÊu trõ toµn bé. b- Ph¶i h¹ch to¸n riªng thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµ kh«ng ®­îc khÊu trõ. - ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa, dÞch vô (trõ TSC§) sö dông ®ång thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT, th× chØ ®­îc khÊu trõ sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT. - ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña TSC§ sö dông ®ång thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT th× ®­îc khÊu trõ toµn bé. - ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña TSC§ trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y kh«ng ®­îc khÊu trõ mµ tÝnh vµo nguyªn gi¸: TSC§ chuyªn dïng phôc vô s¶n xuÊt vò khÝ, khÝ tµi phôc vô quèc phßng, an ninh; TSC§ lµ nhµ lµm trô së v¨n phßng vµ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng phôc vô ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông, doanh nghiÖp kinh doanh t¸i b¶o hiÓm, b¶o hiÓm nh©n thä, kinh doanh chøng kho¸n, c¸c bÖnh viÖn, tr­êng häc; tÇu bay d©n dông, du thuyÒn kh«ng sö dông cho môc ®Ých kinh doanh vËn chuyÓn hµng hãa, hµnh kh¸ch, du lÞch, kh¸ch s¹n; TSC§ lµ « t« chë tõ 9 ng­êi trë xuèng (trõ « t« dïng vµo kinh doanh vËn chuyÓn hµng hãa, hµnh kh¸ch, du lÞch) cã gi¸ trÞ v­ît trªn 1,6 tû ®ång. c- ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ®­îc khÊu trõ ph¸t sinh trong th¸ng nµo ®­îc kª khai khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã, kh«ng ph©n biÖt ®· xuÊt dïng hay cßn ®Ó trong kho. NÕu kª khai khÊu trõ bÞ sai sãt th× ®­îc kª khai khÊu trõ bæ sung, thêi gian ®Ó kª khai, khÊu trõ bæ sung tèi ®a lµ 6 th¸ng kÓ tõ thêi ®iÓm ph¸t sinh sai sãt. d- Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ, c¬ së kinh doanh ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ ®Ó tÝnh thuÕ TNDN hoÆc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña TSC§. ®- ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, TSC§ mua vµo bÞ tæn thÊt do thiªn tai, háa ho¹n, tai n¹n bÊt ngê kh«ng ®­îc khÊu trõ khi kª khai thuÕ GTGT ph¶i nép. e- V¨n phßng tæng c«ng ty, tËp ®oµn kh«ng trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh, sù nghiÖp trùc thuéc (bÖnh viÖn, tr¹m x¸, nhµ nghØ ®iÒu d­ìng, viÖn, tr­êng ®µo t¹o ) kh«ng thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT th× kh«ng ®­îc khÊu trõ hay hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo phôc vô cho ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ nµy. NÕu c¸c ®¬n vÞ nµy cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT th× ph¶i ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ GTGT riªng cho c¸c ho¹t ®éng nµy. B. Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT a- §èi t­îng ¸p dông ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: - C¬ së, c¸ nh©n s¶n xuÊt, hé kinh doanh kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh cña Ph¸p luËt. - Tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo LuËt ®Çu t­ vµ c¸c tæ chøc kh¸c kh«ng thùc hiÖn hoÆc ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. GTGT cña Gi¸ thanh to¸n cña Gi¸ thanh to¸n cña hµng hµng ho¸, dÞch = hµng ho¸, dÞch vô - ho¸, dÞch vô mua vµo vô b¸n ra b¸n ra t­¬ng øng 25
25. - Ho¹t ®éng kinh doanh mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quÝ, ngo¹i tÖ. NÕu c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ mµ cã ho¹t ®éng kinh doanh mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý vµ ho¹t ®éng chÕ t¸c s¶n phÈm vµng, b¹c, ®¸ quý th× c¬ së ph¶i h¹ch to¸n riªng ho¹t ®éng mua b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý ®Ó ®­îc ¸p dông ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. b- ThuÕ GTGT ph¶i nép ®­îc tÝnh nh­ sau Sè thuÕ GTGT GTGT cña hµng ho¸, ThuÕ suÊt thuÕ GTGT = x ph¶i nép dÞch vô chÞu thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã C¨n cø tÝnh thuÕ ë ®©y lµ phÇn GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - C¬ së kinh doanh kh«ng ®­îc tÝnh gi¸ trÞ tµi s¶n mua ngoµi, ®Çu t­, x©y dùng lµm TSC§ vµo doanh sè hµng hãa, dÞch vô mua vµo ®Ó tÝnh GTGT. - C¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®­îc ®óng doanh thu b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô nh­ng kh«ng cã ®ñ ho¸ ®¬n mua hµng ho¸, dÞch vô ®Çu vµo th× GTGT ®­îc x¸c ®Þnh b»ng doanh thu nh©n (x) víi tû lÖ (%) GTGT tÝnh trªn doanh thu. GTGT tÝnh trªn doanh thu lµm c¨n cø x¸c ®Þnh GTGT theo tû lÖ %: + Th­¬ng m¹i (ph©n phèi, cung cÊp hµng ho¸): 10% + DÞch vô, x©y dùng (trõ x©y dùng cã bao thÇu nguyªn vËt liÖu): 50% + S¶n xuÊt, vËn t¶i, dÞch vô cã g¾n víi hµng ho¸, x©y dùng (cã bao thÇu nguyªn vËt liÖu): 30% - Hé kinh doanh kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p kho¸n thuÕ quy ®Þnh t¹i §iÒu 38 - LuËt Qu¶n lý thuÕ: “1- C¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép theo ph­¬ng ph¸p kho¸n thuÕ ®èi víi c¸c tr­êng hîp sau: a- Hé kinh doanh , c¸ nh©n kinh doanh kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ. b- Hé kinh doanh, c¸ nh©n kinh doanh kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh, kh«ng ®¨ng ký thuÕ. 2- C¬ quan ThuÕ c¨n cø vµo tµi liÖu kª khai cña hé kinh doanh, c¸ nh©n kinh doanh, c¬ së d÷ liÖu cña c¬ quan thuÕ, ý kiÕn cña Héi ®ång t­ vÊn thuÕ x·, ph­êng, thÞ trÊn ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ kho¸n. 3- Møc thuÕ kho¸n ®­îc x¸c ®Þnh theo n¨m d­¬ng lÞch vµ ph¶i ®­îc c«ng khai trong ®Þa bµn x·, ph­êng, thÞ trÊn. Tr­êng hîp cã thay ®æi ngµnh, nghÒ, quy m« kinh doanh, ng­êi nép thuÕ ph¶i khai b¸o víi c¬ quan thuÕ ®Ó ®iÒu chØnh møc thuÕ kho¸n ”. 2.2.4- Hoµn thuÕ GTGT 2.2.4.1- §èi t­îng vµ tr­êng hîp ®­îc hoµn thuÕ GTGT a- C¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc hoµn thuÕ nÕu trong thêi gian 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã sè thuÕ ®Çu vµo ch­a ®­îc khÊu trõ hÕt. 26
26. Sè thuÕ ®­îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo ch­a ®­îc khÊu trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ. b- Nh÷ng c¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ch­a ®­îc khÊu trõ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®­îc hoµn thuÕ GTGT theo th¸ng. c- C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp tõ dù ¸n ®Çu t­ ®· ®¨ng ký kinh doanh, ®¨ng ký nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, hoÆc dù ¸n t×m kiÕm, th¨m dß vµ ph¸t triÓn má dÇu khÝ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t­, ch­a ®i vµo ho¹t ®éng, ch­a ®¨ng ký kinh doanh, ch­a ®¨ng ký thuÕ nÕu cã sè thuÕ GTGT luü kÕ cña hµng ho¸, dÞch vô mua vµo sö dông cho ®Çu t­ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®­îc hoµn thuÕ GTGT. d- C¬ së kinh doanh ®ang ho¹t ®éng (trõ c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n toµn ngµnh) thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ cã dù ¸n ®Çu t­ c¬ së s¶n xuÊt míi thµnh lËp t¹i ®Þa bµn tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW kh¸c víi TØnh, Thµnh phè n¬i ®ãng trô së chÝnh, ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t­ ch­a ®i vµo ho¹t ®éng, ch­a ®¨ng ký kinh doanh, ch­a ®¨ng ký thuÕ, nÕu cã sè thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô mua vµo sö dông cho ®Çu t­ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®­îc hoµn thuÕ GTGT. e- C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi chia, t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª DNNN cã sè thuÕ GTGT nép thõa, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ch­a ®­îc khÊu trõ hÕt. f- C¬ së kinh doanh cã quyÕt ®Þnh xö lý ®­îc hoµn thuÕ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. g- §èi t­îng ®­îc h­ëng ­u ®·i miÔn trõ ngo¹i giao theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vÒ ­u ®·i miÔn trõ ngo¹i giao, ®­îc hoµn l¹i sè thuÕ GTGT ®· tr¶ ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT hoÆc trªn chøng tõ thanh to¸n ghi gi¸ thanh to¸n ®· cã thuÕ GTGT khi mua hµng ho¸ dÞch vô t¹i ViÖt Nam ®Ó sö dông. h- Hoµn thuÕ GTGT ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) kh«ng hoµn l¹i hoÆc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, viÖn trî nh©n ®¹o. 2.2.4.2- §èi t­îng ®­îc hoµn thuÕ GTGTcã tr¸ch nhiÖm : ph¶i kª khai, lËp hå s¬ ®Ò nghÞ xÐt hoµn l¹i tiÒn thuÕ GTGT ®· nép vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña sè liÖu kª khai liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh sè thuÕ ®­îc hoµn. 2.2.5- N¬i nép thuÕ a- Ng­êi nép thuÕ kª khai, nép thuÕ GTGT t¹i ®Þa ph­¬ng n¬i s¶n xuÊt kinh doanh. b- Ng­êi nép thuÕ kª khai, nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ cã c¬ së s¶n xuÊt h¹ch to¸n phô thuéc ®ãng trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW kh¸c n¬i tØnh, thµnh phè n¬i ®ãng trô së chÝnh th× ph¶i nép thuÕ GTGT t¹i ®Þa ph­¬ng cã c¬ së s¶n xuÊt vµ ®Þa ph­¬ng n¬i ®ãng trô së chÝnh. C¬ së s¶n xuÊt h¹ch to¸n phô thuéc cã h¹ch to¸n kÕ to¸n th× ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ t¹i ®Þa ph­¬ng n¬i s¶n xuÊt, khi xuÊt b¸n thµnh phÈm hoÆc thµnh phÈm, kÓ c¶ xuÊt cho trô së chÝnh, ph¶i sö dông hãa ®¬n GTGT lµm c¨n cø kª khai, nép thuÕ t¹i n¬i s¶n xuÊt. C¬ së s¶n xuÊt phô thuéc kh«ng thùc hiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n th× ng­êi nép thuÕ t¹i trô së chÝnh ph¶i nép thuÕ GTGT theo tû lÖ 2% (®èi víi hµng hãa chÞu thuÕ suÊt GTGT 10%) hoÆc 1% (®èi víi hµng hãa chÞu thuÕ suÊt GTGT 5%) trªn doanh thu theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra hoÆc s¶n phÈm cïng lo¹i t¹i ®Þa ph­¬ng n¬i cã c¬ së 27
27. s¶n xuÊt. Sè thuÕ GTGT ng­êi nép thuÕ ®· nép cho c¬ së s¶n xuÊt h¹ch to¸n phô thuéc ®­îc trõ vµo sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña ng­êi nép thuÕ t¹i n¬i ®ãng trô së. 28
28. Ch­¬ng 3 ThuÕ Tiªu thô ®Æc biÖt 3.1- mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (tt®b) 3.1.1- Kh¸i niÖm ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt lµ lo¹i thuÕ tiªu dïng, thu vµo mét sè lo¹i hµng ho¸, dÞch vô n»m trong danh môc Nhµ n­íc quy ®Þnh. 3.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TT§B ThuÕ TT§B lµ mét s¾c thuÕ tiªu dïng, nh­ng v× lµ thuÕ tiªu dïng ®Æc biÖt nªn ngoµi tÝnh chÊt lµ thuÕ gi¸n thu, nã cßn cã mét sè ®Æc ®iÓm riªng biÖt sau ®©y: a- ThuÕ TT§B ®­îc thu mét lÇn ë kh©u s¶n xuÊt, nhËp khÈu hµng hãa hoÆc kinh doanh dÞch vô. V× lµ lo¹i thuÕ tiªu dïng th× thu mét lÇn nªn kh«ng bÞ trïng lÆp qua c¸c kh©u lu©n chuyÓn cña hµng hãa,dÞch vô. b- ThuÕ TT§B th­êng cã møc ®éng viªn cao víi møc thuÕ suÊt cao h¬n so víi thuÕ cña hµng hãa tiªu dïng th«ng th­êng nh»m ®iÒu tiÕt thu nhËp cña nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao. §Æc ®iÓm nµy thÓ hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc vµ c«ng b»ng x· héi. c- Danh môc hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B kh«ng nhiÒu vµ thay ®æi tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia vµ møc sèng cña c­ d©n cña quèc gia ®ã. 3.1.3- Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thuÕ TT§B ë ViÖt Nam. ë n­íc ta, thuÕ TT§B tr­íc ®©y gäi lµ thuÕ hµng hãa ®­îc ban hµnh tõ n¨m 1951. Tõ ngµy 1/10/11990, Ph¸p lÖnh “thuÕ hµng hãa” ®­îc söa ®æi vµ n©ng lªn thµnh LuËt thuÕ TT§B ®¸nh vµo 6 lo¹i hµng hãa, dÞch vô cÇn ®iÒu tiÕt cao vµ ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: thuèc l¸ ®iÕu, r­îu, bia, ph¸o, bµi l¸ vµ vµng m· cña c¸c c¬ së b¸n ra. Khung thuÕ suÊt vµ møc thuÕ suÊt cô thÓ cña tõng ®èi t­îng chÞu thuÕ còng ®­îc thu hÑp l¹i, nÕu nh­ t¹i LuËt thuÕ TT§B söa ®æi thêi kú 1993-1998, biÓu thuÕ ®­îc quy ®Þnh chi tiÕt theo phÈm cÊp cña tõng lo¹i hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ trong kho¶ng 15% - 100% th× LuËt thuÕ TT§B söa ®æi n¨m 2005 cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 01/01/2006, khung thuÕ suÊt chØ cßn tõ 15%-75% trong ®ã cã 2 lo¹i hµng hãa: thuèc l¸ ®iÕu, bia h¬i bia t­¬i ®· ®­îc quy ®Þnh møc 29
29. thuÕ suÊt ®Õn n¨m 2008. LuËt thuÕ TT§B ®­îc Quèc héi khãa XII, kú häp thø 4 sè 27/2008/ QH12 ngµy 14/11/2008 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 4 n¨m 2009. 3.2- néi dung c¬ b¶n cña thuÕ tt®b 3.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ TT§B (ng­êi chÞu thuÕ) Hµng ho¸ chÞu thuÕ TT§B gåm: thuèc l¸ ®iÕu, x× gµ; r­îu; bia; « t« d­íi 24 chç ngåi; xe m« t« 2 b¸nh, 3 b¸nh cã dung tÝch xi lanh trªn 125cm3 vµ tµu bay, du thuyÒn; x¨ng c¸c lo¹i, n¸p ta (naptha), chÕ phÈm t¸i hîp vµ c¸c chÕ phÈm kh¸c ®Ó pha chÕ x¨ng; ®iÒu hoµ nhiÖt ®é c«ng suÊt tõ 90.000 BTU trë xuèng; bµi l¸; vµng m·, hµng m·. DÞch vô chÞu thuÕ TT§B gåm: kinh doanh vò tr­êng; m¸t xa, karaoke; kinh doanh Ca-si-n«, trß ch¬i ®iÖn tö cã th­ëng bao gåm trß ch¬i b»ng m¸y gi¾c-pãt, m¸y slot vµ c¸c lo¹i m¸y t­¬ng tù; kinh doanh gi¶i trÝ cã ®Æt c­îc; kinh doanh golf bao gåm: b¸n thÎ héi viªn, vÐ ch¬i g«n; kinh doanh xæ sè. 3.2.2- §èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ Nh÷ng hµng hãa sau kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ TT§B: a- Hµng ho¸ do c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng trùc tiÕp xuÊt khÈu hoÆc b¸n, ñy th¸c cho c¬ së kinh doanh kh¸c ®Ó xuÊt khÈu bao gåm: + Hµng hãa do c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng trùc tiÕp xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi bao gåm: c¶ hµng hãa b¸n, gia c«ng cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt, trõ « t« d­íi 24 chç ngåi b¸n cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt. Nh­ng ph¶i cã hå s¬ chøng minh lµ hµng hãa ®· thùc tÕ xuÊt khÈu. + C¬ së s¶n xuÊt hµng hãa thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B nÕu t¹m xuÊt khÈu, t¸i nhËp khÈu theo giÊy phÐp t¹m xuÊt khÈu, t¸i nhËp khÈu trong thêi h¹n ch­a ph¶i nép thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu theo quy ®Þnh th× khi t¸i nhËp khÈu kh«ng ph¶i nép thuÕ TT§B, nh­ng khi c¬ së s¶n xuÊt b¸n hµng hãa nµy th× ph¶i nép thuÕ TT§B. + Hµng hãa do c¬ së s¶n xuÊt b¸n hoÆc ñy th¸c cho c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu ®Ó xuÊt khÈu theo hîp ®ång kinh tÕ. + Hµng hãa mang ra n­íc ngoµi ®Ó b¸n t¹i héi chî triÓn l·m ë n­íc ngoµi. b- Hµng nhËp khÈu trong c¸c tr­êng hîp sau: Hµng viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, quµ tÆng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi cho c¸c c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, §å dïng cña tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi ®­îc h­ëng tiªu chuÈn miÔn trõ ngo¹i giao theo quy ®Þnh. Hµng ho¸ vËn chuyÓn qu¸ c¶nh hoÆc m­în ®­êng qua cöa khÈu, biªn giíi ViÖt Nam. Hµng ho¸ t¹m nhËp khÈu, t¸i xuÊt khÈu, nÕu thùc t¸i xuÊt khÈu trong thêi h¹n ch­a ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu theo quy ®Þnh th× kh«ng ph¶i nép thuÕ TT§B t­¬ng øng víi sè hµng thùc t¸i xuÊt khÈu. Hµng ho¸ t¹m nhËp ®Ó dù héi chî triÓn l·m, nÕu thùc t¸i xuÊt khÈu trong thêi h¹n ch­a ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu theo quy ®Þnh. Hµng nhËp khÈu ®Ó b¸n t¹i c¸c cöa hµng kinh doanh miÔn thuÕ. 30
30. c- Hµng hãa nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi vµo khu phi thuÕ quan, hµng hãa tõ néi ®Þa b¸n vµo khu phi thuÕ quan vµ chØ sö dông trong khu phi thuÕ quan, hµng hãa ®­îc mua, b¸n gi÷a c¸c khu phi thuÕ quan víi nhau, trõ xe « t« d­íi 24 chç ngåi. d- Tµu bay, du thuyÒn sö dông cho môc ®Ých kinh doanh vËn chuyÓn hµng hãa, hµnh kh¸ch, kh¸ch du lÞch. ®- ¤ t« cøu th­¬ng, « t« chë ph¹m nh©n, « t« tang lÔ, xe « t« thiÕt kÕ võa cã chç ngåi võa cã chç ®øng chë ®­îc tõ 24 ng­êi chë lªn Xe chë ng­êi chuyªn dïng trong c¸c khu vui ch¬i, gi¶i trÝ, thÓ thao kh«ng tham gia giao th«ng theo quy ®Þnh cña LuËt giao th«ng ®­êng bé. e- §iÒu hßa nhiÖt ®é cã c«ng suÊt tõ 90.000 BTU trë xuèng theo thiÕt kÕ cña nhµ s¶n xuÊt chØ ®Ó l¾p r¸p trªn ph­¬ng tiÖn vËn t¶i. 3.2.3- Ng­êi nép thuÕ TT§B a- Ng­êi nép thuÕ TT§B lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã s¶n xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ vµ kinh doanh dÞch vô thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ TT§B. b- C¬ së kinh doanh xuÊt khÈu mua hµng chÞu thuÕ TT§B cña c¬ së s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu nh­ng kh«ng xuÊt khÈu mµ tiªu thô trong n­íc th× c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu lµ ng­êi nép thuÕ TT§B. 3.2.4- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TT§B C¨n cø tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B vµ thuÕ suÊt thuÕ TT§B. Sè thuÕ TT§B Sè l­îng hµng ho¸, dÞch vô Gi¸ tÝnh thuÕ ThuÕ suÊt = x x ph¶i nép tiªu thô hoÆc nhËp khÈu TT§B TT§B Sè l­îng hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B tiªu thô hoÆc nhËp khÈu: - §èi víi hµng hãa s¶n xuÊt trong n­íc: lµ sè l­îng, träng l­îng hµng ho¸ thùc tÕ tiªu thô bao gåm c¶ sè l­îng, träng l­îng cña mÆt hµng chÞu thuÕ TT§B xuÊt ra, ®Ó trao ®æi, biÕu tÆng, tiªu dïng néi bé, hoÆc dÞch vô cung cÊp. - §èi víi hµng nhËp khÈu: lµ sè l­îng, träng l­îng ghi trong tê khai h¶i quan vÒ hµng ho¸ nhËp khÈu cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã hµng nhËp khÈu chÞu thuÕ TT§B. Gi¸ tÝnh thuÕ a. §èi víi hµng s¶n xuÊt trong n­íc, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n ra cña c¬ së s¶n xuÊt ch­a cã thuÕ GTGT vµ ch­a cã thuÕ TT§B, ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh­ sau: Gi¸ b¸n hµng ch­a cã thuÕ GTGT Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B = 1 + thuÕ suÊt thuÕ TT§B - Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña luËt ThuÕ GTGT (Ch­¬ng II). - §èi víi bia hép, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B kh«ng bao gåm gi¸ trÞ vá hép. Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT - gi¸ trÞ vá hép Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B = 1 + ThuÕ suÊt TT§B 31
31. Trong ®ã, gi¸ trÞ vá hép ®­îc Ên ®Þnh theo møc 3.800®/1lÝt bia hép. b. §èi víi hµng nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi víi hµng nhËp khÈu thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B = Gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu + ThuÕ nhËp khÈu - Gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu. - Tr­êng hîp hµng hãa nhËp khÈu ®­îc miÔn, gi¶m thuÕ nhËp khÈu, th× gi¸ tÝnh thuÕ kh«ng bao gåm phÇn thuÕ nhËp khÈu ®­îc miÔn gi¶m ®ã. c. §èi víi r­îu chai, bia chai khi tÝnh thuÕ TT§B, kh«ng ®­îc trõ gi¸ trÞ vá chai. d. §èi víi hµng ho¸ gia c«ng, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®­îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ TT§B vµ ch­a cã thuÕ GTGT cña c¬ së ®­a gia c«ng. Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT cña c¬ së ®­a gia c«ng = víi hµng hãa gia c«ng 1 + thuÕ suÊt thuÕ TT§B e. §èi víi hµng hãa s¶n xuÊt d­íi h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh gi÷a c¬ së s¶n xuÊt vµ c¬ së së h÷u th­¬ng hiÖu hµng hãa, c«ng nghÖ s¶n xuÊt th× gi¸ tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n ra ch­a cã thuÕ GTGT cña c¬ së së h÷u th­¬ng hiÖu hµng hãa, c«ng nghÖ s¶n xuÊt. f. §èi víi hµng hãa, dÞch vô dïng ®Ó khuyÕn m¹i, trao ®æi, tiªu dïng néi bé, biÕu, tÆng lµ gi¸ tÝnh thuÕ TT§B cña hµng hãa, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t­¬ng ®­¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy. g. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT vµ ch­a cã thuÕ TT§B cña hµng ho¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ 1 lÇn, kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp, tr¶ chËm. h. §èi víi dÞch vô lµ gi¸ cung øng dÞch vô ch­a cã thuÕ GTGT vµ ch­a cã thuÕ TT§B, ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Gi¸ dÞch vô ch­a cã thuÕ GTGT Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B = 1 + thuÕ suÊt thuÕ TT§B ThuÕ suÊt thuÕ TT§B : (BiÓu thuÕ TT§B trang 33) BiÓu thuÕ tt®b STT Hàng hoá và dịch vụ Thuế suất (%) I Hàng hoá 1 Thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm khác từ cây thuốc 65 lá 2 Rượu a) Rượu từ 20 độ trở lên Từ ngày 01 tháng 01 năm 2010 đến hết ngày 31 tháng 45 12 năm 2012 Từ ngày 01 tháng 01 năm 2013 50 b) Rượu dưới 20 độ, rượu hoa quả, rượu thuốc 25 3 Bia 32
32. STT Hàng hoá và dịch vụ Thuế suất (%) Từ ngày 01 tháng 01 năm 2010 đến hết ngày 31 tháng 12 45 năm 2012 Từ ngày 01 tháng 01 năm 2013 50 4 Xe ô tô dưới 24 chỗ a) Từ 9 chỗ trở xuống, trừ loại quy định tại điểm 4đ, 4e và 4g dưới đây Loại có dung tích xi lanh từ 2.000 cm3 trở xuống 45 Loại có dung tích xi lanh trên 2.000 cm3 đến 3.000 cm3 50 Loại có dung tích xi lanh trên 3.000 cm3 60 b) Xe ô tô chở người từ 10 đến dưới 16 chỗ, trừ loại quy 30 định tại điểm 4đ, 4e và 4g dưới đây c) Xe ô tô chở người từ 16 đến dưới 24 chỗ, trừ loại quy 15 định tại điểm 4đ, 4e và 4g dưới đây d) Xe ô tô vừa chở người, vừa chở hàng, trừ loại quy 15 định tại điểm 4đ, 4e và 4g dưới đây Bằng 70% mức thuế suất áp đ) Xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng dụng cho xe cùng loại quy lượng sinh học, trong đó tỷ trọng xăng sử dụng không định tại điểm 4a, 4b, 4c và quá 70% số năng lượng sử dụng. 4d Bằng 50% mức thuế suất áp dụng cho xe cùng loại quy e) Xe ô tô chạy bằng năng lượng sinh học định tại điểm 4a, 4b, 4c và 4d g) Xe ô tô chạy bằng điện Loại chở người từ 9 chỗ trở xuống 25 Loại chở người từ 10 đến dưới 16 chỗ 15 Loại chở người từ 16 đến dưới 24 chỗ 10 Loại thiết kế vừa chở người, vừa chở hàng 10 5 Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh 20 trên 125cm3 6 Tàu bay 30 7 Du thuyền 30 8 Xăng các loại, nap-ta, chế phẩm tái hợp và các chế phẩm 10 khác để pha chế xăng 9 Điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống 10 10 Bài lá 40 11 Vàng mã, hàng mã 70 33
33. STT Hàng hoá và dịch vụ Thuế suất (%) II Dịch vụ 1 Kinh doanh vũ trường 40 2 Kinh doanh mát-xa, ka-ra-ô-kê 30 3 Kinh doanh ca-si-nô, trò chơi điện tử có thưởng 30 4 Kinh doanh đặt cược 30 5 Kinh doanh gôn (golf) 20 6 Kinh doanh xổ số 15 3.2.5- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TT§B Thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt Qu¶n lý thuÕ. 3.2.6- KhÊu trõ thuÕ C¬ së s¶n xuÊt hµng hãa thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ TT§B b»ng nguyªn liÖu ®· nép thuÕ TT§B th× ®­îc khÊu trõ sè thuÕ ®· nép ®èi víi sè nguyªn liÖu ®· sö dông t­¬ng øng víi hµng hãa, dÞch vô ®· tiªu thô nÕu cã chøng tõ hîp ph¸p. ViÖc khÊu trõ tiÒn thuÕ TT§B ®­îc thùc hiÖn khi kª khai thuÕ TT§B ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Sè thuÕ TT§B ph¶i nép Sè thuÕ TT§B ®· nép ë kh©u nguyªn Sè thuÕ TT§B = cña hµng ho¸ xuÊt kho - liÖu mua vµo t­¬ng øng víi hµng hãa ph¶i nép tiªu thô trong kú xuÊt kho tiªu thô trong kú 3.2.7- Gi¶m vµ hoµn thuÕ TT§B 3.2.7.1- Gi¶m thuÕ TT§B C¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng hãa thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B gÆp khã kh¨n do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê ®­îc xÐt gi¶m thuÕ TT§B. ViÖc gi¶m thuÕ ®­îc gi¶i quyÕt theo n¨m x¶y ra thiÖt h¹i. Møc gi¶m ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së sè thiÖt h¹i do thiªn tai, ®Þch ho¹, tai n¹n bÊt ngê g©y ra, nh­ng kh«ng v­ît qu¸ gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i vµ kh«ng qu¸ 30% sè thuÕ ph¶i nép theo luËt. Tr­êng hîp bÞ thiÖt h¹i nÆng kh«ng cßn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ nép thuÕ th× ®­îc xÐt miÔn thuÕ TT§B. 3.2.7.2- Hoµn thuÕ TT§B Ng­êi nép thuÕ TT§B ®­îc hoµn thuÕ trong c¸c tr­êng hîp sau: a. Hµng t¹m nhËp khÈu ®· nép thuÕ TT§B, khi thùc tÕ t¸i xuÊt khÈu sÏ ®­îc hoµn l¹i sè thuÕ TT§B ®· nép t­¬ng øng víi sè hµng t¸i xuÊt khÈu. b. Hµng lµ nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt. c. Khi s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia, t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n; chuyÓn ®æi së h÷u, chÊm døt ho¹t ®éng mµ cã sè thuÕ TT§B nép thõa. d. Khi cã quyÕt ®Þnh hoµn thuÕ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hoÆc theo ®iÒu ­íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam lµ thµnh viªn. 34
34. Ch­¬ng 4 ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 4.1- mét sè nÐt chung vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 4.1.1- Kh¸i niÖm ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu (Import and Export dution) hoÆc h¶i quan (customes duty) lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo hµng hãa xuÊt khÈu hoÆc nhËp khÈu qua biªn giíi cña mét n­íc, kÓ c¶ hµng b¸n ra, nhËp vµo khu chÕ xuÊt cña n­íc ®ã. ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu ®­îc thùc hiÖn trong quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ; ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu cã nguån gèc tõ l©u ®êi vµ ®­îc sö dông réng r·i trªn thÕ giíi. ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®­îc ban hµnh nh»m vµo 3 môc tiªu sau: - ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu t¹o nguån thu hîp lý cho ng©n s¸ch. - ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n­íc kiÓm so¸t ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ më cöa. - ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®­îc thiÕt lËp nh­ mét hµng rµo thuÕ quan ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc mét c¸ch hîp lý cã chän läc. 4.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu. Qua sù ph©n tÝch trªn, ta thÊy thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: a- ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu. b- ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Nhµ n­íc. c- ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu g¾n víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nªn chÞu sù t¸c ®éng vµ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña c¸c yÕu tè kinh tÕ quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cña m×nh, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ph¶i cã sù nhËy c¶m vµ tÝnh linh ho¹t cao phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. 4.1.3- Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®­îc ph¸t triÓn qua nhiÒu giai ®o¹n: Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp vµ trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, Nhµ n­íc ®· ban hµnh chÝnh s¸ch thuÕ ®¸nh vµo hµng hãa xuÊt, nhËp khÈu qua cöa khÈu, biªn 35
35. giíi còng nh­ vµo hµng hãa trao ®æi gi÷a vïng kh¸ng chiÕn víi vïng t¹m chiÕm. ThuÕ suÊt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®­îc tÝnh theo tû lÖ % trªn gi¸ trÞ hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu. Thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ (1965 - 1988), Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng nªn chØ cã c¸c tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­íc míi ®­îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu víi n­íc ngoµi. Do ®ã, thÞ tr­êng ngo¹i th­¬ng rÊt hÑp trong ph¹m vi c¸c n­íc XHCN. V× vËy, ®èi víi hµng hãa xuÊt nhËp khÈu mËu dÞch Nhµ n­íc thùc hiÖn chÕ ®é thu bï chªnh lÖch ngo¹i th­¬ng vµ thu kÕt hèi ngo¹i tÖ tõ 5% ®Õn 20% tuú theo nhãm hµng hãa. §èi víi hµng hãa xuÊt nhËp khÈu phi mËu dÞch th× thùc hiÖn chÕ ®é thuÕ hµng hãa xuÊt nhËp khÈu phi mËu dÞch. ViÖc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, víi chñ tr­¬ng më réng kinh tÕ ngo¹i th­¬ng trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më, c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cïng tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, hµng hãa, dÞch vô, thÞ tr­êng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn sù qu¶n lý thèng nhÊt b»ng luËt ph¸p T¹i kú häp thø 10 Quèc héi kho¸ VIII, LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu míi nh»m thèng nhÊt chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi mäi h×nh thøc xuÊt nhËp khÈu ®­îc th«ng qua ngµy 26/12/1991 vµ cã hiÖu lùc tõ 1992. KÓ tõ ®ã, luËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®· kh«ng ngõng ®­îc söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn tõng b­íc ®¸p øng yªu cÇu më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, phï hîp th«ng lÖ quèc tÕ vµ cam kÕt quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ trong n­íc ph¸t triÓn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®¶m b¶o møc ®éng viªn hîp lý vµo ng©n s¸ch. V× vËy, LuËt thuÕ trªn ®· ®­îc söa ®æi, bæ sung vµo th¸ng 7/1993, th¸ng 5/1998 vµ th¸ng 6/2005 cã hiÖu lùc tõ 01/01/2006. 4.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu tr×nh bµy trong gi¸o tr×nh nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu qua cöa khÈu, biªn giíi ViÖt Nam; hµng hãa mua b¸n, trao ®æi cña c­ d©n biªn giíi vµ hµng hãa mua b¸n, trao ®æi kh¸c ®­îc coi lµ hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu. 4.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ - Hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu qua cöa khÈu biªn giíi ViÖt Nam - Hµng ho¸ ®­îc ®­a tõ thÞ tr­êng trong n­íc vµo khu phi thuÕ quan vµ tõ khu phi thuÕ quan vµo thÞ tr­êng trong n­íc - Hµng hãa mua b¸n, trao ®æi kh¸c ®­îc coi lµ hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu. 4.2.2- §èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ Hµng hãa trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y lµ ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu sau khi lµm thñ tôc h¶i quan: - Hµng hãa vËn chuyÓn qu¸ c¶nh hoÆc m­în ®­êng qua cöa khÈu, biªn giíi ViÖt Nam, hµng hãa chuyÓn khÈu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 36
36. - Hµng hãa viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. - Hµng hãa tõ khu phi thuÕ quan xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, hµng hãa nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi vµo khu phi thuÕ quan vµ chØ sö dông trong khu phi thuÕ quan; hµng hãa ®­a tõ khu phi thuÕ quan nµy sang khu phi thuÕ quan kh¸c. - Hµng hãa lµ phÇn dÇu khÝ thuéc thuÕ tµi nguyªn cña Nhµ n­íc khi xuÊt khÈu. 4.2.3- §èi t­îng nép thuÕ (ng­êi nép thuÕ) - Tæ chøc, c¸ nh©n cã hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ ®èi t­îng nép thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, bao gåm chñ hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu, tæ chøc nhËn uû th¸c xuÊt khÈu, nhËp khÈu vµ c¸ nh©n cã hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu khi xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh. - §èi t­îng ®­îc uû quyÒn, b¶o l·nh vµ nép thay thuÕ bao gåm : ®¹i lý lµm thñ tôc h¶i quan trong tr­êng hîp ®­îc ®èi t­îng nép thuÕ uû quyÒn nép thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu; doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô b­u chÝnh, chuyÓn ph¸t nhanh quèc tÕ trong tr­êng hîp nép thuÕ thay cho ®èi t­îng nép thuÕ; c¸c tæ chøc tÝn dông trong tr­êng hîp b¶o l·nh, nép thay thuÕ cho ®èi t­îng nép thuÕ. 4.2.4- C¨n cø tÝnh thuÕ vµ biÓu thuÕ 4.2.4.1- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ a- §èi víi mÆt hµng ¸p dông thuÕ suÊt theo tû lÖ phÇn tr¨m (%), c¨n cø tÝnh thuÕ bao gåm: - Sè l­îng tõng lo¹i mÆt hµng thùc tÕ xuÊt - nhËp khÈu ghi trong tê khai h¶i quan - Gi¸ tÝnh thuÕ tõng mÆt hµng - ThuÕ suÊt cña tõng mÆt hµng Sè thuÕ ph¶i nép ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p sau: Sè thuÕ ph¶i nép Sè l­îng tõng mÆt Gi¸ tÝnh thuÕ ThuÕ suÊt cña tõng mÆt hµng hµng thùc tÕ xuÊt x ®¬n vÞ tõng x tõng mÆt = xuÊt - nhËp khÈu khÈu, nhËp khÈu mÆt hµng hµng b- §èi víi mÆt hµng ¸p dông thuÕ tuyÖt ®èi, c¨n cø tÝnh thuÕ bao gåm: - Sè l­îng tõng mÆt hµng thùc tÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ghi trong tê khai h¶i quan theo Danh môc hµng hãa ¸p dông thuÕ tuyÖt ®èi. - Møc thuÕ tuyÖt ®èi tÝnh trªn mét ®¬n vÞ hµng hãa. Sè thuÕ ph¶i nép ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p sau: Sè thuÕ ph¶i nép cña Sè l­îng tõng mÆt Møc thuÕ tuyÖt ®èi cña tõng mÆt hµng xuÊt = hµng thùc tÕ xuÊt X mét ®¬n vÞ hµng hãa khÈu, nhËp khÈu khÈu, nhËp khÈu xuÊt khÈu, nhËp khÈu Møc thuÕ tuyÖt ®èi lµ sè tiÒn ®­îc Ên ®Þnh b»ng sè tiÒn nhÊt ®Þnh tÝnh trªn mét ®¬n vÞ hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu. 4.2.4.2- Gi¸ tÝnh thuÕ - §èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n hµng t¹i cöa khÈu xuÊt theo hîp ®ång (FOB hoÆc DAF), kh«ng bao gåm phÝ vËn t¶i (F) vµ phÝ b¶o hiÓm (I) ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ trÞ gi¸ h¶i quan ®èi víi hµng xuÊt khÈu. 37
37. - §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶ tÝnh ®Õn cöa khÈu nhËp ®Çu tiªn theo hîp ®ång, ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ trÞ gi¸ h¶i quan ®èi víi hµng nhËp khÈu. C¨n cø vµo §iÒu 7 HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i GATT/WTO, trÞ gi¸ h¶i quan ®èi víi hµng nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: a- §èi t­îng ¸p dông: - Lµ nh÷ng hµng hãa nhËp khÈu cã hîp ®ång th­¬ng m¹i cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c bªn hîp doanh thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. - Lµ nh÷ng hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ c¸c n­íc, vïng l·nh thæ, khèi liªn minh quèc gia mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt thùc hiÖn x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo nguyªn t¾c cña HiÖp ®Þnh thùc hiÖn §iÒu 7. HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i, vµ c¸c hµng hãa nhËp khÈu kh¸c theo quy ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ. b- TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. §ång tiÒn vµ tû gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. - TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng nhËp khÈu lµ trÞ gi¸ cña hµng hãa dïng ®Ó tÝnh thuÕ nhËp khÈu, ®­îc x¸c ®Þnh tÝnh ®Õn cöa khÈu nhËp ®Çu tiªn. - Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ hµng hãa nhËp khÈu lµ ngµy ng­êi khai h¶i quan ®¨ng ký tê khai hµng hãa nhËp khÈu. - TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®­îc tÝnh b»ng ®ång ViÖt Nam - Tû gi¸ dïng ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ lµ tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i ngµy ®¨ng ký tê khai hµng hãa nhËp khÈu. c- C¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh theo mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: A- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ giao dÞch TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu tr­íc hÕt ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ giao dÞch nÕu cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Ng­êi mua cã ®Çy ®ñ kh«ng bÞ h¹n chÕ quyÒn ®Þnh ®o¹t, sö dông hµng hãa sau khi nhËp khÈu. - Gi¸ c¶ hoÆc viÖc b¸n hµng kh«ng phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn hay c¸c kho¶n thanh to¸n mµ dÉn ®Õn viÖc kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ cña nh÷ng hµng hãa cÇn x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. - Sau khi b¸n l¹i, chuyÓn nh­îng hoÆc sö dông hµng hãa nhËp khÈu, ng­êi nhËp khÈu kh«ng ph¶i tr¶ thªm bÊt kú kho¶n tiÒn nµo tõ sè tiÒn thu ®­îc do sö dông hµng hãa nhËp khÈu mang l¹i, kh«ng kÓ kho¶n ph¶i céng sau ®©y mµ ng­êi nhËp khÈu chuyÓn cho ng­êi b¸n d­íi mäi h×nh thøc nh­: kho¶n tiÒn theo 1 tû lÖ nhÊt ®Þnh tÝnh trªn doanh thu b¸n hµng, tiÒn cho thuª hµng hãa sau khi nhËp khÈu - Ng­êi mua vµ ng­êi b¸n kh«ng cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt hoÆc nÕu cã th× mèi quan hÖ ®Æc biÖt ®ã kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn trÞ gi¸ giao dÞch. 38
38. X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu lµ trÞ gi¸ giao dÞch sau khi ®· céng thªm vµ trõ ra mét sè kho¶n ®iÒu chØnh theo quy ®Þnh: TrÞ gi¸ tÝnh TrÞ gi¸ giao C¸c kho¶n ®iÒu C¸c kho¶n ®iÒu = + - thuÕ dÞch chØnh t¨ng chØnh gi¶m Trong ®ã: - TrÞ gi¸ giao dÞch lµ tæng sè tiÒn ng­êi mua ®· tr¶ hay sÏ ph¶i tr¶ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho ng­êi b¸n ®Ó mua hµng hãa nhËp khÈu, bao gåm: + Gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i + C¸c kho¶n tiÒn ng­êi mua ph¶i tr¶ nh­ng ch­a tÝnh vµo gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n - C¸c kho¶n ®iÒu chØnh t¨ng ph¶i céng vµo trÞ gi¸ giao dÞch + Nguyªn t¾c ®iÒu chØnh t¨ng khi cã c¸c ®iÒu kiÖn sau:  C¸c kho¶n tiÒn do ng­êi mua thanh to¸n vµ ch­a ®­îc tÝnh trong gi¸ thùc tÕ ng­êi mua ®· tr¶ hay sÏ ph¶i tr¶.  Ph¶i liªn quan trùc tiÕp ®Õn hµng hãa nhËp khÈu.  L« hµng nhËp khÈu cã c¸c kho¶n ph¶i céng nh­ng kh«ng cã sè liÖu kh¸ch quan ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ th× kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ giao dÞch mµ ph¶i chuyÓn sang ph­¬ng ph¸p tiÕp theo. + C¸c kho¶n ®iÒu chØnh t¨ng ph¶i céng vµo gi¸ trÞ giao dÞch: tiÒn hoa hång b¸n hµng, phÝ m«i giíi, chi phÝ bao b×, ®ãng gãi g¾n liÒn víi hµng hãa nhËp khÈu, tiÒn b¶n quyÒn, phÝ giÊy phÐp sö dông c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn hoan ®Õn hµng hãa nhËp khÈu, chi phÝ vËn t¶i, bèc xÕp, b¶o hiÓm cã liªn quan ®Õn hµng hãa ®Õn ®Þa ®iÓm nhËp khÈu. - C¸c kho¶n ®iÒu chØnh gi¶m ®­îc trõ vµo trÞ gi¸ giao dÞch: nÕu c¸c kho¶n ®­îc trõ ®· n»m trong trÞ gi¸ giao dÞch vµ c¸c sè liÖu kh¸ch quan dùa trªn chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ: chi phÝ ph¸t sinh sau khi nhËp khÈu hµng hãa Nh­ vËy, c¸c kho¶n ®iÒu chØnh gi¶m chØ ®­îc trõ khi c¸c sè liÖu cã chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ lµm c¨n cø ®Ó t¸ch c¸c chi phÝ khái gi¸ b¸n vµ cã s½n t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. B- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng hãa nhËp khÈu gièng hÖt NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ giao dÞch th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh theo trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng hãa nhËp khÈu gièng hÖt. - Hµng hãa nhËp khÈu gièng hÖt lµ nh÷ng hµng hãa nhËp khÈu gièng nhau vÒ mäi ph­¬ng diÖn. - Néi dung ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng hãa nhËp khÈu gièng hÖt vµ ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng nhËp khÈu t­¬ng tù nãi ë d­íi ®©y gièng nhau. 39
39. C- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng nhËp khÈu t­¬ng tù: - Hµng hãa nhËp khÈu t­¬ng tù lµ nh÷ng hµng hãa mÆc dï kh«ng gièng nhau vÒ mäi ph­¬ng diÖn nh­ng cã c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n gièng nhau. - X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo c¸c ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ giao dÞch vµ ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng hãa nhËp khÈu gièng hÖt th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh theo trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng hãa nhËp khÈu t­¬ng tù víi ®iÒu kiÖn hµng hãa nhËp khÈu t­¬ng tù ®· ®­îc c¬ quan h¶i quan chÊp nhËn x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ giao dÞch vµ cã cïng ®iÒu kiÖn mua b¸n, thêi gian xuÊt khÈu víi hµng hãa nhËp khÈu ®ang x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo h­íng dÉn. - §iÒu kiÖn chän l« hµng nhËp khÈu t­¬ng tù: + §iÒu kiÖn vÒ thêi gian xuÊt khÈu ®Õn ViÖt Nam vµo cïng ngµy hoÆc trong vßng 30 ngµy tr­íc hoÆc sau ngµy xuÊt khÈu nh­ng kh«ng sau ngµy ®¨ng ký tê khai hµng hãa nhËp khÈu ®ang ®­îc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. + §iÒu kiÖn mua b¸n, l« hµng nhËp khÈu t­¬ng tù ph¶i cã cïng cÊp ®é th­¬ng m¹i vµ sè l­îng; cïng qu·ng ®­êng vµ ph­¬ng thøc vËn t¶i hoÆc ®· ®iÒu chØnh víi l« hµng x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. D- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ khÊu trõ - X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh b»ng trÞ gi¸ khÊu trõ, lµ trÞ gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh tõ ®¬n gi¸ b¸n hµng hãa nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ViÖt Nam sau khi ®· trõ ®i (-) chi phÝ hîp lý vµ lîi nhuËn thu ®­îc sau khi b¸n hµng ho¸ nhËp khÈu. - ViÖc lùa chän ®¬n gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: + §¬n gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ViÖt Nam ph¶i lµ ®¬n gi¸ b¸n cña chÝnh hµng hãa ®ang ®­îc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ. + §¬n gi¸ b¸n ®­îc chän lµ ®¬n gi¸ cña hµng hãa ®­îc b¸n ra víi sè l­îng lín nhÊt sau khi nhËp khÈu vµ ®­îc b¸n cho ng­êi mua trong n­íc kh«ng cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt. - C¸c kho¶n ®­îc khÊu trõ khái ®¬n gi¸ b¸n + ViÖc x¸c ®Þnh c¸c kho¶n khÊu trõ ph¶i dùa trªn c¬ së c¸c sè liÖu kÕ to¸n, chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ cã s½n vµ ®­îc ghi chÐp, ph¶n ¸nh theo c¸c quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam. + Néi dung c¸c kho¶n khÊu trõ, gåm:  TiÒn hoa hång b¸n hµng (nÕu cã) hoÆc kho¶n lîi nhuËn vµ chi phÝ chung cña viÖc kinh doanh hµng hãa nhËp khÈu.  Chi phÝ vËn t¶i, phÝ b¶o hiÓm vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc vËn t¶i hµng hãa sau khi nhËp khÈu.  C¸c kho¶n thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ ph¶i nép t¹i ViÖt Nam khi nhËp khÈu vµ b¸n hµng hãa nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ViÖt Nam. 40
40. - Ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ khÊu trõ ®èi víi hµng hãa ®­îc b¸n kh«ng cßn nguyªn tr¹ng nh­ khi nhËp khÈu. §èi víi tr­êng hîp nµy, cã thÓ ¸p dông ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu ®· qua qu¸ tr×nh gia c«ng, chÕ biÕn thªm ë trong n­íc vµ trõ thªm c¸c chi phÝ gia c«ng, chÕ biÕn lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña hµng hãa. NÕu sau khi gia c«ng, chÕ biÕn mµ hµng hãa nhËp khÈu bÞ thay ®æi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, c«ng dông vµ kh«ng cßn nhËn biÕt ®­îc hµng hãa nhËp khÈu ban ®Çu th× kh«ng ®­îc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy. C¸c kho¶n ®­îc khÊu trõ ph¶i lµ nh÷ng kho¶n n»m trong ph¹m vi ®­îc phÐp h¹ch to¸n vµo gi¸ vèn. §- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo trÞ gi¸ tÝnh to¸n NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo c¸c ph­¬ng ph¸p trªn th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh theo trÞ gi¸ tÝnh to¸n. - TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu ®­îc x¸c ®Þnh b»ng trÞ gi¸ tÝnh to¸n bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ chung vµ lîi nhuËn cña viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n hµng hãa xuÊt khÈu; c¸c kho¶n ®iÒu chØnh céng (trõ c¸c kho¶n ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt). - ViÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh to¸n ph¶i dùa trªn c¸c sè liÖu cña nhµ s¶n xuÊt cung cÊp vµ phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n cña n­íc s¶n xuÊt ra hµng hãa nhËp khÈu. E- X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p suy luËn NÕu kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo c¸c ph­¬ng ph¸p trªn th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ sÏ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p suy luËn, dùa vµo c¸c tµi liÖu, sè liÖu kh¸ch quan cã s½n t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ vµ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p suy luËn ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ¸p dông tuÇn tù vµ linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®· nªu tõ A ®Õn §. G- X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu trong mét sè tr­êng hîp riªng 1) §èi víi hµng hãa nhËp khÈu ®· ®­îc miÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ nh­ng sau ®ã sö dông vµo môc ®Ých kh¸c víi môc ®Ých ®· ®­îc miÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ th× ph¶i kª khai nép thuÕ theo gi¸ trÞ sö dông cßn l¹i cña hµng hãa nhËp khÈu tÝnh theo thêi gian sö dông vµ l­u l¹i t¹i ViÖt Nam vµ ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh­ sau : TrÞ gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu = (%) trÞ Thêi gian sö dông vµ l­u l¹i t¹i ViÖt Nam gi¸ khai b¸o t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký tê khai h¶i quan Tõ 6 th¸ng trë xuèng (®­îc tÝnh trßn lµ 183 ngµy) 90% Tõ trªn 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m (®­îc tÝnh trßn lµ 365 ngµy) 80% Tõ trªn 1 n¨m ®Õn 2 n¨m 70% Tõ trªn 2 n¨m ®Õn 3 n¨m 60% Tõ trªn 3 n¨m ®Õn 5 n¨m 50% Tõ trªn 5 n¨m ®Õn 7 n¨m 40% Tõ trªn 7 n¨m ®Õn 9 n¨m 30% Tõ trªn 9 n¨m ®Õn 10 n¨m 15% Trªn 10 n¨m 0% 41
41. 2) §èi víi hµng hãa nhËp khÈu lµ hµng ®i thuª m­în th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ thùc tr¶ theo hîp ®ång ®· ký víi n­íc ngoµi. 3) §èi víi hµng hãa nhËp khÈu lµ hµng ®em ra n­íc ngoµi söa ch÷a th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ lµ chi phÝ thùc tr¶ theo hîp ®ång ký kÕt víi phÝa n­íc ngoµi. 4) Hµng b¶o hµnh th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ lµ trÞ gi¸ thùc tr¶ cho hµng hãa nhËp khÈu bao gåm c¶ trÞ gi¸ cña hµng hãa b¶o hµnh. 5) Hµng khuyÕn m¹i th× trÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh. 6) Hµng hãa nhËp khÈu kh«ng cã hîp ®ång mua b¸n hµng hãa th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ trÞ gi¸ thùc tr¶ do ng­êi khai h¶i quan khai b¸o. 7) C¸c tr­êng hîp ®Æc thï kh¸c: 4.2.4.3- ThuÕ suÊt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu - ThuÕ suÊt thuÕ xuÊt khÈu, ®­îc quy ®Þnh ®èi víi tõng mÆt hµng vµ ®­îc x¸c ®Þnh trong BiÓu thuÕ xuÊt khÈu. - ThuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu, ngoµi quy ®Þnh ®èi víi tõng mÆt hµng, cßn cã sù ph©n biÖt xuÊt xø cña hµng hãa vµ quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ quèc gia cã hµng xuÊt khÈu vµo ViÖt Nam. Theo ý nghÜa ®ã, thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu gåm, thuÕ suÊt ­u ®·i, thuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt vµ thuÕ suÊt th«ng th­êng. + ThuÕ suÊt th«ng th­êng ¸p dông ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc, nhãm n­íc hoÆc vïng l·nh thæ kh«ng thùc hiÖn ®èi xö tèi huÖ quèc vµ kh«ng thùc hiÖn ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ nhËp khÈu ®èi víi ViÖt Nam. ThuÕ suÊt th«ng th­êng ®­îc quy ®Þnh kh«ng qu¸ 50% so víi thuÕ suÊt ­u ®·i cña tõng mÆt hµng t­¬ng øng do ChÝnh phñ quy ®Þnh. ThuÕ suÊt th«ng th­êng = ThuÕ suÊt ­u ®·i x 150% + ThuÕ suÊt ­u ®·i ¸p dông ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc, nhãm n­íc hoÆc vïng l·nh thæ thùc hiÖn ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. + ThuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt ¸p dông ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc, nhãm n­íc hoÆc vïng l·nh thæ thùc hiÖn ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam theo thÓ chÕ khu vùc th­¬ng m¹i tù do, liªn minh thuÕ quan hoÆc ®Ó t¹o thuËn lîi cho giao l­u th­¬ng m¹i biªn giíi vµ tr­êng hîp ­u ®·i ®Æc biÖt kh¸c. §iÒu kiÖn ®Ó ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt: - Hµng hãa nhËp khÈu cã giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng hãa (C/O) tõ n­íc, nhãm n­íc hoÆc vïng l·nh thæ ®· cã tháa thuËn ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ nhËp khÈu víi ViÖt Nam, trõ tæng gi¸ trÞ l« hµng (FOB) kh«ng v­ît qu¸ 200 USD th× kh«ng ph¶i cã C/O. - GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng hãa (C/O) ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ xuÊt xø hµng hãa. - Hµng nhËp khÈu ph¶i lµ nh÷ng mÆt hµng ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong tháa thuËn vµ ph¶i ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®· ghi trong tháa thuËn. Ngoµi viÖc chÞu thuÕ theo quy ®Þnh trªn, nÕu hµng nhËp khÈu qu¸ møc vµo ViÖt Nam, cã sù trî cÊp, ®­îc b¸n ph¸ gi¸ hoÆc cã sù ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi hµng hãa xuÊt 42
42. khÈu cña ViÖt Nam th× bÞ ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, thuÕ chèng trî cÊp, thuÕ chèng ph©n biÖt ®èi xö, thuÕ ®Ó tù vÖ vµ ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 4.2.5- Kª khai thuÕ, nép thuÕ 4.2.5.1- Kª khai thuÕ §èi t­îng nép thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu cã tr¸ch nhiÖm kª khai thuÕ ngay trªn Tê khai h¶i quan. 4.2.5.2- Thêi ®iÓm tÝnh thuÕ Thêi ®iÓm tÝnh thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu lµ thêi ®iÓm ®èi t­îng nép thuÕ ®¨ng ký Tê khai h¶i quan víi c¬ quan h¶i quan. 4.2.5.3- Thêi h¹n nép thuÕ:  Thêi h¹n nép thuÕ xuÊt khÈu §èi víi hµng hãa xuÊt khÈu th× thêi h¹n nép thuÕ lµ 30 (ba m­¬i) ngµy, kÓ tõ ngµy ®èi t­îng nép thuÕ ®¨ng ký Tê khai h¶i quan.  Thêi h¹n nép thuÕ nhËp khÈu a- Thêi h¹n nép thuÕ nhËp khÈu ¸p dông ®èi víi ®èi t­îng nép thuÕ chÊp hµnh tèt ph¸p luËt vÒ thuÕ. §èi t­îng chÊp hµnh tèt ph¸p luËt vÒ thuÕ lµ ®èi t­îng cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu trong thêi h¹n Ýt nhÊt lµ 365 ngµy tÝnh ®Õn ngµy ®¨ng ký tê khai h¶i quan ®ang lµm thñ tôc nhËp khÈu mµ kh«ng cã hµnh vi gian lËn th­¬ng m¹i, trèn thuÕ, kh«ng cßn nî thuÕ vµ tiÒn ph¹t qu¸ h¹n, chÊp hµnh tèt chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× ®­îc ¸p dông thêi h¹n nép thuÕ nhËp khÈu nh­ sau: + §èi víi vËt t­, nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu, thêi h¹n lµ 275 ngµy kÓ tõ ngµy ®¨ng ký tê khai h¶i quan. + §èi víi hµng ho¸ kinh doanh theo ph­¬ng thøc t¹m nhËp, t¸i xuÊt hoÆc t¹m xuÊt, t¸i nhËp, thêi h¹n nép thuÕ lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy hÕt h¹n t¹m nhËp, t¸i xuÊt (¸p dông cho c¶ tr­êng hîp ®­îc phÐp gia h¹n). + §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu kh¸c ngoµi c¸c tr­êng hîp trªn, thêi h¹n nép thuÕ lµ 30 ngµy, kÓ tõ ngµy ®¨ng ký tê khai h¶i quan. b- Thêi h¹n nép thuÕ nhËp khÈu ¸p dông ®èi víi ®èi t­îng nép thuÕ ch­a chÊp hµnh tèt ph¸p luËt vÒ thuÕ. - NÕu ®­îc tæ chøc tÝn dông hoÆc tæ chøc kh¸c ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông b¶o l·nh vÒ sè tiÒn thuÕ ph¶i nép th× thêi h¹n nép thuÕ thùc hiÖn theo thêi h¹n b¶o l·nh. - NÕu kh«ng ®­îc tæ ch­c tÝn dông hoÆc tæ chøc kh¸c nãi trªn b¶o l·nh th× ph¶i nép xong thuÕ tr­íc khi nhËn hµng. c- §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ hµng tiªu dïng theo Danh môc do Bé Th­¬ng m¹i quy ®Þnh, ph¶i nép xong thuÕ tr­íc khi nhËn hµng. Tr­êng hîp cã b¶o l·nh vÒ sè tiÒn thuÕ ph¶i nép th× thêi h¹n nép thuÕ lµ thêi h¹n b¶o l·nh, nh­ng kh«ng qu¸ 30 ngµy kÓ tõ ngµy ®¨ng ký tê khai h¶i quan. HÕt thêi h¹n b¶o l·nh mµ c¬ së ch­a nép thuÕ xong th× tæ chøc b¶o l·nh cã tr¸ch nhiÖm nép tiÒn thuÕ vµ tiÒn ph¹t nép chËm thay cho ®èi t­îng nép thuÕ. 43
43. 4.2.6- MiÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ 4.2.6.1- MiÔn thuÕ Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y ®­îc miÔn thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu: a- Hµng ho¸ t¹m nhËp, t¸i xuÊt, t¹m xuÊt, t¸i nhËp ®Ó tham dù héi chî, triÓn l·m, giíi thiÖu s¶n phÈm; b- Hµng hãa lµ tµi s¶n di chuyÓn cña tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt Nam hoÆc n­íc ngoµi mang vµo ViÖt Nam hoÆc mang ra n­íc ngoµi trong møc quy ®Þnh. c- Hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu cña tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi ®­îc h­ëng quyÒn ­u ®·i, miÔn trõ ngo¹i giao t¹i ViÖt Nam thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i Ph¸p lÖnh vÒ quyÒn ­u ®·i, miÔn trõ dµnh cho c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, c¬ quan l·nh sù vµ c¬ quan ®¹i diÖn cña tæ chøc quèc tÕ. d- Hµng ho¸ nhËp khÈu ®Ó gia c«ng cho phÝa n­íc ngoµi theo hîp ®ång gia c«ng ®· ký ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu vµ khi xuÊt tr¶ s¶n phÈm cho phÝa n­íc ngoµi ®­îc miÔn thuÕ xuÊt khÈu. ®- Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu trong tiªu chuÈn hµnh lý miÔn thuÕ cña ng­êi xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh. §Þnh møc miÔn thuÕ ®­îc quy ®Þnh cô thÓ nh­ sau: STT §å dïng, vËt dông §Þnh møc Ghi chó 1 R­îu, ®å uèng cã cån: Ng­êi d­íi 18 - R­îu tõ 22 ®é trë lªn 1,5 lÝt tuæi kh«ng ®­îc - R­îu d­íi 22 ®é 2,0 lÝt h­ëng tiªu chuÈn - §å uèng cã cån, bia 3,0 lÝt nµy 2 Thuèc l¸: Ng­êi d­íi 18 - Thuèc l¸ ®iÕu 400 ®iÕu tuæi kh«ng ®­îc - X× gµ 100 ®iÕu h­ëng tiªu chuÈn - Thuèc l¸ sîi 50 gram nµy 3 ChÌ, cµ phª: Ng­êi d­íi 18 - ChÌ 5 kg tuæi kh«ng ®­îc - Cµ phª 3 kg h­ëng tiªu chuÈn nµy 4 QuÇn ¸o, ®å dïng c¸ nh©n Sè l­îng phï hîp phôc vô cho môc ®Ých chuyÕn ®i 5 C¸c vËt phÈm kh¸c ngoµi danh môc 1, 2, Tæng trÞ gi¸ kh«ng 3, 4 nªu trªn (kh«ng n»m trong Danh môc qu¸ 5.000.000 (n¨m hµng cÊm nhËp khÈu hoÆc nhËp khÈu cã triÖu) ®ång ViÖt Nam ®iÒu kiÖn) e- Hµng hãa nhËp khÈu ®Ó t¹o tµi s¶n cè ®Þnh cña dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, dù ¸n ®Çu t­ b»ng nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). 44
44. f- Gièng c©y trång, vËt nu«i ®­îc phÐp nhËp khÈu ®Ó thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng­ nghiÖp. g- Hµng hãa nhËp khÈu cña Doanh nghiÖp BOT vµ Nhµ thÇu phô ®Ó thùc hiÖn dù ¸n BOT, BTO, BT. h- ViÖc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu quy ®Þnh t¹i ®iÓm e, f vµ g ë trªn ®­îc ¸p dông cho c¶ tr­êng hîp më réng quy m« dù ¸n, thay thÕ ®æi míi c«ng nghÖ. i- MiÔn thuÕ lÇn ®Çu ®èi víi hµng hãa lµ trang thiÕt bÞ nhËp khÈu ®Ó t¹o tµi s¶n cè ®Þnh cña dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t­, dù ¸n ®Çu t­ b»ng nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) k- MiÔn thuÕ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu ®Ó phôc vô ho¹t ®éng dÇu khÝ. l- §èi víi c¬ së ®ãng tµu ®­îc miÔn thuÕ xuÊt khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm tµu biÓn xuÊt khÈu vµ miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c lo¹i m¸y mãc, trang thiÕt bÞ ®Ó t¹o tµi s¶n cè ®Þnh; ph­¬ng tiÖn vËn t¶i n»m trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®­îc Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ x¸c nhËn ®Ó t¹o tµi s¶n cè ®Þnh; nguyªn liÖu, vËt t­, b¸n thµnh phÈm phôc vô cho viÖc ®ãng tµu mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. m- MiÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nguyªn liÖu, vËt t­ phôc vô trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm phÇn mÒm mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. n- MiÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu ®Ó sö dông trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ. o- Nguyªn liÖu, vËt t­, linh kiÖn nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt cña c¸c dù ¸n thuéc danh môc lÜnh vùc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. p- Nguyªn liÖu, vËt t­, b¸n thµnh phÈm trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc nhËp khÈu ®Ó phôc vô s¶n xuÊt cña dù ¸n thuéc danh môc lÜnh vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­. q- Hµng hãa s¶n xuÊt, gia c«ng, t¸i chÕ, l¾p r¸p t¹i khu phi thuÕ quan kh«ng sö dông nguyªn liÖu, linh kiÖn nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi khi nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng trong n­íc ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu; tr­êng hîp cã sö dông nguyªn liÖu, linh kiÖn nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi th× chØ ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu trªn phÇn nguyªn liÖu, linh kiÖn nhËp khÈu cÊu thµnh trong hµng hãa ®ã. r- M¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i do c¸c nhµ thÇu n­íc ngoµi nhËp khÈu vµo ViÖt Nam theo ph­¬ng thøc t¹m nhËp, t¸i xuÊt ®Ó phôc vô thi c«ng c«ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ xuÊt khÈu khi t¸i xuÊt. Tr­êng hîp tæ chøc, c¸ nh©n tróng thÇu nhËp khÈu hµng hãa (gi¸ tróng thÇu kh«ng bao gåm thuÕ nhËp khÈu) ®Ó cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng ®­îc h­ëng ­u ®·i miÔn thuÕ nhËp khÈu theo quy ®Þnh th× còng ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng hãa tróng thÇu. 4.2.6.2- XÐt miÔn thuÕ Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y ®­îc xÐt miÔn thuÕ: a. Hµng ho¸ nhËp khÈu lµ hµng chuyªn dïng trùc tiÕp phôc vô cho an ninh, quèc phßng b. Hµng ho¸ nhËp khÈu lµ hµng chuyªn dïng trùc tiÕp phôc vô cho nghiªn cøu khoa häc. c. Hµng ho¸ nhËp khÈu lµ hµng chuyªn dïng trùc tiÕp phôc vô cho gi¸o dôc, ®µo t¹o 45
45. d. Hµng lµ quµ biÕu, quµ tÆng thuéc ®èi t­îng ®­îc xÐt miÔn thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu lµ hµng hãa ®­îc phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu trong ®Þnh møc quy ®Þnh. e. Hµng hãa nhËp khÈu ®Ó b¸n t¹i cöa hµng miÔn thuÕ. 4.2.6.3- XÐt gi¶m thuÕ Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®ang trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t cña c¬ quan h¶i quan nÕu bÞ h­ háng, mÊt m¸t ®­îc c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn gi¸m ®Þnh chøng nhËn th× ®­îc xÐt gi¶m thuÕ t­¬ng øng víi tû lÖ tæn thÊt thùc tÕ cña hµng hãa 4.2.7- Hoµn thuÕ a. Hµng ho¸ nhËp khÈu ®· nép thuÕ nhËp khÈu nh­ng cßn l­u kho, l­u b·i t¹i cöa khÈu vµ ®ang chÞu sù gi¸m s¸t cña c¬ quan h¶i quan, ®­îc t¸i xuÊt ra n­íc ngoµi. b. Hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®· nép thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu nh­ng kh«ng xuÊt khÈu, nhËp khÈu. c. Hµng ho¸ ®· nép thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu nh­ng thùc tÕ xuÊt khÈu hoÆc nhËp khÈu Ýt h¬n. d. Hµng hãa ®· nép thuÕ nhËp khÈu sau ®ã xuÊt khÈu trong mét sè tr­êng hîp cô thÓ theo quy ®Þnh. e. Hµng hãa nhËp khÈu ®· nép thuÕ nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa xuÊt khÈu ®­îc hoµn thuÕ t­¬ng øng víi tû lÖ s¶n phÈm thùc tÕ xuÊt khÈu. f. Hµng hãa t¹m nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt khÈu hoÆc hµng hãa t¹m xuÊt khÈu ®Ó t¸i nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc kinh doanh hµng hãa t¹m nhËp, t¸i xuÊt; g. Hµng hãa ®· xuÊt khÈu nh­ng ph¶i nhËp khÈu trë l¹i ViÖt Nam ®­îc xÐt hoµn thuÕ xuÊt khÈu ®· nép vµ kh«ng ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu. h. Hµng hãa nhËp khÈu nh­ng ph¶i t¸i xuÊt tr¶ l¹i chñ hµng n­íc ngoµi hoÆc t¸i xuÊt sang n­íc thø ba th× ®­îc xÐt hoµn l¹i thuÕ nhËp khÈu ®· nép t­¬ng øng víi sè l­îng hµng thùc tÕ t¸i xuÊt vµ kh«ng ph¶i nép thuÕ xuÊt khÈu. i. M¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc phÐp tam nhËp, t¸i xuÊt. Sè thuÕ nhËp khÈu hoµn l¹i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ trÞ sö dông cßn l¹i cña m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn khi t¸i xuÊt khÈu tÝnh theo thêi gian sö dông vµ l­u l¹i ViÖt Nam, tr­êng hîp ®· hÕt gi¸ trÞ sö dông th× kh«ng ®­îc hoµn l¹i thuÕ. Cô thÓ nh­ sau:  Tr­êng hîp khi nhËp khÈu lµ hµng hãa míi (ch­a qua sö dông): Thêi gian sö dông vµ l­u l¹i t¹i ViÖt Nam Sè thuÕ nhËp khÈu ®­îc hoµn l¹i Tõ 6 th¸ng trë xuèng 90% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m 80% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 1 th¸ng ®Õn 2 n¨m 70% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 2 th¸ng ®Õn 3 n¨m 60% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 3 th¸ng ®Õn 5 n¨m 50% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 5 th¸ng ®Õn 7 n¨m 40% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 7 th¸ng ®Õn 9 n¨m 30% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 9 th¸ng ®Õn 10 n¨m 15% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 10 n¨m Kh«ng ®­îc hoµn 46
46.  Tr­êng hîp khi nhËp khÈu lµ lo¹i hµng hãa ®· qua sö dông: Thêi gian sö dông vµ l­u l¹i t¹i ViÖt Nam Sè thuÕ nhËp khÈu ®­îc hoµn l¹i Tõ 6 th¸ng trë xuèng 60% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m 50% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 1 th¸ng ®Õn 2 n¨m 40% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 2 th¸ng ®Õn 3 n¨m 35% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 3 th¸ng ®Õn 5 n¨m 30% sè thuÕ nhËp khÈu ®· nép Tõ trªn 5 n¨m Kh«ng ®­îc hoµn j. Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu göi tõ tæ chøc, c¸ nh©n ë n­íc ngoµi cho tæ chøc, c¸ nh©n ë ViÖt Nam th«ng qua dÞch vô b­u chÝnh vµ dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh quèc tÕ, vµ ng­îc l¹i; doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô ®· nép thuÕ nh­ng kh«ng giao ®­îc cho ng­êi nhËn hµng hãa, ph¶i t¸i xuÊt, t¸i nhËp hoÆc bÞ tÞch thu, tiªu huû theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× ®­îc hoµn l¹i sè tiÒn thuÕ ®· nép. k. Tr­êng hîp cã sù nhÇm lÉn trong kª khai, tÝnh thuÕ, nép thuÕ. l. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu cã vi ph¹m c¸c quy ®Þnh trong lÜnh vùc h¶i quan. m. Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®· nép thuÕ nh­ng sau ®ã ®­îc miÔn thuÕ theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn th× ®­îc hoµn thuÕ. n. Hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu cßn n»m trong sù gi¸m s¸t, qu¶n lý cña c¬ quan h¶i quan, nÕu ®· më Tê khai h¶i quan hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu nh­ng khi c¬ quan h¶i quan kiÓm tra cho th«ng quan ph¸t hiÖn cã vi ph¹m buéc ph¶i tiªu huû vµ ®· tiªu huû th× ra quyÕt ®Þnh kh«ng ph¶i nép thuÕ kh©u xuÊt khÈu, nhËp khÈu (nÕu cã). 4.2.8- Truy thu thuÕ - C¸c tr­êng hîp ph¶i truy thu thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu a) C¸c tr­êng hîp ®· ®­îc miÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ theo quy ®Þnh, nh­ng sau ®ã hµng hãa sö dông vµo môc ®Ých kh¸c víi môc ®Ých ®· ®­îc miÔn, xÐt miÔn thuÕ th× ph¶i nép ®ñ thuÕ. b) Tr­êng hîp ®èi t­îng nép thuÕ hoÆc c¬ quan h¶i quan nhÇm lÉn trong kª khai, tÝnh thuÕ, nép thuÕ th× ph¶i truy nép sè tiÒn thuÕ cßn thiÕu trong thêi h¹n 365 ngµy trë vÒ tr­íc, kÓ tõ ngµy ph¸t hiÖn cã sù nhÇm lÉn. c) Tr­êng hîp nÕu ph¸t hiÖn cã sù gian lËn, trèn thuÕ th× ph¶i truy thu tiÒn thuÕ trong thêi h¹n 5 n¨m trë vÒ tr­íc, kÓ tõ ngµy kiÓm tra ph¸t hiÖn. NÕu qu¸ thêi h¹n quy ®Þnh mµ ®èi t­îng nép thuÕ ch­a nép th× sÏ bÞ xö ph¹t vi ph¹m vÒ thuÕ theo quy ®Þnh. 4.2.9- QuyÒn, nghÜa vô cña ng­êi nép thuÕ - §èi t­îng nép thuÕ cã quyÒn: + Yªu cÇu c¬ quan h¶i quan gi¶i thÝch, h­íng dÉn t×m hiÓu ph¸p luËt vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu; + Yªu cÇu c¬ quan h¶i quan gi÷ bÝ mËt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ th«ng tin ®· kª khai vµ ®· cung cÊp cho c¬ quan h¶i quan; 47