Khảo sát kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng của người dân Bà Rịa – Vũng Tàu năm 2012

Nội dung text: Khảo sát kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng của người dân Bà Rịa – Vũng Tàu năm 2012

1. KHẢO SÁT KIẾN THỨC VỀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE THIẾT YẾU TẠI GIA ĐÌNH VÀ CỘNG ĐỒNG CỦA NGƯỜI DÂN BÀ RỊA – VŨNG TÀU, NĂM 2012 BSCKI. Nguyễn Văn Lên, Nguyễn Thị Thanh An, Cao Thị Phương Thủy Trung tâm Truyền thông GDSK Bà Rịa – Vũng Tàu Tóm tắt nghiên cứu Với mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có kiến thức đúng về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng, nghiên cứu mô tả cắt ngang triển khai từ tháng 10-11/2012 đối với chủ hộ gia đình có trẻ dưới 5 tuổi trên 82 đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Bà Rịa–Vũng Tàu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu năm 2012 có kiến thức đúng về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng là 65,0%. Có mối liên quan giữa kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng với nghề nghiệp làm công nhân, nhóm nghề nghiệp khác với nhóm CBCNV nhà nước. Tỷ lệ người dân có kiến thức đúng ở nhóm nghề nghiệp CBCNV nhà nước cao hơn 2 nhóm công nhân và nhóm nghề nghiệp khác. Nguồn cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng mà người dân được tiếp nhận từ đài truyền hình là 82,2%; cán bộ y tế, cơ sở y tế là 82,1%; đài phát thanh là 77,4%; báo là 66%; qua tranh ảnh tuyên truyền (tờ rơi, áp phích, ) là 64,0%; nghe từ người thân bạn bè là 50,1%. 1. Đặt vấn đề Chăm sóc sức khỏe cho mọi người dân là nhiệm vụ rất nặng nề của ngành y tế. Để người dân chủ động tự bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho mình và gia đình là vấn đề then chốt trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu. Muốn vậy, trước hết phải tuyên truyền phổ biến nâng cao kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu cho mọi người dân. Mặt khác, từ năm 2005 đến nay, Bộ Y tế đều ban hành chương trình hành động TT-GDSK theo kế hoạch 5 năm, trong đó có yêu cầu đánh giá các chỉ số đầu kỳ và cuối kỳ để so sánh hiệu quả hoạt động của chương trình. Để có bộ chỉ số nền về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng của người dân Bà Rịa-Vũng Tàu theo chương trình hành động TT-GDSK giai đoạn 2012- 2015 tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, đồng thời để có số liệu làm căn cứ thẩm định xã/phường đạt chuẩn quốc gia về y tế xã theo chuẩn mới. Hơn nữa, hiện cũng chưa có điều tra tương tự nào được tiến hành tại Bà Rịa-Vũng Tàu; do đó tiến hành Khảo sát kiến thức chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng của người dân Bà Rịa-Vũng Tàu là rất cần thiết để từ đó có những can thiệp phù hợp trong những năm tiếp theo. 2. Mục tiêu nghiên cứu 5
2. 1. Xác định tỉ lệ người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có kiến thức đúng về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng. 2. Xác định tỉ lệ các nguồn cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng mà người dân được tiếp nhận. 3. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Chủ hộ gia đình (vợ hoặc chồng) đang sinh sống trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. 3.2. Phương pháp nghiên cứu 3.2.1.Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang. 3.2.2.Thời gian và địa điểm - Thời gian: 10 – 11/2012 - Địa điểm: tỉnh Bà Rịa–Vũng Tàu. 3.2.3.Chọn mẫu - Các chủ hộ gia đình (vợ hoặc chồng) trong trong danh sách có trẻ dưới 5 tuổi của chương trình suy dinh dưỡng đang sinh sống trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu trong thời gian nghiên cứu. - Cỡ mẫu: N= 900 hộ dân. - Kỹ thuật chọn mẫu: Bước 1 Sử dụng phương pháp chọn mẫu 30 cụm từ danh sách 82 xã/phường của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Bước 2 Trong mỗi cụm đã được xác định, chọn ngẫu nhiên 3 tổ. Bước 3 Trong mỗi tổ của các xã/phường chọn 10 hộ điều tra, mỗi hộ phỏng vấn 1 đối tượng là vợ hoặc chồng. Chọn hộ gia đình: Dựa vào danh sách trẻ em dưới 5 tuổi ở xã/phường, chọn một con số bất kỳ tương ứng với số thứ tự một trẻ trong danh sách, chọn hộ gia đình có trẻ 3.2.5.đó là hPhươngộ gia đình pháp đầ ux ửtiên, lý và ti ếphânp theo tích là cácsố li hệộu kế tiếp gần nhất trong tổ đến khi đủ 10 hộ. -3.2.4. Nh Phươngập liệu b phápằng ph thuần thmậềpm s ốEpidata liệu: và phân tích số liệu bằng phần mềm R - Gián tiếp qua bộ câu hỏi tự điền. 4. Kết quả nghiên cứu 4.1. Đặc tính của đối tượng nghiên cứu Trong 900 đối tượng tham gia nghiên cứu, nữ giới chiếm 81,8%, nam giới chiếm 18,2%. Đa số đối tượng tham gia trong nghiên cứu là dân tộc Kinh, chiếm tỷ lệ 97,5%. 6
3. Các nhóm nghề cán bộ nhà nước, công nhân, nông dân, buôn bán chiếm các tỷ lệ tương đương là 15,6%, 16%, 15% và 20%. 15% CBCNV nhà nước 34% 16% Công nhân làm nông nghiệp Buôn bán 15% Khác 20% Biểu đồ 1. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu 40 35,7 33 35 30 Tiểu học 25 Trung học cơ sở 20 16,8 Phổ thông trung học 15 9,8 10 4,7 Trung cấp 5 0 Đại học và sau đại học Tiểu học Trung học Phổ thông Trung cấp Đại học và cơ sở trung học sau đại học Biểu đồ 2. Trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu Đối tượng có trình độ học vấn trung học cơ sở chiếm tỷ lệ cao nhất 35,7%, tiếp đó là trình độ học vấn trung học cơ sở với 33,0%. Có tới 16,8% có trình độ học vấn thấp ở mức tiểu học. 4.2. Kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng - Kiến thức về bệnh tay chân miệng: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về phòng bệnh tay chân miệng đạt 90,9%. Bảng 1: Kiến thức về cách phòng bệnh tay chân miệng Cách phòng bệnh tay chân miệng Tần số (n=900) Tỷ lệ (%) Rửa tay, vật dụng đồ chơi thường xuyên với xà bông 885 98,3 Cho trẻ ăn chín, uống chín 767 85,2 Đến cơ sở y tế khi trẻ có sốt và các nốt bóng nước ở lòng 829 92,1 bàn tay, bàn chân, mông, gối Không cho trẻ đến lớp khi nghi ngờ bị bệnh 733 81,4 Số người trả lời phòng bệnh bằng cách rửa tay, vật dụng đồ chơi thường xuyên với xà bông là cao nhất 98,3%. - Kiến thức về bệnh sốt xuất huyết: Người dân có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh sốt xuất huyết là 82,3%. 7
4. 120 97.3 100 88.1 80.1 80 60 40 20 7,4 0 Sốt cao đột ngột Xuất hiện các nốt Có thể chảy máu Không biết chấm dưới da mũi hoặc chảy máu chân răng Biểu đồ 3. Kiến thức về dấu hiệu của bệnh sốt xuất huyết Số đối tượng nêu được các chấm nốt xuất huyết dưới da là dấu hiệu nhận biết sốt xuất huyết chiếm tỷ lệ cao với 97,3%. Còn 7,4% chưa biết dấu hiệu của bệnh. 100 96.7 93.3 95 92.1 93 92.8 90 83.3 85 80 75 Súc rửa, Thả cá Dọn phế Diệt lăng Diệt muỗi Ngủ mùng, đậy kín thải quẳng bằng hóa mặc áo dài chất, nhang tay Biểu đồ 4. Kiến thức về cách phòng bệnh chống bệnh sốt xuất huyết Người dân trả lời súc rửa thường xuyên, đậy kín nắp đồ vật chứa nước để phòng chống sốt xuất huyết chiếm tỷ lệ cao nhất 96,7%. - Kiến thức về bệnh cúm A/H5N1: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh cúm A/H5N1 là 87,4%. 100 94,1 95 91,9 88,7 90 85 80,2 80 75 70 Rửa tay thường Ăn chín uống sôi Không ăn thịt gia Sử dụng thịt gia xuyên cầm bị bệnh cầm đã kiểm dịch Biểu đồ 5. Kiến thức về biện pháp phòng chống bệnh cúm A/H5N1 Số có câu trả lời không ăn thịt gia cầm bệnh và sử dụng thịt gia cầm đã kiểm dịch đạt tỷ lệ cao tới 94,1% và 91,9%. - Kiến thức về bệnh cúm A/H1N1: Tỷ lệ người dân có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh cúm A/H1N1 chiếm 73,4%. 8
5. 100 88,9 91,4 90 80 75,4 70 62,4 60 50 40 30 20 10 0 Rửa tay thường Súc miệng bằng các Đeo khẩu trang nơi Thông thoáng nơi ở, xuyên với xà bông, dung dịch sát khuẩn đông người nơi sinh hoạt nước sát khuẩn . Biểu đồ 6. Kiến thức về biện pháp phòng bệnh cúm gia cầm Số đối tượng có câu trả lời đeo khẩu trang nơi đông người để phòng bệnh cúm là cao nhất với 91,4%. - Kiến thức về bệnh sốt rét: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh sốt rét chiếm 63,8%. - Kiến thức về bệnh tiêu chảy: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh tiêu chảy thấp, chỉ đạt 45,4%. 120 95,6 100 90,3 74,7 80 73,7 70,4 64 62,4 60 40 20 0 Đi ngoài Phân Nôn liên Khát nước Ăn hoặc Sốt Phân có nhiều lần nhiều tục uống kém máu nước Biểu đồ 7. Kiến thức về triệu chứng bệnh tiêu chảy nặng ở trẻ Có 95,6% đối tượng trả lời triệu chứng nặng của tiêu chảy phải đưa ngay đến cơ sở y tế là đi ngoài nhiều lần, 98% trả lời ăn chín uống sôi để phòng bệnh tiêu chảy. - Kiến thức về bệnh lao phổi: Có 74,2% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh lao phổi. Bảng 2: Kiến thức về triệu chứng thường gặp của bệnh lao phổi Các triệu chứng Tần số (n=900) Tỷ lệ (%) Ho khạc kéo dài trên 2 tuần 849 94,3 Gầy sút, kém ăn, mệt mỏi 818 90,9 9
6. Sốt nhẹ về chiều 760 84,4 Ra mồ hôi đêm 553 61,4 Đau tức ngực, có khi khó thở 739 82,1 - Kiến thức về bệnh phong: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh phong chiếm 68,7%. 100 80 80,7 80 71,6 70,4 60 40 20 9,1 0 Da màu trắng Da tổn thương Cấu véo không Không cảm giác Không biết hơi hồng không ngứa đau nóng lạnh Biểu đồ 8. Nhận biết dấu hiệu của bệnh phong Số đối tượng nêu được các dấu hiệu của bệnh phong đạt tỷ lệ thấp nhất là 70,4%, cao nhất là 80,7%. Vẫn có 9,1% người dân trả lời không biết về kiến thức trên. - Kiến thức về HIV/AIDS Bảng 3: Kiến thức về con đường không lây truyền HIV/AIDS Con đường không lây truyền HIV/AIDS Tần số (n=900) Tỷ lệ (%) Các giao tiếp thông thường: bắt tay, ôm hôn nhẹ 785 87,2 Ho, hắt hơi, nước bọt, nước mắt, mồ hôi 617 68,6 Cùng làm việc, cùng học, ở cùng nhà, ngồi cùng 758 84,0 Dùng chung nhà vệ sinh, bể bơi công cộng 675 75,0 Muỗi, các côn trùng đốt không làm lây nhiễm HIV 543 60,3 Tất cả đều đúng 76 8,4 Không biết 36 4,0 Vẫn còn 4% đối tượng tham gia nghiên cứu không biết về những đường không lây nhiễm HIV/AIDS. - Kiến thức về bệnh đái tháo đường: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh đái tháo đường chiếm tỷ lệ 40,3%. 10
7. 91,7 49,3 6,2 Đường máu Đường trong Không biết tăng nước tiểu Biểu đồ 9. Kiến thức về dấu hiệu mắc bệnh đái tháo đường Có 91,7% đối tượng trả lời đái tháo đường là đường máu tăng cao hơn bình thường; còn 6,2% đối tượng không biết về bệnh đái tháo đường. - Kiến thức về tăng huyết áp: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh tăng huyết áp chiếm 56,4%. 100 92,4 91,3 90 80 67,6 70 60 50 34,8 40 30 20 10 3,7 0 Nhức đầu Nóng bừng Hay hồi ộp, Nhiều khi Không biết mặt lo âu, cáu không có gắt biểu hiện gì Biểu đồ 10. Kiến thức về biểu hiện của tăng huyết áp Vẫn có 3,7% đối tượng không biết về biểu hiện của tăng huyết áp và 3,3% không biết về các yếu tố nguy cơ gây bệnh tăng huyết áp. - Kiến thức về bệnh trầm cảm: 65,1% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh trầm cảm Bảng 4: Kiến thức về dấu hiệu của bệnh trầm cảm Tần số Tỷ lệ Biểu hiện của bệnh trầm cảm (n=900) (%) Mất quan tâm và thích thú, khí sắc trầm 729 81,0 Rối loạn giấc ngủ, giảm khả năng tập trung và chú ý 738 82,0 Mất định hướng không gian, thời gian 579 64,3 Có ý tưởng hay hành vi tự sát hoặc tự huỷ hoại 614 68,2 Không biết 70 7,8 11
8. - Kiến thức về bệnh tâm thần phân liệt: Tỷ lệ đối tượng được phỏng vấn có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh tâm thần phân liệt chiếm 52,4%. Bảng 5: Kiến thức về bệnh tâm thần phân liệt Bệnh tâm thần phân liệt Tần số Tỷ lệ (%) (n=900) Một bệnh loạn thần nặng 626 69,6 Bệnh chịu tác động mạnh của môi trường tâm lý gia đình, 694 77,1 xã hội không thuận lợi Bệnh do bệnh lý của não gây ra 701 77,9 Bệnh do ma quỷ gây ra 101 11,2 Không biết 75 8,3 - Kiến thức về tiêm chủng: 75% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về tiêm chủng. Bảng 6: Kiến thức về các loại vắc xin tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi Các loại vắc xin tiêm chủng cho Tần số (n=900) Tỷ lệ % trẻ dưới 1 tuổi hiện nay Lao 821 91,2 Sởi 869 96,6 Bại liệt 844 93,8 Bạch Hầu 803 89,2 Ho gà 804 89,3 Uốn ván 804 89,3 Viêm gan B 760 84,4 Viêm màng não mủ do Hib 614 68,2 - Kiến thức về phục hồi chức năng: Có 75,1% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về chương trình Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng. Còn 9,1% đối tượng trả lời không biết về những kiến thức trên. - Kiến thức về sữa mẹ:Tỷ lệ người dân được phỏng vấn có kiến thức thiết yếu đúng về nguồn sữa mẹ chiếm 71,6%. 100 93,4 85,9 90 84,6 81,2 81,8 80 70 60 50 40 30 20 10 3,3 0 Gắn bó tình Mẹ co hồi tử Mẹ chậm có Phòng ung Ít tốn kém Không biết cảm mẹ con cung nhanh kinh trở lại thư cho mẹ Biểu đồ 11. Kiến thức về lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ 12
9. Vẫn có 3,8% người dân trả lời không biết về lợi ích của nguồn sữa mẹ và 3,3 người dân không biết về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ. - Kiến thức về chăm sóc trẻ tại nhà:Số đối tượng có kiến thức đúng về chăm sóc trẻ tại nhà chiếm 56,6%. Còn 3,7% người dân trả lời không biết về nguyên tắc cho trẻ ăn bổ sung và 3,2% người dân trả lời không biết về chăm sóc tại nhà khi trẻ bị ho, sốt. - Kiến thức về tác hại của thuốc lá: 80,7% đối tượng có kiến thức đúng về tác hại của thuốc lá 120 96,7 100 90 79,8 80 70,7 60 40 20 1,4 0 Gây ung thư Gây nhồi máu Gây bệnh phổi Gây bệnh răng Không biết phổi cơ tim và các mạn tính và lợi bệnh tim mạch Biểu đồ 12. Kiến thức về tác hại của thuốc lá Có tới 96,7% đối tượng nói được hút thuốc lá gây ung thư phổi. Vẫn có 1,4% trả lời không biết về tác hại của thuốc lá. - Kiến thức về nguồn nước sạch: Bảng 7: Kiến thức về nguồn nước sạch Nguồn nước sạch Tần số (n=900) Tỷ lệ (%) Bể chứa nước mưa 242 26,9 Giếng khơi 249 27,7 Nước máng lần 70 7,8 Giếng khoan 530 58,9 Nhà máy nước 826 91,8 Không biết 24 2,7 Còn 2,7% đối tượng phỏng vấn không biết nguồn nước nào là nguồn nước sạch. - Kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm trong chế biến thức ăn:Tỷ lệ đối tượng được phỏng vấn có kiến thức thiết yếu đúng về vệ sinh an toàn thực phẩm trong chế biến thức ăn chiếm 76,4%, 2,1% đối tượng không biết về nơi chế biến thực phẩm đảm bảo vệ sinh và 1,7% đối tượng không biết về dụng cụ chứa rác hợp vệ sinh. - Kiến thức về sức khỏe sinh sản: Đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng của người dân về sức khỏe sinh sản là 36,7%. 13
10. 100 82,8 80 60 40 18,3 19,8 20 10,1 1 0 Tùy tình trạng 2 năm 3-5 năm Trên 5 năm Không biết sức khỏe Biểu đồ 13. Kiến thức về khoảng cách giữa các lần sinh con - Kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng:Trong 900 đối tượng tham gia nghiên cứu, đối tượng có kiến thức chung đúng về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng chiếm tỉ lệ 65,0%. 4.3. Kênh truyền thông người dân nhận thông tin Bảng 8: Kênh truyền thông người dân nhận thông tin Kênh thông tin Tần số (n=900) Tỷ lệ (%) Do cán bộ y tế tuyên truyền; cơ sở y tế 739 82,1 Báo in 594 66,0 Đài phát thanh 697 77,4 Đài truyền hình 740 82,2 Nghe từ người thân bạn bè 451 50,1 Qua tranh ảnh truyên truyền (tờ rơi, áp phích) 576 64,0 Người dân được cung cấp kiến thức từ nguồn thông tin đài truyền hình và từ cán bộ y tế tuyên truyền, cơ sở y tế chiếm tỷ lệ cao, tương ứng là 82,2% và 82,1%, nguồn thông tin từ đài truyền thanh chiếm tỷ lệ 77,4%, những nguồn thông tin còn lại chiếm tỷ lệ thấp hơn. 5. Bàn luận 5.1.Đặc tính của mẫu nghiên cứu Đối tượng tham gia nghiên cứu đa số là nữ giới (81,8%) vì nghiên cứu ưu tiên phỏng vấn các bà mẹ, thường là người chịu trách nhiệm chính trong việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ và các thành viên trong gia đình. Đối tượng tham gia phỏng vấn đa số là các bà mẹ có con < 5 tuổi (chọn đối tượng dựa theo danh sách trẻ em <5 tuổi của chương trình suy dinh dưỡng) vì điều kiện con còn nhỏ nên các bà mẹ thường ở nhà chăm sóc con cái và nội trợ. Mặt bằng trình độ học vấn của các đối tượng điều tra chủ yếu là trung học cơ sở, trung học phổ thông phản ánh khách quan vì hiện nay các bà mẹ trẻ thường tối thiểu cũng học hết trung học cơ sở. 14
11. 5.2. Kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng Bà Rịa – Vũng Tàu hiện đang xếp thứ 3 về số ca mắc bệnh tay chân miệng trong khu vực phía Nam, trong đó có 3 ca tử vong. Theo nhận định, trong các tháng cuối năm, tình hình bệnh tay chân miệng vẫn diễn biến phức tạp, nhất là ở nhóm trẻ gia đình tại cộng đồng. Trước tình hình đó thời gian vừa qua các sở, ngành, đoàn thể và chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với ngành y tế triển khai công tác phòng chống bệnh, tăng cường công tác truyền thông để người dân thay đổi hành vi, chủ động tham gia phòng, chống bệnh tay chân miệng, vì thế hiểu biết của người dân về phòng chống bệnh tay chân miệng đã tăng cao (90,9%). Hiện nay toàn tỉnh đã ghi nhận gần 1.300 ca sốt xuất huyết trong đó có 1 trường hợp tử vong (tại Xuyên Mộc). Thành phố Vũng Tàu có số ca mắc cao nhất, với gần 620 ca. Xử lý kịp thời và ngăn chặn có hiệu quả đường lây truyền bệnh; thường xuyên diệt bọ gậy, lăng quăng tại cộng đồng thông qua hoạt động của mạng lưới cộng tác viên; phát huy tối đa các phương tiện truyền thông đại chúng cùng tham gia Nhờ đó nâng cao được nhận thức của người dân về phòng chống sốt xuất huyết (82,3%). Theo báo cáo của Bộ Y tế, hiện dịch cúm trên gia cầm xảy ra tại nhiều địa phương bệnh đang tiếp tục diễn biến phức tạp và nguy cơ lan sang người là rất lớn. Trước thực tế đó tỉnh đã triển khai tăng cường công tác truyền thông trực tiếp tại cộng đồng trong việc phòng, chống dịch cúm A/H5N1 và đã mang lại hiệu quả, nâng cao được kiến thức của cộng đồng (87,4%). Đến nay dịch sốt rét trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã được đẩy lùi, tỷ lệ mắc thấp nên sự quan tâm của người dân về bệnh cũng giảm xuống, vì thế hiểu biết của người dân về bệnh sốt rét qua điều tra cũng không cao (63,8%). 5.3.Nguồn cung cấp thông tin qua phương tiện truyền thông Thời gian qua, công tác thông tin tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và ý thức của cộng đồng trong phòng chống bệnh tật luôn chiếm vị trí quan trọng. Nhiều năm qua, đội ngũ cán bộ y tế đã phối hợp với các ngành, đoàn thể của địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao ý thức phòng, chống bệnh tật cho nhân dân, cùng với sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng thì đài truyền hình, đài phát thanh đã trở thành kênh thông tin hiệu quả để truyền tải kiến thức đến với người dân. 6. Kết luận - Tỉ lệ người dân tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu (năm 2012) có kiến thức đúng về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng chiếm 65,0%. - Nguồn cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng mà người dân được tiếp nhận từ đài truyền hình là 82,2%; từ cán bộ y tế, cơ sở y tế là 82,1%; từ đài phát thanh là 77,4%; từ báo in là 66,0%; qua tranh ảnh truyên truyền (tờ rơi, áp –phích, ) là 64,0%; nghe từ người thân bạn bè là 50,1%. 7. Kiến nghị 15
12. - Hiện nay tình hình các bệnh nguy hiểm, mới nổi và tái nổi diễn biến phức tạp, khó lường; các bệnh mạn tính không lây cũng ngày một chiếm tỷ lệ cao, cần tăng cường và duy trì thường xuyên các hoạt động truyền thông. Kết quả tỷ lệ người dân có kiến thức đúng về bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết đạt cao vì thời gian qua công tác truyền thông làm rất quyết liệt. Kết quả tỷ lệ người dân có kiến thức đúng về bệnh sốt rét thấp vì thời gian qua công tác truyền thông có phần lơ là do dịch sốt rét đã được đẩy lùi và hiện khá ổn. - Kênh truyền thông trực tiếp qua nhân viên y tế, qua đài phát thanh truyền hình là rất hiệu quả, vì vậy trong thời gian tới cần chú trọng ưu tiên, đẩy mạnh các kênh truyền thông này. Bên cạnh đó cần nâng cao hơn nữa hiệu quả các phương tiện truyền thông khác để hỗ trợ nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất cho công tác truyền thông giáo dục sức khỏe cộng đồng. - Chuẩn quốc gia về y tế xã giai đoạn 2011-2020 với các tiêu chí đòi hỏi, kiến thức của người dân về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng vừa rộng vừa cao hơn chuẩn của giai đoạn trước. Kết quả của điều tra này đưa ra tỷ lệ kiến thức chung đúng không cao (65,0%) là phù hợp. Mặt khác, theo chương trình hành động TT-GDSK đến năm 2015 cũng yêu cầu căn cứ vào điều tra đầu kỳ để có mục tiêu phấn đấu cho các năm tiếp theo, vì vậy, đề nghị Sở Y tế điều chỉnh chỉ tiêu này hàng năm cho phù hợp. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Y Tế - Cục Y tế Dự phòng và Môi trường (2010), Hỏi đáp phòng chống bệnh cúm A (H1N1), NXB Hà Nội. 2. Bộ Y Tế - Cục Y tế Dự phòng và Môi trường (2008), Hướng dẫn kiểm tra vệ sinh nước sạch, nước uống và nhà tiêu hộ gia đình, NXB Hà Nội. 3. Bộ Y Tế - Dự án tăng cường giám sát và phòng chống đại dịch cúm ở người (2008), Tài liệu tập huấn phát hiện, báo cáo kịp thời các ca bệnh H5N1 ở người và kiểm soát sự lây lan, NXB Hà Nội. 4. Dự án tăng cường CSSKBĐ - Bộ Y tế (2000), Thực hành truyền thông giáo dục sức khỏe về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại cộng đồng, NXB Y học. 5. Hội khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam (2010), Hỏi đáp về an toàn vệ sinh thực phẩm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, NXB Y học. 6. Ngành tâm thần học Việt Nam (2003), Chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cộng đồng cho các bệnh loạn thần nặng mãn tính, NXB Hà Nội. 7. Nguyễn Văn Út (2005), Bài giảng bệnh học da liễu, NXB Y Học. 8. Phạm Long Trung (1999), Bệnh học Lao phổi tập II, NXB Đà Nẵng. 9. Trường Đại học Y khoa Thái Bình – Bộ môn Nội (2006), Bệnh học nội Khoa tập I, NXB Y học. 16
13. 10. WHO – Trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe Trung ương (2012), Tài liệu tập huấn truyền thông về bệnh tay chân miệng. 17