Khảo sát vai trò của tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp trong công tác truyền thông GDSK tại tỉnh Quảng Nam

Nội dung text: Khảo sát vai trò của tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp trong công tác truyền thông GDSK tại tỉnh Quảng Nam

1. KHẢO SÁT VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐẢNG, CHÍNH QUYỀN, ĐOÀN THỂ CÁC CẤP TRONG CÔNG TÁC TRUYỀN THÔNG GDSK TẠI TỈNH QUẢNG NAM BSCKI. Nguyễn Thị Kim Vân Trung tâm Truyền thông GDSK Quảng Nam Tóm tắt nghiên cứu Để khảo sát vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể trong công tác truyền thông giáo dục sức khoẻ Nghiên cứu tiến hành trên 45 cán bộ của 9 huyện và 205 cán bộ của 41 xã là cán bộ lãnh đạo Đảng, nhà nước, mặt trận, hội, đoàn thể huyện, xã về vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp về công tác truyền thông giáo dục sức khỏe tại tỉnh Quảng Nam. Kết quả cho thấy, trong tổng số các đối tượng tham gia vào nghiên cứu có 71.6% là nam và 28.4 là nữ. 95.6% cán bộ tuyến huyện 99.0% cán bộ tuyến xã cho là có triển khai các văn bản liên quan đến công tác CSSKND. Có 95.6% huyện và 99.0% xã có triển khai các văn bản liên quan đến công tác CSSKND. 97.8% cán bộ tuyến huyện và 99.5% cán bộ tuyến xã có tham gia chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động y tế. Chỉ đạo công tác tuyên truyền phòng chống dịch bằng văn bản tại tuyến huyện là 84.4% và 68.9% bằng hình thức trực tiếp, tại tuyến xã là 81.0% bằng văn bản và 70.2% chỉ đạo trực tiếp. Các hội, đoàn thể tại địa phương tham gia vào công tác TT-GDSK như Hội Nông dân, hội Phụ nữ, Hội Chữ thập đỏ, Hội Cựu chiến binih, Đoàn thanh niên, Văn hóa thông tin, ngành Giáo dục, Mặt trận tổ quốc. Nghiên cứu cũng cho biết nguồn thông tin sức khỏe mà người dân nhận được: 80% người dân nhận thông tin từ cán bộ y tế, 71,1% nhận thông tin qua các phương tiện như ti vi, đài, báo, loa phát thanh, tờ rơi, poster 55,6% nhận thông tin sức khỏe qua người dân và thu nhận thông tin sức khỏe qua ban chăm sóc sức khỏe chiếm 51,1%. 1.Đặt vấn đề Trong những năm qua, hoạt động truyền thông - giáo dục sức khỏe (TTGDSK) đã góp phần quan trọng vào kết quả đạt được của các chương trình y tế nói riêng và vào thành công của chiến lược chăm sóc sức khỏe nhân dân (CSSKND) nói chung. ảng, Nhà nước và ngành y tế luôn coi trọng và khẳng định công tác TTGDSK là một phần không thể thiếu được trong sự nghiệp CSSKND. Nghị quyết số 46-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngày 23/2/2005 đã đưa ra 7 nhiệm vụ và giải pháp thực hiện công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới, trong đó chỉ rõ, phải: nâng cao hiệu quả Thông tin - Giáo dục - Truyền thông nhằm tạo sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức, trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị đối với công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Giữ vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền và sự tham gia của các hội đoàn thể trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trên lĩnh vực chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân được triển khai thực hiện đã tạo ra bước chuyển biến mới về nhận thức và trách 80
2. nhiệm của cán bộ, đảng viên ở các cấp, các ngành. Hệ thống y tế ngày càng được củng cố, người dân đã được tiếp cận với các dịch vụ y tế ngày càng thuận lợi hơn, việc đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho y tế ngày càng tăng [4]. Tuy nhiên, công tác bảo vệ, CSSKND ở tỉnh ta vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Nhiệm vụ CSSKND, đặc biệt là công tác truyền thông giáo dục sức khoẻ còn khoán trắng cho ngành y tế. Vì vậy, để khắc phục những tồn tại, hạn chế trên; đồng thời, một lần nữa xác định lại vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, mặt trận, hội, đoàn thể, ngành chức năng trong công tác bảo vệ và CSSKND nói chung và công tác truyền thông giáo dục sức khoẻ nói riêng, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu “Khảo sát vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp trong công tác truyền thông giáo dục sức khỏe tại tỉnh Quảng Nam”. 2.Mục tiêu nghiên cứu 1. Đánh giá vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể trong công tác truyền thông giáo dục sức khoẻ tại tỉnh Quảng Nam. 2. Đề xuất những giải pháp để nâng cao vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể trong công tác truyền thông giáo dục sức khoẻ. 3.Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu gồm cán bộ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận, Hội, Đoàn thể huyện, xã. 3.2. Phương pháp nghiên cứu - Thiết kế nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang. - Chọn mẫu: Áp dụng phương pháp chọn mẫu phân tầng nhiều giai đoạn. Chọn được 45 cán bộ của 9 huyện và 205 cán bộ của 41 xã. 3.3. Xử lý số liệu nghiên cứu Số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 10.0 và MS Excel 2000. 4.Kết quả nghiên cứu 4.1.Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu Nữ 28.4% Nam 71.6% Biểu đồ 1. Tỷ lệ nam và nữ tham gia nghiên cứu 81
3. Trong 250 cán bộ lãnh đạo của các Ban, Ngành, Đoàn thể tham gia nghiên cứu, nam giới chiếm tỷ lệ cao 71.6%, trong khi đó nữ chiếm 28.4%. 4.2.Vai trò của các cấp lãnh đạo trong công tác truyền thông giáo dục sức khỏe 4.2.1. Công tác chỉ đạo - Triển khai các văn bản liên quan đến công tác CSSKND Các văn bản của trung ương, tỉnh về CSSKND đều được triển khai thông qua Hội nghị huyện uỷ, các kỳ họp của UBND huyện. Tỷ lệ có triển khai các văn bản liên quan đến công tác CSSKND tại tuyến huyện là 95.6% và tuyến xã là 99.0%. - Có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn hoặc kế hoạch thực hiện về công tác TTGDSK Qua khảo sát cho thấy 95.6% huyện có các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn hoặc kế hoạch thực hiện các chính sách về CSSKND có nội dung chỉ đạo về công tác TTGDSK và tỷ lệ này ở tuyến xã là 98,5%. - Các cấp chính quyền địa phương tham gia chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động y tế 97.8% cán bộ lãnh đạo tuyến huyện tham gia chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động y tế và 99.5% cán bộ lãnh đạo tuyến xã tham gia chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động y tế. - Các hình thức chỉ đạo công tác tuyên truyền phòng chống dịch Qua khảo sát cho thấy khi có dịch bệnh xảy ra, 84.4% các huyện huyện chỉ đạo công tác tuyên truyền phòng chống dịch bằng văn bản và 68.9 % trực tiếp chỉ đạo công tác tuyên truyền phòng chống dịch. Tương tự, tại tuyến xã, 81.0 % các xã chỉ đạo công tác tuyên truyền phòng chống dịch bằng văn bản và 70.2% trực tiếp chỉ đạo công tác tuyên truyền phòng chống dịch. - Các hội, đoàn thể tại địa phương tham gia vào công tác TTGDSK Bảng 1: Các hội, đoàn thể tại địa phương tham gia vào công tác TTGDSK Hội Hội PN Hội Đoàn VHTT Ngành Hội CCB Mặt ND CTĐ TN GD trận Huyện 11,1 11,1 2,2 6,7 4,4 4,4 2,2 13,3 Xã 66,8 98,1 58,0 89,3 86 61,5 67 73,7 Ở tuyến huyện, 13% tổ chức Mặt trận tham gia hoạt động TTGDSK cho người dân, ở tuyến xã thì tỷ lệ này là 73.7% Tỷ lệ Hội Nông dân và Hội Phụ nữ tuyến huyện tham gia hoạt động TTGDSK cho người dân là 11,1%. Trong khi đó Hội nông dân và Hội phụ nữ ở tuyến xã tham gia hoạt động TTGDSK cho người dân chiếm 66,8 % và 98,1%. 82
4. 6,7% tổ chức Đoàn thanh niên ở huyện tham gia hoạt động TTGDSK cho người dân. Ở tuyến xã tỷ lệ này là 89,3%. Ở tuyến huyện, Ngành Văn hóa Thông tin và ngành Giáo dục ở huyện tham gia hoạt động TTGDSK cho người dân cùng là 4,4%. Ở tuyến xã, tỷ lệ này là 86% và 61,5%. Tỷ lệ Hội Chữ thập đỏ và Hội Cựu chiến binh ở tuyến huyện tham gia hoạt động TTGDSK cho người dân chiếm 2,2%. Trong khi đó hai tỷ lệ này tại xã là 67% và 58,0%. 4.2.2. Các hình thức truyền thông được các cấp chính quyền tham gia Qua nghiên cứu cho thấy cán bộ lãnh đạo các Ban, Ngành tham gia TTGDSK dưới hình thức: - Vận động người dân: Tuyến huyện: 100% cán bộ của 5 huyện (Phước Sơn, Nam Trà My, Quế Sơn, Núi Thành, Tam Kỳ) tham gia vận động người dân, tỷ lệ này của huyện Điện Bàn là 80%; huyện Duy Xuyên và Hiệp Đức là 60%. Tuy nhiên, huyện Thăng Bình cán bộ các Ban, Ngành không tham gia vào công tác truyền thông vân động người dân. Tuyến xã: đa số các cán bộ đều tham gia, đạt trên 80%. Cụ thể là cán bộ lãnh đạo ban ngành các xã của các huyện: Nam Trà My, Phước Sơn, Quế Sơn, Thăng Bình tham gia chiếm 82.9%, cán bộ lãnh đạo các ban ngành của các xã huyện Núi Thành chiếm 84%, Điện Bàn 88.6%; Duy Xuyên và Hiệp Đức chiếm 95.0%. 100% cán bộ các Ban, Ngành của các xã/phường, huyện Tam Kỳ tham gia vào công tác truyền thông vân động người dân. - Nói chuyện sức khỏe với người dân Tuyến huyện: chỉ có huyện Phước Sơn, Thăng Bình chiếm tỷ lệ 100% cán bộ các Ban, Ngành tham gia. Cán bộ các ban ngành huyện Nam Trà My tham gia nói chuyện sức khỏe chiếm 80%. Tỷ lệ này ở huyện Quế Sơn, Núi Thành, Duy Xuyên chiếm 60%, hai huyện còn lại là Tam Kỳ, Hiệp Đức chiếm 40%. Tuyến xã: Tỷ lệ cán bộ các Ban, Ngành ở xã của huyện Nam Trà My tham gia vào hình thức nói chuyện sức khỏe với người dân chiếm 86.7%. Tỷ lệ này ở huyện Tam Kỳ, Hiệp Đức chiếm 85%; huyện Núi Thành chiếm 80%; Quế Sơn chiếm 70%; Phước Sơn chiếm 60%; Thăng Bình, Duy Xuyên, Điện Bàn chiếm 52.1%, 51.4%, 50%. - Phát tờ rơi với người dân Tuyến huyện: Cán bộ các Ban, Ngành huyện Phước Sơn tham gia phát tờ rơi chiếm tỷ lệ 100%, 80% cán bộ huyện Nam Trà My tham gia phát tờ rơi. Tỷ lệ này tại các huyện: Điện Bàn, Tam Kỳ chiếm 60%. 83
5. Ở tuyến xã: Cán bộ các Ban, Ngành của xã, huyện Thăng Bình tham gia vào hình thức phát tờ rơi với người dân chiếm tỷ lệ 82.9%. Tỷ lệ này của cán bộ các xã thuộc huyện Phước Sơn là 80%, Nam Trà My là 73.3%; Tam Kỳ là 70%; các huyện còn lại Núi Thành, Hiệp Đức là 56% và 55%. Riêng rất ít cán bộ các ban, ngành của các xã thuộc một số huyện như Duy Xuyên, Quế Sơn, Điện Bàn tham gia vào hình thức này, tỷ lệ này tại các huyện trên là 35%, 15%, 14.3%. 4.2.3.Nguồn hông tin về sức khỏe người dân thường nhận được. Các thông tin về sức khỏe người dân nhận được chủ yếu từ cán bộ y tế cung cấp chiếm 80%, qua các phương tiện thông tin như ti vi, đài, báo, loa phát thanh, tờ rơi, poster chiếm 71,1 %; qua người dân chiếm 55,6% và thu nhận thông tin sức khỏe qua ban chăm sóc sức khỏe chiếm 51,1%. 5. Bàn luận và kết luận Trong nghiên cứu này tỷ lệ có triển khai các văn bản liên quan đến công tác CSSKND tại tuyến huyện là 95.6% và tuyến xã là 99.0%. Tỷ lệ huyện có các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn hoặc kế hoạch thực hiện các chính sách về CSSKND có nội dung chỉ đạo về công tác TTGDSK là 95.6% và tỷ lệ này ở tuyến xã là 98,5%. So với nghiên cứu của Phạm Nguyễn Cẩm Thạch chỉ có 78.6% phiếu cho biết, các văn bản của trung ương, tỉnh về CSSKND đều được triển khai thông qua Hội nghị Huyện uỷ, các kỳ họp của UBND huyện. 71.5% đối tượng trả lời huyện đã có ban hành các Chỉ thị, Nghị quyết, Văn bản liên quan đến công tác CSSKND, các chương trình hành động và có hướng dẫn thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết, các văn bản khác của trung ương, của tỉnh về công tác CSSKND. Đồng thời, huyện đã có Nghị quyết HĐND và các Chương trình, mục tiêu cụ thể đối với việc CSSKND. Qua nghiên cứu cho thấy các Ban, Ngành, Đoàn thể của huyện chưa quan tâm đến sức khỏe người dân. Đặc biệt, chưa có mối quan hệ mật thiết trong việc truyền thông giáo dục sức khỏe cho người dân. Hầu hết Ban, Ngành rất ít tham gia và còn khoán trắng cho ngành y tế. Còn đối với tuyến xã thì các cấp ban, ngành, đoàn thể rất quan tâm đến sức khỏe của người dân và tất cả các ban ngành đoàn thể đều tham gia vào công tác truyền thông giaos dục sức khỏe cho người dân. Theo nghiên cứu “Tình hình thực hiện công tác truyền thông giáo dục sức khỏe tại tuyến xã” cho biết các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe của TYT và nhân viên y tế thôn bản/ấp nhận được sự chỉ đạo chặt chẽ và kịp thời của Đảng ủy và UBND xã. Hầu hết các xã nhận được sự chỉ đạo này. Sự chỉ đạo của UBND và Đảng ủy xã thể hiện sự quan tâm và nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động TTGDSK. Nhờ đó, nhiều hoạt động truyền thông sẽ có được sự hỗ trợ kịp thời và đạt hiệu quả cao. Ngoài sự chỉ đạo và hỗ trợ từ phía Đảng ủy và UBND xã, các hoạt động TTGDSK tuyến xã còn nhận được sự tham gia của các tổ chức đoàn thể (Mặt trận tổ quốc, hội Nông dân, hội Phụ nữ, đoàn Thanh niên, hội Chữ thập đỏ và hội Cựu chiến binh). Đây có thể nói là yếu tố quyết định đến hiệu quả của các hoạt động TTGDSK tại cộng đồng. 84
6. Theo nghiên cứu của Phạm Nguyễn Cẩm Thạch Khi được hỏi về các chương trình, mục tiêu y tế quốc gia đã được ngành y tế huyện triển khai như thế nào thì có 85.7% ý kiến cho rằng, rất được các cấp uỷ, chính quyền quan tâm chỉ đạo và ngành chức năng thực hiện tốt. Ban, Ngành, Hội, Đoàn thể liên quan cũng đã cùng vận động nhân dân tham gia vì địa phương xem đây là quyền lợi chính đáng và hết sức cần thiết đối với nhân dân cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Theo Mạnh Thắng, trong các hình thức truyền thông thì hình thức truyền thông trực tiếp đến hộ gia đình và nói chuyện theo chủ đề GDSK đạt hiệu quả cao nhất. Đây là cách thức tạo môi trường giao tiếp gần gũi với đối tượng, cán bộ truyền thông có thể quan sát những biểu hiện liên quan đến sức khỏe của người dân, các vấn đề liên quan đến nguyên nhân gây bệnh như: trẻ ngủ không nằm màn, nhà ẩm thấp hoặc nuôi nhốt gia súc, gia cầm dưới gầm sàn Từ đó, tuyên truyền, tư vấn sức khỏe đến từng thành viên trong gia đình và chỉ dẫn cách phòng, chống dịch, bệnh. Đặc biệt là tư vấn cách chăm sóc sức khỏe cho người già, trẻ em và phụ nữ có thai. Kết quả nghiên cứu cho thấy người dân nhận các thông tin về sức khỏe chủ yếu qua cán bộ y tế và qua các phương tiện thông tin đại chúng; còn qua Ban chăm sóc sức khỏe là ít nhất, qua đây cho thấy Ban chăm sóc sức khỏe chưa thật sự vào cuộc trong công tác truyền thông giáo dục sức khỏe. Theo nghiên cứu của Bạch Thị Chính, Lê Công Minh, Tạ Quốc Đạt thì người dân nhận thông tin chủ yếu qua các phương tiện truyền thông như đài phát thanh xã, huyện, tỉnh, trung ương và qua tivi chiếm 76,5%. Tỉ lệ người dân nhận thông tin từ người đến nhà vận động trước can thiệp là 17,5%, sau can thiệp là 62,5%. Tỉ lệ người dân nhận tài liệu truyền thông trước can thiệp là 3,0%, sau can thiệp là 57,5%. Tỉ lệ người dân có được thông tin về phòng bệnh SXH từ các cuộc họp tổ trước và sau can thiệp (2,5%; 16,0%), xe cổ động trong chiến dịch 13,5%. 6. Kiến nghị - Thành lập Ban chăm sóc sức khỏe cho nhân dân có các Ban, Ngành, Đoàn thể tham gia; tổ chức họp triển khai chương trình kế hoạch; tổ chức tuyên truyền theo nhiều kênh. - Phải có sự chỉ đạo chặt chẽ của lãnh đạo huyện, xã sự phối hợp của các Ban, Ngành đoàn thể cùng tham gia thực hiện về TTGDSK. - Thường xuyên phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện tốt công tác tuyên truyền, huy động các nguồn lực, vận động các tổ chức cá nhân tham gia TTGDSK - Có sự đầu tư ngân sách về tài chính và nhân lực cho hoạt động truyền thông, hỗ trợ những trang thiết bị cho oạt động, phát triển hệ thống loa truyền thanh cơ sở; hỗ trợ kinh phí cho đội ngũ cộng tác viên, truyền thông viên. - Tăng cường sự quan tâm của ngành dọc; sự huy động của cộng đồng trong công tác XHH TTGDSK. 85
7. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bạch Thị Chính, Lê Công Minh, Tạ Quốc Đạt (2009), Hiệu quả truyền thông GDSK nâng cao kiến thức thực hành đúng phòng chống SXH cho người dân tại xã Vĩnh Hựu huyện gò tây tỉnh Tiền Giang năm 2009. 2. Ban Chấp hành Trung ương (2005), Nghị quyết số 46-NQ/TW ngày 23 tháng 02 năm 2005 của Bộ Chính trị về Công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới. 3. Mạnh Thắng (2011), Nỗ lực Nâng cao chất lượng công tác truyền thông giáo dục sức khỏe. 4. Phạm Nguyễn Cẩm Thạch và cs, Thực trạng và giải pháp tăng cường vai trò của hệ thống chính trị và sự tham gia của cộng đồng trong công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân miền núi tỉnh Quảng Nam. 5. Trung tâm Truyền thông - Giáo dục Sức khoẻ (1993), Giáo trình cơ bản về Giáo dục sức khoẻ. 86