Mô hình đánh giá các yếu tố tác động đến xuất nhập khẩu của Việt Nam

Nội dung text: Mô hình đánh giá các yếu tố tác động đến xuất nhập khẩu của Việt Nam

1. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 187 MƠ HI NH ĐA NH GIA CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN XUẤT NHẬP KHẨU CỦA VIỆT NAM Trn Th Hương Trà 1, Nguyn Văn Tun Hc vin Chính sách và Phát trin Tĩm tttttt: Đ hiu rõ v hot đng xut nhp khu ca Vit Nam và đưa ra mt s hàm ý chính sách liên quan, bài báo s dng mơ hình trng lc trong nghiên cu và đánh giá các nhân t tác đng đn xut nhp khu ca Vit Nam giai đon t 1986 – 2015. Nghiên cu ch ra rng thương mi liên ngành vn chim ưu th trong thương mi ca Vit Nam, trong đĩ xut khu ca Vit Nam trong nhng năm qua vn da trên s khác bit v ngun lc các yu t sn xut. Mt s hip đnh thương mi t do trong khu vc đã th hin tác đng tích cc ti dịng thương mi ca Vit Nam. TTTT khốkhố: xut khu ca Vit Nam, mơ hình đánh giá các yu t tác đng đn xut khu, mơ hình đánh giá các yu t tác đng đn nhp khu. 1. GII THIU T năm 1986, Vit Nam bt đu quá trình đi mi và nn kinh t tng bưc đưc chuyn đi sang cơ ch th trưng. Tuy nhiên, đn năm 1993, khi Hoa Kỳ d b chính sách cm vn kinh t đi vi Vit Nam thì hot đng xut nhp khu ca Vit Nam mi bt đu phát trin. Đây chính là đim khi đu tt cho các hot đng thương mi hưng nn kinh t Vit Nam vào xu hưng hi nhp chung ca khu vc và quc t. T đĩ đn nay, Vit Nam đã tích cc tham gia các hip đnh thương mi th gii nhm mc tiêu hình thành và phát trin mt nn kinh t th trưng đnh hưng xã hi ch nghĩa, cĩ s qun lý và điu tit ca Nhà nưc. Vic ký kt và tham gia vào các hip đnh thương mi t do (FTA) hin nay đã mang li nhiu cơ hi và tác đng tích cc đn nn kinh t Vit Nam: Th trưng xut nhp khu đưc m rng và đa dng hĩa, th trưng dch v tài chính phát trin hơn vi s tham gia ca nhiu nhà đu tư nưc ngồi; đng thi h thng th ch, chính sách cũng tng bưc đưc hồn thin nhm đáp ng yêu cu hi nhp. Tuy nhiên, thc hin các cam kt FTA 1 Nhn bài ngày 13.5.2017, gi phn bin, chnh sa và duyt đăng ngày 25.7.2017 Liên h tác gi: Trn Th Hương Trà; Email: tranhuongtra@apd.edu.vn
2. 188 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI cũng đt ra khơng ít thách thc mà nn kinh t Vit Nam cn phi vưt qua do mt s nguyên nhân như: Giá tr gia tăng ca hàng xut khu thp, năng lc sn xut kinh doanh ca doanh nghip hn ch; cơng nghip h tr chưa phát trin, quy mơ th trưng tài chính cịn nh Đ hiu rõ v hot đng xut nhp khu ca Vit Nam và đưa ra mt s hàm ý chính sách liên quan, bài báo tp trung nghiên cu và đánh giá các nhân t tác đng đn xut nhp khu ca Vit Nam giai đon t 1986 – 2015. Mơ hình lc hp dn hay cịn gi là mơ hình trng lc (Gravity model) gii thích trao đi thương mi song phương da trên ba bin gii thích là quy mơ ca hai nn kinh t và khong cách gia chúng, đưc s dng ln đu vào năm 1962 (Nello, Susan S, 2009). Mơ hình này đưc dùng ph bin đ đánh giá tác đng ca các hip đnh đn các dịng chy thương mi, gii thích nhu cu nhp khu song phương vi mt lot các bin s khác nhau như thu nhp ca quc gia nhp khu, ca quc gia xut khu, thu nhp bình quân đu ngưi ca quc gia nhp khu, ca quc gia xut khu, khong cách gia nhp khu và xut khu ca mt quc gia và các bin s khác. Mơ hình lc hp dn đưc Tinbergen (1962) và Poyhonen (1963) khi xưng và áp dng rng rãi trong các nghiên cu thc nghim đ lưng hĩa tác đng thương mi ca các mi liên kt khi kinh t. H kt lun rng xut khu b nh hưng mt cách tích cc bi thu nhp ca các quc gia và khong cách cĩ th đưc d kin s nh hưng tiêu cc đn xut khu. Mơ hình lc hp dn ca các dịng thương mi quc t đã đưc s dng rng rãi như là mt mơ hình cơ s đ tính tốn tác đng ca mt lot các vn đ chính sách liên quan đn các nhĩm thương mi khu vc, liên minh tin t và s bĩp méo thương mi khác nhau. Bergstrand (1985, 1989) cũng xác đnh các lý thuyt v thương mi song phương trong mt lot các bài báo trong đĩ phương trình lc hp dn đã đưc kt hp vi các mơ hình cnh tranh đc quyn đơn gin. K t các nghiên cu chuyên đ ca Anderson (1979), nhiu n lc đã đưc thc hin mt cách rõ ràng đ ly đưc các ưc lưng ca mơ hình lc hp dn t các mơ hình lý thuyt khác nhau như Ricardo hoc mơ hình HeckscherOlin và mơ hình hiu sut tăng theo quy mơ. Nhng năm gn đây, cĩ nhiu nghiên cu đã đi sâu vào phân tích tác đng ca FTA. Baier và Bergstrand (2002) đã thêm vào mơ hình các bin gi FTA và ch ra rng các FTA đã làm cho dịng thương mi tăng lên gp 4 ln. Carrere (2003) đã áp dng nghiên cu ca Baier và Bergstrand vào phân tích d liu bng, kt qu ch ra rng các FTA đã to ra s gia tăng đáng k trong thương mi so sánh vi các kt qu trưc đây. Chen và Tsai (2005) thay đi mơ hình trng lc và so sánh các kt qu bng vic s dng d liu bng. Nghiên cu cho thy cĩ các giá tr ưc lưng khác nhau gia các FTA khác nhau.
3. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 189 Urata và Okabe (2007), Gulhot (2010) cũng s dng mơ hình trng lc nghiên cu tác đng ca các FTA trong khu vc Đơng Á. Các bin đưc đưa vào mơ hình bao gm GDP, thu nhp bình quân đu ngưi, khong cách đa lý và mt s bin gi nhm đánh giá mc đ to lp và chch hưng thương mi ca các FTA trong khu vc Đơng Á cũng như đánh giá tác đng ca các yu t riêng r đn dịng thương mi ca các nn kinh t. Áp dng mơ hình trng lc đi vi thương mi dch v, Kimura và Lee (2004) kt lun rng khong cách gia các nưc đi tác đĩng vai trị quan trng đi vi thương mi dch v hơn thương mi hàng hĩa nhưng khơng gii thích đưc lý do dn đn điu này. Ngưc li Lennon (2006) li cho rng khong cách đĩng vai trị quan trng hơn trong thương mi hàng hĩa. Bên cnh đĩ, ơng cũng phát hin ra rng vic chung ngơn ng và tham gia trong cùng FTA cĩ vai trị quan trng hơn đi vi thương mi dch v. Vit Nam, đã cĩ rt nhiu nghiên cu s dng mơ hình trng lc đ đánh giá tác đng ca các FTA mà Vit Nam tham gia. Đ Trí Thái (2006) phân tích thương mi gia Vit Nam và 23 nưc châu Âu (EC23) thơng qua s dng mơ hình trng lc và d liu bng. Các bin đưc đưa vào mơ hình bao gm GDP ca Vit Nam và nưc đi tác, dân s, t giá hi đối, khong cách đa lý và bin gi lch s. T Thúy Anh và Đào Nguyên Thng (2008) đánh giá các nhân t nh hưng đn mc đ tp trung thương mi ca Vit Nam vi các nưc ASEAN+3. Mơ hình đưc s dng trong nghiên cu bao gm ba nhĩm yu t nh hưng đn lung thương mi như nhĩm yu t nh hưng đn cung (GDP và dân s ca nưc xut khu), nhĩm yu t nh hưng đn cu (GDP và dân s ca nưc nhp khu) và nhĩm yu t hp dn hay cn tr (khong cách đa lý). Nguyn Tin Dũng (2011) s dng mơ hình trng lc đ đánh giá tác đng ca khu vc thương mi t do ASEAN Hàn Quc (AKFTA) ti dịng thương mi ca Vit Nam. Nguyn Anh Thư (2012) s dng mơ hình trng lc đánh giá tác đng ca hi nhp kinh t ca Vit Nam theo Hip đnh thương mi T do ASEAN (AFTA) và Hip đnh Đi tác kinh t Vit Nam – Nht Bn (VJEPA) ti thương mi Vit Nam. Các bin ph thuc đưc đưa vào mơ hình như GDP, khong cách gia các quc gia, thu nhp bình quân đu ngưi, t giá hi đối thc và các bin gi VJEPA, AFTA, AKFTA. Vit Nam, các nghiên cu trưc đây mi ch yu s dng mơ hình trng lc cho thương mi hàng hĩa và rt ít nghiên cu áp dng mơ hình này đ phân tích các dịng chy thương mi dch v Vit Nam. Nguyn Anh Thư và cng s (2015) đã phân tích tác đng ca các hot đng hi nhp này đn lung thương mi hàng hĩa và dch v ca Vit Nam. Kt qu mơ hình cho thy hi nhp thương mi hàng hĩa và thương mi dch v trong Cng đng Kinh t ASEAN (AEC) cĩ tác đng tích cc ti c xut khu và nhp khu ca Vit Nam. Bài vit ch ra rng hi nhp thương mi vi Hàn Quc cĩ tác đng tích cc
4. 190 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI trong khi các hip đnh mi đưc ký kt như Hip đnh Thương mi T do ASEAN Australia New Zealand, Hip đnh Đi tác kinh t tồn din ASEAN Nht Bn cĩ tác đng chưa rõ nét đn thương mi ca Vit Nam. Bài vit này ca chúng tơi s nghiên cu đy đ hơn nhng yu t tác đng đn hot đng xut nhp khu ca Vit Nam trên cơ s áp dng mơ hình trng lc đ phân tích. 2. MƠ HÌNH NGHIÊN CU Đ XUT Da trên cơ s các nghiên cu trưc đây, chúng tơi s dng mơ hình trng lc đ đánh giá tác đng ca AEC đn thương mi hàng hĩa Vit Nam. Mơ hình s dng trong nghiên cu này bao gm các bin s thơng thưng trong mơ hình trng lc và đưc b sung các bin gi cho các khu vc thương mi t do. Chúng tơi xây dng các phương trình riêng cho xut khu và nhp khu nhm phân tích tác đng ca AFTA (Khu vc thương mi t do ASEAN), ACFTA (Khu vc thương mi t do ASEAN Trung Quc), AKFTA (Khu vc thương mi t do ASEAN Hàn Quc), AJCEP (Hip đnh Đi tác tồn din ASEAN Nht Bn) ti xut khu và nhp khu ca Vit Nam. Trên cơ s đĩ, nghiên cu đưa ra nhng đánh giá v tác đng ca hi nhp trong ASEAN (AFTA) và các FTA ASEAN+ đn dịng thương mi ca Vit Nam. Mơ hình trng lc cho xut khu và nhp khu ca Vit Nam như sau: ln (EX j) = G + β 1ln(GDP it GDP jt ) + β jln(GDPPC it GDPPC jt ) + β 3ln (INCOMEGAP) + β4ln(DIST ij ) + ln(REER t ) + α 1AFTA + α 2ACFTA + α 3AKFTA + α 4AJCEP ln (IM j) = G + β 1ln(GDP it GDP jt ) + β jln(GDPPC it GDPPC jt ) + β 3ln (INCOMEGAP) + β4ln(DIST ij ) + ln(REER t ) + α 1AFTA + α 2ACFTA + α 3AKFTA + α 4AJCEP Trong đĩ: ln: logarit t nhiên; i: Vit Nam, j: các nưc đi tác thương mi; EX j và IM j tương ng là xut khu và nhp khu ca Vit Nam ti nưc j; GDP it và GDP jt tương ng là GDP ca Vit Nam và nưc đi tác j; INC it và INC jt tương ng là GDP bình quân đu ngưi ca Vit Nam và nưc đi tác thương mi j; INCOMEGAP là chênh lch thu nhp bình quân đu ngưi gia Vit Nam và các đi tác thương mi j; DIST là khong cách t Vit Nam đn nưc j; REER ijt là t giá hi đối thc gia Vit Nam và nưc đi tác j ti năm t;
5. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 191 AFTA, ACFTA, AKFTA, AJCEP là các bin gi đo lưng tác đng ca các khu vc thương mi t do ti xut khu và nhp khu ca Vit Nam. Đi vi c hai mơ hình, GDP it và GDP jt là bin đi din cho quy mơ th trưng. Theo lý thuyt kinh t, nn kinh t cĩ quy mơ càng ln hay mc thu nhp càng cao, khi lưng trao đi hàng hĩa s càng ln. Vì vy, GDP it và GDP jt đưc kỳ vng s cĩ tương quan dương vi thương mi. H s INCOMEGAP ijt cĩ th cĩ du âm hay dương vì tác đng ca chênh lch GDP bình quân đu ngưi đn thương mi dch v khơng rõ ràng da trên cơ s các nghiên cu trưc đây. Khong cách DISTW ijt là mt yu t cn tr vic trao đi thương mi và vì th đưc đưa vào mơ hình đi din cho chi phí thương mi gia Vit Nam và các nưc đi tác. Trong thương mi hàng hĩa, bin khong cách thưng đưc kỳ vng là cĩ tương quan âm ti thương mi. Tuy nhiên, các nghiên cu trưc đây cho thy tác đng ca khong cách đn thương mi dch v khơng rõ ràng do nhng đc đim riêng bit ca dch v so vi hàng hĩa và các phương thc cung cp dch v. Do đĩ, h s ca DISTW ij cĩ th mang du âm hoc dương. T giá hi đối thc hiu qu gia đng Vit Nam và đng tin nưc đi tác REERijt đưc kỳ vng s mang du âm hay dương ph thuc vào phương thc cung cp hàng hĩa. Các bin gi cho phép đánh giá liu mt khu vc thương mi t do làm tăng hay gim thương mi gia các nưc. Các bin gi nhn giá tr là 0 nu nưc đi tác khơng phi là thành viên ca khu vc thương mi t do và nhn giá tr là 1 khi nưc đi tác thương mi là thành viên ca khu vc thương mi t do đang xem xét tính t khi khu vc thương mi t do bt đu cĩ hiu lc. 3. D LIU NGHIÊN CU S liu v thương mi hàng hĩa gia Vit Nam và 43 nưc đi tác trong mơ hình thương mi hàng hĩa đưc ly t trang UN Comtrade. S liu v GDP, dân s ca các quc gia, t giá hi đối thc t hiu qu đưc chit xut t các cơ s d liu ca Ngân hàng Th gii. Khong cách, thi gian ly t cơ s d liu ca CEPII (Centre d’ Etude Pro pective et d’Information Internationale). Các dãy s liu cho mơ hình đưc ly trong giai đon 2002 2015. 4. KT QU THC NGHIM Chúng tơi đã kim tra các khuyt tt ca mơ hình (đa cng tuyn, t tương quan, phương sai sai s thay đi) cho kt qu mơ hình khơng mc các khuyt tt trên. Kt qu
6. 192 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI ưc lưng mơ hình trng lc cho xut khu và nhp khu ca Vit Nam đưc trình bày trong Bng 1. BBBngBng 1. Kt qu ưc lưng mơ hình trng lc cho xut khu và nhp khu hàng hĩa ca Vit Nam Xut khu Ln(EX) Nhp khu Ln(IM) 1,021 1,263 Log(GDPiGDPv) (0,00) (0,00) 0,205 0,347 Log(GDPPCiGDPPCv) (0,00) (0,003) 0,421 0,357 Log(INCOMEGAP) (0,00) (0,001) 0,791 1,033 REER (0,02) (0,03) 1,213 1,72 Log(DIST) (0,00) (0,00) 1,203 0,813 AFTA (0,00) (0,004) 0,233 0,502* AKFTA (0,36) (0,015) 0,484 0,472 ACFTA (0,05) (0,16) 0,022 0,165 AJCEP (0,92) (0,59) 21,098 20,195 Constant (0,00) (0,05) Rsquared 0,826 0,763 Adj.Rsquared 0,852 0,783 Obs 700 700 Ghi chú: *, , tương ng vi các ý nghĩa 1%, 5%, 10% (.) là sai s chun Kt qu ưc lưng cho thy nhiu bin s cĩ du như kỳ vng. H s R quared hai phương trình xut khu, nhp khu tương đi cao, ln lưt là 0,826 và 0,763 cho thy mơ hình gii thích khá tt thương mi ca Vit Nam. Bin GDP th hin quy mơ nn kinh t
7. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 193 đu mang du dương trong c hai phương trình và cĩ ý nghĩa v mt thng kê. Như vy, khi lưng thương mi trao đi gia Vit Nam và các nưc đi tác t l thun vi quy mơ ca nn kinh t, điu này phù hp vi phân tích ca mơ hình trng lc. So sánh h s bin GDP hai phương trình cĩ th thy đưc h s ca phương trình nhp khu cĩ giá tr ln hơn (1,263) so vi xut khu (1,021). Điu này hồn tồn phù hp vi thc tin Vit Nam nhp siêu ln. C th, theo s liu ca Tng cc Thng kê, cán cân thương mi Vit Nam thâm ht ln trong giai đon 19962011 (tc đ tăng nhp khu nhanh hơn nhiu so vi xut khu). Bin khong cách đi din cho chi phí giao dch thương mi gia Vit Nam và các nưc đi tác đu cĩ ý nghĩa thng kê, mang du âm trong c hai mơ hình, tương quan âm vi khi lưng thương mi ca Vit Nam. Khong cách càng ln, chi phí v vn chuyn và các rào cn khác như ngơn ng, văn hĩa càng ln, t đĩ làm hn ch khi lưng thương mi gia Vit Nam và các nưc đi tác. Chênh lch thu nhp gia Vit Nam và các nưc đi tác đu mang du dương trong c hai mơ hình, cĩ ý nghĩa thng kê trong c phương trình xut khu và nhp khu. Điu này phù hp vi thc tin Vit Nam thưng xut khu các mt hàng ch lc như nơng sn, thy sn, đ g sang các th trưng ln như Hoa Kỳ, EU, Nht Bn và cũng nhp khu các mt hàng cơng ngh cao t các nưc tiên tin. Ngồi ra, kt qu phân tích này cũng ging vi kt qu nghiên cu ca Nguyn Tin Dũng (2011), ch ra rng thương mi liên ngành vn chim ưu th trong thương mi ca Vit Nam, trong đĩ xut khu ca Vit Nam trong nhng năm qua vn da trên s khác bit v ngun lc các yu t sn xut. T giá hi đối mang du dương trong phương trình xut khu và du âm trong phương trình nhp khu, phù hp vi lý thuyt kinh t. Điu này gii thích s mt giá thc ca đng Vit Nam cĩ tác đng tích cc ti xut khu ca Vit Nam, trong khi đĩ li tác đng ngưc chiu làm gim nhu cu nhp khu Vit Nam. Tuy nhiên, tác đng ca t giá hi đối ti dịng thương mi ca Vit Nam là nh. Điu này cĩ th lý gii trên thc t, trong nhng năm qua chim t trng ln trong kim ngch xut khu ca Vit Nam là các mt hàng nơng sn, nhiên liu thơ chưa qua ch bin. Đây là nhng mt hàng mang li giá tr gia tăng thp và cũng cĩ đ co giãn v giá c thp. Đng thi, trong nhng năm qua Vit Nam nhp khu máy mĩc, nguyên vt liu phc v sn xut và tiêu dùng trong nưc cũng đu là nhng mt hàng cĩ đ co giãn c thp. Vì th, s bin đng giá c tương đi do s bin đng ca t giá khơng cĩ tác đng rõ rt đi vi xut nhp khu ca Vit Nam. H s ca các bin gi đi din cho các khu vc thương mi t do, v cơ bn th hin s phù hp vi thc tin. AFTA cĩ tác đng tích cc đn ti c xut khu và nhp khu ca Vit Nam hơn các hip đnh khác do vi AFTA, quá trình ct gim thu quan bt đu
8. 194 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI t năm 1995 sau khi Vit Nam gia nhp, vi l trình ct gim thu quan trong thi gian dài đem li nhiu ưu đãi ln cho thương mi Vit Nam. Nhng tha thun ưu đãi trong AFTA cĩ ý nghĩa ln, gĩp phn thúc đy giá tr thương mi gia Vit Nam và các nưc trong khu vc.Vit Nam va là th trưng xut khu, đng thi nhp khu nhiu sn phm t các nưc ASEAN. Đc bit, h s ca bin AFTA trong mơ hình xut khu là 1,203> 1, khá cao và cĩ ý nghĩa thng kê. Trên thc t, k t khi gia nhp ASEAN, giá tr xut khu ca Vit Nam vào ASEAN tăng trưng đu đn, liên tc qua tng năm. Năm 2009, dù chu nh hưng bi uy thối kinh t th gii, giá tr xut khu ca Vit Nam vào th trưng ASEAN vn tăng cao. AKFTA thúc đy kim ngch nhp khu ca Vit Nam t khi hip đnh này cĩ hiu lc. Bin gi này cĩ h s dương và cĩ ý nghĩa v mt thng kê trong mơ hình nhp khu. T năm 2007 khi AKFTA cĩ hiu lc, giá tr nhp khu ca Vit Nam t Hàn Quc tăng hơn 3 ln. Bin ACFTA khơng th hin tác đng tích cc đn thương mi Vit Nam trong giai đon 20002015. H s ca ACFTA mang du âm trong mơ hình xut khu. Xét trong mt s trưng hp, cĩ th thy ACFTA nh hưng tiêu cc đn xut khu ca Vit Nam. Đin hình như ngành dt may, Vit Nam cịn nhp khu nhiu nguyên liu đu vào t Trung Quc đ sn xut sn phm xut sang các th trưng ln như Hoa Kỳ, EU. Nhng nguyên liu đu vào đưc nhp khu t Trung Quc này, trong mt s trưng hp, nh hưng tiêu cc đn xut khu dt may Vit Nam do chưa đáp ng đưc các quy cách và tiêu chun ca các th trưng khĩ tính như Hoa Kỳ, EU. Ngồi ra, mc dù cĩ li th cao v các ngành nơng lâm thy sn, nhng nhng kt qu gt hái đưc t chương trình thu hoch sm (EPH) trong khuơn kh ACFTA khơng đúng vi mong đi ban đu, thm chí kim ngch xut khu nhĩm hàng này sang Trung Quc cịn gim mnh. K t khi thc hin EPH thì kim ngch xut khu nhĩm hàng rau qu sang Trung Quc gim mnh, trong khi đĩ giá tr nhp khu li tăng lên tương đi n đnh t khong 103,85 triu USD năm 2007 lên đn 234 triu USD năm 2015. Bin AJCEP khơng cĩ ý nghĩa c mơ hình xut khu và nhp khu. Điu này cĩ th lý gii nguyên nhân là hai hip đnh này mi cĩ hiu lc k t năm 2009 nên tác đng chưa th hin rõ rt. 5. KT LUN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH Nghiên cu ch ra rng thương mi liên ngành vn chim ưu th trong thương mi ca Vit Nam, trong đĩ xut khu nhng năm qua vn da trên s khác bit v ngun lc các yu t sn xut. Mt s hip đnh thương mi t do trong khu vc đã th hin tác đng tích cc ti dịng thương mi ca Vit Nam. Đc bit, tác đng ca hi nhp thương mi hàng
9. TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 195 hĩa (AFTA) trong ASEAN đã th hin tác đng tích cc ti c xut khu và nhp khu ca Vit Nam hơn các hip đnh khác như AJCEP, ACFTA so vi AFTA, quá trình ct gim thu quan bt đu t năm 1995 sau khi Vit Nam gia nhp, vi l trình ct gim thu quan trong thi gian dài. Các kt qu ca mơ hình hàm ý rng đ thúc đy thương mi hàng hĩa và dch v, m rng cơ hi cho ngưi tiêu dùng Vit Nam đưc s dng các hàng hĩa và dch v đa dng hơn, Vit Nam cn tip tc đy mnh thc hin các hot đng hp tác v thương mi trong khuơn kh AFTA, đng thi tn dng nhng ưu đã t c AKFTA. Đi vi thương mi hàng hĩa, kt qu mơ hình ch ra rng tác đng ti xut khu sang ASEAN cĩ xu hưng mnh hơn tác đng ti nhp khu t ASEAN. Tuy nhiên, cn lưu ý rng cán cân thương mi dch v ca Vit Nam vi ASEAN và Hàn Quc cĩ kh năng s thâm ht trm trng hơn. Do đĩ, đ tn dng tt hơn các cơ hi t hi nhp thương mi dch v, các doanh nghip Vit Nam cn n lc nâng cao cht lưng và s lưng dch v cung cp; hiu đưc đim mnh và đim yu ca mình đ cnh tranh tt hơn vi các doanh nghip dch v ca ASEAN và Hàn Quc. Kt qu mơ hình cũng ch ra rng đi vi mt s FTA mi đưc ký kt, các tác đng chưa đưc th hin mt cách đáng k. Các doanh nghip cn nm rõ và tn dng các ưu đãi t các hip đnh này nhm tăng cưng xut khu sang các th trưng ASEAN+. Bên cnh đĩ, Vit Nam nĩi riêng và ASEAN nĩi chung nên tip tc đy mnh hi nhp dch v vi các nưc ASEAN+ gm Nht Bn, Hàn Quc. Điu đĩ s giúp cho ngưi tiêu dùng Vit Nam đưc tip cn nhiu loi dch v vi cht lưng tt hơn, đng thi giúp các nhà cung cp dch v Vit Nam cĩ thêm đng lc đ nâng cao cht lưng và năng lc cnh tranh trưc ht là trong khu vc, rng hơn là tham gia vào nhng cơng đon cao hơn ca chui giá tr tồn cu trong dch v. TÀI LIU THAM KHO 1. Lejour, A. and J. de P. Verheijden (2004), “Services Trade with Canada and the European Union”, CPB Discussion Paper 42. 2. Mirza, D., and G. Nicoletti (2004), “What is so Special about Trade in Services?” Research Paper 2. 3. Kox, H. and A. Lejour (2005), Regulatory Heterogeneity as Obstacle for International Services Trade , CPB Discussion Paper 49. 4. Lennon, C. (2006), “Trade in Services and Trade in Goods: Differences and Complemetarities”, Conference of the European Trade Study Group.Vienna. 5. Walh, K., (2006), “Trade in Servie: Doe Gravity Hold? A Gravity Model Approach to E timating Barrier to Service Trade”, IIIS Discussion Paper 183.
10. 196 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐƠ H NỘI 6. Pham Van Nho, Vu Thanh Huong (2014), “Analyzing the Determinant of Service Trade Flows between Vietnam and the European Union: A Gravity Model Approach”, VNU Journal of Science: Economics and Business , 30, 5E, 1. 7. B Tài chính (2014), Thơng tư s 165/2014/TTBTC v vic ban hành Biu thu nhp khu ưu đãi đc bit ca Vit Nam đ thc hin Hip đnh thương mi hàng hĩa ASEAN giai đon 2015 2018 , ngày 14/11/2014. 8. Vũ Thanh Hương, Trn Vit Dung (2015), “Vit Nam vi quá trình t do hĩa thương mi dch v hưng ti Cng đng Kinh t ASEAN”, Tp chí Khoa hc và Phát trin , 13, 3, 474. 9. Vũ Thanh Hương (2013), “A e ing the Committed Integration of Vietnam’ Di tribution Service in AEC 2015”, VNU Journal of Science: Economics and Business , 29, 5E, 43. 10. Nello, Susan S, (2009), “The Gravity model on EU Countries An Econometrics Approach”, European Journal of Sustainable Development (2014), 3, 3, 149158. MODEL ON EVALUATING IMPACT FACTORS TO VIETNAM’S EXPORT AND IMPORT AbstractAbstract: In order to understand the importexport activities of Vietnam and to give some relevant policy implications, the paper focuses on studying and evaluating the factors that affect the import and export of Vietnam in the period from 1986 to 2015 by using gravity model. The research indicates that interindustry trade remains dominant in Vietnam's trade, with Vietnam's exports over the past few years still based on the different of resource. A number of free trade agreements in the region have shown a positive impact on Vietnam's trade flows. KeywordsKeywords: Export of Vietnam, model on evaluating impact factors to export, model on evaluating impact factors to import.