Module THPT 29: Giáo dục học sinh trung học phổ thông thông qua các hoạt động giáo dục - Phan Thanh Long

Nội dung text: Module THPT 29: Giáo dục học sinh trung học phổ thông thông qua các hoạt động giáo dục - Phan Thanh Long

1. PHAN THANH LONG (Chủ biên) TRẦN THỊ CẨM TÚ MODULE THPT 29 gi¸o dôc häc sinh trung häc phæ th«ng th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HỌC SINH TRONG NHÀ TRƯỜNG THPT | 55
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Hot ng và giao lu va là ngun gc va là ng lc ca s hình thành và phát trin tâm lí, ý thc ca cá nhân. Con ngi hot ng và giao lu nh th nào thì s có b mt tâm lí, ý thc nh th y. Chính vì vy, giáo dc th h tr tr thành con ngi áp ng yêu cu ca xã hi thì phi t chc các hot ng giáo dc tng ng. Mun giáo dc thì phi thông qua vic t chc các hot ng, không t chc hot ng tc là không giáo dc. T chc các hot ng a dng, phong phú là con ng giáo dc hc sinh hiu qu nht. La tui hc sinh trung hc ph thông (THPT) là la tui hc sinh có s trng thành c bn v mt th cht, yu t c bn giúp các em có th tham gia các hot ng phong phú, a dng, phc tp ca chng trình giáo dc; ngoài ra, các em còn có s phát trin v mt tâm lí nh trí tu, tình cm, nhân sinh quan, th gii quan c bit là s phát trin ca s t ý thc. Nhu cu giao tip la tui này cng rt ln, bi vy to lp môi trng tt, hot ng phù hp vi s thích, vi nng lc hc sinh có nh hng ca nhà trng, gia ình, xã hi s giúp các em phát trin và hoàn thin nhân cách ca mình. Các hot ng trong nhà trng THPT ht sc a dng và phong phú. Ngoài hot ng c trng là dy hc có th k n rt nhiu hot ng khác nh: th dc, th thao; vn hoá, vn ngh; sinh hot tp th; lao ng sn xut; vui chi gii trí; tham quan, du lch, ngoi khoá, hng nghip, hot ng giáo dc ngoài gi lên lp Tuy nhiên, trong các trng THPT hin nay, vic t chc các hot ng giáo dc còn nghèo nàn v ni dung, n iu v hình thc dn n hiu qu không cao, cha phù hp vi c im tâm sinh lí ca hc sinh và xng tm vi vai trò, v trí ca nó. Có th có nhiu nguyên nhân khác nhau, trong ó chc chn có nguyên nhân c bn là ngi giáo viên cha có k nng t chc các hot ng cho hc sinh, thông qua ó giáo dc các em. Vì vy, công tác bi dng kin thc và k nng t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THPT là mt vic làm ht sc quan trng. 56 | MODULE THPT 29
3. B. MỤC TIÊU Mc tiêu chung: Module giúp giáo viên THPT nhn thc úng và y v vai trò ca hot ng giáo dc trong nhà trng và có k nng t chc các hot ng giáo dc a dng ó. Mc tiêu c th: — Mc tiêu kin thc : Lit kê và phân tích c vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng; — Mc tiêu k nng: + Có k nng xây dng k hoch, ni dung, hình thc t chc các hot ng giáo dc; + Có k nng t chc thc hin các hot ng giáo dc cho hc sinh trong nhà trng mt cách hiu qu. — Mc tiêu thái : Có thái nghiêm túc, khoa hc và hng thú vi vic t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh. C. NỘI DUNG Module này gm 3 ni dung: 1. Vai trò ca vic giáo dc hc sinh trung hc ph thông thông qua các hot ng 2. Xây dng các hot ng giáo dc hc sinh trong trng trung hc ph thông 3. T chc thc hin các hot ng giáo dc hc sinh trong trng trung hc ph thông Nội dung 1 VAI TRÒ CA VIC GIÁO DC HC SINH TRUNG HC PH THÔNG THÔNG QUA CÁC HOT NG 1.1. Giới thiệu T chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THPT là vn quan trng ca vic phát trin nhân cách hc sinh và hng ti i mi cht lng giáo dc ào to. Trit hc mácxít cng khng nh: bn cht xã GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 57
4. hi ca con ngi ch có c khi nó tham gia vào i sng xã hi ích thc thông qua hot ng và giao lu mt môi trng vn hoá. Mun giáo dc thì phi thông qua vic t chc hot ng, không t chc hot ng tc là không giáo dc. T chc các hot ng a dng, phong phú là con ng giáo dc hc sinh hiu qu nht. Vic xác nh c vai trò ca vic t chc hot ng giáo dc s giúp giáo viên có cách nhìn nhn và nh hng úng n trc khi xây dng và t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh, c bit là hc sinh THPT. 1.2. Mục tiêu Hc xong ni dung này, giáo viên cn t c mc tiêu: — Nâng cao hiu bit v vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THPT. — Coi trng vic t chc các hot ng tin hành giáo dc hc sinh trong nhà trng. 1.3. Các hoạt động — Hot ng 1: Vai trò ca hot ng cá nhân i vi s hình thành và phát trin nhân cách. — Hot ng 2: Vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng i vi quá trình giáo dc nhân cách cho hc sinh THPT. 1.4. Xây dựng nội dung 1 Hot ng 1: Vai trò ca hot ng cá nhân i vi s hình thành và phát trin nhân cách. * T chc hot ng Chia s vi ng nghip và t vit ra hiu bit ca mình tr li các câu hi di ây: Câu hi 1: Quan im ca Trit hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách nh th nào? 58 | MODULE THPT 29
5. Câu hi 2: Quan im ca Tâm lí hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách nh th nào? Câu hi 3: Quan im ca Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách nh th nào? Sau khi tr li c các câu hi này, thy (cô) i chiu vi nhng thông tin phía di a ra nhng ánh giá khoa hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin ca nhân cách. * Cung cp thông tin 1. Hot ng và vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách Bt kì s vt hin tng nào cng luôn vn ng và phát trin không ngng. Bng vn ng và thông qua vn ng mà s vt hin tng tn ti và th hin c tính ca nó. Bi vy, vn ng là thuc tính vn có, là phng thc tn ti ca s vt, hin tng. con ngi, phng thc ó chính là hot ng. ng trên các góc khác nhau ngi ta chia ra các hot ng khác nhau. Chng hn, các hot ng sng, hot ng lao ng sn xut, hot ng chính tr — xã hi, hot ng có i tng, hot ng giao tip ây, ch yu nói v hot ng có i tng và hot ng giao tip ca con ngi. Hot ng có i tng là quá trình con ngi tác ng vào th gii to ra sn phm c v hai phía. Th nht, là con ngi to ra các sn phm phc v cuc sng. Th hai, con ngi GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 59
6. to ra hình nh tâm lí trong bn thân. Hot ng giao tip là quá trình con ngi tng tác vi nhau truyn t và lnh hi thông tin. ây là hai con ng c bn nht to ra tâm lí, ý thc. Có nhiu ngành khoa hc ã nghiên cu v hot ng và s tác ng ca hot ng i vi s phát trin ca con ngi, sau ây là quan im ca mt s ngành khoa hc c th. 1.1. Quan im ca Trit hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin con ngi Hot ng, di góc trit hc, có ni hàm rng và c ng. Hot ng là c tính ca gii t nhiên, trong ó có con ngi, là phng tin gii t nhiên và con ngi sn sinh và phát trin. Hot ng là quan h bin chng ca ch th và khách th. Trong quan h ó, ch th là con ngi, khách th là hin thc khách quan. góc này, hot ng c xem là quá trình mà trong ó có s chuyn hoá ln nhau gia hai cc “ch th — khách th” [1]. Lun im mang ý ngha bao trùm trong trit hc Mác — Lênin v con ngi, là con ngi sn xut ra chính bn thân mình thông qua lao ng [5]. Nói cách khác, con ngi là sn phm ca chính mình. Khi phân tích quá trình chuyn bin t vn thành ngi, ngghen cng i n kt lun: Lao ng ã sáng to ra bn thân con ngi (Sau lao ng và cùng vi lao ng là ngôn ng, ó là hai ng lc c bn thúc y s chuyn bin não vn thành não ngi [5]. Nh có lao ng, con ngi mi có th tin hoá và phát trin. Hot ng c xem nh là mt phng thc tn ti ca con ngi. Hot ng giúp con ngi tác ng, ci to th gii khách quan to ra nhng sn phm phc v cho nhu cu cuc sng ca cá nhân và xã hi. ng thi thông qua hot ng, con ngi nhn thc c các thuc tính và quy lut ca s vt và t to cho mình hình nh tâm lí vng chc v th gii khách quan. “Trong lao ng, tt c s khác nhau v bn cht, v trí tu và xã hi ca hot ng cá nhân u bc l rõ” [6]. Con ngi va là sn phm ca t nhiên, nhng quan trng hn, con ngi là sn phm ca lch s xã hi. B óc thông minh ca con ngi, bàn tay khéo léo ca con ngi u là sn phm ca lch s xã hi, trong ó lao ng là yu t quan trng nht. 60 | MODULE THPT 29
7. 1.2. Quan im ca Tâm lí hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách Di góc Tâm lí hc, hot ng là mi quan h tác ng qua li gia con ngi và th gii (khách th) to ra sn phm c v phía th gii, c v phía con ngi (ch th). Hot ng là mt vn nghiên cu ca Tâm lí hc. Tâm lí hc hot ng là lí thuyt ly hot ng ca cá nhân làm i tng nghiên cu. L.X. Vgotxki, A.N. Leonchev, P.Ia Galperin, X.L. Rubinstein là nhng nhà tâm lí tiêu biu cho trng phái này. Hot ng là mt trong nhng nhân t có nh hng rt ln n s phát trin tâm lí ca con ngi nh có hai quá trình c trng: — Quá trình i tng hoá (quá trình xut tâm): con ngi chuyn nng lc ca mình thành sn phm ca hot ng. Hay nói cách khác, là thông qua sn phm ca hot ng, có th ánh giá v nng lc và phm cht ca con ngi ó. — Quá trình ch th hoá (quá trình nhp tâm): thông qua vic tác ng vào th gii khách quan, con ngi nm c các c im, quy lut, bn cht ca khách th hình thành nhng s hiu bit, ý thc, nhân cách Hot ng giúp con ngi phát trin tâm lí vì ni dung tâm lí là do th gii khách quan quy nh. Hot ng là c s trc tip nht và ch yu nht ca t duy con ngi, nói rng ra là các chc nng nhn thc ca con ngi. Theo C. Mác và Ph. ngghen thì “trc ht là lao ng, sau lao ng và ng thi vi lao ng là ngôn ng, ó là hai kích thích ch yu nh hng n b óc ngi Khi b óc phát trin, thì các công c trc tip ca b óc, tc là các giác quan cng phát trin theo” [5]. Nh vy, hot ng giúp b mt tâm lí nh tình cm, tính cách, nng lc, ng c và nhân cách ca con ngi c bc l và hình thành. 1.3. Quan im ca Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách Giáo dc hc nghiên cu quá trình tác ng có tính s phm nhm hình thành nhân cách cho th h tr. “Quá trình giáo dc là quá trình tác ng có mc ích, có t chc ca nhà giáo dc n i tng giáo dc nhm hình thành và phát trin nhân cách ca hc sinh và áp ng GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 61
8. yêu cu ào to ngun nhân lc ca xã hi” [16]. Ngun nhân lc ó không ch áp ng nhng yêu cu ca xã hi mà còn có kh nng ci to và xây dng xã hi ngày càng phát trin. Nhân cách là con ngi vi toàn b các phm cht xã hi ca ngi ó hình thành trong nhng hot ng và quan h xã hi khác nhau bi vì “Bn cht ca con ngi không phi là mt cái tru tng c hu riêng bit, Trong tính hin thc ca nó, bn cht ca con ngi là tng hoà nhng mi quan h xã hi” [13]. làm c iu ó, nhà giáo dc phi a hc sinh vào các hot ng mang tính a dng và phong phú h c lnh hi các chun mc xã hi, tích ly các kinh nghim t ó hoàn thin nhân cách bn thân mình. Theo quan im giáo dc hc, hot ng óng vai trò quyt nh i vi s phát trin nhân cách: Thông qua hot ng, con ngi tip thu nn vn hoá xã hi và bin nn vn hoá ca loài ngi thành vn riêng ca mình, vn dng chúng vào cuc sng, làm cho nhân cách ngày càng hoàn thin và phát trin. ng thi, hot ng giúp con ngi c bc l nhng phm cht và nng lc ca bn thân. Thông qua hot ng, con ngi c kim nghim các giá tr ca cuc sng, iu này có ý ngha quan trng giúp con ngi ci to nhng nét nhân cách phát trin cha phù hp theo hng ngày càng hoàn thin theo chun mc o c xã hi t ra. Giáo dc hc ã khng nh: Bn cht ca quá trình giáo dc là quá trình t chc cuc sng, t chc hot ng và giao lu cho hc sinh. Trong nguyên lí giáo dc, nguyên tc, phng pháp giáo dc u nói v vai trò to ln ca hot ng i vi giáo dc nhân cách hc sinh. Hn th na, quá trình giáo dc phi i n t giáo dc. Vic mi cá nhân tích cc trong các hot ng s giúp h rèn luyn c các phm cht nhân cách: ý chí, ngh lc ng thi tng cng tính tích cc, t giác, ch ng, sáng to. Kt lun Qua phân tích các quan im trên, có th khng nh, hot ng có vai trò quyt nh trc tip n s hình thành và phát trin nhân cách ca con ngi. Ngay t khi sinh ra con ngi cha có nhân cách, nhân cách có c do con ngi xác nh c nhng quan h ca mình vi nhng ngi xung quanh mt cách có ý thc. Nói cách khác, nhân cách 62 | MODULE THPT 29
9. ch c hình thành và phát trin khi con ngi là ch th ca hot ng. Mun giáo dc hc sinh, nhà giáo dc cn t chc các hot ng a dng, phong phú và a hc sinh tích cc tham gia vào các hot ng ó. Hot ng 2: Vai trò ca vic t chc hot ng giáo dc trong nhà trng i vi quá trình giáo dc nhân cách cho hc sinh trung hc ph thông. * T chc hot ng Chia s vi ng nghip và t vit ra hiu bit ca mình tr li các câu hi di ây: Câu hi 1: Hot ng giáo dc trong nhà trng là gì? Bao gm nhng hot ng nào và do ai t chc? Câu hi 2: Hot ng giáo dc trong nhà trng nói chung và nhà trng THPT nói riêng có nhng vai trò gì? Sau khi tr li c các câu hi này, thy (cô) i chiu vi nhng thông tin phía di a ra nhng ánh giá khoa hc v vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng i vi quá trình giáo dc nhân cách cho hc sinh THPT. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 63
10. * Cung cp thông tin 2. Vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng Hot ng giáo dc trong nhà trng là mt b phn ca quá trình giáo dc nhà trng. “Hot ng giáo dc là hot ng do ngi ln t chc theo k hoch, chng trình, iu hành và chu trách nhim” [17]. iu này có ngha là các ch th hot ng giáo dc phi chu trách nhim v hot ng giáo dc. ó là các nhà giáo dc, giáo viên và các ch th có liên quan nh: cha m hc sinh, các t chc giáo dc xã hi và các c s giáo dc. Hot ng giáo dc trong nhà trng có th c phân làm hai b phn ch yu: — Các hot ng giáo dc trong h thng các môn hc và các lnh vc hc tp khác nhau. — Các hot ng giáo dc ngoài các môn hc và lnh vc hc tp, có th k n các hot ng giáo dc trong nhà trng nh hot ng giáo dc th cht, trí tu, o c, thm m, dân s, lao ng Cùng vi quá trình dy hc, quá trình giáo dc là mt b phn ca quá trình s phm tng th. Nu chc nng tri ca quá trình dy hc là cung cp tri thc mang tính khoa hc, c bn, hin i, hình thành các k nng, k xo tng ng t ó phát trin th gii quan, nhân sinh quan cho hc sinh thì quá trình giáo dc có chc nng tri là hình thành nhn thc, thái , nim tin và nhng hành vi thói quen phù hp vi các chun mc xã hi thông qua vic t chc các hot ng. Vì vy, có th thy hot ng giáo dc là con ng rt quan trng hoàn thin nhân cách ca hc sinh. Hn th, hot ng giáo dc là b phn hu c vi hot ng dy hc s góp phn to nên quá trình s phm tng th cân i t c mc tiêu giáo dc t ra. Hot ng giáo dc là con ng gn lí lun vi thc tin to nên s thng nht gia nhn thc và hành ng, góp phn hình thành tình cm, nim tin hc sinh. Hot ng giáo dc là con ng phát trin toàn din nhân cách th h tr giúp h hình thành nhn thc úng n, bi dng tình cm, cng c nim tin và to lp nhng hành vi tích cc. Hot ng giáo dc còn to iu kin và môi trng hc sinh phát huy vai trò tích cc, ch ng, sáng to ca mình trong quá trình hc tp. 64 | MODULE THPT 29
11. Hot ng giáo dc giúp hc sinh c tri nghim các kin thc ã c tìm hiu. Là mt c hi rt tt hc sinh cng c, b sung và m mang kin thc ã hc, ng thi rèn luyn các k nng c bn, không ch là k nng trong nhn thc hc tp mà còn là nhng k nng sng nh k nng t chc, qun lí công vic, k nng giao tip, k nng hp tác nhóm Vic c trang b các k nng cn thit s giúp các em hc sinh t tin hn trong cuc sng. Hn th, hot ng giáo dc còn giúp hc sinh cng c và phát trin các mi quan h giao tip gia cá nhân và tp th, rng hn là vi cng ng xã hi; giáo dc trách nhim ca cá nhân i vi các vn ca cng ng và t nc. iu ó giúp các em có mt tâm th và ý chí vt qua nhng thách thc t ra. Hot ng giáo dc hng hng thú ca hc sinh vào các hot ng b ích làm gim thiu tình trng yu kém o c ca hc sinh. Hot ng giáo dc thng có nhng mc tiêu giáo dc rt ý ngha, c t chc mt cách khoa hc và hp dn vì vy nhng hot ng b ích này s giúp hc sinh gim thi gian tham gia các hot ng không lành mnh (hot ng ngoài lung), hn ch nhng nhóm t phát có nh hng tiêu cc nh c bc, nghin game, ma tuý, bo lc Tham gia hot ng giáo dc, giúp hc sinh iu chnh nhn thc, hành vi phù hp vi các chun mc xã hi t ra. Hot ng giáo dc giúp nhà giáo dc sm phát hin nng khiu ca hc sinh t ó có k hoch bi dng nhm giúp hc sinh phát trin nng khiu, s thích ca bn thân trong hc tp và cuc sng. Hot ng giáo dc giúp hc sinh kim nghim c kh nng ca mình t ó có th la chn c hng i phù hp cho tng lai. i vi nhà giáo dc, hot ng giáo dc giúp h phát hin, la chn c các hc sinh có nng khiu trên các mt khác nhau, t ó cùng vi nhà trng và ph huynh có k hoch các em phát trin nng khiu ca mình. Hot ng giáo dc còn là mt phng thc gn kt các lc lng giáo dc hc sinh ó là gia ình — nhà trng — xã hi. Hot ng giáo dc giúp thu hút và phát huy tim nng ca các lc lng giáo dc, góp phn thúc y xã hi hoá giáo dc và nâng cao cht lng giáo dc toàn din ca nhà trng. Vic t chc hot ng giáo dc có hiu qu s góp phn phát huy vai trò ca giáo dc vào quá trình hình thành và phát trin nhân cách cho hc sinh và gn lin nhà trng vi i sng xã hi trong vic thc hin mc tiêu ào to ngun nhân lc áp ng vi yêu cu ca xã hi c bit là trong xu th phát trin ca các quc gia nh hin nay. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 65
12. Theo mt s nghiên cu v vai trò, nhim v ca hot ng giáo dc trong nhà trng ph thông, chúng ta phi hng ti các nhim v quan trng nh: — V mt nhn thc: + Hot ng giáo dc giúp hc sinh cng c, b sung, nâng cao thêm hiu bit các lnh vc khác nhau ca i sng xã hi, làm phong phú vn tri thc ca bn thân. T ó, hc sinh có kh nng và iu kin vn dng tri thc gii quyt các vn thc tin t ra. + Hot ng giáo dc giúp hc sinh nm chc tri thc và phát trin t duy, phm cht trí tu, c bit là các phm cht ch ng, sáng to trong vic vn dng tri thc. — V mt k nng: + Hot ng giáo dc giúp hc sinh hình thành và cng c các k nng giao tip, ng x vn hoá, k nng hc tp, lao ng + Hot ng giáo dc còn giúp hc sinh t iu chnh hành vi phù hp vi các chun mc xã hi. — V mt thái : + Hot ng giáo dc bi dng tình cm, nim tin vào các giá tr tt p ca cuc sng. + Bi dng s hng thú và tính tích cc, ch ng, sáng to ca hc sinh khi tham gia các hot ng. Nh vy, hot ng giáo dc có ý ngha tích cc trong vic phát trin toàn din nhân cách hc sinh, áp ng yêu cu xã hi, góp phn phát huy vai trò ca giáo dc trong s nghip công nghip hoá, hin i hoá t nc. 1.5. Đánh giá — Yêu cu các thy (cô) nm vng c các quan im ca Trit hc, Tâm lí hc, Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách. — ánh giá c tm quan trng ca hot ng i vi s phát trin nhân cách. — Phân tích c vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng i vi quá trình giáo dc hc sinh. 66 | MODULE THPT 29
13. Nội dung 2 XÂY DNG CÁC HOT NG GIÁO DC TRONG TRNG TRUNG HC PH THÔNG 2.1. Giới thiệu Xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng là mt trong nhng nhim v trng tâm ca công tác giáo dc nhân cách hc sinh. Vic xây dng các hot ng sao cho va phù hp vi c im tâm sinh lí ca hc sinh, va phù hp vi iu kin hoàn cnh ca nhà trng và a phng là ht sc quan trng. Xây dng các hot ng giáo dc là giáo viên tin hành thit k ni dung, chng trình, hình thc t chc, tính toán các iu kin thc hin, lc lng tham gia trong mt hot ng c th cho cá nhân hoc tp th hc sinh thc hin. 2.2. Mục tiêu Hc xong ni dung này, giáo viên cn t c mc tiêu: — Có kh nng lit kê và mô t c các hot ng giáo dc ch yu trong nhà trng THPT; — Có k nng xây dng các hot ng giáo dc (thit k ni dung, chng trình, hình thc t chc ). — Coi trng vic t chc các hot ng tin hành giáo dc hc sinh trong nhà trng và có hng thú vi công vic này. 2.3. Các hoạt động — Hot ng 1: Lit kê các hot ng giáo dc có th có trong trng THPT hin nay; Hãy ch ra hot ng nào là hot ng có hiu qu giáo dc cao nht? Ti sao? — Hot ng 2: V trí, vai trò, ni dung, cách thc t chc, iu kin thc hin ca tng hot ng giáo dc trong trng THPT. — Hot ng 3: Nêu và phân tích thc trng nhng mt mnh và mt hn ch trong vic xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng THPT hin nay, ch ra các nguyên nhân và xut bin pháp phát huy mt tích cc và hn ch, khc phc các tn ti. — Hot ng 4: Thc hành xây dng mt hot ng giáo dc c th. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 67
14. 2.4. Xây dựng nội dung 2 Hot ng 1: Lit kê các hot ng giáo dc trong trng trung hc ph thông * T chc hot ng — T chc cho hc viên thành các nhóm, tho lun và tr li các câu hi di ây: Câu hi 1: Hãy k ra các hot ng c bn trong trng THPT, trong ó nhng hot ng nào là ph bin nht? Câu hi 2: Nhng hot ng bn k trên là do bn t ngh ra hay bn ã tng t chc, hoc ã nhìn thy ngi khác làm? trng bn ã t chc nhng hot ng nào? Câu hi 3: Nhng tài liu nào ã giúp bn có c nhng tri thc v các hot ng giáo dc trong nhà trng? 68 | MODULE THPT 29
15. Câu hi 4: Phân tích u th ca tng loi hot ng i vi vic giáo dc nhân cách hc sinh. Sau khi tr li các câu hi, hãy i chiu vi nhng thông tin di ây t ánh giá nhng hiu bit ca mình và t rút ra nhng bài hc cho bn thân. * Cung cp thông tin Trong nhà trng, các hot ng giáo dc ht sc a dng và phong phú. Tu theo tui hc sinh, iu kin, hoàn cnh ca a phng và nhà trng và kinh nghim ca giáo viên t chc các hot ng giáo dc. Hot ng giáo dc trng THPT c t chc di nhiu hình thc khác nhau. Mi loi hình hot ng có nhng yêu cu v ni dung cng nh cách thc t chc riêng. Di ây, chúng tôi trình bày mt s hot ng giáo dc c bn trong nhà trng THPT hin nay. 1. Các loi hình hot ng giáo dc c bn trng trung hc ph thông 1.1. Hot ng dy hc Trong nhà trng THPT nói riêng và các nhà trng nói chung, hot ng dy hc vn là hot ng c trng c bn bo m s tn ti ca nhà trng. ây là hot ng chim nhiu thi gian, công sc, tin bc ca c thy và trò cng nh các lc lng trong nhà trng. Hot ng dy hc cng là hot ng có kh nng giáo dc hc sinh hiu qu nht. Dy hc là con ng thông qua dy ch dy ngi, thông qua truyn thu tri thc, rèn luyn các k nng, k xo giáo dc nhân cách. Hot ng dy hc trong nhà trng có nhiu u th so vi nhiu hot ng khác, vì ó là hot ng có t chc, có ni dung, có chng trình, có k hoch, có phng pháp, do nhng ngi có trình chuyên môn, nghip v m nhn. Trong dy hc, mi môn hc li có th mnh riêng GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 69
16. trong vic giáo dc nhân cách cho hc sinh. Ví d, môn Toán nhm bi dng t duy logic, môn Vn bi dng t duy hình tng, môn Lch s bi dng lòng t hào dân tc, lòng yêu nc Có th nói, dy hc là con ng hiu qu nht rèn luyn trí tu, hình thành tình cm, thái i vi t nhiên, xã hi và nhng ngi xung quanh cho hc sinh. Tuy nhiên, hot ng dy hc cng có nhng hn ch nht nh nh tính n iu, gò bó, ni dung, chng trình chm thay i so vi thc tin, không gian hot ng thng “óng khung” trong lp hc Chính vì vy, bên cnh hot ng dy hc nhà trng cn t chc nhiu hot ng khác, càng a dng, càng phong phú càng tt. 1.2. Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp theo ch im Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (GDNGLL) cng là mt hot ng khá c trng và có nhiu ý ngha trong công tác giáo dc ca nhà trng. Hin nay, theo chng trình ca B Giáo dc và ào to quy nh, mi tun mi lp trong trng THPT có 3 tit t chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp, trong ó 1 tit chào c u tun, 1 tit sinh hot tp th cui tun và 1 tit cho sinh hot giáo dc ngoài gi theo ch . Các ch c thit k phù hp vi c im la tui hc sinh va có tính kh thi, gn lin vi thc tin cuc sng xã hi. Ví d, thanh niên vi hc tp, rèn luyn vì s nghip công nghip hoá, hin i hoá t nc; thanh niên vi tình bn, tình yêu và gia ình; thanh niên vi s nghip xây dng và bo v T quc Hình thc t chc hot ng này cn phi ht sc mm do và linh hot tu theo iu kin, hoàn cnh c th ca tng trng. Nu nhà trng có phòng và a im riêng cho các lp t chc hot ng, không làm nh hng n hot ng hc tp ca lp khác thì ht sc thun li. Nu nhà trng cha có iu kin thì có th phi hp nhiu lp t chc, gp 3 — 4 tit li thành mt bui t chc thng nht trong toàn trng hot ng này có hiu qu giáo dc cao cn sáng to hình thc t chc phong phú, a dng, tránh s trùng lp, nhàm chán, n iu. Phi làm sao cho mi hot ng u có yu t mi m, hp dn hc sinh. 1.3. Hot ng vn hoá, vn ngh Hot ng vn hoá, vn ngh là hot ng không th thiu trong mi nhà trng. Vn hoá, vn ngh không ch có tác dng gim bt s cng thng trong hc tp, to ra không khí vui v, thoi mái mà còn có tác dng giáo 70 | MODULE THPT 29
17. dc rt ln, nht là giáo dc tình yêu quê hng t nc, tình thy trò, tình bn bè Hot ng vn hoá, vn ngh thng c t chc chào mng các ngày l ca t nc, a phng và nhà trng Vn hoá, vn ngh còn là mt mt hot ng ca các tp th hc sinh, thông qua ó nhà trng ánh giá tinh thn, thái ca cá nhân và tp th hc sinh. Trong nhà trng, vi hot ng vn hoá, vn ngh, giáo viên có th t chc di nhiu hình thc khác nhau: — Các hình thc sinh hot vn ngh nh hát, múa, c th, k chuyn, biu din kch — T chc biu din các loi hình ngh thut khác nhau nh kch nói, hài, ngâm th, k chuyn — T chc cho hc sinh i xem phim, thng thc các loi hình ngh thut. — Tham quan các di tích lch s, di sn vn hoá ca a phng và t nc, tìm hiu vn hoá các vùng min. — T chc các cuc thi tôn vinh các giá tr cao p. Ví d: Thi Nét p thanh niên; Sng p; Ngi tt vic tt; Các cán b oàn xut sc; thi tài nng, thi sáng tác ngh thut — T chc các câu lc b chuyên phù hp vi c im la tui và mong mun ca hc sinh. Hình thc câu lc b phi c t chc rng rãi, phong phú, th l tham gia d dàng, thu hút c nhiu ngi tham gia và tham gia mt cách t nguyn, t giác mi có hiu qu. Ví d: Câu lc b ting Anh, câu lc b nhng ngi làm phim tr, câu lc b giá tr sng, câu lc b khiêu v, ca hát, câu lc b khoa hc Hot ng vn hoá ngh thut giúp hc sinh hng ti nhng giá tr chân, thin, m trong cuc sng; bit cm th ngh thut; khi dy nhng tình cm có tính tích cc, t ó bit gi gìn và sáng to nhng giá tr mi cho bn thân và cng ng. Trên c s ó, hc sinh có th hình thành c các k nng cn thit nh k nng giao tip có vn hoá, k nng làm vic nhóm, k nng liên quan n sáng to ngh thut. iu quan trng là hot ng vn hoá ngh thut giúp các em bit cách xây dng mt cuc sng ý ngha và có nhiu giá tr tích cc cho bn thân và cho cng ng. 1.4. Hot ng th dc, th thao Hot ng th dc, th thao là mt hot ng giáo dc toàn din nhân cách hc sinh. ây là hot ng ch yu nhm vào quá trình giáo GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 71
18. dc th cht cho hc sinh, mt trong nm mt giáo dc c bn trong nhà trng (c, trí, th, m và lao ng). Thông qua hot ng này rèn luyn, tng cng th lc cho hc sinh, giúp các em bit cách rèn luyn thân th, gi gìn v sinh cá nhân, phòng nga bnh tt. Th dc th thao giúp hc sinh gii phóng nng lng, to s do dai, khe mnh cho hc sinh Th dc còn là mt môn hc chính khoá trong trng hc. Hot ng này cng nhm thay i không khí lp hc, giúp cho hot ng hc tp hiu qu hn. ây là hot ng có th lôi kéo nhiu hc sinh tham gia. Cng nh vui chi, hot ng th dc th thao còn tác ng ln n i sng tinh thn ca hc sinh, giúp các em sng khoái hn, tích cc hn và tip thu kin thc hc tp hiu qu hn. Hot ng th dc th thao không ch giúp hc sinh hình thành các k nng ca môn th thao ó mà còn giúp các em rèn luyn c các phm cht rt cn thit nh ý chí, s kiên trì, tính oàn kt, tính k lut, tính hp tác. Hot ng th dc, th thao có nhng hình thc t chc nh sau: — Th dc gia gi: nhà trng t chc thng xuyên trong mi bui hc giúp các em gii to c cng thng. — Tp luyn th thao: th thao trong nhà trng thng là nhng hot ng n gin, phù hp vi sc kho và iu kin ca nhà trng nh tp cu lông, bóng bàn, cu mây, bóng á, th dc thm m — T chc cuc thi u th thao gia các lp, các khi trong toàn trng nhm phát ng phong trào và nâng cao tinh thn th thao mi hc sinh, ng thi giúp các hc sinh xích li gn nhau hn, có ý thc tp th hn, nâng cao trách nhim ca bn thân vi tp th — Trò chi gii trí vn ng. — T chc các ngày hi kho. — 1.5. Hot ng lao ng sn xut Hot ng lao ng sn xut tuy không th hin rõ trong nhà trng, nht là các trng thành ph, nhng ây là hot ng ht sc quan trng. Nu không t chc giáo dc lao ng cho hc sinh d làm cho các em ny sinh tâm lí li bing, da dm, n bám và t ó sinh ra thói ích k, coi thng lao ng chân tay Trong nhà trng, trc ht phi yêu cu hc sinh lao ng t phc v nh trc nht lp, v sinh môi trng, 72 | MODULE THPT 29
19. cnh quan nhà trng, t git gi qun áo, dn dp góc hc tp, phòng ng ngn np, sch s. Tip n là t chc các hot ng lao ng xã hi, lao ng công ích, nh v sinh ng làng, ngõ xóm, v sinh ng ph, trng cây Hc sinh THPT nông thôn thng tham gia lao ng sn xut cùng vi gia ình t nh. Vì th, hu ht các em u có ý thc lao ng tt. Nhng thành ph, hc sinh THPT rt ít có iu kin tham gia lao ng sn xut. Do ó, nhà trng cn kt hp vi các n v sn xut, các t chc xã hi to iu kin cho hc sinh c tham gia lao ng sn xut, các em cm nhn c nim vui khi t mình to ra c sn phm, ca ci vt cht và tinh thn cho xã hi. T ó các em càng yêu lao ng và cm thy t hào trong lao ng. Thông qua hot ng lao ng nhà trng tin hành hng nghip cho hc sinh, giúp hc sinh chn c các ngành ngh phù hp vi bn thân và nhu cu lao ng ca xã hi. Lao ng sn xut còn giúp hc sinh rèn luyn sc khe, rèn luyn các phm cht tt p ca ngi lao ng nh cn cù, tit kim, k lut 1.6. Hot ng vui chi, gii trí Vui chi, gii trí là nhu cu thit yu ca con ngi mi la tui, nht là tui tr li càng quan trng. Vui chi gii trí là hot ng giúp tr ly li s cân bng trong th cht và tính thn tip tc hc tp và làm nhng vic khác sau mt thi gian hc tp cng thng, mt mi. Vui chi còn là mt c hi hc sinh c giao lu, hc hi, thit lp và xây dng nhng mi quan h tt p gia các cá nhân vi nhau và mi quan h gia giáo viên và hc sinh ngày càng gn gi và thân thit vi nhau hn; xây dng tinh thn oàn kt gn bó trong tp th; tính k lut. Hot ng vui chi giúp các em c bc l nhng nng khiu và s trng ca mình, t ó giáo viên có th phát hin và có bin pháp bi dng phù hp. Cùng vi các hot ng khác, hot ng vui chi góp phn vào s phát trin toàn din ca hc sinh THPT. Vui chi gii trí phi tu vào s thích ca cá nhân mi hiu qu. Vui chi gii trí trong nhà trng cn c phi hp vi các hot ng khác nh th dc, th thao; vn hoá, vn ngh; sinh hot tp th; tham quan, du lch tránh s nhàm chán, n iu Hot ng vui chi có th c t chc di các hình thc nh sau: — S dng các trò chi khác nhau: trò chi vui khe, trò chi vn ng, trò chi dân gian, trò chi trí tu. Các trò chi nên c t chc an xen GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 73
20. cùng các hot ng khác s to c s hp dn, ngoài ra giáo viên cn t chc trong khong thi gian và không gian a dng. — Chi các môn th thao: giáo viên khuyn khích hc sinh ng kí tham gia vào các i chi nh i bóng á, bóng bàn, in kinh, c vua và ra k hoch tp luyn và thi u. — T chc trò vui chi giái trí: thi toán nhanh, vui, trò chi có tính tp th cao. — Các ca múa hát tp th trong khi chi c v. — Trò chi có tính cht th giãn. — 1.7. Hot ng chính tr — xã hi Hot ng chính tr — xã hi là nhng hot ng có ý ngha nh hng v mt xã hi giúp hc sinh tip cn vi i sng chính tr — xã hi ca t nc, a phng. Ni dung ca các hot ng chính tr — xã hi cp n các s kin lch s ca dân tc, các s kin chính tr có tính thi s din ra hng ngày a phng, trong nc và trên th gii, các vn có tính toàn cu nh bo v môi trng, chm sóc i sng sc khe th cht và tinh thn, chin tranh và nn khng b, vn hoà bình Có rt nhiu hính thc t chc hot ng nhm chuyn ti ni dung chính tr — xã hi. Giáo viên có th tin hành c lp hoc phi hp các hot ng vi nhau. Các hình thc ó có th là: — Hot ng k nim các ngày l ln, các s kin chính tr — xã hi trong nc và trên th gii hoc nhng s kin áng chú ý ca a phng. Ví d: Nm 2010, Hà Ni và c nc t chc các hot ng k nim 1000 nm Thng Long, Hà Ni. T chc mít tinh k nim ngày Quc khánh; ngày Quc t lao ng; ngày gii phóng min Nam, thng nht T quc — Nghe báo cáo thi s v các vn chính tr — xã hi, kinh t và vn hoá ni bt trong nc và trên th gii. — Thi tìm hiu v các ch có liên quan n i sng chính tr — xã hi, vn hoá ca t nc và a phng cng nh tìm hiu các giá tr truyn thng tt p ca dân tc. Ví d: Tìm hiu v bin o Vit Nam; tìm hiu v truyn thng hiu hc ca a phng 74 | MODULE THPT 29
21. — Tuyên truyn, c ng các ch trng, chính sách ca ng và Nhà nc, nhng quy nh ca pháp lut, c bit t chc cho hc sinh tham gia tuyên truyn nhng vn gn gi, d hiu a phng. Ví d: Tuyên truyn v vn bo v môi trng, vn bin i khí hu; tuyên truyn v Lut giao thông — Tham gia các hot ng tình nguyn có tính cng ng cao. Ví d: Giúp gia ình có hoàn cnh khó khn; phòng chng các dch bnh, giúp tr em b tt nguyn, thm các gia ình thng binh, lit s. — Tham gia các hot ng ca a phng c bit là các hot ng có tính vn hoá nh l hi, phong trào thi ua Hot ng chính tr — xã hi có ý ngha trong vic nâng cao nhn thc ca hc sinh v các vn chính tr — xã hi ca a phng ni sinh sng và rng hn là ca quc gia và th gii. T ó, hình thành có các em trách nhim, tình oàn kt, yêu thng, u tranh cho l phi. Ngoài ra, hot ng này còn giúp các em hc sinh hình thành các k nng giao tip, k nng làm vic nhóm Ngoài ra, trong nhà trng có th t chc các hot ng khác nh các hot ng ca câu lc b, hot ng tham quan du lch, giao lu vi các t chc, các c quan, n v khác Sau khi tr li các câu hi này, thy (cô) s có nhng hình dung c th v các hot ng có th có trong nhà trng THPT tin hành giáo dc nhân cách hc sinh. Thy (cô) hãy suy ngh v nhng hot ng giáo dc phù hp vi iu kin ca nhà trng và a phng ni thy (cô) ang công tác. Hot ng 2: V trí, vai trò, ni dung chng trình, cách thc t chc và iu kin thc hin ca tng hot ng giáo dc trong trng trung hc ph thông * T chc hot ng Thy (cô) ã tng t chc hot ng giáo dc cho hc sinh. Hãy nh li v trí, vai trò, nhim v, ni dung, quy trình t chc các hot ng giáo dc trng THPT bng cách tr li các câu hi di ây: GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 75
22. Câu hi 1: Nêu v trí, vai trò, nhim v ca hot ng GDNGLL trng THPT. Câu hi 2: Lit kê các ni dung c bn ca hot ng GDNGLL trng THPT. Câu hi 3: Quy trình t chc mt hot ng giáo dc c tin hành nh th nào? 76 | MODULE THPT 29
23. Câu hi 4: Hãy mô t chng trình ca mt hot ng c th (ví d, t chc mt bui sinh hot lp cui tun). Câu hi 5: t chc mt hot ng thành công, thy (cô) quan tâm n nhng vn gì? Sau khi tr li các câu hi, thy (cô) i chiu vi nhng thông tin di ây và t ánh giá, a ra nhng kt lun khoa hc. * Cung cp thông tin 2. V trí, vai trò, ni dung chng trình, cách thc t chc và iu kin thc hin ca tng hot ng giáo dc trong trng trung hc ph phông 2.1. V trí ca hot ng GDNGLL trng THPT Nh phn trên chúng ta ã bit, trong nhà trng THPT có rt nhiu các loi hình hot ng khác nhau và mi hot ng u có nhng vai trò riêng, th mnh riêng. Hot ng dy hc ch yu là truyn thu tri thc v t nhiên, v xã hi v t duy và rèn luyn các k nng, k xo tng ng, thông qua ó giáo dc nhân cách hc sinh. Tuy nhiên, hot ng dy hc không th thay th chc nng ca các hot ng khác. Thm chí, hot ng dy GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 77
24. hc cng có nhng hn ch, òi hi phi có các hot ng khác b sung, h tr. Mt s hn ch c bn ca hot ng dy hc nh: thiu s mm do và linh hot v ni dung, chng trình, thi gian, a im Ni dung, chng trình thng ít thay i, vì th kh nng cp nht vi s thay i ca thc tin chm. S tng tác, giao tip gia giáo viên và hc sinh, gia hc sinh vi nhau trong dy hc thng khô cng, khuôn mu và có th nhàm chán do tính n iu ca nó. Dy hc thng ch tin hành trong phm v không gian ca lp hc, to cm giác cht hp, gò bó Khc phc nhng hn ch trên, hot ng GDNGLL s rt a dng, mm do và linh hot, các hot ng ht sc phong phú, có th tho mãn nhu cu ca mi cá nhân hc sinh, nht là nhu cu vui chi, gii trí, nhu cu giao tip, kt bn. Hot ng GDNGLL là iu kin kim soát thi gian và hành vi ca tr, làm cho quá trình giáo dc có tính liên tc Hot ng GDNGLL có v trí rt quan trng trong quá trình giáo dc, là iu kin giáo dc toàn din nhân cách hc sinh. Di góc ch o, hot ng GDNGLL là mt trong ba k hoch ào to (k hoch dy hc; k hoch GDNGLL và k hoch hng nghip dy ngh) ca trng THPT nhm thc hin mc tiêu ào to ca cp hc theo hng giáo dc nhân vn, khoa hc và k thut. Hot ng GDNGLL là mt b phn ca quá trình giáo dc trng THPT nhm phát trin toàn din nhân cách hc sinh. Hot ng GDNGLL nhm to iu kin và môi trng cho hc sinh phát huy vai trò t giác, tích cc, ch ng và sáng to, cng c và b sung tri thc cho hc sinh. Ngoài ra, thông qua hot ng này thu hút và phát huy tim nng ca các lc lng giáo dc, góp phn nâng cao cht lng nhà trng. 2.2. Vai trò Do v trí quan trng ca hot ng GDNGLL, xut phát t c im tâm sinh lí ca hc sinh THPT, hot ng GDNGLL c xác nh có vai trò to ln trong quá trình giáo dc hc sinh góp phn cng c kt qu dy hc trên lp và giáo dc toàn din nhân cách hc sinh. Cùng vi hot ng dy hc, hot ng GDNGLL to ra s cân i hài hoà các hot ng trong nhà trng nhm to ra quá trình s phm toàn din, thng nht hng vào thc hin mc tiêu cp hc. 78 | MODULE THPT 29
25. Hot ng GDNGLL là iu kin cng c và phát trin các mi quan h gia giáo viên vi hc sinh, gia hc sinh vi nhau và gia hc sinh vi cng ng xã hi, trên c s ó phát trin các mi quan h xã hi, c s và nn tng ca s phát trin nhân cách cá nhân. Hot ng GDNGLL còn có vai trò thu hút và phát huy tim nng, th mnh ca các lc lng giáo dc gia ình và xã hi nâng cao cht lng và hiu qu giáo dc. Hot ng GDNGLL c t chc ht sc a dng và phong phú, gn lin vi thc tin v mi mt: lao ng, khoa hc, thm m, th dc, vn ngh, vn hoá xã hi, vui chi gii trí, trên c s ó phát trin nhân cách toàn din cho hc sinh. Hot ng GDNGLL nhm giúp hc sinh: — Nâng cao nhn thc v các giá tr truyn thng ca dân tc, hiu bit và tip thu các giá tr tt p ca nhân loi; cng c, b sung, nâng cao, m rng kin thc hc trên lp; có trách nhim i vi bn thân, gia ình, nhà trng và xã hi — Cng c các k nng c bn, rèn luyn và phát trin các nng lc: t hoàn thin; thích ng; giao tip, ng x, hp tác; hot ng chính tr — xã hi; t chc qun lí — Bi dng nhân sinh quan, th gii quan khoa hc cho hc sinh, t ó giúp các em có thái úng n trc nhng vn ca cuc sng 2.3. Ni dung chng trình a. Nguyên tc la chn ni dung Nguyên tc là nhng quan im có tính ch o hot ng. Vic m bo các nguyên tc, giúp giáo viên xây dng ni dung phù hp vi thc tin nhà trng và a phng. Vì vy, khi xây dng ni dung chng trình hot ng giáo dc nói chung và hot ng GDNGLL nói riêng trong nhà trng THPT cn tuân theo các nguyên tc c bn sau: — Nguyên tc m bo mc tiêu ca cp hc. iu 27, Khon 4, Lut Giáo dc nm 2005 có quy nh v mc tiêu ca giáo dc THPT nh sau: Giáo dc THPT nhm giúp hc sinh cng c và phát trin nhng kt qu ca giáo dc THCS; hoàn thin hc vn ph thông và có nhng hiu bit thông thng v k thut và hng nghip, có iu kin phát huy nng lc cá nhân la chn hng phát trin, GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 79
26. tip tc hc i hc, cao ng, trung cp, hc ngh hoc i vào cuc sng lao ng [15]. — Nguyên tc phù hp vi thc t phát trin ca t nc và a phng. Mi quc gia, mi a phng u có nhng iu kin kinh t, chính tr — xã hi, phong tc tp quán khác nhau. Vic xây dng ni dung hot ng giáo dc trong nhà trng có ý ngha kt ni giáo dc nhà trng và xã hi, to nên nhng công dân ý thc trách nhim ca bn thân trong vic xây dng và phát trin t nc, a phng. Vic m bo nguyên tc này s giúp giáo viên khi xây dng ni dung không tách ri vi thc tin và thu hút c s tham gia ca hc sinh, nhà trng và các lc lng giáo dc ngoài nhà trng. — Nguyên tc phù hp vi c im la tui và tính cá bit ca hc sinh Hot ng giáo dc ch t hiu qu khi hc sinh tích cc tham gia các hot ng. Các hot ng ó phi phù hp vi c im la tui là nhng c im liên quan n sc khe, tâm lí nh hng thú, nhu cu, mong mun ca hc sinh. Mc dù mi la tui có nhng hot ng mang tính ch o nhng giáo viên cng phi chú ý n nhng s khác bit ca cá nhân, quan tâm tho áng n cái riêng ca mi hc sinh. — Nguyên tc m bo phát trin tính tích cc, c lp, sáng to di s giúp ca giáo viên Tính tích cc, c lp, ch ng th hin hc sinh có ý thc trong vic tip thu các yêu cu, nhim v ca giáo viên, có ý chí, ngh lc vt qua nhng tr ngi hoàn thành các nhim v t ra di s hng dn, luôn luôn tìm ra các bin pháp và quyt tâm thc hin di giúp ca giáo viên. ây là mt nguyên tc rt quan trng trong vic xây dng ni dung hot ng giáo dc trong nhà trng THCS. b. Ni dung chng trình Ni dung chng trình hot ng GDNGLL trng THPT gm nhiu ni dung hot ng di s ch o ca Ban Giám hiu và vai trò c vn ca giáo viên ch nhim lp nhm khuyn khích các lp ch ng t chc thc hin. Hot ng GDNGLL trng THPT rt phong phú v ni dung và a dng v hình thc t chc hot ng. Ni dung hot ng GDNGLL trng THPT tp trung vào các vn sau: 80 | MODULE THPT 29
27. — L sng ca thanh niên trong giai on công nghip hoá, hin i hoá t nc. — Tình bn, tình yêu, hôn nhân và hnh phúc gia ình. — Nhim v xây dng và bo v T quc. — Truyn thng dân tc và truyn thng cách mng, bo v di sn vn hoá. — Thanh niên vi vn lp thân, lp nghip. — Nhng vn có tính cht toàn cu nh: bo v môi trng; dân s và s phát trin bn vng; các t nn xã hi; bnh tt; hoà bình Ngoài ra, ni dung các hot ng GDNGLL còn cp n nhiu vn ca i sng xã hi nh: vn an toàn giao thông; giáo dc pháp lut; giáo dc phòng chng các t nn xã hi Các ch chính trong chng trình hot ng GDNGLL THPT là: — Ch hot ng tháng 9: Thanh niên vi hc tp, rèn luyn vì s nghip CNH, HH t nc. — Ch hot ng tháng 10: Thanh niên vi tình bn, tình yêu và gia ình. — Ch hot ng tháng 11: Thanh niên vi truyn thng hiu hc và tôn s trng o. — Ch hot ng tháng 12: Thanh niên vi s nghip xây dng và bo v T quc. — Ch hot ng tháng 1: Thanh niên vi vic gia gìn bn sc vn hoá dân tc. — Ch hot ng tháng 2: Thanh niên vi lí tng cách mng. — Ch hot ng tháng 3: Thanh niên vi vn lp nghip. — Ch hot ng tháng 4: Thanh niên vi hoà bình, hu ngh và hp tác — Ch hot ng tháng 5: Thanh niên vi Bác H. — Ch hot ng hè (tháng 6, 7, 8): Mùa hè tình nguyn vì cuc sng cng ng. 2.4. Cách thc t chc và iu kin thc hin t chc mt hot ng giáo dc cn tin hành theo các bc sau: Bc 1: Lp k hoch ây là bc u tiên khi tin hành t chc hot ng giáo dc trong nhà trng THPT. K hoch là s thng kê nhng công vic c th trong mt GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 81
28. thi gian nht nh, làm sáng rõ nhng nhim v chính ca các công vic. Giáo viên lng trc các vn ny sinh có cách gii quyt ch ng, phù hp, kp thi. Trên c s ó, giáo viên b trí công vic phù hp, gim cng thng và to iu kin thun li cho hot ng giáo dc i úng hng và din ra suôn s. bc này, giáo viên cn phi có cái nhìn mang tính bao quát ht các vic phi làm, nhng cng cn c th, chi tit n tng vic, tng ngi. Giáo viên cn tr li các câu hi: Làm gì? Ai làm? Làm nh th nào? Thi gian? Không gian din ra hot ng? Các iu kin tin hành Bc này gm các công vic c th sau: * Xác nh mc tiêu hot ng — Mc tiêu xác nh trên 3 mt: Nhn thc, k nng, thái . — Mc tiêu phi rõ ràng, c th, có tính xác nh. Mc tiêu có th lng hoá c thc hin, kim tra, ánh giá. * La chn và t tên cho hot ng Mt ch thng có nhiu hot ng ph thuc vào i tng hc sinh, iu kin thc hin. Vic la chn hot ng phi phù hp vi hai iu kin này. Sau khi ã chn ch hot ng, giáo viên cn t tên cho ch hot ng. Tên gi phi khái quát c ch , mc tiêu, ni dung, hình thc và tht s hp dn, lôi cun s tham gia ca ông o hc sinh. t tên cho hot ng m bo s ngn gn, súc tích, rõ ràng và chính xác. Giáo viên và hc sinh có th cùng tham gia tho lun a ra tên ch phù hp. Ví d: Ch hot ng tháng 9: Thanh niên vi hc tp, rèn luyn vì s nghip công nghip hoá, hin i hoá t nc. Gm các ni dung: — Tho lun chuyên : “Làm th nào hc tp có kt qu tt”. — Tho lun k hoch hc tp và rèn luyn ca nm hc. — Din àn: Vai trò ca thanh niên trong s nghip công nghip hoá hin i hoá t nc. — Biu din vn ngh, làm báo tng * Xác nh ni dung và hình thc hot ng — Ni dung hot ng cn a dng phong phú. Các hot ng liên quan n các vn kinh t, chính tr — xã hi, lao ng, hc tp, giao tip, vn hoá ngh thut, th dc th thao 82 | MODULE THPT 29
29. — Tu tng ch mà la chn hình thc t chc phù hp. Hình thc t chc cng rt a dng. Giáo viên có th t chc theo câu lc b, hi thi, tho lun, giao lu, hi din vn ngh, hot ng vui chi — D kin ni dung công vic, hình dung tin trình hot ng. Ni dung hot ng càng chi tit thì vic thc hin s d dàng hn. Các hot ng cn sp xp có th t rõ ràng và giáo viên phi nm c các nhim v chính ca các hot ng. — Hot ng ó s din ra theo các bc nh th nào: M u, din bin và kt thúc hot ng. * Xác nh i tng tham gia hot ng — Tu theo hot ng giáo dc c t chc mà giáo viên cn xác nh thành phn tham gia bao gm hc sinh và lc lng bên ngoài nhà trng tham gia vi các vai trò và v trí khác nhau vi mc ích cùng tham gia h tr, chia s vi tp th hc sinh. Ví d: Hi ph huynh, Ban giám hiu nhà trng, các giáo viên trong trng, oàn Thanh niên, các t chc xã hi — Xác nh s lng tham gia hot ng sao cho phù hp vi ch , quy mô ca hot ng. Ví d: t chc hot ng giáo dc trong lp, toàn trng, theo nhóm nh hay c tp th lp — Hot ng giáo dc c t chc phi phù hp vi i tng tham gia. Giáo viên cn xác nh c nhu cu, mong mun, nng lc, s thích ca i tng tham gia hot ng. — Giáo viên cng cn xác nh các nhim v c th, rõ ràng cho tng thành phn tham gia phân công nhim v. * Xác nh thi gian t chc hot ng — Xác nh thi gian t chc hot ng là mt yu t quan trng. Thi gian t chc hot ng giáo dc cn cn c vào các hot ng dy hc và các hot ng khác trong nhà trng, tránh s chng chéo lên nhau. — B trí và sp xp thi gian to iu kin mi ngi tham gia c y . — Ngoài ra, giáo viên cn xác nh c thi lng t chc các hot ng. Hot ng giáo dc s din ra bao lâu, trình t các bc s c tin hành nh th nào, thi lng ca tng bc * Xác nh không gian t chc hot ng — La chn không gian t chc sao cho phù hp vi hot ng giáo viên a ra. Ví d: Nu là bui to àm trao i v mt ch nào ó, giáo GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 83
30. viên có th t chc trong lp hc; nhng ó là hot ng vui chi gii trí hay hot ng th dc, th thao thì giáo viên nên la chn không gian rng rài và thoi mái hn nh sân trng, nhà thi u * Xác nh nhng iu kin h tr — D kin phng tin, iu kin phc v cho mi hot ng. Phng tin rt phong phú nh tranh nh, s biu bng, mô hình, bn trong dùng cho máy chiu, bng a ghi âm, bng ghi hình, máy tng âm, ánh sáng * Xác nh các bin pháp thc hin — D kin v nhng bin pháp s thc hin nhm kích thích tính tích cc, ch ng, sáng to ca hc sinh trong vic tng tác vi giáo viên t c mc tiêu giáo dc. Giáo viên có th s dng phng pháp giao vic, khen thng, trao i ng thi cn có nhng cách thc giám sát, ng viên và giúp kp thi. Bảng lập kế hoạch hoạt động Ni Bin Thi Công Ngi Ngi Phng Phng Thi dung pháp gian vic ph thc tin h án d gian hot thc hoàn c th trách hin tr phòng ng hin thành Bc 2: Trin khai hot ng Sau khi ã lên k hoch c th cho hot ng giáo dc, giáo viên trin khai hot ng theo nhng vn ã c lp k hoch. Ví d: Hp ban cán s, thông báo thi gian, a im, giao nhim v cho tng cá nhân và tp th tham gia, h tr, giám sát vic thc hin các nhim v ca hc sinh, chun b các tài liu, phng tin, Bc 3: T chc hot ng giáo dc Bc t chc hot ng chính là bc c th hoá các mc tiêu, nhim v và hin thc hoá các d kin ca giáo viên các bc trên. ây là bc rt quan trng, bao gm các hot ng có tính th t, có trt t rõ ràng, cn m bo quy trình t chc mt hot ng giáo dc t m u, din bin hot ng và kt thúc hot ng. T chc thc hin nh th nào s 84 | MODULE THPT 29
31. th hin trình và nng lc t chc qun lí, iu khin, k nng nm chc ni dung, iu hành s tham gia ca các lc lng khác nhau. Khi t chc hot ng giáo dc, òi hi giáo viên cn có s linh hot trong vic làm ch các tình hung ny sinh. Bc 4: Tng kt ánh giá Sau khi kt thúc hot ng, giáo viên có th tin hành bc tip theo ó là ánh giá, kim tra. Mc tiêu ca vic kim tra, ánh giá là khng nh s phát trin ca hc sinh v mt nhn thc, thái , hành vi. Tính tích cc, tinh thn trách nhim, ý thc tp th ca hc sinh khi tham gia hot ng giáo dc s là c s ánh giá úng hnh kim ca hc sinh. Vic ánh giá khách quan và công bng có ý ngha khích l s vn lên ca hc sinh. Vic kim tra, ánh giá, tng kt, cho giáo viên thông tin v nhng mt mnh và mt yu ca vic t chc hot ng giáo dc trên c s ó có s iu chnh hp lí, xác nh c phng hng thc hin cho nhng hot ng tip theo. ánh giá vic tham gia hot ng giáo dc có th tin hành trên hai cp ó là ánh giá cá nhân hc sinh và ánh giá tp th hc sinh, vì vy ni dung ánh giá phi c th, thit thc, có tiêu chí rõ ràng thì vic ánh giá mi tác ng tích cc n hc sinh. — ánh giá cá nhân bao gm: + ánh giá v mc nhn thc các vn ca ni dung hot ng. + ánh giá v ý thc trách nhim tham gia các hot ng ca tp th. + ánh giá hiu qu óng góp ca bn thân vào vic t chc thc hin các hot ng. — ánh giá tp th lp: + S lng hc sinh tham gia hot ng. + Các sn phm hot ng. + Ý thc cng ng trách nhim. + Tinh thn hp tác trong hot ng. Giáo viên có th s dng các hình thc ánh giá khác nhau nh qua bài thu hoch, qua quan sát hot ng ca hc sinh, qua to àm, trao i, sn phm ca hc sinh hoc cng có th qua trao i vi nhng ngi cùng tham gia hot ng nh giáo viên trong trng, ph huynh hc sinh, tp th hc sinh và các oàn th GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 85
32. Khi ánh giá giáo viên cn phát cho hc sinh phát huy tính tích cc, ch ng ca mình bng cách t ánh giá theo nhng tiêu chí giáo viên ã a ra, sau ó tp th lp ánh giá và quyt nh trên c s có s tham kho ý kin ca giáo viên ch nhim. Bc 5: Rút kinh nghim Sau khi thc hin bc kim tra, ánh giá, giáo viên tng kt li các mt ã làm c và cha thc hin tt t ó khc phc nhng mt còn hn ch. Rút kinh nghim là bc cui cùng giúp giáo viên nhìn nhn mt cách khách quan v vic t chc hot ng giáo dc. Rút kinh nghim s giúp giáo viên có c nhng thông tin hu ích, làm cn c và bài hc quan trng cho nhng ln t chc hot ng sau. Rút kinh nghim tt c các bc t bc lp k hoch hot ng, trin khai hot ng, t chc hot ng và kim tra, ánh giá. Tóm li : Tin trình t chc mt hot ng giáo dc trong nhà trng THCS thng tin hành qua các bc nh sau: Bc 1: Lp k hoch hot ng. Bc 2: Trin khai k hoch hot ng. Bc 3: Tin hành hot ng. Bc 4: Kim tra, ánh giá hot ng. Bc 5: Rút kinh nghim. Hot ng 3: Nêu, phân tích nhng mt mnh và mt còn hn ch trong vic xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng trung hc ph thông hin nay, ch ra nguyên nhân và xut bin pháp phát huy mt tích cc, hn ch mt tiêu cc. * T chc hot ng: T chc cho hc viên tham gia các hình thc hot ng di ây tr li các câu hi ca hot ng. — Chia hc viên thành các nhóm theo khu vc sng (thành th, nông thôn, min núi và nhng vùng khó khn) h tho lun, ghi thành biên bn nhng mt mnh và mt còn hn ch ca vic xây dng các hot ng giáo dc trng THPT ni h công tác và nguyên nhân. — T chc din àn trao i kinh nghim xây dng các hot ng giáo dc. — T chc trao i v các gii pháp 86 | MODULE THPT 29
33. Có th cho hc viên vit tham lun, thit k mu kho sát thc trng, cách ánh giá thc trng, tìm hiu nguyên nhân, su tm các kinh nghim quý trong thc tin Câu hi 1: Cho bit trong trng THPT ni thy (cô) ang công tác có nhng mt mnh và mt hn ch nào trong vic xây dng các hot ng giáo dc hc sinh? — Mt mnh: — Mt hn ch: Câu hi 2: Theo thy (cô), nhng nguyên nhân ca thc trng nói trên là gì? — Nguyên nhân khách quan: — Nguyên nhân ch quan: Câu hi 3: Nhà trng ã tin hành xây dng các hot ng giáo dc nh th nào? GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 87
34. Câu hi 4: Thy (cô) th xut mt s bin pháp phát huy nhng mt mnh và hn ch nhng mt còn yu kém trong vic xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng ca mình ang công tác. * Ngun thông tin: Da vào các ngun thông tin di ây, thy (cô) i chiu vi nhng câu va tr li rút ra kt lun. — Thông tin t các hc viên cung cp. — Thông tin trong báo chí (ch yu là báo Giáo dc và Thi i). — Thông tin t các phng tin thông tin i chúng khác (truyn hình, internet ). Hot ng 4: Thc hành xây dng mt hot ng giáo dc c th Bài tp: Hãy thit k ni dung, chng trình t chc mt bui biu din vn ngh chào mng ngày nhà giáo Vit Nam 20/11. Yêu cu thy, cô phi trình bày các ni dung công vic c th trong hot ng này. Thy (cô) xây dng mt chng trình t chc vi y các bc. Gi s, thy (cô) là ngi chu trách nhim chính v bui biu din vn ngh ca nhà trng chào mng ngày Nhà giáo Vit Nam 20/11, vi bn ni dung và k hoch nh ã chun b, thy (cô) có t tin iu hành thành công hot ng này không? Lí do ti sao? 88 | MODULE THPT 29
35. * T chc hot ng — Hc viên t thit k ni dung, chng trình mt hot ng c th. — Cho hc viên trình bày kt qu chun b ca mình. — Cho các hc viên khác góp ý. — Ging viên tng kt, ánh giá, b sung. * Ngun thông tin — Mt s mu thit k ni dung, chng trình t chc hot ng. Gii thiu mu thit k minh ho THI VN NGH CA NGI TRUYN THNG CÁCH MNG CA QUÊ HNG, T NC 1. Mục tiêu hoạt động — V mt nhn thc: giúp hc sinh hiu sâu sc truyn thng cách mng ca quê hng, t nc và chin công ca th h trc ã hi sinh vì s c lp, t do ca t nc. — V mt thái : bi dng tình cm bit n, kính trng, yêu mn i vi nhng anh hùng ã to nên truyn thng quý báu ó. — V k nng: có hành vi th hin s mong mun n áp công n nhng anh hùng và quyt tâm hc tt. 2. Nội dung và hình thức hoạt động 2.1. Ni dung hot ng — Tìm hiu v các tác phm ca ngi nhng anh hùng ã hi sinh cho dân tc và truyn thng cách mng ca a phng, t nc. — S quyt tâm ca thy trò trong vic gi gìn truyn thng cách mng và s quyt tâm ca hc sinh trong vic tu dng, rèn luyn n áp công n ca th h cha anh. 2.2. Hình thc hot ng — Thi din vn ngh. — Trò chi vui. — Tho lun, trao i. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 89
36. 3. Chuẩn bị, triển khai hoạt động — Thi gian hot ng: trung tun tháng 12. — Thi lng tin hành hot ng: 90 phút. — a im din ra hot ng: phòng hc ln. — i tng tham gia: Giáo viên ch nhim, giáo viên b môn và tp th hc sinh. — Phng tin h tr: máy chiu, màn chiu, micro, máy vi tính; bàn gh, hoa — Tài liu: Nhng bài hát, bài th, câu chuyn ca ngi quê hng, t nc; quân i, các anh hùng, lit s, thng binh; mt s câu hi thi liên quan n truyn thng cách mng và suy ngh ca hc sinh v vn này — Phân công nhim v. * V phía giáo viên: — Chun b các tài liu có liên quan n truyn thng cách mng. — Hp ban cán s lp, t chc ph bin k hoch hot ng. — Cùng ban cán s lp, chun b chng trình chi tit cho hot ng và trin khai các công vic c th hot ng din ra úng thi gian và úng yêu cu. — Yêu cu cán b lp phân công cho các t tp luyn nhng bài hát, c th, k chuyn phù hp vi ch . — Duyt k hoch ca cán b lp, ôn c quá trình chun b ca hc sinh. — Kim tra, ánh giá, trao i vi hc sinh và các giáo viên khác rút kinh nghim. * V phía hc sinh — Cán b lp phân công các bn chun b tài liu và xây dng chng trình hot ng. — Phân công các bn: nhóm din vn ngh, nhóm chun b, trang trí lp hc, nhóm th kí, chun b phn thng, phng tin — C ngi dn chng trình và mi i biu. — Xin ý kin giáo viên ch nhim v ni dung và k hoch phân công. 90 | MODULE THPT 29
37. 4. Tổ chức hoạt động D kin chng trình thi vn ngh ca ngi truyn thng cách mng ca quê hng, t nc s din ra: — Hot ng 1: Khi ng + C lp hát bài hát Nm anh em trên mt chic xe tng ca nhc s Xuân Hng. + Ngi dn chng trình tuyên b lí do, gii thiu i biu, ban giám kho. + Gii thiu chng trình. — Hot ng 2: Thi vn ngh gia các t + Chia thành các i thi, mi ban giám kho là các giáo viên tham gia. + i din Ban giám kho nêu th l cuc thi, nhng tiêu chun ánh giá các tit mc d thi (v ni dung, cht lng thc hin, tính sáng to, phong cách th hin, trang phc ). + Mi i thi s ln lt thc hin tit mc ca mình. + Ban giám kho nhn xét và cho im công khai. + Th kí s tng hp và gi li ngi dn chng trình. + Phát phn thng cho i chin thng. — Hot ng 3: Trò chi vui + i din Ban giám kho s nêu th l cuc thi và tiêu chí chm im. + Hình thc thi là Ban giám kho t câu hi hoc i thi bc thm câu hi. Ví d: Hát mt bài có t “cách mng”, “Bác H”, “quê hng”. + Hc sinh tham gia d thi theo d kin. + Ban giám kho cho im. — Hot ng 4: Trao i, tho lun + Ngi dn chng trình s nêu lên nhng câu hi gi m nh: • Khi biu din nhng tit mc ngh thut v tài quê hng, cách mng, anh hùng cách mng bn có suy ngh gì? • Bn cm thy nh th nào? • Hc sinh chúng ta s làm nhng công vic thit thc nào ghi nh và n áp công lao to ln ó và gi gìn truyn thng cách mng ca quê hng, t nc. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 91
38. — Kt thúc hot ng + Th kí công b kt qu. + Ban giám kho trao phn thng. + Ban cán s lp cm n s giúp và tham gia ca các thy (cô) giáo. 5. Đánh giá nhận xét và rút kinh nghiệm — Giáo viên ch nhim, ban t chc nhn xét chung v kt qu cuc thi, s chun b và thái ca các bn tham gia. — Giáo viên ch nhim s a ra nhn xét cui cùng và rút ra nhng bài hc kinh nghim cho ln t chc sau. 2.5. Đánh giá — Yêu cu thy, cô lit kê c các hot ng c bn trong trng THPT. — Các thy, cô mô t và phân tích c các hot ng giáo dc c th. — Thy, cô xây dng c k hoch, ni dung, mc tiêu, cách thc t chc mt hot ng. Nội dung 3 T CHC THC HIN CÁC HOT NG GIÁO DC HC SINH TRONG TRNG TRUNG HC PH THÔNG 3.1. Giới thiệu T chc thc hin các hot ng giáo dc là khâu quan trng nht trong quá trình tin hành giáo dc hc sinh. làm tt công vic này ngi giáo viên phi có các k nng t chc giáo dc. Vì, nu giáo viên không có k nng này thì quá trình giáo dc hc sinh không hiu qu. K nng t chc giáo dc là kh nng iu hành mt hot ng t c mc tiêu giáo dc ra. T chc các hot ng giáo dc chính là thc hin k hoch hot ng giáo dc ã vch ra theo mc tiêu ã nh. Thông qua các hot ng tin hành giáo dc nhân cách hc sinh. Ch có thông qua hot ng, hc sinh mi có iu kin bc l nhân cách ca mình, thông qua ó giáo viên iu khin, iu chnh s phát trin nhân cách ca hc sinh. 92 | MODULE THPT 29
39. T chc thc hin các hot ng giáo dc là làm cho hc sinh tham gia vào các hot ng a dng hình thành các tri thc, k nng, phm cht cn thit, thông qua ó phát trin nhân cách ca mình. 3.2. Mục tiêu — Giáo viên THPT phi xác nh c ây là nhim v quan trng hàng u trong nhà trng. — Mô t c quy trình t chc mt hot ng giáo dc cp lp hc và cp toàn trng. — Có k nng t chc mt hot ng giáo dc c th. — Coi trng vic t chc thc hin các hot ng giáo dc và có hng thú vi công vic này. iu kin thc hin: — Giáo viên phi am hiu sâu sc c im tâm sinh lí ca hc sinh THPT. — Giáo viên phi nm vng các nguyên tc, phng pháp, hình thc t chc và c im ca quá trình giáo dc. — Nhà trng phi có các iu kin ti thiu nh sân bãi, các thit b, dng c, tài liu phc v cho các hot ng. 3.3. Các hoạt động — Xây dng quy trình t chc mt hot ng giáo dc c th. — Tin hành mô phng quá trình t chc mt hot ng giáo dc. — Tp x lí các tình hung xy ra trong quá trình t chc mt hot ng giáo dc hc sinh. — Thc hành t chc mt hot ng giáo dc hc sinh. 3.4. Xây dựng nội dung 3 Hot ng 1: Xây dng quy trình t chc mt hot ng giáo dc c th * T chc hot ng Thy (cô) ã tng t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh, bây gi thy (cô) hãy nh li vic t chc thc hin mt hot ng giáo dc c th, cn da trên nhng cn c nào và tin trình t chc hot ng th nào bng cách tr li nhng câu hi sau: GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 93
40. Câu hi 1: xây dng quy trình t chc mt hot ng giáo dc cn phi cn c vào nhng iu kin nào? — Nhng thun li và khó khn: — c im la tui hc sinh: — iu kin c s vt cht ca nhà trng: — Nng lc ca giáo viên: 94 | MODULE THPT 29
41. Câu hi 2: Quy trình t chc mt hot ng giáo dc c th có my bc? ó là nhng bc nào? Câu hi 3: Trình bày ni dung c bn ca tng bc trong quy trình t chc mt hot ng giáo dc. Thy (cô) i chiu nhng câu tr li ca mình vi nhng thông tin di ây, trên c s ó t thit k mt hot ng giáo dc c th cho hc sinh lp mình. * Cung cp thông tin 1. Các yu t nh hng n vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THPT 1.1. Nhng thun li và khó khn a. Thun li — Hot ng giáo dc xut phát t quan im ch o ca Nhà nc v vai trò ca giáo dc trong vic phát trin nhân cách toàn din cho th h tr. Theo ó, hot ng giáo dc là con ng thc hin mc tiêu giáo dc, GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 95
42. phát trin ngun nhân lc phc v công nghip hoá, hin i hoá t nuc, vì vy hot ng giáo dc nhn c s quan tâm, ch o ca các cp qun lí. iu ó c th hin: hot ng giáo dc trong nhà trng ph thông c xây dng thành chng trình ging dy trong nhà trng, coi ây là mt trong nhng bin pháp y mnh cht lng giáo dc toàn din; trong biên ch nm hc, B Giáo dc và ào to quy nh rõ ngoài 35 tun thc hc, còn li dành cho các hot ng khác. — Vic biên son ni dung, tài liu hng dn t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng c tin hành nghiên cu khoa hc mt cách nghiêm túc vi s tham gia ca các nhà khoa hc. ây cng là mt iu kin thun li giáo viên có th t chc các hot ng giáo dc mt cách có hiu qu. — V i ng giáo viên trong nhà trng thng c trang b v mt kin thc và nng lc s phm nên h tip nhn nhng mc tiêu và t chc hot ng thun li hn. Ngoài ra, vi phong trào xã hi hoá giáo dc nh hin nay, giáo dc nhn c s quan tâm và ng h rt ln t các lc lng giáo dc bên ngoài nhà trng nh cha m hc sinh, các oàn th xã hi, các doanh nghip Vic kt hp các lc lng giáo dc cng góp phn nâng cao cht lng ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng. b. Khó khn Mc dù, hot ng giáo dc trong nhà trng ph thông gi mt vai trò ht sc quan trng trong vic phát trin nhân cách toàn din cho hc sinh và nâng cao cht lng giáo dc ca nhà trng, nhng trên thc t, vic t chc hot ng giáo dc nhà trng THPT hin nay cha thu hút c hc sinh tham gia, hoc hot ng c t chc di hình thc còn nghèo nàn, kém hp dn, hot ng giáo dc cha tht s t hiu qu nh mc tiêu giáo dc t ra vì nhng khó khn sau: — Mt s nhà qun lí nhà trng, mt b phn giáo viên và ph huynh hc sinh cha nhn thc úng và y v vai trò ca hot ng giáo dc i vi s phát trin nhân cách hc sinh. H cho rng hot ng này va tn thi gian, tin bc, công sc li làm nh hng n vic hc tp các môn hc chính khoá. Vì vy, vic t chc hot ng giáo dc ch mang tính hình thc, i phó, ép buc, không to nên sc hp dn vi hc sinh. — Nhiu giáo viên cha có kh nng thu hút hc sinh vào hot ng mà mình ph trách, cha bit phi hp gia các lc lng giáo dc cùng t 96 | MODULE THPT 29
43. chc hoc còn có tâm lí ngi khó. Cng có trng hp, nhiu giáo viên rt nhit tình tham gia nhng h li thiu kinh nghim t chc, c bit là các giáo viên tr. — Giáo viên ph trách hot ng này ch yu là giáo viên ch nhim lp. Cha có mt ch bi dng hp lí cho giáo viên ph trách. Bi thc t, t chc hot ng giáo dc cn s u t rt ln v mt ý tng, thi gian, công sc, tin bc, các hot ng giáo dc t chc thng do cô giáo ch nhim và hc sinh t t chc. iu này không to nên c ng lc cho giáo viên. — V ngun kinh phí, trang thit b, iu kin c s vt cht ca các trng hc hin nay còn cha áp ng c yêu cu t chc các hot ng giáo dc. Ngun ngân sách u t cho giáo dc hin nay ch tp trung vào phc v chi tr lng cho cán b giáo viên, phn còn li chi cho c s vt cht tuy nhiên c s vt cht thiu tính ng b và còn thiu thn. Trong iu kin hin nay, s hc sinh i hc tng lên, mâu thun gia yêu cu phát trin ngày càng tng và s hn ch v tài chính cng là mt tr ngi cho các hot ng giáo dc. Ví d: Mun t chc cho hc sinh tham gia các hot ng thi u th dc, th thao, t chc các cuc thi cn có sân bãi, hoc hi trng ln, tuy nhiên không phi trng nào cng áp ng c yêu cu này. — Các bin pháp qun lí ca lãnh o nhà trng cha thc s to ng lc thúc y, nhà qun lí cha huy ng c các ngun lc t cha m hc sinh và các t chc xã hi; các hot ng trao i kinh nghim, giao lu, tp hun cho các giáo viên ph thông din ra cha thng xuyên. 1.2. c im la tui hc sinh THPT Tui thanh niên mi ln có v trí và ý ngha c bit trong sut quá trình phát trin ca i ngi. iu này c th hin nhng im nh: — ây là thi kì nhân cách ã hình thành và tng i n nh. — Th hai, ây là thi kì hc sinh phi la chn, xác nh ngh nghip tng lai ca bn thân. — Th ba: c th ca la tui này c bn ã hoàn thin. — Th t: ây là la tui kt thúc giai on khng hong tui thiu niên. Có th nói: ây là la tui rt thun li cho vic t chc các hot ng. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 97
44. 1.3. iu kin c s vt cht ca nhà trng t chc hot ng giáo dc, cn có s h tr ca trang thit b và nguôn kinh phí. Bi hot ng giáo dc din ra rt a dng di nhiu hình thc khác nhau. Cùng mt ch giáo dc có th có nhiu hot ng. Mi hot ng li cn có nhiu phng tin h tr. Hình thc t chc nh hi thi, tho lun, giao lu, din vn ngh, vui chi, thi u, tham quan, Giáo viên cn cn c vào thc trng v iu kin c s vt cht ca nhà trng có s la chn v hình thc t chc hot ng giáo dc hp lí. 1.4. Nng lc ca giáo viên T chc hot ng giáo dc, không ch òi hi giáo viên phi nm rng và sâu kin thc ca các lnh vc khác nhau, s nhit tình và tn tâm vi ngh, tính t ch, kiên nhn, nhy cm, nhanh trí, sáng to và s nht quán v nguyên tc thc hin. Giáo viên cn phi rèn luyn và hình thành nhng k nng t chc hot ng. Theo ó, giáo viên cn có nhng k nng nh: + K nng xác nh mc tiêu hot ng. + K nng thit k chng trình hot ng. + K nng t chc hot ng giáo dc. + K nng trin khai hot ng giáo dc. + K nng th hin nm chc ni dung, iu hành các lc lng tham gia hot ng giáo dc. + K nng nm vng ni dung, cách thc tin hành, yêu cu ca phng pháp t chc hot ng giáo dc (phng pháp tho lun; phng pháp óng vai; phng pháp gii quyt vn ; phng pháp giao nhim v). + K nng tip cn và huy ng các lc lng giáo dc. + K nng kim tra, ánh giá. 2. Quy trình t chc hot ng giáo dc trong nhà trng THPT Hot ng giáo dc trong nhà trng THPT rt a dng và phong phú. Mi hot ng s có cách thc t chc riêng. Tuy nhiên, quy trình t chc hot ng giáo dc trong nhà trng THPT thng theo các bc: 98 | MODULE THPT 29
45. Bc 1: Khi ng Bc này nhm thu hút s chú ý ca hc sinh vào hot ng chung ca tp th và giúp các em cm thy thoi mái, t nhiên khi cùng nhau tin hành hot ng. — Bc khi ng thng bt u bng trò chi, bài hát — Ngi iu khin hot ng s tuyên b lí do, gii thiu chng trình và i tng tham gia. Bc 2: T chc các hot ng c th Tu vào tng hot ng s có các cách thc t chc khác nhau. Giáo viên cn xác nh các bc cho mi hot ng. Ch 1 gm có — Hot ng 1 — Hot ng 2 — Hot ng 3 Tuy nhiên, mi hot ng u cn có nhng bc c bn nh: gii thiu hot ng ó: mc ích, yêu cu và cách thc tin hành hot ng, s lng tham gia, cách ánh giá Sau ó, t chc và iu khin cho các i tng tham gia. Bc 3: Kt thúc hot ng — Kt thúc hot ng cng rt a dng. Tu vào ni dung và hình thc t chc mà chúng ta có cách kt thúc khác nhau. Kt thúc bng mt bài hát, bài th, mt bài vn hoc cng có th bng trò chi tp th. — Giáo viên hoc ngi iu khin nhn xét chung v t chc hot ng và rút kinh nghim. Gii thiu bài minh ho. T CHC HOT NG L ng kí “Tun hc tt, tháng hc tt” Bc 1: Khi ng — Hát tp th bài Lp chúng mình. — Tuyên b lí do, gii thiu i biu. — Gii thiu chng trình hot ng. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 99
46. B c 2: T chc các hot ng c th Hot ng 1: Trao i, tho lun v tun hc tt, tháng hc tt — Ngi iu khin a ra các câu hi hoc nêu vn nh: + Th nào là mt tun hc tt, tháng hc tt? + Tác dng ca tun hc tt, tháng hc tt là gì? + có c tháng hc tt, tun hc tt hc sinh cn phi làm gì? — Các thành viên trong lp có th xung phong lên din àn phát hiu ý kin. — Sau mi ý kin, ngi iu khin dn dt có thêm nhiu ý kin chia s, b sung, tho lun. — Cán b lp tng kt ngn gn các vn ã c trình bày. Hot ng 2: ng kí và giao c thi ua — Ngi dn chng trình gii thiu ni dung ca bn giao c và hình thc ng kí. — Mi cá nhân hoc i din mi t ln lt c n ng kí thi ua ca t và treo lên bng. — Các cá nhân np bn ng kí cho t trng. — Ly ý kin trng cu v các nhim v ca hc sinh cn phi làm thc hin tun hc tt, tháng hc tt theo t làm nhng giao c chung cho c lp. Hot ng 3: Biu din vn ngh — Ly tinh thn xung phong các bn lên hát, múa, k chuyn. — T chc các trò chi vui. Bc 3: Kt thúc hot ng — Ngi dn chng trình phng vn nhanh mt s hc sinh trong lp v kt qu ca bui ng kí. + Bn hãy nói cm ngh ca mình vic xây dng tun hc tt, tháng hc tt. + Bn có quyt tâm thc hin không? — Ngi dn chng trình mi giáo viên ch nhim hoc i biu phát biu ý kin. — Giáo viên nhn xét, rút kinh nghim và gi ý cho các em nhng bin pháp theo dõi, kim tra và các cách thc hc tp hiu qu. 100 | MODULE THPT 29
47. Hot ng 2: Mô phng quá trình t chc mt hot ng giáo dc — Yêu cu hc viên va mô t bng li va mô t bng hành ng quá trình t chc mt hot ng giáo dc. (Hc viên cn phi tng tng mình ang t chc mt hot ng giáo dc c th cho hc sinh). — Sau khi mô phng xong, yêu cu các hc viên khác nhn xét và b sung, cùng rút kinh nghim. Hot ng 3: X lí các tình hung xy ra trong quá trình t chc mt hot ng giáo dc — Yêu cu hc viên t xây dng tình hung và nêu cách x lí. — Cho các hc viên khác nêu nhn xét. — Ging viên nêu tình hung cho hc viên nêu cách x lí Hot ng 4: Thc hành t chc mt hot ng giáo dc — Hc viên t thc hành vi nhau trong lp. — a hc viên xung trng THPT thc hành t chc các hot ng giáo dc. 3.5. Đánh giá ánh giá qua thc tin quá trình t chc mt hot ng giáo dc ca hc viên. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ * Câu hi Câu 1: Vit thu hoch: Vai trò ca hot ng i vi s phát trin cá nhân và xã hi. Câu 2: Làm bài tp nghiên cu: ánh giá thc trng các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS a phng hin nay. Câu 3: Su tm các nhn nh ca các tác gia kinh in trong Trit hc, Tâm lí hc và Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 101
48. Câu 4: Lit kê y các hot ng giáo dc trong nhà trng c s, ch ra nhng th mnh và hn ch ca tng hot ng, t ó nêu ra cách thc phi hp các hot ng trong quá trình t chc giáo dc hc sinh. Câu 5: Mô t, phân tích mt hot ng giáo dc trong nhà trng. Câu 6: Xây dng k hoch, ni dung, chng trình t chc mt hot ng. * Thông tin phn hi Câu 1: ánh giá vai trò ca hot ng trên hai phng din: — i vi s phát trin nhân cách nói chung và phát trin nhân cách ca hc sinh THPT nói riêng. — i vi xã hi Câu 2: ánh giá thc trng các hot ng giáo dc trong nhà trng THPT trên các phng din: — Mc tiêu t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh THPT — Ni dung thc hin các hot ng giáo dc — Quy trình thc hin các hot ng giáo dc — ánh giá v các lc lng tham gia + i ng giáo viên + Hc sinh — ánh giá nhng thun li và khó khn trong quá trình t chc các hot ng giáo dc nhà trng THPT. Câu 4: Lit kê các hot ng giáo dc trong nhà trng hin nay: — Hot ng xã hi — Hot ng tip cn khoa hc k thut — Hot ng vn hoá, vn ngh — Hot ng vui chi, gii trí — Hot ng lao ng công ích Câu 6: Xây dng k hoch, ni dung và chng trình t chc hot ng Tin trình t chc mt hot ng giáo dc trong nhà trng THPT thng tin hành qua các bc nh sau: Bc 1: Lp k hoch hot ng 102 | MODULE THPT 29
49. Bảng lập kế hoạch hoạt động Ni Công Bin Thi Ngi Ngi Phng Phng Thi dung vic pháp gian ph thc tin h án d gian hot c thc hoàn trách hin tr phòng ng th hin thành Bc 2: Trin khai k hoch hot ng Bc 3: Tin hành hot ng Bc 4: Kim tra, ánh giá hot ng Bc 5: Rút kinh nghim E. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hoàng Anh (Ch biên), Hot ng — Giao tip — Nhân cách, NXB i hc S phm, 2009. 2. Nguyn Thanh Bình (Ch biên) và nhiu tác gi, Nhng vn cp bách trong giáo dc con la tui thiu niên trong gia ình thành ph hin nay, NXB i hc Quc gia Hà Ni, 2001. 3. B Giáo dc và ào to, Tài liu bi dng giáo viên: Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp , 2005 . 4. B Giáo dc và ào to, Hng dn thc hin chng trình sách giáo khoa lp 12: Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp, NXB Giáo dc, 2008. 5. C. Mác và Ph. ngghen toàn tp, tp 20, NXB Chính tr Quc gia, 1994 . 6. C. Mác, Bn tho kinh t — trit hc 1884, NXB S tht, 1989. 7. Phm Minh Hc, Mt s vn giáo dc Vit Nam u th k XXI, NXB Giáo dc Vit Nam, 2010. 8. ng V Hot, Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp trng THCS, NXB Giáo dc, 1999. 9. ng Thành Hng, Tng tác hot ng thy — trò trên lp hc, NXB Giáo dc, 2005. GIÁO DỤC HỌC SINH THPT THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 103
50. 10. Nguyn Dc Quang, Lê Thanh S, Nguyn Th K, Nhng tình hung giáo dc hc sinh ca ngi giáo viên ch nhim lp, NXB i hc Quc gia Hà Ni, 2000. 11. Nguyn Dc Quang, Ngô Quang Qu, Giáo trình Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (dùng cho sinh viên CSP), NXB i hc S phm, 2007. 12. Giang Quân (Biên dch), Nhng phng pháp giáo dc hiu qu trên th gii (5 tp), NXB T pháp, 2007. 13. Phan Trng Ng (Ch biên), Các lí thuyt phát trin tâm lí ngi, NXB i hc S phm, 2003. 14. Phan Trng Ng (Ch biên), Tâm lí hc hot ng và kh nng ng dng vào lnh vc dy hc, NXB i hc Quc gia Hà Ni, 2000. 15. Lut Giáo dc , NXB Chính tr Quc gia, 2005. 16. Phan Thanh Long (Ch biên), Lí lun giáo dc, NXB i hc S phm, 2006. 17. Nguyn Th Thành, Mt s bin pháp t chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp cho hc sinh THPT, Lun án tin s Giáo dc hc, 2005. 18. Hà Nht Thng, Hot ng giáo dc trng THCS, NXB Giáo dc, 1999. 19. Hà Nht Thng, Thc hành t chc hot ng giáo dc, NXB Giáo dc, Hà Ni, 1998. 20. Hà Nht Thng, Nguyn Dc Quang, Nguyn Trng Hoàn, T chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp trng ph thông, NXB Giáo dc, 2004. 21. Hà Nht Thng, Nguyn Dc Quang, Lê Thanh S, , Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp 6, 7, 8, 9, NXB Giáo dc, 2002 — 2005. 22. Hoàng Mng Tuyn, Bi dng nng lc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp cho sinh viên cao ng s phm, Lun án tin s giáo dc hc, Vin Khoa hc Giáo dc Vit Nam, 2009. 23. T c Vn, Tài liu bi dng thng xuyên giáo viên THPT cho chu kì III: Môn hot ng giáo dc ngoài gi lên lp, 2005. 24. Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp 10 (Sách dùng cho giáo viên), NXB Giáo dc, 2006. 104 | MODULE THPT 29