Module tiểu học 45: Xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em - Lục Thị Nga

Nội dung text: Module tiểu học 45: Xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em - Lục Thị Nga

1. LC TH NGA MODULE TH 45 X©y dùng céng ®ång th©n thiÖn v× trÎ em XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 171
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Module Xây dng cng ng thân thin vì tr em, mã s: TH.45, c xây dng theo cu trúc chng trình bi dng thng xuyên GV tiu hc nhm nâng cao nng lc chuyên môn, nghip v ca GV tiu hc vi yêu cu phát trin giáo dc tiu hc và yêu cu ca chun ngh nghip GV tiu hc. Phong trào “Xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc” c phát ng t ngày 22 tháng 7 nm 2008 n nay ã t c nhiu kt qu: trng ã xanh, sch, p hn, thy cô giáo tích cc i mi phng pháp ging dy, HS t tin, tác ng tích cc n cng ng, gia ình. Tuy nhiên, nhiu ý kin cho rng cn phi xây dng mt không gian thân thin cho các em, không ch trong nhà trng mà c bên ngoài xã hi, ng thi ánh thc trách nhim ca ngi ln trong vic rèn luyn các em, to iu kin cho các em c tham gia các hot ng xây dng cng ng thân thin, vn minh t nhà trng n gia ình và ngoài xã hi. Nh th s giúp các em hoàn thin nhân cách, phát trin toàn din và xây dng cho các em v lí tng sng. Module Xây dng cng ng thân thin vì tr em, mã s TH.45, c vit vi dung lng thi gian cho t hc gm 12 tit và thi gian hc tp trung gm 1 tit lí thuyt + 2 tit thc hành, nhm thúc y mi liên h gia gia ình — nhà trng — cng ng cng nh tng cng s tham gia ca cng ng vào công tác giáo dc HS. Module bao gm các ni dung chính sau ây: 1. Môi trng giáo dc ngoài nhà trng. 2. S cn thit phi xây dng cng ng thân thin vì tr em. 3. Ni dung xây dng cng ng thân thin vì tr em. 4. Cách thc thc hin các ni dung xây dng cng ng thân thin vì tr em. B. MỤC TIÊU Sau khi t nghiên cu và hoàn thành chng trình bi dng thng xuyên module có mã s TH.45, hc viên có kh nng: — Hiu c môi trng giáo dc gm c môi trng trong và ngoài nhà trng, nhng tác ng c bn ca môi trng ngoài nhà trng vào nhà trng trong thi kì công nghip hoá — hin i hoá. 172 | MODULE TH 45
3. — Xác nh rõ c vic xây dng cng ng thân thin vì tr em nhm m bo các quyn ca tr em theo Công c Liên Hp Quc. — Bit cách thúc y và chung tay thc hin các ni dung xây dng cng ng thân thin vì tr em. C. NỘI DUNG Nội dung 1 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM Hoạt động 1. Tìm hiểu một số khái niệm cơ bản 1. Câu hỏi Câu hi 1. Cng ng là gì? Câu hi 2. Cng ng thân thin là gì? Câu hi 3. Môi trng giáo dc là gì? Môi trng giáo dc trong nhà trng và môi trng giáo dc ngoài nhà trng bao hàm nhng yu t nào? 2. Thông tin phản hồi 2.1. Cộng đồng Cng ng là các n v, t chc, cá nhân sinh sng, làm vic, hc tp, gn bó thành mt khi trong cùng mt môi trng xã hi nh: thôn/p/ xóm; làng/bn; cm dân c; phng/xã; Trong cng ng thng có nhng quy tc chung c mi ngi thng nht thc hin. Thành phn c th cng ng bao gm: — Các c quan, n v, doanh nghip: trng hc, bnh vin, trung tâm y t, công ti, xí nghip, c quan nhà nc, — Các t chc chính tr xã hi: oàn Thanh niên Cng sn H Chí Minh, Hi Liên hip Ph n, Hi Nông dân, Hi Cu chin binh, Hi Khuyn hc, Mt trn T quc Vit Nam, — Các cá nhân: Lãnh o ca ng, chính quyn hoc ban ngành oàn th; ngi có uy tín và mi ngi dân sinh sng trong cng ng. Tóm li: Di góc nhìn t c s giáo dc, khái nim cng ng c hiu nh sau: Cng ng bao gm trng hc huyn, xã, thôn ni HS sinh sng, hc tp, trong ó hai tr ct c bn là trng hc và thôn bn . XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 173
4. 2.2. Cộng đồng thân thiện vì trẻ em Mt cng ng thân thin vì tr em là cng ng trong ó: — Lãnh o a phng: hiu rõ và thc hin, ng h tích cc vic thc hin quyn tr em; xây dng k hoch hành ng da trên quyn tr em; xây dng và ci thin dch v cho tr em; tham kho ý kin tr em trc khi có nhng quyt nh nh hng ti tr. — Thành viên cng ng: bo v, tôn trng và lng nghe tr em, hiu, thc hin và phát huy quyn tr em; cùng hp tác nhm ci thin tình hình cho tr em thông qua sáng kin cng ng. — Cha m: ý thc c quyn và nhu cu ca tr; bo v, tôn trng và lng nghe tr; khuyn khích tr n trng. — Tr em: c tôn trng và bo v; hiu c quyn ca tr em; tham gia vào quyt nh liên quan bn thân mình; tip cn c thông tin v giáo dc cht lng, c gii trí. 2.3. Môi trường giáo dục — Môi trng giáo dc là tng hoà các mi quan h trong ó giáo dc và ngi c giáo dc tin hành hot ng dy và hc. Môi trng giáo dc rt a dng, có th phân chia mt cách tng i thành các môi trng giáo dc trong nhà trng và môi trng giáo dc ngoài nhà trng (bao gm môi trng giáo dc gia ình và môi trng giáo dc cng ng/ xã hi). — Môi trng giáo dc trong nhà trng là ni din ra quá trình giáo dc, hc tp óng vai trò quan trng trong vic giáo dc, dy hc hiu qu. Môi trng giáo dc bao gm 4 loi c bn: + Môi trng vt cht: là toàn b khung cnh trng lp, các phng tin và iu kin vt cht — k thut phc v dy hc và giáo dc trong nhà trng. + Môi trng tri thc: là môi trng dy hc, giáo dc hng vào nhóm, cá th, m bo ni dung, tài liu dy hc nhm cung cp kin thc, k nng khoa hc, giáo dc gii và giáo dc k nng sng + Môi trng tâm lí: là bu không khí tâm lí thân thin ca toàn trng, ca mi lp hc, nhm huy ng s tham gia tích cc ca tr, không phân bit i x, m bo giáo dc cho mi tr em và tôn trng s khác bit, áp ng mi nhu cu hc tp ca tr + Môi trng xã hi trong nhà trng: là th hin các mi quan h thân thin gia thy, cô vi HS, gia HS vi HS, gia thy, cô vi cha m HS, 174 | MODULE TH 45
5. gia các cp lãnh o, qun lí nhà trng vi các thy, cô giáo tm gng o c và nng lc sáng to ca các thy cô giáo. — Môi trng giáo dc gia ình: là ni din ra cuc sng sinh hot i thng nh n, , hc tp, giao tip hng ngày ca tr, có vai trò c bit quan trng trong vic giáo dc, hình thành nhân cách th h tr, bao gm: + Môi trng vt cht: gm các iu kin v chm sóc sc kho, th cht ca con cái, iu kin hc tp nhà, mua sm y SGK, v vit, các dùng hc tp cá nhân, tài chính cho vic óng hc phí và các khon óng góp khác liên quan n vic hc tp, giáo dc tr em. + Môi trng trí thc: mt bng tri thc ca gia ình, nht là trình vn hoá ca cha m là iu kin cho môi trng sinh hot tinh thn ca gia ình i vi tr em. Trong môi trng tt, tr s luôn luôn c tip xúc vi các giá tr vn hoá, tinh thn lành mnh, luôn c giáo dc chu áo, phù hp vi c im tâm sinh lí la tui ca cá nhân, do ó mà t cht ca tr có c hi c bc l, các mm mng nng khiu c chm chút và bi dng có c hi tr thành tài nng. + Môi trng tâm lí: Cuc sng và li sng ca cha m có tác ng trc tip n tình trng th cht và tâm lí ca con cái. Cp b m có cuc sng vt cht và tinh thn lành mnh, ham hc hi, không nghin hút, không chi bi trác táng, luôn lc quan, yêu i thì con cái thng thông minh, kho mnh và iu quan trng là h thng em li cho gia ình mt không khí m m, chan cha tình ngi và iu kin kinh t n nh. ó là iu kin tiên quyt s mt cho vic giáo dc, phát trin toàn din nhân cách cho tr. Các gia ình Vit Nam thng u tiên dành cho con cái mi th cn thit có th có c, k c vic cha m nhn n, nhn mc con cái c hc tp, trng thành. Chính vì vy mà nhiu gia ình nghèo vn to c c hi tt cho con cái phát trin c trí tu và nhân cách. Song thc t, nghèo khó thng hn ch, kìm hãm s phát trin trí tu. Cho nên phn u có mt cuc sng sung túc, to iu kin thun li cho con em hc tp, khôn ln là trách nhim hàng u ca mi gia ình. Thc t cho thy ch có nhng gia ình khá gi, ít con mi sc u t nhng phng tin cn thit nht cho con tr trng thành và phát huy ht mi tài nng con em có th vn ti các nh cao ca trí tu. + Môi trng xã hi trong gia ình: Các mi quan h thân thin gia các thành viên trong gia ình s góp phn nh hng cho con cái phn u vn ti c m và làm vic thin. Khi cha m nm bt c các nh XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 175
6. hng giá tr ch yu ca Nhà nc, ca cng ng, ng thi li hiu rõ nhng c im tâm sinh lí ca con cái thì các nh hng giá tr ca gia ình s i sát, phù hp vi nguyn vng, s trng ca con cái và ó chính là ngun ng viên, kích thích ht sc mnh m con cái huy ng mi tim nng nhm thc hin các hoài bão ca mình. Gia ình là cái nôi, là bàn p vng chãi ca mi tr th trong quá trình hình thành và phát trin nng khiu, tài nng, nhân cách. — Môi trng giáo dc cng ng: phm vi môi trng giáo dc cng ng, ch yu cp n quan h xã hi gia con ngi vi con ngi trong mt phm vi hp ca cng ng dân c ni trng óng tác ng n vic giáo dc tr em trong cng ng và ngc li, cng ng cng huy ng c ông o các em tham gia xây dng cng ng thân thin, vn minh. Cng ng có th giúp mc vi mô cng nh v mô cho công tác giáo dc tr em. mc vi mô (qun/huyn, phng/xã, làng xóm/thôn bn) xây dng các trung tâm, khu vui chi, trung tâm chm sóc sc kho, các qu khuyn hc, khuyn tài t mi t chc, mi cá nhân sng trong cng ng. Huy ng ti a trách nhim, ngha v xây dng, chm lo cho công tác giáo dc, vn hoá xã hi, kinh t a phng ni c trú. mc v mô, cng ng cn có các chính sách, các quy c, quy nh giúp , hng dn HS hng vào các giá tr nhân cách thi i mi, các lnh vc khoa hc, k thut, công ngh cn thit bng cách xây dng các th vin thân thin, câu lc b thân thin, im vui chi, câu lc b chm sóc tr và các hot ng vn hoá ngh thut dân gian; chm sóc, phát huy các di tích lch s cách mng, các l hi truyn thng a phng Cng ng cn c v, ng viên các HS gii, tài nng bng cách công b, a tin v nhng tm gng HS hc chm, làm gii, t thành tích cao trong các kì thi HS gii Quc gia, Quc t, Olympic Cng ng cn h tr cho các d án bi dng tài nng, các hot ng vn hoá, th dc th thao, hot ng xây dng cng ng thân thin, vn minh. Vic giúp ca các thành viên trong cng ng có th bng tin, bng t ai, bng nhân lc, vt lc, dng c, thit b và a im cho các hot ng phát trin tài nng ca tr em. Khi tr càng ln, thì vai trò ca cng ng càng tr nên quan trng. Cng ng cn khuyn khích tài nng mi cá nhân, mi thành viên ca cng ng; cn to c hi thích hp và cn khen, tng phn thng cho nhng HS, cá nhân xut sc và có thành tích v giá tr nhân cách cng nh giá tr trí tu ca các em. 176 | MODULE TH 45
7. Hoạt động 2. Tìm hiểu việc cần thiết phải xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em 1. Câu hỏi Câu hi 1. Nhim v chung ca giáo dc HS là gì? Câu hi 2. Môi trng giáo dc trong nhà trng hin nay nh th nào? Câu hi 3. Môi trng giáo dc ngoài nhà trng (giáo dc gia ình, giáo dc cng ng) hin nay nh th nào? Câu hi 4. Vì sao môi trng giáo dc HS gia ình và cng ng cha thân thin? Câu hi 5. Vì sao xây dng nhà trng thân thin — gia ình thân thin — cng ng thân thin là tt yu giáo dc HS hiu qu? 2. Thông tin phản hồi 2.1. Nhiệm vụ của giáo dục Nhim v chm lo s nghip giáo dc, xây dng phong trào hc tp, phát trin môi trng giáo dc lành mnh ã tr thành ch trng ln ca ng và Nhà nc, ã c xác nh trong Lut Giáo dc mi cá nhân và t chc phi thc hin. Do ó, vic xác nh nhim v xây dng và phát trin môi trng vn hoá giáo dc cho th h tr là trng tâm ca ngành Giáo dc, nhng hoàn thành c nhim v quan trng này òi hi phi có s quan tâm ca cng ng, ca toàn xã hi. Mc tiêu chung ca giáo dc là phát trin toàn din nhân cách th h tr. giáo dc c mt con ngi trng thành là mt vic rt khó nhng cng rt v i. Nhng ni au v con em chúng ta ang h hng, ang cht dn bi ma tuý, bi các t nn xã hi ang là vn cp bách phi quan tâm gii quyt. Nhng iu tr em mong mun u ht sc gin d, hn nhiên, trong sáng và cng chính là nhng òi hi ca cht lng sng. S là quá mun nu ngay t bây gi chúng ta không nhìn li v môi trng sng ca tr em Vit Nam, thy rng quyn tr em ã thc s c tôn trng và thc thi mt cách có hiu qu hay cha? Do bn cht nhân vn ca giáo dc, cùng vi o lí và l sng tình ngi ang thôi thúc chúng ta phi góp mt viên gch vào xây dng mt môi trng sng tt p cho mi ngi. 2.2. Môi trường học tập thân thiện Phong trào “Xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc” cng góp phn rt ln trong vic giáo dc ý thc vn minh cho HS. Các em c XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 177
8. tham gia các hot ng trong nhà trng mt cách ch ng, c bc l quan im, rèn luyn các k nng và hình thành quan h tt trong giao tip vi thy cô và bn bè. Nhiu trng còn t chc nhng hot ng nh hi ch, hi tho v phng pháp hc tp, các bui vn ngh, trò chi HS t tham gia nhm rèn luyn k nng mm ng dng vào cuc sng. T phong trào này, các trng hc ã hng n mt tham vng ln hn: giúp HS bit bo v danh d ca nhà trng, ca tp th lp và ca chính bn thân mình, bit bo v cái úng, phê phán cái sai Vn giáo dc k nng sng c cao cng hình thành nên nhng HS bit ng x có vn hoá gia ình và cng ng T nm hc 2008 — 2009, các nhà trng ã nô nc hng ti phong trào thi ua xây dng trng hc thân thin, HS tích cc, n nay phong trào ã góp phn thúc y các nhà trng thc hin c nhiu thành qu áng ghi nhn, nhiu trng c công nhn trng hc thân thin, HS tích cc. C th là m bo c các tiêu chí sau: * Không gian trng lp m bo xanh, sch, p, an toàn: Trng có hàng rào xung quanh, cng, bin trng úng quy nh ca trng tiu hc; m bo môi trng giáo dc an toàn, lành mnh cho HS. Khuôn viên trng m bo sch p, ánh sáng, sân chi rng, thng xuyên c dn v sinh sch s. Sân trng và xung quanh trng có trng cây xanh, HS chm sóc cây thng xuyên. Trng có nhà v sinh dành cho GV và HS, thng xuyên c v sinh sch s. Hng tun HS tham gia v sinh trng lp, nhm nâng cao ý thc gi gìn v sinh cnh quan môi trng s phm. Trng trang b y các thùng rác lu ng t v trí phù hp có np y, HS có thói quen b rác vào úng ni quy nh. Trng c trang b y các phng tin dy hc hin i và các phòng chc nng. Lp hc có bàn gh, bng chng loá, có t dùng ti lp, trang trí theo quy nh m bo tính s phm, thm m, thân thin. Trng có phòng y t và có nhân viên y t chm sóc sc kho cho HS. Có c s thuc theo quy nh. Công tác y t hc ng và v sinh môi trng s phm c m bo. Hu ht các trng hc hai bui trên ngày ã t chc bp n mt chiu cho HS bán trú, áp ng các yêu cu v v sinh an toàn thc phm. Phn ln các trng ô th hoc trng c ngói hoá thôn bn ã có dng c phòng cháy cha cháy. 178 | MODULE TH 45
9. * Dy và hc hiu qu, phù hp vi c im la tui ca HS, giúp các em t tin trong hc tp: Trong các nhà trng, i ng GV luôn tôn trng, gn gi HS; thc hin úng quy ch chuyên môn và chun GV tiu hc; tích cc i mi phng pháp dy hc, ng dng công ngh thông tin trong son và ging. Công tác bi dng i ng phi luôn c nhà trng chú trng và quan tâm. Thy, cô giáo luôn có ý thc t bi dng không ngng nâng cao trình chuyên môn. Trng thng xuyên ng viên và có k hoch hng nm ng viên và to iu kin v thi gian, kinh phí cho GV i hc các lp chun trình GV tiu hc và i hc ti chc. Mt s trng t Chun quc gia ã xây dng c nhiu d liu, hc liu in t và giáo án in t (trung bình mi GV xây dng c 5 giáo án in t) phc v cho công tác ging dy. T l GV t danh hiu GV dy gii các cp nm sau cao hn nm trc. Phong trào vit sáng kin kinh nghim thng xuyên c GV hng ng, tham gia ng dng trong ging dy và vit sáng kin kinh nghim chia s vi ng nghip. Công tác dy và hc theo hng tích cc, phát huy c tính nng ng, sáng to, ch ng trong hc tp ca HS, giúp các em tip thu bài nhanh ti lp, các gi hc nh nhàng hn làm cho HS hng thú say mê hc tp, phn khi ti trng, t nhiu kt qu trong hc tp và tích cc tham gia các hot ng ngoi khoá theo ch “Hc mà chi — chi mà hc” * Rèn luyn k nng sng cho HS: Các trng t chc nhiu các hot ng tp th cho HS tham gia các em hoà ng to thói quen và k nng làm vic sinh hot theo nhóm. Thông qua các môn hc, qua các hot ng giáo dc ngoài gi lên lp to cho các em thói quen giao tip, ng x, xây dng mi quan h thân thin gia trò vi trò, thy vi trò, thy vi thy và thy trò vi cha m HS và nhân dân a phng. Nhiu trng t chc tham quan ngoi khoá, hc tp ngoài nhà trng, mi nm hc t 1 n 2 ln nhm giáo dc o c cho HS. Ngoài ra t chc cho các em tham gia các hot ng th dc th thao rèn luyn sc kho. Qua các bui phát thanh mng non, các em bit t chm sóc sc kho, gi gìn v sinh, sng kho mnh và an toàn. Giáo dc HS ý thc chp hành lut l giao thông qua các bài ging v an toàn giao thông a vào chng trình giúp các em có ý thc phòng chng tai nn giao thông, tai nn thng tích. T ó các em có cách ng x vn hoá, oàn kt, thân ái giúp ln nhau. Các em ã thc hin tt XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 179
10. ni quy ca nhà trng, tham gia phòng chng các t nn xã hi, an toàn giao thông hn ch n mc thp nht các trng hp tai nn thng tích xy ra. * T chc các hot ng tp th vui ti lành mnh: Nhiu trng xây dng k hoch t chc các hot ng vn ngh, th dc th thao cho HS ngay t u nm nhm to iu kin và khuyn khích ông o HS tham gia; t chc các bui hi din vn ngh gn vi tng ch im ca tháng; t chc các câu lc b các em tham gia, to sân chi cho các em vui chi lành mnh. Ngoài ra t chc tt cho các em luyn tp th dc th thao, tham gia i hi th dc th thao ti cng ng mt cách ch ng, tích cc, t giác. Khuyn khích GV và HS tham gia hi din vn ngh, thi u in kinh ti cng ng; t chc tt các gi th dc, múa hát tp th gia gi, các trò chi dân gian và các hot ng vui chi gii trí phù hp vi la tui HS vào các gi ra chi. * T chc cho HS tham gia tìm hiu, chm sóc, phát huy giá tr các di tích lch s, vn hoá, cách mng và các hot ng khác cng ng: Nhà trng thng xuyên t chc, phát ng trong HS phong trào tìm hiu v các di tích lch s, vn hoá, cách mng a phng; t chc cho các em chm sóc di tích lch s ình làng, n th các v tng có công chng ngoi xâm gi nc và nghe k chuyn v chin công ca danh nhân, các v tng cng nh các anh hùng dân tc giáo dc lòng t hào dân tc vi các em. T chc cho các em n quét dn góp phn làm cho di tích ngày càng sch p hn. Thông qua các hot ng chm sóc, tôn to, gi gìn các di tích vn hoá, lch s, cách mng ca a phng, quê hng nhm giáo dc ý thc bo v các giá tr truyn thng ca dân tc thông qua các di tích mà nhà trng nhn chm sóc. T chc tng quà cho Bà m Vit Nam anh hùng nhân ngày Tt và Ngày Thng binh lit s 27/7. Nhân k nim nhng ngày l ln nh ngày truyn thng Quân i Nhân dân Vit Nam, ngày thành lp ng Cng sn Vit Nam nhà trng cn phi hp vi các t chc chính tr, t chc chính tr — xã hi cng ng nh Hi Cu chin binh v nói chuyn v các chin công ca quân và dân ta nhm giáo dc truyn thng yêu nc, tinh thn dng cm cho HS. 180 | MODULE TH 45
11. ng viên tp th GV, nhân viên và HS tham gia ng h qu “n n áp ngha”, ng h tin tôn to, sa cha n th các anh hùng lit s, nhng ngi có công vi t nc Ngoài ra, nhiu chng trình hot ng cng ng mang ý ngha tích cc nh: “OMO áo trng ngi sáng tng lai”, “Ngày hi triu tm lòng vàng”, “Tt làm iu phúc, sung túc c nm, Tt làm iu hay, vn may nhân khp”, c mt s nhà trng phi hp vi t chc OMO phát ng ã mang li nhiu li ích cho tr em và cng ng. Nh vy, mun xây dng cng ng thân thin, trc ht phi xây dng nhà trng thân thin. T hiu qu giáo dc trong nhà trng, các thy cô giáo giúp HS t tin, tích cc tham gia các hot ng tp th không ch trong nhà trng mà còn có sc mnh lan to n cng ng, n tng làng, xóm, thôn, bn, ngõ ph góp phn xây dng cng ng thân thin, vn minh. Chính t cng ng ó li h tr tr, giúp tr tr nên t tin, mnh m, giàu lòng nhân ái, hot bát và thông minh hn Kt qu là c nhà trng và thôn bn u có cht lng cuc sng tt p hn. 2.3. Nguyên nhân dẫn đến cộng đồng chưa thân thiện * T gia ình: — Trong thi bui kinh t th trng, cuc sng cng lnh lùng hn. Nhng bt n tim tàng trong i sng gia ình gia tng, nhiu gia ình ang b rn nt và thiu nhng yu t cn thit giáo dc con em. Mt s gia ình phó mc vic dy con cho nhà trng. Tr em cm thy mình b b ri, cô n ngay trong chính gia ình mình (có khong 46% cha m bn rn không quan tâm n con cái). Nhiu cha m sng v k, vô trách nhim, thiu mc thc trong giáo dc con, sng thiu quan tâm n nhau, vn dùng bo lc vi nhau trc mt con cái (4%). mt s gia ình khá gi, do nhn thc sai lch ca cha m nên nhiu tr em c cha m quá nuông chiu, ã có nhng biu hin sai lch nh nghin hút, n chi trác táng, gây bo lc (9%); do gia ình có cha m li hôn hoc to chn thng tâm lí cho tr (4%) và 37% là do nhng nguyên nhân khác. (Ngun: vnexpress.net, 01/03/2009). — Môi trng gia ình có nh hng không nh ti môi trng cng ng thân thin. Vic HS phi i mt thng xuyên vi tình trng nghin ru ca cha m, bo lc gia ình, lm dng th cht tr em và lm dng tình dc tr em làm cho tr quen vi các tình trng ó và cho rng có th chp nhn sng chung vi nó. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 181
12. * T nhà trng: — Do chng trình ào to và môi trng s phm: + Chng trình ào to nhà trng cha hp lí, s quá ti kin thc dn n quá ti thi gian hc tp, khin cho GV và HS phi dành quá nhiu công sc vào chy ti mt dung lng kin thc (vi nhiu môn, nhiu chuyên ) va rng, va sâu, va hàn lâm mà thiu tính thit thc. Mc quá ti vn ã c cht cha nhiu trong SGK, li c GV, cán b qun lí nâng cao hn mt bc rèn trí thông minh cho HS, nht là hng ti mc tiêu git gii trong các kì thi HS gii t cp trng tr lên; hin tng chy trc chng trình (chng hn trong hè ã hc trc mt s môn chính) li càng làm cho s quá ti tng lên vì phi dy dn, dy ép. Thc t ó khin HS không còn thi gian hc nhng môn khác, nên mt s môn, mt s hot ng ngoi khoá có ni dung giáo dc o c, li sng ch còn mang tính chiu l (mt vài môn s ch hc khi có th sp xp c thi gian, tuy rng trong s u bài vn y s tit, s bài theo thi khoá biu) (Ngun: tuyengiao.vn, 20/06/2010) . + Áp lc hc tp è nng nhng cng thng lên HS nh vic mt bui dn 5 tit hc; môn Giáo dc o c vi nhng kin thc lí lun chính tr không khác giáo trình dành cho hc vin chính tr; không chú trng dy các em cách chào hi ngi ln tui, bit n cha m, thy cô, cách ng x thân thin vi bn bè; vic dy ch nng hn dy ngi; không chú ý giáo dc v vic phòng, chng bo lc Tt c iu ó làm cho HS b ri vào trng thái cng thng, nên khi gp nhng vn không nh ý mun, các em khó kim ch c bn thân, dn ti nhng hành vi lch lc. + Môi trng hc tp mt s nhà trng cha thân thin, không dành thi gian thích hp cho các em tham gia các hot ng xã hi; thy và trò không có nhiu c hi trò chuyn, cùng nhau chia s các hot ng chung hiu nhau hn. + Môi trng s phm mt s ni cha c m bo, gây phn cm vi HS nh buôn bán ln ln; GV cha gng mu, thiu nghiêm túc; không công bng vi HS, thm chí chính các thy, cô giáo cng gây bo lc i vi HS c v th xác, tinh thn và tình dc, dn n bo lc trong nhà trng c t 2 phía: thy — trò; trò — trò, trò — thy. HS không c an toàn ngay chính trong ngôi trng ca mình vì ng c thc n, vì b bn trn lt, hành hung; b thy cô giáo hoc bo v trng ánh p, lm dng tình dc, 182 | MODULE TH 45
13. + Phng pháp giáo dc o c, li sng ã bc l nhiu bt cp, lc hu, nên hiu qu, cht lng giáo dc theo mc tiêu hình thành np sng vn minh, li sng ng x có vn hoá cho HS không c nh mong mun. Thc t khi dy hc mt s môn (ngoài Ting Vit, Toán) thì vn còn tình trng GV chép tên bài hc, HS c thm, hoc c trích mt on nào ó mà GV cho là trng tâm; sau ó GV nêu mt vài câu hi, HS nhìn sách tr li; rt ít khi GV a ra nhng tình hung thc t cùng tho lun. Mt s môn hc có u th hoc có ni dung gn vi giáo dc o c, li sng, giáo dc các giá tr vn hoá truyn thng cha c GV quan tâm úng mc, cha u t công sc vào bài ging nên càng làm cho bài ging nhàm chán, nng thuyt lí, giáo hun khiên cng. Âm nhc, hi ho, thi ca, phim nh rt có u th trong vic kt hp giáo dc tính thm m, làm mm hoá thn kinh và làm phong phú tâm hn tr th, song rt áng tic HS li cha c tip cn mt cách có ý tng s phm. Do vy, khi HS mc li, nht là HS cá bit thì GV không tìm hiu nguyên nhân sâu xa, không xem xét ht nhng c ch HS gp phi mà có hành ng sai trái, bin pháp thông dng nht khi x lí nhng HS này là pht và buc ngh hc có thi hn hoc buc chuyn trng (Ngun: tuyengiao.vn, 20/6/2010) . — Do nhn thc và phm cht ca mt b phn GV: Trc vn nn bo lc hc ng, môi trng hc tp, giáo dc HS không thân thin, không ít GV còn có nhng quan nim sai lm, lch lc, chng hn nh: + Nhiu GV còn thiu k nng s phm: biu hin bng nhng kt qu c th nh thiu k nng ging bài, k nng giáo dc HS, k nng giao tip vi cha m HS, vi ng nghip, Thm chí mt s GV chính là th phm ca bo lc hc ng (gây hu qu nghiêm trng cho các em c v thân th, tinh thn và tình dc). Không ít GV còn mng HS trc lp. Qua tìm hiu nguyên nhân ca nhng hành vi y cho thy: bn thân GV b c ch và nhng c ch này không liên quan gì n HS (chng hn, c ch do cãi c vi cha m, ngi thân hay lãnh o c quan, do ch chính sách, tin lng, iu kin làm vic ); hoc do sc ép thành tích ca bn thân cá nhân ó trong khi các HS không tuân th các quy nh, nguyên tc ca GV, nhà trng, làm nh hng thành tích ca cô giáo, ca nhà trng. + Nhiu GV ang phi chu nhng áp lc trong mu sinh, phi i mt vi vô vàn khó khn, phi tìm cách sng bi trên thc t không mt GV nào có th sng c ch bng ng lng c bn. Không ít thy cô giáo khi ng trên bc ging nhng mang trong mình ni lo cm áo go tin; XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 183
14. phi ngh cách ci thin cuc sng. Nhng GV ó d ni gin, d tht vng, vì th khi gp nhng HS vô l vi mình, mi c ch lp tc bùng phát và xung t xy ra. Thông thng thì sau ó, ngi chu hu qu nng n hn c chính là HS. + Nhà trng không kiên quyt chn chnh nhng hin tng tiêu cc: Trc tình trng môi trng hc tp, giáo dc HS không thân thin, không an toàn nh hin nay, mt s trng thng giu kín các v vic, không báo cáo lên cp trên, không báo cáo vi chính quyn phi hp gii quyt vì nhà trng s nh hng n uy tín ca mình nhng li không tìm ra gii pháp kh thi, không quyt lit chn chnh nên tình hình ngày càng xu hn. Mt s GV ang ging dy trng có hành vi bo lc vi HS, nhng ban lãnh o nhà trng vn không kiên quyt x lí. — Do tâm sinh lí la tui HS: Môi trng giáo dc không thân thin, din ra mt phn là do chính các em gây nên. T duy v giá tr sng ca các em còn m h. Nhiu em quan nim rng mình c hng ti a các quyn tr em mà không phi chu trách nhim thc hin bt c ngha v gì. Thm chí rt nhiu em khi b cha m, thy cô phê bình còn vin dn khá chi tit các quy nh ca Công c Quc t v quyn tr em. Các em này nghim nhiên coi ó nh là mt phng tin phn kháng li vic giáo dc, dy d ca ngi ln. Các em có th thuc các quyn mình c hng nhng li không ý thc v ngha v yêu thng, kính trng ông bà, cha m, thy cô, bn bè. Tiên hc l, hu hc vn — giá tr y thng xuyên c th hin trên tm bin treo ni trang trng nht bt c mt mái trng nào nhng nhiu HS ch coi ó là vt trang trí mà cha h suy ngm v ý ngha ca nhng giá tr vn hoá, giáo dc trong ó. * Xã hi là nguyên nhân sâu xa dn n môi trng giáo dc không thân thin: — Trong xã hi hin i ngày nay, ngày càng xut hin nhiu cnh bo lc mi lnh vc bên ngoài xã hi. Có th nói, vn bo lc ang tr thành mi quan tâm, lo ngi ca toàn xã hi: + Trên sân c, thng xuyên xy ra nhng v xô xát, ánh cãi nhau gia các cu th, hun luyn, trng tài. + Ngoài ng ph, cnh va qut khi tham gia giao thông dn n cãi, ánh nhau gia nhng ngi tham gia giao thông vi nhau, gia ngi tham gia giao thông vi cnh sát; cnh xe taxi húc vào cnh sát gây t vong; cnh công an ui bt ngi tham gia giao thông không i m 184 | MODULE TH 45
15. bo him, gây t vong; cnh không thun mua va bán dn n xung t náo lon; cnh ngi lng thin vì phát giác k trm cp mà b chúng ra tay báo oán gây thng tích; cnh nhiu bng nhóm thanh toán nhau m máu ngay trong khu ph; các bng ng s dng môi trng xã hi ca trng hc tuyn m các thành viên và tng tác vi các nhóm i ch, vi vic bo lc bng ng c a t bên ngoài vào trong trng hc; các bng ng trong khu vc hoành hành Tt c góp phn to ra các môi trng nguy him, mt tính thân thin. — Mt trái ca c ch th trng ang c xuý li sng thc dng, hng th. Nhng cnh bo lc trong phim nh nc ngoài, nht là trong nhng trò chi bo lc, kích dc trên mng ã vô hình chung chuyn ti n hc trò và kích thích khuynh hng hành ng phi vn hoá, trái vi giáo dc. Khi HS xem nhng phim, sách báo, mng có ni dung bo lc chính là các em ang chu nh hng s truyn bá v nhng giá tr vn hoá ng x thiu tính nhân vn, nhân bn. Nhng trò chi chém git, bn phá trên mng, nhng bài hát c minh ho bng cnh bo lc (do ghen tuông) ã gián tip c v cho phong cách ng x gia con ngi vi con ngi theo kiu ly oán báo thù, ly gm súng áp tr li gm súng, em võ ngh u li võ ngh, ly mng nhic, s nhc cho h lòng h d Nhng hành vi nh vy chính là s pha tp vn hoá hành x kiu côn , bng ng vn ang ngày càng gia tng, bt chp lut pháp trong xã hi. — Ra ngoài xã hi, tr em thy cô n, thy mình lc lõng trong ám ông. Nu các em có b hc lang thang ngoài ng cng không có ngi ln nào quan tâm, hi han. áng trách hn khi 5 — 7 HS ánh nhau, ngi ln thy cng ch dám ng nhìn. S vô cm ca ngi ln, ca vic giáo dc quá nng v lí thuyt, kin thc mà coi nh giáo dc v giá tr sng, k nng sng, v o c, nhân cách làm ngi ã bin các em thành nhng a tr ch thích s dng nm m, gy gc, nói chuyn vi nhau. Nhìn chung, xã hi ã to ra môi trng xu thng xuyên, khin HS tip xúc vi cnh bo lc t trong nhà ra hàng xóm; bo lc t trên phim n ngoài i, ri tr thành mt hình nh quen thuc và bt chc theo. * Thiu s phi hp qun lí cht ch ca c ba môi trng: gia ình — nhà trng — xã hi/ cng ng là nguyên nhân dn n môi trng giáo dc không thân thin: Qua tìm hiu và phân tích 3 nguyên nhân trc tip dn n môi trng giáo dc HS b bo lc hoá ngày càng gia tng c v quy mô và mc XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 185
16. nguy him, ã th hin rõ s yu kém t khâu qun lí xã hi n nhà trng và gia ình. Không nhng tng yu t riêng r yu kém to nên nguyên nhân trc tip ca bo lc hc ng mà phi hp c ba yu t li càng thy áng lo ngi hn cho nn tng luân lí, o c, trt t xã hi. S thiu vng mi quan h phi hp qun lí cht ch t xã hi, n nhà trng và gia ình ã khin nhiu bc cha m có HS b bo lc phi gng nhn không dám báo các c quan chc nng nh chính quyn a phng, công an vì không mun con mình b tr thù. Mt s HS cng không dám k vi ai khi b bn ánh vì s s b ánh nhiu hn. Gia ình, nhà trng và lc lng an ninh khu ph, t dân c, khi xóm cha phi hp cht ch, kp thi bo v tính mng cho con em mình. Vai trò ca t chc i Thiu niên Tin phong H Chí Minh, Sao Nhi ng trong nhà trng còn quá m nht, cha tht s gn gi vi HS. GV cha phi hp cht ch xây dng h thng t vn tâm lí cho HS. B phn nh HS cha ngoan, nhng cha n mc vào trng giáo dng thì ngành Giáo dc cha có bin pháp dy d, cha phi hp vi các c quan chc nng hoc phi hp cha úng lut. S mt an toàn cho HS t ngoài ng n cng trng vào lp hc ã cho thy công tác qun lí trong các nhà trng vn còn thiên v hành chính và nng thành tích, cha m bo giáo dc toàn din. Nhng hot ng giáo dc ngoi khoá cha c quan tâm úng mc; cha u t tho áng nhng iu kin cn thit v thit b, kinh phí, chuyên môn; cha khai thác c sc mnh vt cht cng nh tinh thn t phía cha m HS. Phong trào xây dng trng hc thân thin, HS tích cc tuy ã có tác ng làm tt dn môi trng giáo dc nhng cha thc s i vào chiu sâu. Giáo dc o c trong nhà trng ít ging dy v o c li sng, còn quá thiu nhng câu chuyn, nhng tm gng in hình t cuc sng các em hc tp, noi theo. Tính dân ch trong ng x gia GV vi HS, GV vi các bc cha m HS có c ci thin, tuy vy dng nh còn không ít GV, cha m HS, HS ã thái quá trong hành vi ng x, làm cho tính dân ch vt ra ngoài khuôn kh cng thng o lí và pháp ch xã hi. Nhà trng và gia ình cha phi hp cht ch trc tip rn dy con em nhng giá tr sng thit thc, gn gi, gin n, c th v tình thng cha m, kính trng ông bà, thy cô, ó là nhng giá tr sng ct lõi làm ngi. 186 | MODULE TH 45
17. Trc cng trng, hàng quán n, ung, thuc lá, ru, bia, trò chi in t, internet mc lên nh nm, nhng cha c c quan công an, lc lng an ninh khu ph, làng xã h tr dp, b. Vic a tin ca truyn thông cng mt phn khuyn khích bo lc hc ng qua nhng b phim, trò chi hành ng, bo lc. Nhng b phim dành riêng cho la tui hc trò li ch xoay quanh nhng câu chuyn v nhng HS nhà giàu ni ô th vi nhng mt thi trang p , nhng cn phòng riêng p nh m song hành cùng nhng câu nói thiu l phép và thiu ý thc tôn trng vi ông bà, cha m khin cho các em luôn suy tng và m c c sng mt cuc sng nh nhân vt trong các b phim y. Liên tip nhng video clip bo lc hc ng c tung lên mng nhng các c quan chc nng và trng hc không có bin pháp x lí nghiêm minh cho mi i tng liên quan (k bo hành, ngi b nn, ngi quay video, ngi c v, ngi ng xem ). 2.4. Xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em là tất yếu để giáo dục toàn diện học sinh Giáo dc là mt quá trình lâu dài và ch t hiu qu cao khi c phi hp hài hoà, y gia các môi trng giáo dc trong nhà trng và ngoài nhà trng (nh môi trng giáo dc gia ình và môi trng giáo dc cng ng). công tác xã hi hoá và ý thc ca mi ngi dân, mi t chc sng trong cng ng thc s i vào cuc sng, vào trng hc thì mi t chc, mi cá nhân sng a phng, ni mình c trú u phi có nhim v tham gia, óng góp thc hin các hot ng liên quan ti vic dy hc, giáo dc HS nên ngi. Tuy nhiên, hin nay môi trng ca nhiu cng ng cha thân thin, còn biu hin nhiu vn tiêu cc c cp v mô và vi mô. Tr em hin ti ang phi chu ng rt nhiu nhng hu qu xut phát t nhiu khía cnh ca xã hi, t mt môi trng sng còn quá nhiu hn lon cha c nhìn nhn và gii quyt. ó là vn quyn tr em cha c tôn trng và thc thi hiu qu, biu hin bi: * Tình trng mt an toàn, không c bo v khi tr sng trong gia ình cng nh khi i hc, i chi: — Bi tr d b ng c do n, thc ung không hp v sinh t trong gia ình, trng hc n ng ph. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 187
18. — Bi tr b ô nhim do khói xng dày c cùng vi ting còi xe n ào hn lon sut ngày êm. — Bi quyn tr em c chm sóc sc kho nh kì, khám cha bnh tt khi au m, nhà trng cng nh thôn xóm cha c nghiêm chnh thc thi. — Bi tình trng bo lc tr em còn xy ra khá nhiu c gia ình, nhà trng và cng ng (có trng hp tr em b bo hành ti 2 nm mi b phát hin) ang làm nhc nhi toàn xã hi. — Bi tr em cha c giáo dc y các k nng sng, k nng phòng chng bo lc c trong gia ình, trng hc và cng ng. * Tình trng môi trng phát trin ca tr b ngi ln lãng quên khi tr hc tp trng hc, sng trong gia ình cng nh cng ng: — Bi tr em còn thiu sân chi lành mnh c nhà trng và cng ng nh: thiu th vin thân thin chia s tài liu, sách, báo; thiu nhng hot ng vui chi trong các dp ngh hè, ngh l; thiu nhng hot ng thit thc xây dng cng ng — Bi cha m tr em còn thiu im sinh hot vn hoá vn ngh, im vn hoá hc tp cng ng, câu lc b cha m dành cho tr th * Tình trng thiu môi trng thân thin, lành mnh tr c tham gia tích cc khi tr sng trong gia ình cng nh cng ng: — Bi nhiu tr em phi thng xuyên chng kin cnh cha m cãi vã, x v, ánh chi nhau. — Bi gia ình cha to c hi cho các em th hin tm lòng hiu tho vi ông bà, cha m, hoc góp phn xây dng np sng vn hoá trong gia ình. — Bi cng ng còn to ít c hi tr em tham gia lao ng công ích xây dng môi trng xanh, sch, p thôn/ bn. — Bi tr em thiu các câu lc b sinh hot truyn thng, vn hoá vn ngh, võ thut, ngh a phng th hin tài nng, s thích. — Bi ý kin ca các em cha c các bc cha m HS lng nghe, chia s Bi vy, vic y lùi dn và tin ti chm dt các biu hin tiêu cc làm nh hng xu n môi trng giáo dc HS, m bo các quyn: quyn sng còn, quyn phát trin, quyn tham gia, quyn c bo v ca tr em tr nên cp thit hn bao gi ht. Mun giúp tr xây dng cng ng thân thin, vn minh, trc tiên ngi ln cn xây dng cng ng y cho chính mình. Hin nay cuc vn ng Toàn dân xây dng 188 | MODULE TH 45
19. i sng vn hoá ã t c nhng kt qu nht nh. Vic hc tp và làm theo tm gng o c H Chí Minh cng rút ra c rt nhiu iu v xây dng cng ng thân thin, vn minh. Nhng thc t cho thy, không ít ngi ln li là nhng tm gng xu cho tr v vn kém vn minh. Không ít trng hp, chính tr em li là ngi giáo dc cha m v ý thc vn hoá. Chng hn: Mt em nh khi thy m i ln vch dng xe ngã t khi có èn nht quyt òi m lùi xe li khin bà m phi “bt ci” vì ngng. Mt a tr n xong nht nh cm giy và túi nilon trên tay cho n khi tìm c mt thùng rác mi vt i, trong khi m bé li tin tay ném luôn ra ng Thc t các em bit làm vy vì trng các em ã c thy cô dy, nu b m tâm khuyn khích hành vi y s tr thành thói quen tt và ngi ln l nào không làm tt hn th gp nhiu ln làm gng cho con? tr em thc s hiu và t ý thc tham gia vào các hot ng xây dng cng ng vn minh không th tách ri gia ình, nhà trng và oàn th. Nhiu em khi trng c cô giáo dy chp hành nghiêm chnh lut l, nhng ra ng li làm iu hoàn toàn ngc li, dù cho bit vy là sai nhng tr vn c b tâm lí ám ông cun i. Hin nay phng pháp tip cn tuyên truyn giáo dc vi tr có rt nhiu cách, nhng quan trng nht là tp cho các em thói quen. Trong trng hc, trong gia ình, mi ngi ln cng cn phi t nâng cao hn na ý thc bn thân là tm gng, góp phn hình thành nên mt th h tr bit sng có vn hoá, khoan dung, lng thin, tôn trng bn thân mình và nhng ngi xung quanh. Tóm li, xây dng cng ng thân thin vì tr em là tt yu giáo dc toàn din HS. Bên cnh vic xây dng trng hc thân thin, HS tích cc, toàn xã hi cn phi xây dng mt không gian thân thin cho các em, c bên ngoài xã hi, các em c chm sóc, bo v, m bo an toàn t ba n n hc tp, vui chi; t vt cht n tinh thn; t trong gia ình n nhà trng và cng ng ng thi chính các em s là nhng ngi i tiên phong ánh thc ý thc xây dng cng ng vn minh, thân thin, ánh thc trách nhim ca ngi ln trong vic rèn luyn các em, to iu kin cho các em c tham gia các hot ng xây dng cng ng thân thin, vn minh t nhà trng n gia ình và ngoài xã XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 189
20. hi. Nh th s giúp các em hoàn thin nhân cách, phát trin toàn din và xây dng cho các em lí tng sng. Hoạt động 3. Tìm hiểu nội dung xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em 1. Câu hỏi Câu hi 1. Ni dung xây dng cng ng thân thin là gì? Câu hi 2. Môi trng cnh quan cng ng thân thin cn hng n nhng tiêu chí nào? Câu hi 3. Không gian công cng ca cng ng thân thin cn hng n nhng tiêu chí nào? Câu hi 4. Môi trng tâm lí ca cng ng thân thin cn hng n nhng tiêu chí nào? Câu hi 5. iu kin nào giúp ngi dân và HS tham gia xây dng, qun lí cng ng thân thin? 2. Thông tin phản hồi 2.1. Các yếu tố cần xem xét để tạo nên cộng đồng thân thiện 1 — Môi trng sng tt: không ô nhim, c cung cp y h tng k thut, c cu dân c thích hp. — To c s phát trin ca mi thành viên trong c cu cng ng (k c ngi nhp c, khách vãng lai) bao gm: có vic làm thích hp vi nng lc, m bo gìn gi sc kho, có iu kin hng th giáo dc, bo m an ninh. — c to iu kin hng các dch v vn hoá, xã hi: tip cn c tp quán, tin nghi vn hoá, có không gian cng ng thích hp giao tip, có tin nghi i li hp lí. — Có iu kin tham gia qun lí ô th, t lp, thm tra n qun lí ô th theo quy hoch n thông tin v nh hng phát trin, v qun lí t ai. 1 TS.KTS. ào Ngc Nghiêm, Hà Ni, Thành ph thân thin và sng tt cho cng ng: Thc trng và trách nhim. (Ashui.com, Th ba, ngày 30/6/2009). 190 | MODULE TH 45
21. Cng ng thân thin Có c to c c môi iu kin hng tham gia trng phát các dch qun lí sng trin v vn cng tt hoá, xã ng hi C dân cng ng 2.2. Nội dung xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em — Xây dng môi trng sng tt cho tr em: Môi trng sng tt là môi trng ó không khí không b ô nhim bi bi bm, hoá cht, ngun nc sinh hot lng và trong sch, âm thanh cuc sng êm , không huyên náo, m bi ting còi xe inh tai nhc óc c cung ng y c s h tng k thut và c cu dân c thích hp. Tuy nhiên, trong cuc sng hin ti ca cng ng c dân trong hm ph hay nông thôn, môi trng sng ang b ô nhim nghiêm trng. ph phng, trong ngõ hm, phn nhiu do cuc sng mu sinh nên cng ng dân c ã vô tình bin ni mình sinh sng tr nên b bn, không trt t. S xâm chim không gian công cng ã bin nhng con hm tr thành ni thun tuý cho c trú, xc xch, khó coi. Cng ng dân c nông thôn thì y ry nhng cng nc thi phân ln, phân gà l thiên chy quanh co khp mi ng làng, ngõ xóm, h dân. Ngay c khi ra tn nhng cánh ng mênh mông cng không tránh khi nhng ô nhim bi thuc tr sâu, thuc bo v thc vt hay phân bón ti Bi vy, cn phi chm sóc quy hoch, xây dng ng làng/ph, ngõ xóm/bn gn gàng, tm tt, xanh, sch, p, vn hoá và an toàn. Cn huy ng sc ngi sc ca u t cho h tng c s tr em i hc có trng ra trng, lp ra lp, không phi n trng trong s lo lng ca cha m i vi s mt an toàn cho tính mng ca con em mình trong mi ngày i hc. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 191
22. — To dng c s phát trin ca mi thành viên trong cng ng, c bit là tr em: Ti mi cng ng, cn y mnh công tác tuyên truyn nâng cao nhn thc, hành ng, trách nhim ca các cp, các ngành, cá nhân, cng ng và toàn xã hi i vi vic xây dng môi trng an toàn, lành mnh và thân thin cho tr em, phòng chng xâm hi, ngc ãi và bo hành tr em, tôn trng, lng nghe ý kin và thúc y quyn tham gia ca tr em. Các n lc phát trin giáo dc cn thu hút c s tham gia ca HS, GV, xã hi, cng ng nhm m bo quyn tr em, tr em có y các kin thc, k nng sn sàng tham gia hoà nhp vào i sng xã hi, cng ng. m bo bình ng v c hi tip cn giáo dc có cht lng cho c em trai và em gái cng ng, góp phn ci thin môi trng giáo dc cng ng thân thin. Khuyn khích s tham gia ca tr em vào các hot ng cng ng; dành tt c nhng gì tt p nht cho tr em; to dng cho tr mt môi trng giáo dc tt nht. Nên chng, cn có ch tài nhng ngi thit k chng trình gim bt các trò chi trong máy tính, ch cp nht thông tin cn thit và nhng trò chi lành mnh. Xã hi cn chm dt các hành vi ánh p, ngc ãi, tr em c hng s chm sóc, yêu thng. Trit loi b vic ánh hi ng trong nhà trng. Môi trng sng, sinh hot, vui chi cn xanh, sch. Cn phát ng thêm các phong trào b ích giúp tr em hc hi, bit thêm nhiu iu thú v v nhng gì xung quanh. Tr em có quyn bày t bt c ý kin nào v mi ngi. Nhng ngc li, tr em phi bo v quyn, ngha v ca mình; tôn trng quyn, ngha v ca ngi khác. Mc dù nc Vit Nam ã kí và phê chun công c Liên Hp Quc v quyn tr em th hin s tôn trng và quan tâm ca hi ng quc t nhng vn cn phi thêm tht nhiu quyn li na cho tr em. ó là mt iu kin cn thit tr em phát trin. Tr em cn c bo v mt cách úng n, không ch bng nhng li nói mà thc s phi bng nhng hành ng, theo tinh thn Lng nghe tr em bng trái tim — Chm sóc tr em bng hành ng. — Xây dng không gian công cng thân thin cng ng: Xây dng không gian công cng thân thin cng ng mi c dân cng ng u c hng dch v vn hoá xã hi. 192 | MODULE TH 45
23. + Công viên, vn hoa: Tr em và ngi già là nhng ngi c bit có nhu cu tip cn vi nhng không gian ngoài tri nh: công viên, vn hoa, im vui chi, sân chi, nhà vn hoá, th vin có cht lng tt vui chi và giao tip xã hi, nhng a im này giúp nâng cao cht lng cuc sng ca ngi dân. Vn hin nay chúng ta ang gp phi là khi phi la chn gia s phát trin ln, nh trung tâm mua sm hoc khu cn h, vi vic bo v mt công viên, vn hoa, im vui chi công cng thì dng nh không gian công cng tr nên kém quan trng hn i vi các nhà u t. Vì nhiu nguyên nhân mà khi xây dng khu ô th hay quy hoch nông thôn mi, các nhà u t ít quan tâm n nhng câu hi chin lc ca cng ng là: • Làm th nào chúng ta có th to ra nhng cng ng sôi ng và lành mnh cho tt c mi ngi? • Cng ng s có c nhng li ích gì khi vic i b và p xe tr thành nhng hot ng thng ngày? • Vai trò ca các ng ph — không gian công cng rng ln nht mi thành ph là gì? • Công viên giúp nâng cao cht lng cuc sng, thu hút và gi chân ngi dân trong các cng ng ca h nh th nào? • n bao gi vic m bo s an toàn, nim vui ca tr em và ngi ln mi c u tiên hàng u trong mi quyt nh c a ra các thành ph? Hình thành không gian công cng thân thin áp ng nhu cu sinh hot ca cng ng, con ph, xóm làng tr nên vn minh, ó là ngun lc ni sinh thúc y s phát trin ca cng ng. + im hot ng, vui chi: Xây dng không gian công cng, không th không xây dng im hot ng, vui chi cho tr em. im vui chi công cng s to iu kin cho các trng b trí thi gian và GV tip thu các trò chi dân gian, các loi hình vn hoá ngh thut dân gian và phi hp vi oàn Thanh niên Cng sn H Chí Minh t chc các trò chi dân gian phù hp vi la tui HS mi a phng. Các em s c tip xúc, giao lu, hc hi các ngh nhân chi các trò chi dân gian, làm chi dân gian, làm các sn phm ngh truyn thng + im chm sóc sc kho cng ng: im chm sóc sc kho cng ng s to iu kin các em c chm sóc, bo v sc kho, an toàn ngay t khi lt lòng m, n khi i hc, i chi. Ni din ra các hot ng xã hi vì sc kho cng ng nh hot ng t thin, khám cha bnh cho ngi nghèo, hin máu nhân o, có gii pháp h tr bnh nhân có hoàn XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 193
24. cnh c bit khó khn. Ti ây cng là ni các bà m tr c t vn t các nhà chuyên môn, c chia s cách chm sóc con, nuôi dy con nên ngi. Ni th hin s yêu thng, hiu tho ca con cháu i vi ông bà mi khi ông bà au yu + Th vin thân thin ti cng ng: mi cng ng, mi th vin, mi t sách bé nh làng, xã, cm dân c là nhng kho kin thc vô giá chp cánh cho nhng c m, giúp tr em hc hành tin b. Nh c sách, tr em ã tránh xa c t nn xã hi, nâng cao tinh thn ham hc hi, nhiu thôn có th vin thân thin ã có s lng con em luôn dn u trong xã v s lng các cháu i hc i hc, cao ng ng thi th vin thân thin cng giúp thu hp c khong cách vn hoá gia ô th và nông thôn, hình thành thói quen c và góp phn xây dng vn hoá c trong cng ng. thu hút c ngi c, các th vin cn có môi trng xanh, sch, p, bài trí thm m, thng xuyên b sung sách báo mi kho tàng sch s, ngn np và c bo qun tt. Th tc ng kí cp th bn c n gin, nhanh gn. Thi gian m ca hp lí phù hp vi iu kin làm vic ca bn c. T chc tt h thng tra cu tài liu và thông tin; ng dng công ngh thông tin có hiu qu phc v bn c. Cán b có trình chuyên môn, phc v tn tình, chu áo c bn c quý mn; có sáng kin trong vic a sách báo phc v cng ng t hiu qu cao. Tích cc xây dng mng li th vin, t sách c s và t chc tt công vic luân chuyn sách trên a bàn. — Xây dng môi trng tâm lí thân thin ti cng ng: + Tâm lí làng xã c biu hin trong quan h hàng xóm, láng ging. Không gian sng ca cng ng dân c dù nh hay ln u tht s là ni gn kt các cá nhân trong gia ình, là ni con ngi chia s nhng giá tr sng cho nhau, ni con ngi sinh ra và ln lên và cng có khi t ó mà i xa. Cuc sng hng ngày vn chy vi nhng vn riêng ca nó, thân thin, gn gi, con ngi nhìn rõ mt nhau hn, mang du n ca tình ngha ph phng, tình làng ngha xóm C dân ô th thng c ánh giá là nhng ngi có cuc sng theo kiu “èn nhà ai ny rng”, cuc sng cá nhân c c cao. Quan h gia h “thoáng qua”, “hi ht” nh nhiu nhà xã hi hc ô th ã nhn xét. Tình hàng xóm, láng ging vì th cng nht nht hn i, không phi nh nông thôn là “bán anh em xa, mua láng ging gn”. Tuy th, trong không gian gn gi ca các con hm, tình làng ngha xóm, hay 194 | MODULE TH 45
25. úng hn, tình ph phng không mt hn mà vn còn khá rõ nét. iu ó cn c phát hin bo tn và phát huy thành th cng nh nông thôn, âu âu cng có tình ngi thân thin, bao dung. + Trong cuc sng tâm linh, mi dòng h th cúng t tiên ca dòng h mình, nhng c làng u th chung mt v thành hoàng. + Trong cuc sng i thng, mi làng, bn có phong tc tp quán riêng, hình thành t lâu i, n sâu vào np sng, chi phi t cách n, mc, n cách i ng, nói nng, ng x ca mi cá nhân trong làng. Ngoài nhng phong tc tp quán, mi làng li có nhng quy c — thành vn bn hoc không thành vn bn — c coi nh lut l riêng ca làng, xác nh nhng ngha v, quyn li, chun mc ca hành vi dành cho các thành viên ca làng. + D lun cng ng có tác dng tích cc trong vic bo v thun phong, m tc, iu chnh hành vi cá nhân, cao và có tác dng giáo dc o c, nhng nó cng có c tác dng tiêu cc khi nó ép mi cá nhân vào “t l, quê thói” c nh, vào mt khuôn mu có sn khin mi ngi phi tiêu dit “cái tôi” hùa vào “cái ta” sng y ht mi ngi trong cng ng làm cho “cái ta” làng xã tr nên nghèo nàn hn, làm cho “Phép vua thua l làng”, làm ny sinh tính cc b, a phng Bi vy, cn phi trng tình làng, ngha xóm; phát huy tính cng ng làng xã theo mt t duy mi mà không cn s phán x ca bt kì mt cp chính quyn nào, gn cht mi quan h ngi — ngi trong cng ng; to nên bu không khí thun hoà, m m trong làng, xã, cng ng. + Không gian công cng là ni ý thc xã hi c biu hin mt cách rõ ràng và sinh ng nht. Cách ng x ni công cng là biu hin ca vn hoá. Nhiu ngi cho rng trình giáo dc ca mt dân tc có th ánh giá qua thái ca ngi dân trên ng làng, ngõ ph. Cách ng x thanh lch, vn minh ni công cng không ch là biu hin ca s tôn trng bn thân, tôn trng ngi khác, còn là s bc l kín áo mà sâu sc ca tình yêu dân tc. Cách ng x khim nhã không gian công cng s làm ngi ó mt i nhng im tt trong mt mi ngi. Nhng hành vi ng x thiu vn minh không ch nh hng ti hình nh ca mt cá nhân mà còn li nhng n tng xu, thm chí là mit th v t nc, con ngi Vit Nam trong mt các bn bè quc t. — T chc nhng hot ng chia s cng ng: + Cn tng cng s tham gia mt cách hng thú ca HS trong các hot ng giáo dc trong nhà trng và ti cng ng, vi thái t giác, ch XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 195
26. ng và ý thc sáng to. Huy ng và to iu kin có s tham gia hot ng a dng và phong phú ca các t chc, cá nhân trong vic giáo dc vn hoá, truyn thng lch s cách mng cho HS. + oàn Thanh niên Cng sn H Chí Minh phi hp vi ngành Giáo dc và ào to lp k hoch ch o các cp oàn, i t chc mt s hot ng phù hp vi la tui HS: t chc các cuc thi, liên hoan trò chi dân gian, thi v Vì mt môi trng thân thin; t chc các hot ng dã ngoi cho HS nông thôn ti thành ph và ngc li, t chc tri hè thiu nhi các cp; trin khai chng trình HS n vi trng ngh, làng ngh + T chc cho tr em ti cng ng thm hi tng quà nhng gia ình có hoàn cnh c bit. ng viên, khuyn khích các em tham gia quyên góp ng h các gia ình khó khn cng ng, giao lu, giúp bn bè các cng ng lân cn bng nhng hành ng c th nh: chm sóc, phát huy giá tr các a danh lch s cách mng, di tích vn hoá ca cng ng; tham gia l hi truyn thng, gi gìn bn sc dân tc ti cng ng; t chc trò chi dân gian, hát truyn thng tách các em ra khi nhng trò chi tiêu cc hng ngày, hàng bui trên internet. Ngi ln không nên ch cm oán các em, mà còn phi lng nghe xem các em ang thc s cn gì, thiu gì và chia s nhng tâm t, cm xúc i vi các em, c bit là tui mi ln. Mt s nh hng kiên trì, bn b và nh nhàng có l s hiu qu hn rt nhiu so vi vic vi vàng và hp tp. + Nhng sinh hot cng ng không òi hi phi u t ln, mà rt n gin, nhng nu c chm sóc thì s hun úc tình thân thin, tính cng ng. ó là nhng sinh hot có t chc nh nhng bui hp t dân ph/ thôn/ bn; nhng bui i b vì ngi nghèo, vì nn nhân cht c da cam; nhng bui c sách ti phòng c sách ca t dân ph (th vin thân thin); nhng bui chiu phim; nhng sinh hot ông, bà, cháu; hoc nhng sinh hot không chính thc nh bui cùng tp dng sinh, cùng i b, ánh c tng, ung trà, ung cà phê trc nhà, tr con vui chi Hoạt động 4. Tìm hiểu cách thức xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em 1. Câu hỏi Câu hi 1. Vai trò, trách nhim ca cng ng trong vic h tr công tác giáo dc ca nhà trng nh th nào? 196 | MODULE TH 45
27. Câu hi 2. Các bin pháp c th xây dng cng ng thân thin h tr cho công tác giáo dc ca nhà trng là gì? Câu hi 3. Trng tiu hc tham gia xây dng và qun lí cng ng thân thin nh th nào? 2. Thông tin 2.1. Tổ chức truyền thông về xây dựng cộng đồng thân thiện * Mc tiêu: Thông qua tuyên truyn và ph bin kin thc v v trí và tm quan trng ca vic xây dng cng ng thân thin, nhm giúp i ng GV tiu hc và cng ng có chuyn bin v nhn thc và hành ng cùng chung tay xây dng cng ng thân thin, vn minh h tr cho công tác giáo dc ca nhà trng. * Ni dung và cách tin hành: — Nhà trng tham mu vi các cp u ng, chính quyn, hi ng nhân dân cp c s nhm xây dng c ch phi hp vi các t chc, n v óng trên a bàn y mnh công tác tuyên truyn, nâng cao nhn thc ca cng ng và toàn th i ng GV trng tiu hc v vai trò, nhim v ca nhà trng và ca mi thành viên trong cng ng i vi vic xây dng cng ng thân thin. — Lãnh o a phng t chc xây dng k hoch liên ngành cho nhng hành ng c th tng c s; thng nht thi gian, c ch thc hin cho tng bc i c th ca k hoch. Chng hn: t chc và nâng cao nng lc cho i ng tuyên truyn viên, mng li tuyên truyn viên tình nguyn v vn ng, truyn thông chuyn i hành vi, k nng sng vn minh, lch s, thân thin trong gia ình, công s, không gian công cng ca cng ng. T chc a dng hoá các hot ng truyn thông, vn ng chuyn i hành vi, li sng phù hp vi các nhóm i tng trong cng ng nh: tuyên truyn trên h thng loa ài, tuyên truyn bng vn bn qua sinh hot oàn th, c quan, xí nghip, hip hi. Hoc thc hin các hot ng giám sát, h tr các gia ình v vic xây dng np sng gia ình vn hoá, v vic nuôi dy con cái — Chia s các kinh nghim hot ng, các kt qu hot ng xây dng cng ng thân thin gia các t chc xã hi ti a phng to s ng thun ca cng ng. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 197
28. 2.2. Tham vấn tác động thường xuyên đến các nhà lãnh đạo và các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội ở cộng đồng * Mc tiêu: Thng xuyên tham vn tác ng nhc vic, phát huy mnh m vai trò, trách nhim ca các nhà lãnh o cng ng và các t chc chính tr xã hi, các t chc xã hi trong cng ng cùng chung tay xây dng cng ng thân thin h tr cho công tác giáo dc ca nhà trng. * Ni dung và cách thc hin: — i vi các nhà lãnh o cng ng: + Thng xuyên quan tâm, ôn c các phong trào góp phn xây dng cng ng thân thin nh: trng hc thân thin, th vin thân thin, gia ình vn hoá, im vui chi, im chm sóc vì sc kho cng ng + Vn ng kêu gi các ngun lc phát trin t cp trên cùng vi s huy ng ni lc ca a phng u t thích hp cho nhng nhim v trng im theo th t u tiên: môi trng cng ng sng tt (xanh, sch, p, an toàn ); xây dng không gian công cng hp lí, m bo theo quy chun hin i + Ch o hot ng phi hp c cng ng chung tay xây dng và phát trin nhà trng, ng thi thu hút c s tham gia tích cc ca các em và to iu kin các em ánh thc trách nhim ca ngi ln cùng chung sc, chung lòng xây dng cng ng thân thin, vn minh. — i vi các t chc chính tr xã hi: + Tuyên truyn, qung bá tác dng hai chiu ca vic xây dng cng ng thân thin vn minh n tr em và ngc li, trong các t chc oàn Thanh niên Cng sn H Chí Minh, Hi Liên hip Ph n, Hi Nông dân, Hi Cu chin binh và dân c trong cng ng to d lun ng thun và ng h ca toàn xã hi. + Vn ng các t chc khác cùng tích cc tham gia, óng góp, ng h ngun lc xây dng cng ng thân thin h tr cho công tác giáo dc ca nhà trng. + T chc và ng h các hot ng giáo dc truyn thng vn hoá, vn ngh dân gian phù hp vi la tui HS tiu hc a phng thu hút các em tham gia, ng thi truyn li cho các em nhng thun phong m tc ca cng ng. 198 | MODULE TH 45
29. + Tham gia các hot ng kim tra, giám sát h tr chính quyn trong vic xây dng, phát trin các im vui chi, th vin thân thin, im chm sóc vì sc kho cng ng, — i vi các t chc xã hi: + i vi hi khuyn hc, phi hp cht ch vi hi cha m HS t chc các hot ng thân thin, tích cc ng viên xây dng và phát trin qu khuyn hc dòng h, qu khuyn hc cng ng ng h thit thc cho nhng HS nghèo, HS gii trong cng ng, dòng h. + Phi hp vi oàn Thanh niên t chc, hng dn các hot ng vui chi dân gian, tp th, tham quan, phát huy, chm sóc các di tích vn hoá, lch s, cách mng a phng, giúp các em phát trin toàn din c th cht và tinh thn. + ng h và tham gia giám sát các hot ng xây dng cng ng thân thin, trng hc thân thin, th vin thân thin ti cng ng nhm phát huy tinh thn làm ch ca dân c trong cng ng. 2.3. Tăng cường xây dựng mối liên hệ thân thiện giữa nhà trường – gia đình – các đoàn thể và cá nhân của cộng đồng * Mc tiêu: Tng cng mi liên h thân thin gia nhà trng — gia ình — các oàn th và cá nhân ca cng ng chung tay xây dng cng ng thân thin, vn minh mt cách hiu qu, ng thi to môi trng, iu kin tích cc h tr nhà trng giáo dc HS mt cách thit thc. * Ni dung và cách thc hin: Mi môi trng nhà trng — gia ình — xã hi u c quy nh trách nhim riêng trong lnh vc giáo dc tr em. Tuy nhiên, mt trong nhng yu t c bn quyt nh thành công là phi phi hp cht ch gia 3 lc lng nhà trng — gia ình — xã hi . — Nhà trng có trách nhim ch ng phi hp vi gia ình và xã hi thc hin mc tiêu, nguyên lí giáo dc (Lut Gia ình, iu 93), xây dng trng hc thân thin, th vin thân thin; khuyn khích GV, HS tích cc tham gia các l hi truyn thng a phng, tham gia thng xuyên các hot ng làm xanh, sch, p ng làng, ngõ xóm, ni công cng góp phn xây dng cng ng thân thin. — Gia ình có trách nhim xây dng gia ình vn hoá, to môi trng thun li cho vic phát trin toàn din v o c, trí tu, th cht, thm m ca con em; ngi ln tui có trách nhim giáo dc, làm gng XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 199
30. cho con em, cùng nhà trng nâng cao cht lng, hiu qu giáo dc (Lut Giáo dc, iu 94). Tng cng mi quan h gia cha m và con cái, gia các gia ình trong cng ng vi nhau; duy trì cht ch mi quan h vi nhà trng và cng ng, m bo thc hin úng các quy nh v ngha v, trách nhim i vi nhà trng, cng ng, m bo cho con em c phát trin toàn din c th cht và tinh thn. — Xã hi bao gm c quan nhà nc, t chc chính tr, t chc chính tr — xã hi, t chc xã hi giúp nhà trng t chc các hot ng giáo dc và nghiên cu khoa hc; góp phn xây dng phong trào Trng hc thân thin, HS tích cc và môi trng giáo dc lành mnh, an toàn cng ng, ngn chn nhng hot ng có nh hng xu n thanh thiu niên và nhi ng; to iu kin cho ngi hc c vui chi, hot ng vn hoá, th dc, th thao lành mnh; h tr v tài lc, vt lc xây dng không gian công cng thân thin cho cng ng nh: công viên, vn hoa, im vui chi, nhà vn hoá, th vin thân thin góp phn xây dng c s vt cht, tinh thn cho s nghip phát trin giáo dc theo kh nng ca mình. + U ban Mt trn T quc, các t chc thành viên ca Mt trn có trách nhim ng viên toàn dân tích cc xây dng cng ng thân thin và chm lo cho s nghip giáo dc. + oàn Thanh niên Cng sn H Chí Minh có trách nhim phi hp vi nhà trng giáo dc thanh thiu niên và nhi ng; vn ng oàn viên gng mu trong hc tp, rèn luyn và tham gia phát trin s nghip giáo dc (Lut Giáo dc, iu 95). Phi hp vi nhà trng và các t chc oàn th khác tng cng t chc các hot ng cho tr em ti cng ng, giáo dc tr em mnh dn hc hi các giá tr sng, k nng sng, hc thông qua các hot ng vui chi, t ó giúp tr tr nên t tin, mnh m, giàu lòng nhân ái, hot bát và thông minh hn. Kết luận Mt t nc mun phát trin nhanh, mnh phi có chin lc con ngi, chin lc phát trin nhân tài — ch nhân tng lai ca t nc. Mun vy, phi chm lo cho giáo dc mi bc hc, cp hc, ngành hc và phi gii quyt ng b phm vi v mô (quc gia) và phm vi vi mô (gia ình, nhà trng, làng, xã). HS c chm sóc, giáo dc và phát trin toàn din không ch trong môi trng trng hc mà c trong môi trng giáo dc ngoài nhà 200 | MODULE TH 45
31. trng, ó là môi trng gia ình và môi trng cng ng. Xây dng trng hc thân thin là mt trong nhng yu t c bn nhân rng lan to n vic xây dng th vin thân thin, môi trng t nhiên thân thin, không gian công cng thân thin to nên cng ng thân thin. Chính môi trng cng ng thân thin này là ni mi c quan nhà nc, mi t chc chính tr — xã hi, t chc xã hi và các cá nhân sng trong cng ng chung tay xây dng, phát trin nhà trng thân thin, ng thi t nhà trng thân thin, chính các em li là ngi ánh thc trách nhim ca ngi ln trong vic xây dng cng ng thân thin, to iu kin h tr nhà trng phát trin bn vng, m mm nhng tài nng, nhng ch nhân tng lai ca t nc. Nội dung 2 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG ĐỂ XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN Hoạt động 1: Tìm hiểu các yếu tố cần thiết để xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em 1. Mục tiêu Sau khi kt thúc bài hc: Ngi hc có kh nng xem xét, phân tích các yu t hiu rõ v s cn thit phi xây dng cng ng thân thin, t ó có chuyn bin v nhn thc và hành ng cùng chung tay xây dng cng ng thân thin, góp phn nâng cao cht lng giáo dc ngoài nhà trng. 2. Thiết bị văn phòng phẩm — Tài liu Bi dng phát trin nng lc ngh nghip GV tiu hc . — Máy projetor, laptop. — Bút d các màu. — Giy: giy màu A 4, giy trng A 4, A 0. — Bng dính giy, kéo dùng theo s nhóm ca lp (mi nhóm t 6 — 8 hc viên). 3. Tiến trình Bc 1: Hc viên làm vic theo nhóm t 6 — 8 ngi, hoàn thành phiu hc tp cho hot ng 1 và ghi kt qu trên giy A 0. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 201
32. Bc 2: Ln lt i din các nhóm lên trình bày kt qu hot ng ca nhóm, các nhóm khác lng nghe và phn hi tích cc. i din ca nhóm tip thu ý kin hoc tranh lun bo v quan im ca nhóm khi cn thit. Bc 3: Ging viên tng hp ý kin và chiu tóm tt ni dung Hot ng trên slide. 4. Đánh giá Thông qua kt qu tho lun nhóm th hin trên giy A 0 và phn hi ca các nhóm khác. 5. Những lưu ý khi tổ chức hoạt động Khi hng dn tho lun, nhóm ging viên nên khai thác trit vn kinh nghim ca hc viên trong vn xác nh s cn thit phi xây dng cng ng thân thin. c bit, ging viên nên gi m phân tích nhng c im kinh t, xã hi ca a phng có nh hng n giáo dc giá tr sng cho HS. Khi kt lun, ging viên không nên áp t hoc gò ép quá cng nhc theo tài liu, mà nên khuyn khích hc viên tip tc phát trin, iu chnh tài liu phc v cho vic tp hun tip theo ti c s. Phiu hc tp cho hot ng 1 Tên nhóm: Tên các thành viên trong nhóm: Thông qua thc t công tác giáo dc HS nhà trng, thy (cô) hãy làm sáng t mt s nhn nh sau: Nhóm 1: Nhim v chung ca giáo dc HS là gì? Nhóm 2: Môi trng giáo dc trong nhà trng hin nay nh th nào? Nhóm 3: Môi trng giáo dc ngoài nhà trng (giáo dc gia ình, giáo dc cng ng) hin nay nh th nào? Nhóm 4: Vì sao môi trng giáo dc HS gia ình và cng ng cha thân thin? Nhóm 5: Ti sao nói: xây dng nhà trng thân thin — gia ình thân thin — cng ng thân thin là tt yu giáo dc HS hiu qu? 202 | MODULE TH 45
33. Hoạt động 2. Xác định nội dung xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em 1. Mục tiêu Sau khi kt thúc bài hc: Ngi hc có kh nng xác nh c ni dung xây dng cng ng thân thin h tr cho vic giáo dc ca nhà trng. 2. Thiết bị văn phòng phẩm — Tài liu Bi dng phát trin nng lc ngh nghip GV tiu hc . — Máy projector, laptop. — Bút sáp nhiu màu tô, v; bút d màu xanh, en, . — Giy màu A 4, giy trng A 4, A 0. — Bng dính 2 mt hoc h dán dùng theo s nhóm ca lp (mi nhóm t 6 — 8 hc viên). 3. Tiến trình Bc 1: Ging viên hng dn cách xây dng bn t duy theo ch . !CÁCH "# ẼV% BNẢ&#' Ồ T(Ư DUY) 6 Nguyên tc v BĐTD - Từ khóa - Hình ảnh - Màu sắc - Liên tưởng - Nổi bật - Tổng thể Bc 2: Hc viên làm vic theo nhóm t 6 — 8 ngi, hoàn thành phiu hc tp cho hot ng 2 và biu th kt qu trên giy A 0. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 203
34. Bc 3: Ln lt i din các nhóm lên trình bày kt qu hot ng ca nhóm, các nhóm khác lng nghe và phn hi tích cc. i din ca nhóm tip thu ý kin hoc tranh lun bo v quan im ca nhóm khi cn thit. 4. Đánh giá Có th cho tng nhóm chm im chéo nhau thông qua trình bày chung ca nhóm và kt hp vi các ý kin phn bin, bo v, tranh lun 5. Những lưu ý khi tổ chức hoạt động — Cn chú ý bám sát thi gian tho lun và thit k bn vì hot ng này d b quá thi gian d kin. — Lu ý s dng màu và biu tng c trng, tránh nhm ln sang phng pháp grap hoá hoc s hoá. Phiu hc tp cho hot ng 2 Tên nhóm: Tên các thành viên trong nhóm: Xây dng bn t duy theo các gi ý sau: Nhóm 1: Ni dung xây dng cng ng thân thin vì tr em là gì? Nhóm 2: Môi trng cnh quan cng ng thân thin cn hng n nhng tiêu chí nào? Nhóm 3: Không gian công cng ca cng ng thân thin cn hng n nhng tiêu chí nào? Nhóm 4: Môi trng tâm lí ca cng ng thân thin cn hng n nhng tiêu chí nào? 204 | MODULE TH 45
35. Hoạt động 3. Xác định cách thức xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em 1. Mục tiêu Sau khi kt thúc bài hc: ngi hc có kh nng xác nh c h thng các phng pháp xây dng cng ng thân thin h tr cho công tác giáo dc ca nhà trng. 2. Thiết bị văn phòng phẩm — Tài liu Bi dng phát trin nng lc ngh nghip GV tiu hc . — Máy: projector, laptop. — Bút sáp nhiu màu tô, v; bút d màu xanh, en, . — Giy màu A 4 gm nhiu màu khác nhau; giy trng A 4, A 0. — Bng dính 2 mt hoc h dán dùng theo s nhóm ca lp (mi nhóm t 6 — 8 hc viên). 3. Tiến trình Bc 1: Ging viên hng dn xé giy màu, dán thành cây NHÂN — QU: Dùng giy màu xé, dán hình cây theo yêu cu sau: Thân cây: ghi Tôi là (ai?) R cây: ghi tên các hot ng cn làm (tr li câu hi: Tôi làm gì?) Cành, lá, hoa , qu: ghi tên mc ích và kt qu ca nhng công vic phi làm ( làm gì? c gì?) Bc 2: Hc viên làm vic theo nhóm t 6 — 8 ngi, hoàn thành phiu hc tp cho hot ng 3 và biu th cây NHÂN — QU trên giy A 0. Bc 3: Ln lt i din các nhóm lên trình bày kt qu hot ng ca nhóm, các nhóm khác lng nghe và phn hi tích cc. i din ca nhóm tip thu ý kin hoc tranh lun bo v quan im ca nhóm khi cn thit. 4. Đánh giá Có th cho tng nhóm chm im chéo nhau thông qua hình xé dán cây NHÂN — QU trên giy A 0. 5. Những lưu ý khi tổ chức hoạt động Cn chú ý bám sát thi gian tho lun, phác tho nháp và xé, dán cây NHÂN — QU vì hot ng này d b quá thi gian d kin. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 205
36. Phiu hc tp cho hot ng 3 Tên nhóm: Tên các thành viên trong nhóm: Xé, dán cây NHÂN — QU theo các gi ý sau: Nhóm 1: Khi nhà truyn thông tham gia xây dng cng ng thân thin, h s làm gì? làm gì? Nhóm 2: Khi nhà lãnh o cng ng/ doanh nhân/ tham gia xây dng cng ng thân thin, h s làm gì? làm gì? Nhóm 3: Khi t chc chính tr — xã hi / tham gia xây dng cng ng thân thin, h s làm gì? làm gì? Nhóm 4: Khi t chc xã hi / tham gia xây dng cng ng thân thin, h s làm gì? làm gì? Nhóm 5: iu kin nào giúp ngi dân và HS tham gia xây dng, qun lí cng ng thân thin? 206 | MODULE TH 45
37. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ch th s: 40/2008/CT-BGD&T v vic Phát ng phong trào thi ua xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc trong các trng ph thông giai on 2008 — 2013. 2. Nguyn Trng Bo (Ch biên), Gia ình, nhà trng, xã hi vi vic phát hin, tuyn chn, ào to, bi dng, s dng và ãi ng ngi tài, NXB Giáo dc, 1996. 3. ng Cnh Khanh, Trit lí con ngi, trit lí phát trin, NXB Dân trí, Hà Ni, 2010. 4. ng V Cnh Linh (Ch biên), Con ngi Vit Nam truyn thng — nhng giá tr i vi s phát trin, NXB Lao ng, Hà Ni, 2010. 5. Lc Th Nga, Giáo dc giá tr sng, k nng sng cho hc sinh ph thông, NXB Giáo dc Vit Nam, 2011. 6. VVOB — Tài liu tp hun, Huy ng s tham gia ca gia ình và cng ng trong vic h tr tr em hc tp tích cc, 2010 . 7. Tp chí vì tr th, Trách nhim công dân trc th h tng lai, NXB Vn hoá dân tc, Hà Ni, 1999. XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 207