Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Nội dung text: Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

1. Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam Phan Đăng Hải - Nguyễn Phương Thảo Khoa Luật, Học viện Ngân hàng Ngày nhận: 18/02/2021 Ngày nhận bản sửa: 13/04/2021 Ngày duyệt đăng: 22/04/2021 Tóm tắt: Xác định được tầm quan trọng của thông tin trên thị trường chứng khoán (TTCK), pháp luật chứng khoán ở Việt Nam đã có những quy định điều chỉnh hoạt động công bố thông tin (CBTT) nhằm đảm bảo sự công khai, minh bạch, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của TTCK. Đối với các doanh nghiệp niêm yết (DNNY) ở Việt Nam, việc CBTT chính xác, kịp thời là nghĩa vụ phải tuân thủ khi tiến hành hoạt động trên thị trường. Tuy nhiên, các vi phạm về nghĩa vụ CBTT của các DNNY ở Việt Nam hiện nay vẫn còn tồn tại khá phổ biến. Bằng phương pháp phân tích tổng quan pháp luật, qua các số liệu, báo cáo về tình hình vi phạm nghĩa vụ CBTT của DNNY, nhóm tác giả tập trung đánh giá thực tiễn thi hành nghĩa vụ CBTT của DNNY ở Việt Nam thời gian qua, từ đó đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành nghĩa vụ CBTT của DNNY trên TTCK Việt Nam. Từ khóa: thị trường chứng khoán, công bố thông tin, doanh nghiệp niêm yết. Obligation to disclose information of listed companies on Vietnam’s securities market Abstract: Determining the importance of information on the stock market, the securities law in Vietnam has regulations governing information disclosure to ensure publicity and transparency, to create conditions for the sustainable development of the stock market. For listed companies in Vietnam, accurate and timely information disclosure is an obligation to comply with when conducting activities on the market. However, violations of these obligations of listed enterprises in Vietnam still exist nowadays. By analyzing the legal overview, through data and reports on the violation of information disclosure obligations of listed companies, the authors focus on assessing the practice of obligations on disclosing information of listed companies in Vietnam over the past time, thereby offer some solutions to improve the efficiency of information disclosure obligations of enterprises listed on the Vietnamese securities market. Keywords: securities market, information disclosure, listed enterprises. Phan, Dang Hai Email: haipd@hvnh.edu.vn Nguyen, Phuong Thao Email: thaonp.kl@hvnh.edu.vn Organization of all: Faculty of Law, Banking Academy of Vietnam Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng © Học viện Ngân hàng Số 231- Tháng 8. 2021 40 ISSN 1859 - 011X
2. PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN PHƯƠNG THẢO 1. Khái quát về nghĩa vụ công bố thông thông tin khác nếu các thông tin đó có khả tin của doanh nghiệp niêm yết1 trên thị năng ảnh hưởng đến giá chứng khoán và trường chứng khoán Việt Nam ảnh hưởng đến quyết định của cổ đông và nhà đầu tư. DNNY phải chịu trách nhiệm Thông tin là những tin tức và dữ liệu giúp trước pháp luật về nội dung thông tin công người tiếp cận hiểu biết nhiều hơn về vấn bố. Việc CBTT phải do người đại diện theo đề quan tâm (Viện Ngôn ngữ học, 1997). pháp luật hoặc người ủy quyền CBTT thực Theo đó, hoạt động CBTT được định nghĩa hiện bảo đảm cổ đông và công chúng có thể như là một cách thức để đảm bảo rằng tất cả tiếp cận công bằng. Ngôn ngữ trong CBTT các bên quan tâm đều có thể tiếp cận thông cần rõ ràng, dễ hiểu và tránh gây hiểu lầm tin thông qua một quy trình minh bạch để cho cổ đông và nhà đầu tư. Thông tin có đảm bảo cho việc tìm kiếm và thu thập thể được công bố qua nhiều phương tiện thông tin được dễ dàng, bất kể mục đích như: a) Trang thông tin điện tử (website) tiếp cận thông tin là gì (IFC, 2010). Việc của DNNY; b) Hệ thống CBTT của Ủy ban CBTT chính xác và kịp thời có ý nghĩa hết Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN); c) sức quan trọng đối với các cổ đông, các nhà Trang thông tin điện tử của Sở Giao dịch đầu tư tiềm năng, các cơ quan pháp luật và chứng khoán (SGDCK), phương tiện CBTT các bên có quyền lợi liên quan khác. khác theo Quy chế của SGDCK; d) Trang Ở tất cả các quốc gia, CBTT là nghĩa vụ thông tin điện tử của Tổng Công ty lưu ký bắt buộc đối với tất cả các DNNY khi hoạt và bù trừ chứng khoán Việt Nam; đ) Các động trên TTCK. Đây là trách nhiệm với thị phương tiện thông tin đại chúng khác theo trường, các cơ quan quản lý nhà nước, cộng quy định pháp luật (báo in, báo điện tử, ). đồng nhà đầu tư, các cổ đông và các bên So với Thông tư 155/2015/TT-BTC hướng liên quan mà DNNY cần tuân thủ. Hiện nay dẫn CBTT trên TTCK, Thông tư 96/2020/ ở Việt Nam, nghĩa vụ CBTT của DNNY TT-BTC vẫn yêu cầu DNNY phải tuân thủ trên TTCK được quy định chi tiết tại Luật chế độ CBTT dưới 3 hình thức tùy từng Chứng khoán 2019 (từ Điều 118 đến Điều trường hợp khác nhau, bao gồm: CBTT 128) và Thông tư 96/2020/TT-BTC ngày định kỳ, CBTT bất thường và CBTT theo 16/11/2020 của Bộ Tài chính hướng dẫn yêu cầu. Tuy nhiên, những thay đổi nổi bật về CBTT trên TTCK. Ngoài ra, các quy về CBTT của Thông tư 96/2020/TT-BTC định về xử phạt các hành vi vi phạm CBTT là đưa ra các điều kiện cao hơn trong hoạt trên TTCK được quy định tại Nghị định động CBTT, cụ thể: 156/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Một là, DNNY không được gia hạn báo cáo Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính tài chính mà phải công bố báo cáo tài chính trong lĩnh vực chứng khoán. năm đã được kiểm toán trong thời hạn 10 Theo đó, DNNY có nghĩa vụ công bố đầy ngày, kể từ ngày tổ chức kiểm toán ký báo đủ, chính xác và kịp thời các thông tin định cáo kiểm toán nhưng không vượt quá 90 kỳ và bất thường về tình hình hoạt động ngày, kể từ ngày kết thúc năm tài chính. sản xuất kinh doanh, tài chính và tình hình Hai là, đối với báo cáo thường niên, phải quản trị công ty cho cổ đông và công chúng. công bố sau báo cáo tài chính năm được Ngoài ra, DNNY cũng phải công bố các kiểm toán trong thời hạn 20 ngày nhưng không vượt quá 110 ngày, kể từ ngày kết 1 “Doanh nghiệp niêm yết” được đề cập trong phạm vi thúc năm tài chính. bài viết được hiểu là “tổ chức niêm yết cổ phiếu” theo Ba là, đối với báo cáo tài chính bán niên, quy định của Thông tư 96/2020/TT-BTC. Số 231- Tháng 8. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 41
3. Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam thời hạn công bố báo cáo đã được soát xét những bước tiến dài trong việc tiếp cận là 05 ngày nhưng không vượt quá 45 ngày, các chuẩn mực quốc tế. Điều này thể hiện kể từ ngày kết thúc 06 tháng đầu năm tài qua các yêu cầu, nguyên tắc và chuẩn mực chính. quốc tế về quản trị công ty nói chung và Bốn là, bổ sung quy định thời hạn công bố CBTT nói riêng đã từng bước được nội báo cáo tài chính quý soát xét là là 05 ngày luật hóa trong các văn bản quy phạm pháp nhưng không vượt quá 45 ngày, kể từ ngày luật của Việt Nam. Các quy định trong kết thúc quý. Luật Chứng khoán và các văn bản hướng Năm là, DNNY phải CBTT họp Đại hội dẫn về CBTT được xây dựng trên cơ sở đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) tối thiểu 21 tiếp nhận Bộ các nguyên tắc về quản trị ngày trước ngày khai mạc ĐHĐCĐ. Quy công ty của OECD3, Chuẩn mực Báo cáo định trước đây là 10 ngày, sự thay đổi tài chính quốc tế IFRS4 vào điều kiện thực này đảm bảo phù hợp với Điều 143 Luật tế tại Việt Nam. Ví dụ, nghĩa vụ CBTT về Doanh nghiệp 2020 về thời gian mời họp môi trường và xã hội được quy định lần đầu ĐHĐCĐ trong Thông tư 155/2015/TT-BTC và tiếp Sáu là, mở rộng yêu cầu CBTT bất thường: tục được nhắc lại trong Thông tư 96/2020/ DNNY phải CBTT trong trường hợp nhận TT-BTC đã đánh dấu một bước tiến quan biết được sự kiện, thông tin làm ảnh hưởng trọng của Việt Nam trong việc hướng đến đến giá chứng khoán của chính doanh hình thành và phát triển một thị trường tài nghiệp, doanh nghiệp phải xác nhận hoặc chính bền vững. Đây là lĩnh vực mà các nhà đính chính về sự kiện, thông tin đó2. đầu tư trong nước và trên thế giới dành rất Những phân tích trên đây đưa đến một số nhiều quan tâm vì triển vọng phát triển dài kết luận mang tính khái quát liên quan đến hạn của công ty sẽ được trình bày rõ hơn nghĩa vụ CBTT của DNNY trên TTCK trong báo cáo thường niên hoặc tập trung Việt Nam như sau: nội dung vào báo cáo phát triển bền vững Thứ nhất, về cơ bản, khung pháp luật về thông qua sự tuân thủ pháp luật về bảo vệ CBTT trên TTCK Việt Nam được xây dựng môi trường, cách thức doanh nghiệp quản dựa trên nền tảng là sự phát triển của TTCK lý những tác động và rủi ro có liên quan theo từng giai đoạn, từng thời kỳ. Việc pháp đến môi trường và xã hội, cũng như các bên luật yêu cầu tất cả các DNNY phải thực có lợi ích liên quan khác (Cuộc bình chọn hiện nghĩa vụ CBTT đã tạo ra một sân chơi Doanh nghiệp niêm yết năm 2018, 2019, bình đẳng cho các doanh nghiệp, góp phần Tr.27). bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các Thứ ba, nghĩa vụ CBTT mặc dù đã có những chủ thể liên quan trên TTCK. Các quy định thay đổi theo hướng tiến bộ nhưng vẫn sẽ của pháp luật ngày càng đầy đủ và hoàn tạo ra nhiều bất cập trên thực tế. Điều này thiện hơn đã tạo điều kiện thuận lợi cho các sẽ xuất hiện khi các điều kiện, tiêu chuẩn chủ thể có nghĩa vụ thực hiện CBTT, đồng CBTT đặt ra không đồng đều, quá thấp thời, củng cố khung pháp lý cho việc phát hoặc quá cao so với thông lệ CBTT của hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về CBTT trên thực tế. 3 Xem thêm: G20/OECD (2015), Principles of Corporate Thứ hai, các quy định về nghĩa vụ CBTT Governance (Mục V). của DNNY trên TTCK Việt Nam đã có 4 Ngày 16/3/2020, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định 345/QĐ/BTC của Bộ Tài chính phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam. 2 Xem thêm các quy định tại Điều 10, 11, 14, 15 Thông Theo đó, một số nhóm DNNY sẽ được áp dụng chuẩn tư 96/2020/TT-BTC mực IFRS. 42 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 231- Tháng 8. 2021
4. PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN PHƯƠNG THẢO quốc tế và khu vực; thiếu các hướng dẫn cụ nghiệp đã tuân thủ theo quy định của pháp thể để tạo điều kiện cho DNNY trong quá luật hiện hành; cổng thông tin đã kịp thời trình thi hành pháp luật Đây sẽ là những cập nhật các thông tin mới liên quan đến nội dung cần được tiếp tục điều chỉnh và hoạt động kinh doanh; các báo cáo tài chính hoàn thiện trong thời gian tới. năm hiện tại và của các năm trước và báo cáo thường niên có thể tải về được Tuy 2. Đánh giá thực tiễn thi hành nghĩa nhiên, các thông tin liên quan đến lý lịch vụ công bố thông tin của doanh nghiệp của các thành viên Hội đồng quản trị, chính niêm yết trên thị trường chứng khoán sách thù lao, lương thưởng cho Hội đồng Việt Nam quản trị, Ban giám đốc và Ban kiểm soát hầu như không được đăng tải chi tiết và rõ Tính đến tháng 11/2020, số lượng DNNY ràng. Đây chính là một trong số những nội trên SGDCK TP. Hồ Chí Minh (HOSE) dung quan trọng cần được pháp luật quy và SGDCK Hà Nội (HNX) là 741 (số liệu định chi tiết và chặt chẽ hơn. từ website UBCKNN - ssc.gov.vn). Về cơ Nhằm cụ thể hóa từng nghĩa vụ CBTT của bản, các DNNY bước đầu đã tuân thủ các DNNY trên TTCK Việt Nam theo quy định quy định về CBTT trên TTCK. Theo Báo tại Thông tư 155/2015/TT-BTC, Báo cáo cáo Thẻ điểm quản trị công ty của ACMF khảo sát CBTT trên TTCK Việt Nam của năm 2016 và Báo cáo đánh giá quản trị Vietstock cùng kết hợp với VAFE và FILI công ty các DNNY Việt Nam năm 2018, năm 2020 đưa ra kết quả: 329/729 DNNY hoạt động CBTT của các DNNY Việt Nam (chiếm tỷ lệ 45,13%) đạt chuẩn CBTT. Từ đã đạt được những kết quả nhất định, song con số này, tác giả nhận định rằng tình hình vẫn còn có khoảng cách tương đối so với tuân thủ quy định về nghĩa vụ CBTT trên các thông lệ của khu vực. Nội dung tại báo TTCK trong thời gian vừa qua còn nhiều cáo thường niên của phần lớn các doanh hạn chế, tỷ lệ DNNY hoàn thành đúng và Hình 1. Doanh nghiệp niêm yết đạt chuẩn CBTT 2012 - 2020 Nguồn: Tổng hợp từ Diễn Đàn Chứng khoán (Vietstock.vn), Cơ quan của Hiệp hội Các nhà Quản trị tài chính Việt Nam (VAFE) và Báo Tài chính và Cuộc sống (FiLi, 2020) Số 231- Tháng 8. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 43
5. Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam đầy đủ nghĩa vụ CBTT vẫn dừng ở những tài chính quý 2/2019, bán niên 2019, quý con số khiêm tốn. Trong giai đoạn trước đó, 3/2019 lần lượt là 151, 158 và 149 doanh cụ thể, từ năm 2012 đến 2015, tỷ lệ DNNY nghiệp (Vietstock, 2020). Những thông tin đạt chuẩn CBTT là rất thấp (tỷ lệ hàng năm trong báo cáo tài chính hiện nay cũng cần chỉ chiếm dưới 10%). Kể từ năm 2016 đến phải được xem xét khi những thủ thuật gian nay, tỷ lệ này tuy có xu hướng tăng lên lận trong việc lập báo cáo tài chính xuất đáng kể, song khoảng cách chênh lệch giữa hiện ngày càng nhiều, ví dụ như các phương số lượng doanh nghiệp đạt chuẩn CBTT và thức: i) Khai tăng doanh thu; ii) Ghi nhận các doanh nghiệp trong nhóm còn lại vẫn là sai niên độ kế toán; iii) Khai giảm công nợ những con số rất đáng quan tâm. và chi phí; iv) Không công bố đầy đủ hết các Không chỉ thế, thực tế cho thấy các vi phạm thông tin. Theo nguyên tắc kế toán và pháp về CBTT vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong số luật chứng khoán, DNNY phải công bố đầy các vi phạm trên TTCK. Trong năm 2019, đủ và chính xác thông tin trong báo cáo tài UBCKNN đã ban hành 462 quyết định xử chính và thuyết minh báo cáo tài chính cho phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền nhà đầu tư, giúp nhà đầu tư có những thông phạt là hơn 28 tỷ đồng (Vụ Phát triển thị tin cần thiết đưa ra quyết định đầu tư. Tuy trường - UBCKNN, 2020). Trong số đó, nhiên, nhiều thông tin không được khai báo những lỗi vi phạm phổ biến bao gồm: đầy đủ trong thuyết minh báo cáo tài chính Một là, các vi phạm Tiêu chí liên quan như nợ tiềm tàng, các sự kiện phát sinh sau đến công bố báo cáo tài chính: đây được ngày khóa sổ, các giao dịch các bên liên coi là lỗi vi phạm phổ biến nhất. Số lượng quan, những thay đổi chính sách kế toán các doanh nghiệp vi phạm CBTT Báo cáo (Hà Thị Thúy Vân, 2016). Đơn vị tính: số doanh nghiệp Hình 2. Các dạng vi phạm CBTT của các doanh nghiệp niêm yết trên TTCK Việt Nam Nguồn: Tổng hợp từ Diễn Đàn Chứng khoán (Vietstock.vn), Cơ quan của Hiệp hội Các nhà Quản trị tài chính Việt Nam (VAFE) và Báo Tài chính và Cuộc sống (FiLi, 2020) 44 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 231- Tháng 8. 2021
6. PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN PHƯƠNG THẢO Hai là, các vi phạm Tiêu chí liên quan đến đồng bộ giữa UBCKNN và các SGDCK. kỳ họp ĐHĐCĐ, tập trung chủ yếu vào các Thứ ba, nguyên nhân từ nhận thức của trường hợp: i) Không công bố tài liệu họp DNNY đối với hoạt động CBTT: ĐHĐCĐ ; ii) Không công bố Nghị quyết i) Nhận thức chung đối với CBTT vẫn còn và Biên bản họp ĐHĐCĐ; iii) Tổ chức hạn chế: Ở Việt Nam, rất nhiều DNNY có ĐHĐCĐ thất bại hoặc trễ hạn. nguồn gốc từ doanh nghiệp gia đình, doanh Ba là, các vi phạm Tiêu chí khảo sát còn nghiệp nhà nước chuyển đổi Thực tế đó lại: số lượng doanh nghiệp bị cơ quan quản dẫn đến tình trạng những nhận thức về lý nhắc nhở, xử phạt vi phạm CBTT là 126 CBTT và nghĩa vụ CBTT của doanh nghiệp doanh nghiệp; vi phạm giao dịch cổ phiếu vẫn chỉ đang trong giai đoạn phát triển. Bên với cổ đông nội bộ hoặc người liên quan là cạnh đó, chi phí cho hoạt động CBTT là 21 trường hợp. không hề nhỏ, việc thực hiện tốn nhiều thời Như vậy, việc thi hành nghĩa vụ CBTT của gian mà lợi ích từ hoạt động CBTT chưa DNNY trên TTCK Việt Nam vẫn còn tồn đến ngay lập tức. Điều này xuất phát từ tại nhiều bất cập. Thực tế này bắt nguồn từ việc các quy định về CBTT là các quy định nhiều nguyên nhân, trong đó có 3 nguyên mang tính tuân thủ (là nghĩa vụ, mang tính nhân chính sau đây: bắt buộc) và những yêu cầu đặt ra đối với Thứ nhất, nguyên nhân từ hoạt động xây DNNY cao hơn rất nhiều so với các doanh dựng pháp luật: Nhiều quy định về nghĩa nghiệp thông thường. Đó chính là những lý vụ CBTT đã được sửa đổi, bổ sung để đáp do cơ bản dẫn đến hệ quả hoạt động CBTT ứng mục tiêu nâng hạng thị trường nhưng tại một số DNNY hiện nay hầu như vẫn hiện đang gây khó khăn cho doanh nghiệp, còn mang tính đối phó, chưa thực sự xuất đặc biệt là một số doanh nghiệp mới tham phát từ ý thức và tinh thần tự nguyện thực gia vào TTCK Việt Nam. Cụ thể như quy thi thông lệ tốt nhất về CBTT mà chỉ dừng định về thời hạn dài hơn khi CBTT đối với lại ở mức cố gắng tuân thủ các quy định cuộc họp ĐHĐCĐ thường niên, các trường tối thiểu của pháp luật. Phần lớn các doanh hợp mới bổ sung đối với CBTT bất thường, nghiệp đều chỉ cố gắng đảm bảo không CBTT của cổ đông lớn, cổ đông sáng lập, bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền như người nội bộ, người có liên quan trong UBCKNN hay các SGDCK nhắc nhở, xử doanh nghiệp phạt mà ít quan tâm đến mục tiêu cao nhất Thứ hai, nguyên nhân từ hoạt động của cơ của CBTT là nhằm đảm bảo lợi ích cho nhà quan, tổ chức có thẩm quyền: đầu tư cũng như sự phát triển bền vững và i) Trong hoạt động giám sát và xử lý vi dài hạn của chính doanh nghiệp (Hoàng phạm, UBCKNN và các SGDCK mới đang Văn Hải, 2016). tập trung vào việc khuyến khích các doanh ii) Không ít trường hợp xuất phát từ sự nghiệp thực hiện tốt nghĩa vụ CBTT; nhắc thiếu ý thức tôn trọng các quy định pháp nhở các DNNY nếu có vi phạm nhỏ và chỉ luật CBTT. Trong nhiều trường hợp, các xử lý khi có những vi phạm nghiêm trọng vi phạm thường xuất phát từ lỗi vô ý, sai xảy ra; công tác thanh tra, kiểm tra hoạt phạm chủ yếu thuộc về mặt hình thức do động CBTT của DNNY đôi lúc vẫn còn chưa thực hiện chính xác theo trình tự, thủ chậm trễ; việc quản lý, giải quyết vi phạm tục hướng dẫn hoặc thực hiện chậm trễ, trong một số trường hợp còn thiếu đồng bộ thiếu sót một vài nội dung; do có nhiều và xuất hiện sự chồng chéo văn bản pháp lý mới ra đời cũng như nhiều ii) Hệ thống CBTT còn chưa hoàn toàn doanh nghiệp lần đầu chuyển sang mô hình Số 231- Tháng 8. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 45
7. Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam DNNY nên mắc lỗi Tuy nhiên, cũng có Bên cạnh các thông tin định kỳ, bất thường không ít trường hợp các sai phạm do lỗi cố và theo yêu cầu, DNNY còn được quyền ý, thậm chí có thể xuất phát từ những chủ công bố những thông tin khác liên quan thể quản lý, điều hành DNNY nhằm mục đến hoạt động của doanh nghiệp không đích trục lợi. Điều này rất dễ xảy ra bởi chế nằm trong danh mục các thông tin bắt buộc tài áp dụng đối với các vi phạm về nghĩa vụ phải công bố. Đương nhiên, về nguyên tắc, CBTT còn ở mức thấp (đặc biệt là khi so DNNY phải tự chịu trách nhiệm về nội dung sánh với lợi ích về mặt kinh tế mà các hành thông tin công bố. Chính vì vậy, Thông tư vi vi phạm có thể mang lại), tính răn đe đối 96/2020/TT-BTC cần có cơ chế thừa nhận với doanh nghiệp và các cá nhân vi phạm là cũng như khuyến khích các DNNY CBTT không đáng kể. Trong khi đó, những hệ quả tự nguyện (ví dụ như cộng thêm điểm có thể xảy ra, bao gồm ảnh hưởng đến quyền thưởng khi xem xét chấm điểm đánh giá lợi hợp pháp và chính đáng của nhà đầu tư về quản trị công ty hoặc đánh giá về tính do tiếp cận thông tin không đầy đủ, bất đối công khai và minh bạch của DNNY). Điều xứng có thể tác động lên giá cổ phiếu, gây này sẽ góp phần đa dạng hoá các loại thông mất niềm tin vào doanh nghiệp cũng như tin và khuyến khích các DNNY minh bạch các cơ quan quản lý (với những trường hợp hơn trong hoạt động của mình. cố tình CBTT sai lệch ) và thậm chí có Hai là, pháp luật chứng khoán hiện hành đã thể làm ảnh hưởng tới thị trường chung , có những điểm tiến bộ khi quy định nghĩa dù khó chứng minh nhưng lại không hề nhỏ vụ phải đồng thời CBTT bằng tiếng Việt (Trúc Chi, 2017). và tiếng Anh của SGDCK và Trung tâm Lưu ký chứng khoán. Tuy nhiên, yêu cầu 3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả này đối với DNNY hiện mới chỉ dừng lại thi hành nghĩa vụ công bố thông tin của ở mức độ khuyến khích CBTT bằng tiếng doanh nghiệp niêm yết trên thị trường Anh. Theo ý kiến của nhóm tác giả, Thông chứng khoán Việt Nam tư 96/2020/TT-BTC trong thời gian tới cần sửa đổi quy định yêu cầu các DNNY có Dựa trên những nguyên nhân đã phân tích vốn hóa lớn (ví dụ như VN305) bắt buộc ở trên, nhóm tác giả đưa ra một số giải pháp phải CBTT bằng tiếng Anh. Đây chính là nâng cao hiệu quả thi hành nghĩa vụ CBTT những điều kiện và tiền đề quan trọng để của doanh nghiệp niêm yết trên TTCK Việt TTCK Việt Nam hội nhập sâu rộng với khu Nam như sau: vực ASEAN và quốc tế. Ba là, tại Việt Nam hiện nay, DNNY thực Thứ nhất, nhóm giải pháp xây dựng và hiện cơ chế CBTT trực tiếp thông qua hoàn thiện pháp luật website. Trong tương lai, cần tiếp tục đa Ở mức độ khái quát, cần hoàn thiện quy định dạng hoá các phương tiện CBTT được quy pháp luật về CBTT theo hướng đơn giản và định tại khoản 1 Điều 7 Thông tư 96/2020/ dễ hiểu hơn trong việc áp dụng và thực thi. TT-BTC, ví dụ, các trang mạng xã hội, Ngoài ra, trong quá trình xây dựng và hoàn trang thông tin chính thức của các DNNY thiện pháp luật, cơ quan quản lý nhà nước trên các mạng xã hội đang dần trở thành cần lưu tâm tới một số nội dung sau: Một là, hiện nay, các quy định pháp luật 5 Chỉ số VN30 được tính theo phương pháp giá trị vốn hóa thị trường, bao gồm 30 cổ phiếu thành phần đại chủ yếu tập trung vào việc ghi nhận các diện cho hoạt động của 30 công ty được niêm yết trên nghĩa vụ CBTT mà DNNY cần đảm bảo. sàn HOSE, chiếm khoảng 80% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. 46 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 231- Tháng 8. 2021
8. PHAN ĐĂNG HẢI - NGUYỄN PHƯƠNG THẢO phương tiện lan toả nhanh chóng thông tin vi phạm CBTT của DNNY, đảm bảo đủ sức trong cộng đồng. Mặt khác, cơ quan quản răn đe đối với hành vi vi phạm, thậm chí có lý thị trường có thể xây dựng mô hình quy định cá thể hóa trách nhiệm hình sự đối Trung tâm dữ liệu lưu trữ thông tin công với cá nhân thực hiện hoạt động CBTT của bố để phục vụ cho công tác giám sát thị DNNY. Tùy theo mức độ vi phạm trong trường hiệu quả hơn cũng như tạo thêm việc CBTT, UBCKNN có thể xử phạt hành một kênh CBTT trên TTCK. Ngoài ra, các chính đối với tổ chức và cá nhân nặng hơn nhà làm luật cũng cần xem xét và chính thay vì mức phạt tối đa hiện nay là 200 thức công nhận Bản tin TTCK xuất bản là triệu đồng (quy định tại Điều 42 Nghị định một phương tiện CBTT quan trọng của thị số 156/2020/NĐ-CP). trường (Lê Vũ Nam, 2017). Trên thực tế, bản tin này không nhất thiết phải do các Thứ hai, nhóm giải pháp đối với hoạt động SGDCK thực hiện. Việt Nam hoàn toàn có của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thể học tập TTCK Mỹ khi sử dụng đội ngũ Các DNNY là nhóm công ty đại chúng có các đơn vị truyền thông chuyên nghiệp thể dễ dàng quản lý hơn do các mối ràng Những gợi ý trên đây hoàn toàn phù hợp buộc khi họ muốn tiếp tục niêm yết trên với thông lệ quốc tế cũng như các điều kiện TTCK. Với một hành lang pháp lý sẵn có thực tế của Việt Nam. tương đối phù hợp như hiện nay, vấn đề Bốn là, hàng năm, các SGDCK đã tổ chức quan trọng đặt ra cho các cơ quan, tổ chức chấm điểm báo cáo thường niên của các có thẩm quyền đó là cần phải siết chặt kỷ DNNY nhằm khích lệ các doanh nghiệp cương để đảm bảo quá trình thực thi nghĩa trong thực hiện CBTT. Tuy nhiên, việc vụ CBTT của DNNY. Các cơ quan, tổ chức đánh giá báo cáo thường niên chưa đủ để có thẩm quyền (Bộ Tài chính, UBCKNN, xác định một DNNY có minh bạch hay các SGDCK ) cần chủ động, tích cực, không. Theo thống kê tại nhiều nước, mức thường xuyên rà soát các quy định về quản độ minh bạch của các DNNY được dựa trị công ty, quy định về điều kiện niêm yết trên chỉ số riêng về minh bạch thông tin, nhằm nâng cao hiệu quả giám sát việc tuân giúp cải thiện tình hình minh bạch trên thủ các nghĩa vụ CBTT đối với các DNNY. TTCK và củng cố niềm tin cho nhà đầu tư Ngoài ra, một vấn đề khác cần lưu ý là các đối với thị trường. Tại Việt Nam, kể từ khi DNNY không chỉ có nghĩa vụ thực hiện đầy TTCK chính thức hoạt động vào năm 2000 đủ các loại báo cáo mà chất lượng báo cáo, cho đến nay, chưa có bất kỳ bộ chỉ số minh chất lượng thông tin được công bố cũng là bạch thông tin nào được áp dụng để đo nội dung cần được quan tâm và cải thiện rất lường mức độ minh bạch của các DNNY. nhiều. UBCKNN và các SGDCK cần thực Chính vì vậy, trong thời gian tới, các cơ hiện chính sách thẩm tra và chấm điểm bắt quan có thẩm quyền cần nghiên cứu và ban buộc đối với các báo cáo thường niên và hành những quy định liên quan đến vấn đề báo cáo quản trị công ty vì đây là nguồn này trên cơ sở tiếp thu kinh nghiệm của các thông tin thường xuyên và cực kỳ quan TTCK phát triển (Trần Lương Đức, 2017) trọng đối với nhà đầu tư và những người để sớm có một công cụ định lượng khách quan tâm khác. Việc thiếu sót những thông quan góp phần đánh giá, nhận định cụ thể tin này có thể dẫn đến tình trạng khó khăn và toàn diện hơn về mức độ thực thi pháp khi đưa ra những đánh giá, nhận định khách luật của các DNNY trong hoạt động CBTT. quan, chính xác, toàn diện về doanh nghiệp Năm là, cần nâng cao mức xử phạt đối với và các giao dịch đang được cân nhắc. Số 231- Tháng 8. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng 47
9. Nghĩa vụ công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam Thứ ba, nhóm giải pháp đối với chính tượng như cổ đông, nhà đầu tư tiềm năng, doanh nghiệp niêm yết khách hàng, chủ nợ thông qua việc hoàn Việc thay đổi và nâng cao nhận thức về thiện các văn bản nội bộ về quản trị công CBTT của DNNY phải được khởi nguồn ty nói chung và CBTT nói riêng, đáp ứng từ cấp lãnh đạo cao nhất trong DNNY. Để yêu cầu về mặt lợi ích cho các đối tượng nâng cao hiệu quả CBTT, trước hết các này, hướng tới việc phát triển bền vững cho nhà quản trị của DNNY cần nhận thức đầy DNNY trong tương lai ■ đủ và sâu sắc về vai trò và các nguyên tắc CBTT, làm cơ sở cho quá trình thực hành CBTT. Khi nhận thức đầy đủ và sâu sắc về vai trò và các nguyên tắc CBTT, các nhà lãnh đạo sẽ tự nguyện hướng công ty mình đi theo những nguyên tắc CBTT tốt nhất để nâng cao khả năng tiếp cận thị trường vốn, và thực hiện tốt hơn việc tuân thủ và giảm xung đột lợi ích giữa các bên có quyền lợi liên quan. Bên cạnh đó, kiến thức này trên thực tế cũng cần được chuyển tải tới các đối Tài liệu tham khảo ACMF - Diễn đàn các thị trường vốn ASEAN (2016), Báo cáo Thẻ điểm quản trị công ty khu vực ASEAN. Bộ Tài chính (2015), Thông tư số 155/2015/TT-BTC ngày 06/10/2015 hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Bộ Tài chính (2020), Quyết định số 345/QĐ/BTC ngày 26/3/2020 phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam. Bộ Tài chính (2020), Thông tư số 96/2020/TT-BTC ngày 16/11/2020 hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Trúc Chi (2017), “Xử lý vi phạm quản trị công ty, cần chế tài đủ mạnh”, Báo Đầu tư Chứng khoán Online, , cập nhật 5/8/2017. Chính phủ (2020), Nghị định 156/2020/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán. Trần Lương Đức (2017), “Một số vấn đề pháp lý về CBTT trên TTCK”, , cập nhật ngày 4/8/2018. G20/OECD (2015), Principles of Corporate Governance. Hà Thị Thúy Vân (2016), “Thủ thuật gian lận trong lập báo cáo tài chính của các công ty niêm yết”, Tạp chí Tài Chính, Tháng 4/2016. Hoàng Văn Hải (2016), Đánh giá chất lượng QTCT ở Việt Nam theo bộ tiêu chuẩn GOV-SCORE, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. IFC (2010), Cẩm nang quản trị công ty. Lê Vũ Nam- chủ biên (2017), Pháp luật về quản trị công ty niêm yết trên TTCK Việt Nam, NXB Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh. Quốc hội (2019), Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14. Quốc hội (2020), Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14. Sở giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (2019), Báo cáo đánh giá quản trị công ty các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam, . Viện Ngôn ngữ học (1997), Từ điển Tiếng Việt, NXB Khoa học Xã hội. Vietstock- Diễn Đàn Chứng khoán vietstock.vn, VAFE- Cơ quan của Hiệp hội Các nhà Quản trị tài chính Việt Nam và FiLi- Báo Tài chính và Cuộc sống (2020), Báo cáo khảo sát CBTT trên TTCK Việt Nam năm 2020. Vụ Phát triển thị trường- UBCKNN (2020), “Vấn đề CBTT trên TTCK Việt Nam”, , cập nhật 02/5/2020. 48 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 231- Tháng 8. 2021