Nghiên cứu về công nghệ Wash Jean

Nội dung text: Nghiên cứu về công nghệ Wash Jean

1. NGHIÊN CỨU VỀ CÔNG NGHỆ WASH JEAN Nguyễn Thị Mộc Linh, Phan Ngọc Minh Thy, Nguyễn Thị Minh Châu, Đinh Thị Thanh Ngân, Trƣơng Thị Thảo Khoa Kiến trúc - Mỹ thuật, trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh (HUTECH) TÓM TẮT Cuộc sống ngày càng hiện đại con người cũng vậy hiện đại về mọi mặt. Trong phong cách ăn mặc cũng như xu hướng thời trang luôn luôn thay đổi, trang phục ngày càng năng động và phá cách hơn, nhất là đối với giới trẻ, ưa chuộng những kiểu quần Jean độc đáo, kiểu dáng bắt mắt với những kiểu rách tua và bạc màu, Nhưng để xử lý được những chiếc quần Jean với kiểu dáng đa dạng và phong cách phong phú là cả một quá trình. Ở việt nam công nghệ wash đã được trang bị ở hầu hết các công ty lớn, công nghệ này được đầu tư kỹ lưỡng với những loại máy nhập khẩu từ các quốc gia tiên tiến trên thế giới. Chúng ta đang sống trong thời đại 4.0, một thời đại mà công nghệ phát triển tiên tiến vượt bậc, phát triển trên nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục, dịch vụ Đặc biệt phải kể đến sự tiến bộ trong ngành công nghiệp may mặc của nước nhà. Với nhiều thiết bị hiện đại cùng những công nghệ mới trong ngành dệt may đã mang đến năng suất cao cho nhà sản xuất. Đáng nói đến đó chính là công nghệ Wash, một quá trình không thể thiếu trong sản xuất quần áo. Bài viết này nhằm giúp các bạn sinh viên biết được quá trình Wash một sản phẩm là như thế nào, hiểu rõ hơn về công nghệ này. Từ khóa: Công nghệ, xử lý, Jean, wash, quy trình. 1. MỞ ĐẦU Lịch sử của công nghệ wash Bắt đầu từ thế kỷ 19 khi quần Jean trở thành mốt thời thượng đã làm nảy sinh một yêu cầu làm đa dạng kiểu dáng, làm bạc, làm sờn, tạo bông đã sinh ra một kỹ thuật phục vụ thị hiếu này đó là công nghệ wash Từ vải Jean ngày nay wash đã chuyển sang vải chéo, vải kaki và các loại vải pha cotton ban đầu vì vật liệu cotton có độ co rút rất lớn sau một hoặc hai lần giặt đầu tiên nên nếu không xử lý wash quần áo sẽ mất dáng thiết kế ban đầu, sau này kỹ thuật wash đã được phát triển và mang đến rất nhiều tính năng kỹ thuật mới so với wash nguyên thủy. 2. NỘI DUNG 2.1 Vài nét về công nghệ Wash và tình hình sử dụng công nghệ wash Công nghệ wash từ mục đích chỉ sử dụng cho vải Jean ngày nay chuyển sang vải chéo, vải kaki, và các loại vải có pha cotton. Vì vậy, bất kì một nhà máy sản xuất quần áo nào cũng phải có một dây chuyền wash để phục vụ khâu hoàn tất sản phẩm may mặc 100% cotton. Vì vậy khâu wash sẽ giải quyết triệt để vấn đề này, khách hàng sẽ hoàn toàn thỏa mãn khi khoác lên bộ quần áo đã được xử lý hoàn tất Wash. Xu hướng thế giới gần đây trở về sử dụng sản phẩm may mặc từ tơ sợi thiên nhiên như: bông, lanh, tơ tằm nhất là hàng cotton được sử dụng phổ biến nhờ những phẩm chất quí giá của vải bông và pha bông. Hàng Jean rất phổ biến trên thế giới được giới trẻ rất ưa chuộng vì tính tiện lợi của nó, 100% sản phẩm Jean đều qua khâu Jean Wash. Hàng Kaki: xu hướng hiện nay rất ưa chuộng quần kaki cho mọi lứa tuổi. Sản phẩm từ quần Kaki cao cấp hầu như 100 đều qua công nghệ xử lý wash như công nghệ Garment wash, Stone wash và phổ biến nhất là Bio wash để tạo nhung cho sản phẩm quần áo. 63
2. Hàng trẻ em: xu hướng thời trang trẻ em ngày nay chủ yếu dung vải cotton để may các bộ comple đảm bảo các tính chất tiện dụng, thấm tốt và mặc vừa vặn ngay sau khi mua hàng. Công nghệ giải quyết vấn đề này là Garment wash. Vì vậy hướng lựa chọn công nghệ Wash áp dụng hoàn tất cho sản phẩm may mặc là hướng đi đúng, hợp thời trang và thị hiếu của khách hàng quốc tế và trong nước. Công nghệ Wash hiện nay sử dụng rất phổ biến trên thế giới nhất là các nước phát triển như Mỹ, Nhật và Tây Âu . Ở Việt Nam công nghệ này được du nhập vào những năm 80 và rất phổ biến tại Tp.HCM vào những năm 90. Các công ty sử dụng công nghệ này để xuất khẩu như Legamex, Việt Thắng, Phong Phú . 2.2 Khái niệm về công nghệ wash - Wash trong tiếng anh có nghĩa là giặt. - Wash là quá trình xử lý kỹ thuật và áp dụng những công nghệ, hóa chất và thiết bị phù hợp để tạo cho sản phẩm những phẩm chất mới tốt hơn, bền đep hơn và phù hợp thời trang hơn nhằm thỏa mãn nhu cầu khách hàng. 2.3 Quy trình Wash quần Jean Wash quần Jean là công đoạn gần như sau cùng để sản xuất quần Jeans. Quần Jean sau khi may xong sẽ được mang đi wash để làm mềm vải và tạo thành các màu sắc, kiểu mài, sờn hoặc rách khác nhau phụ thuộc vào ý muốn của các nhà sản xuất. Như chúng tôi đã giới thiệu trong phần sản xuất vải Denim. Để tăng độ bền cho vải các nhà sản xuất đã phủ một lớp keo vào các sợi dọc của vải khiến cho vải denim sống bị cứng. Ngoài việc tạo các hiệu ứng cho quần jeans thì mục đích của việc wash là khiến cho vải mềm hơn tạo cảm giác thoải mái khi mặc. Hình 1. Quy trình Wash jean Ƣu điểm của việc wash quần Loại bỏ các chất keo hoặc tinh bột có trong vải để vải mềm hơn. Ngoài ra còn có thể cho các chất làm mềm vải để tăng độ mềm của quần Jeans. – Loại bỏ các chất bẩn như bụi, tạp chất lẫn vào trong quần trong quá trình sản xuất. – Đối với các sản phẩm quần Jeans may bằng vải co giãn, quá trình wash quần Jean cũng làm những chiếc quần Jeans này co lại hết mức. Và quần này sẽ không thể bị co lại thêm nữa trong quá trình sử dụng. – Đối với quần Jeans đã wash thì khách hàng có thể mua về mà mặc ngay, không cần phải giặt lại. – Các kiểu mài, sờn, rách rất đa dạng khiến cho các mẫu quần Jeans trở nên phong phú. Đây chính là điểm nổi bật khiến cho quần Jeans khác xa các loại quần vải khác. Các hạn chế của việc wash quần – Thay đổi kích thước của quần Jeans: đối với các quần Jeans được may bằng vải co giãn, sau khi wash thì các quần này sẽ bị thu nhỏ kích thước. Tùy thuộc vào mức độ co giãn của vải mà các size bị nhỏ đi từ 1-3 size. Ví dụ nếu vải bị co giãn 2 size, để có sản phẩm sau khi wash là size 26 thì kích thước khi may sẽ là size 28. 64
3. – Ảnh hưởng tới vải, chỉ và chất lượng của quần: Do các chất keo bị loại bỏ hoàn toàn trong quá trình wash nên quần Jeans sau khi wash sẽ có độ bền kém hơn so với vải Denim sống. Tùy thuộc vào cách wash quần Jean mà mức độ ảnh hưởng tới vải và đường may khác nhau. Quần Jeans có thể được giặt (wash) trong máy giặt công nghiệp lớn với nhiệt độ lên tới khoảng 80 độ C. Ngoài ra, để tạo được hiệu ứng sờn, rách người ta cho đá vào để giặt cùng. Các viên đá cọ xát với quần Jeans tạo ra hiệu ứng sờn, quá trình này cũng khiến cho chỉ may quần Jeans bị hỏng. Ngoài ra, đối với các quần Jeans có độ co rút lớn, khi quần co lại và đường chỉ không co lại tương ứng (thông thường chỉ ko có khả năng co giãn) sẽ kiến đường may không thẳng. – Có nhiều cách cũng như công nghệ được sử dụng để wash quần Jean và được chia thành 2 loại chính đó là wash hóa học và wash vật lý. Có nhiều cách cũng như công nghệ được sử dụng để wash quần Jean và được chia thành 2 loại chính đó là wash hóa học và wash vật lý. Wash vật lý bao gồm – Rinse wash – Water jet fading (sử dụng sức nước) – Wash đá – Whiskering (tạo nếp gấp/nhăn) – Microsanding including sandblasting (phun cát) – Mài mòn cơ học – Laser treatment (sử dụng lazer) Wash hóa học bao gồm – Acid wash, ice hoặc snow wash – Hydrogen peroxide wash hoặc Bleach washing – Enzyme wash – Ozone fading – Kỹ thuật phun – Dip-dyeing – Overdyeing và tinting Dƣới đây là một số quy trình của hai phƣơng pháp: Quá trình wash sử dụng phương pháp hóa học Phương pháp wash quần Jeans sử dụng phương pháp hóa học là cách wash phổ biến nhất trên thế giới và được hầu hết các nhà sản xuất quần Jeans lựa chọn sử dụng. Tẩy màu Trong quá trình này, người ta sử dụng các chất tẩy có khả năng ô xy hóa mạnh (vị dụ KMnO4) để wash quần Jeans. Cách wash này dựa trên màu nguyên thủy của quần jeans, các nhà sản xuất sử dụng chất tẩy để tẩy 1 phần màu nguyên thủy của vải denim để cho ra kết quả màu sắc mong muốn. Cách wash này phục thuộc vào mức độ của chất tẩy, thời gian wash và nhiệt độ wash. Thông thường người ta sử dụng chất tẩy mạnh và thời gian wash ngắn trong phương pháp này. Dưới đây là 5 bước chính trong quá trình wash Jean. Bƣớc 1: Loại bỏ chất keo 65
4. – Đưa quần Jeans vào trong máy giặt (khoảng 100kg quần/lượt) – Cho nước vào máy giặt theo tỷ lệ (có thể là 1:5 – 5 lít nước cho 1kg quần jeans) và cho máy giặt quay ở tốc độ 12-15 vòng/phút – Cho thêm chất xúc tác (khoảng 3kg) – Cho chất tẩy (khoảng 1kg) – Điều chỉnh nhiệt độ để nước đạt khoảng 60 độ C – Duy trì quá trình giặt trong khoảng 20 phút rồi xả nước Bƣớc 2: Tẩy màu – Cho nước vào máy giặt theo tỷ lệ 1:5. – Bật cho máy chạy (tốc độ quay 12-15 vòng/phút) và cho nước soda (khoảng 2kg Na2CO3) vào máy. – Cho thêm kiềm (NaOH) vào máy giặt (2kg kiềm) – Cho thêm chất tẩy (H2O2) vào với tỷ lệ 5ml chất tẩy cho mỗi lít nước – Đưa chất tạo ổn định vào với tỷ lệ 2ml cho mỗi lít nước – Điều chỉnh nhiệt độ trong máy giặt lên 70-80 độ C. – Duy trì việc này trong khoảng 60-70 phút và xả nước – Giặt lại với nước nóng (khoảng 50 độ C) Bƣớc 3: Trung hòa hóa chất – Cho nước vào máy giặt theo tỷ lệ như trên – Chạy máy với tốc độ 12-15 vòng/phút – Thêm a xít acetic vào (CH3COOH) với tỷ lệ 1-2ml cho mỗi lít nước – Duy trì quá trình quay khoảng 10-15 phút rồi xả nước Bƣớc 4: Xử lý làm sáng quần – Cho nước theo tỷ lệ 1:5 như trên – Cho chất làm trắng/sáng (hợp chất của Flo) định lượng tùy theo yêu cầu về độ sáng của màu – Điều chỉnh nhiệt độ trong máy lên 80 độ – Tiếp tục giặt trong khoảng 10 phút rồi xả nước Bƣớc 5: Làm mềm vải – Cho nước theo tỷ lệ 1:5 như trên – Cho máy chạy với tốc độ 12-15 vòng/phút – Cho thêm chất làm mềm vải (100g-500g cho 100kg quần jeans) – Điều chỉnh nhiệt độ vào khoảng 40-60 độ, cho máy quay trong 5 phút rồi xả nước sau đó có thể lấy quần khỏi máy. – Các kiểu mài, sờn, rách rất đa dạng khiến cho các mẫu quần jeans trở nên phong phú. Đây chính là điểm nổi bật khiến cho quần jeans khác xa các loại quần vải khác. 66
5. Hình 2: Hệ thống máy wash Các hạn chế của việc wash theo phƣơng pháp tẩy màu Khó kiểm soát quá trình wash do kết quả cuối cùng phụ thuộc vào hàm lượng chất tẩy, tốc độ máy, nhiệt độ của nước. Phương pháp này gần như không cho kết quả giống hệt nhau cho mỗi lần wash. Khi màu sản phẩm ở trạng thái mong muốn, thời gian để dừng máy là rất ngắn, nếu chậm trễ là màu sản phẩm sẽ bị thay đổi. Chất tẩy mạnh cũng làm giảm độ bền của vải và chỉ may. Gây ô nhiễm môi trường và có ảnh hưởng tới sức khỏe Cần phải có biện pháp để khử clo. Phƣơng pháp wash bằng enzyme Đây là phương pháp wash thân thiện với môi trường, quy trình wash giống với phương pháp wash bằng chất tẩy tuy nhiên wash bằng enzyme sử dụng các enzyme hữu cơ (vi khuẩn) để ăn cellulose trong vải để thay thế cho chất tẩy. Khi màu của quần Jeans đạt tới mức độ yêu cầu, các nhà sản xuất sẽ tăng nhiệt độ hoặc thay đổi độ kiềm trong máy wah để vi khuẩn dừng hoạt động. Wash bằng enzyme thường có công suốt nhỏ hơn, mỗi lần wash khoảng 30-40 quần. Wash sử dụng a xít Quần jeans chưa wash được trộn lẫn với đá bọt, các viên đá bọt này trước đó được nhúng trong dung dịch tẩy (hypo clorit) hoặc thuốc tím (Kali pemanganat) để tẩy màu chỗ tiếp xúc giữa đá bọt và quần jeans. Thông thường cách wash này tạo ra sản phẩm quần jeans có độ mài không đồng nhất. Ưu điểm của phương pháp này là tiết kiệm nước so với phương pháp wash bằng chất tẩy. Hình 3: Wash bằng đá bọt 67
6. Phương pháp này có quy trình gần giống với phương pháp wash sử dụng chất tẩy, điểm khác biệt duy nhất nằm ở công đoạn tẩy màu trong đó: Các nhà sản xuất phải chuẩn bị đá tẩy màu với số lượng đá bọt tùy thuộc vào khối lượng quần cần wash. Đá bọt được nhúng vào dung dịch tẩy gồm 100 lít nước, 1kg kali pemanganat (KMnO4), 300 ml phosphoric (a xít phốt pho rích – H3PO4), thời gian nhúng đá trong dung dịch khoảng 2-3 phút, sau đó đá được phơi khô ngoài không khí trong khoảng 60-90 phút. Tiếp đó, quần sau khi được tẩy keo được chia thành các phần nhỏ 20-30kg mỗi phần và cho vào máy sấy cùng với đá tẩy. Số lượng đá tẩy phụ thuộc vào màu sắc mong muốn của nhà sản xuất. Máy sấy sẽ chạy trong khoảng thời gian 5-7 phút, tại đây các viên đá cọ xát với quần jeans tạo thành các vết trầy xước tự nhiên, các phản ứng ô xy hóa khử ở chỗ tiếp xúc giữa đá và quần tạo nên kiểu mài cho quần. Sau khi tắt máy sấy, gỡ quần ra khỏi các viên đá và tiếp tục thực hiện các công việc tiếp theo gồm trung hòa hóa chất, xử lý làm sáng màu và làm mềm vải. Hạn chế của phƣơng pháp wash bằng axit Màu chàm của quần jeans có xu hướng ngả sang vàng nếu quá trình trung hòa hóa chất không được xử lý hoàn toàn. Để khắc phục tình trạng này, người ta có thể dùng a xít Ethylenediaminetetraacetic (C10H16N2O8) để tạo phức hợp với kim loại măng gan (Mn). Hình 4: Đá bọt trên mặt nước Quá trình wash quần Jeans sử dụng phương pháp vật lý. Wash đá Trong phương pháp này, những chiếc quần Jean vừa được wash bằng phương pháp hóa học sẽ được đưa vào các máy giặt lớn và được trộn lẫn với đá bọt hoặc đá núi lửa để làm mềm và được mài sờn theo thiết kế. Sự khác nhau về thành phần đá, độ xốp, độ cứng, hình dạng và kích thước khiến cho đá có nhiều công dụng khác nhau. Đá bọt thường giúp quần Jeans được mài và sờn vì những viên đá này sẽ mài mòn bề mặt quần Jeans. Quy trình wash đá cũng giống với quy trình wash bằng chất tẩy, điểm khác biệt là trong bước 2 “tẩy màu” thì người ta cho một lượng lớn đá vào máy giặt để quay cùng với quần. Thông thường lượng đá cho vào có trọng lượng bằng một nửa trọng lượng của mẻ quần. Đá bọt là đá hình thành từ sự phun trào của núi lửa, đá bọt nhẹ và có độ xốp cao có thể nổi trên mặt nước, một số nước có nhiều đá bọt như Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản, Indonesia và Philippines, đá bọt là một trong những thành phần quan trọng trong việc wash đá cho các sản phẩm may mặc, đá được dùng để mài mòn bề mặt của các sản phẩm vải tạo ra các màu tương phản và khiến vải mềm hơn, thông thường kích thước đá bọt dùng để wash có đường kính từ 1-7cm. Hạn chế khi wash đá Gây tổn hại tới máy giặt và quần jeans do đá chà xát vào máy giặt và chà xát vào quần jeans. 68
7. Khó kiểm soát chất lượng sản phẩm đầu ra, kiểu dáng các quần trong cùng 1 mẻ wash không đồng nhất, một số quần bị hỏng do bị mài mòn quá nhiều Wash bằng phun cát Trong phương pháp này, cát được sử dụng để mài quần. Các nhà sản xuất dùng súng phun cát để phun lên quần, những chiếc quần được treo trên máy để tự động xoay các phần cần wash màu hướng về máy phun cát. Với công nghệ thấp hơn thì người công nhân trực tiếp xoay các phần cần mài và phun cát vào. Đây là phương pháp thuần vật lý không sử dụng bất cứ chất hóa học nào. Phương pháp này cũng không sử dụng nước và không cần công đoạn sấy khô quần. Để mài quần, người ta trải từng chiếc quần lên bàn và sử dụng máy nén khí với lực tác động khoảng 3-4kg/cm2. Các hạt cát silicon (Al2(SiO4)3) được đưa vào máy bình chứa của máy nén khí và phun trực tiếp lên mặt quần. Thông thường góc tiếp xúc giữa luồng cát và quần trong khoảng 10-20 độ. Không khí và các hạt cát được phun ra từ máy nén khí tới các điểm mong muốn trên quần bò tạo nên hiệu ứng mài, sờn hay rách. Người điều khiển máy nén khí có thể điều chỉnh cường độ phun để tạo nên các sản phẩm khác nhau. Hình 5: Công nhân phun cát tại một nhà máy ở Bangladesh Đây là phương pháp wash ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của công nhân, ở một số nơi người ta sử dụng bột ô-xít nhôm để thay cho cát. Do phương pháp wash này quá độc hại nên rất nhiều nước đã cấm phương thức sản xuất này. Hiện nay phương pháp wash bằng phun cát vẫn được một số nhà máy tại Trung Quốc hay Bangladesh sử dụng để sản xuất những chiếc quần có giá thấp. Mài mòn cơ học Chải / mài (thủ công hoặc cơ học) được sử dụng bằng tay hoặc cơ học cho hiệu ứng sờn rách, cũ trên bề mặt. Công nghệ này đã được phát triển dựa trên sự mài mòn cơ học mà qua đó chàm có thể được loại bỏ. 69
8. Hình 6&7. Công nhân chải/ mài thủ công trên sản phẩm và sản phẩm đã được mài cơ học Ƣu điểm của quy trình này nhƣ sau – Kiểm soát sự mài mòn. – Vẻ ngoài khác nhau trên quần áo có thể đạt được. – Tất cả đều là quy trình khô. – Kinh tế, sinh thái và thân thiện với môi trường. Laser treatment: Laser fading hoặc đánh dấu là công nghệ sấy khô phổ biến cho denim ngày nay. Laser carbon dioxide (CO2) được sử dụng để xử lý phai màu vải denim. Công nghệ này được sử dụng bền vững, thân thiện với môi trường và phổ biến trong các bước xử lý hoàn tất jean denim. Whiskering: Whiskering tạo ra các đường phai mỏng và các nếp gấp thường thấy trên khu vực túi trước của quần jean. Đây là một trong những thiết kế quan trọng tạo nên sự bụi bặm cá tính của sản phẩm denim. 3. KẾT LUẬN Từ giai đoạn mới hình thành cho đến những giai đoạn sau này, công nghệ wash đã được phát triển và sử dụng trên nhiều chất liệu tạo ra một loạt các thiết kế đa dạng cho quần áo và quần Jean thời thượng. Mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm chất lượng và phù hợp nhất, từ độ mềm mại cho đến cảm giác thoải mái khi mặc. Các kỹ thuật được sử dụng nhằm mang đến sự mới mẻ và độc đáo trong từng sản phẩm. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] http:// aaajeans.com [2] https:// clothingindustry.blogspot.com [3] https:// congnghemay.info [4] https:// jobstreet.vn 70