Phân tích và dự báo các tác động của hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương đến các doanh nghiệp Bình Định

Nội dung text: Phân tích và dự báo các tác động của hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương đến các doanh nghiệp Bình Định

1. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng PHÂN TÍCH VÀ DỰ BÁO CÁC TÁC ĐỘNG CỦA HIỆP ĐỊNH ĐỐI TÁC TOÀN DIỆN VÀ TIẾN BỘ XUYÊN THÁI BÌNH DƯƠNG ĐẾN CÁC DOANH NGHIỆP BÌNH ĐỊNH ThS. Lê Vũ Tường Vy Trường đại học Quy Nhơn TÓM TẮT Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vừa được ký kết vào15h ngày 8.3.2018 (giờ địa phương), tại Santiago, Chile là sự kiện được nóng được sự quan tâm đông đảo doanh nghiệp và Hiệp hội ngành nghề. Với sự tham gia của 11 quốc gia xuyên hai bờ Thái Bình Dương với mức độ và phạm vi cam kết sâu rộng dẫn đến môi trường và điều kiện kinh doanh toàn cầu nói chung và các quốc quốc gia trong khối CPTPP nói riêng có nhiều thay đổi. Điều này vừa tạo ra cơ hội mới nhưng cũng nhiều thách thức cho các doanh nghiệp trong nước cũng như Doanh nghiệp Bình Định. Vì vậy, bài viết đi sâu phân tích những cơ hội, thách thức và các giải pháp từ bản thân của doanh nghiệp cũng như các chính sách hỗ trợ của Nhà nước và của riêng tỉnh Bình Định khi các doanh nghiệp Bình Định khi tham gia CPTPP, một hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao. Từ khóa: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương; Cơ hội; thách thức; doanh nghiệp; Bình Định 1. Giới thiệu Hiệp định CPTPP sẽ như một sự kế tục của TPP (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement- Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương) trước đây với 12 nước, trong đó có Mỹ tham gia đã khẳng định, có rất nhiều nước vẫn nhận định quá trình toàn cầu hóa, hội nhập là không thể đảo ngược. Điều này đem lại lợi ích to lớn cho các nước tham gia cũng như cho toàn thế giới. Hiệp định CPTPP trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương tiếp tục khẳng định khu vực này phải là ngọn cờ đầu, là người đi tiên phong trong quá trình liên kết, hội nhập và tự do hóa thương mại, đầu tư. Hiệp định CPTPP là hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, tiểu chuẩn cao và toàn diện. Hiệp định này không chỉ đề cập tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại mà còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm của Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước Ngoài ra, Hiệp định này đặt ra các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch hóa cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc và chặt chẽ. Riêng về mở cửa thị trường, các nước tham gia Hiệp định đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình; tự do hóa dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật của nước sở tại, bảo đảm sự quản lý của Nhà nước, từ đó tạo ra cơ hội kinh doanh mới cho doanh nghiệp và lợi ích mới cho người tiêu dùng của các nước thành viên, trong đó có Việt Nam. Hiệp định CPTPP mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế Việt Nam. Đặc biệt là các lợi ích chưa thể tính toán được đến từ quá trình thúc đẩy cải cách thể chế. Hiệp định CPTPP tạo ra sự thúc ép rất lớn về cạnh tranh cho cả doanh nghiệp lẫn nền kinh tế, là điều kiện để Việt Nam có tăng trưởng bền vững hơn. Bình Định cũng có nhiều lợi ích khi tham gia Hiệp định CPTPP. Điển hình nhất là cơ hội cho việc xuất khẩu hàng hóa lớn, từ đó giúp Bình Định tăng GDP thông qua thu hút đầu tư và thương mại với các quốc gia thành viên CPTPP; tăng tốc phát triển xuất khẩu, nhất là với các mặt hàng mà Bình Định có thế mạnh sang các nước trong khối, như mặt hàng đồ gỗ sử dụng trong nhà và ngoài trời, khoáng sản như titan, 49
2. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng đá grannit , các mặt hàng thuỷ sản (chế biến, tươi sống, ướp đông) Với việc tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị thông qua hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp trong khối CPTPP, các thương hiệu Bình Định cũng có cơ hội nâng tầm và vươn xa. Hiệp định CPTPP vừa tạo ra cơ hội mới nhưng cũng nhiều thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có doanh nghiệp Bình Định. Thách thức lớn đặt ra nếu Doanh nghiệp không chủ động mà thụ động, thậm chí lơ là, không quan tâm đến thực thi cam kết trong hội nhập, tất yếu sẽ phải trả giá; Để vận hành bộ máy tốt, cần phải có sự đồng bộ từ con người, hệ thống luật pháp, chính sách và cơ chế bảo đảm sự tương thích cũng như đội ngũ Doanh nghiệp đủ mạnh. Ngoài ra, hiệp định này đặt ra các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch hóa, các quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc và chặt chẽ. Như vậy giải pháp đối với mỗi Doanh nghiệp là gì? Để tận dụng được cơ hội CPTPP đòi hỏi Doanh nghiệp Bình Định phải nâng cao năng lực thâm nhập hàng hóa, phát triển kinh doanh ra bên ngoài bằng việc cải tiến công nghệ, quản lý chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế với giá cả cạnh tranh, tích hợp vào chuỗi cung ứng toàn cầu; đồng thời phải nâng cao năng lực phòng vệ trước sự thâm nhập hàng hóa, sự cạnh tranh với các Doanh nghiệp nước ngoài thông qua đẩy mạnh liên kết sản xuất, xây dựng mạng lưới phân phối nội địa vững chắc. Theo đó, Doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt các cơ hội và kiểm soát thách thức từ CPTPP, đòi hỏi Doanh nghiệp phải nâng cao năng lực thâm nhập và phòng vệ. Để thực hiện được định hướng đó, cần đến sự nỗ lực của bản thân mỗi Doanh nghiệp, sự liên kết chặt chẽ giữa Doanh nghiệp nội địa thông qua vai trò của các hiệp hội ngành nghề, cũng như những nỗ lực tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi từ chính sách nhà nước, chính sách riêng của Tỉnh, tăng cường thông tin chính sách giúp Doanh nghiệp giảm thiểu các rủi ro từ chính sách pháp luật. Vì vậy, trước thực tế đó tác giả đã nghiên cứu đề tài: “Phân tích và dự báo các tác động của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương đến các Doanh nghiệp Bình Định”. Bài viết tác giả tập trung phân tích và dự báo các cơ hội cũng như những thách thức cho các doanh nghiệp Bình Định khi tham gia vào Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương. Trên cơ sở đó tác giả mạnh dạn đưa ra một số giải pháp đối với bản thân mỗi doanh nghiệp Bình Định cũng như chính sách hỗ trợ đối với Nhà nước, đặc biệt là vai trò của Sở Công thương tỉnh Bình Định trong chiến lược phát triển kinh tế của Tỉnh nhà. 2. Tổng quan về Hiệp định thương mại tự do và Hiệp định CPTPP 2.1. Hiệp định thương mại tự do Hiệp định thương mại tự do là một Hiệp ước thương mại giữa hai hoặc nhiều quốc gia. Theo đó, các nước sẽ tiến hành theo lộ trình việc cắt giảm và xóa bỏ hàng rào thuế quan cũng như phi thuế quan nhằm tiến tới việc thành lập một khu vực mậu dịch tự do. Theo thống kê của Tổ chức thương mại thế giới có hơn 200 Hiệp định thương mại tự do có hiệu lực.[12] Các Hiệp định thương mại tự do có thể được thực hiện giữa hai nước riêng lẻ hoặc có thể đạt được giữa một khối thương mại và một quốc gia như Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu-Chi Lê, hoặc Hiệp định thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc. [12] 2.1.1. Sự phát triển của các Hiệp định thương mại tự do Số lượng các Hiệp định thương mại tự do đã tăng đáng kể trong thập kỷ qua. Từ năm 1948 đến 1994, Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch (GATT), tiền thân của WTO, đã nhận được 124 thư thông báo. Kể từ năm 1995 trên 300 hiệp định thương mại đã được ban hành.[11] Theo Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), số hiệp định thương mại tự do (FTA) ký kết giữa các quốc gia châu Á đã tăng từ 3 hiệp định năm 2000 lên 56 hiệp định vào cuối tháng 8 năm 2009. Mười chín trong tổng số 56 hiệp định thương mại tự do đó được ký giữa 16 nền kinh tế châu Á, một xu hướng có thể giúp cho khu vực này trở thành khối mậu dịch hùng mạnh.[3] 2.1.2. Các Hiệp định thương mại tự do của Việt Nam a) Các Hiệp định thương mại tự do của Việt Nam đã ký kết 50
3. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Tính đến nay, Việt Nam ký kết Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương là Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - Nhật Bản (Vietnam - Japan economic Partnership Agreement VJEPA) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Chile; Việt Nam - Hàn Quốc; Việt Nam - Liên minh kinh tế Á – Âu [7]. Đến cuối năm 2013, Việt Nam đã cùng ASEAN ký kết và triển khai thực hiện 6 hiệp định FTAs là Hiệp định Khu vực Thương mại Tự do ASEAN (AFTA), Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) và Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Hàn Quốc (AKFTA), AJFTA (ASEAN - Nhật Bản), Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN-Ấn Độ (AIFTA), khu vực thương mại tự do giữa các nước ASEAN, Australia và New Zealand (AANZFTA). Bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 31, ngày 12/11/2017, ASEAN và Hồng Công đã ký Hiệp định Thương mại tự do AHKFTA sau hơn 3 năm đàm phán. Hiệp định TPP là Hiệp định thương mại tự do được đàm phán từ tháng 3/2010, bao gồm 12 nước thành viên là Hoa Kỳ, Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Australia, Nhật Bản, Singapore, Brunei, Malaysia và Việt Nam. TPP được chính thức ký ngày 4/2/2016 và được dự kiến sẽ có hiệu lực từ 2018. Tuy nhiên, đến tháng 1/2017, Hoa Kỳ tuyên bố rút khỏi TPP, khiến TPP không thể đáp ứng điều kiện có hiệu lực như dự kiến ban đầu. Tháng 11/2017, 11 nước thành viên TPP ra Tuyên bố chung thống nhất đổi tên TPP thành Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương. CPTPP được chính thức ký kết vào tháng 3/2018 bởi 11 nước thành viên còn lại của TPP (không bao gồm Hoa Kỳ). Hiệp định CPTPP đã được 6 nước thành viên phê chuẩn, bao gồm Australia, Canada, Nhật Bản, Mexico, Singapore, New Zealand, và chính thức có hiệu lực vào ngày 30/12/2018. b) Các Hiệp định thương mại tự do của Việt Nam chưa ký kết Hiện nay, Việt Nam đang đàm phán RCEP, FTA với EU, với Liên minh Thuế quan (Nga, Belarus, Kazakhstan), các nước EFTA và Hàn Quốc[2] Liên hiệp châu Âu (EU) và Việt Nam đã đồng ý khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) sau cuộc gặp giữa Cao ủy Thương mại EU Karel De Gucht và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Hà Nội vào ngày 2 tháng 3 năm 2010.[10] Ngày 02/12/2015, tại Brussel, Bỉ, với sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker, Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng và Cao ủy Thương mại Liên minh châu Âu - EU Cecilia Malmstrom đã ký Tuyên bố về việc chính thức kết thúc đàm phán Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và EU (EVFTA). Dự kiến EVFTA sẽ bắt đầu có hiệu lực vào cuối năm 2018. Tháng 10/2018 Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, đã đến thăm Châu Âu và gặp gở ,trao đổi, thúc đẩy EVFTA. Ủy ban Châu Âu đã đồng thuận EVFTA cùng với sự chứng minh của chủ tịch Ủy ban Châu Âu Jean-Claude Juncker, đồng ý trình EVFTA lên Hội đồng Châu Âu và chờ đợi Nghị viện Châu Âu thông qua, dự kiến vào đầu năm 2019. 2.2. Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương Hiệp định TPP là một hiệp đinh/thỏa thuận thương mại tự do được ký kết giữa 12 nước vào ngày 4 tháng 2 năm 2016 tại Auckland, New Zealand sau 5 năm đàm phán với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Thỏa thuận ban đầu được các nước Brunei, Chile, New Zealand và Singapore ký vào ngày 3 tháng 06, 2005 và có hiệu lực ngày 28 tháng 05, 2006. Sau đó, thêm 5 nước đàm phán để gia nhập, đó là các nước Australia, Malaysia, Peru, Hoa Kỳ, và Việt Nam. Ngày 14 tháng 11 năm 2010, ngày cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Nhật Bản, lãnh đạo của 9 nước (8 nước trên và Nhật Bản) đã tán thành lời đề nghị của tổng thống Obama về việc thiết lập mục tiêu của các cuộc đàm phán thuộc Hội nghị thượng đỉnh APEC năm 2011 diễn ra tại Hoa Kỳ. Trước đây, TPP được biết đến với tên tiếng Anh là Pacific Three Closer Economic Partnership (P3- CEP) và được tổng thống Chile Ricardo Lagos, thủ tướng Singapore Goh Chok Tong và thủ tướng New 51
4. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Zealand Helen Clark đưa ra thảo luận tại một cuộc họp các nhà lãnh đạo của APEC diễn ra tại Los Cabos, México. Brunei nhanh chóng tham gia đàm phán ở vòng 5 vào tháng 04 năm 2005. Sau vòng đàm phán này, hiệp định lấy tên là Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương (TPSEP hoặc P4). Mục tiêu ban đầu của Hiệp định là giảm 90% các loại thuế xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên trước ngày 1 tháng 1 năm 2006 và cắt giảm bằng không tới năm 2015. Đây là một thỏa thuận toàn diện bao quát tất cả các khía cạnh chính của một hiệp định thương mại tự do, bao gồm trao đổi hàng hóa, các quy định về xuất xứ, can thiệp, rào cản kỹ thuật, trao đổi dịch vụ, vấn đề sở hữu trí tuệ, chính sách của các chính quyền Tiến trình đàm phán cho hiệp định bị trì hoãn nhiều lần do thiếu tiếng nói chung xoay quanh nhiều vấn đề như: giảm thuế xuất-nhập khẩu, bảo trợ hàng hóa nội địa, quyền sở hữu trí tuệ v.v Ngày 5 tháng 10 năm 2015 tại Atlanta, Hoa Kỳ, tiến trình đàm phán hiệp định đã kết thúc thành công. Việt Nam đã chính thức ký kết TPP vào ngày 04 tháng 02 năm 2016 và TPP sẽ bắt đầu có hiệu lực 2 năm sau đó. [5] Ngày 11 tháng 11 năm 2017, các bộ trưởng TPP đã đạt được thoả thuận cơ bản cho hiệp định TPP-11, đồng thời thống nhất tên mới cho hiệp định là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP - Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership). Việt Nam là nước thứ 7 sau Mexico, Nhật Bản, Singapore, New Zealand, Canada và Australia mà hiệp định CPTPP có hiệu lực thực hiện sau khi Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết phê chuẩn cùng các văn kiện liên quan vào chiều 2/11/2018. Hiệp định sẽ có hiệu lực chính thức từ 30/12/2018. [6] Hiệp định CPTPP về cơ bản giữ nguyên nội dung của Hiệp định TPP nhưng ngoại trừ (i) các cam kết của Hoa Kỳ hoặc với Hoa Kỳ; (ii) 22 điểm tạm hoãn (có Danh mục chi tiết) và (iii) một số sửa đổi trong các Thư song phương giữa các Bên của CPTPP, cho phép các nước thành viên tạm hoãn một số ít các nghĩa vụ để bảo đảm sự cân bằng trong bối cảnh mới. Cũng như TPP, CPTPP được coi là một hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao, không chỉ đề cập tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại v.v. mà còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm của Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước v.v. Ngoài ra, Hiệp định này đặt ra các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch hóa cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc và chặt chẽ. Riêng về mở cửa thị trường, các nước tham gia Hiệp định đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình; tự do hóa dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật của nước sở tại, bảo đảm sự quản lý của Nhà nước; từ đó tạo ra cơ hội kinh doanh mới cho doanh nghiệp và lợi ích mới cho người tiêu dùng của các nước thành viên. Mặc dù không có Hoa Kỳ nhưng CPTPP vẫn sẽ đem lại lợi ích cụ thể cho tất cả các nước tham gia bằng việc mở ra một sân chơi mới với quy mô thị trường chiếm khoảng 13,5% GDP toàn cầu và bao trùm thị trường gần 500 triệu dân. Với Việt Nam, chúng ta cũng trông đợi ở Hiệp định này các khía cạnh như: [9] [4], [8] Việc phê chuẩn Hiệp định CPTPP là thể hiện cam kết hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, khẳng định vai trò, vị trí của nước ta trong khu vực Đông Nam Á, châu Á - Thái Bình Dương và sẽ là cơ sở gia tăng sự tin cậy, tạo tiền đề quan trọng để Việt Nam thúc đẩy đàm phán, ký kết thành công các Hiệp định thương mại tự do khác, nhất là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Gắn kết mối quan hệ trong khu vực: CPTPP đã tạo được sự gắn kết trong mối quan hệ giữa các quốc gia khi nó bảo đảm các lợi ích của tất cả các bên tham gia không chỉ về mặt thương mại, bảo toàn các quyền kiểm soát, tính linh hoạt khi đặt ra các ưu tiên về mặt pháp lý và quản lý mà còn bảo đảm quyền bảo vệ, phát triển và thực thi các chính sách văn hóa riêng của từng thành viên. Tạo động lực cho cải cách kinh tế Việt Nam: CPTPP là hiệp định thương mại tự do lớn nhất và cũng chính là nguồn động lực cho sự cải cách kinh tế của Việt Nam một cách sâu rộng. Dự kiến, toàn văn Hiệp 52
5. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng định sau công bố sẽ mang lại lợi ích cho các quốc gia để từ đó có thể cải cách nhiều lĩnh vực và nâng cao vị thế kinh tế, chính trị. Về chính trị - đối ngoại, CPTPP mới sẽ là tập hợp có ý nghĩa của các nước trong khu vực, có khả năng đem lại các lợi ích và lợi thế thiết thực, thúc đẩy xu hướng hợp tác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Về kinh tế, việc tham gia CPTPP về tổng thể là có lợi cho Việt Nam, là động lực giúp Việt Nam nâng cao nội lực, đa dạng hóa thị trường để ứng phó với các tác động của kinh tế thế giới đang diễn biến phức tạp với chiều hướng bảo hộ thương mại gia tăng của các nền kinh tế lớn. Hiệp định sẽ góp phần vào việc thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường có quy mô khá lớn, có tầm quan trọng với Việt Nam như Nhật Bản, Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa, Mê-hi-cô cũng như thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành, lĩnh vực mà Việt Nam đang có nhu cầu phát triển. Phần quan trọng khác chính là việc giúp ta cải cách thể chế trong nước, tạo môi trường đầu tư - kinh doanh thông thoáng, minh bạch. Ðây mới là các lợi ích mang tính lâu dài. Thống kê của Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia (Bộ Kế hoạch - Đầu tư) ước tính, với TPP, GDP có thể tăng thêm 6,7% và góp thêm 15 - 17% tăng trưởng về xuất khẩu và 10,5% về nhập khẩu. Còn khi CPTPP, Tham gia Hiệp định, GDP của Việt Nam có khả năng tăng thêm 1,32% tính đến năm 2035, trong trường hợp đồng thời cắt giảm thuế quan và tự do hóa dịch vụ, GDP có thể tăng thêm 2,01%. Như vậy tăng trưởng từ CPTPP đem lại thấp hơn so với TPP nhưng những con số này không làm mất đi những giá trị cốt lõi của CPTPP. Với mức độ cam kết của các nước trong CPTPP, các mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam như nông, thủy sản, điện, điện tử đều được xóa bỏ thuế ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng thêm 4,04% và nhập khẩu tăng thêm 3,8% vào năm 2035; tổng số việc làm tăng thêm hàng năm từ 20.000 đến 26.000 lao động. Về hội nhập quốc tế, CPTPP sẽ đưa nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu hơn vào hệ thống thương mại thế giới, giúp Việt Nam phát triển thương mại với các nước như Canada, Mexico hay Peru - các nước chưa ký hiệp định thương mại tự do với Việt Nam. Số thành viên của hiệp định này có khả năng không chỉ dừng lại ở con số 11 mà sẽ mở ra một thị trường rộng lớn hơn. Tính mở của CPTPP còn là một lợi thế, khi có thành viên khác tham gia thì lợi ích với Việt Nam cũng sẽ tăng lên. Là nước tham gia từ đầu, Việt Nam sẽ có lợi thế hơn trong việc bảo vệ các lợi ích của mình. Có thể nói CPTPP là hiệp định mang tính toàn diện, bao trùm các nguyên tắc về thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ và nhiều chủ đề khác. Hiệp định mới này sẽ tạo áp lực lên cải cách môi trường đầu tư, kinh doanh, sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam theo hướng tiến bộ hơn. 3. Phân tích và dự báo các tác động của hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương đến các Doanh nghiệp Bình Định Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương vừa tạo ra cơ hội mới nhưng cũng nhiều thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có doanh nghiệp Bình Định. 3.1. Cơ hội [1] Hiệp định CPTPP sẽ là cơ hội để xuất khẩu lượng hàng hóa lớn vì CPTPP được coi là một hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao, không chỉ đề cập tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại mà còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm của Chính phủ, doanh nghiệp nhà nước Hiệp định CPTPP tạo ra một khu vực tự do thương mại thuộc hàng lớn nhất thế giới, với một thị trường lên tới 500 triệu dân và tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào khoảng 10.000 tỷ USD, chiếm 13,5% GDP toàn cầu và chiếm 15% tổng thương mại toàn cầu. Vì vậy, hàng hóa Việt Nam nói chung và tỉnh Bình Định nói riêng có nhiều cơ hội xuất khẩu vào các thị trường lớn như Nhật, Canada, Australia, Singapore 53
6. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Các nước tham gia CPTPP đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình xuống 0%, trong đó có các mặt hàng mà Bình Định có thế mạnh như nông, lâm thủy sản, dệt may, da giày, CPTPP sẽ giúp DN đẩy mạnh tăng trưởng xuất khẩu cũng như thay đổi cơ cấu thị trường xuất khẩu theo hướng cân bằng hơn, tránh sự phụ thuộc vào một hoặc một số ít thị trường như lâu nay. CPTPP sẽ đem lại nhiều triển vọng khi dòng thuế suất bằng 0%, giúp DN mở rộng thị phần tại một số nước đang có thuế suất cao như Canada, New Zealand, Australia Đây là cơ hội thuận lợi để các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh nâng cao khả năng cạnh tranh đối với các nước chưa thành viên CPTPP như Trung Quốc, Thái Lan, Philippin và Indonesia khi xuất khẩu sang các nước trong khối; Bên cạnh đó, CPTPP còn tạo sức ép để các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh, cải thiện chất lượng hàng hóa dịch vụ và phát triển khả năng sản xuất của nền kinh tế để bắt kịp xu hướng phát triển của thế giới, từ đó tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Bởi lẽ hầu hết các thị trường trong khối CPTPP đều có yêu cầu rất cao về tiêu chuẩn sản phẩm nhập khẩu nên để được hưởng mức thuế ưu đãi, chất lượng của sản phẩm phải tăng lên. Đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp của tỉnh mở rộng thị trường, thúc đẩy tiềm năng doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang một số nước đang có thuế suất cao như Canada, Newzeland, Australia, Việc giảm thuế nhập cho sản phẩm khi về Việt Nam nói chung và Bình Định nói riêng cũng sẽ giúp các doanh nghiệp có thêm đối tác mới, chủng loại hàng hóa mới để mở rộng quy mô hàng hóa, dịch vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, Hiệp định sẽ tạo ra một sân chơi công bằng, minh bạch, cũng là cơ sở, nền tảng để cho các doanh nghiệp có định hướng phát triển bền vững. Bình Định là vùng đất có vị trí nằm tại trung tâm các tuyến giao lưu quốc tế và liên vùng, trải dài trên trục Bắc - Nam, gần đường hàng hải quốc tế và cửa biển của các nước trong Tiểu vùng sông Mê Kông, cảng biển Quy Nhơn có vị trí chiến lược, là cửa ngõ ra biển gần nhất và thuận lợi nhất của Tây nguyên, Nam Lào, thuận lợi trong phát triển trung tâm và hệ thống logistics cho Bình Định và trong khu vực. Hoạt động dịch vụ logistics ở tỉnh Bình Định đã có những bước phát triển nhất định về số lượng doanh nghiệp và loại hình, cũng như chất lượng hay khả năng cạnh tranh, góp phần tăng trưởng kinh tế trên địa bàn. Trên địa bàn tỉnh hiện có 6 cảng biển (đặc biệt, Cảng biển quốc tế Quy Nhơn có vị trí chiến lược, là cửa ngõ ra biển gần nhất và thuận lợi nhất của các tỉnh Tây Nguyên, Nam Lào, Đông Bắc Campuchia và Thái Lan , thuận lợi trong phát triển trở thành trung tâm logistics ở khu vực), hệ thống ga đường sắt, cảng hàng không Phù Cát, hệ thống đường bộ với các tuyến quốc lộ: 19, 19B, 19C, 1, 1D; toàn tỉnh hiện có 422 Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics (như dịch vụ giao nhận vận tải, kho bãi, bốc dỡ, đại lý vận tải, đại lý giao nhận ), thu hút hơn 8.000 lao động, với tổng vốn đầu tư gần 4.000 tỉ đồng. Như vậy, đối với những doanh nghiệp thuộc lĩnh vực logistic, việc tham gia việc CPTPP tăng cường tự do thương mại sẽ thúc đẩy hoạt động vận chuyển giữa các nước trong nhóm. Từ đó, hoạt động hàng hải, hàng không được tiếp đà khi thương mại giữa các nước gia tăng. CPTPP tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Bình Định thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư nước ngoài cũng như khả năng tiếp cận công nghệ hiện đại. Quá trình tự do hóa thương mại và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, thông qua CPTPP sẽ giúp Việt Nam trở thành một trong những địa chỉ hấp dẫn về đầu tư, từ đó các doanh nghiệp có thể thu hút được dòng vốn FDI với giá trị lớn hơn dẫn tới việc xây mới hoặc thuê các khu công nghiệp để phục vụ sản xuất. Nhờ sự vận động này, nhóm doanh nghiệp kinh doanh cơ sở hạ tầng sẽ có đà phát triển trong trung và dài hạn; nhận chuyển giao công nghệ hiện đại từ các tập đoàn lớn nước ngoài. 3.2. Thách thức [1] CPTPP là một hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao. Hiệp định CPTPP không chỉ đề cập tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại mà còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm của chính phủ, doanh nghiệp nhà nước. Bên cạnh đó, Hiệp định còn đặt ra các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch hóa, các quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc và chặt chẽ. Điều đó cũng là một thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong đó có các Doanh nghiệp Bình Định. 54
7. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Việc cạnh tranh sẽ vẫn diễn ra quyết liệt giữa không chỉ nội bộ các nước tham gia Hiệp định CPTPP mà với cả các nước ngoài CPTPP như Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia bởi nhiều sản phẩm xuất khẩu chủ lực của tỉnh như gỗ, nông sản, cũng là của sản phẩm chủ lực của các nước CPTPP. Do đó, các nước này sẽ tìm cách bảo hộ sản phẩm trong nước bằng cách tạo ra các rào cản kỹ thuật, gây khó khăn cho hàng hóa của doanh nghiệp Bình Định. Đồng thời, chính hàng hóa nước họ cũng cạnh tranh trực tiếp với hàng hóa Bình Định khi cùng xuất khẩu tới một nước thành viên khác của CPTPP Đây cũng là thách thức lớn về khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Bình Định trong việc tạo ra sự khác biệt hóa về sản phẩm. Doanh nghiệp Bình Định hầu hết là doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng suất lao động thấp, và chậm đổi mới về công nghệ nên giá thành sản phẩm còn ở mức cao, dẫn đến sức cạnh tranh của sản phẩm, của doanh nghiệp ở mức thấp. Tham gia CPTPP, Bình Định sẽ phải mở cửa cho hàng hóa, dịch vụ của các nước đối tác tại thị trường trong nước, đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Bình Định phải cạnh tranh gay gắt hơn tại “sân nhà”. Điều này sẽ gây nên không ít áp lực cho hàng hóa Bình Định trong việc cạnh tranh với các quốc gia khác ngay tại thị trường trong nước. Hơn nữa, khả năng thích nghi của doanh nghiệp Bình Định với kinh tế thị trường còn kém nên nguy cơ thất bại của các doanh nghiệp trên chính thị trường nội địa cũng vì thế gia tăng. Ví dụ như, với ngành Thực phẩm, áp lực cạnh tranh sẽ gia tăng khi CPTPP có hiệu lực bởi thuế nhập thịt lợn, thịt bò, thịt gà, trứng sẽ giảm xuống 0%. Thực tế cho thấy, nhiều quốc gia đối tác trong CPTPP có nền chăn nuôi phát triển, quy mô lớn, chất lượng sản phẩm cao, giá thành rẻ cùng với việc được giảm thuế cũng sẽ gây nên không ít lo ngại cho các doanh nghiệp chăn nuôi Bình Định. Trong khi đó, chăn nuôi ở Bình Định chủ yếu là kiểu nông hộ, giá thành cao, mức độ an toàn thực phẩm thấp. Do đó, sức ép cạnh tranh trên thị trường nội địa càng trở nên gay gắt. Mức thuế suất xuất nhập khẩu bình quân áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường CPTPP sẽ giảm từ 1,7% xuống 0,2%. Tuy nhiên, tiềm lực của các doanh nghiệp trong tỉnh còn rất yếu, đa số là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khả năng liên kết với nhau rất kém, vì vậy, các doanh nghiệp nước ngoài khi tham gia CPTPP sẽ nhanh hơn trong việc hưởng lợi từ các ưu đãi thuế quan từ CPTPP, vì họ có những thuận lợi về tài chính, trình độ quản trị, chuỗi phân phối toàn cầu thì họ có đủ tiềm lực để giải quyết các vấn đề mà doanh nghiệp Bình Định đang gặp phải. Việc cập nhật các thông tin về Hiệp định CPTPP như nội dung, điều kiện, cơ hội, cũng như những thách thức, yêu cầu của CPTPP của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh còn chậm ảnh hưởng đến việc khai thác các ưu đãi, cơ hội từ CPTPP. Đồng thời, nội dung về Doanh nghiệp Nhà nước trong CPTPP sẽ hạn chế vai trò của loại hình doanh nghiệp này trong nền kinh tế; điều này sẽ tạo áp lực để cải cách Doanh nghiệp Nhà nước. 4. Giải pháp cho các doanh nghiệp Bình Định khi tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương Có thể thấy, doanh nghiệp là chủ thể thực hiện các Hiệp định thương mại tự do FTA, trong đó có CPTPP. Khi CPTPP mở ra, nhiều doanh nghiệp FDI sẽ tràn vào. Việc đưa thuế nhập khẩu về 0% sẽ làm cho hàng hóa từ các nước nhập khẩu vào Việt Nam nhiều hơn. Khi đó, các doanh nghiệp sản xuất trong nước sẽ gặp không ít khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm và chịu sức ép cạnh tranh nhiều hơn, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khả năng tài chính yếu, sức cạnh tranh hàng hóa thấp. Do vậy để tận dụng những cơ hội cũng như hạn chế những thách thức mà CPTPP mang lại thì các doanh nghiệp Bình Định cần chủ động thực hiện một số nội dung chủ yếu sau: 1. Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu thông tin về CPTPP để nắm vững cam kết của Việt Nam và các thị trường đối tác quan tâm; đồng thời, cần có cái nhìn bao quát đối với hiệp định này. Các doanh nghiệp cần tập trung tìm hiểu thông tin về lĩnh vực trực tiếp liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình, đặc biệt là các thông tin về các ưu đãi thuế quan, quy tắc xuất xứ, biện pháp kỹ thuật, biện pháp phòng vệ đối với những mặt hàng ta đang có thế mạnh hoặc có nhiều tiềm năng xuất khẩu trong thời gian tới. Đánh giá 55
8. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng được tác động của các cam kết đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mình cũng như các đối tác, đối thủ cạnh tranh. Hiện nay, toàn bộ văn kiện tiếng Anh và bản dịch tiếng Việt của CPTPP đã được đăng tải trên trang thông tin điện tử chính thức của Bộ Công Thương. 2. Thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, lấy sức ép về cạnh tranh là động lực để đổi mới và phát triển. CPTPP chắc chắn sẽ mang lại cơ hội cho những doanh nghiệp đáp ứng với những thay đổi về môi trường kinh doanh do quá trình hội nhập kinh tế quốc tế mang lại thông qua việc và điều chỉnh chiến lược kinh doanh trung và dài hạn, chú trọng đầu tư nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ, nâng trình độ nhân lực, quản trị doanh nghiệp nhằm thúc đẩy dòng chảy của hàng hóa vào các thị trường đối tác tiềm năng. 3. Doanh nghiệp cần chủ động tìm hướng hợp tác với các thị trường đối tác nêu trên để thu hút mạnh mẽ đầu tư trực tiếp nhằm tận dụng hiệu quả nguồn vốn và việc chuyển giao công nghệ từ các tập đoàn lớn. Đây cũng chính là cơ hội tốt để các doanh nghiệp tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. 4. Nghiên cứu CPTPP xem có lĩnh vực mới nào doanh nghiệp mình có thể tận dụng để đầu tư và khởi nghiệp, nhất là trong bối cảnh khởi nghiệp đang là xu thế phát triển mạnh trên toàn cầu kể cả Việt Nam. 5. Với những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xuất khẩu những mặt hàng phải tuân theo các thỏa thuận về quy tắc xuất xứ, minh bạch hóa nguồn gốc, nguồn nguyên liệu nhập khẩu, liên quan đến lao động trẻ em, lao động cưỡng bức cần đặc biệt lưu ý thực hiện đúng, bảo đảm hàng xuất khẩu của mình an toàn thâm nhập thị trường các nước FTA cũng như CPTPP. 6. Nguồn nhân lực là nguồn vốn quan trọng nhất trong kinh tế tri thức. Vì vậy muốn khai thác cơ hội từ CPTPP doanh nghiệp cần phải đào tạo lại lao động để có kỹ năng đáp ứng yêu cầu hoạt động của doanh nghiệp. 7. Mạnh dạn đầu tư và đổi mới công nghệ, ứng dụng có hiệu quả những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 nhằm nâng cao năng suất, giảm giá thành tăng sức cạnh tranh. Chủ động xúc tiến thương mại và đầu tư, lựa chọn thị trường và đối tác để bổ sung nguồn vốn và tiếp cận công nghệ hiện đại từ các tập đoàn kinh tế lớn, tham gia có hiệu quả vào chuỗi cung ứng toàn cầu. 8. Tăng cường sự liên kết giữa các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh nhằm thiết lập được chuỗi liên kết góp phần tăng năng lực cạnh tranh ngành hàng, đảm bảo sự phát triển của các doanh nghiệp khi gia nhập CPTPP. 9. Chú trọng đăng ký sở hữu trí tuệ nếu có sáng chế, nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại, kiểu dáng công nghiệp. Các địa phương và doanh nghiệp cần có chỉ dẫn địa lý để được bảo hộ tại các quốc gia CPTPP. 10. Tận dụng tối đa hỗ trợ của Nhà nước: chặt chẽ nhất là Sở Công Thương. Sở sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, thông qua: – Với chức năng và nhiệm vụ của mình, Sở sẽ Tham mưu UBND tỉnh rà soát khung pháp lý và điều chỉnh các chính sách hỗ trợ phù hợp với những cam kết hội nhập của hiệp định CPTPP, ban hành cơ chế, chính sách mới phù hợp với cam kết, đem lại lợi ích cho DN trong tình hình mới nhằm tạo môi trường pháp lý thông thoáng góp phần đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp của tỉnh một cách hiệu quả và phù hợp với những cam kết của Việt Nam trong CPTPP. – Tham mưu UBND tỉnh tổ chức quy hoạch vùng nguyên liệu các sản phẩm chủ lực của tỉnh như gỗ, thủy sản, nguyên phụ liệu ngành may, nhằm cung cấp nguyên phụ liệu cho các doanh nghiệp của tỉnh góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp của tỉnh tận dụng quy tắc xuất xứ trong Hiệp định CPTPP. – Hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại, định hướng xuất khẩu; cung cấp thông tin đầy đủ, cụ thể, dễ dàng tiếp cận; xây dựng kênh tham vấn cho doanh nghiệp thường xuyên và hiệu quả hơn (có đơn vị đầu mối cung cấp thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp; tư vấn, giải thích cho doanh nghiệp trong trường hợp vướng mắc). 56
9. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng – Phối hợp với các sở ngành tham mưu UBND tỉnh tổ chức cung cấp thông tin đầy đủ cũng như thực hiện các hoạt động tuyên truyền giới thiệu về CPTPP thông qua các buổi Hội nghị, Hội thảo phổ biến kiến thức về Hiệp định CPTPP cho tất cả các đối tượng doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, trong đó đặc biệt lưu ý đến những nội dung, điều kiện và cơ hội, cũng như những thách thức, yêu cầu của CPTPP nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp của tỉnh nắm bắt và khai thác những cơ hội và điều kiện thuận lợi của CPTPP để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, cũng như hạn chế những thiệt hại và tác động của hiệp định này. – Tiếp tục nâng cao vai trò của các hiệp hội ngành nghề trong việc thực hiện tuyên truyền, phổ biến Luật Quản lý ngoại thương và các nghị định hướng dẫn, nhất là xuất xứ hàng hóa; các quy định, các rào cản kỹ thuật thương mại quốc tế, nội dung cam kết hiệp định thương mại quốc tế, chính sách ưu đãi xuất nhập khẩu, dự báo chính xác tình hình cung - cầu, xây dựng kênh thông tin mở, chia sẻ thông tin thị trường, tìm kiếm thị trường mới, phân công thị phần , giúp doanh nghiệp chủ động hội nhập kinh tế, giảm rủi ro trong xuất khẩu hàng hóa. – Ngoài ra, cần đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách môi trường pháp lý và chính sách để đáp ứng tiêu chuẩn chung trong CPTPP. Đẩy mạnh truyền thông đến mọi tầng lớp nhân dân, nhất là Doanh nghiệp và những người tham gia vào chu kỳ sản xuất ở nông thôn. Cần cải cách Doanh nghiệp Nhà nước, đẩy mạnh phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa. 5. Kết luận: Là một nước thành viên tham gia đàm phán và ký kết Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, Việt Nam cũng như Bình Định đang đứng trước hàng loạt cơ hội, song cũng đối mặt với không ít thách thức trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Hiệp định sẽ góp phần vào việc thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường có quy mô khá lớn, cũng như thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành, lĩnh vực mà Bình Định đang có nhu cầu phát triển. Phần quan trọng khác chính là việc giúp ta cải cách thể chế trong nước, tạo môi trường đầu tư - kinh doanh thông thoáng, minh bạch. Bên cạnh những cơ hội lớn từ CPTPP, các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có doanh nghiệp Bình Định, sẽ phải đối diện trước những thử thách không nhỏ. Nền kinh tế vẫn chưa chuẩn bị sẵn sàng cho sự thay đổi; khả năng thích nghi với kinh tế thị trường của doanh nghiệp Việt Nam còn kém, thiếu chiến lược đầu tư hiệu quả cho các ngành công nghiệp phụ trợ. Về quy tắc xuất xứ, các lĩnh vực mà Việt Nam có lợi thế xuất khẩu vẫn chưa thể khai thác hết các ưu đãi từ CPTPP. Mặt khác, hàng hóa trong nước sẽ phải cạnh tranh với hàng hóa đến từ các nước thành viên CPTPP. Ngoài ra, Việt Nam còn phải đối diện với các quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ trong CPTPP. Cho nên, biến thách thức thành cơ hội thì mỗi doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu thông tin về CPTPP để nắm vững cam kết của Việt Nam và các thị trường đối tác quan tâm, nhất là các thông tin về ưu đãi thuế quan đối với những mặt hàng ta có thế mạnh hoặc có tiềm năng xuất khẩu trong thời gian tới. Các doanh nghiệp cũng cần thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, lấy sức ép về cạnh tranh là động lực để đổi mới và phát triển. Doanh nghiệp cũng cần chủ động tìm hướng hợp tác với các thị trường đối tác nêu trên để thu hút mạnh mẽ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam, nhằm tận dụng hiệu quả nguồn vốn và việc chuyển giao công nghệ từ các tập đoàn lớn. Ðây cũng chính là cơ hội tốt để các doanh nghiệp chúng ta tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu TÀI LIỆU THAM KHẢO A. TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT [1] Bài phỏng vấn của giám đốc Sở Công thương Bình Định về Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập kinh tế quốc tế, 20/05/2018. [2] Các hiệp định thương mại tự do (FTAs) %A3o%20x%C3%A2y%20d%E1%BB%B1ng%20k%E1%BA%BF%20ho%E1%BA%A1ch%20h%C3 57
10. Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng %A0nh%20%C4%91%E1%BB%99ng/Document%20Library/1/C%C3%A1c%20hi%E1%BB%87p%2 0%C4%91%E1%BB%8Bnh%20th%C6%B0%C6%A1ng%20m%E1%BA%A1i%20t%E1%BB%B1%2 0do%20(FTAs).doc. [3] Châu Á: Nở rộ hiệp định thương mại tự do [4] CPTPP - cơ hội để Việt Nam cải cách môi trường đầu tư, kinh doanh kinh-doanh-136367.html, 07/03/2018 [5] Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương %BB%91i_t%C3%A1c_xuy%C3%AAn_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng [6] Phương Anh, Hiệp định CPTPP là gì? , 09/03/2018. [7] Nguyễn Duy Khiên, Vụ trưởng Vụ thị trường Châu Mỹ, Trưởng nhóm đàm phán FTA Việt Nam – Chile, Đón cơ hội FTA Việt Nam - Chile”. Truy cập ngày 22 tháng 3 năm 2014. [8] Nguyễn Hoàng, Quá trình đàm phán, ký kết Hiệp định CPTPP được chuẩn bị kỹ lưỡng, luong/350987.vgp [9] Trần Tuấn Anh, Ủy viên Trung ương Ðảng, Bộ trưởng Công thương, Hiệp định CPTPP thúc đẩy hợp tác ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, dinh-cptpp-thuc-day-hop-tac-o-khu-vuc-chau-a-thai-binh-duong.html, 06/03/2018 [10] VN-EU khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do, dong-dam-phan-hiep-dinh-thuong-mai-tu-do-20100303013532647.htm, 03/03/2010 B. TÀI LIỆU TIẾNG ANH [11] Facts and figures”. World Trade Organization. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2009, [12] Regional trade agreements”. World Trade Organization. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2009, 58