Sử dụng di sản văn hóa phi vật thể vùng đồng bằng sông Cửu Long trong các bài giảng lịch sử dân tộc (1858-1918) trong chương trình lịch sử lớp 11

Nội dung text: Sử dụng di sản văn hóa phi vật thể vùng đồng bằng sông Cửu Long trong các bài giảng lịch sử dân tộc (1858-1918) trong chương trình lịch sử lớp 11

1. Công nghiệp rừng NGHIÊN CỨU Ý NGHĨA MỘT SỐ ĐỒ ÁN HOA VĂN TRUYỀN THỐNG TRUNG QUỐC Nguyễn Thị Vĩnh Khánh1, Tô Lan Hương2, Nguyễn Văn Huyến3 1TS. Trường Đại học Lâm nghiệp 2ThS. Trường Đại học Lâm nghiệp 3ThS. Trường Đại học Lâm nghiệp TÓM TẮT Đất nước Trung Quốc có nền văn hoá dân gian đặc sắc nổi tiếng thế giới. Nghệ thuật đồ hoạ Trung Quốc là một trong những nghệ thuật dân gian được lưu truyền từ đời này qua đời khác. Mỗi một đồ án hoa văn truyền thống đều mang một ý nghĩa sâu sắc phản ánh rất rõ tư tưởng tôn giáo, văn hoá dân tộc. Nghệ thuật đồ họa này đã có ảnh hưởng nhất định đến văn hóa nghệ thuật Việt Nam. Tuy nhiên cho đến nay, ở Việt Nam việc nghiên cứu tìm hiểu dòng chảy sâu kín của ngôn ngữ đồ án hoa văn Trung Quốc còn ít, còn có nhiều điều chưa biết ẩn giấu đằng sau nó. Bài viết này nghiên cứu ý nghĩa một số đồ án hoa văn truyền thống Trung quốc, những nghiên cứu đã chỉ ra hoa văn được sử dụng trong đồ án truyền thống rất phong phú như hoa văn động vật, thực vật, nhóm hoa văn theo tích cổ. Ý nghĩa đồ án được lấy từ vẻ đẹp thanh cao, quyền quý, khí phách của hình ảnh thật, hoặc sử dụng đồng âm để lấy ý nghĩa tốt đẹp. Đối với đồ án hoa văn tích cổ, ý nghĩa lấy theo ý nghĩa của tích cổ. Từ khoá: Đồ án hoa văn, hoa văn truyền thống, Trung Quốc. I. ĐẶT VẤN ĐỀ tài liệu Trung Quốc nghiên cứu về những đồ án Trung Quốc là một trong những cái nôi của hoa văn cổ. Tác giả đã nghiên cứu sưu tầm văn minh nhân loại, đất nước rộng lớn, đất đai được khoảng 50 mẫu đồ án hoa văn truyền màu mỡ phì nhiêu, điều đó đã tạo cho Trung thống Trung Quốc. Nghiên cứu tìm hiểu đồ án Quốc có nhiều nét đẹp văn hoá mang phong hoa văn cổ phản ánh trong các tác phẩm nghệ cách rất riêng từ văn hoá vật chất như ăn ở mặc thuật như đồ gốm cổ, tranh cổ, đồ gỗ cổ đi lại đến văn hoá tinh thần như văn chương, Phương pháp kế thừa: Kế thừa những nghệ thuật. Nghệ thuật đồ hoạ Trung Quốc có nghiên cứu về đồ án hoa văn truyền thống từ lâu đời, là một trong những nghệ thuật dân Trung Quốc của chuyên gia nghiên cứu văn gian đặc sắc được lưu truyền từ đời này qua hoá, kiến trúc, nghiên cứu khảo cổ học, những đời khác. Mỗi một đồ án hoa văn truyền thống nghiên cứu về văn hoá lịch sử Trung Quốc và đều mang một ý nghĩa sâu sắc phản ánh rất rõ Việt Nam. Nghiên cứu ý nghĩa của từng đồ án tư tưởng tôn giáo, văn hoá dân tộc. Nghệ thuật truyền thống. đồ họa này đã có ảnh hưởng nhất định đến Phương pháp quy nạp phân tích: Dựa văn hóa nghệ thuật Việt Nam, tuy nhiên cho trên kiến thức từ tài liệu thu thập, tài liệu kế đến nay, ở Việt Nam việc nghiên cứu tìm hiểu thừa về đồ án hoa văn truyền thống Trung dòng chảy sâu kín của ngôn ngữ đồ án hoa Quốc có sự phân tích đánh giá phân loại chủng văn Trung Quốc còn ít, còn có nhiều điều loại hoa văn thường thấy. chưa biết ẩn giấu đằng sau nó. Bài viết này III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, THẢO LUẬN nghiên cứu ý nghĩa một số đồ án hoa văn 3.1. Nghiên cứu chủng loại hoa văn thường truyền thống Trung Quốc làm tài liệu tham thấy trên đồ án hoa văn truyền thống khảo cho bạn đọc. Trung Quốc II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Qua tìm hiểu nghiên cứu về những đồ án Phương pháp điều tra thực tế: Phương hoa văn truyền thống, rất nhiều loại hình hoa pháp này được dùng để tìm hiểu mẫu đồ án hoa văn được sử dụng, có thể phân chia chủng loại văn truyền thống Trung Quốc, sưu tầm những như sau: 96 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016
2. Công nghiệp rừng 3.1.1. Hoa văn động vật gặp, cá tượng trưng cho sự dư giả, đồ án như Nhóm thú: Rồng là linh thú được vẽ nhiều cá vượt long môn, cá vàng, cá vẽ cùng cam nhất, rồng được coi là con vật thần có sức hoặc con gà mạnh vô song, đi đến đâu mang lại điều tốt đẹp 3.1.2. Hoa văn thực vật đến đó. Một số đồ án thường thấy như Rồng Những đồ án trang trí thuộc nhóm này rất chầu mặt trời, Rồng nhả ngọc châu, Rồng phong phú và được sử dụng rất phổ biến như phượng Kỳ lân, Sư tử cũng là linh thú hoa sen, tùng cúc trúc mai, mẫu đơn, linh chi, thường gặp. Theo quan niệm của người Trung nho đào lựu, tre trúc Một số đồ án như Hoa Quốc, Kỳ lân biểu hiện cho điềm lành vì nó chỉ sen được vẽ thành nhiều khóm trong hồ nước, xuất hiện vào thời thái bình, Sư tử được coi là hoa sen được vẽ cùng các chùm quả đào, lựu, đồng loại của Kỳ lân, một số đồ án như Kỳ lân nho. Hoa sen còn được dùng kết hợp trong đề tú cầu, Kỳ lân tống tử Ngoài ra còn gặp hoa tài trang trí sen - vịt. Mẫu đơn vẽ cùng hoa văn voi, dê, ngựa như đồ án Tượng đà bảo đào, tùng cùng với cúc Ý nghĩa đồ án được bình, Tam dương Dơi cũng là loại động vật lấy từ vẻ đẹp thanh cao, quyền quý bản chất phổ biến trong các đồ án hoa văn, con dơi loại cây hoa đó, hoặc đôi khi sử dụng đồng âm tượng trưng cho phúc đến nhà, thường thấy đồ để lấy ý nghĩa tốt đẹp. án Ngũ phúc, Phúc thọ song toàn, Phúc ở trước 3.1.3 Nhóm hoa văn theo truyền thuyết hoặc mặt, Trùng phúc Những đồ án này thường theo tích cổ gặp trên hoa văn gốm sứ, trang trí kiến trúc, Trong đồ án hoa văn Truyền thống Trung tranh ảnh, đồ án trang trí đồ mộc. Quốc gặp rất nhiều đồ án hoa văn trích ra từ Nhóm lông vũ: Gồm có phượng, hạc, cò, vịt, truyền thuyết hoặc tích cổ, chủ yếu là liên quan công, vẹt, gà, thiên nga. Phượng là giống chim đến các vị thần tiên. Một số đồ án như Bát tiên, thiêng đem lại điềm lành, báo hiệu thời thái Tây Vương Mẫu, Kỳ lân tống tử, Hằng nga bình thịnh trị và biểu trưng cho phú quý. Đồ án bên trăng, Đông Phương Sóc bổng đào, Tam thường gặp như Cò với hoa sen, Vịt hoa sen tinh cao chiếu Ý nghĩa của đồ án này thường trong đồ án liên – áp, Gà trống gáy, Tùng Hạc mang ý nghĩa chúc phúc, chúc thọ, mang điều Nhóm thủy sinh và lưỡng cư: Đề tài cá thường tốt lành. 3.2. Nghiên cứu ý nghĩa một số đồ án hoa văn cổ Trung quốc (1) Đồ án hoa văn nhóm thú Đồ án hoa văn 3 con dê (hình 01) Hình ảnh trên có ngụ ý Tam dương khai thái. Trong tiếng Trung, dương Yang có ý nghĩa con dê, hình ảnh 3 con dê còn đọc là tam dương. Cũng trong kinh dịch Trung Quốc, liên quan đến gieo quẻ, Tam dương là tháng giêng, trùng với quẻ Thái. Tháng giêng, khai mở của một năm, dương khí bùng lên, trời đất giao hoà, cây cối vạn vật đâm chồi nảy lộc. Tam dương khai thái là một hình thức chơi chữ tế nhị mà Hình 01. Ba con dê (Tam dương) sâu sắc, tháng giêng - tam dương mở đầu - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016 97
3. Công nghiệp rừng khai cho sự hanh thông - thái cả năm. Tam dương khai thái còn ngụ ý mong muốn sự hanh thông may mắn cát tường. Hình ảnh này tương tự như hình ảnh Lưỡng long triều nhật Hai con rồng chầu mặt trời. Rồng biểu trưng cho nguyên lý dương. Mặt trời yang đồng âm với dương yang. Do đó, đồ án này biểu thị cho “tam dương” biểu ý của câu chúc “tam dương khai thái” tức mọi việc đều hanh thông. Đồ án hoa văn Nhị long hí châu (hình 02) Rồng là con vật không chỉ đẹp sống động mà còn cho nhiều màu sắc thần kì tuyệt vời. Rồng có thể hô mưa gọi gió, là biểu tượng hoàng quyền. Châu là hạt minh châu, là vật tốt đẹp do rồng phun ra. Hình ảnh này mang ngụ ý mang đến sự dồi dào sung túc, tốt lành đến cho con người. Hình 02. Nhị long hí châu Đồ án hoa văn Long Phượng (hình 03) Long biểu trưng cho nguyên lý dương, Phượng biểu trưng cho nguyên lý âm. Đồ án kết hợp Long và Phượng biểu thị cho việc âm dương hòa hợp, trời đất giao hòa, đó là điều kiện thuận lợi tốt lành cho cuộc sống. Do vậy đồ án này có tên là Long Phượng trình tường - Rồng và Phượng bày ra điềm lành. Nói rộng ra đồ án Long Phượng trình tường có nghĩa Hình 03. Long Phượng mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, thái bình thịnh trị. Đồ án hoa văn 5 con dơi (hình 04) Con dơi trong tiếng Trung gọi là Fu, Fu cũng có nghĩa là Phúc. Ở đây có sử dụng đồng âm khác nghĩa, con dơi tượng trưng cho Phúc. Đồ án 5 con dơi có tên là Ngũ phúc. Người Trung Quốc quan niệm Ngũ Phúc gồm: Thọ (sống lâu), Phú (giàu có); Khang Ninh (khỏe mạnh, yên lành); Hảo Đức (có đức tốt); và Thiện Chung (vui hết tuổi trời, chết vì già mà Hình 04. Năm con dơi không vương vấn phiền não). Đồ án còn có tên gọi khác Phúc Thọ Vạn Đại. 98 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016
4. Công nghiệp rừng Đồ án hoa văn Dơi ngậm tiền cổ và Đào thọ (hình 05) Hình ảnh con dơi ngậm đồng tiền cổ và đào thọ, con dơi tượng trưng cho Phúc, hai đồng tiền cổ xếp song song Shuang qian. Shuang qian đồng âm khác nghĩa với từ song toàn shuang quan, vì vậy hai đồng tiền cổ có nghĩa Hình 05. Dơi ngậm tiền cổ và đào thọ song toàn. Quả đào tượng trưng cho thọ. Đào là loại cây trái có trên thượng giới thuộc cung Dao Trì của Tây Vương Mẫu, ăn trái đào sẽ sống lâu, vì vậy trái đào biểu trưng cho sự trường thọ. Đồ án này có ý nghĩa Phúc thọ song toàn. (2) Đồ án hoa văn nhóm lông vũ Đồ án hoa văn Phượng Hoàng và mặt trời (hình 06) Theo truyền thuyết Phượng Hoàng là một loài chim, con trống gọi là Phượng, con mái gọi là Hoàng, là một trong những con vật thần đẹp đẽ cao quý. Trong lòng con người Phượng Hoàng đã trở thành một hình ảnh thân thuộc rất hạnh phúc tốt đẹp. Hình ảnh mặt trời chiếu sáng và mang sự Hình 06. Phượng Hoàng và mặt trời sống cho vạn vật, cũng là biểu tượng của sinh khí dồi dào. Đồ án này ngụ ý chúc may mắn cát tường. Đồ án hoa văn Gà trống (hình 07) Tiếng Trung con gà ji, đồng âm với từ cát ji mang ý nghĩa may mắn. Sử dụng từ đồng âm, hình ảnh gà trống có ý nghĩa đại cát đại lợi mang tốt đẹp đến. Ngoài ra, hình ảnh gà trống tượng trưng cho người quân tử. Theo tư tưởng đạo Nho giáo, con gà trống hội tụ 5 đức tính tốt của người quân tử thể hiện qua: Văn - cái mào Hình 07. Gà trống đỏ tự như chiếc mũ quan văn; Vũ - cựa gà bén nhọn như gươm, vũ khí để đấu chọi; Dũng- gặp đối thủ đối chọi để giành thắng thua; Nhân - có cái gì ăn thì gọi nhau cùng hưởng; Tín - gáy sáng đúng giờ không ngày nào quên. Đó là đức tính của người quân tử. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016 99
5. Công nghiệp rừng Đồ án hoa văn Sen và đôi uyên ương (hình 08) Uyên ương là tên 1 loại chim nước, có màu lông rất đẹp, hình dáng giống vịt trời, nhưng nhỏ hơn vịt trời. Con đực và con cái thường ở cùng nhau. Cặp uyên ương khi yêu nhau mãi bên nhau, cho dù con kia có mất đi. Hoa sen lian tiếng Trung đồng âm với Hình 08. Sen và đôi uyên ương liền lian, hạt sen zi đồng âm với quí tử zi. Hình ảnh hoa sen, hạt sen, uyên ương đi kèm với nhau mang hàm ý phu thê ân ái, cùng nhau sống tới già, sớm sinh quí tử, chúc gia đình hạnh phúc. Đồ án hoa văn Hoa sen, cò trắng, cây lâu sậy (hình 09) Cò trắng tên 1 loài chim nước, cánh to đuôi ngắn, cổ, chân dài, hoạt động ở ven hồ hoặc đồng lúa nước. Cò trắng tiếng Trung lu si và chữ Lộ đường lu đồng âm với nhau. Cây sen lian và lian của chữ liên kết nối cũng đồng âm với nhau, cây sậy kết hạt bông, ke hạt cây và ke khoa bảng đồng âm với. Hình ảnh một con cò, hoa sen và hạt cây sậy kết hợp với nhau tạo thành đồ án “y Hình 09. Hoa sen, cò trắng, cây lâu sậy lu lian ke - Nhất lộ liên khoa”, có ngụ ý mong muốn thi cử học hành đỗ đạt, con đường làm quan thuận lợi. (3) Đồ án nhóm thuỷ sinh Đồ án hoa văn Cá vượt long môn (hình 10) Theo truyền thuyết Trung Quốc, trước kia mưa do Trời làm, sau này Trời giao việc đó cho Rồng làm. Nhưng số lượng rồng có hạn, Long Vương tổ chức kỳ thi vượt Vũ Long môn để kén chọn con vật hoá rồng gọi là thi rồng. Yêu cầu của cuộc thi các con vật phải qua được cả 3 đợt sóng ở cửa Vũ môn mới Hình 10. Cá vượt Long môn hoá rồng được. Nhiều con vật tham gia nhưng chỉ có cá chép là vượt qua được 3 đợt sóng để hoá rồng. Cũng theo chế độ phong kiến Trung Quốc ngày xưa, người Nho sĩ đi thi phải qua 3 vòng thi Xã – Huyện - Tỉnh, 100 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016
6. Công nghiệp rừng người nào đỗ đạt sẽ được vào làm quan Triều đình. Hình ảnh cá vượt Long môn biểu trưng cho sự can đảm, may mắn, thành công, chiến thắng của người Nho sĩ. Hình ảnh này mang hàm ý chúc thăng tiến trong học hành, thi cử, công danh, sung túc, may mắn và thịnh vượng. Đồ án hoa văn Hai con cá da trơn, quả cam (hình 11) Cá da trơn tiếng Trung là nian. Chữ nian trong cá da trơn và nian năm đồng âm với nhau. Hai con cá da trơn là nian nian niên niên. Tiếng Trung quả cam Ju và từ cát tường ji là 2 âm hòa khí hài hòa với nhau. Hình ảnh hai con cá da trơn và quả cam ngụ ý Niên niên đại cát, mọi việc đều thuận lợi, cả năm đều tốt lành. Hình 11. Hai con cá da trơn, quả cam Trong một số đồ án hoa văn cổ Trung Quốc hình ảnh quả cam được thay thế bằng con gà theo cách giải thích như vậy. (4) Đồ án hoa văn thực vật Đồ án hoa văn hoa sen (hình 12) Hoa sen thời cổ đại là một loại cao cấp bậc nhất. Trong thơ cổ xưa thường khen ngợi loài hoa sen gần bùn mà không nhuốm màu bùn. Hình ảnh này ngụ ý chỉ quan chức thanh liêm, công bằng chính trực, bách tính tưởng nhớ các vị quan thanh liêm. Ý nghĩa khác của hình ảnh gắn liền với bông hoa sen ngẩng cao đầu. Hoa sen lian Hình 12. Hoa sen đồng âm với liền lian, ngẩng cao sheng đồng âm với thăng tiến sheng. Sử dụng từ đồng âm khác nghĩa liansheng, đồ án có ý nghĩa nhanh chóng thăng quan tiến chức, mong mỏi sự thành đạt trong công danh tài lộc. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016 101
7. Công nghiệp rừng Đồ án hoa văn Tùng Hạc (hình 13) Cây Tùng là loại cây xanh quanh năm không quản thời tiết. Con hạc tiên xian he là một con vật sống lâu trường thọ. Kết hợp hai hình ảnh này đồ án này có tên Tùng hạc trường xuân, có ngụ ý chúc sự sống lâu, trường thọ. Hình 13. Tùng Hạc Đồ án hoa văn Hoa mẫu đơn, hoa đào, đá thọ (hình 14) Theo văn hoá Trung Quốc, từ xa xưa hoa mẫu đơn chỉ thuộc sở hữu của giới quan lại giàu có ở Trung Quốc. Bông hoa quốc sắc thiên hương này từng rất được ưu ái qua nhiều triều đại, với mệnh danh “Chúa của muôn hoa”. Mẫu đơn là loài hoa vương giả, sang trọng biểu tượng cho sự giàu có, thịnh vượng, sắc đẹp. Cây đào và quả đào thường Hình 14. Hoa mẫu đơn, hoa đào, đá thọ biểu trưng cho sự trường sinh bất tử gắn với huyền thoại về cây đào của Tây Vương Mẫu. Hoa mẫu đơn và hoa đào là hai loài hoa đẹp quyền quý, đi cùng với nha hàm ý song quyền. Đá thọ ý nghĩa trường thọ. Đồ án có tên Trường mệnh phú quý, ý nghĩa phúc thọ song quyền. Đồ án hoa văn Cây Tùng và hoa cúc (hình 15) Cây Tùng có đặc tính xanh quanh năm, không ngại thời gian thời tiết. Hoa cúc ngạo nghễ với sương gió. Chính vì khí chất tốt đẹp đó cây Tùng, cúc tượng trưng cho khí phách người quân tử. Đồ án này với hình ảnh cây Tùng và cây Cúc cạnh nhau có tên Tùng cúc diên niên, ca ngợi tính cách người quân tử mặc dù cuộc sống tàn khốc nhưng Hình 15. Cây tùng, hoa cúc vẫn tự giữ được phẩm cách cao quý và tinh thần bất khuất. Ngoài ra đồ án này cũng có ý nghĩa là trường thọ. 102 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016
8. Công nghiệp rừng (5) Nhóm hoa văn theo tích cổ Đồ án hoa văn Kỳ Lân Tống Tử (hình 16) Kỳ Lân là 1 trong 4 con vật tứ linh Trung Quốc, giống như Rồng, Phượng, Rùa đều biết nói. Theo Tích Đồ Thánh Trung Quốc, Khổng Tử sinh ra gặp Lân nhả ngọc, do đó Kỳ Lân biểu tượng sự may mắn và tốt lành. Kỳ lân tống tử nghĩa là Kỳ lân đã gửi tặng Đồng tử, sau này lớn lên là nhà kinh tế hiền tài giúp đỡ nước nhà. Đồ án có hàm ý mang điều phước lành, may mắn đến. Hình 16. Tích cổ Kỳ Lân Tống Tử Đồ án hoa văn Đông Phương Sóc bổng đào (hình 17) Đông Phương Sóc là mệnh quan của triều đình hoàng đế Hán Vũ Đế. Ông ta là người rất nhanh trí được Hoàng đế ưa chuộng, tin cẩn và đánh giá cao về những tham vấn của mình. Hình ảnh về ông cổ xưa thường là một ông lão vác trên lưng quả đào. Theo truyền thuyết hội bàn đào Tây Vương Mẫu, 3 nghìn năm mới kết trái, ăn 1 trái trường sinh bất lão, một lần nọ Tây Vương Mẫu hạ Hình 17. Tích cổ Đông Phương Sóc bổng đào giới và viếng thăm vua Hán Vũ Đế. Họ cùng uống rượu và ăn đào tiên. Các quan chức trong triều lập rào cản không cho ai tham dự cuộc gặp gở này. Vì tính tò mò, Đông Phương Sóc bí mật nhìn trộm từ một ô cửa sổ. Tây Vương Mẫu để ý thấy, cười lớn và lưu ý cho hoàng đế Hán Vũ Đế rằng kẻ nhìn trộm bị phát hiện kia đã từng 3 lần ăn trộm đào tiên trong vườn của bà. Hoàng đế lấy làm kinh ngạc và nhận thức ra rằng Đông Phương Sóc là sự tái sinh hạ giới của một vị tinh quân (một vì sao trên trời). Tích về cảnh Đông Phương Sóc ăn trộm đào tiên có ngụ ý chúc thọ. Ngoài ra bức họa Đông Phương bổng đào ngụ ý chỉ 1 người có tài năng và tài ăn nói. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016 103
9. Công nghiệp rừng Đồ án hoa văn Tam tinh cao chiếu (hình 18) Theo truyền thuyết, Tam tinh gồm Phúc tinh, Thọ tinh và Lộc tinh. Phúc tinh quản về họa phúc, Lộc tinh quản về phú quý, Thọ tinh quản về sinh tử. Tam tinh cao chiếu tượng trưng cho hạnh phúc, phú quý và trường thọ. Trong đồ án, hình ảnh con dơi fu tượng trưng Phúc tinh, tiên ông là Thọ tinh, Hình 18. Tích cổ Tam tinh cao chiếu con nai lu đồng âm với từ lộc lu tượng trưng cho lộc tinh vì vậy đồ án này có tên Tam tinh cao chiếu. Đồ án có ngụ ý hạnh phúc, phú quý và trường thọ. Đồ án hoa văn Bát Tiên ngưỡng Thọ (hình 19) Thọ tinh là tên 1 vi thần tiên, còn được gọi là Nam cực tiên ông theo truyền thuyết. Hình tượng truyền thống Thọ tinh là đầu dài, tai to, thân ngắn, râu trắng, khuôn mặt hiền từ, tay cầm đào tiên, tay chống gậy hoặc cưỡi hạc bay trên không chung. Thời Minh, Thanh, có đồ án Bát tiên ngưỡng thọ, Thọ tinh cưỡi hạc bay trên mây. Đồ án có ý nghĩa chúc thọ. Hình 19. Tích cổ Bát Tiên ngưỡng Thọ IV. KẾT LUẬN sử dụng đồng âm để lấy ý nghĩa tốt đẹp. Đối Những đồ án hoa văn cổ Trung Quốc có với đồ án hoa văn tích cổ, ý nghĩa lấy theo ý lịch sử tồn tại lâu đời, mang giá trị nghệ thuật nghĩa của tích cổ. Những nghiên cứu này mới và ý nghĩa sâu sắc, góp phần làm nên nghệ một phần nào thoả mãn việc tìm hiểu của con thuật đồ hoạ nổi tiếng thế giới của đất nước người, cần có những nghiên cứu tiếp theo. Trung Hoa. Tuy nhiên ngôn ngữ hình tượng, ý TÀI LIỆU THAM KHẢO nghĩa của những đồ án này đối với người Việt 1. Vương Chí Nghị (2011). Ứng dụng của đồ án hoa Nam còn rất huyền bí. Với bài viết này chúng văn truyền thống Trung Quốc. Tạp chí Nghiên cứu Giáo tôi đã bước đầu phân loại được chủng loại hoa dục nghệ thuật, (6). văn của đồ án cổ và đã nghiên cứu được ý 2. Đinh Văn Đáp, Phong Hậu (2011). Nghiên cứu đặc trưng nghệ thuật và phương pháp tổ hợp hoa văn nghĩa của một số đồ án thường gặp trong dân truyền thống Trung Quốc và hoa văn hiện đại. Tạp chí gian Việt Nam. Hoa văn được sử dụng trong Nghiên cứu Giáo dục nghệ thuật, (7). đồ án truyền thống rất phong phú như hoa văn 3. Khổng Ni Á (2014). Phân tích đồ án hoa văn động vật, thực vật, nhóm hoa văn theo tích cổ. truyền thống Trung quốc trong “Thiên cung đại náo”. Ý nghĩa đồ án được lấy từ vẻ đẹp thanh cao, Tạp chí Nhà xuất bản Công nghiệp, (9). quyền quý, khí phách của hình ảnh thật, hoặc 4. Vương Tịnh (2015). Bàn luận về văn hoá dân tộc 104 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016
10. Công nghiệp rừng Trung Quốc đối với sự ảnh hưởng thiết kế nghệ thuật văn Đại học Sư phạm Thiểm Tây. hiện đại. Tạp chí thiết kế công nghiệp, (04). 7. Vương Kháng Sinh (1989). Tuyển tập đồ án hoa 5. Khương Tuệ (2015). Nghiên cứu ứng dụng Hoa văn truyền thống Trung Quốc từ sách. Trung Quốc xuất văn mỹ thuật dân gian trong thiết kế thị giác hiện đại, bản niên giám. Tạp chí Nghệ thuật và Thiết kế (lý luận), (6). 8. Lý Tú Linh (2003). Khái quát đồ án hoa văn 6. Phó Miêu (2014). Nghiên cứu ý nghĩa đồ án hoa truyền thống Trung Quốc. Trung Quốc xuất bản niên văn truyền thống Trung Quốc với thiết kế hiện đại. Luận giám. STUDY ON MEANING OF SOME CHINESE TRADITIONAL PATTERNES Nguyen Thi Vinh Khanh, To Lan Huong, Nguyen Van Huyen SUMMARY The Chinese has speciality and famous culture in the world. Graphic art of China coming from ancient, was one of the folk art handed down from generation to generation. Each tradition pattern carried a deep meaning, reflected very clearly religious ideas, national culture. This art affected greatly to Vietnam art, however, until now the research to understand deep language of patternes has not been enough, there have been many unknown things lurking behind it in Vietnam. This article studies on meaning of some traditional patternes of Chinese, the research showed that there were plenty of Chinese traditional patternes as animal, plants, antiquities graphic. The meanings of patternes extracted from good meaning of patternes of animal plant, or used good meaning from homonym. For ancient graphics, meaning was similar to that of antiquities. Keywords: China, graphic art, tradition pattern. Người phản biện : TS. Lý Tuấn Trường Ngày nhận bài : 30/11/2015 Ngày phản biện : 15/02/2016 Ngày quyết định đăng : 02/3/2016 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 2-2016 105