Tìm hiểu thủ pháp phát triển âm nhạc phức điệu qua Prelude & Fuga số 1 - Tập 1 bình quân luật của J.S.Bach
7 trang
22/05/2022
2390
Bạn đang xem tài liệu "Tìm hiểu thủ pháp phát triển âm nhạc phức điệu qua Prelude & Fuga số 1 - Tập 1 bình quân luật của J.S.Bach", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- tim_hieu_thu_phap_phat_trien_am_nhac_phuc_dieu_qua_prelude_f.pdf
Nội dung text: Tìm hiểu thủ pháp phát triển âm nhạc phức điệu qua Prelude & Fuga số 1 - Tập 1 bình quân luật của J.S.Bach
- TÌM HI U TH PHÁP PHÁT TRI N ÂM NH C PH C I U QUA PRELUDE FUGA S 1 T P 1 BÌNH QUÂN LU T C A J S BACH Ph m V n H Khoa Giáo d c Ti u h c và M m non Email: haipv@dhhp.edu.vn Ngày nh n bài: 21/01/2021 Ngày PB ánh giá: 31/3/2021 Ngày duy t ng: 09/4/2021 T M T T Trong s phong phú và sinh ng c a th gi i m nh c, ngh thu t m nh c ph c i u kh ng ch chi m m t ph n h t s c quan tr ng, là m t trong nh ng chu n m c v n ng l c th c hành ngh thu t c a các ngh s c ng nh tr ng phái m nh c trong quá kh , mà còn là ng l c phát tri n c a m nh c ng i. Tuy nhi n Vi t Nam, khái ni m c th v m nh c ph c i u còn khá xa l i v i c ng chúng. giúp b n c ph n nào hi u rõ v th lo i m nh c này, chúng t i xin c c ng các b n t m hi u v tác ph m Prelude fuga s 1 gi ng tr ng - t p 1, B nh qu n lu t c a nh c s J.S.Bach. khóa: Th pháp phát tri n m nh c ph c i u. Prelude fuga c a Bach UNDERSTANDING TECHNIQUES OF DEVELOPING POL PHONIC MUSIC IN PRELUDE FUGUE No 1 -VOLUME 1, WELL TEMPERATURE CLAVIR- J.S.BACH ABSTRACT In the rich and vibrant world of music, the art of polyphonic music not only occupies a very important part, which is one of the standards of artistic practice capacity of artists as well as schools of music in the past, but also the motivation of contemporary music. However in Vietnam, the speci c concept of polyphonic music is still rather foreign to the public. In order to have enough understanding of this music genre, let us learn about the work of Prelude fuga No. 1 in C major voice - volume 1, Well Temperature Clavir of J.S.Bach. Keywords: Techniques of developing polyphonic music, Prelude fuga of Bach. 1. Âm nh c ph c u (ANP ) Ph c i u là thu t ng dành ch m t t quy t nh cho tính ch t hi n th c c a trong nh ng cách c u t o ph c t p nh t c a ANP , t ó th lo i này có vai trò to l n m nh c nhi u bè. y là ki u tác ph m có trong ngh thu t m nh c. Giai o n u, t 2 n 4 bè, m i bè u phát tri n và có nh ng th lo i ANP là nh ng bài hát 2 tính ch t c l p. bè có t th i Trung c và nhà th Thi n - ANP h nh thành ch u u t th Chúa giáo là nh ng n i u ti n phát tri n k X XI, b t ngu n t các th lo i m ANP d n gian thành m nh c chuy n nh c nhi u bè d n gian nh : d n ca, h p nghi p. H d ng ANP ph c v trong x ng kh ng ph n m, nh c m cho vi c truy n o. hát Ngu n g c ó chính là m t nh n - n th k XIV, b t u th i k Ph c T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
- h ng trong l ch s ch u u, b n c nh s ng c coi là m t trong nh ng ngh s phát tri n m nh c d n gian và m nh c v i nh t c a nh n lo i v i nh ng c ng th t c, m nh c c a nhà th Thi n Chúa hi n quan tr ng v nhi u ph ng di n nh giáo c ng có nh ng chuy n bi n l n. sáng tác, bi u di n, s ph m và c bi t là ph h p v i trào l u m i, các nh c s c a l lu n m nh c. l nh v c l lu n, m t nhà th t o n n nh ng h nh th c, th óng góp l n cho s phát tri n m nh c c a pháp phát tri n m nh c m i g n v i qu n nh n lo i c a ng ó là hai t p “B nh qu n chúng nh n d n lao ng. ANP th i k lu t1”. Th i b y gi , các lo i àn phím nh này c g i là “Ph c i u l i vi t nghi m Organ và Clevecin c x y d ng theo h kh c (P NK)” v ch y u ph c v cho th ng m thanh tuy t i. H th ng này chia m c ích tín ng ng, v i n i dung chính m t cung ra làm 9 coma2, trong ó t m là ca ng i các v thánh, nh ng tri t l cao d i n m th ng c a nó là 5 coma t m si u c a nhà th Do v y, tác ph m ph i tr n xu ng n m giáng c a nó là 5 coma. tu n theo nh ng quy t c h t s c nghi m Nh v y th ng cao h n r giáng 1 coma. ng t trong k t c u giai i u c ng nh s T l lu n này, nh ng nh c khí s d ng bàn k t h p nh ng giai i u v i nhau. phím ph i thi t k nhi u t ng phím, có t ng - Cu i TK XVI u TK XVII, do nh ng là bàn phím c a các m nguy n và m th ng, bi n ng trong i s ng chính tr x h i có t ng là bàn phím c a các m nguy n và ch u u d n n s suy gi m c tin m giáng c ng có thi t k ki u àn phím c a con ng i i v i o thi n chúa, t ó có hai hàng phím en dành cho d u th ng nh h ng c a nhà th tr n l nh v c v n và d u giáng, nh v y nh ng tác ph m có hóa, ngh thu t kh ng còn c nh tr c. nhi u d u hóa s g y kh ng ít khó kh n cho y chính là i u ki n cho ngh thu t có ngh s bi u di n. Th y c s ch nh l ch c s phát tri n t do, t nhi n, h ng t i cao c a m giáng và m th ng gi a 2 th hi u c a nhi u t ng l p c d n trong x b c c b n là kh ng áng k , Bach có h i. Theo xu h ng phát tri n ó m nh c t ng h p nh t chúng thành 1 m, chia 1 ph c i u c ng ph i chuy n i theo nh ng cung thành 2 n a cung b ng nhau và chia 1 nguy n t c m i, b xa nh ng quy nh qu ng tám ra thành 12 ph n b ng nhau, g i nghi m ng t c a tr c ó, h nh thành l n là h th ng m thanh b nh qu n. Ý t ng dòng ngh thu t ph c i u t do (P TD). c a Bach nh n c s tán ng c a m t P TD k th a r t nhi u th pháp, k nhà V t l m thanh ng i Ý th i b y gi - thu t c a (P NK) t o ra ti n cho các Bartolomeo Cristofori di Franccesco (1655 h nh th c m nh c sau này. Tuy nhi n, cho - 1731) và y c ng chính là ng i c i ti n n nay P TD có nhi u thay i c b n. c y àn Clavecin thành nguy n m u àn N u nh (P NK) ch y u vi t cho thanh piano hi n nay (Clavecin de forte piano). nh c th P TD ch y u vi t cho khí nh c. Ng i phát tri n m nh c ph c i u n 1 Nguy n t n g i c a tác ph m là: “ nh cao chính là nh c s J.S.Bach. ” t m d ch “Nh ng sáng 2. Nh c s Johann Sebast an Bach tác cho àn clavecin theo lu t b nh qu n nghe v n t t” 2 Coma- n v nh nh t, d ng o cao c a m thanh Nh c s J.S. Bach 1685-1750, sinh ra các n c Ch u u tr c th k 17. Nguy n Xinh - Aydenac m t th tr n nh c a n c c, Nguy n Th Nhung - L ch s m nh c th gi i t p 1. TR NG I H C H I PH NG
- 3. C u tr c c a tác ph m b nh qu n lu t tr ng phái m nh c L ng m n, th nh c s ch ng minh cho lu n thuy t c a F. Chopin coi prelude nh m t tác ph m m nh, J.S.Bach sáng tác ra 2 t p tác c l p. Trong B nh qu n lu t, các prelude ph m t t n là “B nh qu n lu t”, m i t p u có c u trúc h nh th c, s hòa thanh bao g m 24 c p Prelude và Fuga, tr nh hoàn ch nh, th m chí còn có th có h nh bày theo th t i u th c tr ng, th , theo t ng m nh c. Trong b n prelude Fuga các b c cromatic t n xi. ( tr ng s 1, ph n prelude c vi t gi ng th th ng tr ng th ng th r tr ng (Cdur - gi ng chính), nh p C, nh p tr ng r th xi tr ng và xi th ). Nh v a ph i (Moderato). Prelude có khu n v y các tác ph m s l n l t qua t t c các kh 35 nh p. i u th c t kh ng n 7 d u hóa - y Có th nói g n nh toàn b 35 th c s là vi c kh ng t ng i v i vi c nh p tác gi ch s d ng th ng nh t tr nh bày tác ph m tr n bàn phím àn organ 1 m h nh hoàn ch nh trong n a ho c clavi, s d ng h th ng m thanh nh p u ti n, l i phát tri n m nh c tuy t i tr c ó. Kh ng ch là nh ng tác nh v y c g i là th pháp m h nh ph m mang tính bi u tr ng cho s thu n hóa hòa m. V y toàn b ph n prelude l i c a nh c khí, các prelude và fuga trong B nh qu n lu t còn là nh ng tuy t tác v i nh ng giá tr ngh thu t cao. 4. Prelude Fuga s 1 n Cdur 4.1. Prelude Cho n th i c a Bach, prelude là h nh là s nh c l i t i g n 70 l n m h nh th c m nh c kh ng ng c l p, nó th ng này, xét v ph ng di n l thuy t v i ki u là ph n m u cho nh ng th loai m nh c phát tri n nh v y r t khó có th tránh l n nh t khúc. vai trò này các prelude có c s nhàm chán. Nh ng tr n th c t ch c n ng kh i ng v c n ng cho nh c b n nh c l i mang n cho ng i nghe s c c ng nhi u h n là m t tác ph m ngh thu t h p d n r t c áo, s khéo léo trong l i v v y nét i n h nh cho các prelude chính là phát tri n m nh c c a Bach chính là th vi c tri n khai các h p m d ng r i ho c pháp hòa thanh. Ta có th quan sát s ch ng, ngoài ra m nh c có th là nét giai hòa thanh c a prelude qua s sau: i u ch y cách b c, li n b c nh p nhanh, Qua s t ng th ta có th th y c kh ng ho c ít h nh t ng m nh c c th . c u trúc 3 ph n: tr nh bày (1-8) phát tri n Theo ào Tr ng T (1984), Prelude - prelude (9-24) và ph n tái hi n - k t (25-35) t ng - Introduction là khúc nh c d o u cho i rõ ràng. ph n tr nh bày, 4 nh p u m t tác ph m m nh c, tuy theo c u trúc c a là m t vòng hòa thanh y (T-SII - D7- tác ph m ó dài hay ng n th ph n prelude T) 4 nh p ti p theo b c u xu t hi n s có t l t ng ng, d ng th c n gi n s ly i u g n nh ng v n k t thúc hòa nh t ph n d o u có khi ch là vài h p m thanh ch (Cdur). Ph n phát tri n c ng chia có m c ích t o cho ng i hát có s chu n thành 2 giai o n, giai o n th nh t (9-19) b v cao c a tác ph m. Sau này, t i là hi n t ng ly i u li n t c qua gi ng sol T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
- tr ng (D) gi ng r th (sII) sau ó qua - Nguy n Th Nhung (1985): “m t trong h p m ch o 1 và các h p m ngh ch nh ng thành t u c a tr ng phái C i n nhóm h át r i vào vòng k t c a giai o n Vi n là s phát tri n n nh cao c a s th nh t. Giai o n th 2 (20-25), th m t ng k t c ng n ng hòa thanh TSDT, c ng m t b c ly i u sang pha tr ng (S), sau n ng kép, chuy n i u, chuy n gi ng ”. ó là các h p m ngh ch thu c c ng n ng Tuy nhi n qua ví d tr n y chúng ta có át kép (DDVII7) h p m b y d n (DVII2 ) th th y tr c ó m t n a th k J.S.Bach h p m b y át (D7 ). Ph n tái hi n và k t là s d ng r t táo b o và thành c ng nh ng các nh p còn l i, hòa thanh n nh trong hòa thanh ó, t o n n s c h p d n cho 6 xu h ng v k t v i các h p m K 4 - D7 tác ph m m nh c. Khi s hóa hòa thanh 6 6 K 4 - D7 S - K 4 - D7 - T. c a prelude, chúng t i c ghi thành S hòa thanh tr n y th c s r t 2 ki u: dòng tr n ghi theo khái ni m hòa hi m th y trong th i c a Bach và khái thanh c ng n ng (c a tr ng phái C i n ni m hòa thanh c ng n ng giai o n này Vi n), dòng d i ghi theo t n hòa thanh c c ng ch a th c s rõ ràng, theo Th Vinh th t i b ng 1. B ng 1 S hòa thanh Prelude 1 5 CN T SII D7 T TsVI DD2 D6 H.T Cdur dmoll G7 Cdur a moll D7 Gdur 9 13 4 T T DD7 D DVII43 - - sII6 DVII 3 4 4 Cdur Cdur D7 Gdur C dim 3 dmoll6 bdim 3 17 19 21 T6 DD2 SII7 D7 T D7- -S C dur6 F2 Dm7 G7 Cdur C7 F dur 25 6 DDVII7 DVII2 D7 K 4 D7 D7 DDVII2 6 F dim7 bdim2 G7 C 4 G7 G7 F dim2 29 33 6 K 4 D7 D7 D7- -S D7 T 6 C 4 G7 G7 C7 Fdur G7 Cdur Thoáng qua, ph n prelude này kh ng m xu t hi n vào m t th i i m nh t nh s d ng ng n ng m nh c ph c i u tr ng chu k c a m h nh ch o. K t c u nh ng nghe k chúng ta s nh n th y y ó h nh thành l n ki u m nh c nhi u bè, là m t d ng m nh c nhi u bè, ó nh ng kh ng ph c i u mà song song v i nhau nét giai i u c t o thành b i nh ng b ng nh ng qu ng thu n, r t c tr ng c a TR NG I H C H I PH NG
- h p x ng giáo ng ng th i. C m khi chuy n n v trí c a áp 1 2 nh n s u s c v k t c u và tính ch t m 3, c ng là lúc các bè còn l i xu t hi n nh c c a prelude này, vào n m 1859 nh c th m nh ng nét giai i u i song song s ng i Pháp Charles Gounod (1818- v i áp , chúng c g i là các i , 1893) phát tri n th m m t nét giai i u v y là khi xu t hi n áp 3 (trong fuga ki u bè tòng v i ph n l i ca ng i c M 4 bè) c ng là lúc y 4 bè song song. Maria ng trinh (trong tín ng ng Thi n T t các các bè song song u ph i m Chúa giáo), t t n là tác ph m Ave Maria b o úng nh ng nguy n t c phát tri n b t h , sau ó nhi u ngh s chuy n so n c a nh c ph c i u: th nh t, kh ng có cho violon ho c piccolo di n t u c ng àn s ng nh t v ti t t u, th hai, kh ng piano. có qu ng ngh ch phách m nh ( i v i t t c các c p bè), th ba, qu ng ngh ch 4.2. Fuga nh ng th i i m khác ph i c gi i M c d là th i i c a m nh c ph c quy t theo úng quy nh. i u nh ng các nh c s ng th i c ng kh ng dành nhi u t m s c cho Fuga. A y c ng là m t h nh th c m nh c ít khi Ph n tr nh bày c a Fuga s 1, ch ng c l p, th ng là m t ph n trong b t u t bè alto (A), phát tri n t n t các t khúc m nh c. c i m i n h nh c a fuga là s ph c t p c a th ph c i u 1 (c1), nh p v a ph i, kéo dài 1,5 nh p nhi u bè (3 ho c 4 bè), r t ch t ch v 4/4. tính ch t m nh c m nh m , ng nh ng nguy n t c x y d ng ch và b . Th i i m ch m d t c a ch c ng phát tri n, y c ng chính là m t trong là b t u c a giai i u i (ph n nh ng d ng c a Bach khi ch n th giai i u i song song v i áp 1), lo i này minh ch ng cho tính u vi t x y d ng i là ph n vi c khó nh t c a bàn phím clavecin theo h th ng m c a nh c ph c i u, nh t là ph c i u thanh b nh qu n. Fuga, theo ào Tr ng m ph ng nhi u bè. Trong các fuga c a T (1984) là: “M t th nh c, c u trúc Bach, th ng th y s linh ho t c a các ch t ch , g m nhi u bè vi t theo phong d ng i c nh và kh ng c nh. cách và th pháp i v , tr n nguy n t c i c nh có th c coi nh ch m ph ng”. C u trúc fuga c a Bach c ng th 2 trong tác ph m v s nh c l i g m 3 ph n, ph n tr nh bày là s tr n nhi u l n (t tr n 3 l n) có bi n d ng, thu t ch y các 1 bè (in voice) do c i m ó i ít nhi u c ng t o nào ó, nh ng l n xu t hi n k ti p ch n n tính th ng nh t và có h nh t ng m ó c di chuy n t i các bè còn l i và nh c nh t nh. Trong tác ph m này tác th ng nh t t n g i là các áp . Trong gi s d ng c 2 d ng. D là i nào ph n tr nh bày, m b o tính n nh th khi i song song v i các bè khác th th các áp th ng gi ng có quan c ng ph i m b o nh ng nguy n t c h g n v i ch , th ng là D, i khi i v v i các bè còn l i. áp này là S, áp k t thúc c a ph n tr nh bày ch c m ph ng tr n bè soprano l i là hòa thanh ch . Ch trong Fuga (S), gi ng sol tr ng, cao h n qu ng bao gi c ng xu t hi n c l p, nh ng n m úng: T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
- Ví d : áp 1 (S) và i (A) S. S. A. A. T. áp 2, ch c m phòng bè áp th 3, ch c m ph ng teno, th p h n ch qu ng 4 úng, gi ng bè bass (B), th p h n ch qu ng tám sol tr ng. Lúc này chúng ta th y i úng (gi ng tr ng), lúc này i th nh t c ng c nh c l i d ng ph n 1 ch còn m nh t tr n bè S, 2 còn l i g ng tr n bè soprano (S), ng th i tr n (A-T) nh ng i v i ch t li u hoàn bè alto c ng xu t hi n i th 2 toàn m i. Ví d : áp 2 (T) i 1 (S) i 2 (A) Ví d : áp 3 (B) S. i 1 (S) i 2 A. (A) và i 3 (T) T. B V i nh ng nguy n t c nh v y, ph n nh p 10, 19, 20 áp xu t phát cách nhau phát tri n c a fuga là s m ph ng c a ch 3 phách ( nh p 20-21) cách nhau 4 phách , i nh ng gi ng có quan h xa ( nh p 14-15) cách nhau 2 phách ( nh p h n trong h th ng hòa thanh c ng n ng 24). Trong toàn b quá tr nh k tr n các i c p 1, ngoài các gi ng ch , át, nh ph n v n ph i lu n có m t, xen vào gi a các tr nh bày, chúng ta còn có th th y có áp áp m b o s li n t c c a các bè b c II (r tr ng - nh p 10), b c III kh ng b gián o n. Ph n tái hi n - k t c a (mi th - nh p 12 17 19 20), b c VI (la fuga ph i m b o 2 b ph n, b ph n th - nhip 17 19), cá bi t là b c VII (si tái hi n c ánh d u b ng nh ng áp gi m- nh p 21). gi ng ch ho c át nh m t o n n s n B n c nh ó, trong quá tr nh phát tri n nh v hòa thanh cho tác ph m, trong tác chúng ta còn th y hi n t ng các áp ph m này ta th y áp c nh c l i xu t hi n ngay trong quá tr nh di n ra c a gi ng ch tr n bè teno, sau ó 1 phách l i áp tr c ó 1 , y c g i là th m ph ng b c IV. B ph n còn l i là ph n pháp d n ch , quá tr nh ó 2 ho c nhi u k t c a fuga, t o tính n nh c n thi t t áp c phát tri n song song các d i l n tr n các bè l n l t d ng l i các gi ng khác nhau nh ng kh ng xu t phát m n nh ng n dài, tính ph c i u ch còn c ng th i i m. áp d ng c th pháp c p bè tr n và hòa vào h p m k t gi ng ó ch c ng nh th i i m xu t phát tr ng. c a chúng ph i c tính toán r t c n th n. Giá tr c a m t tác ph m m nh c nói Trong ph n phát tri n này chúng ta có th chung c kh ng nh b ng ngh a c a g p áp gi ng sol (bè T), xu t phát mu n n i dung l i ca (n u là tác ph m thanh h n áp gi ng (bè S) 1 phách ( nh p nh c) ho c nh ng h nh t ng ngh thu t 7) hi n t ng t ng t còn th y các (n u là tác ph m khí nh c) c ng v i s TR NG I H C H I PH NG
- h p d n c a m i u. S h p d n ó là l i, n u kh ng có nh ng ph ng th c s k t h p hài hòa an xen gi a màu s c giáo d c, tuy n truy n ph h p th nh ng hòa thanh thu n - ngh ch t ng ph n. i giá tr ngh thu t c ng nhi u tri th c v n v i m nh c t th i C i n Vi n tr v hóa kinh i n khác s l n h i m t i. Nh c tr c, s hài hòa, thu n tai, c coi là ph c i u là m t trong nh ng lo i h nh m t ti u chí kh ng nh giá tr th m m . ngh thu t c bi t òi h i c ng chúng t c ti u chí ó i v i nh ng tác c ng c n c trang b nh ng ki n th c, ph m có k t c u ph c t p nh fuga th c k n ng nh t nh m i có th hi u và y u s là i u v c ng khó khi nh ng qu ng, h p m ho c nh ng ch ng m ngh ch thích. Trong h th ng giáo d c qu c d n c h nh thành m t cách hoàn toàn ng u c a chúng ta hi n và ang có nh ng nhi n gi a các tuy n giai i u khác nhau. ch ng tr nh giáo d c m nh c ph th ng Nh ng t nh hu ng ó c tác gi gi i trong các c p h c Ti u h c và Trung h c c quy t m t cách h t s c h p l mà kh ng s , nh ng ch ng tr nh ó và ang áp vi ph m nh ng nguy n t c c ng nh c c a ng c y u c u giáo d c th m m m m nh c ph c i u c ng nh nh h ng nh c ph th ng cho h c sinh. Tuy nhi n, t i h nh t ng ngh thu t c a tác ph m. trong xu th phát tri n chung c a x h i Do ó, thành c ng B nh qu n lu t trong ó nh hi n nay, cho phép chúng ta h ng có tác ph m Prelude fuga s 1 kh ng t i nh ng y u c u cao h n ó là c p nh t ch là minh ch ng th c ti n cho m lu t vào nh ng ch ng tr nh ó nh ng tri th c b nh qu n, mà nh ng tác ph m này còn là m nh c kinh i n c a trong n c và th giáo khoa cho ph ng th c sáng tác c a gi i trong ó có m nh c ph c i u. m nh c ph c i u sau này. TÀI LI U THAM KH O 5. K t lu n à k n ngh 1. Ph m Tú H ng (1991), Ph c i u nghi m Nh tr n chúng t i tr nh bày, vai kh c, Nxb Nh c vi n Hà N i trò c a m nh c ph c i u trong th gi i 2. L Tr ng H ng (d ch) (1963), Giáo khoa m nh c là v c ng to l n, tuy nhi n trong hòa m, Nxb V n hóa ngh thu t Hà N i xu th phát tri n chung c a v n hóa x 3. ào Tr ng T (1984), Thu t Ng m nh c, h i Vi t Nam, kh ng ít nh ng giá tr ngh Nxb V n Hóa. thu t kinh i n c trong n c và th gi i 4. Th Vinh, Nguy n Th Nhung (1985), L ch ch a có c h i n v i c ng chúng th s m nh c th gi i, Nxb Nh c Vi n Hà N i nhanh chóng b m t th ph n trong t m th c c a c ng chúng. X h i ngày nay, 5. b (1965), , b nh p s ng hi n i khi n cho qu th i . gian c a con ng i nh ngày càng ng n T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
