Vai trò của bảo tàng phụ nữ Việt Nam trong cuộc sống đương đại

Nội dung text: Vai trò của bảo tàng phụ nữ Việt Nam trong cuộc sống đương đại

1. Nguyn Th B˝ch VŽn - L˚ Th Th y Hošn: Vai tr’ ca VAI TRÒ CỦA BẢO TÀNG PHỤ NỮ VIỆT NAM 92 TRONG CUỘC SỐNG ĐƯƠNG ĐẠI NGUYN TH BÍCH VÂN - LÊ TH THUÝ HOÀN* TÓM TẮT Với đặc trưng - là một bảo tàng về giới, trong những năm qua, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam đã tiến hành đổi mới toàn diện để trở thành một bảo tàng được đông đảo công chúng trong nước và thế giới biết đến. Thông qua các hoạt động, Bảo tàng đã góp phần không nhỏ trong việc bảo tồn giá trị lịch sử - văn hoá dân tộc; giới thiệu hình ảnh phụ nữ Việt Nam; giáo dục về giá trị lịch sử - văn hoá và về giới, bình đẳng giới; giáo dục về giới, bình đẳng giới; phản ánh các vấn đề đương đại và tiếng nói của các nhóm yếu thế nhằm tạo sự thay đổi và phản biện các vấn đề xã hội; tạo diễn đàn về các vấn đề của phụ nữ với sự tham gia của cộng đồng, góp phần nâng cao nhận thức xã hội. Đó cũng là sứ mệnh mà Bảo tàng đã và đang thực hiện để xây dựng, phát triển thương hiệu của mình trong hệ thống bảo tàng Việt Nam, khu vực và thế giới. Từ khóa: Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam; vai trò; giới; lịch sử - văn hóa. ABSTRACT With characteristic of a gender museum, in recent years, Vietnam Women's Museum has conducted some comprehensive renovations to become anattractive and well-known museum for domestic and international visitors. Through these activities, the Museum has a significant contribution in the preservation of historical and cultural values of the country, Vietnam women image introduction, education about the value of histori- cal - cultural and gender issues, gender equality, gender education, reflect contemporary issues and voices of marginalized groups in order to change and criticism of social problems, create a forum for women's issues, with the participation of the community, contributing to raising social awareness. The Museum's mission has been carried out to build and develop their brands in Vietnam museum system, in the region and in the world. Key words: Vietnam Women Museum; Role; Gender; History and culture. au quá trình đổi mới toàn diện và mở cửa trở đang dần trở thành một địa chỉ quen thuộc cho đối lại hệ thống trưng bày vào năm 2010, Bảo tàng tượng khách gia đình, học sinh, sinh viên tham gia SPhụ nữ Việt Nam dần trở thành một bảo tàng các sự kiện hay tham quan vào dịp cuối tuần. được du khách trong nước và quốc tế biết đến. Bốn Cũng trong 5 năm gần đây, Bảo tàng được xem năm liền, từ 2013 - 2016, Bảo tàng được TripAdvi- như một mô hình bảo tàng đổi mới thành công, sor - trang web du lịch lớn nhất thế giới bình chọn được nhiều tổ chức quốc tế, như ASEMUS (Hiệp hội vào TOP 10 điểm tham quan hấp dẫn nhất Việt Bảo tàng Á - Âu), ICCN (Mạng lưới Bảo vệ di sản phi Nam, TOP 25 bảo tàng hấp dẫn nhất châu Á. Sự nỗ vật thể liên thành phố), UNESCO (Tổ chức Giáo dục, lực của Bảo tàng cũng được Tổng cục Du lịch và Khoa học và Văn hoá Liên hiệp quốc), SEMEO SPAFA Hiệp hội Du lịch Việt Nam ghi nhận và trao giải (Trung tâm Khảo cổ và Mỹ thuật vùng Đông Nam thưởng “Điểm tham quan du lịch hàng đầu Việt Á), IWMA (Hiệp hội Bảo tàng Phụ nữ quốc tế) mời Nam” trong hai năm liền 2015, 2016. Số lượng chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp trong lĩnh vực khách tham quan tăng dần đều, đặc biệt, Bảo tàng di sản và bảo tàng ở nhiều diễn đàn khác nhau. Nhìn vào những thành công bước đầu đạt được * Bo tàng Ph n Vit Nam trong những năm gần đây, có thể thấy rõ, Bảo tàng
2. S 1 (58) - 2017 - Bo tšng đã và đang bắt kịp với xu hướng phát triển phổ biến Cách tiếp cận cũng có sự thay đổi linh hoạt, của mạng lưới bảo tàng thế giới, đồng thời khẳng phương pháp tiếp cận nhân học văn hoá được Bảo định được những nét đặc trưng của một bảo tàng tàng sử dụng phổ biến khi nghiên cứu, xây dựng giới. Chính bản sắc giới là yếu tố quan trọng tạo nội dung trưng bày. Các chủ đề, đối tượng, câu nên sức hấp dẫn, nét độc đáo của Bảo tàng trước chuyện đều được giới thiệu trong bối cảnh cụ thể, 93 các đối tượng công chúng ngày càng khó tính. Tuy trong các mối quan hệ văn hoá - xã hội. Điều này nhiên, làm thế nào để duy trì vị thế và tiếp tục phát được thể hiện rõ ở hệ thống trưng bày thường triển trong bối cảnh nhu cầu của công chúng ngày xuyên của Bảo tàng, với 3 chủ đề: Phụ nữ trong gia càng cao và đa dạng, sự cạnh tranh giữa các bảo đình, Phụ nữ trong lịch sử; Thời trang nữ, cũng như tàng cũng như giữa bảo tàng với các thiết chế văn nhiều triển lãm chuyên đề, triển lãm có thời hạn. hoá khác ngày càng cao? Làm thế nào để không tụt Thực tiễn cho thấy, hoạt động bảo tồn cần phải hậu khi các bảo tàng trên thế giới không ngừng đổi được gắn kết chặt chẽ với các hoạt động khác để mới và sáng tạo? Làm thế nào để Bảo tàng có thể có sự tương hỗ. Hoạt động bảo tồn không hề tĩnh khẳng định được vai trò của mình trong đời sống tại, mà nó tương tác với nhu cầu của xã hội, từ đó có xã hội? Những vai trò nào cần được cân nhắc để sự định hướng phù hợp. Những giá trị lịch sử - văn Bảo tàng thực sự có đóng góp thiết thực cho cộng hoá đã và đang được bảo tồn cũng cần thường đồng? Đó là những câu hỏi, những thách thức xuyên được sử dụng cho mục tiêu quảng bá, giáo thường trực mà Bảo tàng phải đối mặt cả trước mắt dục, nghiên cứu để không chỉ phát huy nó trong và lâu dài. đời sống xã hội mà còn nâng cao nhận thức, tác Để có thể từng bước tìm ra lời giải cho những động đến hành vi của cộng đồng, gắn kết cộng câu hỏi trên, căn cứ vào sứ mệnh, tầm nhìn, những đồng cùng chung tay thực hiện công việc này. nguồn lực sẵn có cũng như kết quả khảo sát nhu Nhìn ra thế giới, có những bảo tàng còn đảm cầu của công chúng, Bảo tàng đã và đang nỗ lực trách được vai trò lãnh đạo cộng đồng trong việc thực hiện các vai trò cơ bản sau: bảo tồn, nuôi dưỡng và quảng bá những giá trị văn 1. Bảo tồn giá trị lịch sử - văn hoá hoá truyền thống thông qua các hoạt động, như: Đây là sứ mệnh, chức năng và vai trò phổ biến thành lập hội đồng tư vấn bảo tàng với các thành của các bảo tàng thuộc mọi loại hình. Trong suốt viên từ cộng đồng; tổ chức cộng đồng khôi phục quá trình hoạt động, mục tiêu bảo tồn luôn được làng nghề truyền thống, qua đó, tạo công ăn, việc Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam chú trọng và dành mọi làm cho người lao động; tạo môi trường giao lưu nỗ lực cho hoạt động nghiên cứu, sưu tầm, bảo văn hóa cho người dân địa phương, giữa người dân quản một cách khoa học các giá trị lịch sử - văn hoá địa phương với khách du lịch. gắn với những vấn đề của phụ nữ Việt Nam, từ lịch Một ví dụ cụ thể là Bảo tàng Khu phố Anacostia sử đến đương đại. Tuy nhiên, ý nghĩa, nội hàm cũng ở Washington DC, Mỹ, thành lập năm 1967, trực như các hoạt động bảo tồn đã không ngừng thay thuộc Học viện Smithsonian, chuyên trưng bày về đổi trong thực tiễn hoạt động của Bảo tàng. Nếu lịch sử, văn hóa, nghệ thuật của người Mỹ gốc Phi. như trước kia, Bảo tàng chú trọng nhiều đến nghiên Đây là một bảo tàng cộng đồng nổi tiếng, với mối cứu, bảo tồn các giá trị lịch sử - văn hoá của quá quan hệ chặt chẽ của cộng đồng và mọi hoạt động khứ, tập trung sưu tầm nhiều hiện vật, tư liệu gắn của bảo tàng. Ngoài việc liên kết với các giáo viên với những sự kiện nổi bật, đề cao một số nữ nhân địa phương để gắn kết bảo tàng với chương trình vật lịch sử điển hình thì những năm gần đây, hoạt học đường, không gian tương tác nơi đây thực sự là động bảo tồn hướng nhiều đến tính kế thừa, phản điểm đến yêu thích của trẻ em, Bảo tàng còn có Hội ánh cả sự đổi thay và sự kết nối. Theo đó, những giá đồng tư vấn thanh niên (Youth Advisory Council) từ trị văn hoá hiện hữu, những con người đương thời, cộng đồng - những người đã đưa ra những ý tưởng những vấn đề xã hội đang diễn ra được lựa chọn tư vấn tuyệt vời, góp phần vào sự thành công của giới thiệu, khiến cho sự gắn kết giữa Bảo tàng với bảo tàng. Bảo tàng đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống xã hội gần gũi, chân thực hơn. Các vấn việc kết nối cộng đồng người Mỹ gốc Phi, cùng góp đề của phụ nữ không chỉ được nghiên cứu, nhìn phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền nhận dưới góc độ văn hoá - xã hội mà cả dưới lăng thống không chỉ trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi kính giới và góc độ bình đẳng giới. mà còn lan tỏa tới các đối tượng công chúng1.
3. Nguyn Th B˝ch VŽn - L˚ Th Th y Hošn: Vai tr’ ca Những hoạt động tương tự như thế, cũng đã chức tại Bảo tàng, Bảo tàng đóng vai trò như chiếc được Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam từng bước thử cầu nối văn hoá, là trung tâm giao lưu giữa phụ nữ nghiệm nhằm gắn kết công chúng với bảo tàng và Việt Nam với phụ nữ quốc tế. tạo nên những sản phẩm có chất lượng, chẳng hạn, Gần đây, Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam 94 những triển lãm: "Tín ngưỡng thờ Mẫu - Tâm, Đẹp, đã tổ chức Hội thảo chuyên đề "Giáo dục trải Vui", triển lãm "Ai người quan tâm", "Gánh hàng nghiệm và kết nối lữ hành", với sự tham gia của rong" Xu hướng xã hội hoá, thu hút cộng đồng nhiều đồng nghiệp từ các bảo tàng. Từ chia sẻ kinh cùng chung tay với bảo tàng trong công tác bảo nghiệm của các bảo tàng, chúng ta đều thấy rõ sự tồn chắc chắn sẽ vẫn được phát huy và nhân rộng. cần thiết phải đa dạng hoá các hoạt động, nhằm 2. Quảng bá giá trị lịch sử - văn hoá và hình góp phần thực hiện có hiệu quả những vai trò mà ảnh phụ nữ Việt Nam xã hội mong đợi từ phía các bảo tàng, trong đó có Dù bảo tàng có nỗ lực đến đâu trong mọi vai trò quảng bá những giá trị lịch sử - văn hoá. khâu công tác, nhưng nếu các kết quả không 3. Giáo dục về giá trị lịch sử - văn hoá và về được thể hiện bằng những sản phẩm hữu hình giới, bình đẳng giới để phục vụ công chúng, thì khó có thể xác định 3.1. Giáo dục về giá trị lịch sử - văn hoá được hiệu quả hoạt động của bảo tàng. Với Bảo Vai trò này được xem như sứ mệnh quan trọng tàng Phụ nữ Việt Nam, vai trò quảng bá các giá của Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Trong nhiều năm trị lịch sử - văn hoá giữ vị trí trọng tâm, định qua, Bảo tàng đã luôn chú trọng đến việc phối hợp hướng nhiều sản phẩm đầu ra, từ hệ thống trưng với các nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục. bày thường xuyên, các triển lãm chuyên đề, hoạt Hình thức phổ biến là tổ chức các triển lãm lưu động công chúng, cho đến các chương trình giáo động tới các trường đại học, trung học phổ thông, dục, sự kiện. trung học cơ sở và tiểu học ở Hà Nội và các địa bàn Để thực hiện tốt vai trò quảng bá các giá trị lân cận. Các hình thức khác như: tổ chức sự kiện lịch sử - văn hoá và hình ảnh người phụ nữ Việt hoặc triển lãm ngay tại Bảo tàng, tổ chức chương Nam trong đời sống đương đại tới đông đảo trình giáo dục cho học sinh tiểu học và trung học công chúng, việc lựa chọn nội dung, xác định cơ sở tại phòng Khám phá cũng thường xuyên cách thức và phương pháp quảng bá, đối tượng, được duy trì. thời điểm , đều được Bảo tàng cân nhắc cẩn Hoạt động đưa triển lãm lưu động tới nhà trọng. Xã hội càng phát triển thì nhu cầu hưởng trường được tiến hành đều đặn và hằng năm có sự thụ văn hoá của công chúng càng đa dạng và thay đổi theo chiều hướng tích cực. Trước kia, triển phức tạp. Nếu như trước kia, Bảo tàng chỉ chú lãm lưu động chỉ đơn thuần gồm có nội dung triển tâm vào việc xây dựng nội dung trưng bày lãm và phần thuyết minh do cán bộ Bảo tàng đảm thường xuyên hay các triển lãm chuyên đề thì nhiệm thì gần đây, các triển lãm đã được gắn kết gần đây, đã chú trọng khảo sát nhu cầu, nắm bắt với các hoạt động giáo dục mang tính tương tác nguyện vọng của công chúng nhằm xác định nhiều hơn. nhóm công chúng mục tiêu là công việc cần Ví dụ năm 2004, khi phối hợp với các trường thiết, góp phần vào thành công của sự kiện/triển Trung học cơ sở Dịch Vọng, Trung học cơ sở Nghĩa lãm. Mỗi hoạt động/sự kiện cũng không đứng Tân, Trung học cơ sở Cầu Giấy, Trung học cơ sở riêng rẽ mà luôn được lồng ghép một cách phù Nguyễn Tất Thành tổ chức triển lãm lưu động "Phụ hợp trong chuỗi các hoạt động khác, như chương nữ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực trình công chúng, chương trình giáo dục, hoạt dân Pháp 1946 - 1954" thì các hoạt động chỉ gồm động tương tác, trải nghiệm, tọa đàm , nhằm trưng bày và thuyết minh những nội dung cơ bản. đáp ứng nhu cầu của công chúng. Sau năm 2005, trong các triển lãm, như "Trang Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam còn thực hiện có hiệu sức phụ nữ các dân tộc Việt Nam - từ truyền thống quả việc xây dựng, duy trì, phát triển mối quan hệ đến hiện đại" (2006), "Những người phụ nữ vượt đối tác với nhiều đại sứ quán, cơ quan, tổ chức phi lên số phận" (2007), “Gánh hàng rong” (2008), “ chính phủ. Nhiều sự kiện văn hoá phối hợp được tổ Chuyện những bà mẹ đơn thân” , Bảo tàng đã thực hiện nhiều hoạt động giáo dục kết hợp với * Bo tàng Ph n Vit Nam trưng bày. Cụ thể:
4. S 1 (58) - 2017 - Bo tšng 95 i din Bo tšng Ph n Vit Nam tr˜nh bšy tham lun vš tr li cŽu hi ti Hi tho ¹CŸc n v xut sc nht trong lnh vc di snº, t chc ti thšnh ph Dubrovnik, Croatia, thŸng 9/2014 - nh: T liu Bo tšng Ph n Vit Nam - Đối với triển lãm "Trang sức phụ nữ các dân mỗi người có một hoàn cảnh khác nhau nhưng họ tộc Việt Nam - từ truyền thống đến hiện đại", gồm đều vươn lên, vượt qua mọi khó khăn vất vả, nỗ lực nhiều hiện vật độc đáo về thẩm mỹ, đa dạng về khẳng định mình trong cuộc sống. 30 câu chuyện chủng loại, phong phú về chất liệu là trang sức và 30 số phận khác nhau đã giúp công chúng có của phụ nữ Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử. Với được cái nhìn tương đối toàn diện và sâu sắc hơn mục tiêu đưa bảo tàng đến với công chúng, đặc về cuộc sống của người phụ nữ hôm nay, để thêm biệt là đối tượng học sinh, sinh viên, Bảo tàng đã cảm thông và khâm phục họ. phối hợp với trường Đại học Mỹ thuật công Bảo tàng phối hợp với Báo Lao động và các đơn vị nghiệp Hà Nội và Viện Đại học Mở tổ chức các liên quan phát động cuộc thi viết về "Những người hoạt động phong phú như: đêm trình diễn trang phụ nữ vượt lên số phận". Nội dung các bài viết nói về phục và trang sức do sinh viên thiết kế và biểu những tấm gương phụ nữ Việt Nam "giỏi việc nước, diễn mang tên "Ấn tượng tháng Ba"; Trưng bày và đảm việc nhà", biết vượt lên số phận để nuôi con giới thiệu một số bộ trang sức đặc sắc do sinh trưởng thành và đạt được thành công trong sự viên thiết kế và lấy ý kiến bình chọn của khách nghiệp, mang lại lợi ích cho xã hội và cộng đồng. Từ tham quan để trao giải "Bộ sưu tập trang sức ấn cuộc thi này, những tấm gương phụ nữ tiêu biểu sẽ tượng nhất". Hoạt động này không chỉ phát huy được tiếp tục phát hiện và tôn vinh. Bảo tàng cũng khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng bay bổng đã tổ chức hoạt động giáo dục cho 450 học sinh của các em mà còn giáo dục về truyền thống văn Trường Phổ thông cơ sở Nguyễn Du tham quan nội hóa của dân tộc, giáo dục thẩm mỹ thông qua các dung trưng bày triển lãm, tham gia cuộc thi viết, vẽ về bộ sưu tập trang sức cho mọi đối tượng quần những người bà, người mẹ được giới thiệu trong triển chúng, trong đó chủ yếu là sinh viên. lãm. Qua đó, các em sẽ luôn ghi nhớ, biết ơn đối với - Triển lãm "Những người phụ nữ vượt lên số công lao của mẹ, biết tôn trọng, đề cao các giá trị của phận" kể câu chuyện về những người phụ nữ, dù gia đình truyền thống trong xã hội hiện đại.
5. Nguyn Th B˝ch VŽn - L˚ Th Th y Hošn: Vai tr’ ca - Với triển lãm “Gánh hàng rong”, ngoài việc thiết Trong năm 2016, với sự hỗ trợ của UNESCO Việt lập mạng lưới tuyên truyền viên là những phụ nữ Nam, Bảo tàng đã phối hợp với các chuyên gia về bán hàng rong như đã nói ở trên, Bảo tàng Phụ nữ giới, VOV, Viện Nghiên cứu Giáo dục, Trường Thực Việt Nam đã phát động tới sinh viên Trường Đại học nghiệm Hà Nội tổ chức các lớp tập huấn về giới cho 96 Khoa học xã hội và nhân văn viết bài, quay phim, cán bộ Bảo tàng, giáo viên và học sinh phổ thông chụp ảnh về người phụ nữ bán rong ở Hà Nội theo trung học. Khoá học đã trang bị những kiến thức cảm nhận và cách nhìn của các em. Sau đó, chính hết sức hữu ích về giới, giới tính và bình đẳng giới các em sinh viên tự đặt tên, chú thích cho tác phẩm cho các học viên, đồng thời, đã đào tạo ra những của mình và trưng bày những tác phẩm đó tại “đại sứ nhí” về bình đẳng giới trong cộng đồng. Sau không gian bảo tàng. khoá học, cán bộ Bảo tàng có thêm kỹ năng để lồng Bảo tàng cũng thường xuyên tổ chức các triển ghép kiến thức về giới một cách phù hợp vào thực lãm và sự kiện hướng tới học sinh, sinh viên. Trong tiễn công việc của mình. những năm qua, Bảo tàng đã phối hợp với nhiều 4. Phản ánh các vấn đề đương đại và tiếng đối tác để tổ chức các hoạt động thu hút học sinh, nói của các nhóm yếu thế nhằm tạo sự thay đổi sinh viên. Nắm được nhu cầu của giới trẻ là mong và phản biện các vấn đề xã hội được trải nghiệm, tương tác, được học hỏi nên Bảo Trong các diễn đàn quốc tế về Bảo tàng những tàng luôn chú trọng lồng ghép triển lãm, sự kiện năm gần đây, có nhiều tranh luận về vấn đề coi bảo với các hoạt động trải nghiệm. tàng như "nơi an toàn cho những ý tưởng nhạy Có thể kể đến hàng loạt sự kiện, như: Lễ hội cảm/nguy hiểm"3. Năm 2017, ICOM lấy chủ đề của Fukushima, Triển lãm Manga được tiến hành nhiều năm là "Bảo tàng và lịch sử gây tranh luận: Kể năm liền tại Bảo tàng. Các triển lãm giới thiệu văn những điều không thể trong bảo tàng"4. Rõ ràng, hóa Singapore, văn hóa Hàn Quốc cũng tạo điều Bảo tàng đã, đang được cộng đồng mong đợi và kiện cho giới trẻ được trải nghiệm văn hóa truyền được chính giới bảo tàng coi như nơi phù hợp để thống nhiều quốc gia khác nhau. phản ánh các vấn đề đương đại, tạo sự tranh luận, 3.2. Giáo dục về giới, bình đẳng giới tạo phản biện xã hội vì sự phát triển bền vững. Từ khi Bảo tàng chú trọng đến vấn đề giới, xây "Suy nghĩ toàn cầu, hành động địa phương" dựng Bảo tàng thành một bảo tàng về giới giàu bản không còn là một khẩu hiệu, mà các vấn đề toàn sắc thì vai trò giáo dục về giới, giới tính, bình đẳng cầu đã và đang gõ cửa mỗi gia đình. Đây là thời cơ giới càng được đầu tư thời gian và công sức. để các Bảo tàng nâng cao vai trò bảo tồn, quảng bá, Bảo tàng đã phối hợp với nhiều trường học, các gắn kết cộng đồng thông qua việc phản ánh các câu lạc bộ tổ chức cho học sinh tham quan theo vấn đề đương đại và tạo sự phản biện xã hội. chủ đề “Mẹ và bé”, kết hợp tham gia các hoạt động Trong thực tế, kết quả khảo sát cũng như ý kiến giáo dục tại phòng Khám phá. Sau khi tham quan phản hồi của khách tham quan đối với Bảo tàng các nội dung trưng bày liên quan đến chủ đề “Phụ Phụ nữ Việt Nam luôn thể hiện mong muốn được nữ trong gia đình” tại hệ thống trưng bày thường thấy những vấn đề xã hội nóng bỏng, thấy dòng xuyên của Bảo tàng, các bạn học sinh lớp nhỏ được chảy của cuộc sống được phản ánh trong bảo tàng. xem bộ phim hoạt hình “Sự ra đời của bé Tommy”; Vì vậy, những năm gần đây, trong các hoạt động chơi các trò chơi liên quan đến nội dung bộ phim, của mình, Bảo tàng luôn cố gắng nói lên tiếng nói giúp bé hiểu hơn về sự “bí ẩn” của người mẹ khi của người phụ nữ, thể hiện cuộc sống của họ với mang thai; các bạn học sinh lớn hơn sẽ tìm hiểu về nội dung không chỉ tôn vinh một chiều mà đề cập Bộ tranh “Chú tinh trùng Willy đi đâu” để có được đến những thách thức, khó khăn, những hy sinh những kiến thức về sức khỏe sinh sản Qua những mất mát của người phụ nữ nhưng họ vẫn nỗ lực hoạt động như vậy, các em học sinh sẽ có những vươn lên trong cuộc sống. Nhiều cuộc trưng bày khám phá thú vị, có thêm kiến thức về sức khỏe mang tính phản biện xã hội sâu sắc, thể hiện tiếng sinh sản, về giới tính một cách nhẹ nhàng, không nói của những người phụ nữ yếu thế, kém may lý thuyết, sách vở. mắn, như triển lãm: “Cuộc sống của phụ nữ làng Hoạt động này đã được các giáo viên, phụ chài Cửa Vạn” (tháng 9/2004), “Ai? Người quan tâm” huynh, học sinh và cả giới truyền thông đánh giá (tháng 12/2006); về các phụ nữ là nạn nhân của cao, để lại nhiều phản hồi tích cực2. HIV/AIDS: “Những người phụ nữ vượt lên số phận”
6. S 1 (58) - 2017 - Bo tšng (tháng 3/2007), “Chốn bình yên” (tháng 11/2011); cho cộng đồng, đó là: nâng cao nhận thức, góp về vấn đề buôn bán phụ nữ: “Đêm sáng”; về phụ nữ phần tạo công ăn việc làm lao động di cư ở chợ đêm Long Biên (tháng 3/2012): Ví dụ: Với triển lãm “Gánh hàng rong”, Bảo tàng “Chuyện của chợ” (tháng 3/2014) đã tổ chức tập huấn cho 20 phụ nữ bán hàng rong, Có thể nêu một ví dụ cụ thể là: Triển lãm giúp họ có nhận thức tốt hơn về vấn đề giữ gìn vệ 97 “Gánh hàng rong” (tháng 9/2008), đề cập đến câu sinh môi trường, đảm bảo vệ sinh an toàn thực chuyện của những người phụ nữ ngoại tỉnh bán phẩm, tuân thủ theo những quy định của thành hàng rong trên các tuyến phố ở Hà Nội. Dưới phố. Sau đó, chính họ là những tuyên truyền viên những góc nhìn đa chiều, sinh động, chân thực, nòng cốt, chuyển tải những thông tin đã được tập gần 200 bức ảnh được trưng bày tại triển lãm, với huấn đến hàng nghìn người bán hàng rong khác những lời tâm sự, bày tỏ của chính các nhân vật thông qua tài liệu tuyên truyền và trao đổi trực tiếp. trong ảnh là câu chuyện cảm động nhưng đầy Triển lãm “Chuyện những bà mẹ đơn thân” trăn trở về cuộc sống, nghề nghiệp của những (tháng 3/2011) là một ví dụ điển hình khác về việc người phụ nữ bán hàng rong trong điều kiện kinh góp phần nâng cao địa vị kinh tế - xã hội cho tế chuyển đổi. Cán bộ Bảo tàng đã tiến hành nhóm phụ nữ yếu thế. Bằng phương pháp tiếp nhiều hoạt động phỏng vấn, ghi âm, ghi hình cận nhân học xã hội và photovoice, 20 phụ nữ với 97 người, chụp hơn 1000 bức ảnh và quay đơn thân tại xã Tân Minh, Sóc Sơn, Hà Nội đã được hàng chục băng tư liệu. 33 người phụ nữ trong số tập huấn và giao máy ảnh trong hai tháng để tự họ đã đồng ý kể câu chuyện của mình để giới chụp về cuộc sống và những điều quan trọng đối thiệu tại cuộc triển lãm này. Triển lãm cũng giới với họ. 100 bức ảnh được lựa chọn từ 1.000 bức thiệu hai phim ngắn, không lời bình mà chỉ có ảnh do chính những người phụ nữ đơn thân chụp tiếng nói của những người trong cuộc, qua đó, trong phần trưng bày “Điều chúng tôi muốn nói”- người xem tự cảm nhận và suy ngẫm. Mỗi ý kiến nội dung chính của cuộc triển lãm, là những câu phản ánh một khía cạnh tích cực hoặc bất cập từ chuyện chân thực, sinh động của những người những gánh hàng rong, những mong muốn, sẻ trong cuộc xoay quanh các vấn đề, như cuộc sống chia khi quyết định cấm bán hàng rong trên một gia đình, hoạt động xã hội, sự thay đổi và ước mơ. số tuyến phố của Hà Nội được thực hiện. Bộ phim Qua câu chuyện về những bà mẹ đơn thân ở Tân đã đem lại cảm xúc cho hàng ngàn khách tham Minh, triển lãm giúp người xem hiểu thêm về quan, hàng trăm ý kiến phản hồi qua các kênh: cuộc sống của họ, với những khó khăn, vất vả, TripAdvisor, sổ cảm tưởng, phiếu phản hồi, đã một mình đảm đương công việc gia đình khi thiếu đưa ra lời ngợi khen đối với Bảo tàng trong việc vắng người đàn ông. Vượt qua những rào cản xã đưa tiếng nói của những người phụ nữ trong xã hội và định kiến về giới, họ - những người phụ nữ hội đến với công chúng. đơn thân vẫn đầy bản lĩnh và nghị lực, khát khao 5. Tạo diễn đàn về các vấn đề của phụ nữ với vượt lên số phận và sự thành công, hạnh phúc sự tham gia của cộng đồng, góp phần nâng cao bình dị của họ trong việc nuôi dạy con cái trưởng nhận thức xã hội thành, phát triển kinh tế gia đình, hoạt động xã Nếu chỉ dừng lại ở việc phản ánh các vấn đề hội được cộng đồng chia sẻ và ghi nhận. xã hội, không tạo cơ hội cho công chúng và chủ Triển lãm “Internet với phụ nữ - Cơ hội và thay thể văn hoá được tương tác, trao đổi thì hiệu quả đổi” (tháng 11/2014), là một hoạt động nằm trong giáo dục sẽ rất hạn chế. Ở Bảo tàng Phụ nữ Việt khuôn khổ dự án “Internet thay đổi cuộc sống phụ Nam, song song với trưng bày triển lãm, Bảo tàng nữ nông thôn” do Bảo tàng phối hợp với Công ty luôn chú trọng gắn kết chủ thể văn hóa hoặc đối FairSpectrum của Phần Lan thực hiện. Triển lãm đã tượng được trưng bày vào các hoạt động của Bảo giới thiệu tiếng nói không chỉ của phụ nữ mà còn tàng ngay từ khâu nghiên cứu đến khâu dàn của chồng, con họ, của các cán bộ lãnh đạo các cấp dựng, đến các hoạt động giáo dục. Cùng với cán các ngành (cả nam và nữ) về những thay đổi từ tác bộ Bảo tàng, cộng đồng tham gia vào việc lựa động của internet đối với đời sống của chị em phụ chọn các câu chuyện và chuyển tải tới công nữ nông thôn ở tỉnh Hưng Yên. Trong quá trình chúng thông qua triển lãm. Nhiều triển lãm, sự thực hiện triển lãm, ngoài việc hỗ trợ chị em phụ kiện còn đem lại những kết quả có tính lâu dài nữ nông thôn một số máy tính, phí sử dụng inter-
7. Nguyn Th B˝ch VŽn - L˚ Th Th y Hošn: Vai tr’ ca net, Bảo tàng cũng mở ra một diễn đàn để chị em được trực tiếp thảo luận, trao đổi, tập huấn cho chị em cách truy cập internet hiệu quả hơn. Khi triển lãm mở cửa, nhiều đại diện cho 98 chị em phụ nữ nông thôn Hưng Yên đã đưa cả chồng, con, gia đình lên tham gia triển lãm, giao lưu với khách tham quan. Ngoài các hoạt động giáo dục thường xuyên được tổ chức kết nối cộng đồng với các đối tượng khách tham quan, Bảo tàng còn phối hợp với Cinemath- eque tổ chức chiếu bộ phim “Gánh hàng rong - Tiếng nói của người trong cuộc”, với sự có mặt của đạo diễn phim, các nhân vật trong phim. Công chúng đã có cơ hội được đặt câu hỏi, giao lưu và hiểu được cuộc sống của những nhân vật trong phim. Hằng năm, trong Hội chợ Bazaar, Bảo tàng luôn phối hợp với nghệ nhân - người tạo ra các sản phẩm trưng bày tại Bảo tàng để giới thiệu với công chúng cách thức thực hành và trao truyền các giá trị văn hóa. Có thể nói, mỗi cuộc triển lãm chuyên đề tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam là một thử nghiệm, khám phá khác nhau về lựa chọn nội dung, cách thức tiếp cận nghiên cứu để thể hiện được sứ mệnh của bảo tàng, tạo điều kiện để chủ thể văn hóa nói lên tiếng nói của mình trước cộng đồng thông qua ngôn ngữ bảo tàng. 6. Thay lời kết KhŸch tham quan s dng thit b thuyt minh t ng ti h thng Hiện nay, hệ thống bảo tàng trên thế giới trng bšy thng xuy˚n ca Bo tšng Ph n Vit Nam - nh: Th y Hošn không ngừng phát triển cả về số lượng, chất lượng, loại hình, hình thức hoạt động. Sự phát hình ảnh người phụ nữ Việt Nam, phát huy vai trò triển công nghệ số giúp rút ngắn khoảng cách về trong cuộc sống đương đại để tiếp tục có những không gian, khiến cho việc tiếp cận thông tin đóng góp thực sự cho sự phát triển xã hội./. không còn quá khó. Những vai trò mang tính N.T.B.V - L.T.H “truyền thống” của bảo tàng vẫn còn nguyên giá Chú thích: trị, nhưng việc phát huy vai trò ẩn chứa đầy thách 1- Xem thêm: thức trong khi nhu cầu của xã hội, nguồn lực của 2- Hoạt động cụ thể được thể hiện trong phóng sự “Sinh bảo tàng lại phát sinh những vai trò mới mà bảo con ra từ đâu” do truyền hình VOV thực hiện: tàng cần phải đảm trách. Chưa bao giờ con người được kết nối siêu tốc và sâu đến thế nhưng cũng c81-12721.aspx. chưa bao giờ con người cảm thấy bị tách biệt với 3- GS. TS. Ian Galloway (2015) Tài liệu giảng dạy khóa học thế giới đến thế. Công chúng luôn có nhu cầu “Nâng cao hiệu quả hoạt động của bảo tàng và cơ quan quản kiếm tìm những trải nghiệm phong phú hơn, lý di sản Việt Nam”, tổ chức tại Đại học Queensland, Úc tháng những khám phá sâu sắc hơn. Là một bảo tàng 5/2015. giới, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam đã, đang và sẽ nỗ lực xây dựng hình ảnh của mình, tập trung kể 4- những câu chuyện dung dị về người phụ nữ, giới day/imd-2017/the-theme/ thiệu, tri ân những giá trị lịch sử - văn hoá gắn với (Ngày nhận bài: 06/12/2016; ngày phản biện đánh giá: 21/12/2016; ngày duyệt đăng bài: 04/01/2017).