Bài giảng Kinh tế môi trường - Phần 4: Kinh tế và quản lý tài nguyên thiên nhiên - Đỗ Thị Kim Chi

Nội dung text: Bài giảng Kinh tế môi trường - Phần 4: Kinh tế và quản lý tài nguyên thiên nhiên - Đỗ Thị Kim Chi

1. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng GiGiGi ảng viên:viên ThS. Đỗ Th ị Kim Chi Email: chi.dtk@ou.edu.vn Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng Phaàn IV KINH T Ế VÀ QU ẢN LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN Baøi 8: Toång quan veà taøi nguyeân thieân nhieân 1) Phaân loaïi taøi nguyeân thieân nhieân 2) Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân theo baûn chaát töï nhieân 3) Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân theo phöông thöùc vaø khaû naêng taùi taïo Baøi 9: Kinh teá taøi nguyeân 1) Taøi nguyeâân coù theå taùi taïo 2) Taøi nguyeân khoâng coù khaû naêng taùi sinh ThS. ThThTh Kim Chi Open university Đỗ ị 2 1
2. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2) Phaân loaïi:
   Theo baûn chaát töï nhieân: ñaát, nöôùc, röøng, bieån, khoaùng saûn, naêng löôïng, khí haäu, caûnh quan.
   Theo phöông thöùc vaø khaû naêng taùi taïo: Taøi nguyeân khoâng taùi taïo : khoaùng saûn, daàu moû Taøi nguyeân coù theå taùi taïo : ña daïng sinh hoïc, nöôùc saïch Taøi nguyeân coù khaû naêng taùi taïo voâ haïn : naêng löôïng maët trôøi, thuûy trieàu, gioù, Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 3 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2) Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân töï nhieân:
   Taøi nguyeân khoaùng saûn: Nguyeân lieäu töï nhieân Ñònh nghóa: Nguoàn goác voâ cô hoaëc höõu cô Naèm trong loøng ñaát Phaân loaïi: Daïng toàn taïi: raén (ñoàng, saét); khí (khí ñoát); loûng (nöôùc khoaùng) Nguoàn goác: noäi sinh (sinh ra trong loøng ñaát) vaø ngoaïi sinh (sinh ra töø beà maët traùi ñaát) Thaønh phaàn hoùa hoïc : kim loaïi, phi kim loaïi Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 4 2
3. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2) Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân töï nhieân:
   Taøi nguyeân naêng löôïng: Naêng löôïng maët trôøi : böùc xaï maët trôøi, naêng löôïng sinh hoïc, naêng löôïng chuyeån ñoäng cuûa khí quyeån vaø thuûy quyeån, naêng löôïng hoùa thaïch Naêng löôïng loøng ñaát: ñòa nhieät, phoùng xaï Taøi nguyeân naêng löôïng taùi taïo vaø vónh cöûu : böùc xaï maët trôøi, Phaân Naêng löôïng khoâng taùi taïo vaø vónh cöûu : ñòa nhieät, haït nhaân, loaïi: Naêng löôïng khoâng taùi taïo vaø coù giôùi haïn : naêng löôïng khoaùng saûn chaùy Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 5 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2) Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân töï nhieân:
   Taøi nguyeân ñaát: Ñònh nghóa: Hoãn hôïp voâ cô + maûnh vuïn höõu cô (ñaõ or ñang phaân raõ) + nöôùc + khoâng khí + vi sinh vaät. Ñaát röøng tuøng baùch : khí haäu laïnh, chuû yeáu laø caây laù kim Phaân Ñaát röøng oân ñôùi thay laù: khí haäu aåm oân ñôùi, caây coù laù roäng, thay loaïi: laù theo muøa, laãn caây laù kim Ñaát ñoàng coû: vuøng oân ñôùi coù muøa khoâ daøi, caây thaân thaûo 1naêm Ñaát sa maïc : khí haäu noùng khoâ, sa maïc, baùn sa maïc, laù thaønh gai Ñaát röøng möa nhieät ñôùi : khí haäu nhieät ñôùi aåm, thöïc vaät ña daïng, phong phuù, coù laù roäng vaø xanh quanh naêm Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 6 3
4. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2) Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân töï nhieân:
   Taøi nguyeân nöôùc: Khoaùng saûn ñaëc bieät Ñònh nghóa: Nguoàn naêng löôïng lôùn Hoøa tan nhieàu vaät chaát Coù khaû naêng bò caïn kieät Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 7 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN
   Taøi nguyeân röøng: Heä sinh thaùi phong phuù nhaát treân maët ñaát Ñònh nghóa: Thöïc vaät ñoùng vai troø nhö moät nhaø maùy khoång loà cung caáp caùc chaát höõu cô, oõy vaø ñieàu hoøa khoâng khí Guoàng maùy töï ñieàu chænh löu löôïng nöôùc raát hieäu quaû Phoøng hoä: muïc ñích baûo veä: nöôùc, ñaát, choáng xoùi moøn, ñieàu hoøa khí haäu,  ñaàu nguoàn, choáng caùt bay, chaén soùng ven bieån Ñaëc duïng : muïc ñích baûo toàn: thieân nhieân, gen, di tích lòch söû, Phaân loaïi: vaên hoùa,  vöôøn quoác gia, khu baûo toàn thieân nhieân, Saûn xuaát: kinh doanh goã, laâm ñaëc saûn, ñoäng vaät vaø keát hôïp baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 8 4
5. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 8: TOÅNG QUAN VEÀ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2) Ñaëc ñieåm cuûa TN theo phöông thöùc vaø khaû naêng taùi taïo
   Taøi nguyeân bieån vaø khí haäu caûnh quan: Taøi nguyeân Taøi nguyeân voâ taän: caù, toâm, cua, rong bieån, bieån: Moät soá coù nguy cô tuyeät chuûng do con ngöôøi söû duïng coâng cuï huûy dieät Taøi nguyeân khí haäu, caûnh quan: - Goàm: Thôøi tieát, khí haäu vaø ñòa hình caûnh quan - Neàn taûng phaùt trieån du lòch, ñem laïi söï höôûng thuï veà tinh thaàn taâm lyù cho con ngöôøi vaø duy trì traïng thaùi caân baèng Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 9 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 NGUYÊN TÁI T O Đ C Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 5
6. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo – Tröõ löôïng coù theå phuïc hoài sau thu hoaïch (taêng or giaûm). – Neáu taêng cuõng khoâng vöôït quaù tröõ löôïng cöïc ñaïi – heä sinh thaùi coù theå chòu ñöïng. – Söï taêng tröôûng phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän toàn taïi cuûa heä sinh thaùi. – Ví duï: thuù aên thòt vaø con moài.  bieát quy luaät taêng tröôûng  khai thaùc hôïp lyù taøi nguyeân. – Söï suy giaûm taøi nguyeân : khai thaùc quaù möùc or phaù huûy moâi tröôøng soáng. taäp trung nghieân cöùu tôùi caùc loaøi rieâng leû vaø ñôn giaûn hoùa moái quan heä phuï thuoäc cuûa caùc loaøi trong heä sinh thaùi Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 12 6
7. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1.Taøi nguyeân taùi taïo: ñöôøng cong taêng tröôûng cuûa loaøi Tr lư ng (X) X –Mc tng tr ư ng sinh kh i theo th i gian –Xmin : mc gi i hn th p nh t ca tr lư ng loài. – Sau Xmin loài tng tr ư ng ti p cn ti Xmax – kh nng X ch a ng ca HST i vi loài. Open universityTh i gian ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 13 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1.Taøi nguyeân taùi taïo: ñöôøng cong taêng tröôûng cuûa loaøi ỷ ệ ưở X* là mc tr lư ng mà ó loài có nng xu t cc i MSY hay còn gi giá tr t l tng tr ư ng cc i n nh. Ý ngh a ca MSY: ư Là cơ s ư a ra mc thu ho ch ti ưu (h =MSY), khai thác tài nguyên ph i t mc tiêu n nh v tr lư ng. a ữ ượ Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 7
8. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo: quan h gi a t l thu ho ch và m c tng tr ư ng tài nguyên Tăng tr ư ng (X) H E =  Thu ho ch (H) X H = E.X E’X – H: là lư ng thu ho ch hàng nm – E: t l thu ho ch. MSY ng vi mt mc tr E.X lư ng, E tng  H H* tng. Là công c qu n lý TN. – X: tr lư ng Tr lư ng (X) 0 X* X Open universitymax ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 15 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo : tc khai thác X, H – X* : là mc tr lư ng cc E4X i n nh. E3X  tùy thu c vào chu k H4 E2X H3 ph c hi tài H2 E1X nguyên H 1 khai thác phù EoX H0 hp. Xo Xmax Tr lư ng (X) Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 16 8
9. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo : tc khai thác ỷ ệ ưở ạ H = E *X ư 1 1 1 ư H = E*X ư ư H1 ư H* thác a X1 X* ữ ượ Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo : cc i hóa l i nhu n ư ư ư ư ư ư ậ ỷ ệ ưở ạ a a * X ữ ượOpen university ThS. Đỗ ThThTh ị Kimứ Chiố ắ 9
10. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo : cc i hóa l i nhu n ư ậ ươ ư (R – C): Max ư ư a ứ ố ắ Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo : cc i hóa l i nhu n  Cách 2:  ư ư Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 10
11. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 9.1 Taøi nguyeân taùi taïo : cực đạ i hóa l ợi nhu ận H* không nh t thi t trùng ưư MSY Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BAØI 9: KINH TEÁ TAØI NGUYEÂN 3) Vai troø cuûa TNTN trong quaù trình phaùt trieån KT-XH - Laø nguoàn löïc cô baûn phaùt trieån KT – XH: Y =f(K, L, R,T) Vôùi: Y – toång möùc cung cuûa neàn kinh teá K – voán ñaàu tö L – nguoàn lao ñoäng R – taøi nguyeân thieân nhieân T – Khoa hoïc coâng ngheä - Laø yeáu toá thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån: laø cô sôû phaùt trieån noâng nghieäp,coâng nghieäp  chuyeån dòch cô caáu kinh teá vaø cô caáu lao ñoäng - Laø yeáu toá quan troïng cho tích luõy ñeå phaùt trieån : baùn TNTN ThS. ThThTh Kim Chi laáy voán tích luõy phaùt trieån coângOpen nghieäp,university xaây döïng cô sôû haïĐỗ taàng ị 22 11
12. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng QUAÛN LYÙ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 4) Nguyeân taéc xaây döïng TNTN phaùt trieån beàn vöõng Ñoøi hoûi toång hôïp caùc bieän phaùp: luaät phaùp, chính saùch kinh teá, kyõ thuaät, xaõ hoäi  khai thaùc vaø söû duïng hôïp lyù veà soá löôïng vaø chaát löôïng. - Nguyeân taéc 1: caùc nguoàn TN phaûi ñöôïc phaùt trieån vaø söû duïng moät caùch toång hôïp cho chieán löôïc phaùt trieån laâu beàn - Nguyeân taéc 2: phaân boá sao cho caân baèng vôùi khaû naêng saûn xuaát laâu daøi cuûa TN - Nguyeân taéc 3: ngöôøi söû duïng phaûi traû tieàn - Nguyeân taéc 4: huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 23 OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng QUAÛN LYÙ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 5) Quaûn lyù söû duïng TNTN Öu tieân xaây döïng caùc chính saùch vaø phaùp luaät TNTN  Keá hoaïch phaùt trieån phaûi ñoàng boä: ñoàng boä treân 3 keá hoaïch ngaén haïn, daøi haïn, trung haïn. Döï baùo dieãn bieán tình traïng TNTN: caàn coù moät cô sôû döõ lieäu tin caäy veà hieän traïng TN töø ñoù cho pheùp dieãn bieán tình traïng TNTN. Coâng cuï keá toaùn: caàn ño ñaïc soá löôïng vaø chaát löôïng TN, coù bieän phaùp quy ñoåi chuùng thaønh tieàn teä, ñeå ñaùnh giaù chi phí – lôïi ích cho caùc phöông aùn. Chuù troïng yeáu toá con ngöôøi: caàn moät maët baèng veà kieán thöùc cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi vieäc baûo veä TN cao, ñoàng thôøi ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc coù chuyeân moân  phaùt trieån beàn vöõng ÖÙùng duïng khoa hoïc coâng ngheä vaøo hoaït ñoäng baûo veä ThS. ThThTh Kim Chi TNTN Open university Đỗ ị 24 12
13. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BÀI T P 1 ươ ư a ư ư e Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng BÀI T P 2 ư ư ư ư ư ư ư Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 13
14. OPEN UNIVERSITY Kinh tế môi tr ườ ng Bài t p 3 e ư ư e ư ư ư ư ư ơ ư ơ Open university ThS. Đỗ ThThTh ị Kim Chi 14