Bài giảng Thị trường chứng khoán - Phần 3: Thị trường thứ cấp - Sở giao dịch chứng khoán - Lương Minh Lan

Nội dung text: Bài giảng Thị trường chứng khoán - Phần 3: Thị trường thứ cấp - Sở giao dịch chứng khoán - Lương Minh Lan

1. 1 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
2. 2 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
3. 1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán 1.1 Khái niệm: Sở giao dịch chứng khoán là thị trường trong đó việc giao dịch mua bán chứng khoán được thực hiện tại 1 địa điểm tập trung. Đặc điểm của thị trường này là chỉ giao dịch những loại chứng khoán được niêm yết. 3 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
4. 1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán 4 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
5. 1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán 1.2 Hình thức sở hữu và tổ chức của Sở giao dịch chứng khoán 1.2.1 Hình thức sở hữu Sở giao dịch chứng khoán là một tổ chức có tư cách pháp nhân được thành lập theo quy định của pháp luật. - Hình thức sở hữu thành viên - Hình thức công ty cổ phần - Hình thức sở hữu Nhà nước 5 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
6. 1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán 1.2.2 Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán - Hội đồng quản trị bao gồm các đại diện là những người có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến TTCK. - Thành viên Hội đồng quản trị bao gồm đại diện các Cty chứng khoán thành viên và một số đơn vị như đại diện cty có ck niêm yết, các tổ chức công nghiệp, các nhà chuyên môn và đại diện của Chính phủ 6 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
7. 1. Tổ chức Sở giao dịch chứng khoán Nhiệm vụ và quyền hạn của HĐQT Sở Giao dịch chứng khoán 1. Chấp thuận, đình chỉ hoặc huỷ bỏ việc niêm yết chứng khoán; 2. Đình chỉ, rút giấy phép thành viên; 3. Chấp thuận ngân sách của Sở Giao dịch chứng khoán; 4. Ban hành, sửa đổi các quy định của Sở; 5. Giám sát hoạt động của các thành viên 7 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
8. 2. Hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán 2.1 Kỹ thuật giao dịch - Hệ thống giao dịch thủ công - Hệ thống giao dịch bán tự động - Hệ thống giao dịch bán tự động hoàn toàn 8 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
9. 2.2 Quy trình giao dịch trên TTCK thông qua Sở giao dịch CK (1) Khách hàng phải mở 1 tài khoản giao dịch chứng khoán tại 1 Cty CK; (2) Nhà đầu tư đưa ra yêu cầu mua, bán bằng cách đặt lệnh thông qua nhân viên môi giới của cty ck; (3) Nhân viên môi giới kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của phiếu lệnh; (4) Nhân viên môi giới tiến hành nhập lệnh vào hệ thống kết nối với sàn giao dịch của Sở Giao dịch; (5) So khớp lệnh với nhau trong hệ thống và báo kết quả giao dịch cho Cty CK. Giá khớp được thông báo công khai và thống nhất cho cả bên mua và bên bán; (6) Nhân viên môi giới thông báo kết quả mua, bán thành công cho khách hàng (7) Cty CK chuyển kết quả giao dịch để thanh toán bù trừ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán. 9 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
10. 2. Hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán 2.3 Thị trường chứng khoán Thị trường chứng khoán (TTCK) là một thị trường mà nơi đó người ta mua bán, chuyển nhượng, trao đổi chứng khoán với mục đích tìm kiếm lợi nhuận. 10 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
11. 2. Hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán ➢ Thị trường chứng khoán tập trung (niêm yết trên sàn): ✓ Sở giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) ✓ Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) (Các giao dịch được tổ chức tập trung theo một địa điểm, các lệnh được chuyển vào sàn, tham gia quá trình ghép lệnh -> giá giao dịch) ➢ Thị trường chứng khoán phi tập trung (thị trường OTC) (Các giao dịch được tiến hành qua mạng lưới các Cty CK trải khắp quốc gia, giá thị trường hình thành theo phương thức thỏa thuận) 11 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
12. Quy mô của thị trường SỞ GIAO DỊCH CK TP HCM (20/7/2000) 306 cty & chứng chỉ quỹ niêm yết (cập nhật đến 06/02/2012) SỞ GIAO DỊCH CK HÀ NỘI (03/2005) 393 cty niêm yết (cập nhật đến 06/02/2012) 12 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
13. 2.4 Phương thức giao dịch 2.4.1 Giao dịch đấu giá Các nhà tạo lập thị trường đưa ra giá chào mua, chào bán cho một số ck nhất định. Các báo giá này đưa vào hệ thống và chuyển đến mọi thành viên của thị trường. Giá được lựa chọn để giao dịch là giá chào mua và chào bán tốt nhất 13 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
14. 2.4 Phương thức giao dịch 2.4.2 Giao dịch đấu lệnh Các lệnh của nhà đầu tư được ghép với nhau ngay sau khi các lệnh mua, bán được đưa vào hệ thống với mức giá phù hợp theo nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian 14 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
15. 2.4.2 Giao dịch đấu lệnh (tt) - Khớp lệnh định kỳ: Là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán tại một thời điểm xác định. (Hiện tại chỉ áp dụng sàn HOSE cho đợt khớp lệnh xác định giá mở cửa và đợt khớp lệnh xác định giá đóng cửa) - Khớp lệnh liên tục Là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch (Hiện tại áp dụng cho sàn HNX và đợt khớp lệnh liên tục của sàn HOSE) 15 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
16. 2.5 Các loại lệnh 2.5.1 Lệnh cơ bản - Lệnh thị trường: là loại lệnh mua hay bán được thực hiện ngay lập tức theo giá thị trường. - Lệnh giới hạn: là lệnh mua hoặc bán có xác định mức giá giới hạn cụ thể trong một thời gian chờ nhất định. 16 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
17. 2.5.1 Lệnh cơ bản (tt) - Lệnh dừng: là lệnh được đưa ra nhằm bảo vệ lợi nhuận hay hạn chế thua lỗ cho nhà đầu tư. + Lệnh dừng bán (stop loss order): là lệnh thị trường có đk, nhà đầu tư chỉ thị bán cp nếu giá cp xuống đến mức được ấn định. + Lệnh dừng mua (stop buy order): là lệnh thị trường có đk, nhà đầu tư chỉ thị mua cp nếu giá cp tăng đến mức được ấn định. 17 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
18. 2.5.2 Định chuẩn lệnh ➢ Lệnh có giá trị trong ngày ➢ Lệnh có giá trị cho đến khi bị huỷ ➢ Lệnh xác định giá mở cửa (ATO) ➢ Lệnh xác định giá đóng cửa (ATC) ➢ Lệnh thực hiện ngay hoặc huỷ bỏ ➢ Lệnh thực hiện toàn bộ hoặc không ➢ Lệnh không quy trách nhiệm. 18 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
19. 2.4.3 Nguyên tắc khớp lệnh ➢ Ưu tiên về giá: ✓ Lệnh mua có mức giá cao hơn được ưu tiên thực hiện trước ✓ Lệnh bán có mức giá thấp hơn được ưu tiên thực hiện trước ➢ Ưu tiên về thời gian: Trường hợp các lệnh mua hoặc lệnh bán có cùng mức giá thì lệnh nhập vào hệ thống giao dịch trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước 19 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
20. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM THỜI GIAN GIAO DỊCH ❖ Từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ theo quy định ❖ Thời gian giao dịch trong ngày (kể từ 05/3/2012): T1: Khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa (9h00-9h15) T2: Khớp lệnh liên tục lần 1 (9h15-11h30) Khớp lệnh liên tục lần 2 (13h00 -13h45) T3 Khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa (13h45-14h00) 20 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
21. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Phương thức khớp lệnh - Khớp định định kỳ: áp dụng cho 2 đợt (đợt 1 xác định giá mở cửa và đợt 3 xác định giá đóng cửa) - Khớp lệnh liên tục: áp dụng cho đợt 2 21 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
22. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Phương thức giao dịch thoả thuận ❖ Là phương thức giao dịch trong đó các thành viên tự thoả thuận với nhau về các điều kiện giao dịch và được đại diện giao dịch của thành viên nhập thông tin vào hệ thống giao dịch để ghi nhận ❖ Đối với giao dịch thỏa thuận cổ phiếu, chứng chỉ quỹ phải tuân theo quy định về biên độ giá trong ngày, và khối lượng giao dịch phải từ 20.000 cp trở lên 22 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
23. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Sửa, huỷ lệnh Lệnh đưa vào hệ thống giao dịch không được phép huỷ bỏ hoặc sửa trong cùng 1 đợt khớp lệnh. - Riêng đợt 2 (khớp lệnh liên tục), nhà đầu tư được quyền huỷ hoặc sửa lệnh. (Việc sửa, huỷ lệnh giao dịch chỉ có hiệu lực nếu lệnh gốc hoặc phần còn lại của lệnh gốc chưa được thực hiện) ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021 23 -
24. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Cùng mua, cùng bán một loại chứng khoán - Nhà đầu tư được phép đồng thời đặt lệnh cùng mua, cùng bán trong cùng 1 ngày giao dịch, tuy nhiên chỉ được đặt tiếp lệnh mua (hoặc bán) khi lệnh trước đó của CK cùng loại đã được khớp lệnh. Nếu lệnh trước đó chưa khớp hoặc mới khớp một phần thì NĐT phải hủy lệnh trước khi đặt lệnh giao dịch ngược chiều tiếp theo của loại CK đó. - Nhà đầu tư không được phép cùng lúc đặt lệnh mua và bán cùng một loại CK trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa và mở cửa trên sàn TP.HCM. 24 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
25. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Đơn vị giao dịch ❖ Đơn vị giao dịch là lô, mỗi lô là 10 cổ phiếu, hoặc chứng chỉ quỹ đầu tư → Khi đặt lệnh mua, bán CP phải là đặt bội số của 10. ❖ Đối với giao dịch thỏa thuận, khối lượng phải từ 20.000 cổ phiếu hoặc chứng chỉ quỹ đầu tư trở lên. ❖ Riêng trái phiếu chỉ giao dịch thỏa thuận 25 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
26. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Lệnh giao dịch ❖ Lệnh giới hạn - LO: Lệnh giao dịch tại mức giá xác định hoặc tốt hơn, có hiệu lực đến hết phiên giao dịch hoặc đến lúc bị hủy trong hệ thống. ❖ Lệnh ATO: Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa, có hiệu lực trong T1 → Sẽ tự hủy nếu không khớp lệnh trong phiên. ❖ Lệnh ATC: Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa, có hiệu lực trong T3 26 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
27. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Phương pháp xác định giá mở cửa và giá đóng cửa Giá mở cửa hay giá đóng cửa là giá mà khi ghép lệnh ở đó khối lượng khớp lệnh là lớn nhất 27 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
28. VD phương pháp xác định giá khớp lệnh định kỳ Cộng Đặt mua Giá Đặt bán Cộng KL dồn dồn khớp lệnh 500 500 21.700 1.200 7.200 500 2.000 1.500 21.600 2.500 6.000 2.000 3.700 1.700 21.500 100 3.500 3.500 3.700 - 21.400 2.000 3.400 3.400 4.700 1.000 21.300 1.200 1.400 1.400 6.200 1.500 21.200 200 200 200 8.200 2.000 21.100 - - 0 2828 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
29. Bài tập: Bạn hãy xác định giá khớp lệnh định kỳ Đặt mua Giá Đặt bán 1500 56.5 8000 200 56.0 2000 700 55.5 3300 1500 55.0 1500 1800 54.5 600 3500 54.0 100 5000 53.5 0 6000 53.0 500 29 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
30. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Đơn vị yết giá Đối với cổ phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tư: Giá chứng khoán Đơn vị yết giá Dưới 50.000đ 100 đ Từ 50.000đ đến dưới 500 đ 100.000đ Từ 100.000đ trở lên 1.000 đ Đối với trái phiếu: đơn vị yết giá là 100 đồng 8/22/2021 30 30 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
31. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Biên độ dao động giá ❖ Giá tham chiếu là giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất trước đó. ❖ Biên độ dao động giá hiện tại là giá tham chiếu +/- 5% cho mỗi ngày giao dịch. ❖ Không áp dụng biên độ dao động giá đối với trái phiếu. 31 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
32. 2.5 Giao dịch tại Sở Giao dịch CK TP HCM (tt) Các nguyên tắc GD Tại HOSE Tại HNX Thời gian giao dịch 9h00-14h00 các ngày 9h00-14h15 các ngày trong tuần (T2-T6) trong tuần (T2-T6) Phương thức giao dịch Định kỳ và liên tục (3 đợt) Báo giá (liên tục)→ 1 đợt Đơn vị giao dịch Lô: 10 CP. Thoả thuận: Lô: 100CP. Thoả thuận: 20.000CP 10.000CP Đơn vị yết giá Chia thành 3 mức 100đ đối với mọi mức giá Lệnh giao dịch Lệnh ATO, ATC, Giới hạn Lệnh giới hạn Biên độ dao động giá +/-5% giá Tham chiếu +/-7% giá Tham chiếu Giá tham chiếu ngày Giá đóng cửa của ngày Bình quân gia quyền của hôm sau hôm trước giao dịch 15p cuối 32 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
33. 3. Quy định điều kiện niêm yết tại 2 sàn 3.1 Quy trình đăng ký niêm yết: Phương án của HĐQT => Trình ĐHĐCĐ => Lập hồ sơ đăng ký niêm yết => Đăng ký với Sở GDCK => Niêm yết và giao dịch 33 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
34. 3.2 Điều kiện niêm yết cổ phiếu HOSE HNX ❖ CTCP có VĐL đã góp tại thời ❖ CTCP có VĐL đã góp tại thời điểm ĐKNY ≥ 80 tỷ VNĐ tính điểm ĐKNY ≥ 10 tỷ VNĐ theo theo giá trị ghi trên sổ kế toán giá trị ghi trên sổ kế toán; (+/- 30%); ❖ Hoạt động KD của năm liền ❖ Hoạt động KD 2 năm liền trước trước năm ĐKNY phải có lãi, năm ĐKNY phải có lãi và không không có các khoản nợ phải có lỗ luỹ kế tính đến năm trả quá hạn >1 năm và hoàn ĐKNY; thành nghĩa vụ tài chính với ❖ Không có các khoản nợ quá hạn Nhà nước; chưa được dự phòng theo qđịnh của pháp luật; công khai mọi ❖ CP có quyền biểu quyết của khoản nợ đối với Cty của thành Cty do ≥ 100 cổ đông nắm viên HĐQT, BKS, GĐ/TGĐ, giữ; TGĐ/PTGĐ, KTT, cổ đông lớn và những người có liên quan; 34 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
35. 3.2 Điều kiện niêm yết cổ phiếu(tt) ❖ ≥ 20% cổ phiếu có quyền ❖ Cổ đông là thành viên HĐQT, biểu quyết của Cty do ≥ 100 BKS, GĐ/TGĐ, TGĐ/PTGĐ và cổ đông nắm giữ; KTT của Cty phải cam kết ❖ Cổ đông là thành viên HĐQT, nắm giữ 100% số CP do mình BKS, GĐ/TGĐ, TGĐ/PTGĐ và sở hữu trong 6 tháng kể từ KTT của Cty phải cam kết ngày NY và 50% số CP này nắm giữ 100% số CP do mình trong 6 tháng tiếp theo, sở hữu trong 6 tháng kể từ không tính số CP sở hữu Nhà ngày NY và 50% số CP này nước do các cá nhân này đại trong 6 tháng tiếp theo, diện nắm giữ; không tính số CP sở hữu Nhà ❖ Có hồ sơ ĐKNY CP hợp lệ nước do các cá nhân này đại diện nắm giữ; ❖ Có hồ sơ ĐKNY CP hợp lệ. 35 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
36. 3.3 Điều kiện niêm yết trái phiếu HOSE HNX ❖ Là CTCP, Cty TNHH, DNNN ❖ Là CTCP, Cty TNHH, DNNN có VĐL đã góp tại thời có VĐL đã góp tại thời điểm ĐKNY ≥ 80 tỷ VNĐ điểm ĐKNY ≥ 10 tỷ VNĐ tính theo giá trị ghi trên sổ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán; kế toán; ❖ Hoạt động KD của 2 năm liền trước năm ĐKNY phải ❖ Các trái phiếu của một đợt có lãi, không có các khoản phát hành có cùng ngày nợ phải trả quá hạn > 1 đáo hạn; năm và hoàn thành các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước; ❖ Có hồ sơ ĐKNY TP hợp lệ ❖ Có ≥ 100 người sở hữu TP cùng một đợt phát hành; ❖ Có hồ sơ ĐKNY TP hợp lệ. 36 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
37. 3.4 Điều kiện niêm yết chứng chỉ quỹ đại chúng ❖Là quỹ đóng có tổng giá trị CCQ (theo mệnh giá) phát hành ≥ 50 tỷ VNĐ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán; ❖Sáng lập viên và thành viên Ban đại diện quỹ đầu tư CK phải cam kết nắm giữ 100% số CCQ do mình sở hữu trong thời gian 6 tháng kể từ ngày NY và 50% số CCQ này trong 6 tháng tiếp theo; ❖≥ 100 người sở hữu CCQ của quỹ đại chúng; ❖Hồ sơ ĐKNY CCQ đại chúng hợp lệ. 37 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
38. Giao dịch tại sàn Upcom ❖Từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần, giao dịch khớp lệnh liên tục hoặc thoả thuận ❖Thời gian: 10h00 – 15h (nghỉ từ 11h30 – 13h30) ❖Biên độ dao động: +/- 10 % Giá trần = GTC + (GTC x 10%) Giá sàn = GTC – (GTC x 10%) ❖Đơn vị yết giá: 100đ cho mọi loại cổ phiếu ❖Giá tham chiếu (GTC) là giá bình quân của ngày giao dịch gần nhất 38 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
39. 4. Tách, gộp cổ phiếu (1) Tách cổ phiếu: là để gia tăng số lượng cổ phần đang lưu hành, nhà đầu tư sẽ sở hữu nhiều cổ phiếu hơn nhưng thị giá cổ phiếu lại giảm xuống. (2) Gộp cổ phiếu: là để giảm số lượng cổ phần đang lưu hành, nhà đầu tư sẽ sở hữu ít cổ phiếu hơn nhưng thị giá cổ phiếu lại tăng lên. Việc tách hay gộp cổ phiếu không làm thay đổi vốn cổ đông hay tổng giá trị thị trường vào thời điểm tách, gộp. 39 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
40. 5. Giao dịch không được hưởng cổ tức HĐQT sẽ ấn định thời điểm ngày đăng ký sở hữu cuối cùng để chốt quyền được chia cổ tức, các cổ đông trước hoặc đang ở thời điểm này đều có quyền nhận cổ tức => cổ phiếu sẽ không có cổ tức sau thời điểm này. Giá thị trường vào ngày chốt quyền sẽ bị điều chỉnh giảm tương ứng với phần chia cổ tức 40 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
41. 6. Giao dịch cổ phiếu quỹ ➢ Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu công ty đã phát hành và được mua lại từ công chúng trên thị trường thứ cấp ➢ Cổ phiếu quỹ không có quyền như cp thường khác như: quyền bầu cử và quyền nhận cổ tức ➢ Việc mua cp quỹ sẽ làm giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành => lợi nhuận trên mỗi cổ phần tăng 41 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
42. 7. Giao dịch bảo chứng Giao dịch bảo chứng là việc khách hàng vay tiền của công ty chứng khoán để mua chứng khoán => Hình thành nên tài khoản bảo chứng 42 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021
43. 8. Giao dịch thâu tóm công ty ➢ Người thâu tóm công ty là tổ chức, cá nhân có ý định nắm giữ tỷ lệ cổ phần lớn của tổ chức niêm yết. ➢ Giao dịch thâu tóm phải công khai và phải báo cáo cho Sở Giao dịch chứng khoán 43 ThS. Lương Minh Lan 8/22/2021