Đánh giá hiệu quả của chương trình phân loại chất thải sinh hoạt tại nguồn ở phường Bến Nghé Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

Nội dung text: Đánh giá hiệu quả của chương trình phân loại chất thải sinh hoạt tại nguồn ở phường Bến Nghé Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

1. KHOA H C CÔNG NGH ÁNH GIÁ HI U QU C A CH Ơ NG TRÌNH PHÂN LO I CH T TH I SINH HO T T I NGU N PH NG B N NGHÉ QU N 1, TP. H CHÍ MINH V Th y Hà Anh Tr ng i h c Sài Gòn Ngày g i bài: 14/9/2015 Ngày ch p nh n ng: 07/10/2015 TÓM T T Tuy không thành công trong các ch ng trình thí im phân lo i ch t th i sinh ho t (PLCTSH) trong quá kh nh ng Tp.H Chí Minh vn ang tri n khai nhi u ch ng trình thí im b i nh ng l i ích v kinh t - xã hi và môi tr ng không th ph nh n trong xu h ng qu n lý t ng h p ch t th i hi n nay. Bài vi t ã xây d ng các tiêu chí ánh giá tính hi u qu c a m t ch ng trình thí im c th v khía c nh giáo d c nh n th c, qu n lý và h th ng k thu t h tr , ng th i ã nh n di n nh ng thu n l i và khó kh n khi th c hi n và m r ng ch ng trình thí im trong t ng lai. T khóa: ch t th i r n sinh ho t, phân lo i t i ngu n ESSESSING THE EFFECTIVENESS OF THE PROGRAM SOLID WASTE CLASSIFICATION AT SOURCE IN BEN NGHE WARD, DISTRICT 1, HCM CITY ABSTRACT Although unsuccessful in the pilot programs classification of solid waste at source in the past, Ho Chi Minh City has been implementing several pilot programs because of the benefits of socio-economic and environmental undeniable its in integrated management of solid waste. Based on the analysis of one pilot program classification of domestic waste at a specific source, the article has developed criteria for evaluating the effectiveness of cognitive education, environmental management and technical support system. Besides, the article identified the advantages and disadvantages of the program is implemented and replicated in future. Keywords: solid waste, classification at source 1. M U Mc tiêu c a “Chi n l c qu c gia v qu n lý t ng hp ch t th i r n n n m 2025, tm nhìn n n m 2050”, c phê duy t t i Quy t nh 2149/Q -TTg ngày 12/12/2009 c a Th tng Chính ph , ra n n m 2015 là 85% ch t th i r n sinh ho t ô th phát sinh c thu gom và x lý m b o môi tr ng [1]. Trong s ó 60% c tái ch , tái s dng, thu h i n ng l ng ho c s n xu t phân h u c . M c tiêu này òi h i c n ph i có m t h th ng qu n lý ch t th i tiên ti n h n v i nhi u gi i pháp ng b . Trong ó, phân lo i ch t th i r n t i ngu n (PLCTRTN) là m t trong nh ng gi i pháp quan tr ng, có nhi u l i ích liên i v i các gi i pháp khác, mang nhi u ý ngh a v mt kinh t , xã h i, môi tr ng, tài nguyên và càng quan tr ng h n i v i các ô th ln nh Tp.HCM [2]. Ch ng trình thí im PLCTRTN Tp.HCM tr c ây ã c th c hi n t i Qun 5 vào kho ng n m 2000, Qun 6 vào n m 2006, cho n nay c ánh giá là ch a thành công v i nhi u lý do khách quan và ch quan [2,3]. Tuy nhiên, v i nh ng ý ngh a tích c c v mt kinh t , xã h i và môi tr ng, ch ng trình PLCTRTN c n ph i c ti p t c nghiên c u th c hi n. Trên c s mi quan h i tác - chi n l c c thi t l p vào n m 2009 gi a Chính ph Vi t Nam và Chính ph Nh t B n, ngày 07/07/2011 thành ph H Chí Minh và thành ph Osaka ã ký k t b n ghi nh v nh ng l nh v c u tiên h p tác gi a hai thành ph , trong ó có l nh v c môi tr ng. Chi ti t hóa n i dung h p tác trong l nh v c môi tr ng gi a Tp. TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 26
2. KHOA H C CÔNG NGH HCM và thành ph Osaka, “Ch ng trình thí im phân lo i ch t th i r n t i ngu n” c thí im tri n khai t i ph ng B n Nghé, Qun 1, Tp.HCM nh m: - Kh o sát thành ph n c a ch t th i r n sinh ho t. - ánh giá m c tham gia c a c ng ng i v i ch ng trình phân lo i ch t th i r n ti ngu n. - Tìm ra các v n khó kh n, thách th c giúp ch ng trình phân lo i ch t th i r n ti ngu n Tp.HCM c thành công. Ch ng trình cd ki n th c hi n t nm 2013 n n m 2018. Giai on 1 ã c tri n khai t tháng 8/2013 và k t thúc vào tháng 2/2014 [4]. Vì v y c n ph i có s ánh giá hi u qu ca ch ng trình có nh ng iu ch nh k hoch th c hi n phù h p vi th c t cho các giai on sau. 2. PH Ơ NG PHÁP NGHIÊN C U Bên c nh các ph ng pháp th ng s d ng nh thu th p d li u, kh o sát th c t , x lý s li u thì 2 ph ng pháp nghiên c u ch o th c hi n tài là ánh giá hi u qu và SWOT. 2.1. Ph ư ng pháp ánh giá hi u qu th c hi n tài này c xem là m t báo cáo ánh giá c l p, ánh giá toàn b ch ng trình PLCTRTN: không ch là ánh giá k t qu th c hi n c ca công on PLCTRTN t i khu vc nghiên c u mà còn m rng ra các thành ph n c u thành ch ng trình PLCTRTN. Vì vy, tài ng th i c ng ánh giá quá trình th c hi n lúc lên k ho ch, tri n khai n k t thúc ch ng trình. Thông qua các b c trong quy trình ánh giá, tác gi ã xác nh tính hi u qu c a ch ng trình thông qua các tiêu chí sau:
   ánh giá hi u qu giáo d c qua công tác t p hu n, h ng d n và tuyên truy n c a ch ng trình, nh n th c c a ng i dân khu v c thí im.
   ánh giá hi u qu qu n lý qua chính sách h tr và iu ki n tri n khai ch ng trình.
   ánh giá hi u qu h th ng h tr k thu t qua công tác phân lo i, thu gom v n chuy n ch t th i r n và công tác x lý sau phân lo i. 2.2. Ph ư ng pháp SWOT ây là m t công c dùng ánh giá m t i t ng c th da trên nguyên lý h th ng, th ng c s dng nh n di n khó kh n và thu n l i [5]. Quan tr ng nh t trong ph ng pháp này là vi c xác nh ranh gi i h th ng. Bng vi c nghiên c u k toàn b h th ng qu n lý ch t th i rn (CTR) và quá trình th c hi n ch ng trình, tác gi ã xác nh c ranh gi i h th ng PLCTRTN c a ch ng trình thí im nh sau: Ph m vi c th : t 1, 2 phng B n Nghé, Qu n 1, Tp.HCM. Ph m vi h th ng: các giai on thu gom, phân lo i, vn chuy n CTR sinh ho t t i a im tri n khai. H th ng này c bi u di n trong s sau: TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 27
3. KHOA H C CÔNG NGH S 1.1. H th ng phân lo i ch t th i r n li các câu h i chuyên bi m m nh, im y u, c h i, thách th 3. – 2% Rác th c ph m 1% 1% V sò/ c, x ng 4% 5% 2% Gi y Tã lót Nh a Th y tinh 22% Kim lo i 63% Vi Rác v n, hoa G Cao su thu c da Sành g m, s . . TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 28
4. KHOA H C CÔNG NGH 3. c kh o sát có xu h ng gi 3.1. ánh giá hi u qu th c hi n ch ư ng trình 3.1.1. ánh giá hi u qu giáo d c  ánh giá công tác t p hu n, h ng d n và tuyên truy n c a ch ng trình.
   Ng i t p hu n: chuyên viên VPB KH, có chuyên môn v ch t th i rn.
   i t ng c t p hu n: l c l ng nòng c t (cán b tham gia UBND qu n và ph ng, các t ch c chính tr xã h i ti ph ng, các n v thu gom ch t th i r n, t tr ng t dân ph và các tình nguy n viên), i di n h phân lo i l i t i tr m trung chuy n.
   Ph ng th c t p hu u gi y, s tay tuyên truy n.
   Ni dung t p hu n y phù h phim h ng d n cách th c th c hi n phân lo i ch t th i r n t i ngu n trên th gi i; minh h a các lo i ch t th i r n có th tái s dng, tái ch ; gi i thi u mô hình t x lý ch t th i r n th c ph m thành phân compost; s l c quá trình tri n khai ch ng trình t i a ph ng;
   Trình t u tiên t p hu n là h ác l c l ng nòng c t c t p hu n tr dân và cu i các l c l ng nòng c t s tr thành ng i truy n bá thông tin áng tin c y v i các h dân. Sinh viên tình nguy chuyên ngành môi tr ng nên tuy l n u tham gia nh ng ch cn 1 bu i t p hu n nhanh v i quy trình phân lo i là có th nm bt và th c hi n t t công vi c c giao.
   Th i gian t p hu 5 c a 2 tu n liên ti p là v a i dung ã c cô ng.
   Công tác truy n thông bài b n, có tìm hi u và n m b t c im c a i t ng c n tp hu n nên n i dung t p hu n c th , th i gian v a , không kéo dài. TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 29
5. KHOA H C CÔNG NGH ánh giá m c phù h p c a th i gian t ch c t p hu n c ng nh m c nhi t tình tham gia ch ng trình, tác gi xu t thang o sau: Bng 1. Thang ánh giá t l h gia ình tham gia t p hu n Stt T l Ý ngh a 1 < 20% Rt th p 2 20% n < 40% Th p 3 40% n < 60% Trung bình 4 60% n < 80% Cao 5 80% Rt cao Vi k t qu 80/87 h tham gia t p hu n, t 92% mc 5 - rt cao, cho th y th i gian t ch c t p hu n phù h p v i c im khu v c dân c nên thu n l i cho các h gia ình tham d . ây c xem là thành công ban u c a ch ng trình. Bên c nh ó, vi c tr c ti p tham gia ch ng trình ã t o iu ki n cho các thanh niên tình nguy n và các sinh viên chuyên ngành môi tr ng có c h i óng góp vào ho t ng th c ti n, giúp các em có cách nhìn rõ ràng h n v ngành h c ang theo ui. C th , 2 sinh viên n m 3 tr ng i h c Sài Gòn ã hoàn thành 1 tài nghiên c u khoa h c c p tr ng. Nh v y, xét v mt hi u qu giáo d c, ch ng trình thí im ã t c k t qu rt cao.  ánh giá nh n th c c a ng i dân khu v c thí im: Ti n trình và th i im th c hi n các t kh o sát là phù h p và khoa h c v i 3 t.
   Tr c khi th c hi n tri n khai ch ng trình nh m n m b t các c im v thói quen lu tr , phân lo i ch t th i.
   Ngay sau khi k t thúc bu i t p hu n hoàn thi n h n n a v ni dung và ph ng th c t ch c t p hu n ch ng trình.
   Sau khi ch ng trình th c hi n 2 tháng nh m ánh giá l i nh n th c c a các h dân và kh nng duy trì ch ng trình t i n i thí im. Ni dung phi u kh o sát phù h p và sát v i n i dung th c hi n ch ng trình. S phi u phát ra 87. S phi u nh n l i 83 ( t 95%) cho th y các h dân ã giành th i gian tham gia nghiêm túc t kh o sát. Tuy nhiên, vì không ti p c n c b d li u c a các t kh o sát nên tác gi không th có c nh ng ánh giá c th hn n a. ây c xem là m t h n ch ca tài. Bng 2. Thang ánh giá t l h gia ình tham gia PLCTRTN STT T l Ý ngh a 1 < 20% Rt th p 2 20% n < 40% Th p 3 40% n < 60% Trung bình 4 60% n < 80% Cao 5 80% Rt cao So v i thang ánh giá t l h gia ình tham gia PLCTRTN xu t bng 2.4, tác gi nh n th y trong 2 ngày u, t l h gia ình tham gia là 50 - 60%, nh ng ngày ti p theo, t l này t ng lên và gi mc 70-85%, thu c nhóm 3,4,5. iu ó c ng cho th y thói quen phân lo i ch t th i r n ang d n c hình thành a bàn thí im. Tuy nhiên, n u dùng thang TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 30
6. KHOA H C CÔNG NGH ánh giá t l mc phân lo i úng do tác gi xu t bng 2.5 làm c s so sánh thì ch có kho ng 15-30% h dân t m c 1 – phân lo i r t t t. Kho ng 10% không phân lo i còn l i a ph n mc 2 – tt và 3 – trung bình. Bng 3. Thang ánh giá t l mc phân lo i úng Mã Mc Ý ngh a Phân lo i thành 2 nhóm, không b ln thành ph n c a nhóm này vào 1 Rt t t nhóm kia. Phân lo i thành 2 nhóm, tuy nhiên, có b ln thành ph n c a nhóm rác 2 Tt còn l i vào nhóm h u c (t l rt ít). Phân lo i thành 2 nhóm, tuy nhiên, c 2 nhóm rác u b ln thành 3 Trung bình ph n c a nhóm kia. 4 Kém Không phân lo i. Vi c mong mu n th c hi n t 100% là r t khó cho các ch ng trình thí im, vì v y, vi các k t qu thu nh n c, tác gi nh n th y ch ng trình ã c b n thành công trong vi c hình thành thói quen phân lo i rác cho ph n l n các h gia ình t i n i tri n khai. 3.1.2. ánh giá hi u qu qu n lý  ánh giá chính sách h tr Hp tác gi a Tp.HCM và Tp.Osaka, Nh t B n là m t trong nh ng ti n quan tr ng giúp, cho ra i ch ng trình thí im này. Tuy không s dng ngân sách nhà n c nh ng UBND thành ph cho phép S Tài nguyên Môi tr ng, VPB KH có ch ch ng tìm ki m, ti p nh n và s dng các ngu n tài chính h tr và có báo cáo UBND thành ph khi có ti p nh n và s dng các ngu n tài chính này, không c n thi t ph i trình xin ch tr ng UBND thành ph i v i t ng h ng m c. ây c xem là m t s linh ng c a Thành ph trong vi c h tr cho ch ng trình khi ch a có các chính sách c th v các d án, ch ng trình PLCTRTN.  ánh giá iu ki n tri n khai ch ng trình: có nhi u thu n lo i, c th :
   Có các c s pháp lý ã c c th hóa trong các v n b n pháp lu t nh : Lu t B o v Môi tr ng n m 2005 (Ch ng VIII, iu 77, m c 3), Ngh nh s 59/2007/N -CP ngày 09/04/2007 v qu n lý ch t th i r n (Ch ng III, iu 19, m c 1): Quy t nh 2149/Q -TTg ngày 12/12/2009 c a Th tng Chính ph v phê duy t chi n l c qu c gia v qu n lý t ng hp ch t th i rn n n m 2025, t m nhìn n n m 2050 (M c tiêu t ng quát n n m 2025) . Bên c nh ó là các v n b n c a UBND Tp.HCM v ch ng trình PLCTRTN nh Thông báo s 108/TB-VP ngày 01/03/2012; Công v n s 6558/UBND-TMT ngày17/12/2012; Công vn s 997/UBND-TMT ngày 2/03/2013,
   Tuy th i gian chu n b và xây d ng k ho ch ch có 4 tháng nh ng ch ng trình c chu n b bài b n, ã tránh c nhi u h n ch ca nh ng ch ng trình thí im tr c ó. Có m c tiêu, n i dung c th , t ng ng v i nh ng công vi c c n t c v i t ng m c th i gian, có tiêu chí l a ch n n i thí im phù h p. Bên c nh ó, b ng vi c nghiên c u k c im hi n tr ng k thu t qu n lý t i n i thí im, n v ch trì c ng xây d ng tr c 2 ph ng án thu gom, tùy tình hình th c t tri n khai mà ch n ph ng án phù h p nh t. iu ó cho th y r ng n v ch trì ã dành nhi u th i gian u t nghiên c u v i mong mu n th c hi n ch ng trình thành công. Tuy nhiên, do ch a xây d ng m c tiêu c th có tính nh TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 31
7. KHOA H C CÔNG NGH l ng cùng các tiêu chí ánh giá k t qu nên ch ng trình ch d ng l i m c báo cáo s li u kt qu mà ph n ánh giá còn cha c thuy t ph c.
   Có phân công trách nhi m c th và s ph i h p nh p nhàng gi a các bên có liên quan n ch ng trình. Tác gi nh n th y các bên ã n lc th c hi n trách nhi m c phân công m t cách t t nh t trong kh nng có th . in hình:  n v ch trì th c hi n: v n ng các nhà tài tr kinh phí th c hi n ch ng trình; liên k t các n v , t ch c, cá nhân có trình chuyên môn tình nguy n tham gia h tr ch ng trình nh : H V n Lang, sinh viên H Sài Gòn, ; liên t c có nh ng bu i hp tri n khai k ho ch th c hi n v i các bên có liên quan c ng nh rút kinh nghi m nhanh kp th i gi i quy t các v n phát sinh trong quá trình th c hi n. Có báo cáo ti n th c hi n và báo cáo t ng k t v kt qu ca ch ng trình cho UBND thành ph .  Thành ph Osaka: h tr thi t k các m u phi u kh o sát c s dng trong vi c ánh giá nh n th c c a ng i dân t i khu v c thí im. Ph i h p v i trung tâm ETM th c hi n các m u phân tích v CTRSH thu gom c. Chuyên gia ph i h p chính là TS. Kawai ã theo sát và ng hành v i ch ng trình v i c ng 2 tháng/l n qua Tp.HCM làm vi c, c bi t là trong 8 ngày di n ra thí im phân lo i.
   Thái làm vi c chuyên nghi p và nhi t tình c a các bên tham gia ch ng trình cng là m t trong nh ng y u t giúp cho ch ng trình c tri n khai m t cách thu n l i. Các chuyên viên tham gia không ng i làm thêm gi vào th 7, ch nh t hay bu i chi u t i. Mc nhi t tình tham gia c a các tình nguy n viên c ánh giá cao khi 100% s lng sinh viên tham gia u có m t y và úng gi ti tr m trung chuy n. iu này cho th y vi c ch n úng i t ng h tr ã ph n nào giúp ch ng trình thành công khi h n ch bt th i gian ph i t p hu n và m b o nhân l c có chuyên môn.
   Thái hng ng, ng thu n c a các h gia ình trong khu v c thí im là m t trong nh ng iu ki n quan tr ng vì ây chính là i t ng chính quy t nh thành công c a ch ng trình. 3.1.3. ánh giá hi u qu h th ng h tr k thu t  ánh giá công tác phân lo i và thu gom v n chuy n ch t th i r n Ph ng ti n thu gom và các d ng c h tr c trang b y , có dán nhãn phân lo i cho th y công tác chu n b rt t t. T ch c thu gom và v n chuy n riêng bi t hai lo i ch t th i nên nhân công thu gom t ng lên g p ôi và phát sinh thêm chi phí v n chuy n v công trình th nghi m a Ph c. Tuy có thêm công on phân lo i l i t i tr m trung chuy n nh ng tác gi cho r ng là c n thi t và h p lý nh m m b o tính chính xác c a các s li u thu th p.  ánh giá công tác x lý sau phân lo i: CTSH sau phân lo i, s tách 2 dòng:  Ch t th i h u c c v n chuy n v Khu liên h p x lý ch t th i r n a Ph c ph c v ch y th nghi m mô hình s n xu t khí sinh h c - phát in b ng ph ng pháp k khí khô. ây là m t ph ng pháp m i c áp d ng th nghi m thành ph H Chí Minh, có s h tr t phía thành ph Osaka, Nh t B n.  Cht th i r n còn l i c v n chuy n v bãi chôn l p. Nh v y, vi c phân lo i CTRSH ã t o ra ngu n nguyên li u có ch t l ng t t cung TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 32
8. KHOA H C CÔNG NGH cp cho các th nghi m tìm ki m ph ng pháp x lý m i. iu này ã kh c ph c c tình tr ng CTRSH sau phân lo i l i b tr n l n l i v i nhau và em i chôn l p, gây ph n ng chán nn c a ng i dân mà nh ng ch ng trình thí im khác ã v ng ph i. 3.2. Nh n di n nh ng thu n l i và khó kh n khi tri n khai và m r ng ch ư ng trình Bng vi c s dng ph ng pháp SWOT, tác gi ã l p c b ng ma tr n sau: Bng 4. Ma tr n nh n di n nh ng thu n l i và khó kh n khi tri n khai và m r ng ch ư ng trình PLCTRTN Ni dung S im m nh W im y u Chính sách c s ng h ca thành ph . Ch a v n b n h ng d n c th . K ho ch Chu n b y n i dung, n v Bên ph i h p th c hi n không có ph i h p th c hi n, ng i ch u trách nhi u th i gian ti p c n k ho ch. nhi m và ti n th c hi n. Th i gian Chu n b và tri n khai toàn ch ng Th i gian th c hi n PLCTR t i h trình là 5 n m, v i 2 giai on nên có dân ng n ch có 8 ngày. Sau ó t m s chu n b k l ng. ng ng ch n giai on 2 m i th c hi n l i nên b gián on. Các bên ch liên l c tr c ti p v i n v ch trì th c hi n, không có các k t ni v i nhau. Nhân l c Nhân l c tham gia có trình cao, hi u bi t v chuyên ngành môi tr ng. Ni dung: Có xây d ng m c tiêu c n t. Mc tiêu ch a c th , ch a có tính nh l ng. Có yêu c u ánh giá k t qu t Thi u tiêu chí ánh giá tính hi u c. qu c a ch ng trình. Ch phân thành 2 lo i h u c và còn l i. Ch a phân tích các d li u thu th p c t các t kh o sát. Dân c a ph ng có m t b ng dân trí cao. Ng i dân có cu c s ng b n r n, không có nhi u qu th i gian r nh. H th ng h Có s n tuy n thu gom, c h tr Th i im thu gom di n ra vào lúc tr k thu t thi t b . gia ch th ng v ng nhà. Có h tr thi t b và nhân công. Nhân viên ph i làm thêm gi . thu gom: Vn chuy n Tuy n v n chuy n có sn. Sau phân Có tách thành 2 dòng th i v i 2 Mô hình x lý ch t th i h u c ang lo i h ng x lý phù h p. Kh c ph c trong giai on th nghi m. c nh c im l n nh t th ng gp ph i c a các ch ng trình tr c. Kinh phí: Vn ng c th c hi n. Ph thu c vào nhà tài tr . O C h i T Thách th c Chính sách - H th ng hành chính còn trong giai on hoàn thi n chính sách h tr . Nhân l c - S h tr t các Tr ng, vi n - m b o v s l ng và ch t nghiên c u trên a bàn Tp.HCM và l ng nhân l c. các t ch c NGO. TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 33
9. KHOA H C CÔNG NGH Ni dung - Hoàn thi n h n nh kinh nghi m t - Càng c th , chi ti t ng v i các vi c ã t ng tri n khai th c hi n các nhóm i t ng khác nhau. ch ng trình t ng t . - Có c s khoa h c và m b o v ni dung qu n lý nhà n c. Cng ng - S ng h ca c ng ng. - S ng thu n h p tác th c hi n ca các nhóm c ng ng. H th ng k - S u t c a nhà n c và xã h i. - Ch a ng b vi yêu c u ch ng thu t trình. Kinh phí - Cam k t h tr t phía Nh t và các - Ngu n kinh phí tài tr cn ph i n n v tài tr . nh trong b i c nh kinh t nhi u th ng tr m. T vi c nghiên c u ánh giá ng th i nh n di n nh ng thu n l i, khó kh n khi tri n khai và m r ng ch ng trình, tác gi xu t các iu ch nh cho l n tri n khai ti p theo nh sau: - Cn t ng h p, phân tích các s li u thu c t các m u phi u ánh giá. - Bên c nh vi c ph i xây d ng các m c tiêu c th hn n a trong quá trình l p k ho ch tri n khai, ph i xây d ng các tiêu chí ánh giá làm c s ánh giá k t qu t c. Các m c tiêu càng c th , o l ng c, các tiêu chí ánh giá càng rõ ràng thì vi c t ng k t, ánh giá tính hi u qu ca ch ng trình càng d th c hi n. - B sung vào phi u k t qu phân lo i ph n ánh gi m c phân lo i. - Nu ch ng trình m rng v i nhi u i t ng thu c nhi u nhóm dân t c (ng i hoa, ng i n c ngoài, ) thì tài li u tuyên truy n ph i có thêm nh ng phiên b n ti ng phù h p. - Vì còn nh ng h n ch nh : ch a kh p v i th i gian thu gom c a toàn tuy n, công nhân thu gom ph i làm thêm gi , khó g p ch h trao i ý ki n và tránh tình tr ng rác b lu tr quá lâu bên ngoài nên tác gi ngh nên chuy n th i gian thu gom vào kho ng 7h bu i sáng. - Nên s dng ký hi u, nhãn dán c t o b ng v t li u có tính b n v i n c, không b bay h i tránh tr ng b bong tróc do t. Ngoài ra các v t li u tiêu hao nh g ng tay, kh u trang, xà bông, túi nilong ph c v cho quá trình phân lo i rác l i t i tr m trung chuy n c n ph i d trù thêm kho ng 15% d phòng tránh b thi u h t. 4. KT LU N tài ã xác nh và xây d ng tiêu chí ánh giá hi u qu ca ch ng trình v i ba tiêu chí: hi u qu giáo d c, hi u qu qu n lý và hi u qu h th ng h tr k thu t. D a trên các tiêu chí c xu t, v i 92% h gia ình tham gia t p hu n, 95% h gia ình tham gia ánh giá nh n th c sau ch ng trình, 70 - 85% h gia ình tr c ti p phân lo i mc t t và r t t t, ch có kho ng 10% h gia ình không phân lo i vì nhi u lý do, tác gi nh n th y ch ng trình ã thành công trong vi c hình thành thói quen phân lo i rác cho ph n l n các h gia ình t i n i tri n khai. tài c ng ã nh n di n nh ng h n ch ca ch ng trình là m c tiêu ch a có tính nh l ng, th i gian thí im còn ng n, ch phân thành 2 lo i h u c và còn l i mà ch a có lo i ch t th i r n nguy h i, th i im thu gom ch thu n l i cho ch ng trình, ch a có b tiêu chí ánh giá hi u qu mà ch ng trình t c. Tác gi cng ã ch ra ba thách th c l n mà ch ng trình s gp ph i khi m rng trong t ng lai. ó là ngu n kinh phí ln, s ch m tr TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 34
10. KHOA H C CÔNG NGH trong vi c ban hành các chính sách h tr ch ng trình PLCTRTN và quan tr ng nh t là ph i kp th i ng b h th ng h tr k thu t tránh tình tr ng ch t th i rn c phân lo i t i ngu n nh ng ch a k p có hình th c thu gom và x lý phù hp. Li ích c a ch ng trình PLCTRTN là không th ph nh n và ch c ch n s c tri n khai r ng kh p trong t ng lai. Tuy ch ng trình thí im t i ph ng B n Nghé, Qun 1 c ánh giá là thành công nh ng v n còn mts hn ch nh mà nguyên nhân là do ti p cn theo h ng c a qu n lý nhà n c, vì v y c n thi t nên có s h tr ca các nhà khoa h c chuyên ngành môi tr ng hoàn thi n h n n a các c s khoa h c. TÀI LI U THAM KH O [1]. Quy t nh s 2149/Q -TTg, 2009, phê duy t chi n l c qu c gia v qu n lý t ng h p ch t th i r n n n m 2025, t m nhìn n n m 2050. [2]. Nguy n V n Chi n, 2007, Xã h i hóa h th ng qu n lý ch t th i r n ô th trên a bàn Qu n 5, Thành ph H Chí Minh, S khoa h c công ngh và môi tr ng thành ph H Chí Minh. [3]. Tr ng Thanh C nh và nnk, 2006, báo cáo t ng k t d án Phân lo i ch t th i r n t i Ph ng 3, Qu n 6, Tp.HCM, Vi n Môi Tr ng và Tài Nguyên. [4]. Vn phòng Bi n i khí h u, 2013, Ph ng án th c hi n ch ng trình thí im phân lo i ch t th i r n t i ngu n t i ph ng B n Nghé, Qu n 1, Tp.HCM, S Tài nguyên và Môi tr ng Tp. HCM. [5]. Ch ình Lý, 2010, Giáo trình Phân tích h th ng môi tr ng, HQG. [6]. Vn phòng bin i khí h u, 2014, Báo cáo t ng k t ch ng trình thí im phân lo i ch t th i r n t i ngu n t i ph ng B n Nghé, Qu n 1 và ph ng 14 qu n Bình Th nh, S Tài nguyên và Môi tr ng Tp.HCM. TP CHÍ KHOA H C CÔNG NGH & TH C PH M S 07/2015 35