Điều chỉnh chính sách kinh tế của các cường quốc và tác động đến Việt Nam

Nội dung text: Điều chỉnh chính sách kinh tế của các cường quốc và tác động đến Việt Nam

1. Điều ch ỉnh chính sách kinh t ế của cá c c ườ ng qu ốc và tác động đế n Vi ệt Nam Võ Đại L ược1 1 Trung tâm Kinh t ế Châu Á - Thái Bình D ươ ng. Email: vodailuoc@gmail.com Nh ận ngày 10 tháng 11 n ăm 2017. Ch ấp nh ận đă ng ngày 14 tháng 12 n ăm 2017. Tóm t ắt: Tình hình kinh t ế th ế gi ới trong nh ững th ập niên đầu th ế k ỷ XXI đã, đang và s ẽ bi ến động khôn l ường không d ự báo được. Từ sau kh ủng ho ảng kinh t ế th ế gi ới 2008 đến nay, các qu ốc gia, đặ c bi ệt là các cườ ng qu ốc, ph ải điều ch ỉnh chính sách kinh t ế để thích ứng v ới di ễn bi ến c ủa tình hình. Đó là chính sách n ới l ỏng ti ền t ệ và tài chính, chính sách tái c ơ c ấu n ền kinh t ế. Nh ững chính sách này tuy đã ch ặn đà suy gi ảm t ốc độ t ăng tr ưởng kinh t ế, nh ưng ch ỉ duy trì t ốc độ t ăng tr ưởng kinh t ế của các n ền kinh t ế M ỹ, Nh ật Bản, Liên minh Châu Âu (EU) ở m ức 1%, t ốc độ t ăng tr ưởng kinh t ế th ế gi ới kho ảng 2,5-3% trong các n ăm 2008 - 2009. Cho đến nay, kinh t ế M ỹ h ồi ph ục khá h ơn, t ăng tr ưởng kho ảng 2% n ăm 2016, nh ưng các n ền kinh tế Châu Âu và Nh ật B ản v ẫn ch ỉ t ăng tr ưởng trên 1%. T ốc độ t ăng tr ưởng kinh t ế của Trung Qu ốc c ũng đã gi ảm t ừ 9-10%/n ăm xu ống còn 6,5%/n ăm trong n ăm 2017. T ăng tr ưởng kinh t ế của các cườ ng qu ốc và c ủa th ế gi ới h ồi ph ục ch ậm và có không ít nguy c ơ di ễn bi ến theo chi ều hướng x ấu h ơn do ch ủ ngh ĩa dân túy và ch ống toàn c ầu hóa gia t ăng, đồ ng th ời do đổi m ới công ngh ệ, đổ i m ới th ể ch ế, khuy ến khích xu h ướng phát tri ển sáng t ạo di ễn ra ch ậm ch ạp. Nh ững điều ch ỉnh chính sách kinh t ế c ủa các cườ ng qu ốc đã tác động t ới n ền kinh t ế th ế gi ới, trong đó có Vi ệt Nam. Từ khóa: Điều ch ỉnh chính sách kinh t ế, M ỹ, Nh ật B ản, Liên minh Châu Âu, Trung Qu ốc. Phân lo ại ngành: Kinh t ế h ọc Abstract: The world economy in the first decades of the 21 st century has been and will be highly volatile and unpredictable. Since the 2008 global economic crisis, countries, especially the powers, have had to adjust their economic policies to adapt to the situation. The policies, namely the monetary easing and finance policies, and that of economic restructuring, did stop the downtrend in economic growth, but have kept the economic growth rates of the US, Japan and the European Union (EU) at 1%, and the world economic growth at around 2.5-3% in the 2008-2009 period. So far, the US economy has seen better recovery, having grown by about 2% in 2016, while the European and Japanese economies have achieved the rates of only over 1%. China's rate has fallen from 9-10% to 6.5% per year in 2017. The economic growth of the powers and of the world at large has slowly recovered, and there are risks of 3
2. Khoa h ọc xã h ội Vi ệt Nam, s ố 2 - 2018 getting worse due to rising populism and anti-globalisation, as well as the slow technological renovation, institutional reform, and low encouragement of innovation tendencies. The adjustments of economic policies by the powers have exerted impact on the world economy, including Vietnam. Keywords: Economic policy adjustment, US, Japan, European Union, China. Subject classification: Economics 1. Mở đầ u cơ ch ế gi ải quy ết phù h ợp. N ền kinh t ế th ế gi ới hi ện nay v ẫn ch ủ y ếu d ựa trên n ền Có th ể nói các n ước ph ươ ng Tây, nh ất là tảng công ngh ệ điện t ử. Những phát minh Mỹ, Nh ật B ản, EU, luôn ph ải điều ch ỉnh về internet, v ề công ngh ệ khai thác khí đá các chính sách kinh t ế, đặc bi ệt khi ph ải phi ến không đủ đáp ứng nh ững yêu c ầu đối di ện v ới kh ủng ho ảng. Cu ộc kh ủng phát tri ển c ủa n ền kinh t ế tri th ức. Nền ho ảng càng nghiêm tr ọng thì m ức độ điều kinh t ế th ế gi ới đang v ấp ph ải nh ững gi ới ch ỉnh chính sách càng l ớn. Trong cuộc hạn v ề th ị tr ường (do n ền đạ i công nghi ệp kh ủng ho ảng kinh t ế th ế gi ới 2008 (nghiêm đã phát tri ển v ượt quá gi ới h ạn nhu c ầu th ị tr ọng nh ất k ể t ừ cu ộc kh ủng ho ảng kinh t ế tr ường th ế gi ới); về môi tr ường (do khí th ế gi ới 1929-1933), đối sách ph ổ bi ến t ại th ải và các ch ất độ c h ại c ủa các đạ i công tất c ả các qu ốc gia là n ới l ỏng chính sách xưởng th ải ra gây ô nhi ễm khí quy ển, trái ti ền t ệ và tài chính. Cục D ự tr ữ Liên bang đất nóng lên, các ngu ồn n ước b ị nhi ễm Mỹ (Fed) đã h ạ lãi su ất xu ống m ức 2% vào độc, th ậm chí c ả đấ t đai c ũng nhi ễm tháng 7/2008, th ấp h ơn m ức l ạm phát lúc độc); về tài nguyên (do trong nh ững n ăm đó là 4,5%, ngh ĩa là lãi su ất đã âm. Chính gần đây kinh t ế th ế gi ới suy thoái, nên c ầu ph ủ M ỹ c ũng đã chi t ới hàng nghìn t ỷ đô la về tài nguyên suy gi ảm, giá tài nguyên Mỹ (USD) để c ứu tr ợ các t ổ ch ức tín d ụng. gi ảm; nh ưng n ếu nhìn v ề lâu dài, gi ới h ạn Cu ộc kh ủng ho ảng này c ũng đã lan sang về tài nguyên không tái t ạo được v ẫn s ẽ là các n ước Châu Âu và Nh ật B ản và ph ản vấn đề mà th ế gi ới ph ải đố i di ện); về xã ứng c ủa các n ước này c ũng ch ỉ là chính hội (do n ăng su ất lao độ ng c ủa n ền t ảng sách n ới l ỏng ti ền t ệ và gi ảm thu ế. công ngh ệ hi ện nay ch ưa đủ cao để có th ể Sự khác bi ệt gi ữa các chính sách c ủa đáp ứng các nhu c ầu c ủa xã h ội, tình tr ạng các chính ph ủ dù ở m ức độ nhanh, ch ậm, chênh l ệch giàu nghèo ti ếp t ục gia t ăng, nặng, nh ẹ khá c nhau, nh ưng v ề c ơ b ản là bất bình đẳng xã h ội ngày càng l ớn); về gi ống nhau. Tuy nhiên, cu ộc kh ủng ho ảng th ể ch ế, (do các th ể ch ế c ủa các qu ốc gia, kinh t ế th ế gi ới n ăm 2008 có nguyên nhân kể c ả các n ước phát tri ển c ũng nh ư đang sâu xa t ừ th ể ch ế và k ết c ấu kinh t ế. M ột phát tri ển có nhi ều b ất c ập, không gi ải nền kinh t ế th ế gi ới đã được toàn c ầu hóa quy ết được các v ấn đề kinh t ế, xã h ội, v ăn sâu r ộng, nh ưng l ại ch ưa có m ột th ể ch ế hóa c ủa chính các n ước đó c ũng nh ư c ủa qu ản tr ị kinh t ế và chính tr ị toàn c ầu phù th ế gi ới). hợp, do v ậy các xung độ t v ề l ợi ích, v ề s ắc Chính nh ững gi ới h ạn trên đây đã bu ộc tộc, v ề tôn giáo, v ề các giá tr ị đã không có tất c ả các n ước, đặc bi ệt là các n ước l ớn, 4
3. Võ Đại L ược ph ải th ực hi ện vi ệc điều ch ỉnh chính sách đã được ban hành bao g ồm 6 chính sách phát tri ển kinh t ế. Bài vi ết này phân tích sau: 1) xây d ựng m ột n ền kinh t ế b ền v ững nh ững điều ch ỉnh chính sách kinh t ế c ủa dựa vào ngành s ản xu ất v ới n ội dung: t ăng một s ố cườ ng qu ốc nh ư M ỹ, Nh ật B ản, cá c đầu t ư vào ngành s ản xu ất, ng ừng vi ệc nướ c thu ộc EU, Trung Qu ốc và tác động gi ảm thu ế đố i v ới các công ty đưa vi ệc làm của sự điều ch ỉnh đó t ới Vi ệt Nam. ra n ước ngoài, m ở c ửa các th ị tr ường m ới cho các s ản ph ẩm s ản xu ất t ại M ỹ; 2) thúc đẩy ho ạt độ ng xu ất kh ẩu để bán các s ản 2. Điều ch ỉnh chính sách kinh t ế c ủa M ỹ ph ẩm c ủa M ỹ ra ngoài thông qua các hi ệp định th ươ ng m ại t ự do; 3) khuy ến khích Để ứng phó v ới cu ộc kh ủng ho ảng kinh t ế các doanh nghi ệp nh ỏ b ằng nhi ều công c ụ năm 2008, M ỹ đã áp d ụng chính sách n ới nh ư t ạo điều ki ện để ti ếp c ận các ngu ồn lỏng tài chính ch ưa t ừng có. Hàng nghìn vốn, th ị tr ường, lao độ ng; 4) phát tri ển tỷ USD đã được tung ra để c ứu nguy n ền năng l ượng và s ử d ụng n ăng l ượng theo kinh t ế thông qua 2 kênh chính: h ạ lãi su ất hướng áp d ụng các bi ện pháp ép bu ộc ngân hàng nh ằm gia t ăng tín d ụng, và t ăng ph ải ti ết ki ệm n ăng l ượng, gia tăng khai chi tiêu ngân sách. Do v ậy, n ợ công đã thác d ầu khí đá phi ến; 5) đổi m ới công tăng cao. M ức thâm h ụt ngân sách n ăm ngh ệ: T ổng th ống Barack Obama đã quy ết 2009 đã đạt m ức k ỷ l ục, b ằng 10,1% tổng định chi 100 t ỷ USD để h ỗ tr ợ s ự đổ i m ới sản ph ẩm qu ốc n ội (GDP), do v ậy bi ện mang tính đột phá trong các l ĩnh v ực khoa pháp c ắt gi ảm chi tiêu ngân sách đã tr ở học, công ngh ệ, giáo d ục và đào t ạo, đồ ng nên c ấp bách nh ằm c ắt gi ảm 5.300 t ỷ th ời đã áp d ụng nhi ều gi ải pháp c ải cách c ơ USD trong 10 n ăm ti ếp theo. Chính ph ủ ch ế điều hành ho ạt độ ng khoa h ọc và công Mỹ đã th ực hi ện các gi ải pháp mi ễn gi ảm ngh ệ; 6) xây d ựng n ền kinh t ế trung l ưu thu ế, tái c ấp phép b ảo hi ểm th ất nghi ệp, nh ằm gi ảm b ớt tình tr ạng chênh l ệch và tạo vi ệc làm b ằng các ch ươ ng trình mi ễn cách bi ệt l ớn v ề thu nh ập gi ữa ng ười giàu gi ảm thu ế, gia t ăng chi tiêu c ủa chính ph ủ. và ng ười nghèo b ằng gi ải pháp gia h ạn lu ật Chính ph ủ và Qu ốc h ội M ỹ c ũng đã ban về c ắt gi ảm thu ế. hành đạo lu ật c ải cách ph ố Wall và b ảo v ệ Nh ững điều ch ỉnh chính sách kinh t ế ng ười tiêu dùng v ới 7 n ội dung: thành l ập trên đây đã mang l ại nh ững k ết qu ả rõ r ệt: hội đồ ng giám sát tài chính qu ốc gia, cho tăng tr ưởng GDP t ừ âm trong 2 n ăm 2008 - phá s ản các công ty tài chính l ớn, h ạn ch ế 2009 đã t ăng, đạt m ức 2,5% trong n ăm mối liên h ệ gi ữa các công ty tài chính l ớn, 2010, trong 2 n ăm 2014-2015 đạt m ức hạn ch ế m ối liên h ệ gi ữa các ngân hàng và 2,4%. T ỷ l ệ th ất nghi ệp gi ảm t ừ m ức các qu ỹ đầ u t ư r ủi ro, áp d ụng cơ ch ế 10,3% n ăm 2009 xu ống còn 5% n ăm 2015, thanh toán các kho ản buôn bán ch ứng thâm h ụt ngân sách gi ảm xu ống còn 2,5% khoán qua c ơ quan thanh toán, b ảo v ệ năm 2015. quy ền l ợi c ủa ng ười tiêu dùng, ki ểm soát Tuy v ậy, n ền kinh t ế M ỹ c ũng b ị T ổng và h ạn ch ế ho ạt độ ng cho vay c ủa Qu ỹ th ống Donald Trump phê phán gay g ắt Ti ền t ệ qu ốc t ế (IMF). trong bài phát bi ểu nh ậm ch ức rằng: Mỹ Các chính sách thúc đẩy kinh t ế dài h ạn đã làm giàu cho công nghi ệp n ước ngoài 5
4. Khoa h ọc xã h ội Vi ệt Nam, s ố 2 - 2018 bằng cái giá c ủa n ền công nghi ệp M ỹ; định th ươ ng m ại song ph ươ ng, rút d ần Mỹ đã chi hàng nghìn t ỷ USD ở n ước kh ỏi một s ố hi ệp đị nh th ươ ng m ại đa ngoài trong khi c ơ s ở h ạ t ầng ở M ỹ b ị ph ươ ng; 5) tích c ực c ải cách trong n ước, xu ống c ấp và h ư h ỏng; các nhà máy c ủa tạo điều ki ện t ốt h ơn cho các doanh nghi ệp Mỹ di chuy ển ra n ước ngoài làm ng ười ở l ại n ước M ỹ. Mỹ th ất nghi ệp Tuy nhiên, nhi ều v ấn đề mà Donald Từ đó, t ổng th ống Donald Trump đã Trump nêu ra lúc tranh c ử đã b ị ông điều đư a ra m ột chính sách “n ước M ỹ trên ch ỉnh khi làm t ổng th ống. Do v ậy, r ất khó hết” v ới 7 n ội dung: 1) rút kh ỏi Hi ệp xác định ch ắc ch ắn nh ững chính sách kinh định Đối tác xuyên Thái Bình D ươ ng tế gì s ẽ được điều ch ỉnh trong nhi ệm k ỳ (TPP) mà T ổng th ống Barack Obama đã của t ổng th ống Donald Trump. cam k ết; 2) đàm phán l ại Hi ệp đị nh th ươ ng m ại t ự do B ắc M ỹ (NAFTA) và các hi ệp đị nh th ươ ng m ại song ph ươ ng; 3) rút 3. Điều ch ỉnh chính sách c ủa cá c n ướ c kh ỏi Tổ ch ức Th ươ ng m ại thế gi ới (WTO); thu ộc Liên minh Châu Âu 4) lần l ượt đánh thu ế 35% và 45% đối v ới các m ặt hàng nh ập kh ẩu t ừ Mexico và Sau cu ộc kh ủng ho ảng kinh t ế th ế gi ới Trung Qu ốc; 5) hạ th ấp m ức thu ế thu nh ập 2008, EU đã và đang r ơi vào m ột cu ộc doanh nghi ệp t ừ 35% hi ện nay xu ống còn kh ủng ho ảng kép: t ăng tr ưởng th ấp (giai 15%; 6) xóa b ỏ các th ủ t ục r ườm rà, m ở đoạn 2004-2014, t ốc độ t ăng tr ưởng trung rộng cung ứng n ăng l ượng d ầu m ỏ và than bình năm của EU đạ t 0,9%); thâm h ụt ngân đá ; 7) giữ các doanh nghi ệp M ỹ và các sách và n ợ công t ăng nhanh v ượt quá gi ới ho ạt độ ng th ươ ng m ại c ủa h ọ thông qua hạn cho phép (thâm h ụt ngân sách không các hình th ức ưu đãi thu ế (th ậm chí ph ạt quá 3% GDP, n ợ công không quá 60% thu ế) và mua s ắm chính ph ủ. GDP tính đến h ết n ăm 2013). Theo C ơ Nếu xét m ột cách riêng l ẻ, d ường nh ư 7 quan th ống kê Châu Âu (Eurostat), n ợ c ủa chính sách trên đều rất khó th ực hi ện nh ư 17 n ước thu ộc Khu v ực đồ ng ti ền chung mong mu ốn; nh ưng n ếu xét t ổng th ể thì Châu Âu đã cán m ức 92,2% GDP; đặ c bi ệt chúng l ại có quan h ệ v ới nhau. Do v ậy, có Hy L ạp đã có m ức n ợ công lên t ới 149,1% th ể d ự báo Mỹ sẽ điều chỉnh chính sách GDP; t ất c ả các n ước EU đề u có m ức thâm kinh t ế theo 5 hướng: 1) thúc đẩy xu ất hụt ngân sách v ượt xa ng ưỡng 3% GDP; kh ẩu, gi ảm nh ập kh ẩu m ột cách th ỏa đáng, Italia đạt m ức thâm hụt ngân sách th ấp đặc bi ệt là nh ập d ầu m ỏ; 2) không áp d ụng nh ất 5,3% GDP; Ireland đạt m ức thâm h ụt các bi ện pháp t ăng thu ế nh ập kh ẩu toàn ngân sách cao nh ất 14,3% GDP. T ỷ l ệ th ất di ện lâu dài, nh ưng có th ể áp d ụng các nghi ệp đã t ăng quá cao: 10,4% t ổng s ố lao bi ện pháp b ảo đả m, ch ống bán phá giá, động n ăm 2014. ch ống tr ợ c ấp, b ảo h ộ thu ế mang tính t ạm Tr ước tình hình kinh t ế x ấu đi, các th ời đố i v ới m ột s ố m ặt hàng nào đó; 3) gia nước EU đã bu ộc ph ải điều ch ỉnh chính tăng va ch ạm v ới các đố i tác th ươ ng m ại sách kinh t ế theo 2 tr ọng điểm: 1) phát của M ỹ, (Mỹ bu ộc ph ải có các chính sách tri ển thông minh, phát tri ển b ền v ững, phát ứng phó); 4) đàm phán ký k ết các hiệp tri ển bao trùm (với 5 m ục tiêu ph ấn đấ u là 6
5. Võ Đại L ược tăng t ỷ l ệ ng ười có vi ệc làm, t ăng đầu t ư Các qu ốc gia thành viên EU c ũng có cho giáo d ục và nghiên c ứu khoa h ọc, nh ững h ướng điều ch ỉnh c ụ th ể nh ư: c ắt gi ảm đáng k ể phát th ải khí nhà kính, gi ảm gi ảm chi tiêu công, gi ảm chi phí cho phúc tỷ l ệ ng ười ch ưa h ọc h ết ph ổ thông, gi ảm lợi xã h ội, t ăng thu ế t ăng thu cho ngân thêm t ỷ l ệ h ộ nghèo); 2) nêu ra 7 ch ươ ng sách, t ăng hi ệu qu ả đầ u t ư công trình hành động c ụ th ể (g ồm liên minh Trong l ĩnh v ực kinh t ế đố i ngo ại, EU sáng t ạo, l ưu chuy ển thanh niên, k ỹ thu ật điều ch ỉnh chi ến l ược t ới năm 2020 theo số cho Châu Âu, s ử d ụng hi ệu qu ả tài hướng nâng cao kh ả n ăng c ạnh tranh và nguyên cho Châu Âu, chính sách công hội nh ập toàn c ầu sâu r ộng v ới 5 n ội nghi ệp cho th ời đạ i toàn c ầu hóa, ch ươ ng dung. Đó là: gia t ăng ký k ết các hi ệp đị nh trình k ỹ n ăng và vi ệc làm m ới, n ền t ảng th ươ ng m ại song ph ươ ng và đa ph ươ ng; Châu Âu ch ống đói nghèo). mở c ửa th ươ ng m ại cho các l ĩnh v ực (nh ư Nhi ều n ước EU đã th ực hi ện nh ững điều công ngh ệ xanh, s ản ph ẩm và d ịch v ụ ch ỉnh chính sách trong l ĩnh v ực ngân hàng, công ngh ệ cao); tiêu chu ẩn qu ốc t ế hóa nh ư: thành l ập c ơ ch ế giám sát chung trong đặc bi ệt trong l ĩnh v ực phát tri ển, đố i hệ th ống ngân hàng toàn Châu Âu; thành tho ại c ấp cao v ới các đố i tác quan tr ọng, lập m ột liên minh ngân hàng; t ăng t ỷ l ệ vốn điều ch ỉnh th ể ch ế toàn c ầu, ki ểm soát an toàn t ối thi ểu c ủa các ngân hàng khu v ực mất cân b ằng th ươ ng m ại toàn c ầu, chú lên 9%; xây d ựng k ế ho ạch b ảo v ệ ti ền g ửi; tr ọng ưu tiên khu v ực Châu Á; phát tri ển tái c ấp v ốn cho h ệ th ống ngân hàng H ệ quan h ệ đố i tác th ực s ự v ới các n ước đang th ống lu ật pháp c ũng được Ủy ban Châu Âu phát tri ển; h ướng t ới hoàn thành các m ục rà soát và điều ch ỉnh cho phù h ợp v ới tình tiêu thiên niên k ỷ hình m ới. Duy trì lãi su ất th ấp c ũng là m ột Nh ững chính sách điều ch ỉnh trên đây gi ải pháp c ủa các n ước EU. Đứ c đã có tuy đã có nh ững tác độ ng nh ất đị nh, nh ưng nh ững chính sách điều ch ỉnh h ệ th ống ngân nhìn chung ch ưa t ạo ra s ự chuy ển bi ến rõ hàng và đáng chú ý là, t ập trung ngu ồn l ực rệt. Ở các n ước EU, t ăng tr ưởng kinh t ế xóa b ỏ kh ối tài s ản n ợ x ấu c ủa các ngân vẫn trì tr ệ, đồ ng euro suy y ếu, gi ảm phát hàng, c ấp các kho ản vay ưu đãi đảm b ảo ti ếp di ễn, s ản xu ất công nghi ệp trì tr ệ, kim cho các ngân hàng có đủ ngu ồn l ực tài ng ạch th ươ ng m ại có s ự ph ục h ồi ch ậm, n ợ chính, hoàn thi ện h ệ th ống ch ỉ tiêu giám sát công đã ch ững l ại và gi ảm nh ưng v ẫn ở và c ảnh báo, t ăng c ường vai trò độc l ập c ủa mức cao, t ỷ l ệ th ất nghi ệp c hỉ gi ảm chút ít. các c ơ quan giám sát v ới các b ộ ch ủ qu ản. Bên c ạnh nh ững v ấn đề kinh t ế còn có Trong l ĩnh v ực tài chính, EU đã th ực nh ững v ấn đề khác đang tác độ ng khó hi ện các chính sách điều ch ỉnh: thành l ập lường nh ư: Brexit, s ự b ất ổn ở Trung Đông qu ỹ ổn đị nh tài chính; mua trái phi ếu chính và Châu Phi, m ối đe d ọa t ừ Nhà n ước H ồi ph ủ; khởi độ ng c ơ ch ế bình ổn Châu Âu giáo t ự x ưng IS, dòng ng ười di c ư, t ị n ạn, song hành v ới qu ỹ bình ổn tài chính châu ch ủ ngh ĩa dân túy và ch ống toàn c ầu hóa Âu; thực hi ện c ơ ch ế xóa n ợ cho các n ước Trong b ối c ảnh ph ức t ạp này, ch ắc ch ắn kh ủng ho ảng nh ư Hy L ạp, t ăng c ường EU ph ải ti ếp t ục điều ch ỉnh chính sách quy ền ki ểm soát ngân sách các qu ốc gia kinh t ế. Th ủ t ướng Đứ c Angela Merkel trong EU. cho r ằng, một Châu Âu v ới các t ốc độ phát 7
6. Khoa h ọc xã h ội Vi ệt Nam, s ố 2 - 2018 tri ển khác nhau là điều c ần thi ết, c ụ th ể là, cố quá trình ph ục h ồi tài chính kinh t ế, đối v ới các v ấn đề c ần thi ết thì ph ải t ăng duy trì tính v ững m ạnh c ủa tài khóa, đảm cường hành động t ập th ể gi ữa các n ước có bảo ni ềm tin th ị tr ường, đả m b ảo môi cùng thi ện chí nh ư: giám sát ho ạt độ ng các tr ường kinh t ế c ởi m ở, c ạnh tranh công ngân hàng, chính sách di dân chung. bằng và t ự do, mang l ại c ơ h ội cho m ọi ng ười, có được chi ến l ược cu ộc sống an toàn và đảm b ảo an ninh, luôn n ăng độ ng 4. Điều ch ỉnh chính sách kinh t ế c ủa và sáng t ạo, b ền v ững trong dài h ạn. Nh ật B ản Các m ục tiêu này đã đạt được k ết qu ả nh ư sau: đưa l ạm phát lên 2% trong 2 n ăm Cu ộc kh ủng ho ảng kinh t ế th ế gi ới 2008 đã thông qua vi ệc mua trái phi ếu chính ph ủ và làm gay g ắt thêm các v ấn đề v ốn có c ủa các tài s ản tài chính có s ự r ủi ro h ơn nh ư nền kinh t ế Nh ật B ản nh ư: thâm h ụt ngân các qu ỹ đầu t ư tín thác; n ăng su ất lao độ ng sách nhà n ước, n ợ x ấu tiêu dùng và đầu t ư tăng ít nh ất 2% trong trung và dài h ạn; t ốc suy gi ảm, đồ ng yên t ăng giá, ng ười dân độ t ăng l ươ ng cao h ơn t ốc độ t ăng giá, c ơ mất hy v ọng vào t ươ ng lai, s ự già hóa dân hội vi ệc làm gia t ăng; GDP t ăng kho ảng số và gánh n ặng phúc l ợi Trong b ối c ảnh 3%; m ức thu nh ập bình quân đầu ng ười đó, ông Shinzo Abe tr ở l ại c ầm quy ền l ần tăng h ơn 3% trong trung và dài h ạn; t ạo th ứ hai n ăm 2012 v ới các chính sách điều thêm 600.000 vi ệc làm trong 2 n ăm; c ắt ch ỉnh kinh t ế được g ọi là Abenomics. Đây gi ảm thu ế su ất doanh nghi ệp t ừ m ức 35% được xem nh ư “m ột li ệu pháp s ốc” v ới ba xu ống còn 30% trong vài n ăm k ể t ừ 2015. tr ọng tâm được g ọi là ba m ũi tên nh ằm Nh ư trên đã nói, Th ủ t ướng Abe đã mục tiêu th úc đẩy t ăng tr ưởng kinh t ế và tri ển khai chi ến l ược phát tri ển theo tạo ra nhi ều vi ệc làm h ơn; đó là: chính hướng ba m ũi tên: n ới l ỏng ti ền t ệ, n ới sách tài khóa linh ho ạt (t ăng chi tiêu công); lỏng tài chính và tái c ấu trúc n ền kinh t ế. chính sách ti ền t ệ m ạnh b ạo (n ới l ỏng ti ền Chi ến l ược ba m ũi tên này đã được nhi ều tệ); và chi ến l ược t ăng tr ưởng kinh t ế sâu nước phươ ng Tây áp d ụng. Tuy nhiên, k ết rộng (tr ọng tâm là c ải cách n ền kinh t ế). qu ả đạ t được t ừ n ăm 2008 đến nay là Mục tiêu t ổng quát c ủa chi ến l ược ba khiêm t ốn: t ăng tr ưởng GDP t ừ 2013 đế n mũi tên là: 1) tăng tr ưởng kinh t ế b ền v ững 2016, ch ỉ có 2 quý đạ t m ức t ăng tr ưởng trên c ơ s ở t ăng l ợi nhu ận c ủa doanh 1,3%, 5 quý đạt m ức t ăng tr ưởng âm 0,4% nghi ệp, t ăng l ươ ng và t ạo vi ệc làm, t ăng đến âm 0,7% và 5 quý đạt m ức t ăng đầu t ư và m ở r ộng tiêu dùng, n ới l ỏng ti ền tr ưởng âm 0,1% đến âm 2%. K ết qu ả này tệ và phá giá đồng yên để đưa l ạm phát lên so v ới yêu c ầu c ủa chi ến l ược (tăng tr ưởng 2%; 2) cải thi ện các điều ki ện kinh t ế v ĩ 2-3%/ n ăm) xem nh ư là không đạt. N ếu mô và c ấu trúc kinh doanh ở c ấp vi mô c ủa tính bình quân n ăm thì ch ỉ có n ăm 2013 doanh nghi ệp, kích thích tài chính thông đạt 1,4% và n ăm 2015 đạt 0,5%, còn n ăm qua gói kích c ầu 20,2 nghìn t ỷ yên (210 t ỷ 2014 ch ỉ đạ t 0%; v ề l ạm phát, ch ỉ có n ăm USD), g ọi là Q1, trong đó có 10,2 nghìn t ỷ 2014 đạt m ức 2,8% còn các n ăm khác ch ỉ yên (116 t ỷ USD) để t ăng chi tiêu, t ập đạt được 1%, trong khi m ục tiêu đặt ra trung vào xây dựng c ơ s ở h ạ t ầng; 3) củng ph ải đạ t m ức 2%/năm; GDP bình quân đầu 8
7. Võ Đại L ược ng ười t ừ n ăm 2012 đế n n ăm 2015 liên t ục 2015, t ỷ l ệ đô th ị hóa c ủa Trung Qu ốc đã gi ảm t ừ 46.792 USD xu ống còn 32.484 lên đến 56,1%, m ỗi n ăm t ăng 1-1,5%, đến USD; cán cân tài chính luôn thâm h ụt ở năm 2017 s ẽ đạ t 58-60%, m ức tr ần ngày mức âm 6,7 đế n âm 8,5% (2012-2015); càng g ần, dân s ố nông thôn đổ vào thành th ị cán cân th ươ ng m ại luôn thâm h ụt ở m ức ngày càng gi ảm. N ăm 1990, dân s ố sinh ra âm 23,3 t ỷ USD đế n âm 117,5 t ỷ USD ở Trung Qu ốc là 26,2 tri ệu ng ười, sau 10 (2013-2015). năm con s ố này đã gi ảm xu ống còn 11,5 Ngân hàng Trung ươ ng Nh ật B ản (BOJ) tri ệu ng ười, gi ảm 50%, đã tr ực ti ếp gây ra đã kh ẳng đị nh r ằng kinh t ế Nh ật B ản ti ếp sự s ụt gi ảm nhu c ầu c ủa các ngành ngh ề và tục ph ục h ồi ở m ức v ừa ph ải, m ặc dù có về tiêu dùng. Ti ền công lao độ ng đã t ăng nh ững điều ki ện qu ốc t ế b ất l ợi. Đị nh làm t ăng chi phí s ản xu ất. Th ời k ỳ đạ i hướng chi ến l ược v ẫn ti ếp t ục h ướng v ề công x ưởng c ủa Trung Qu ốc d ựa vào l ợi phía tr ước; đó là t ăng tiêu dùng cá nhân, th ế ti ền công th ấp đã k ết thúc. th ị tr ường vi ệc làm c ải thi ện, nâng cao l ợi 2) Công su ất c ủa ngành công nghi ệp d ư nhu ận doanh nghi ệp, chuy ển h ướng sang th ừa, đặ c bi ệt là các ngành thép, than có đầu t ư m ạnh h ơn. mức d ư th ừa hàng ch ục tri ệu t ấn, d ư th ừa Tuy nhiên, ph ần đông gi ới nghiên c ứu Nh ật trên th ị tr ường b ất độ ng s ản c ũng r ất l ớn. Bản cho r ằng còn quá s ớm để đánh giá chính 3) Dư n ợ tín d ụng quá l ớn, t ới h ơn 175% xác và có nh ững k ết lu ận khách quan v ề m ức GDP, tín dụng đen và n ợ x ấu ngân hàng thành công hay th ất b ại c ủa Abenomics đối gia t ăng. với s ự ph ục h ưng c ủa Nh ật B ản. 4) Ô nhi ễm môi tr ường nghiêm tr ọng, Th ực ra chính sách Abenomics v ới ba đến m ức Trung Qu ốc ph ải đóng c ửa hàng mũi tên không ph ải là m ột điều m ới m ẻ. lo ạt nhà máy nhi ệt điện ch ạy b ằng than. Các qu ốc gia phát tri ển nói chung đề u đã 5) Dự tr ữ ngo ại h ối gi ảm m ạnh, do dùng bài thu ốc: nới l ỏng ti ền t ệ, tài chính không ít ng ười Trung Qu ốc đã chuy ển và chính sách tái c ơ c ấu. Tuy nhiên, k ết ti ền ra n ước ngoài vì lo ng ại s ự b ất ổn c ủa qu ả đạ t được cho đế n nay có th ể nói là xã h ội Trung Qu ốc. không m ấy l ạc quan. Kinh t ế các nước này Để x ử lý 5 thách th ức trên, Chính ph ủ có ph ục h ồi nh ưng mong manh, dù cho Trung Qu ốc đã th ực hi ện 11 điều ch ỉnh chính sách ti ền t ệ và tài chính đã n ới l ỏng quan tr ọng sau: hết m ức, còn chính sách tái c ơ c ấu thì 1) Tiếp t ục đổ i m ới và t ăng c ường điều không d ễ th ực hi ện. V ới nh ững k ết qu ả đạ t ti ết v ĩ mô, kinh t ế v ận hành trong ph ạm vi được cho t ới nay, chính sách Abenomic hợp lý; điều ch ỉnh k ết c ấu, phòng ng ừa r ủi cũng đang ở tình tr ạng t ương t ự. ro, chuy ển thu ế doanh nghi ệp thành thu ế giá tr ị gia t ăng; chuy ển n ợ t ồn đọ ng c ủa chính quy ền địa ph ươ ng thành n ợ trái 5. Điều ch ỉnh chính sách kinh t ế c ủa phi ếu; th ực hi ện chính sách ti ền t ệ v ững Trung Qu ốc ch ắc; thúc đẩy và nâng c ấp tiêu dùng; phòng ng ừa r ủi ro tài chính. Kinh t ế Trung Qu ốc b ước vào nh ững n ăm 2) Tập trung s ức th ực hi ện t ốt 5 m ục đầu th ế k ỷ XXI đã ph ải đố i m ặt v ới 5 thách tiêu kinh t ế (gồm gi ải quy ết ổn th ỏa tình th ức sau đây. tr ạng d ư th ừa n ăng l ực s ản xu ất; h ỗ tr ợ 1) L ợi t ức dân s ố đã t ới m ức tr ần. N ăm doanh nghi ệp h ạ giá thành; gi ảm l ượng 9
8. Khoa h ọc xã h ội Vi ệt Nam, s ố 2 - 2018 tồn kho b ất độ ng s ản; tháo g ỡ đòn b ẩy tài vùng Đông B ắc vòng m ới; thúc đẩy s ự chính; nâng cao hi ệu qu ả đầ u t ư). tr ỗi d ậy c ủa mi ền Trung; ủng h ộ mi ền 3) Đi sâu c ải cách toàn di ện, x ử lý t ốt Đông phát tri ển đi tr ước; đẩy nhanh đô th ị mối quan h ệ gi ữa chính ph ủ và th ị tr ường; hóa ki ểu m ới, c ải cách ch ế độ h ộ t ịch, gi ảm 1/3 h ạng m ục phê duy ệt hành chính; th ực hi ện ch ế độ th ẻ c ư trú. giám sát qu ản lý, h ậu ki ểm, điều ch ỉnh và 7) Tăng c ường xây d ựng v ăn minh sinh tái c ơ c ấu doanh nghi ệp nhà n ước; xây thái, phát tri ển xanh. Xây d ựng và th ực thi dựng ch ế độ xét duy ệt công b ằng, c ạnh bi ện pháp đánh giá v ăn minh sinh thái, tranh; hoàn thi ện bi ện pháp “ba phân xây d ựng khu thí điểm v ăn minh sinh thái quy ền” (quy ền s ở h ữu, quy ền kinh doanh qu ốc gia. Đẩ y m ạnh gi ải quy ết ô nhi ễm và quy ền nh ận th ầu) v ề đấ t đai ở nông không khí, t ối ưu hóa k ết c ấu n ăng l ượng, thôn; m ở r ộng quy ền t ự ch ủ cho các phòng ch ống ô nhi ễm n ước, đấ t, điều tra tr ường đại h ọc và các vi ện nghiên c ứu; xử lý nghiêm kh ắc m ột s ố v ụ án vi ph ạm th ả n ổi th ị tr ường d ưỡng lão, c ải cách vi ệc pháp lu ật v ề môi tr ường. ng ừng s ản xu ất để nuôi d ưỡng đấ t 8) Chú tr ọng b ảo đả m và c ải thi ện dân 4) Thúc đẩy t ăng c ường m ở c ửa v ới sinh, t ăng đầu t ư cho dân sinh, th ực thi bên ngoài. Thúc đẩy xây d ựng “Một vành chính sách t ạo vi ệc làm và l ập nghi ệp đai, m ột con đường”, đồ ng nhân dân t ệ mới. Nâng cao các tiêu chu ẩn b ảo đả m được chính th ức đưa vào r ổ ti ền t ệ c ủa mức s ống t ối thi ếu, ti ền tu ất, l ươ ng h ưu IMF. K ết n ối hai sàn ch ứng khoán Thâm cơ b ản, đả m b ảo chi đủ cho ngân sách Quy ến và H ồng Công, thành l ập 12 khu gi áo d ục, y t ế, b ảo hi ểm y t ế và xã h ội. thí điểm t ổng h ợp v ề th ươ ng m ại điện t ử 9) Thúc đẩy xây d ựng tinh th ần sáng xuyên qu ốc gia, thành l ập m ới 7 khu tạo c ủa Chính ph ủ, xã h ội duy trì ổn đị nh th ương m ại t ự do thí điểm. và hài hòa. Hoàn thi ện quy ch ế ti ếp nh ận 5) Tăng c ường d ẫn d ắt b ằng s ự sáng ý ki ến c ủa nhân dân trong ho ạch đị nh tạo, các độ ng l ực m ới l ớn m ạnh nhanh; chính sách công c ộng, công b ố toàn di ện th ực hi ện toàn di ện chi ến l ược “Made in quy ền h ạn và trách nhi ệm c ủa các c ơ quan China 2025”; hoàn thi ện chính sách sáng chính quy ền c ấp t ỉnh, đả m b ảo gi ữ gìn trật tạo và kh ởi nghi ệp; khởi độ ng các d ự án tự, tr ị an xã h ội. sáng t ạo khoa h ọc, công ngh ệ quan tr ọng 10) Thực hi ện chính sách ch ống tham hướng t ới n ăm 2030; h ỗ tr ợ B ắc Kinh, nh ũng “ đả h ổ di ệt ru ồi” m ột cách quy ết Th ượng H ải xây d ựng trung tâm sáng li ệt và được lòng dân. Chính sách ch ống tạo khoa h ọc, công ngh ệ có ảnh h ưởng tham nh ũng chú tr ọng đặ c bi ệt đế n hai toàn c ầu. lo ại cán b ộ: c ấp phòng, khoa, ban và các 6) Thúc đẩy s ự phát tri ển nh ịp nhàng quan ch ức đứ ng đầ u ngành và địa ph ươ ng. gi ữa các vùng mi ền, gi ữa thành th ị và Th ực t ế ở Trung Qu ốc cho th ấy quan ch ức nông thôn, c ực t ăng tr ưởng và vành đai cấp phòng khoa, ban tuy ch ức nh ỏ nh ưng tăng tr ưởng m ới được hình thành nhanh; kh ởi đầ u cho các v ụ tham nh ũng l ớn, do phát tri ển hài hòa gi ữa B ắc Kinh, Thiên vậy gia t ăng các bi ện pháp giám sát ch ặt Tân và H ồ B ắc; phát tri ển vành đai kinh ch ẽ, t ăng c ường giáo d ục, đề cao chính tế sông Tr ường Giang; xây d ựng “quy ngh ĩa. Đố i v ới các quan ch ức đứ ng đầ u ho ạch 5 n ăm l ần th ứ 13” v ề phát tri ển ngành và địa ph ươ ng, Trung Qu ốc th ực mi ền Tây; th ực thi chi ến l ược ch ấn h ưng hi ện ch ủ tr ươ ng tr ạng thái chính tr ị thông 10
9. Võ Đại L ược th ường m ới (gồm 4 n ội dung ch ủ y ếu: được tác d ụng mong mu ốn Tri ển v ọng lành tính xua đuổi ác tính; tuân th ủ quy dài h ạn c ủa n ền kinh t ế Trung Qu ốc có th ể tắc c ạnh tranh khi ến ng ười có tài đi lên, có hai kh ả n ăng: h ạ cánh m ềm và h ạ cánh ng ười liêm khi ết đi lên, lo ại b ỏ quan b ất cứng, ho ặc là chông chênh gi ữa hai kh ả tài, quan tham nh ũng ra kh ỏi chính năng này. Cho đến nay lãnh đạo Trung tr ường; liêm khi ết chi ến th ắng tham Qu ốc kh ẳng đị nh n ền kinh t ế Trung Qu ốc nh ũng, ph ải tr ừng tr ị tham nh ũng c ường đang h ạ cánh m ềm. độ cao để đề phòng tham nh ũng toàn di ện; cần m ẫn thay th ế l ười bi ếng). 11) Thay th ế nhân tr ị b ằng pháp tr ị. 6. Nh ững tác độ ng đối v ới Vi ệt Nam Hi ện nay, không ít c ơ quan, nhân tr ị v ới quy ền l ực l ớn h ơn pháp lu ật v ẫn n ổi c ộm. Tình hình kinh t ế th ế gi ới di ễn bi ến ph ức Do v ậy c ần v ứt b ỏ nhân tr ị, cai qu ản đấ t tạp, các n ước l ớn đã, đang và s ẽ ti ếp t ục nước theo pháp lu ật. Để thi ết l ập tr ạng điều ch ỉnh chính sách kinh t ế s ẽ d ẫn đế n thái chính tr ị thông th ường m ới, c ần ph ải nh ững tác độ ng c ả tích c ực và tiêu c ực đố i nh ốt quy ền l ực “số 1” trong “l ồng” theo với Vi ệt Nam. hướng ph ải t ự ràng bu ộc và ki ểm soát h ữu Có 4 tác động tích c ực sau : hi ệu, c ơ quan quy định c ụ th ể danh m ục 1) Trong khi th ế gi ới đang bi ến độ ng các quy ền l ực, quy trình v ận hành quy ền và có nhi ều b ất ổn, đặ c bi ệt là các cu ộc lực. T ăng c ường ki ểm soát các quan h ệ xung đột s ắc t ộc và tôn giáo, cu ộc chi ến của ng ười thân c ủa “s ố 1” k ể c ả các th ư toàn c ầu ch ống Nhà nướ c H ồi giá o (IS) ký, b ạn bè, ng ười nhà. “S ố 1” ph ải t ự k ỷ gia t ăng, thì tình hình chính tr ị, an ninh xã lu ật, không “bá quy ền”, không gia tr ưởng, hội ở Vi ệt Nam khá ổn đị nh. Đây là m ột không độc đoán, ph ải th ực s ự c ầu th ị, b ồi th ế m ạnh c ủa Vi ệt Nam so v ới các n ước dưỡng đạ o đứ c, l ấy liêm khi ết làm đầu, trong khu v ực. Vi ệt Nam có l ợi th ế đị a “s ố 1” ph ải ch ịu trách nhi ệm t ổng th ể. chi ến l ược và địa kinh t ế quan tr ọng. Vi ệt Trung Qu ốc đã th ực hi ện ráo ri ết nh ững Nam ở v ị trí trung tâm c ủa vùng Đông Á; điểu ch ỉnh chính sách trên đây d ưới th ời có l ợi th ế v ề bi ển v ới 3.260 km b ờ bi ển; Tập C ận Bình và đã có nh ững k ết qu ả c ụ có 50 c ảng bi ển, trong đó có nh ững c ảng th ể. Đó là: kìm ch ế m ột ph ần đà suy gi ảm nước sâu hàng đầu th ế gi ới nh ư c ảng Cam tốc độ t ăng tr ưởng t ừ 9-10%/n ăm xu ống Ranh, cảng Vân Phong ; có 40 v ũng, còn 6,5-7%/năm ch ứ không r ơi t ự do nh ư vịnh, 3.000 hòn đảo l ớn nh ỏ; là 1 trong 10 một s ố h ọc gi ả n ước ngoài c ảnh báo; gi ảm nước trên th ế gi ới có ch ỉ s ố cao nh ất v ề dần các công su ất d ư th ừa, đặ c bi ệt là thép chi ều dài b ờ bi ển. L ợi th ế đị a kinh t ế c ủa và than, gi ảm d ần m ức ô nhi ễm môi Vi ệt Nam là l ợi th ế m ặt ti ền, ngã t ư, vùng tr ường; gia t ăng nhu c ầu trong n ướ c, các trung tâm. Đây là l ợi th ế h ết s ức quan ngành d ịch v ụ phát tri ển, xu h ướng phát tr ọng đố i v ới s ự phát tri ển c ủa Vi ệt Nam. tri ển sáng t ạo gia t ăng Tuy nhiên, v ẫn Lợi th ế trên đây c ũng có ý ngh ĩa quan còn không ít thách th ức. Đó là: cải cách tr ọng v ề chi ến l ược, do v ậy các c ường th ể ch ế ti ến tri ển ch ậm, n ợ x ấu và tín qu ốc trên th ế gi ới luôn nhòm ngó, tranh dụng đen ch ưa kh ắc ph ục được, c ải cách ch ấp v ị trí đị a chi ến l ược này. Nền kinh t ế doanh nghi ệp nhà n ước ch ậm tr ễ, và khu Vi ệt Nam đã có độ m ở khá cao, kim vực doanh nghi ệp t ư nhân ch ưa phát huy ng ạch xu ất nh ập kh ẩu đã v ượt quá 150% 11
10. Khoa h ọc xã h ội Vi ệt Nam, s ố 2 - 2018 GDP, l ượng v ốn FDI đầ u t ư vào Vi ệt Nam nước Vi ệt Nam không điều ch ỉnh t ỷ giá ngày càng gia t ăng; Vi ệt Nam c ũng đã xây phù h ợp, c ả s ản xu ất và xu ất kh ẩu s ẽ b ị tác dựng 15 khu kinh t ế ven bi ển, 28 khu kinh động x ấu. tế c ửa kh ẩu, v ới m ột s ố chính sách ưu đãi nh ằm thu hút các ngu ồn l ực t ừ bên ngoài. Nh ững l ợi th ế trên đã t ạo cho Vi ệt Nam 7. K ết lu ận có sức h ấp d ẫn các nhà đầu t ư qu ốc t ế. Các dòng v ốn đầ u t ư n ước ngoài gia t ăng Từ sau cu ộc kh ủng ho ảng kinh t ế th ế gi ới đều đặ n trong nh ững n ăm v ừa qua là m ột năm 2008 đến nay, các nền kinh t ế l ớn M ỹ, minh ch ứng. Nh ật B ản, EU và Trung Qu ốc ti ếp t ục điều 2) Dù c ầu th ế gi ới có suy gi ảm, nh ưng ch ỉnh chính sách kinh t ế nh ằm ph ục h ồi t ăng nh ững m ặt hàng xu ất kh ẩu nông, lâm, th ủy tr ưởng kinh t ế. Điều đó đã và đang tác động hải s ản c ủa Vi ệt Nam là nh ững m ặt hàng lớn, c ả tích c ực và tiêu c ực, tới kinh t ế các đáp ứng nh ững nhu c ầu thi ết y ếu c ủa các nước trên th ế gi ới, trong đó có Vi ệt Nam. qu ốc gia, nên đã và s ẽ ít b ị ảnh h ưởng. Vi ệt Nam ngày càng h ội nh ập sâu r ộng vào 3) Các qu ốc gia phát tri ển đang ở trong nền kinh t ế toàn c ầu, do v ậy Vi ệt Nam ph ải th ời k ỳ tái c ơ c ấu kinh t ế, do v ậy h ọ có yêu đối di ện v ới c ạnh tranh toàn c ầu. Vi ệt Nam cầu chuy ển nh ượng công ngh ệ để t ạo điều nếu không đổi m ới, nâng c ấp th ể ch ế, k ết ki ện ứng d ụng công ngh ệ m ới. Đây c ũng là cấu h ạ t ầng và tr ọng d ụng nhân tài, thì s ẽ t ụt th ời c ơ để Vi ệt Nam có th ể ti ếp nh ận các hậu và thua thi ệt trong cu ộc c ạnh tranh này. Trong nh ững n ăm t ới, Vi ệt Nam ph ải t ận công ngh ệ hi ện đạ i t ừ các n ước Âu M ỹ. dụng t ốt nh ất các th ời c ơ cho s ự phát tri ển 4) Vi ệt Nam đã ký 10 Hi ệp đị nh của đấ t n ước, đồ ng th ời ph ải kh ắc ph ục có th ươ ng m ại t ự do (FTA), s ẽ ký 5 FTA hi ệu qu ả nh ất các tác độ ng tiêu c ực c ủa tình nữa, ngh ĩa là Vi ệt Nam s ẽ ngày càng h ội hình th ế gi ới. nh ập sâu hơn vào n ền kinh t ế th ế gi ới. Đây c ũng là c ơ h ội t ốt để Vi ệt Nam có th ể thu hút các ngu ồn l ực c ủa th ế gi ới vào Tài li ệu tham kh ảo Vi ệt Nam. Các tác động tiêu c ực là : 1) cầu th ế [1] Hội đồng Lý lu ận Trung ươ ng (2010), Nh ững gi ới gi ảm đã tác động đế n giá c ả hàng hóa, vấn đề lý lu ận và th ực ti ễn m ới đặ t ra trong đặc bi ệt là giá tài nguyên khoáng s ản. Vi ệt tình hình hi ện nay, Tập II, Nxb Chính tr ị quốc Nam là n ước xu ất kh ẩu m ột s ố loại khoáng gia, Hà N ội. sản, đặc bi ệt là d ầu m ỏ, nên đã và s ẽ b ị tác [2] Võ Đại L ược (2015), Nh ững v ấn đề kinh t ế động tiêu c ực; 2) giá m ột s ố m ặt hàng xu ất Vi ệt Nam, Nxb Khoa h ọc xã h ội, Hà N ội. kh ẩu c ủa Vi ệt Nam nh ư cao su, cà phê [3] Võ Đại L ược (2015), Báo cáo k ết qu ả nghiên cứu Đề tài khoa h ọc c ấp Nhà n ước mã s ố di ễn bi ến b ất l ợi cho nh ững ng ười s ản xu ất ĐTĐL-XH17/15 “C ục di ện kinh t ế th ế gi ới ở Vi ệt Nam; 3) USD lên giá s ẽ gây tác hi ện nay và tác động t ới Vi ệt Nam”, Hà N ội. động tiêu c ực đố i v ới kinh t ế th ế gi ới và [4] Furuta Motoo (1999), “Nh ật B ản s ẽ đi v ề đâu Vi ệt Nam c ũng s ẽ b ị ảnh h ưởng; 4) các trong nh ững n ăm đầ u th ế k ỷ XXI”, T ạp chí qu ốc gia đang và s ẽ điều chỉnh chính sách, Nghiên c ứu Nh ật B ản, s ố 4. nếu Vi ệt Nam không điều ch ỉnh thích ứng, [5] Vi ện Chi ến l ược phát tri ển (2010), Cơ s ở khoa học c ủa m ột s ố v ấn đề trong chi ến l ược phát tri ển cũng s ẽ b ị tác độ ng tiêu c ực, ch ẳng h ạn, kinh t ế - xã h ội Vi ệt Nam đế n 2010, t ầm nhìn nếu Fed t ăng lãi su ất, mà Ngân hàng nhà 2020 , Nxb Chính tr ị quốc gia, Hà N ội. 12
11. Võ Đại L ược 13