Effects of food and rearing density of hybrid grouper (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) from fry stage to fingerling

Nội dung text: Effects of food and rearing density of hybrid grouper (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) from fry stage to fingerling

1. Vietnam Journal of Marine Science and Technology; Vol. 21, No. 2; 2021: 149–159 DOI: Effects of food and rearing density of hybrid grouper (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) from fry stage to fingerling Truong Quoc Thai*, Nguyen Van Dung, Nguyen Khac Dat, Nguyen Thi Thu Hang Research Institute for Aquaculture No. 3, Ministry of Agriculture and Rural Development, Khanh Haa, Vietnam *E-mail: truongqt115@gmail.com Received: 12 June 2020; Accepted: 8 December 2020 ©2021 Vietnam Academy of Science and Technology (VAST) Abstract The study on the effects of food and rearing density of hybrid grouper (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) from fry stage to fingerling was conducted at Nha Trang Mariculture Research and Development Center (Research Institute for Aquaculture No. 3) from March to May 2018 to assess the effects of live food and fish rearing density on the survival rate, the growth in length, the level of coefficient CVL and deformative rate. The study showed that feeding rotifers were better than the oyster larvae food, or the combination of rotifers and oyster larvae when used as food for the hybrid grouper at the fry stage to fingerlings with the survival rate at 5.4 ± 0.3%, specific growth rate at 7,90 ± 0,05% body length/day and the deformative ratio at 0.9 ± 0.3% (p < 0.05). Meanwhile, the rearing density of 8 fish/L to 12 fish/L of rearing water was recorded to be better than the density of 16 fish/L (p < 0.05). Keywords: Hybrid grouper, live food, density, survival rate, growth rate, deformative rate. Citation: Truong Quoc Thai, Nguyen Van Dung, Nguyen Khac Dat, Nguyen Thi Thu Hang, 2021. Effects of food and rearing density of hybrid grouper (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) from fry stage to fingerling. Vietnam Journal of Marine Science and Technology, 21(2), 149–159. 149
2. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Biển, Tập 21, Số 2; 2021: 149–159 DOI: Ảnh hƣởng của thức ăn và mật độ ƣơng cá song lai (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) từ giai đoạn cá bột lên cá hƣơng Trƣơng Quốc Thái*, Nguyễn Văn Dũng, Nguyễn Khắc Đạt, Nguyễn Thị Thu Hằng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khánh Hòa, Việt Nam *E-mail: truongqt115@gmail.com Nhận bài: 12-6-2020; Chấp nhận đăng: 8-12-2020 Tóm tắt Nghiên cứu ảnh hưởng của thức ăn và mật độ ương nuôi cá song lai (♂ E. lanceolatus × ♀ E. fuscoguttatus) từ giai đoạn cá bột lên cá hương được tiến hành tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nuôi biển Nha Trang, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản III từ tháng 3 đến 5 năm 2018 để đánh giá ảnh hưởng của các loại thức ăn tươi sống và mật độ ương cá đến tỷ lệ sống, tăng trưởng về chiều dài, mức độ phân đàn và tỷ lệ dị hình. Kết quả nghiên cứu cho thấy, thức ăn luân trùng thích hợp nhất so với thức ăn ấu trùng hàu hoặc kết hợp giữa luân trùng và ấu trùng hàu khi được sử dụng làm thức ăn cho cá song lai giai đoạn bột lên hương với tỷ lệ sống (TLS) đạt 5,4 ± 0,3%, tốc độ tăng trưởng đặc trưng chiều dài theo ngày (SGRL) là 7,90 ± 0,05 (%/ngày) và tỷ lệ dị hình (TLDH) là 0,9 ± 0,3% (p < 0,05). Trong khi đó, mật độ ương cá bột từ 8 con/L đến 12 con/L nước nuôi được ghi nhận là tốt hơn so với mật độ 16 con/L (p < 0,05). Từ khóa: Cá song lai, thức ăn tươi sống, mật độ, tỷ lệ sống, tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ dị hình. MỞ ĐẦU (iv) Tăng khả năng chống chịu với sự thay đổi Cá song lai (♂ cá song vua - E. của điều kiện môi trường [1]. lanceolatus × ♀ cá song hổ - E. fuscoguttatus) Dinh dưỡng là một vấn đề quan trọng trong hay còn gọi là cá trân châu là một đối tượng kỹ thuật sản xuất giống cá song lai, đặc biệt là nuôi mới, có giá trị kinh tế và dinh dưỡng cao, giai đoạn cá bột bắt đầu ăn thức ăn bên ngoài. là đối tượng tiềm năng đang được phát triển Kích cỡ và chất lượng dinh dưỡng của thức ăn nuôi nhiều tại các nước trên thế giới bao gồm: là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới tốc độ tăng Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Philippines, trưởng và tỷ lệ sống khi sản xuất giống cá biển Thái Lan, Hồng Kông, Trung Quốc và Việt [2–4]. Các nghiên cứu về nhu cầu dinh dưỡng Nam. Cá được lai tạo ra bằng phương pháp cần thiết cho sự phát triển của cá biển còn rất thụ tinh nhân tạo trứng cá song hổ cái (♀ hạn chế, nhu cầu này thay đổi về số lượng và Epinephelus fuscoguttatus) với tinh của cá chất lượng theo từng giai đoạn phát triển, sự song vua đực (♂ E. lanceolatus). Bên cạnh biến thái của ấu trùng cá và hoạt động sinh lý một số ưu điểm như khả năng sống rộng muối, của chúng [5]. phổ thức ăn rộng, cá song lai còn có những Luân trùng (Rotifers) và nauplii Artemia là đặc tính nổi trội hơn so với một số loài cá nguồn thức ăn tươi sống được sử dụng phổ song khác do được thừa hưởng từ bố mẹ như: biến cho ấu trùng hầu hết các loại cá biển, (i) Tốc độ tăng trưởng nhanh; (ii) Tăng chất nguồn thức ăn này thường được làm giàu hóa lượng thịt; (iii) Tăng khả năng kháng bệnh; bằng lipit và vitamin trước khi cho ăn [6, 7]. 150
3. Effects of food and rearing density of hybrid grouper Trong thành phần lipit được bổ sung có chứa 30 con/L [4], cá song chuột (Cromileptes nhiều acid béo không no mạch dài (HUFAs: altivelis) 50 con/L [19] và cá song hổ (E. Highly unsaturated fatty acids), đặc biệt là fuscoguttatus) là 20 con/L [20]. acid arachidonic (ARA, 20:4n-6), acid Ở Việt Nam, nghề nuôi thương phẩm cá eicosapentaenoic (EPA, 20:5n-3) và acid song lai đã phát triển nhanh trong một vài năm docosahexaenoic (DHA, 22:6n-3), là những trở lại đây, cá giống cung cấp cho nuôi thương acid béo thiết yếu ảnh hưởng rất lớn tới hoạt phẩm phần lớn nhập khẩu từ nước ngoài (Đài động sinh lý của cá [8]. Nhiều nghiên cứu cho Loan, Trung Quốc, Indonesia, ) và phần nhỏ thấy, tỷ lệ chết cá song bột thường xảy ra từ các trại giống trong nước. Sản xuất giống cá trong khoảng thời gian ngày thứ 25 trong quá song lai trong nước đã thành công từ năm 2008, trình ương nuôi, nguyên nhân có thể là do việc tuy nhiên tỷ lệ sống khi ương từ giai đoạn cá cung cấp dinh dưỡng cho cá không đủ, đặc bột lên giống còn thấp, nên số lượng con giống biệt là sự thiếu hụt các acid béo không no sản xuất ra chưa đáp ứng được nhu cầu của mạch dài (HUFAs) trong thứ ăn cho cá bột khi người nuôi trong nước, do đó vẫn phụ thuộc ương nuôi [9]. nhiều vào nguồn con giống nhập từ nước ngoài. Theo Tamaru et al., (1995) để thành công Tuy nhiên, nguồn giống nhập rất khó để kiểm trong việc sản xuất giống cá song thì vấn đề soát về số lượng và chất lượng, đặc biệt là tiềm cần phải giải quyết là nguồn thức ăn cung cấp ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh nếu không được cho cá giai đoạn cá bột phải có kích thước nhỏ kiểm dịch tốt có thể sẽ ảnh hưởng đến nghề và hợp lý về dinh dưỡng [10]. Cá bột mới nở nuôi cá song lai thương phẩm trong nước. Nhận của một số loài cá song như E. coioides, E. thấy vấn đề trên, một số nghiên về cá song lai fuscoguttatus, E. suillus và P. leopardus có trong thời gian gần đây của các nhà khoa học chiều dài thân và cỡ miệng rất nhỏ (cỡ miệng trong nước tập trung nhiều vào những nghiên của cá song E. suillus là 150–180 μm [11] và E. cứu sâu hơn về nhiệt độ, độ mặn ảnh hưởng lên marginatus là 250–300 μm [12]). Do đó, kích sự phát triển phôi và tỷ lệ nở trong quá trình ấp cỡ thức ăn phù hợp với cá bột khi mở miệng sẽ trứng cá song lai [21]. Ngoài ra, để nâng cao tỷ là yêu cầu quan trọng nhất hơn cả yêu cầu về lệ sống và tốc độ tăng trưởng khi ương nuôi ấu khẩu vị hoặc các giác quan khác của cá [13]. trùng cá song lai, đặc biệt vấn đề dinh dưỡng Động vật phù du như ấu trùng copepods, trứng cho giai đoạn cá bột lên cá hương của cá song và ấu trùng trochophore của vẹm và hàu là sự lai, Nguyễn Đức Tuấn và nnk., (2015) đã thực lựa chọn thích hợp làm thức ăn ban đầu cho cá hiện nghiên cứu chọn lựa một số loại thức ăn song bột khi mới mở miệng cùng với luân trùng tươi sống phù hợp để ương nuôi cá song lai. và Artemia [14–16]. Ngoài ra, đối với một số Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng những kết quả loài cá song như E. tauvia, E. fuscoguttatus và nghiên cứu trong nước về cá song lai vẫn còn E. suillus, do có chiều dài thân và cỡ miệng nhỏ hạn chế [21]. Vì vậy, việc tiếp tục thực hiện nên thời gian sử dụng thức ăn tươi sống khi những nghiên cứu về dinh dưỡng và mật độ ương từ cá bột lên cá hương các loài này ương nuôi cá song lai giai đoạn cá bột lên cá thường kéo dài hơn (30–35 ngày) so với một số giống là rất cần thiết để tăng tỷ lệ sống, tăng loài cá biển khác [17]. chất lượng cá giống, nhằm ổn định quy trình Nghiên cứu mật độ ương nuôi thích hợp cá sản xuất giống góp phần phát triển bền vững biển giai đoạn cá bột cũng được đặc biệt quan nghề nuôi cá song lai trong nước. tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Trên thực tế, người nuôi thường muốn nâng cao mật độ nuôi TÀI LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN để tăng hiệu quả kinh tế, tuy nhiên việc tăng CỨU mật độ nuôi quá cao sẽ gây ra nhiều vấn đề Thời gian, địa điểm và đối tƣợng nghiên cứu như: Sự cạnh tranh về thức ăn, không gian Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 4 đến sống, sự phân đàn, tỷ lệ sống thấp, đặc biệt khi 6 năm 2018 tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát nuôi một số loài cá có đặc tính ăn thịt lẫn nhau triển nuôi biển Nha Trang, Viện Nghiên cứu [18]. Mật độ nuôi thích hợp một số loài cá song Nuôi trồng Thủy sản III. Đối tượng nghiên cứu được ghi nhận như: Loài E. suillus là 20– là cá song lai song bột (♀ E. fuscoguttatus × ♂ 151
4. Truong Quoc Thai et al. E. lanceolatus), 2 ngày sau khi nở (DAH 2) MĐ 2: 12 con/L; được sản xuất nhân tạo tại Trung tâm. MĐ 3: 16 con/L; Vật liệu nghiên cứu Thời gian thí nghiệm: 30 ngày. Nguồn thức ăn cho cá bột bao gồm: Tảo Chăm sóc quản lý (Nannochloropsis oculata), luân trùng Luân trùng được làm giàu hóa với DHA (Brachionus rotundiformis-S), ấu trùng Protein Selco trước khi cho ấu trùng cá ăn trochophore hàu (Crassostrea gigas) và nauplii (nồng độ là 150 mg/L trong 12 h) theo thời gian Artemia INVE. A1 DHA Selco và DHA thí nghiệm. Tảo (Nannochloropsis oculata) Protein Selco là sản phẩm thương mại nhập được duy trì với mật độ 3–5 × 105 tế bào/mL khẩu từ Thái Lan. trong bể ương ấu trùng từ ngày 1 đến ngày 18. Phƣơng pháp nghiên cứu Cá con sẽ được tập ăn ấu trùng Artemia đã Bố trí thí nghiệm được làm giàu bằng A1 DHA Selco (nồng độ Thí nghiệm 1: Ảnh hưởng của loại thức ăn tươi 300 mg/L trong 12 h) với mật độ 2–3 con/mL sống lên tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ sống, mức độ trong tất cả các thí nghiệm từ ngày 15 đến 18. phân đàn, tỷ lệ dị hình của cá song lai ương từ Sau ngày 18, cá con được cho ăn hoàn toàn cá bột lên cá hương bằng ấu trùng Artemia được làm giàu hóa với Thí nghiệm được bố trí trong các bể nhựa mật độ 10–12 con/m trong tất cả các nghiệm 500 L/bể, hình tròn, đáy bằng. Mật độ ương cá thức. Cho cá ăn 2 lần/ngày. bột là 12 con/L. Điều kiện chiếu sáng: 12 h Trong thời gian 10 ngày đầu thí nghiệm, ấu sáng/12 h tối. trùng cá được nuôi không thay nước. Thay Điều kiện môi trường nước nuôi là: độ mặn nước 20% bắt đầu từ sau ngày thứ 11 đến ngày o (30–32 ppt), nhiệt độ (28–30 C), pH (7,8–8,0); 15, 50% từ ngày 16 đến ngày 25 và 100% sau - oxy hòa tan (5,0–5,4 mg/L), NO2 (< 0,2 mg/L) ngày 25. + và NH4 (< 0,01 mg/L). Thiết kế thí nghiệm: Gồm 4 nghiệm thức Phƣơng pháp thu thập và xử lý số liệu thức ăn (TA): Phương pháp thu thập số liệu TA 1: Luân trùng (10 con/mL); Các chỉ tiêu môi trường nước: Nhiệt độ, TA 2: Ấu trùng hàu (10 con/mL); pH, hàm lượng oxy hòa tan (DO) được xác TA 3: Ấu trùng hàu (3 con/mL) + luân định bằng máy đo Handy Gamma, Đan Mạch o trùng (7 con/mL); với độ chính xác theo thứ tự là 0,1 C; 0,1 đơn TA 4: Ấu trùng hàu (5 con/mL) + luân vị và 0,1 mg O2/L. Nitrite và ammoniac xác trùng (5 con/mL); định bằng test kit so màu (Nitrite - Test và Thời gian thí nghiệm: 30 ngày. Ammonia Test) của Merck, Đức. Các chỉ tiêu khác: Các chỉ tiêu về chiều dài Thí nghiệm 2: Ảnh hưởng của mật độ ương cá cá và tỷ lệ sống được xác định khi bắt đầu và bột lên cá hương đến tỷ lệ sống, tốc độ tăng trưởng, mức độ phân đàn, tỷ lệ dị hình của cá khi kết thúc cho từng nghiệm thức thí nghiệm song lai (mỗi nghiệm thức được lặp lại 3 lần). Chiều dài Thí nghiệm được bố trí trong các bể nhựa ban đầu là giá trị trung bình của 30 con cá bột 2 500 L/bể, hình tròn, đáy bằng. Thức ăn sử dụng ngày tuổi được đo trên kính hiểm vi có thước là thức ăn tốt nhất từ kết quả thí nghiệm các đo là milimét; Chiều dài lúc kết thúc thí nghiệm loại thức ăn. Điều kiện chiếu sáng: 12 h là giá trị trung bình của 30 con cá hương khi sáng/12 h tối. kết thúc thí nghiệm được đo bằng thước kẻ có Điều kiện môi trường nước nuôi là: Độ mặn đọ chính xác là 1 milimét; Số lượng cá còn lại (30–32 ppt), nhiệt độ (28–30oC), pH (7,9–8,1); sau thí nghiệm được xác định bằng cách đếm - oxy hòa tan (5,1–5,3 mg/L), NO2 (< 0,2 mg/L) số cá trong từng nghiệm thức khi kết thúc thí + và NH4 (< 0,01 mg/L). nghiệm; Số lượng cá dị hình được xác định Thiết kế thí nghiệm: gồm 3 nghiệm thức trong tùng nghiệm thức khi đếm số lượng cá mật độ (MĐ): còn lại sau thí nghiệm. MĐ 1: 8 con/L; Công thức tính các chỉ tiêu: 152
5. Effects of food and rearing density of hybrid grouper Tốc độ tăng trưởng chiều dài theo ngày trung bình nằm trong ngưỡng cho phép để ương (DLG, mm/ngày): cá song chấm cam là 27–33 ppt [22]. Độ mặn này cũng gần tương đồng với kết quả thí DLG = (L – L )/∆t 2 1 nghiệm của Cheng et al., (2006) là 32 ppt khi Tốc độ tăng trưởng đặc trưng chiều dài ương nuôi cá song chấm cam trong hệ thống theo ngày (SGRL, % chiều dài/ngày): tuần hoàn [23]. Oxy hòa tan (DO) khi ương SGR = (lnL – lnL ) * 100%/∆t nuôi ấu trùng cá song chuột tác giả Shapawi et L 2 1 al., (2007) cho rằng DO thích hợp cho loài này Trong đó: L1 là chiều dài ban đầu; L2 là chiều là 6,3 mg/L [24]. Trong khi đó, DO thích hợp dài lúc kết thúc thí nghiệm; ∆t là thời gian cho nuôi cá song chấm cam bằng hệ thống lọc thí nghiệm. tuần hoàn là 5,5 mg/L [23], không khác biệt lớn Tỷ lệ sống (TLS, %): so với thí nghiệm của chúng tôi với DO dao động từ 5,0–5,4 mg/L. Kết quả hàm lượng TLS = A/B * 100% ammonia được ghi nhận trong thí nghiệm này của chúng tôi tương đồng với kết quả ghi nhận Trong đó: A là tổng số cá còn lại (con); B là - được khi ương nuôi cá song chuột là NO2 < 0,3 tổng số cá ban đầu (con). + mg/L và NH4 <0,01 mg/L [25], còn theo tiêu Mức độ phân đàn (MĐPĐ, %): chuẩn ương nuôi cá song chấm cam của tác giả Ismi et al., (2012) thì ấu trùng cá sẽ phát triển S + CV 100% tốt khi NH4 < 0,02 mg/L [26]. Theo quan sát X của chúng tôi cá song lai trong hai thí nghiệm Trong đó: S là độ lệch chuẩn và X giá trị này khỏe mạnh, bắt mồi tốt và phát triển bình trung bình. thường trong điều kiện môi trường nước nuôi như vậy. Tỷ lệ dị hình (TLDH, %): Ảnh hƣởng của loại thức ăn tƣơi sống đến TLDH = A/B * 100% tốc độ tăng trƣởng, tỷ lệ sống, mức độ phân Trong đó: A là số ấu trùng bị dị hình (con); B là đàn, tỷ lệ dị hình của cá song lai ƣơng cá bột tổng số ấu trùng kiểm tra (con). lên cá hƣơng Ảnh hưởng của thức ăn lên tốc độ tăng Xử lý số liệu trưởng về chiều dài ngày Các số liệu thu thập được tính toán giá trị Các loại thức ăn tươi sống khác nhau ảnh trung bình và độ lệch chuẩn bằng phần mềm hưởng lên ấu trùng cá song lai nuôi từ giai đoạn Excel 2013. So sánh sự khác biệt giữa các cá bột lên cá hương được trình bày trong nghiệm thức bằng phép thử Turkey thông qua bảng 1. Nhìn chung, có sự khác biệt rõ ràng về phần mềm SPSS 22.0 ở mức ý nghĩa (p < 0,05). tăng trưởng chiều dài theo ngày (DLG) và tốc Số liệu được trình bày dưới dạng: Giá trị trung độ tăng trưởng đặc trưng chiều dài theo ngày bình (mean) ± độ lệch chuẩn (SD). (SGRL) giữa các nghiệm thức thức ăn khác KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN nhau trong thí nghiệm này. Cụ thể, giá trị tăng Các yếu tố môi trƣờng nƣớc theo dõi trong trưởng chiều dài theo ngày và tăng trưởng đặc quá trình thí nghiệm trưng chiều dài theo ngày SGRL lớn nhất được Nhìn chung, các yếu tố môi trường nước ghi nhận ở nghiệm thức TA 1 (luân trùng - 10 được theo dõi trong thí nghiệm này đều nằm con/mL) là 0,62 ± 0,01 và 7,90 ± 0,05 và thấp trong khoảng thích hợp cho sự sinh trưởng và nhất ở nghiệm thức TA 2 (ấu trùng hàu - 10 phát triển của cá song lai thí nghiệm. Theo con/mL) là 0,57 ± 0,01 và 7,66 ± 0,04. Giá trị Trần Ngọc Hải và Nguyễn Thanh Phương DLG và SGRL cho thấy có sự khác biệt có ý (2006) nhiệt độ thích hợp cho sự phát triển bình nghĩa thống kê giữa nghiệm thức TA 1 so với thường trong ương nuôi cá song chấm cam xác các nghiệm thức còn lại trong bảng 1 (p < định nằm trong khoảng 25–30oC và độ mặn 0,05). Trong 3 nghiệm thức còn lại, nghiệm 153
6. Truong Quoc Thai et al. thức TA 4 có khác biệt có ý nghĩa thống kê khi có sự khác thống kê so với nghiệm thức TA 3 so sánh với nghiệm thức TA 2, nhưng lại không về hai giá trị theo dõi này. Bảng 1. Ảnh hưởng của thức ăn lên tốc độ tăng trưởng về chiều dài của cá song lai sau 30 ngày ương nuôi Nghiệm thức thức ăn tươi sống Chỉ tiêu theo dõi TA 1 TA 2 TA 3 TA 4 Chiều dài đầu (mm) 1,9 ± 0,1 1,9 ± 0,1 1,9 ± 0,1 1,9 ± 0,1 Chiều dài cuối (mm) 20,6 ± 0,3 19,1 ± 0,2 19,5 ± 0,3 19,9 ± 0,2 DLG (mm/ngày) 0,62 ± 0,01a 0,57 ± 0,01c 0,59 ± 0,01bc 0,60 ± 0,01ab a c bc b SGRL (%/ngày) 7,90 ± 0,05 7,66 ± 0,04 7,73 ± 0,05 7,79 ± 0,03 Ghi chú: Các ký tự khác nhau trong cùng một hàng thể hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Số liệu trong bảng trình bày là giá trị TB ± độ lệch chuẩn (n = 3). TA 1: luân trùng (10 con/mL); TA 2: Ấu trùng hàu (10 con/mL); TA 3: Ấu trùng hàu (3 con/mL) + luân trùng (7 con/mL); TA 4: Ấu trùng hàu (5 con/mL) + luân trùng (5 con/mL). Tăng trưởng của cá song lai trong thí là thấp nhất so với các nghiệm thức còn lại và nghiệm này không phụ thuộc và kích cỡ thước khác biệt có ý nghĩa thống kê với nghiệm thức ăn, mặc dù kích thước của ấu trùng hàu nhỏ TA 1 (Luân trùng - 10 con/mL) và TA 4 Ấu hơn so với luân trùng dòng nhỏ, tương ứng với trùng hàu - 5 con/mL + luân trùng - 5 con/mL). kích thước là 50μm và 100–210 μm [27]. Tuy Giá trị tỷ lệ sống cao nhất được ghi nhận ở nhiên, khả năng chất lượng dinh dưỡng của ấu nghiệm thức TA 1 và giá trị này khác biệt có ý trùng hàu không bằng luân trùng, đặc biệt là nghĩa thống kê so với những nghiệm thức còn khi luân trùng đã được làm giàu hóa với DHA lại (p < 0,05). Mức độ phân đàn của ấu trùng cá Protein Selco. Một số nghiên cứu trên cá song trong các nghiệm thức là khác nhau, tuy nhiên cho thấy rằng, tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê được khi ương nuôi cá biển phụ thuộc vào giá trị ghi nhận về giá trị này giữa các nghiệm thức. dinh dưỡng nguồn thức ăn được cung cấp, đặc Tỷ lệ dị hình trong thí nghiệm này dao động từ biệt là số lượng và chất lượng của các acid béo 0,9 ± 0,3 đến 1,6 ± 0,5, trong đó giá trị của chi không no đa nối đôi (n-3 HUFA) [5]. Tốc độ tiêu này thấp nhất là của nghiệm thức TA 1 và tăng trưởng của ấu trùng cá song hổ (E. cao nhất là của nghiệm thức TA 4, mặc dù fuscoguttatus) cao hơn khi cho ăn luân trùng có không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê được bổ sung men bánh mì và dầu cá [28]. Kết quả ghi nhận giữa hai nghiệm thức TA 1 và 4 về giá tương tự cũng được khi ương nuôi cá song trị này. Tuy nhiên, sự khác biệt có ý nghĩa chấm cam (E. coioides) được bổ sung acid béo thống kê về tỷ lệ dị hình lại được ghi nhận giữa cho cá bột qua việc làm giàu hóa luân trùng, nghiệm thức TA 1 so với hai nghiệm thức còn nghiên cứu chỉ ra rằng tốc độ tăng trưởng của lại là TA 2 và TA 3. cá tăng lên khi thành phần acid béo trong cơ thể Khi nghiên cứu về ảnh hưởng của thức ăn cá tăng [29]. Như vậy, không chỉ lựa chọn cỡ lên tốc độ tăng trưởng của ấu trùng cá song loài mồi thích hợp khi ương nuôi cá song lai từ cá E. striatus sau 10 ngày thí nghiệm, Watanabe et bột lên cá hương mà thành phần dinh dưỡng al., (1996) kết luận rằng nghiệm thức cho cá bột của thức ăn cho cá cũng cần được quan tâm. ăn kết hợp giữa 50% ấu trùng hàu trochophore (Grassostrea gigas) và 50% luân trùng dòng Ảnh hưởng của thức ăn lên tỷ lệ sống, mức siêu nhỏ (SS-type Thailan) cho tỷ lệ sống độ phân đàn và tỷ lệ dị hình (15,6%) cao hơn so với hai nghiệm thức còn lại Ảnh hưởng của thức ăn lên tỷ lệ sống, mức là cho ăn một loại thức ăn là luân trùng siêu nhỏ độ phân đàn và tỷ lệ dị hình lên ấu trùng cá (9,73%) và cho ăn ấu trùng hàu trochophore đến song lai sau 30 ngày nuôi được trình bày trong ngày thứ 5 sau đó thay bằng luân trùng dòng bảng 2. Tỷ lệ sống của 4 nghiệm thức dao động siêu nhỏ (2,55%) [30]. Trong thí nghiệm của từ 2,7 ± 0,8 đến 5,4 ± 0,3%. Tỷ lệ sống ở chúng tôi, nghiệm thức cho ăn kết hợp giữa 50% nghiệm thức TA 2 (Ấu trùng hàu - 10 con/mL) ấu trùng hàu và 50% luân trùng (TA 4) cho tỷ lệ 154
7. Effects of food and rearing density of hybrid grouper sống cao thứ hai trong 4 nghiệm thức được thí khẩu phần thức ăn của cá nên cải thiện được tốc nghiệm, thấp hơn so với nghiệm thức cho ăn với độ tăng trưởng và tỷ lệ sống [30]. Kết quả tương luân trùng (TA 1). Giải thích về sự khác biệt này tự như Dhert et al., (1991) khi bổ sung với dầu so với kết quả nghiên cứu của Watanabe et al., nhũ tương chứa hàm lượng DHA cao cho thấy (1996) có thể là do luân trùng (S-type Thailan) ảnh hưởng lên sự phát triển và tỷ lệ sống của cá được làm giàu hóa bằng DHA Protein Selco song chấm cam khi ương từ cá bột lên cá giống, trước khi cho cá bột ăn trong thí nghiệm của và việc bổ sung DHA gọi là trễ nếu bổ sung sau chúng tôi nên đã bổ sung nguồn HUFAs trong ngày thứ 25 [7]. Bảng 2. Ảnh hưởng của thức ăn lên tỷ lệ sống, mức độ phân đàn và tỷ lệ dị hình của cá song lai sau 30 ngày ương nuôi Nghiệm thức thức ăn tươi sống Chỉ tiêu theo dõi TA 1 TA 2 TA 3 TA 4 Tỷ lệ sống (%) 5,4 ± 0,3a 2,7 ± 0,8c 4,0 ± 0,6bc 4,2 ± 0,4b Mức độ phân đàn (%) 1,6 ± 0,3a 1,1 ± 0,3a 1,6 ± 0,2a 1,0 ± 0,4a Tỷ lệ dị hình (%) 0,9 ± 0,3a 1,6 ± 0,2b 1,4 ± 0,1b 1,6 ± 0,5ab Ghi chú: Các ký tự khác nhau trong cùng một hàng thể hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p 50%) đều fuscoguttatus × ♂ E. lanceolatus) từ giai đoạn không thích hợp cho việc ương nuôi cá song cá bột, kết quả cho thấy tốc độ tăng trưởng đặc giai đoạn cá bột lên cá hương. trưng chiều dài ngày (SGRL) cao nhất là ở Theo TCVN 10462:2014 về giới hạn mức nghiệm thức 10 con/L và 20 con/L với giá trị độ phân đàn và tỷ lệ dị hình quy định cho cá tương ứng là (0,86 %/ngày và 0,85 %/ngày) và song chấm cam khi ương từ giai đoạn cá bột thấp nhất ở nghiệm thức 30 con/L lên cá hương tương ứng với < 10% và < 2%. (0,61 %/ngày). Trong thí nghiệm này, giá trị Như vậy, các giá trị thu được trong thí nghiệm SGRL của cá sau 30 ngày ương nuôi dao động này là từ 1,0–1,6% (mức độ phân đàn) và 0,9– từ 7,66–7,74 %/ngày, cao hơn so với giá trị 155
8. Truong Quoc Thai et al. SGRL trong thí nghiệm của tác giả trên [33]. chiều dài ngày (SRGL), có thể là do biên độ dao Mặc dù, sự tăng trưởng về chiều dài theo ngày động về mật độ thí nghiệm là chưa lớn (4 của cá trong thí nghiệm này là rất tốt, tuy nhiên con/L) và thời gian nuôi ấu trùng ngắn hơn (30 kết quả ghi nhận không có sự khác biệt giữa cá ngày) so với biên độ dao động về mật độ thí nghiệm thức về tốc độ tăng trưởng chiều dài nghiệm 10 con/L và thời gian nuôi là 45 ngày ngày (DLG) và tốc độ tăng trưởng đặc trưng của Vũ Văn Sáng và nnk., (2016) [33]. Bảng 3. Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ tăng trưởng về chiều dài của cá song lai sau 30 ngày ương nuôi Nghiệm thức mật độ (con/L) Chỉ tiêu theo dõi MĐ 1 MĐ 2 MĐ 3 Chiều dài đầu (mm) 1,9 ± 0,1 1,9 ± 0,1 1,9 ± 0,1 Chiều dài cuối (mm) 19,6 ± 0,4 19,7 ± 0,5 19,2 ± 0,4 DLG (mm/ngày) 0,59 ± 0,01a 0,59 ± 0,02a 0,58 ± 0,01a a a a SGRL (%/ngày) 7,73 ± 0,06 7,74 ± 0,08 7,66 ± 0,07 Ghi chú: Các ký tự khác nhau trong cùng một hàng thể hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Số liệu trong bảng trình bày là giá trị TB ± độ lệch chuẩn (n = 3). MĐ 1: 8 (con/L); MĐ 2: 12 (con/L); MĐ 3: 16 (con/L). Ảnh hưởng của mật độ lên tỷ lệ sống, mức độ có ý nghĩa được ghi nhận giữa hai nghiệm phân đàn và tỷ lệ dị hình thức MĐ 1 và MĐ 2 về giá trị này. Mức độ Ảnh hưởng của mật lên tỷ lệ sống, mức độ phân đàn của cá song lai trong các nghiệm phân đàn và tỷ lệ dị hình lên cá song lai sau thức mật độ được ghi nhận là có sự biến thiên 30 ngày nuôi được trình bày trong bảng 4. Giá không theo quy luật, tuy nhiên không có sự trị tỷ lệ sống tỷ lệ sống của ấu trùng cá song khác biệt có ý nghĩa thống kê được ghi nhận lai có xu hướng tăng lên khi mật độ nuôi giảm về giá trị này giữa các nghiệm thức với nhau. đi. Tỷ lệ sống cao nhất là ở nghiệm thức MĐ Tỷ lệ dị hình của cá song lai tỷ lệ nghịch với 1 (8 con/L; 5,7 ± 0,5) và thấp nhất là nghiệm mật độ nuôi, cao nhất là nghiệm thức MĐ 3 thức MĐ 3 (16 con/L; 4,7 ± 0,2), sự khác biệt (1,3 ± 0,1) và thấp nhất là nghiệm thức MĐ 1 về giá trị này của hai nghiệm thức là có ý (0,6 ± 0,2). Không có sự khác biệt có ý nghĩa nghĩa thống kê (p < 0,05). Hơn nữa, sự khác thống kê được ghi nhận giữa hai nghiệm thức biệt về giá trị tỷ lệ sống còn được ghi nhận MĐ 1 và MĐ 2 về giá trị này, mặc dù cả hai giữa hai nghiệm thức MĐ 2 (12 con/L) và nghiệm thức này đều được ghi nhận có khác MĐ 3 (16 con/L) là có ý nghĩa thống kê biệt ý nghĩa thống kê với nghiệm thức MĐ 3 (p < 0,05), trong khi đó không có sự khác biệt về tỷ lệ dị hình (p <0,05). Bảng 4. Ảnh hưởng của mật độ lên tỷ lệ sống, mức độ phân đàn và tỷ lệ dị hình của cá song lai sau 30 ngày ương nuôi Nghiệm thức mật độ (con/L) Chỉ tiêu theo dõi MĐ 1 MĐ 2 MĐ 3 Tỷ lệ sống (%) 5,7 ± 0,5a 5,1 ± 0,1a 4,7 ± 0,2b Mức độ phân đàn (%) 1,8 ± 0,3a 2,4 ± 0,5a 2,1 ± 0,2a Tỷ lệ dị hình (%) 0,6 ± 0,2a 0,8 ± 0,2a 1,3 ± 0,1b Ghi chú: Các ký tự khác nhau trong cùng một hàng thể hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Số liệu trong bảng trình bày là giá trị TB ± độ lệch chuẩn (n = 3). MĐ 1: 8 (con/L); MĐ 2: 12 (con/L);MĐ 3: 16 (con/L). Việc cho lựa được mật độ thích hợp ương tế cao trong sản xuất giống. Tập tính ăn nhau nuôi cá bột phù hợp với đặc điểm của từng loài cũng là một nguyên nhân làm giảm tỷ lệ sống cá song là rất quan trọng, đem lại hiệu quả kinh khi ương ấu hai loài cá song là cá song mỡ 156
9. Effects of food and rearing density of hybrid grouper (Epinephelus tauvina) và cá song hổ (E. 2), 131–141. fuscoguttatus) [15]. Ngoài ra, để nâng cao năng 8486(90)90182-M suất và hiệu quả kinh tế trong nuôi trồng thủy [3] Ordonio-Aguilar, R., 1995. Development sản thì việc tăng mật độ ương nuôi mà vẫn đảm of grouper, Epinephelus coioides, larvae bảo tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống là rất cần during changeover of energy sources. J. thiết [34–36]. Tuy nhiên, để làm được điều này Tokyo Unil. Fish., 82, 103–108. cần lưu ý một số vấn đề quan trọng cần cải tiến [4] Duray, M. N., Estudillo, C. B., and như thiết kế hệ thống ương nuôi và kỹ thuật Alpasan, L. G., 1996. The effect of ương nuôi (bao gồm kỹ thuật chăm sóc, chế độ background color and rotifer density on cho ăn, vấn đề quản lý môi trường và dịch rotifer intake, growth and survival of the bệnh) [37]. grouper (Epinephelus suillus) larvae. Trong thí nghiệm này, mức độ phân đàn và Aquaculture, 146(3–4), 217–224. tỷ lệ dị hình khi ương cá song lai từ giai đoạn cá bột lên cá hương tương ứng dao động trong 01375-0 khoảng 1,8–2,4% và 0,6–1,3%. Khi so sánh với [5] Holt, G. J., 2011. Larval fish nutrition. tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 10462:2014) về John Wiley & Sons. 435 p. ương nuôi cá song chấm cam từ giai đoạn cá [6] Sorgeloos, P., Leger, P., and Leveus, P., bột lên cá hương là mức độ phân đàn cho phép 1988. Improved larval rearing of phải < 10% và tỷ lệ dị hình không lớn hơn 2%, European, Asia seabass, seabream, mahi thì các giá trị này nằm trong mức cho phép của mahi, siganit, and milkfish using enriched tiêu chuẩn [32]. diets for rotifer and Artemia. Word Aquaculture, 19, 78–79. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ [7] Dhert, P., Lavens, P., Duray, M., and Thức ăn thích hợp trong 15 ngày đầu khi Sorgeloos, P., 1990. Improved larval ương cá song lai từ giai đoạn cá bột lên cá survival at metamorphosis of Asian hương là luân trùng (Brachionus rotundiformis- seabass (Lates calcarifer) using ω3- S) với mật độ cho ăn 10 con/mL nước nuôi. HUFA-enriched live food. Aquaculture, Mật độ thích hợp khi ương cá song lai từ 90(1), 63–74. giai đoạn cá bột lên cá hương là từ 8 con/L đến 0044-8486(90)90283-S 12 con/L. [8] Watanabe, T., 1982. Lipid nutrition in Cần tiếp tục nghiên cứu thêm về ảnh hưởng fish. Comparative Biochemistry and của tỷ lệ trứng và tỷ lệ ấu trùng của luân trùng Physiology Part B: Comparative làm thức cho cá song lai bột khi ương nuôi, đặc Biochemistry, 73(1), 3–15. biệt là thời gian đầu khi cá bắt đầu mở miệng. 10.1016/0305-0491(82)90196-1 [9] Cowey, C. B., and Sargent, J. R., 1972. TÀI LIỆU THAM KHẢO Fish nutrition. Advances in Marine [1] Bunlipatanon, P., and U‐taynapun, K., Biology, 10, 383–494. 2017. Growth performance and disease 10.1016/S0065-2881(08)60419-8 resistance against Vibrio vulnificus [10] Tamaru, C. S., Cholik, F., Kuo, J. C. M., infection of novel hybrid grouper and FitzGerald Jr, W. J., 1995. Status of (Epinephelus lanceolatus × Epinephelus the culture of milkfish (Chanos chanos), fuscoguttatus). Aquaculture Research, striped mullet (Mugil cephalus), and 48(4), 1711–1723. grouper (Epinephelus sp.). Reviews in are.13008 Fisheries Science, 3(3), 249–273. [2] Koven, W. M., Tandler, A., Kissil, G. W., Sklan, D., Friezlander, O., and Harel, M., 74 1990. The effect of dietary (n-3) [11] Maneewong, S., 1986. Larval rearing and polyunsaturated fatty acids on growth, development of grouper, Epinephelus survival and swim bladder development in malabaricus (Bloch and Schneider). Sparus aurata larvae. Aquaculture, 91(1– Report of Thailand and Japan Joint 157
10. Truong Quoc Thai et al. Coastal Aquaculture Research Project, stocking densities. Jurnal Penelitian No. 2, 39–52. Perikanan Indonesia, 2(2), 6–12. (in [12] Glamuzina, B., Skaramuca, B., Glavić, N., Indonesian). Kožul, V., Jakov, D., and Kraljevic, M., [20] Trần Thế Mưu, Vũ Văn Sáng, Vũ Văn In, 1998. Egg and early larval development of 2014. Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ laboratory reared dusky grouper, sinh trưởng và tỷ lệ sống của cá song cọp Epinephelus marginatus (Lowe, 1834) (Epinephelus fuscoguttatus) giai đoạn từ (Picies, Serranidae). Scientia Marina. 62. cá bột lên cá hương. Tạp chí Khoa học - 373–378. doi: 10.3989/scimar.1998. Công nghệ Thủy sản, 3, 43–47. 62n4373 [21] Nguyễn Đức Tuấn, Trần Thế Mưu, Vũ Thị [13] Yúfera, M., and Darias, M. J., 2007. The Thanh Nga, Phạm Quốc Hùng, 2015. Ảnh onset of exogenous feeding in marine fish hưởng của nhiệt độ và độ mặn lên sự phát larvae. Aquaculture, 268(1–4), 53–63. triển phôi và tỷ lệ nở của cá song lai (♂ cá song vua E. lanceolatus × ♀ cá song hổ E. .04.050 fuscoguttatus). Tạp chí Nông nghiệp và [14] Marte, C. L., 2003. Larviculture of marine Phát triển Nông thôn, 7, 102–107. species in Southeast Asia: current research [22] Trần Ngọc Hải, Nguyễn Thanh Phương, and industry prospects. Aquaculture, 2006. Kỹ thuật sản xuất giống và nuôi cá 227(1–4), 293–304. biển. Giáo trình, Trường Đại học Cần 10.1016/S0044-8486(03)00510-6 Thơ, Khoa Thủy sản. [15] Lim, L. C., 1993. Larviculture of the [23] Cheng, A. C., Chen, C. Y., Liou, C. H., greasy grouper Epinephelus tauvina F. and Chang, C. F., 2006. Effects of dietary and the brown‐marbled grouper E. protein and lipids on blood parameters and fuscoguttatus F. in Singapore. Journal of superoxide anion production in the the World Aquaculture Society, 24(2), grouper, Epinephelus coioides 262–274. (Serranidae: Epinephelinae). Zoological 7345.1993.tb00015.x Studies, 45(4), 492–502. [16] Doi, M., Munir, M. N., Nik-Razali, N. L., [24] Shapawi, R., Ng, W. K., and Mustafa, S., and Zulkifli, T., 1991. Artificial 2007. Replacement of fish meal with propagation of the grouper, Epinephelus poultry by-product meal in diets suillus at the Marine Finfish Hatchery in formulated for the humpback grouper, Tanjung Demong, Terengganu, Malaysia. Cromileptes altivelis. Aquaculture, Kertas Pengembangan Perikanan Jabatan 273(1), 118–126. Perikanan Kementerian Pertanian, j.aquaculture.2007.09.014 Malaysia. Bil., 167, 1–41. [25] Vũ Văn Sáng, Trần Thế Mưu, Lê Xân, [17] Kawabe, K., and Kohno, H., 2009. Phạm Thị Lam Hồng, Trần Thị Nguyệt Morphological development of larval and Minh, Nguyễn Văn Phong, Vũ Văn In, juvenile blacktip grouper, Epinephelus 2014. Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ fasciatus. Fisheries Science, 75(5), 1239– sinh trưởng và tỷ lệ sống của cá song 1251. chuột (Cromileptes altivelis) giai đoạn từ 0128-7 cá bột lên cá hương. Tạp chí Khoa học và [18] Kubitza, F., and Lovshin, L. L., 1999. Phát triển, 1, 22–27. Formulated diets, feeding strategies, and [26] Ismi, S., Sutarmat, T., Giri, N. A., cannibalism control during intensive Rimmer, M. A., Knuckey, R. M. J., culture of juvenile carnivorous fishes. Berding, A. C., and Sugama, K., 2012. Reviews in Fisheries Science, 7(1), 1–22. Nursery management of grouper: a best- practice manual. ACIAR Monograph 71 Series (Australia) eng no. 150. [19] Aslianti, T., 1996. Larval rearing of the [27] Lavens, P., and Sorgeloos, P., 1996. grouper Cromileptes altivelis at different Manual on the production and use of live 158
11. Effects of food and rearing density of hybrid grouper food for aquaculture (No. 361). Food and [33] Vũ Văn Sáng, Vũ Văn In, Đặng Toàn Agriculture Organization (FAO). Vinh, 2016. Ảnh hưởng của mật độ ương [28] Waspada, M., and Fatoni, T., 1991. lên sinh trưởng, tỷ lệ sống giai đoạn sớm Nutrient enrichment of rotifers, của cá song lai giữa loài cá song nghệ và Brachionus plicatilis, to support fry cá song hoa nâu. Tạp chí Khoa học - Công production of grouper, Epinephelus nghệ Thủy sản, 4, 107–112. fuscoguttatus. Jurnal Penelitian Budidaya [34] Canario, A. V., Condeca, J., Power, D. Pantai, 7, 73–79. (in Indonesian). M., and Ingleton, P. M., 1998. The effect [29] Su, H. M., Su, M. S., and Liao, I. C., of stocking density on growth in the 1997. Preliminary results of providing various combinations of live foods to gilthead sea‐bream, Sparus aurata (L.). grouper (Epinephelus coioides) larvae. Aquaculture Research, 29(3), 177–181. Hydrobiologia, 358(1), 301–304. 2109.1998.00954.x [30] Watanabe, W. O., Ellis, S. C., Ellis, E. P., [35] Johnston, G., 2000. Effect of feeding Lopez, V. G., Bass, P., Ginoza, J., and regimen, temperature and stocking density Moriwake, A., 1996. Evaluation of on growth and survival of juvenile first‐feeding regimens for larval Nassau clownfish (Amphiprion percula). Doctoral grouper Epinephelus straitus and dissertation, Rhodes University. preliminary, pilot‐scale culture through [36] Jørgensen, E. H., Christiansen, J. S., and metamorphosis. Journal of the World Jobling, M., 1993. Effects of stocking Aquaculture Society, 27(3), 323–331. density on food intake, growth performance and oxygen consumption in 1996.tb00615.x Arctic charr (Salvelinus alpinus). [31] García-Ortega, A., Daw, A., and Hopkins, Aquaculture, 110(2), 191–204. K., 2012. Feeding hatchery-produced larvae of the giant grouper Epinephelus 90272-Z lanceolatus. In Proceedings of the 40th US‐Japan Aquaculture Panel Symposium: [37] Li, D., Liu, Z., and Xie, C., 2012. Effect Hatchery Technology for High Quality of stocking density on growth and serum Juvenile Production. Washington, DC: US concentrations of thyroid hormones and Department of Commerce. cortisol in Amur sturgeon, Acipenser [32] Tiêu chuẩn quốc gia: Cá nước mặn - schrenckii. Fish physiology and Giống cá song chấm nâu, cá giò - Yêu cầu biochemistry, 38(2), 511–520. doi: kỹ thuật. TCVN 10462:2014. 10.1007/s10695-011-9531-y 159