Giáo trình nội bộ Sáo trúc 4 - Trường Cao đẳng Lào Cai

Nội dung text: Giáo trình nội bộ Sáo trúc 4 - Trường Cao đẳng Lào Cai

1. UBND TỈNH LÀO CAI TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI GIÁO TRÌNH NỘI BỘ MÔN HỌC: SÁO TRÚC 4 NGÀNH/NGHỀ: BIỂU DIỄN NHẠC CỤ TRUYỀN THỐNG Lào cai, năm 2019 1
2. TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dung với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 2
3. LỜI GIỚI THIỆU Giáo trình này được biên soạn dựa trên cơ sở giáo trình Sáo trúc của Học viện âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Trong quá trình biên soạn, tác gải đã chắt lọc, lựa chọn sắp xếp cho phù hợp với học sinh đồng thời phù hợp với bản sắc văn hóa Lào Cai. Giáo trình đảm bảo các yếu tố cơ bản vè tính học thuật đồng thời bổ sung các yếu tố văn hóa vùng cao Tây bắc đáp ứng yêu cầu xã hội và bảo tồn văn hóa truyền thống vùng cao. Giáo trình có cấu trúc gồm 3 phần cơ bản: + Phần I Bài tập kỹ thuật: bao gồm các kỹ thuật cơ bản như kỹ thuật đánh lưỡi kép, Láy ngón, Rung hơi, kỹ thuật lấy hơi, kỹ thuật láy rền, kỹ thuật miết ngón, kỹ thuật láy ngón, Trên cơ cơ đó là hệt thống các bài tập để học sinh rèn luyện các kỹ thuật cơ bản trên + Phần II Nhạc phong cách Huế: Gồm các bài nhạc cung đình Huế hơi Xuân, hơi ai. Khi học các bài này học sinh sẽ phải vận dụng các kỹ thuật cơ bản của bài nhạc Huế để xử lý tác phẩm, đồng thời học sinh sẽ hiểu thêm về tính chất Nhạc phong cách Huế và hơi Xuân, hơi ai khác nhau. + Phần III Tác phẩm: đây là hệ thống các bài có tính tổng hợp các kỹ thuật cơ bản đồng thời nhiều tác phẩm dựa trên chất liệu nhạc cung đình Huế, âm nhạc truyền thống Việt Nam Với việc sắp xếp, chắt lọc như vậy, hy vọng cuốn Giáo trình sẽ là tài liệu để giảng dạy, học tập quan trọng đối với chương trình giảng dạy môn sáo trúc. Lào cai, năm 2019 Người biên soạn: Nguyễn Đình Chí 3
4. THUẬT NGỮ VỀ CHUYÊN NGÀNH Kết Quay lại đoạn nhạc Lên, xuống quãng 8 Dấu luyến, nối To dần Nhỏ dần Vuốt ngón Láy ngón Chậm dần lại Láy rền Chậm lại dần Dấu quay đi Dấu quay lại Rung hơi Vỗ ngón Tự do Quay lại ô nhịp trước Quay lại 2 ô nhịp trước mp Nhẹ vừa mf Mạnh vừa f Mạnh p Nhẹ X Láy rền 2 ngón crese To 4
5. Phụ lục Contents Bài 1: KỸ THUẬT ĐÁNH LƯỠI KÉP NÂNG CAO 7 1. Lý thuyết 7 2. Thực hành 7 2.1. Bài tập đánh lưỡi kép 7 2.2. Âm hình đánh lưỡi kép 7 2.5. Bài tập áp dụng 8 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học 8 Bài 2: KỸ THUẬT RUNG HƠI HUẾ 9 1. Lý thuyết 9 2. Thực hành 9 2.1. Bài tập rung hơi 9 2.2. Bài nhạc Huế áp dụng 10 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học 10 BÀI 4: TÁC PHẨM 11 1. Lý thuyết 11 2. Thực hành: Bài tác phẩm 11 3. Bài tác phẩm áp dụng 11 4. Hướng dẫn ôn luyện, tự học 11 PHẦN I: BÀI TẬP KỸ THUẬT 12 Bài tập số 1(Tổng hợp) 12 Bài tập số 2(Tổng hợp) 13 Bài tập số 3(Tổng hợp) 14 Bài tập số 4(Tổng hợp) 15 Bài tập số 5(Tổng hợp) 18 PHẦN III. NHẠC PHONG CÁCH HUẾ 19 Bài 1: Lưu thủy 19 Bài 2: Kim tiền 20 Bài 3: Xuân phong – Long hổ 20 Bài 4: Cổ bản 21 Bài 5: Phú lục nhanh 23 5
6. Bài 6: Long ngâm 24 Bài 7: Lý tình tang 25 Bài 8: Hành vân 25 Bài 9: Nam bình 27 Bài 10: Cổ bản dựng 30 Bài 11: Phú lục chậm 32 Bài 12: Phẩm tiết 33 Bài 13: Nguyên tiêu 34 Bài 14: Hồ quảng 35 Bài 15: Liên hoàn 36 PHẦN IV. TÁC PHẨM 38 Bài 1: Hát lý 38 Bài 2: Nhớ về quê mẹ 40 Bài 3: Trên đường chiến thắng 41 Bài 4: Vũ khúc phượng hoàng 44 Bài 5: Mời rượu 46 Bài 6: Âm vang núi rừng 47 6
7. Bài 1: KỸ THUẬT ĐÁNH LƯỠI KÉP NÂNG CAO Mục tiêu Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: - Kiến thức: Trình bày được các yêu cầu về thực hiện kỹ thuật đánh lưỡi kép,tacscoto vừa luyến(đánh lưỡi nảy),gọn tiếng - Kỹ năng: Thực hiện được kỹ thuật đánh lưỡi kép nảy vừa luyến, gọn tiếng - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự luyện tập ngoài giờ, bảo quản nhạc cụ. Nội dung chính 1. Lý thuyết - Luyện tâp với tốc độ từ chậm đến nhanh dần, các nốt vang , đều, nét, nảy chia chính xác trường độ các nốt móc đơn và nốt móc kép + Đánh lưỡi kép, kép trước như khi phát âm(đa ga đa) ngắt hơi + Đánh lưỡi kép, kép sau như khi phát âm(đa đa ga) ngắt hơi + Đánh lưỡi kép chùm 4 như khi phát âm(đa a đa ga) ngắt hơi - Vị trí: Bài học bắt buộc - Yêu cầu: + Đánh lưỡi từng âm hình tiết tấu, từ nốt thấp đến nốt cao + Đánh lưỡi từ chậm cho đến nhanh dần + Vừa đánh lưỡi vừa gõ nhịp + Cần chú ý các âm thanh đánh lưỡi phải đều nhau 2. Thực hành 2.1. Bài tập đánh lưỡi kép Bước 1: Chuẩn bị nhạc cụ, bản nhạc Bước 2: Thực hiện đánh lưỡi kép từng âm hình tiết tấu Bước 3. Thực hiện nhanh dần Mô hình đánh lưỡi kép 2.2. Âm hình đánh lưỡi kép - Đánh lưỡi kép, kép trước - Đánh lưỡi kép, kép sau 7
8. - Đánh lưỡi kép chùm 4 2.5. Bài tập áp dụng Bài tập số 1 đến 5 (tại phụ lục12 đến 18) 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học - Học sinh ôn luyện thường xuyên - Phải thực hiện căn bản 8
9. Bài 2: KỸ THUẬT RUNG HƠI HUẾ Mục tiêu Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: - Kiến thức: Thể loại âm nhạc dân gian phát triển ở trung, xuất phát từ âm hưởng dân ca dần dần hình thành các yếu tố, chất nhạc vui, buồn, trong từng hoàn cảnh cụ thể, nghệ thuật Chèo được chia làm 3 tính chất âm nhạc phổ biến là: Hơi vui(xuân), hơi buồn(ai), Hơi dựng(lưỡng tính) - Trình bày được tính chất âm nhạc của nhạc phong cách Chèo, rung hơi theo ngũ cung, Hơi vui(xuân) rung hơi bậc II và bậc VI. Hơi buồn (ai) rung hơi bậc IV và bậc I, Hơi dựng rung bậc I, bậc VI(hơi non) - Kỹ năng: Thực hiện được kỹ thuật rung hơi và thị tấu được một số bài nhạc Huế - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự luyện tập ngoài giờ, bảo quản nhạc cụ. Nội dung chính 1. Lý thuyết - Rung hơi là thay đổi luôn phiên về hơi thở một cách đầu đặn về tần số, như khi ta phát ra âm “hự hự hự hự” không đánh lưỡi(Rung nhanh hay rung chậm tùy thuộc vào từng tính chất của từng tác phẩm) - Vị trí: Bài học bắt buộc - Yêu cầu: + Rung hơi nông nhanh + Rung hơi nông chậm + Vừa rung vừa gõ nhịp + Cần chú ý khi rung hơi, tần số rung phải đều nhau, không được thay đổi về cao độ. 2. Thực hành 2.1. Bài tập rung hơi Bước 1: Thực hiện tập đẩy hơi Bước 2: Thực hiện từng nốt rung hơi nhanh, nông, chậm, kéo dài Bước 3. Thực hiện rung hơi nhanh, nông, chậm, có sắc thái từ nhỏ đến to Bước 4: Thực hiện rung hơi nhanh, nông, chậm, từ nhỏ đến to và đến nhỏ Mô hình rung hơi + Bước 1: Tập đẩy hơi(như khi ta phát ra tiếng “Hự hự hự hự”) không đánh lưỡi 9
10. + Bước 2: Rung hơi đều các âm kéo dài + Bước 3: Rung hơi theo sắc thái từ nhỏ đến to dần (đẩy hơi từ nhẹ đến to dần, vừa đẩy vừa rung hơi) + Bước 4: Rung hơi từ nhỏ đến to và đến nhỏ (đẩy hơi từ nhẹ đến to dần và nhẹ dần, vừa đẩy vừa rung) 2.2. Bài nhạc Huế áp dụng Bài Huế số 1 đến 15 ( tại phụ lục 19 đến 36) 3. Hướng dẫn ôn luyện, tự học - Học sinh ôn luyện thường xuyên - Phải thực hiện căn bản 10
11. BÀI 4: TÁC PHẨM Mục tiêu Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: - Kiến thức: Trình bày được các tính chất, tác giả của từng tác phẩm, ở mức độ nâng cao về đánh lưỡi kép và xử lý phần Cadenza - Kỹ năng: Thực hiện được các tác phẩm của từng tác giả - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự luyện tập ngoài giờ, bảo quản nhạc cụ. Nội dung chính 1. Lý thuyết - Mỗi tác giả đều sáng tác tác phẩm trong hoàn cảnh khác nhau, nên mỗi bài đều có những tính chất âm nhạc khác nhau - Vị trí: Bài học bắt buộc - Yêu cầu: + Tình bày được tác phẩm là sáng tác của tác giả nào, với tính chất âm nhạc như thế nào 2. Thực hành: Bài tác phẩm Bước 1: Chuẩn bị nhạc cụ, bản nhạc Bước 2: Thực hiện từng tác phẩm Bước 3. Thực hiện hoàn chỉnh tác phẩm Mô hình 3. Bài tác phẩm áp dụng Bài tác phẩm số:1 đến 6( tại phụ lục 38 đến 47) 4. Hướng dẫn ôn luyện, tự học - Học sinh ôn luyện thường xuyên - Phải thực hiện căn bản 11
12. PHẦN I: BÀI TẬP KỸ THUẬT Bài tập số 1(Tổng hợp) 12
13. Bài tập số 2(Tổng hợp) 13
14. Bài tập số 3(Tổng hợp) 14
15. Bài tập số 4(Tổng hợp) 15
16. Bài tập số 5(Tổng hợp) 18
17. PHẦN III. NHẠC PHONG CÁCH HUẾ Điệu bắc(Hơi xuân) Bài 1: Lưu thủy Huế 19
18. Bài 2: Kim tiền Huế Bài 3: Xuân phong – Long hổ Huế 20
19. Bài 4: Cổ bản Huế 21
20. Bài 5: Phú lục nhanh Huế 23
21. Bài 6: Long ngâm Huế 24
22. Điệu nam(Hơi ai, oán) Bài 7: Lý tình tang Huế Bài 8: Hành vân Huế 25
23. Bài 9: Nam bình Huế 27
24. Bài 10: Cổ bản dựng Huế 30
25. Bài 11: Phú lục chậm Huế 32
26. Hệ thống 10 bản tàu(Bản ngự) Bài 12: Phẩm tiết Huế 33
27. Bài 13: Nguyên tiêu Huế 34
28. Bài 14: Hồ quảng Huế 35
29. Bài 15: Liên hoàn Huế 36
30. PHẦN IV. TÁC PHẨM Bài 1: Hát lý Đức Tùy 38
31. Bài 2: Nhớ về quê mẹ Văn Dũng 40
32. Bài 3: Trên đường chiến thắng Đinh Thìn 41
33. Bài 4: Vũ khúc phượng hoàng Nhạc nước ngoài 44
34. Bài 5: Mời rượu Dân ca: Cao bằng Phát triển: Ngọc Phạn 46
35. Bài 6: Âm vang núi rừng Lương Kim Vĩnh 47