Hiện trạng môi trường phóng xạ khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang - Đặng Thị Phương Thảo

Nội dung text: Hiện trạng môi trường phóng xạ khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang - Đặng Thị Phương Thảo

1. Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 Hiện trạng môi trường phóng xạ khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang Đặng Thị Phương Thảo1, Nguyễn Thùy Dương1,*, Nguyễn Thị Ánh Nguyệt1, Nguyễn Văn Hướng1, Arndt Schimmelmann2 1Khoa Địa chất, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, 334 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam 2Trường Đại học Indiana, Hoa Kỳ Nhận ngày 09 tháng 8 năm 2016 Chỉnh sửa ngày 31 tháng 8 năm 2016; chấp nhận đăng ngày 28 tháng 10 năm 2016 Tóm tắt: Nghiên cứu trình bày hiện trạng kiểu phóng xạ tự nhiên môi trường trong nhà và môi trường làm việc của người dân khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang thông qua nồng độ khí radon (222Rn và 220Rn) trong không khí. Người dân địa phương có tập quán canh tác ngay tại các thung lũng, hố sụt karst và sống trong các căn nhà trình tường, một kiểu nhà kín, ẩm thấp, ít lưu thông không khí. Kết quả khảo sát cho thấy không khí ở các hố sụt và lòng chảo karst có nồng độ 222Rn dao động từ 30 - 98 Bq m-3 và nồng độ 220Rn dao động 37 - 406 Bq m-3, tương ứng với tổng liều chiếu 0,6 - 4 mSv năm-1, cao hơn 1 - 4 lần giới hạn liều chiếu theo khuyến cáo của IAEA (1996). Môi trường không khí trong nhà trình tường truyền thống có nồng độ 222Rn là 0 - 101 Bq m-3 và 220Rn là 86 - 535 Bq m-3, tương ứng với tổng liều chiếu 9,6 - 45,4 mSv năm-1, cao gấp 9 - 45 lần giới hạn liều do IAEA khuyến cáo. Đối sánh nồng độ khí radon trong nhà trình tường với các nhà xây bằng vật liệu hiện đại (gạch nung, sắt thép, bê tông, tường vôi xi măng) cho thấy nồng độ 222Rn (0 - 115 Bq m-3) và 220Rn (0 - 37 Bq m-3) trong các ngôi nhà xây bằng vật liệu hiện đại thuộc ngưỡng an toàn so với quy chuẩn phóng xạ trong nhà 200 Bq m-3 (QCVN 7889:2008) và 150 Bq m-3 (EPA, 2003) đối với 222Rn; nồng độ này tương ứng với tổng liều chiếu 0 - 6,2 mSv năm-1, cao có thể tới 6 lần giới hạn liều chiếu (IAEA). Nhìn chung, nồng độ và tổng liều chiếu trong do khí radon (222Rn và 220Rn) với môi trường nhà ở khu vực huyện Đồng Văn tương đối cao, đặc biệt trong các nhà trình tường truyền thống. Từ khóa: Đồng Văn, phóng xạ, radon, thoron, liều chiếu. 1. Mở đầu * radon có mặt ở khắp mọi nơi trong môi trường sống (không khí, nước và đất ), gồm chủ yếu Theo thống kê của Hiệp hội hạt nhân thế ba đồng vị phóng xạ 222Rn (chu kỳ bán rã 3,83 giới năm 2016 [1], 42% năng lượng bức xạ tự ngày), 220Rn (chu kỳ bán rã 55,6 giây) và 219Rn nhiên xuất hiện trên bề mặt Trái đất tác động (chu kỳ bán rã 3,96 giây). Radon tác động trực trực tiếp đến con người có nguồn gốc từ khí tiếp đến sức khỏe con người qua đường hô hấp, radon và các sản phẩm phân rã của nó. Khí phụ thuộc vào chu kỳ bán rã: 222Rn có thể dễ dàng đi vào cơ thể con người và quay ngược lại ___ môi trường không khí qua đường hô hấp; 220Rn * Tác giả liên hệ. ĐT.: 84-912109555 rất khó có thể quay ngược trở lại môi trường Email: duongnt_minerals@vnu.edu.vn 13 1
2. 132 Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 không khí nếu bị hít vào cơ thể; 219Rn khó có động và hố sụt karst thường là những môi thể tiếp cận được đến con người. Khi vào đến trường kín, ít có sự lưu thông không khí, các hệ hô hấp, khí radon và các sản phẩm phân rã khí từ dưới sâu khi khuếch tán lên mặt đất có con ở dạng rắn (như poloni (Po), chì (Pb) và thể được tập trung với nồng độ cao. Sự phổ bismuth (Bi) có xu hướng cư trú ở phế quản, biến của địa hình karst ở cao nguyên đá Đồng phổi và phát ra các hạt alpha mang năng lượng Văn cộng với kinh tế nông nghiệp chủ đạo với lớn có thể gây tổn hại đến ADN, phá hủy tế bào thói quen tập trung sinh sống và canh tác, trồng [1]. Khi nghiên cứu về ảnh hưởng của khí radon trọt ở các thung lũng karst (Hình 1) khiến cư trong môi trường không khí, đồng vị 219Rn dân địa phương có khả năng cao bị ảnh hưởng thường được bỏ qua vì thời gian tồn tại quá bởi các khí thoát ra từ dưới sâu. ngắn, ít có cơ hội tác động đến con người, trong Một điểm đến không thể thiếu khi đến Cao khi đồng vị 222Rn và 220Rn được xem là nguyên nguyên đá Đồng Văn là thị trấn Đồng Văn. Thị nhân chính gây ra các bức xạ phóng xạ tự trấn nằm trong một lòng chảo karst, bao quanh nhiên. Trên thế giới và ở Việt Nam, nghiên cứu bởi các khối núi đá vôi. Trung tâm thị trấn nổi và đánh giá bức xạ phóng xạ trong môi trường tiếng với Phố Cổ Đồng Văn, nơi tập trung gần làm việc và nhà ở đã và đang được chú ý thực như toàn bộ nét đặc trưng về văn hóa, lối sống hiện nhằm bảo vệ con người trước những tác và phong tục của cư dân Cao nguyên đá. Đa số động phóng xạ không cảm nhận được [2-7]. các ngôi nhà trong khu vực Phố Cổ là nhà trình Đồng Văn là một trong bốn huyện thuộc địa tường, có đặc điểm tường nhà rất dày, được làm bàn Cao nguyên đá Đồng Văn, nằm ở vùng cao bằng đất với hàng cột gỗ lớn, có thể có một phía bắc tỉnh Hà Giang. Nơi đây là địa điểm cư hoặc hai tầng, mái lợp ngói trên những kết cấu trú của nhiều dân tộc thiểu số với sự đa dạng về vỉ kèo bằng gỗ chắc chắn (Hình 2). Tuy nhiên, phong tục, tập quán như trồng ngô trong hốc đá nhà trình tường thường có mái thấp, cửa ra vào tai mèo, canh tác dưới thung lũng và làm nhà cũng không cao và ít khi có cửa sổ. Đặc điểm trình tường [8]. Gần đây, Đồng Văn là địa điểm này rất thuận lợi cho các khí đất và khí phóng du lịch hấp dẫn với cảnh quan địa hình karst kỳ xạ giải phóng, tập trung và gây tác động đến vĩ cùng hệ thống các hang động đá vôi. Tuy con người. nhiên địa hình karst hiểm trở, chia cắt mạnh, Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá với nhiều hệ thống đứt gãy và sự xuất hiện của hiện trạng môi trường phóng xạ trong nhà và các thung lũng, hố sụt giữa núi thích hợp cho nơi làm việc ở huyện Đồng Văn bằng nồng độ các loại khí dưới sâu, trong đó có khí radon, di khí radon trong các kiểu nhà và các hố sụt karst, chuyển lên bề mặt Trái đất. Đặc biệt, các hang nơi người dân sinh sống và sản xuất. O H i Hình 1. Thung lũng ở xã Lũng Cú (trái) và xã Thài Phìn Tủng (phải) nơi người dân sinh sống và canh tác nông nghiệp.
3. Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 133 Hình 2. Nhà trình tường ở xã Sảng Tủng (trái) và xã Sủng Là (phải), huyện Đồng Văn. . 2. Vị trí và phương pháp nghiên cứu b. Phương pháp đo nồng độ radon Nồng độ khí phóng xạ radon (222Rn và a. Vị trí nghiên cứu 220Rn) được xác định bằng thiết bị di động hiện Nghiên cứu tiến hành khảo sát nồng độ trường quang phổ-α Sarad RTM® 2200 (CHLB radon tại 7 hố sụt và 2 cụm dân cư, gồm khu Đức). Tại các hố sụt, nồng độ khí radon được Phố Cổ (thị trấn Đồng Văn) và Làng văn hóa đo ở vị trí cách mặt đất ~ 1 m, trong môi trường Lũng Cẩm (xã Sủng Là), thuộc địa bàn huyện nhà ở, nồng độ khí radon được đo ở vị trí cách Đồng Văn. Các hố sụt được kí hiệu từ S1 đến mặt đất và tường nhà ~ 0,3 m. Mỗi điểm được S7 (Hình 3), theo ghi nhận các hố sụt này đều là nơi canh tác một số loại rau, cây hoa màu và đo lặp lại tối thiểu 3 lần. Máy hút khí trực tiếp một số loại cỏ phục vụ chăn nuôi gia súc của từ môi trường, đưa dòng khí chạy qua các cảm người dân địa phương (Hình 4). biến, đo bức xạ hạt alpha và cho ra kết quả hiển Nhà ở của người dân địa phương được lựa thị nồng độ khí phóng xạ trên màn hình. Máy chọn xác định nồng độ khí radon làm từ nhiều loại có ưu điểm gọn, nhẹ, dễ di chuyển trong quá vật liệu khác nhau và được chia thành 2 nhóm: (1) trình đo đạc. Máy có độ nhạy lớn và không bị nhóm công trình truyền thống gồm nhà trình ảnh hưởng bởi độ ẩm của môi trường xung tường truyền thống và nhà xây bằng gạch đất ép quanh. Thẻ nhớ SD trong máy cho phép lưu trữ hoặc đá vôi ép không nung (N1 - N4); (2) nhóm một lượng dữ liệu lớn, mỗi dữ liệu được ghi với công trình hiện đại gồm nhà xây bằng gạch tọa độ GPS riêng và có cổng USB để kết nối nung, bê tông, cốt thép, vôi, vữa, xi măng, tấm với máy tính khi xuất dữ liệu [10]. lợp tôn (N5 - N13). H B Môi trường Trong nhà Nơi làm việc Kí hiệu N1-9 N10-13 S1 S2 S3 S4-6 S7 Phố Hố sụt đối Thung Hố sụt Thung lũng Làng văn Hố sụt Cổ diện trường lũng cạnh trước cửa dọc quốc lộ Vị trí hóa Lũng thôn Mỏ Đồng DTNT* hang hang Ma 4C, xã Thài Cẩm Lộng Văn Đồng Văn Rồng Lé Phìn Tủng (* DTNT: Dân tộc nội trú)
4. 134 Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 Hình 3. Sơ đồ vị trí các hố sụt và cụm dân cư được nghiên cứu thể hiện trên nền địa chất khu vực Đồng Văn [9]. Hình 4. Hố sụt gần trường DTNT huyện Đồng Văn (trái - S1) và hố sụt trước cửa hang Ma Lé (phải - S3). c. Phương pháp xác định liều chiếu trong cơ thể và đây chính là một trong những Trong quá trình phân rã, 222Rn và 220Rn phát nguyên nhân dẫn đến nguy cơ mắc bệnh ung ra các hạt alpha mang năng lượng lớn nhưng lại thư phổi [1]. có khả năng đâm xuyên kém (hạt alpha không Để đánh giá ảnh hưởng của khí radon đến đâm xuyên qua một tờ giấy) do chúng giải cơ thể con người, nghiên cứu sử dụng công phóng năng lượng rất nhanh. Điều này đồng thức tính liều chiếu trong do UNSCEAR (2000) nghĩa với việc hạt alpha dễ dàng bị da và lớp [11] đề xuất như sau: biểu bì ngăn cản, khó gây ra liều chiếu từ bên D = {(kRn + nRn × FRn) × CRn + (kTn + nTn × ngoài đối với cơ thể. Tuy nhiên, khi hạt alpha FTn) × CTn} × H xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, chúng Trong đó, các giá trị và hệ số trong công gây ra liều chiếu trong, phá hủy tế bào bên thức được giải thích như sau: H Trong nhà Ngoài trời Tham số 222Rn 220Rn 222Rn 220Rn k Hệ số hòa tan vào máu 0,17 0,11 0,17 0,11 n Hệ số chuyển đổi liều chiếu khi hít vào cơ thể (nSv/(Bq h m-3)) 9 40 9 40 F Hệ số cân bằng tương đương 0,4 0,3 0,6 0,1 H Thời gian tiếp xúc trung bình theo năm (h) 7000 2000 C Nồng độ radon xác định được (Bq m-3) D Liều chiếu trong do hô hấp (mSv năm-1) (222Rn được kí hiệu là Rn và 220Rn được kí hiệu là Tn)
5. Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 135 3. Hiện trạng môi trường phóng xạ tại huyện b. Môi trường trong nhà Đồng Văn Nồng độ và liều chiếu gây ra do hít khí 222Rn, 220Rn môi trường trong nhà được trình a. Môi trường làm việc tại các hố sụt karst bày ở Bảng 2. Nồng độ khí radon (222Rn và 220Rn) tại các Theo TCVN 7889:2008 [13] mức hành hố sụt được trình bày ở Bảng 1. động đối với nồng độ khí 222Rn tự nhiên trong -3 Hiện nay chưa có tiêu chuẩn chính thức về nhà là >200 Bq m , mức khuyến cáo đối với -3 nồng độ khí phóng xạ ở môi trường ngoài trời, nhà đang sử dụng <200 Bq m và mức phấn -3 220 đấu cho các loại nhà <60 Bq m . So sánh với UNSCEAR (1993) [11] công bố nồng độ Rn 222 ngoài trời trung bình 10 Bq m-3, tuy nhiên đối kết quả đo cho thấy nồng độ khí Rn trong tất cả các ngôi nhà ở đây đều nằm ở mức khuyến với 222Rn có thời gian tồn tại lâu trong không cáo, nơi có nồng độ khí 222Rn cao nhất là 115 khí thì giá trị này dao động trong khoảng 1 - -3 -3 222 Bq m (Hình 7). Tuy nhiên, điều đáng chú ý là 100 Bq m [11]. Nồng độ Rn tại các hố sụt 220 -3 -3 nồng độ khí Rn đo được ở khu vực này rất đo được dao động từ 30 Bq m đến 100 Bq m , cao, giá trị cao nhất lên tới 535 Bq m-3, trong các giá trị này không vượt quá giá trị trung bình khi hiện nay chưa có tiêu chuẩn cụ thể về -3 220 100 Bq m [11]. Tuy nhiên, nồng độ Rn đều nồng độ khí 220Rn tự nhiên trong nhà. Vì vậy, có giá trị cao, gấp 4 đến 13 lần nồng độ trung để đánh giá được mức độ nguy hiểm của các bình 10 Bq m-3 [11], thậm chí cao gấp 40 lần, khí này với sức khỏe con người cần xét đến như ở hố sụt S1 (Bảng 1 và Hình 5). liều chiếu trong. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế Trong các ngôi nhà làm bằng vật liệu hiện 222 [12] quy định liều chiếu giới hạn đối với một đại, tổng liều chiếu gây ra bởi hai khí Rn và 220 -1 -1 Rn dao động từ 0 đến 6,2 mSv năm , trong người là 1 mSv năm . Trong các trường hợp -1 đặc biệt, liều hiệu dụng có thể tăng tới 5 mSv đó có 2 nhà nằm ở mức 0 mSv năm , và còn lại các nhà có giá trị cao gấp 3 - 6 lần liều chiếu cho một năm riêng lẻ, nhưng trung bình 5 năm giới hạn [12]. Trong các ngôi nhà truyền thống, liên tục không vượt quá 1 mSv trong 1 năm. -1 tổng liều chiếu trong là 9,6 - 45,4 mSv năm Tổng liều chiếu do cả 220Rn và 222Rn gây ra là -1 cao gấp 9 - 45 lần giới hạn liều chiếu [12] 0,6 - 4 mSv năm , cao hơn liều chiếu giới hạn 1 (Hình 8). - 4 lần (Hình 6). G Bảng 1. Nồng độ radon (222Rn và 220Rn) tại các hố sụt karst khu vực huyện Đồng Văn Tọa độ Nồng độ radon (Bq m-3) Liều chiếu (mSv năm-1) Hố sụt Kinh độ Vĩ độ CRn CTn DRn DTn DRn+Tn S1 23.271 105.319 59 406 0,7 3,3 4,0 S2 23.212 105.236 98 74 1,1 0,6 1,7 S3 23.290 105.313 59 135 0,7 1,1 1,8 S4 23.271 105.335 30 37 0,3 0,3 0,6 S5 23.271 105.335 49 123 0,5 1,0 1,6 S6 23.272 105.337 74 74 0,8 0,6 1,4 S7 23.259 105.302 89 111 1,0 0,9 1,9 IAEA (1996) 1 (IAEA là tiêu chuẩn liều chiếu của Cơ quan Năng lương Nguyên tử Quốc tế)
6. 136 Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 500 222Rn 220Rn 222 ) UNSCEAR 2000 ( Rn) -3 400 UNSCEAR 2000 (220Rn) Rn Rn (Bq m 300 220 Rn và 200 222 100 Nong do Nong do 0 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 Hình 4. Nồng độ khí phóng xạ trong môi trường làm việc (các hố sụt được kí hiệu lần lượt từ S1 đến S7 như trong Hình 4). G 5 222Rn ) 220 -1 Rn 4 UNSCEAR 2000 3 Rn (mSv Rnnam (mSv 220 Rn va Rn 2 222 1 Lieu chieu 0 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 Hình 5. Liều chiếu trong do hô hấp môi trường làm việc (các hố sụt được kí hiệu lần lượt từ S1 đến S7 như trong Hình 4). ; 600 222Rn 220Rn TCVN (222Rn) ) 500 222 -3 EPA ( Rn) 400 Rnm (Bq 220 300 Rn va 222 200 Nong do 100 0 N1 N2 N3 N4 N5 N6 N7 N8 N9 N10 N11 N12 N13 Hình 6. Nồng độ khí radon của môi trường trong nhà (N1-N4: nhà hiện đại, N5-N13: nhà truyền thống).
7. Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 137 Bảng 2. Nồng độ radon (222Rn và 220Rn) ở các ngôi nhà khu vực huyện Đồng Văn Nhóm nhà Nồng độ Liều chiếu Tọa độ (Bq m-3) (mSv năm-1) Kinh độ Vĩ độ CRn CTn DRn DTn DRn+Tn Nhà hiện N1 23.2785 105.3631 0 37 0 3,1 3,1 đại N2 23.2801 105.3629 115 37 3,0 3,1 6,2 N3 23.2786 105.3609 0 0 0 0 0 N4 23.2800 105.3600 0 0 0 0 0 Nhà N5 23.2795 105.3607 101 480 2,7 40,7 43,4 truyền N6 23.2789 105.3610 72 102 1,9 8,6 10,5 thống N7 23.2790 105.3610 14 197 0,4 16,7 17,1 N8 23.2803 105.3631 86 357 2,3 30,3 32,5 N9 23.2799 105.3603 86 86 2,3 7,3 9,6 N10 23.2263 105.2023 0 535 0 45,4 45,4 N11 23.2261 105.2026 0 345 0 29,2 29,2 N12 23.2260 105.2032 0 431 0 36,5 36,5 N13 23.2260 105.2031 29 172 0,8 14,6 15,3 EPA (2013) 150 TCVN (2008) 200 1 IAEA (1996) 1 (EPA: tiêu chuẩn của Ủy ban Bảo vệ môi trường Hoa Kì; TCVN: tiêu chuẩn quốc gia của Việt Nam; IAEA: tiêu chuẩn của Cơ quan năng lượng Nguyên tử Quốc tế). y L chú trọng hơn nữa việc nghiên cứu nồng độ 222Rn 50 220 Rn phóng xạ tự nhiên trong môi trường karst như ở UNSCEAR 2000 ) -1 Đồng Văn. 40 30 Rn (mSv namRn (mSv 220 4. Kết luận Rn vaRn 20 222 10 Kết quả nghiên cứu cho thấy trong môi 222 220 Lieu chieuLieu trường làm việc, nồng độ Rn, Rn lần lượt 0 -3 -3 N1 N2 N3 N4 N5 N6 N7 N8 N9 N10 N11 N12 N13 khoảng 30 - 98 Bq m và 37 - 406 Bq m , tổng liều chiếu trong do hít thở là 0,6 - 4 mSv năm-1 Hình 7. Liều chiếu trong của khí radon đối với môi cao hơn 1 - 4 lần tiêu chuẩn về liều chiếu theo trường trong nhà (N1-N4: nhà hiện đại, N5-N13: nhà truyền thống). khuyến cáo của IAEA [12]. Đối với môi trường trong nhà, nồng độ của 222Rn, 220Rn lần lượt Nghiên cứu phóng xạ tự nhiên trong các khoảng 0 - 115 Bq m-3 và 0 - 37 Bq m-3 với nhà loại vật liệu xây dựng phổ biến ở Việt Nam cho hiện đại, nồng độ 222Rn nằm trong giới hạn về thấy, liều chiếu trong các ngôi nhà làm bằng vật nồng độ an toàn của Việt Nam và EPA, tương liệu phổ biến như đá granit là ~1,1 mSv năm-1, đương tổng liều chiếu 0 - 6,2 mSv năm-1. Nồng đá hoa ~ 0,06 mSv năm-1, đá vôi ~ 0,12 mSv độ 222Rn, 220Rn đối với nhà truyền thống lần năm-1, gạch nung ~ 0,94 mSv năm-1 và xi măng lượt khoảng 0 - 101 Bq m-3 và 102 - 535 Bq m-3, ~ 0,41 mSv năm-1 [14]. Có thể thấy liều chiếu tương đương tổng liều chiếu 4,6 - 45,4 mSv trong các ngôi nhà ở Đồng Văn cao hơn rất năm-1, cao hơn rất nhiều so với tiêu chuẩn về nhiều so với nghiên cứu theo [14]. Vì vậy, cần tổng liều chiếu theo khuyến cáo của IAEA [12]. Do vậy, cần thiết tiếp tục nghiên cứu về nồng
8. 138 Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 độ khí phóng xạ trong nhà và môi trường làm measurements at the locations of the first nuclear việc tại khu vực huyện Đồng Văn và toàn Cao power plants of Vietnam, Romanian Journal of Physics 58 108 (2013). nguyên đá Đồng Văn nhằm đề xuất các giải [7] Gabdo H. T., Ramli A. T., Saleh M. A., Garba pháp khắc phục. N. N. and Sanusi M., Natural radioactivity measurements in Pahang State, Malaysia, Isotopes in Environmental and Health Studies 52 Tài liệu tham khảo 298 (2016). [8] Nguyễn Xuân Trường, Đặc điểm địa chất và [1] World nuclear association, Nuclear radiation and địa lí tự nhiên công viên địa chất Cao nguyên health effects, đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, Tạp chí khoa information-library/safety-and- học Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, security/radiation-and-health/nuclear-radiation- số 29 115 (2011). and-health-effects.aspx , 2016. [9] Hoàng Xuân Tình (chủ biên). Bản đồ địa chất và [2] Guo Q., Shimo M., Ikebe Y., Minato S., The khoáng sản tờ Bảo Lạc, (F-48-X). Cục Địa chất study of thoron progeny and radon progeny và Khoáng sản Việt Nam, 2000. concentrations in different kinds of dwellings in [10] Baskaran M., Radon: A tracer for geological, Japan, Rad Prot Dosim 45 357 (1992). geophysical and geochemical studies. Springer [3] Popit A., Vaupotic J., Indoor radon 260 p. ISBN: 978-3-319-21328-6 (2016). concentrations in relation to geology in Slovenia, [11] UNSCEAR, Exposures from natural radiation Environmental Geology 42 330 (2002). sources, United Nations, New York, 2000. [4] Bossew P., The radon emanation power of [12] IAEA, International Basic Safety Standards for building materials, soils and rocks, Applied Protection against lonizing Radiation and for the Radiation and Isotopes 59 389 (2003). Safety of Radiation Sources, Safety Series No. [5] Dang Duc Nhan, Fernando C.P., Nguyen Thi 115, 1996. Thu Ha, Nguyen Quang Long, Dao Dinh Thuan, [13] Tiêu chuẩn Quốc gia (Việt Nam), TCVN Fonseca H., Radon (222Rn) concentration in 9413:2008, Điều tra, đánh giá Địa chất Môi indoor air near the coal mining area of Nui Beo, trường - An toàn phóng xạ, Bộ khoa học và công North of Vietnam, Journal of Environmental nghệ, 2012. Radioactivity 110 98 (2012). [14] Lê Như Siêu & nnk, Natrural radioactivity in [6] Dung B.D., Giap T.V., Kovács T., Cuong L.D., commonly building materials used in Vietnam - Quyet N.H., Indoor radon concentration 11255, WM2011 conference, 2011. Preliminary Investigation Into Radiological Environment in Dong Van District, Ha Giang Province Dang Thi Phuong Thao1, Nguyen Thuy Duong1, Nguyen Thi Anh Nguyet1, Nguyen Van Huong1, Arndt Schimmelmann2 1Faculty of Geology, VNU University of Science, 334 Nguyen Trai, Thanh Xuan, Hanoi, Vietnam 2Indiana University, USA Abstract: This research portrays the level of natural indoor and outdoor radioactivity in Dong Van district, Ha Giang province, via measuring the aboundances of radon (222Rn and 220Rn) in air. The local population engages in agriculture in valleys and karst sinkholes. Home are often built with compacted soil and feature small rooms that can be humid and poorly ventilated. Our results indicate that the air in karst sinkholes has 222Rn and 220Rn activities ranging from 30 Bq m-3 to 98 Bq m-3 and from 37 Bq m-3 to
9. Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139 139 406 Bq m-3, respectively, which is equivalent to a total inhalation dose from 0.6 to 4 mSv y-1 and is up to four times higher than the inhalation dose threshold of 1 mSv y-1 recommended by the IAEA (1996) for working environments. The air in soil-built houses feature 222Rn and 220Rn activities from 0 Bq m-3 to 101 Bq m-3 and from 86 Bq m-3 to 535 Bq m-3, respectively. The total indoor inhalation dose is estimated to range from 9.6 mSv y-1 to 45.4 mSv y-1 and is 9 to 45 times higher than the IAEA’s (1996) recommended indoor inhalation dose threshold of 1 mSv y-1. In comparison to soil-built houses, the concentrations of 222Rn and 220Rn in modern houses built with brick, steel, concrete and lime cement walls ranged from 0 Bq m-3 to 115 Bq m-3 and from 0 Bq m-3 to 37 Bq m-3, respectively. These values fall below the recommended thresholds of 200 Bq m-3 (TCVN 7889: 2008) and 150 Bq m-3 (EPA, 2003) for indoor 222Rn. Overall, the observed radon concentrations in outdoor and indoor environments on the Dong Van Karst Plateau demand attention to assess and mitigate the risk for human health, especially with regard to the air in traditional soil-built houses. Keywords: Dong Van, radiation, radon, thoron, inhalation dose.