Hình tượng con gà trong tranh dân gian Đông Hồ

Nội dung text: Hình tượng con gà trong tranh dân gian Đông Hồ

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP Tạp chí Khoa học số 40 (10-2019) HÌNH TƯỢNG CON GÀ TRONG TRANH DÂN GIAN ĐƠNG HỒ y Nguyễn Thị Kim Ngân(*) Tĩm tắt Tranh Đơng Hồ được xếp vào danh mục Di sản văn hĩa phi vật thể cấp quốc gia của Việt Nam. Đây là thể loại tranh cĩ giá trị cao về mặt lịch sử, văn hĩa và nghệ thuật. Hình ảnh trong tranh tuy mộc mạc, đậm chất dân dã nhưng lại chứa đựng những thơng điệp đầy tính nhân văn thể hiện mong ước khao khát về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người Việt. Bài viết nhằm làm rõ nét độc đáo của dịng tranh dân gian Đơng Hồ đặc biệt là hình tượng con gà. Gà là con vật tương ứng với tháng Giêng và ngày mồng một đầu tháng cũng là ngày của gà. Do đĩ, ngày Tết đầu năm người dân thường dán tranh gà ở cửa, vừa ngăn chặn được quỷ, vừa cĩ ý cầu may. Qua đĩ giúp cho chúng ta thấy được sự cần thiết phải bảo tồn và phát triển những giá trị văn hĩa của dịng tranh dân gian đang cĩ phần bị mai một này. Từ khĩa: Tranh Đơng Hồ, di sản văn hĩa phi vật thể, gà, tranh dân gian, bảo tồn. 1. Đặt vấn đề là qua thơ văn trong chương trình học, trong bài Trong các dịng tranh dân gian, tranh Đơng Hồ thơ Bên kia Sơng Đuống của Hồng Cầm cĩ câu: cĩ sức sống lâu bền và cĩ sự cuốn hút đặc biệt với “Tranh Đơng Hồ gà lợn nét tươi trong nhiều thế hệ người Việt Nam bởi những đề tài thể Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp” hiện trên tranh phản ánh đậm chất cuộc sống mộc Tranh Đơng Hồ phản ánh các đề tài gần gũi mạc, giản dị, gần gũi gắn liền với văn hĩa phương với đời sống sinh hoạt của người dân, nĩi lên ước Đơng, đặc biệt là vùng nơng thơn Bắc bộ. Một vài mơ, khát vọng của con người về cuộc sống no đủ, bức tranh treo trong nhà, cùng với mâm ngũ quả hạnh phúc. Ngơn ngữ tạo hình đơn giản, dễ hiểu, ngày Tết, đĩ là thĩi quen, là tâm linh, tín ngưỡng hình tượng rõ ràng, đáp ứng được những nhu cầu trong tư duy người Việt. Trước đây, tranh Đơng về tâm lý, tình cảm và mong ước của nhiều đối Hồ được bán ra chủ yếu phục vụ Tết Nguyên Đán, tượng, nhiều tầng lớp trong xã hội nên tranh Đơng người dân ở nơng thơn mua tranh về dán trên tường Hồ dễ đi vào lịng người. Với sự phong phú, đa để trang trí cũng như cầu mong may mắn, hết năm dạng về mẫu mã, thể loại, chủ đề, tranh dân gian thì lột bỏ, dán tranh mới. Ngày nay lệ mua tranh Đơng Hồ phản ánh hầu như tất cả những gì diễn Đơng Hồ treo ngày Tết đã mai một, làng tranh cũng ra trong cuộc sống bình dị, đời thường của người thay đổi nhiều. Tuy vậy, tranh Đơng Hồ vẫn đĩng lao động như: Chăn trâu thổi sáo, Hứng dừa, Đấu vai trị như một di sản văn hĩa, một dịng tranh dân vật, Đánh ghen cho tới những ước mơ, khát vọng gian khơng thể thiếu. cĩ được cuộc sống tốt đẹp hơn như: Lễ trí, Nhân Bài viết sử dụng phương pháp nghiên cứu thu nghĩa, Vinh hoa, Phú quý, Lợn gà, Gà đàn, Gà đại thập, xử lý, phân tích, tổng hợp tài liệu từ nhiều cát Tranh khơng chỉ đề cập đến cuộc sống ấm nguồn khác nhau như: sách, báo, tạp chí, internet no với thĩc đầy bồ, gà đầy sân, ước mong vinh hoa Đối tượng và phạm vi nghiên cứu là tranh Đơng phú quý mà cịn đề cập đến cuộc sống lứa đơi, vợ Hồ, chủ yếu là hình tượng con gà trong dịng tranh chồng với cái nhìn hĩm hỉnh, sâu sắc, chứa đựng dân gian Đơng Hồ. những ẩn ý, nhắc nhở, răn dạy cách sống ở đời. 2. Khái quát về dịng tranh Đơng Hồ 3. Nét độc đáo trong tranh Đơng Hồ Tranh Đơng Hồ hay cịn cĩ tên gọi đầy đủ Nĩi đến tranh Đơng Hồ thì điều ấn tượng trước là tranh khắc gỗ dân gian Đơng Hồ, là một dịng nhất là giấy để in tranh, đĩ là giấy điệp. Đây là loại tranh dân gian Việt Nam cĩ xuất xứ từ làng Đơng giấy mà tại Việt Nam chỉ cĩ dịng tranh Đơng Hồ Hồ thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh mới cĩ và cĩ lẽ duy nhất chỉ cĩ ở Việt Nam. Người Bắc Ninh. Tranh Đơng Hồ khá gần gũi với đại đa ta nghiền nát vỏ con sị điệp, trộn với hồ rồi dùng số người dân Việt Nam, hầu như ai cũng biết ít nhất chổi lá thơng quét lên mặt giấy dĩ. Chổi lá thơng tạo nên những đường sọc và vỏ con sị điệp cho (*) Trường Đại học An Giang. màu trắng, khi để giấy dưới ánh sáng, giấy điệp bắt 102
2. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP Tạp chí Khoa học số 40 (10-2019) sáng lắp lánh. Màu của giấy thường được dùng làm luơn được tập trung diễn tả trong tương quan giữa nền cho bức tranh. mảng chính, mảng phụ, mang tính gợi hơn là tả. Tranh dân gian Đơng Hồ mang đậm tính dân Màu sắc trong tranh Đơng Hồ là nét khai phá tộc. “Đường nét và màu sắc là những yếu tố độc đáo. Ngồi nền giấy dĩ cĩ quét điệp tạo vẻ độc được dùng làm phương tiện biểu đạt của đồ họa. đáo riêng, màu trong tranh cũng cĩ nguồn gốc thiên Khi kết hợp với nhau trong một quan hệ thỏa đáng nhiên. Màu đỏ lấy từ sỏi non hoặc gỗ vang, màu sẽ gây nên ý vị thẩm mỹ của một tổng thể hài hịa vàng lấy từ hoa hịe, màu đen lấy từ than lá tre hoặc gọi là bố cục. Việc thiết lập những quan hệ như thế gỗ, màu xanh lấy từ lá chàm Cách pha chế màu đương nhiên là khơng cĩ định thức, nhưng lại luơn cũng tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, chất giấy tùy thuộc vào cách nhìn, cách nghĩ của người sáng Đây là kinh nghiệm, sự sáng tạo, thậm chí cịn là tác, vốn khơng tách rời nếp suy nghĩ chung của dân bí quyết gia truyền của mỗi nghệ nhân. tộc mình. Do đấy, đối với những bức tranh dân gian 4. Hình tượng con gà trong tranh Đơng Hồ được quần chúng thừa nhận và gìn giữ, chúng ta Thú treo tranh ngày Tết là thú chơi tao nhã, cĩ thể tìm ra những đặc trưng dân tộc thơng qua “khơng chỉ đơn thuần mang lại khơng gian, khơng những yếu tố tạo hình như đường nét, bố cục và khí Tết cho ngơi nhà của mình mà qua đĩ, người mảng” [5, tr.106]. Việt cịn muốn thể hiện những triết lý tế nhị, sâu Đường nét trong tranh Đơng Hồ thiên về cách sắc” [3, tr. 37] và cái chính treo tranh là để cầu phúc diễn tả nét to, đơn giản nhưng cơ động, chắc khỏe, cho một năm mọi sự tốt đẹp như ý. phù hợp với sự hồn hậu, chất phác và thẩm mỹ Nĩi đến tranh ngày Tết trong dịng tranh Đơng của người nơng dân. Đường nét trong tranh Đơng Hồ với nội dung chúc Tết vui vẻ, tốt đẹp, trước hết Hồ cĩ xu hướng cách điệu và trang trí hơn là tả phải kể đến những bức tranh gà, tranh lợn, phổ thực. Cách thể hiện trong tranh mang tính đồ họa biến nhất là tranh gà trống. “Từ xa xưa, tiếng gà rất cao, lấy cái tối thiểu thể hiện cái tối đa, vì nét gáy sớm đối với người nơng dân khơng chỉ là sự được khắc lên gỗ sau đĩ in lên giấy nên khả năng báo hiệu một ngày mới đã đến, nĩ cịn ẩn chứa sắc nhân bảng cũng cao. thái tín ngưỡng; tiếng gà xua đi bĩng đêm và đĩn Một trong những đặc trưng tiêu biểu của tranh nhận ánh sáng mặt trời” [5, tr. 101]. dân gian Đơng Hồ là cách diễn tả khơng gian ước lệ. Các nhân vật cũng mang tính ước lệ, cấu trúc và tỷ lệ khơng đúng như giải phẫu cơ thể người. Các nghệ nhân chú trọng đến khả năng biểu đạt các động thái, tư thế để đạt tới cái thần của nhân vật. Điều này hồn tồn khác với hội họa phương Tây, các nghệ nhân làng Đơng Hồ khơng bị lệ thuộc vào luật xa gần, tỷ lệ mực thước Họ vẽ những gì họ thấy, họ cảm nhận và vẽ theo quan niệm của mình. Bố cục tranh Đơng Hồ như đã nĩi ở trên, diễn tả theo khơng gian ước lệ. Theo luật viễn cận của hội họa phương Tây thì nhân vật càng xa càng nhỏ, nhưng trong tranh Đơng Hồ thì nhân vật phía sau hay ở xa thì thường nằm phía trên. Trong nghệ thuật phương Đơng, sự phân bố các mảng chính, phụ, hình tượng to - nhỏ tùy thuộc Gà đại cát - Nghênh xuân vào yêu cầu, nội dung, chức năng của tranh và địa vị Nguồn: [2]. của nhân vật. Nhân vật chính, quyền uy nhất thường Với ý nghĩa chúc mọi nhà đĩn xuân vui vẻ, đặt ở trung tâm tranh và tỷ lệ lớn nhất. Tuy nhiên, tốt lành cĩ tranh Gà đại cát - Nghênh xuân. Bức dù bố cục thế nào thì vẫn đạt nguyên tắc quan trọng tranh chia làm hai phần: phần trên viết hai chữ Hán đĩ là sự thuận mắt, hình ảnh chủ đạo trong tranh Đại cát hoặc Nghênh xuân, cĩ ý nghĩa là đĩn xuân 103
3. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP Tạp chí Khoa học số 40 (10-2019) được mọi điều tốt đẹp an lành, phần dưới vẽ con cát), mào, cánh, đuơi, lơng được cách điệu rất đẹp. gà trống chân co, chân duỗi dang đơi cánh như cất Trên tranh cĩ chữ “Dạ xướng ngũ canh hịa” (Đêm tiếng gáy đĩn chào xuân đến. Bố cục của tranh này gáy năm canh đều đặn). Vế kia của tranh, vẫn chú khác hẳn với những tranh khác ở chỗ các bức tranh gà đĩ quay ngược trở lại và dịng chữ “Nhật minh khác chữ chỉ là phần nhỏ trong tranh, cịn ở đây chữ tam tác thụy” (Ngày mang tới ba điều lành), theo và hoa chiếm nửa bức tranh, tác giả đã nhấn mạnh đúng quan niệm xưa gà mang tới may mắn và xua ước vọng của người nơng dân, đồng thời đĩ cũng đuổi ma quỷ. là lời chúc tụng trong dịp xuân mới. Hoa Cúc theo quan niệm của người phương Trong các bức tranh gà trống, các nghệ nhân Đơng tượng trưng cho người quân tử, hình ảnh chú khơng chỉ thành cơng trong việc diễn tả con gà oai gà với năm đức tính mà người đàn ơng cần phải cĩ vệ, hùng dũng, cầu sự may mắn, thịnh vượng mà như đã đề cập ở trên đứng bên hoa Cúc đĩ là bức cịn thể hiện được năm đức tính tốt mà người đàn Kê cúc. Chú gà hùng dũng, một chân xoạc ra, chân ơng cần phải cĩ: Văn (mào màu đỏ tựa như mũ áo kia bám vào tảng đá, vươn mình lên như sắp gáy, cánh chuồn); Võ (chân gà cĩ cựa sắc nhọn, dùng để mà cũng như sắp bước vào một trận quyết chiến. đấu chọi); Dũng (thấy địch thủ, gà trống dũng cảm, Nĩi theo cách nĩi của hội họa hiện đại, bức tranh khơng lùi bước, xơng vào chiến đấu đến cùng); này vừa sử dụng màu tương phản: đỏ - xanh và Nhân (kiếm ăn theo đàn cùng với đồng loại, khi màu trung gian vàng. Những chiếc lơng cánh, lơng tìm thấy thức ăn, gà trống sẽ kêu gà con và gà mái đuơi của gà: xanh vàng - đỏ, rồi xanh - đỏ - vàng, đến ăn); Tín (gáy báo giờ chính xác). cĩ chỗ lại xanh - đỏ - xanh cùng những mảng màu Ngồi ra đầu năm mới người Việt cịn cĩ thĩi vàng lớn, điều này tác động mạnh mẽ đến thị giác quen bĩi bằng chân gà, trong văn hĩa dân gian Việt người xem, chỉ cĩ ba màu mà ta cảm thấy sắc màu Nam, hình ảnh con gà cĩ một vị trí quan trọng. như trùng điệp. Thậm chí trong tín ngưỡng dân gian với tục thờ Mẫu, biểu tượng con gà được đứng ở vị trí trang trọng trong điện thờ tiên thánh. Trong tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam cĩ một hiện tượng rất đáng chú ý, đĩ là giá chầu “Cơ Chín”, theo truyền thuyết đây là vị thần chuyên phụ trách bĩi tốn. Hình tượng con gà trong tranh dân gian và trong tín ngưỡng thờ Mẫu đĩ cĩ cùng chung một nguồn gốc gắn liền với sự “bĩi tốn”. Kê cúc Nguồn: [4]. Với nền văn minh lúa nước, người nơng dân Dạ xướng - Nhật minh trồng lúa lúc nào cũng mong mưa thuận giĩ hịa, Nguồn: [4]. chăn nuơi thì mong các con vật hay ăn chĩng lớn, Cũng với hình ảnh chú gà trống cịn cĩ tranh cuộc đời thì mong khỏe mạnh, con đàn cháu đống, Dạ xướng - Nhật minh, một chú gà trống đứng co gia đình đơng vui hạnh phúc. Điều đĩ được biểu một chân (Kim kê độc lập - tư thế giống Gà đại hiện rõ nét qua hình ảnh Gà đàn. Gà mẹ và mười 104
4. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP Tạp chí Khoa học số 40 (10-2019) chú gà con được bố cục chặt chẽ trong một hình Mơ ước của người phương Đơng nĩi chung chữ nhật nằm ngang, mỗi chú gà con là mỗi vẻ, và người Việt nĩi riêng trước hết là sự no đủ, với nhưng mẹ đều thương như nhau, chú nào cũng tâm lý con cháu nhiều thì lộc cũng nhiều, nên cũng nghịch, đang rỉa lơng rỉa cánh hay đang nghỉ ngơi mong cĩ con đàn cháu đống. Trong xã hội truyền trên lưng mẹ. Bỗng tất cả dỏng cổ lên sau tiếng cục thống Việt Nam trước đây, nét gia đình điển hình cục của mẹ, hướng về con mồi của mẹ. Cái “động” chung sống với nhau gồm nhiều thế hệ: ơng, bà, của những chú gà con kết hợp với cái “tĩnh” của cha mẹ, con cái với tình thương mến bao dung. gà mẹ, lại đặt trong cái tĩnh của hình chữ nhật. Sự 5. Sự tiếp biến của tranh dân gian Đơng Hồ kết hợp nhuần nhuyễn này tạo nên yếu tố hài hịa. từ các dịng tranh dân gian Trung Quốc và nền Ngồi ra “động” biểu thị cho “dương”, “tĩnh” biểu hội họa phương Đơng thị cho “âm” phù hợp với quan niệm tín ngưỡng Việt Nam là nước chịu nhiều ảnh hưởng sâu của người Việt. sắc của hai nền văn hĩa Trung Quốc và Ấn Độ. Khi các nền văn hĩa bên ngồi xâm nhập vào nước ta dù bằng con đường nào, những giá trị văn hĩa đĩ được người Việt tiếp nhận, nhưng vẫn khơng thay thế nền văn hĩa bản địa mà cịn làm giàu thêm nền văn hĩa bản địa. Tranh Đơng Hồ là một minh chứng cho điều đĩ. Dịng tranh khắc gỗ du nhập vào nước ta tuy cĩ nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng người Việt, hay chính xác là người dân làng Đơng Hồ đã tiếp thu những kỹ thuật cơ bản đĩ nhưng lại sáng tác theo ý thức, theo cảm quan thẩm mỹ của riêng mình. Nĩ gắn liền với ý thức dân tộc, nét đặc trưng riêng Gà đàn của dân tộc Việt. Nguồn: [4]. Về chất liệu giấy in, đây là loại giấy làm từ vỏ Cịn bức tranh Gà thư hùng lại mang ý nghĩa cây dĩ, với đặc tính xốp, mềm, mỏng, dai, dễ hút chúc nhau về hạnh phúc, vợ chồng con cái sum màu, in khơng bị nhịe. Cĩ thể giấy in tranh khơng họp, đồn tụ, ấm no, con cháu đầy nhà. Gà mái cĩ đẹp khơng tốt như giấy của Trung Quốc hay Nhật bố cục theo đường xoắn ốc, tạo vẻ uyển chuyển, Bản. Nhưng trong “cái khĩ lĩ cái khơn”, người dân nũng nịu. Gà trống được bố cục theo hình thang, làng Đơng Hồ đã biết tận dụng được sản vật mà đáy lớn nằm trên, tạo tư thế chủ gia đình, che chở thiên nhiên ưu đãi cho vùng quê của mình. Các nghệ cho gà mái và gà con. nhân đã dùng vỏ sị điệp cà nhuyễn pha với bột hồ để quét lên tranh, tạo cho mặt tranh cái sáng ĩng ánh đặc thù, đây là sáng tạo mang tính bản quyền khơng thể phủ nhận. Về chữ viết trên tranh, ngồi việc làm rõ thêm ý nghĩa của tranh, mang những lời chúc tụng tốt đẹp, thì chữ cịn làm cho bố cục tranh chắc và đẹp. Tuy chữ viết trên tranh là chữ Hán, sau này thì cĩ thêm chữ Nơm, nhưng đa phần những bài thơ trên tranh đều làm theo thể lục bát, một thể thơ dân dã, thể thơ của riêng người Việt. Chẳng hạn như bài thơ trong tranh Hứng dừa: Gà thư hùng “Khen ai khéo dựng nên dừa Nguồn: [4]. Đấy trèo, đây hứng cho vừa một đơi”. 105
5. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP Tạp chí Khoa học số 40 (10-2019) Về màu trong tranh khắc gỗ Nhật Bản cĩ một nơi nào khác ” [5, tr. 119]. số màu cùng gốc với bảng màu trong tranh dân gian Xét về gĩc độ khoa học, từ quy luật giao lưu Việt Nam. Đĩ là màu hoa hiên, chàm hay lục văn hĩa cĩ thể nĩi rằng tranh dân gian Việt Nam ít Cách xử lý đường nét trong tranh Nhật Bản theo nhiều chịu ảnh hưởng tranh dân gian Trung Quốc. xu hướng “tinh luyện, êm dịu, địi hỏi phải cĩ sự Tuy nhiên, tranh dân gian Việt Nam cĩ giá trị độc giản ước về màu và nghệ thuật dùng màu” [5, tr. đáo riêng, mang đầy đủ những đặc trưng cơ bản 112], phải cĩ sự chắc lọc nghiêm ngặt để phù hợp của loại hình này. Hơn nữa, nĩ là loại hình nghệ và khơng lấn át mất hình. Tranh Nhật Bản ít dùng thuật dân gian cĩ sức sống lâu bền trong đời sống màu tương phản. tâm hồn, tín ngưỡng của người Việt Nam. Tranh Khác với tranh Nhật Bản, tranh Đơng Hồ thiên dân gian Việt Nam nĩi chung và tranh dân gian về lối dùng màu nguyên, mang tính đối lập. “Trên Đơng Hồ nĩi riêng cĩ tính ưu việt bởi những màu thớ giấy điệp, giấy in tranh đồng thời cũng là màu tự nhiên được chế biến bằng phương pháp thủ nền của tranh” [5, tr. 112]. Nền điệp vàng hịe, đỏ cơng, bền, đẹp, cách tạo hình mộc mạc, giản dị và hoa hiên được in với những sắc tươi vui rực rỡ, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong quá trình tiếp nhận nhưng là màu tự nhiên nên màu của tranh Đơng nền văn hĩa từ bên ngồi, tranh dân gian Đơng Hồ Hồ cũng cĩ sự đằm thắm, lại biểu hiện được cái đã phát triển và hình thành phong cách riêng, độc hồn của dân tộc. Cĩ một nhà văn đã nhận xét như đáo và sau này trở thành phong cách sáng tác đặc sau: “Tranh gà, tranh lợn đỏ như xơi gấc, vàng như trưng của dân tộc. màu lúa chín, xanh như lá mạ hay vàng như nghệ 6. Kết luận kho cá, xanh như cốm non, đỏ như ngơ già, nâu Trải qua bao thăng trầm, những biến động của như đất cày, tồn những màu sắc thân mến từ bao lịch sử, tranh dân gian Đơng Hồ vẫn lưu truyền đến đời người rồi. Những màu sắc ấy đã in vào tâm trí ngày nay. Tranh đã đi vào làng điệu dân ca: người nơng dân, thế hệ này đến thế hệ khác thành “Hỡi anh đi đường cái quan những màu sắc dân tộc” [5, tr. 112-113]. Dừng chân ngắm cảnh mà tan nỗi sầu Trên tranh ngồi màu nền và nét đen, dường như chỉ cĩ 3 đến 4 màu, cĩ tranh chỉ cĩ 2 màu (tranh Mua tờ tranh điệp tươi màu Đánh vật). Mặc dù trong tranh sử dụng những màu Mua đàn gà lợn thi nhau đẻ nhiều”. nguyên nhưng được đặt trong tương quan màu sắc Ngày xuân, ngày bắt đầu của một năm mới với hợp lý. Sự phân bổ các mảng màu, cùng với cách nhiều niềm hy vọng mới, mọi người tin rằng việc diễn tả đường nét tạo nên sự kết hợp hài hịa giữa tốt hay xấu xảy ra trong ngày Tết sẽ ảnh hưởng đến hai yếu tố nét và mảng. cả năm. Cho nên, một lời chúc hay sẽ mang đến Tác giả Michele Abarar viết: “Tranh dân gian sự may mắn và hình ảnh tươi vui trong ngày xuân Việt Nam là chứng cớ vơ danh trong sự tươi mát thì rất cĩ giá trị. Do vậy, tranh gà trong dịng tranh của những hài hịa, trong tính tự nhiên của sự sáng Đơng Hồ cũng là một loại tranh chúc tụng mang tạo. Tranh đĩ đã là sự phản ánh của tính nhạy cảm điềm đại cát được ghi nhận trong kho tàng tranh về tinh thần thi vị của dân tộc Việt Nam. Người ta dân gian Việt Nam. tìm thấy trong tranh đĩ quan niệm về cái đẹp, ý Cho đến nay, các dịng tranh dân gian Việt thức thiên bẩm về hình họa, những bố cục hài hịa Nam như tranh Làng Sình, tranh Kim Hồng đã bị cĩ nhịp điệu của dân tộc này ” [5, tr. 119]. mai một, riêng dịng tranh Đơng Hồ vẫn tiếp tục Học giả Rudolf Mayer lại đánh giá: “Tranh khẳng định chỗ đứng của mình. Nĩ là tài sản quý khắc gỗ dân gian Việt Nam là một nền nghệ thuật báu của nghệ thuật tạo hình dân gian Việt Nam, là đồ họa đầy gợi cảm, một hình thức tranh màu khắc cầu nối giữa nghệ thuật tạo hình truyền thống và gỗ dân gian Việt Nam khơng thể tìm thấy ở bất cứ hiện đại./. 106
6. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP Tạp chí Khoa học số 40 (10-2019) Tài liệu tham khảo [1]. Phạm Thị Chỉnh (2005), Lịch sử Mỹ thuật Việt Nam, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội. [2]. Đỗ Thị Hồng Gấm (2012), “Cặp tranh Đại Cát - Nghinh Xuân”, vn/document/show/entry_id/8671101 [3]. Nguyễn Hải Hậu (2012), “Tết trong tranh Đơng Hồ”, Tạp chí Văn hĩa - Nghệ thuật, NXB Bộ Văn hĩa - Thể thao và Du lịch, (Số 331), tr. 37-39. [4]. Phùng Hồng Kổn (2011), “Gà, lợn trong tranh Đơng Hồ”, com/2011/06/23/ga-l%E1%BB%A3n-trong-tranh-dong-h%E1%BB%93/ [5]. Nguyễn Thái Lai (2002), Làng Tranh Đơng Hồ, NXB Mỹ thuật, Hà Nội. [6]. Chu Quang Trứ (2000), Tìm hiểu làng nghề thủ cơng điêu khắc cổ truyền, NXB Mỹ thuật, Hà Nội. [7]. Nguyễn Bá Vân, Chu Quang Trứ (1984), Tranh dân gian Việt Nam, NXB Văn hĩa, TP. HCM. CHICKEN SYMBOL IN DONG HO PAINTINGS Summary Dong Ho paintings are listed in the national list of intangible cultural heritage of Vietnam. This type of painting has high historical, cultural and artistic values. The painting images are rustic, folk but embedded with humane messages expressing the Vietnamese’s longing for a thriving, happy life. In this article, we will clarify the uniqueness of Dong Ho paintings, especially the chicken image. Chicken is the animal symbolizing January and the fi rst day of the month. Therefore, Vietnamese people often tick chicken pictures on the doors during Tet holidays to prevent ghosts and welcome the coming luck. Thereby we will recognize the needs to preserve and develop the cultural values of this type of paintings being faded away. Keywords: Dong Ho paintings, intangible cultural heritage, chicken, folk paintings, preserve. Ngày nhận bài: 26/7/2019; Ngày nhận lại: 30/9/2019; Ngày duyệt đăng: 16/10/2019. 107