Module THPT 34: Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thông - Lê Thanh Sử

Nội dung text: Module THPT 34: Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thông - Lê Thanh Sử

1. LÊ THANH SỬ MODULE THPT 34 Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp ë tr−êng trung häc phæ th«ng TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 7
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Quá trình giáo dc bao gi cng bao hàm hai mt, ó là s tác ng có mc ích, có k hoch ca nhà giáo dc gây nh hng n các mt nhân cách (nhn thc, tình cm, ý chí) ca ngi hc. Mt khác, là s hng ng tích cc, ch ng ca ngi hc, t giác hoàn thin nhân cách bn thân. S thng nht gia tác ng s phm ca thy và hot ng t giác hoàn thin nhân cách ca trò là mt bn cht ca quá trình giáo dc. Quá trình giáo dc phi bao hàm và phi dn n quá trình t giáo dc. Có th nói, trong nhà trng, nhân cách HS c hình thành qua hai con ng c bn: con ng dy hc và con ng hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (HGDNGLL). S hình thành và phát trin nhân cách HS chu nh hng ca nhiu nhân t tác ng, trong ó nhân t giáo dc có vai trò ch o. Giáo dc HS là t chc và hng dn các loi hình hot ng phong phú và a dng; t chc và iu khin các mi quan h nhiu mt ca h vi ngi khác, vi th gii xung quanh; là hot ng t chc và lãnh o các dng hot ng và giao lu gia HS vi nhau và gia HS vi ngi khác. Trong quá trình trên, vai trò ca ngi thy giáo là ch o, tác ng, hng dn, t chc các hot ng cho HS. Dù dng hot ng nào, nhà trng — vi vai trò ch o ca thy, hot ng giáo dc có ni dung, phng pháp, hình thc t chc a dng, góp phn quyt nh n s phát trin nhân cách HS. S tác ng này c thc hin ng thi lên các mt: nhn thc, thái , hành vi ca HS trong quá trình lnh hi chun mc giá tr, kinh nghim ng x, thái vi t nhiên, vi con ngi và hot ng rèn luyn hành vi o c ca HS. ng thi, ngi thy giáo còn là ngi t chc quá trình dy hc — giáo dc mt cách khoa hc cho HS. Hot ng ca ngi thy giáo thc hin hai chc nng: cung cp tri thc và hng dn t chc giáo dc HS. Tóm li, vic t chc giáo dc là yu t quan trng nh hng n tính tích cc hot ng ca HS, ph thuc nhiu vào vai trò tác ng giáo dc 8 | MODULE THPT 34
3. ca ngi thy, nhà s phm, nhà giáo dc. Trong quá trình t chc các HGDNGLL, vai trò c vn, s khéo léo trong ng x s phm ca GV ch nhim là vô cùng cn thit. Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (HGDNGLL) là mt b phn ca quá trình giáo dc nhà trng ph thông nói chung và trng trung hc ph thông (THPT) nói riêng. ó là nhng hot ng c t chc ngoài gi hc các môn hc vn hoá trên lp. HGDNGLL là s tip ni hot ng dy hc trên lp, là con ng gn lí thuyt vi thc tin, to nên s thng nht gia nhn thc vi hành ng, góp phn hình thành tình cm, nim tin úng n HS, HGDNGLL góp phn quan trng vào s hình thành và phát trin nhân cách cho các em. Vi ý ngha nh vy, HGDNGLL thc s là mt b phn hu c ca h thng hot ng giáo dc trng THPT, HGDNGLL cùng vi hot ng dy hc trên lp là mt quá trình gn bó, thng nht nhm thc hin mc tiêu ào to ca cp hc. nâng cao cht lng giáo dc thì vai trò ca ngi GV trong quá trình giáo dc HS là rt quan trng. Ngi GV phi là ngi không nhng gii v chuyên môn mà còn phi có k nng nghip v s phm tt, trong ó có k nng t chc các hot ng giáo dc cho HS nói chung, c bit có k nng t chc các HGDNGLL nói riêng. Trong HGDNGLL, mi khâu ca hot ng có nhng yêu cu riêng v ni dung hot ng, cng nh v phng pháp và hình thc t chc hot ng, GV phi to iu kin giúp các em phát huy tính ch ng, sáng to, linh hot trong mi khâu ca quy trình hot ng. Cht lng và hiu qu ca HGDNGLL ph thuc rt nhiu vào vic GV vn dng, mnh dn i mi các phng pháp t chc hot ng mt cách sáng to, phù hp vi iu kin thc t ca trng, ca lp và yêu cu ca xã hi. Hin nay, tính tích cc hot ng ca HS THPT nhìn chung cha cao, các em còn th ng trong mi khâu ca quy trình HGDNGLL. Trong quá trình trin khai thc hin chng trình và sách HGDNGLL, a s HS cha c bi dng, hun luyn phát huy các k nng t qun TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 9
4. nh: k nng tham gia; k nng giao tip, hoà nhp; k nng t chc, qun lí, iu khin hot ng tp th Thc t, GV ch nhim và nhng ngi t chc hot ng cha khai thác c ti a nhng tim nng sáng to, tính tích cc ca mi HS. Vì vy, tính th ng ca a s HS trong các HGDNGLL vn là mt thc t áng quan tâm. T các lí do trên, vic tip tc hc tp t bi dng và bi dng GV thng xuyên v t chc các HGDNGLL theo nh hng i mi phng pháp nhm phát huy tính tích cc ca HS trong HGDNGLL trng THPT mang tính cp thit. iu này góp phn nâng cao hiu qu ca vic trin khai thc hin chng trình và sách HGDNGLL cp hc, ng thi góp phn nâng cao cht lng giáo dc toàn din ca nhà trng. Module này s giúp ngi hc hiu rõ hn v trí, vai trò và mc tiêu ca HGDNGLL trng THPT; ni dung, phng pháp t chc HGDNGLL trng THPT theo nh hng i mi nâng cao cht lng giáo dc ph thông. Module này cng yêu cu ngi hc bit cách t chc các HGDNGLL c th, có k nng thit k bài son, k nng thc hin các HGDNGLL trng THPT có hiu qu thc tin. Sau khi hc xong module này, ngi hc cn t c các kin thc và k nng cn thit thc hin có hiu qu chng trình và sách HGDNGLL trng THPT góp phn nâng cao cht lng giáo dc toàn din HS. 10 | MODULE THPT 34
5. B. MỤC TIÊU Hc xong module này, ngi hc cn t c các mc tiêu sau: 1. VỀ KIẾN THỨC — Xác nh rõ v trí, vai trò ca HGDNGLL trng THPT. — Nêu c mc tiêu, ý ngha ca HGDNGLL trng THPT. — Trình bày c các ni dung t chc HGDNGLL trng THPT. — Nêu c các phng pháp t chc HGDNGLL trng THPT theo nh hng i mi giáo dc ph thông. 2. VỀ KĨ NĂNG — Có k nng thit k các HGDNGLL c th trng THPT. — Nâng cao k nng t chc và thc hành HGDNGLL trong thc tin có hiu qu. 3. VỀ THÁI ĐỘ — Có thái tích cc trong vic t chc các HGDNGLL trng THPT. — Có nim tin và thc s cu th khi thc hin các HGDNGLL m bo yêu cu i mi giáo dc hin nay. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 11
6. C. NỘI DUNG NỘI DUNG 1 XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ, VAI TRÒ, MỤC TIÊU VÀ Ý NGHĨA CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí, vai trò của HĐGDNGLL ở trường THPT. 1. CÂU HỎI Câu hi 1: Hãy nêu v trí, vai trò ca HGDNGLL trng THPT. Câu hi 2: Hãy trình bày v trí, vai trò ca HGDNGLL vi vic phát huy tính tích cc hot ng ca HS. Câu hi 3: Hãy nêu nhng biu hin ca tính tích cc hot ng ca HS trong HGDNGLL. 2. THÔNG TIN * iu l trng trung hc c s, trng trung hc ph thông và trng ph thông có nhiu cp hc ã xác nh khái quát tính pháp lí v v trí, vai trò ca HGDNGLL trong công tác giáo dc HS, HGDNGLL là mt b phn thng nht ca quá trình giáo dc toàn din trong nhà trng. Trong ó ã ch ra v trí, vai trò có tính pháp lí ca HGDNGLL ca nhà trng: Các hot ng giáo dc bao gm hot ng trong gi lên lp và hot ng ngoài gi lên lp nhm giúp HS phát trin toàn din v o c, trí tu, th cht, thm m và các k nng c bn, phát trin nng lc cá nhân, tính nng ng và sáng to, xây dng t cách và trách nhim công dân; chun b cho HS tip tc hc lên hoc i vào cuc sng lao ng. V v trí, vai trò ca HGDNGLL trong tài liu trích dn cng ã ch ra c th: HGDNGLL là mt b phn ca quá trình giáo dc nhà trng THPT. ó là nhng hot ng c t chc ngoài gi hc các môn hc vn hoá trên lp. HGDNGLL là s tip ni hot ng dy hc trên lp, là con ng gn lí thuyt vi thc tin, to nên s thng nht gia 12 | MODULE THPT 34
7. nhn thc vi hành ng, góp phn hình thành tình cm, nim tin úng n HS, HGDNGLL là iu kin tt nht HS phát huy vai trò ch th, tính tích cc, ch ng ca các em trong quá trình hc tp và rèn luyn. HGDNGLL va cng c, b sung, m rng kin thc ã hc, va phát trin các k nng c bn ca HS phù hp vi yêu cu, mc tiêu ca giáo dc và òi hi ca xã hi. Mt khác, HGDNGLL thu hút và phát huy tim nng ca các lc lng giáo dc, góp phn quan trng nâng cao cht lng giáo dc toàn din ca nhà trng. * V trí, vai trò ca HGDNGLL vi vic phát huy tính tích cc hot ng ca HS: Tính tích cc hot ng là thành phn rt c bn trong cu trúc ca mt nhân cách. Tính tích cc ó ch có th c ny sinh và phát trin bng s tham gia trc tip ca con ngi vào hot ng. i vi HS, tính tích cc hot ng là mt trong nhng yêu cu không th thiu c ca quá trình hc tp và rèn luyn ca các em. Tham gia vào hot ng ca tp th là cách tt nht hc sinh c rèn luyn tính tích cc. Chính vì vy, nhà trng cn t chc nhiu hot ng khác nhau, to cho mi HS có c hi rèn luyn tính tích cc cho bn thân mình. HGDNGLL vi các hình thc hot ng khác nhau gi vai trò rt quan trng trong vic phát huy tính tích cc hot ng ca HS. HGDNGLL vi tính a dng ca nó s thu hút HS tham gia vào quá trình t chc hot ng. Tính a dng và phong phú ca HGDNGLL th hin rõ ni dung hot ng, các hình thc t chc hot ng, các iu kin thc hin hot ng. Chính iu ó s là mt trong nhng yu t quan trng kích thích tính tích cc hot ng ca HS. phát huy tính tích cc hot ng ca HS thì HGDNGLL gi vai trò ch cht trong các hot ng giáo dc nhà trng. Vi c thù riêng ca HGDNGLL, vi chng trình và qu thi gian trong chng trình HGDNGLL ã to nên nhng iu kin thun li HS rèn luyn tính tích cc hot ng. HGDNGLL có nhim v liên kt các lc lng giáo dc trong và ngoài nhà trng tham gia vào quá trình t chc hot ng. Trong mi liên TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 13
8. kt này, nhà trng gi vai trò ch o iu phi các quan h, trong ó có quan h gia HS vi GV và vi nhng lc lng giáo dc khác. Chính nhng mi quan h này to ra tin HS phát huy tính tích cc hot ng, giúp các em có thêm kinh nghim trong vic t chc và iu khin hot ng. Có th coi ây là vai trò gián tip ca HGDNGLL trong vic thúc y tính tích cc hot ng ca HS. * Nhng biu hin ca tính tích cc hot ng ca HS trong HGDNGLL: Trong HGDNGLL, tính tích cc c biu hin khá rõ nét khi HS tham gia vào quá trình t chc và iu khin hot ng ca chính tp th mình. — Th nht, tìm tòi và la chn các hình thc hot ng a dng khác nhau nhm tho mãn nhu cu ca các em. ây là mt biu hin ca tính tích cc hot ng ca HS. Các em thích nhng hot ng do chính chúng t xut và t t chc. — Th hai, tính tích cc ca HS c th hin trong vic ch ng xây dng k hoch t chc hot ng, phân công nhau chun b các công vic cho hot ng. Trong quá trình chun b, HS t bàn bc và tìm ra nhng bin pháp thc hin các công vic cho hot ng. — Th ba, tính tích cc còn c th hin s tham gia nhit tình và sáng to ca HS. Mi HS vi t cách là ch th ca hot ng s tham gia óng góp ý kin nhm thng nht các công vic cn chun b cho hot ng. Các em cùng nhau suy ngh tìm ra nhng hình thc hot ng mi, hp dn phù hp vi nhu cu và nguyn vng ca tp th mình. — Th t, tính tích cc còn c th hin khâu ánh giá kt qu hot ng. Trên c s nhng tiêu chí ánh giá, các em cùng nhau xem xét và phân tích nhng mt t c, ng thi t rút ra nhng im còn hn ch cn phi khc phc. — Th nm, s phi hp iu khin mt cách nhp nhàng gia các em gi vai trò iu khin hot ng cng là mt biu hin ca tính tích cc hot ng ca HS. 14 | MODULE THPT 34
9. Hoạt động 2: Tìm hiểu mục tiêu, ý nghĩa của HĐGDNGLL ở trường THPT. 1. CÂU HỎI Câu hi 4: Hãy trình bày mc tiêu ca HGDNGLL trng THPT. Câu hi 5: Hãy nêu ý ngha ca HGDNGLL trng THPT. 2. THÔNG TIN * Mc tiêu ca HGDNGLL trng THPT: Mc tiêu ca HGDNGLL trng THPT c th hin nhng im sau: — Tng cng hiu bit v các giá tr truyn thng ca dân tc cng nh nhng giá tr tt p ca nhân loi; cng c, m rng kin thc ã hc trên lp; có ý thc trách nhim vi bn thân, gia ình, nhà trng và xã hi; bc u có ý thc nh hng ngh nghip. — Tip tc rèn luyn các k nng c bn ã có t THCS trên c s ó tip tc phát trin các nng lc ch yu nh: nng lc t hoàn thin, nng lc thích ng, nng lc giao tip, nng lc hot ng chính tr — xã hi, nng lc t chc qun lí, nng lc hp tác — Bit t thái úng n trc nhng vn ca cuc sng, bit chu trách nhim v hành vi ca bn thân: u tranh tích cc vi nhng biu hin sai trái ca bn thân ( t hoàn thin mình) và ca ngi khác, bit cm th và ánh giá cái p trong cuc sng. Nh vy, t chc HGDNGLL trng THPT phi áp ng ba mc tiêu trên, sao cho HS thc s tr thành ch th tích cc, sáng to nhm phát huy, phát trin tim nng ca các em. * Ý ngha ca HGDNGLL trng THPT: HGDNGLL có ý ngha rt ln trong vic góp phn nâng cao cht lng giáo dc trong nhà trng. — HGDNGLL là mt b phn quan trng ca quá trình giáo dc trng THPT, là con ng phát trin toàn din và hài hoà nhân cách th h tr. “Mc tiêu ca giáo dc ph thông là giúp HS phát trin toàn din v o c, trí tu, th cht, thm m và các k nng c bn, phát trin nng TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 15
10. lc cá nhân, tính nng ng và sáng to, hình thành nhân cách con ngi Vit Nam XHCN, xây dng t cách và trách nhim công dân, chun b cho HS tip tc hc lên hoc i vào cuc sng lao ng, tham gia xây dng và bo v T quc”. (iu 27, Lut Giáo dc, 2005) thc hin các mc tiêu giáo dc, nhà trng ph thông có th tin hành thông qua nhiu con ng: dy hc, lao ng sn xut, hot ng tp th Trong ó dy hc là con ng c bn. HGDNGLL là s tip ni hot ng dy hc trên lp, bao gm nhng hot ng c t chc ngoài gi hc các b môn vn hoá trên lp, vi thi gian linh hot, không gian t do. HGDNGLL s dng nhiu loi hình hot ng trong xã hi (hot ng xã hi — chính tr; hot ng vn hoá ngh thut; hot ng th dc th thao, vui chi gii trí; hot ng dch v, t phc v, lao ng — hng nghip; hot ng theo hng thú khoa hc, k thut, ngh thut, ) do ó có kh nng tác ng n nhiu mt nhân cách ca HS. — Tham gia vào HGDNGLL, HS thc s c sng trong các mi quan h xã hi, t mình phi ng x, gii quyt các vn trong các mi quan h phc tp ó và t chu trách nhim v các công vic m nhn. Do ó, HGDNGLL giúp HS: cng c, m rng, ào sâu tri thc; phát huy c vai trò ch th, tính tích cc, ch ng, sáng to; rèn luyn cho HS các k nng hình thành các nng lc c bn nh: k nng t chc hot ng, k nng giao tip, k nng quyt nh vn (ra quyt nh) và gii quyt vn , k nng xây dng quan h cá nhân, k nng t nhn thc bn thân, k nng ng cm, k nng i phó vi cm xúc, k nng i phó vi cng thng Trong các HGDNGLL, HS s vn dng kin thc ã hc gii quyt các vn trong nhng tình hung thc, HS phi la chn các hành vi ng x phù hp vi bn thân trong tng trng hp c th. — HGDNGLL có th huy ng và phát huy c tim nng ca nhiu lc lng giáo dc trong xã hi, to ra s khép kín, liên tc trong quá trình giáo dc. Các HGDNGLL s dng nhiu loi hình hot ng và t chc trong thi gian, không gian linh hot, do ó có th thu hút c các lc lng ngoài nhà trng tham gia. Mi lc lng có th mnh riêng phi 16 | MODULE THPT 34
11. hp li s giúp cho các hot ng giáo dc trong nhà trng t cht lng cao hn, ng thi cng giúp HS m rng hiu bit xã hi, hiu bit hn v yêu cu ca thc t trong tt c các lnh vc. Không ch tham gia vào các hot ng giáo dc trong nhà trng, các lc lng ó còn h tr nhà trng tip tc giáo dc HS ngoài nhà trng (gia ình, xã hi). Nh vy, HGDNGLL là mt con ng quan trng thc hin mc tiêu giáo dc trong nhà trng. T chc có hiu qu HGDNGLL trng THPT s gn lin nhà trng vi i sng xã hi, giúp hc sinh gn lí thuyt vi thc tin, to nên s thng nht gia nhn thc và hành ng, góp phn hình thành tình cm, nim tin, hành vi, thói quen và k nng sng cho HS. (Ngun: D án phát trin giáo dc THPT — TL bi dng GV THPT. K nng t chc HGDNGLL, 2005.) 3. CÂU HỎI TỰ ĐÁNH GIÁ a) Theo bn, tính tích cc hot ng ca HS trong HGDNGLL c biu hin nh th nào? b) Bn hãy trình bày vai trò ca HGDNGLL vi vic phát huy tính tích cc hot ng ca HS. Cho ví d. c) Hãy trình bày ngn gn v mc tiêu, ý ngha HGDNGLL trng THPT. NỘI DUNG 2 TÌM HIỂU NỘI DUNG CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Hoạt động 3: Tìm hiểu nội dung của HĐGDNGLL ở trường THPT. 1. CÂU HỎI Câu hi 1: Bn hãy trình bày các ni dung ch yu ca HGDNGLL trng THPT. Câu hi 2: Bn hãy trình bày ni dung chng trình HGDNGLL trng THPT. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 17
12. 2. THÔNG TIN * HGDNGLL rt phong phú v ni dung và a dng v hình thc t chc hot ng. Ni dung HGDNGLL THPT tp trung vào 6 vn ln: — L sng ca thanh niên trong giai on công nghip hoá, hin i hoá t nc. — Tình bn, tình yêu, hôn nhân và gia ình. — Nhim v xây dng và bo v T quc. — Truyn thng dân tc và truyn thng cách mng, bo v di sn vn hoá. — Thanh niên vi vn lp thân, lp nghip. — Nhng vn có tính nhân loi nh: bnh tt; ói nghèo; giáo dc và phát trin; dân s; môi trng; hoà bình, hp tác gia các dân tc; thc hin Công c Liên hip quc v quyn tr em. Ngoài ra, nhng vn "nóng" khác ca xã hi nh: giáo dc phòng chng t nn xã hi; giáo dc pháp lut; giáo dc lut l an toàn giao thông; nhng hot ng phc v nhim v chính tr — xã hi ca a phng, t nc Cng có th c lng ghép hoc tích hp vào ni dung hot ng ca nhng ch thích hp t chc hot ng cho HS theo quy mô lp hoc khi lp. Nhà trng và GV ch nhim cn phi hp các hot ng này trong mi tháng HGDNGLL va áp ng c các yêu cu giáo dc ca nhà trng, ca xã hi; ng thi thc sc s góp phn vào công tác giáo dc toàn din cho HS. Ni dung HGDNGLL trng THPT c c th hoá thành 10 ch giáo dc phù hp vi hoàn cnh, iu kin hc tp, rèn luyn ca HS THPT trong 9 tháng ca nm hc và 3 tháng hot ng hè. ó là các ch : — Ch hot ng tháng 9: Thanh niên vi hc tp, rèn luyn vì s nghip công nghip hoá, hin i hoá t nc. — Ch hot ng tháng 10: Thanh niên vi tình bn, tình yêu và gia ình. — Ch hot ng tháng 11: Thanh niên vi truyn thng hiu hc và tôn s trng o. — Ch hot ng tháng 12: Thanh niên vi s nghip xây dng và bo v T quc. 18 | MODULE THPT 34
13. — Ch hot ng tháng 1: Thanh niên vi vic gi gìn bn sc vn hoá dân tc. — Ch hot ng tháng 2: Thanh niên vi lí tng cách mng. — Ch hot ng tháng 3: Thanh niên vi vn lp nghip. — Ch hot ng tháng 4: Thanh niên vi hoà bình, hu ngh và hp tác. — Ch hot ng tháng 5: Thanh niên vi Bác H. — Ch hot ng hè (tháng 6, 7, 8): Mùa hè tình nguyn vì cuc sng cng ng. Mi ch giáo dc có mc tiêu, ni dung và hình thc hot ng c th, phù hp vi la tui HS tng khi lp. Trong tng ch hot ng, các ni dung và hình thc hot ng c th c nêu ra luôn bám sát các yêu cu ca ch hot ng và nhm thc hin mc tiêu giáo dc ca ch . Tuy nhiên, các ni dung và hình thc hot ng ó ch có tính cht gi ý, trong quá trình thc hin, các trng và GV hoàn toàn có th vn dng sáng to la chn các hình thc phù hp, hp dn và hiu qu hn. ng thi cng có th b sung, làm phong phú thêm ni dung ca hot ng gi ý cho phù hp vi iu kin, kh nng ca tng trng, tng lp hoc a phng mình. Vn quan trng là thc hin c mc tiêu giáo dc ca ch hot ng nói riêng và mc tiêu ca chng trình HGDNGLL THPT nói chung. * Di ây là chng trình HGDNGLL trng THPT: CHNG TRÌNH HGDNGLL TRNG TRUNG HC PH THÔNG T Gi ý ni dung và hình thc hot ng tng lp Ch h Mc tiêu á hot giáo dc n Lp 10 Lp 11 Lp 12 ng g 9 Thanh — Hiu c — Tho lun — Thi hùng — Tho lun k niên vai trò ca v vai trò, v bin v “Trách hoch hc tp TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 19
14. vi hc công nghip trí ca ngi nhim ca và rèn luyn tp, rèn hoá, hin i thanh niên thanh niên ca nm hc luyn hoá trong quá HS THPT HS trong s cui cùng vì s trình xây dng trong giai nghip công ph thông. nghip và phát trin on mi. nghip hoá, — Din àn “Vai công t nc, xác — Trao i v hin i hoá trò ca thanh nghip nh c phng pháp t nc”. niên trong s hoá, trách nhim hc tp ch — Tho lun nghip công hin ca thanh ng THPT. chuyên nghip hoá, i hoá niên góp phn — Tìm hiu “Bn hiu gì hin i hoá t vì s nghip mt s vn v công t nc”. nc. ca dân tc. c bn trong nghip hoá, — Bit xây dng Lut Giáo dc. hin i hoá k hoch hc t nc?”. tp và rèn luyn phn u tr thành nhng công dân có ích cho tng lai. — ng h ng li công nghip hoá, hin i hoá ca ng và Nhà nc ta. 10 Thanh — Nhn thc — Thi hi áp — Din àn — Tìm hiu lut niên sâu sc giá tr v tình bn, thanh niên hôn nhân và vi tình ca tình bn, tình yêu và gia “V p trong gia ình. bn, tình yêu và gia ình. tình bn và — Tiu phm v tình ình; xác nh — Hi thi tình yêu”. tình bn và yêu và trách nhim ca “Nhng ngi — Vn ngh tình yêu. gia bn thân trong bn gái áng “Hát v tui ình. tình bn, tình mn”. 17”. 20 | MODULE THPT 34
15. yêu và gia ình. — Thi ng x — Hot ng — Rèn luyn k linh hot (gii t vn tâm lí quyt tình la tui. nng ng x phù hp trong hung trong tình bn, tình giao tip). yêu và gia ình. — Bi dng tình cm yêu quý, gn bó vi gia ình, bn bè. 11 Thanh — Hiu c — Giao lu vi — Giao lu vi — Thi sáng tác niên giá tr ca các gng HS các thy, cô v thy, cô giáo vi truyn thng c hoc thy giáo dy lp và v mái truyn hiu hc và tôn giáo c ca mình. trng. thng s trng o trng. — Tho lun v — Hot ng k hiu ca dân tc. — Bình vn, vic phát huy nim Ngày Nhà hc và — Bit bo v bình th vit truyn thng giáo Vit Nam. tôn s và phát huy v Ngày Nhà hiu hc và trng truyn thng giáo Vit Nam. tôn s trng o. hiu hc và — Hot ng o. tôn s trng k nim Ngày — Hot ng o, bit c Nhà giáo Vit k nim Ngày x úng mc Nam. Nhà giáo Vit vi thy, cô Nam. giáo mi lúc, mi ni. — Kính trng, yêu quý thy, cô giáo; tích cc t giác hc tp phát huy truyn thng ó. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 21
16. 12 Thanh — Hiu rõ trách — Tho lun v — Din àn — Thi trình bày niên nhim ca trách nhim thanh niên “Thanh niên vi s thanh niên HS ca thanh niên “Vai trò ca vi t nc nghip trong s HS trong vic thanh niên HS u th k XXI”. xây nghip xây góp phn xây trong s — Tho lun dng dng và bo dng t nghip xây “Nhim v bo và bo v T quc. nc. dng và bo v T quc và v T — Tích cc, — Thanh niên v T quc”. hành ng ca quc ch ng và và nhim v — Tìm hiu thanh niên sn sàng tham phòng chng các hot ng chúng ta”. gia các hot t nn xã hi. xây dng a — T chc k ng xây dng — Báo cáo thu phng. nim Ngày Quc và bo v T hoch v tìm — T chc k phòng toàn dân. quc do nhà hiu bo v nim Ngày — Thi tìm hiu trng, a môi trng Quc phòng v Lut Ngha phng t a phng. toàn dân. v quân s. chc. — T chc k — Tin tng nim Ngày ng li xây Quc phòng dng và bo toàn dân. v T quc do ng và Nhà nc vch ra. 1 Thanh — Hiu c — Báo cáo kt — Tìm hiu các — Tho lun v niên tính riêng bit, qu tìm hiu chính sách phát ch “Bn vi vic tính c th ca các di tích lch trin vn hoá sc vn hoá gi gìn nn vn hoá s, di sn vn ca Nhà nc. dân tc”. bn sc dân tc và hiu hoá ca a — óng kch — Hi hoá trang vn hoá rõ nn vn hoá phng, t da trên các thanh niên các dân tc dân tc là mt nc. tình hung dân tc trên b phn ca — Hi thi thi gi nh. t nc Vit nn vn minh trang. — Din àn Nam. nhân loi; trách — Tham quan thanh niên nhim công dân 22 | MODULE THPT 34
17. trong vic gi nhà vn hoá “Tui tr vi gìn và phát huy ca a phng. vic gi gìn và bn sc vn — Hi thi “Nét phát huy bn hoá dân tc. p vn hoá sc vn hoá — Bit gi gìn, tui thanh dân tc”. bo v và phát niên”. huy nhng bn sc tt p ca nn vn hoá dân tc. — Có thái trân trng nn vn hoá dân tc mình và tôn trng tt c các dân tc và các nn vn hoá ca h. 2 Thanh — Nhn thc — Nghe thông — Tho lun — Giao lu vi niên úng n v lí báo v tình chuyên “Lí các ng viên vi lí tng cách hình phát tng và m ca trng. tng mng mà trin kinh t — c ca thanh — To àm “Lí cách ng ã vch xã hi ca a niên”. tng ca mng ra “Dân giàu, phng, t — Thi trình bày thanh niên nc mnh, xã nc. “Lí tng ca trong thi i hi công bng, — To àm thanh niên mi”. dân ch và “oàn Thanh ngày nay”. vn minh”, niên vi lí — Biu din xác nh trách tng cách vn ngh nhim góp mng”. mng ng, phn thc — Ca hát mng Xuân. hin lí tng nhng bài hát cách mng ó. v ng, v — Tích cc, ch oàn. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 23
18. ng trong hc tp và rèn luyn, phát trin nng lc t khng nh, t hoàn thin bn thân. — Trung thành vi lí tng cách mng. Có hoài bão, m c cho tng lai ca bn thân. 3 Thanh — Nhn thc — Tho lun — Tho lun — Tho lun niên c ý ngha chuyên chuyên chuyên vi vn quan trng “Bn ngh gì “Tng lai là “Hãy la chn lp ca vn lp v vn lp bn”. sáng sut”. nghip nghip i vi nghip”. — Thi trình — Thi hi áp bn thân nói — Thi tìm hiu bày “Thanh v vn la riêng, i vi v các ngành niên vi vn chn ngành s nghip xây ngh. lp ngh. dng và bo nghip”. — Tìm hiu Lut v T quc nói — Hot ng Lao ng ca chung. t vn ngh Vit Nam. — Nm c nghip. nhng k nng cn thit v k thut tng hp và hng nghip có th vn dng vào vic la chn ngh nghip phù hp vi nng lc ca bn thân. 24 | MODULE THPT 34
19. — Có thái rõ ràng trong vic hng nghip cho bn thân. 4 Thanh — Nhn thc — Hot ng — Tho lun — Din àn niên c ý ngha gii trí “Ô ch chuyên thanh niên “Vì vi hoà ca hoà bình, hoà bình”. “Thanh niên mt th gii bình, hu ngh và — Tìm hiu ý góp phn bo hoà bình, n hu hp tác trong ngha ca vn v hoà bình”. nh và hp ngh và bi cnh hi hoà bình, — Tiu phm tác”. hp tác nhp, toàn cu hu ngh và v tình hu — Vn ngh ca hoá hin nay; hp tác. ngh gia các ngi tình oàn thy rõ tính — Nghe báo dân tc. kt hu ngh cht nguy him cáo thi s v — Tìm hiu v gia các dân ca ch ngha tình hình các c quan tc. khng b và trong nc và ca Liên hp — Tìm hiu v cách ngn chn trên th gii. quc. hot ng ca nó. — To àm v Vit Nam trong — Rèn luyn các s hoà nhp khi ASEAN. k nng giao và hp tác tip, k nng trong cuc gii quyt vn sng hng trong các ngày. xung t hng ngày. — Có thái tích cc trong cách gii quyt các tình hung ny sinh gia ình, nhà trng và cng ng; TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 25
20. t thái ng tình hoc không ng tình trc các vn ca xã hi hin nay. 5 Thanh — Nhn thc — Trao i v — Vit thu — Tho lun v niên c công lao công lao to ln hoch tìm tình cm mà vi to ln ca Bác ca Bác H hiu v cuc Bác dành cho Bác H H i vi dân i vi dân tc. i hot ng tui tr. tc, nhng — Vn ngh cách mng — Vn ngh tình cm ca “Nhng bài ca ca Bác H. “Tháng 5 nh Bác dành cho v Bác”. — Vn ngh Bác H”. th h tr. — Su tm “Tháng 5 vi — Tích cc hc nhng li dy Bác H”. tp, rèn luyn ca Bác dành — Thi vit bài, theo gng cho thanh sáng tác th Bác H v i, niên. ca v Bác. tích lu tri thc và kinh nghim chun b hành trang vào i. — T hào, kính trng, bit n Bác H và các th h cha anh ã hi sinh xng máu bo v và xây dng t nc. Mùa hè — Nhn thc — Hot ng xã hi a phng nh: Tham gia tình c mùa hè tuyên truyn, phát thanh, chm sóc, giáo dc 26 | MODULE THPT 34
21. nguyn va là dp th thiu niên, nhi ng; phong trào thanh niên tình T vì cuc sc chun nguyn vì mùa hè xanh; gi gìn trt t an toàn h sng b hành trang giao thông; phòng chng các t nn xã hi cng á vào i, va là — Hot ng ôn tp vn hoá. ng dp tích cc ôn n — Hot ng câu lc b. g luyn vn hoá cng c và — Hot ng du lch, dã ngoi. H khc sâu kin è thc ã hc. (6, — Bit tham gia 7, các hot ng 8) hè phù hp vi s thích, kh nng ca bn thân, vi yêu cu ca a phng, ca oàn Thanh niên. — T giác, tôn trng và thân thin trong giao tip, ng x cng ng, xng áng là ngi thanh niên tình nguyn. 3. CÂU HỎI TỰ ĐÁNH GIÁ a) Hãy nêu và phân tích các ni dung ca HGDNGLL trng THPT. b) Hãy trình bày ni dung chng trình HGDNGLL trng THPT. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 27
22. NỘI DUNG 3 TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Hoạt động 4: Tìm hiểu quan điểm cơ bản về đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL ở trường THPT. 1. CÂU HỎI i mi PPDH trng THPT c thc hin theo các quan im c bn nào? 2. THÔNG TIN iu 28.2 Lut Giáo dc có nêu “Phng pháp giáo dc ph thông phi phát huy tính tích cc, t giác, ch ng, sáng to ca HS, phù hp vi c im ca tng lp hc, môn hc; bi dng phng pháp t hc, kh nng làm vic theo nhóm; rèn luyn k nng vn dng kin thc vào thc tin; tác ng n tình cm, em li nim vui hng thú hc tp cho HS Ngh quyt TW 2 khoá VIII khng nh “Phi i mi phng pháp giáo dc ào to rèn luyn thành np t duy sáng to ca ngi hc ”. i mi phng pháp giáo dc phù hp vi yêu cu phát trin xã hi hin nay là mt vic làm tt yu. Nhà trng cn quán trit i mi phng pháp giáo dc c trong quá trình dy hc và trong vic t chc các HGDNGLL cho HS. Có th coi i mi phng pháp t chc HGDNGLL là vic làm cn thit trong quá trình i mi giáo dc ph thông. i mi phng pháp t chc HGDNGLL trng THPT phi theo hng phát huy vai trò ch th ca HS trong hot ng. iu ó có ngha là GV phi bit t chc HS thc hin vai trò ca ngi qun lí, iu khin toàn b quá trình hot ng ca tp th. HGDNGLL c thc hin theo mt quy trình cht ch t khâu chun b n khâu t chc hot ng và sau cùng là ánh giá kt qu hot ng. Mi khâu ca hot ng có nhng yêu cu riêng v ni dung hot ng, cng nh v phng pháp và hình thc t chc hot ng. i mi ni dung hot ng phi i ôi vi i mi phng pháp t chc hot ng — mt thành t rt quan trng ca quá trình t chc hot ng cho HS. ây, HS phi thc s c tham gia vào tng khâu ca quá 28 | MODULE THPT 34
23. trình t chc hot ng. GV phi to iu kin giúp các em phát huy tính ch ng, sáng to, linh hot trong mi khâu ca quá trình hot ng. Cht lng và hiu qu ca HGDNGLL ph thuc rt nhiu vào vic GV vn dng, mnh dn ci tin các phng pháp t chc hot ng mt cách sáng to, phù hp vi iu kin thc t ca mình. Hoạt động 5: Tìm hiểu những phương hướng đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL ở trường THPT. 1. CÂU HỎI + Theo anh/ ch i mi phng pháp t chc HGDNGLL cn phi quán trit nhng phng hng nào? + Hãy trình bày nhng nhng phng hng mà anh/ ch ã la chn. 2. THÔNG TIN i mi phng pháp t chc HGDNGLL theo nhng phng hng sau: * Trc ht, phi a dng hoá các hình thc HGDNGLL, khc phc tính cht n iu, lp i lp li mt vài hình thc ã quá quen thuc vi HS và gây ra nhàm chán, t nht i vi các em. thc hin phng hng này cn phi c th hoá nhng im sau: — Nm tht chc ni dung hot ng ca tng ch tng tháng. Mi ch hot ng có mc tiêu giáo dc riêng. Mc tiêu ó nh hng GV trong vic xây dng ni dung hot ng ca ch . T ni dung hot ng ca ch tháng, GV c th hoá thành ni dung cho hot ng ca tng tun, nhng phi m bo tính thng nht và mi liên quan cht ch gia các ni dung hot ng ca các tun vi nhau. — La chn các hình thc hot ng phù hp vi ni dung ca tun, ca tháng. Nhng hình thc này có th c thay i hoc c nhc li mi ch tháng. iu ó s có tác dng trong vic giúp HS thc hin HGDNGLL mt cách linh hot, ch ng hn. — Gn i mi các hình thc hot ng vi i mi phng pháp t chc HGDNGLL. iu này th hin ch tng cng tính cht tng tác, tính sáng to ca HS khi tham gia vào hot ng. Tính sáng to là công c nhn thc thit yu giúp HS nâng cao hiu bit ca mình qua hot ng. i mi phng pháp t chc HGDNGLL là phi khuyn khích tính sáng to ca HS. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 29
24. * i mi phng pháp HGDNGLL cn nh hng vào vic phát trin tính ch ng, tích cc, sáng to ca HS, kh nng hot ng c lp, kh nng t xut và gii quyt vn trong hot ng cng nh kh nng t kim tra, ánh giá kt qu hot ng ca các em. Nói cách khác ó là kh nng t qun HGDNGLL ca HS. T qun HGDNGLL to iu kin cho HS phát huy tinh thn trách nhim trong vic tham gia và iu khin hot ng ca tp th. Vì vy, i mi phng pháp t chc HGDNGLL phi kiên quyt khc phc tính cht áp t, bao bin làm thay HS. C th là: — Phi a HS vào nhng tình hung c th vi nhng công vic c giao c th. Có nh vy mi giúp các em có iu kin trng thành. — Phát huy cao kh nng ca i ng cán b lp, ng thi khéo léo lôi cun mi thành viên trong lp cùng tham gia vào các khâu ca quá trình hot ng. * i mi phng pháp t chc HGDNGLL theo phng hng tng cng vn dng thit b và phng tin dy hc ca các môn hc. Trong iu kin hin nay, vic huy ng s dng các thit b và phng tin dy hc ca mt s môn hc vào HGDNGLL là mt cách làm th hin s sáng to và linh hot. Nhng phng tin dy hc ca các môn hc c dùng cho vic t chc HGDNGLL có th là: bn giáo khoa, tranh nh, bng hình, s , biu bng Các phng tin và thit b dy hc có sn trng, hoc do GV t làm; hoc có th do HS su tm c. Vì vy i vi bt kì mt hot ng nào khi t chc thc hin cng phi phi hp nhiu loi thit b và phng tin dy hc t nhiu ngun khác nhau. Hoạt động 6: Định hướng đổi mới phương pháp. 1. MỤC TIÊU + Hãy lit kê các phng pháp t chc HGDNGLL mà anh/ch ã bit. + Anh/ch s làm th nào vn dng các phng pháp ó theo nh hng i mi? 2. THÔNG TIN — nh hng chung v i mi phng pháp dy hc ã c quy nh trong Lut Giáo dc, ó là: “Phát huy tính tích cc, t giác, ch ng, 30 | MODULE THPT 34
25. sáng to ca HS; phù hp vi c im ca tng lp hc, môn hc; bi dng phng pháp t hc, rèn luyn k nng vn dng kin thc vào thc tin, tác ng n tình cm, em li nim vui, hng thú hc tp cho HS”. — Có th coi quan im phát huy tính tích cc ca HS là nh hng chung cho vic i mi phng pháp t chc HGDNGLL. Hoạt động 7: Tìm hiểu một số phương pháp cụ thể. 1. BÀI TẬP Bài tp 1. Hãy nêu tóm tt ni dung, cách thc hin phng pháp t chc Câu lc b. Nêu ví d minh ho. Bài tp 2. Hãy trình bày phng pháp t chc thi hoc hi thi. Nêu ví d minh ho. Bài tp 3. Hãy trình bày phng pháp tho lun. Nêu ví d minh ho. Bài tp 4. Hãy trình bày phng pháp t chc hot ng giao lu. Nêu ví d minh ho. Bài tp 5. Hãy trình bày phng pháp óng vai. Nêu ví d minh ho. Bài tp 6. Hãy trình bày tóm tt phng pháp gii quyt vn . Nêu ví d minh ho. Bài tp 7. Hãy trình bày phng pháp giao nhim v. Nêu ví d minh ho. Bài tp 8. Hãy trình bày phng pháp din àn. Nêu ví d minh ho. Bài tp 9. Hãy trình bày phng pháp trò chi. Nêu ví d minh ho. 2. THÔNG TIN Các phng pháp t chc HGDNGLL c vn dng t các phng pháp giáo dc và phng pháp dy hc. Khi vn dng nhng phng pháp này, GV cn linh hot, tránh máy móc. Trong mt hot ng, có th an xen s dng nhiu phng pháp khác nhau thì s có hiu qu hn. Ngi GV ch nhim t chc hot ng cho HS cn ht sc linh hot, sáng to khi vn dng các phng pháp và phi luôn chú ý phát huy vai trò ch ng, tính tích cc ca HS. ó là yêu cu c bn xuyên sut trong t chc HGDNGLL mang li hiu qu. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 31
26. Hoạt động 8: Tìm hiểu những phương pháp kĩ thuật dạy học tích cực được vận dụng trong tổ chức HĐGDNGLL. 1. CÂU HỎI + K thut dy hc tích cc là gì? + Hãy k ra các k thut dy hc tích cc mà anh/ch bit. + Anh/ch vn dng các k thut dy hc tích cc trong HGDNGLL nh th nào? Cho ví d minh ho. 2. THÔNG TIN * Mt s phng pháp t chc HGDNGLL: 1/ Phng pháp tho lun Tho lun là mt dng hot ng mà trong ó các thành viên u gii quyt mt vn cùng quan tâm nhm t ti mt s hiu bit chung. Tho lun giúp HS kim chng ý kin ca mình, có c hi làm quen vi nhau, hiu nhau hn. Tu tng hot ng c th, có th t chc cho HS thc hin tho lun theo nhóm ln (c lp) hoc nhóm nh (t hoc nh hn). Tho lun nhóm nh c s dng khi cn khuyn khích s tham gia suy ngh và phát biu tích cc ca mi thành viên. Trong nhóm nh, mi HS có c hi tham gia nhiu hn. Các thành viên cng t nhiên và t tin hn khi tham gia bàn lun trong nhóm nh so vi trong nhóm ln. Mt s cách báo cáo kt qu tho lun nhóm nh: — Mt nhóm báo cáo, các nhóm khác b sung: Yêu cu mt nhóm báo cáo li toàn b kt qu tho lun ca nhóm mình. Nhng nhóm còn li b sung nhng im khác bit ca nhóm mình vi nhóm va báo cáo. — Tt c các nhóm cùng báo cáo: Tng nhóm mt c ngi báo cáo li kt qu làm vic ca nhóm mình. Sau ó, ngi iu khin tng kt li ý kin chung ca các nhóm hoc iu hành HS tng kt. — Hp ch: Các nhóm dán kt qu làm vic ca nhóm mình lên tng và c mt ngi ng ó thuyt minh khi cn. Nhng ngi còn li i vòng quanh và c kt qu ca mi nhóm, a ra câu hi nu có vn cn làm rõ. 32 | MODULE THPT 34
27. — Qu bóng: Các nhóm tho lun và ghi kt qu vào giy ri luân chuyn kt qu ó các nhóm khác tho lun và b sung. — Báo cáo tóm tt: Yêu cu mi nhóm tho lun xong ghi tóm tt li kt qu ca mình (ví d trong 3 n 5 câu) và c ngi lên trình bày kt qu tóm tt ó. — Biu din kt qu: Yêu cu các nhóm biu din li kt qu ca nhóm mình bng hình tng, v kch, tranh v hay bng mt cách nào ó. — Thi hùng bin: Các nhóm tham gia mt cuc thi hùng bin bo v quan im ca nhóm mình và giao lu cht vn các nhóm khác. 2/ Phng pháp óng vai Phng pháp óng vai c s dng nhiu t mc tiêu thay i thái ca HS i vi mt vn hay i tng nào ó. Phng pháp óng vai cng rt có tác dng trong vic rèn luyn v k nng giao tip ng x ca HS. óng vai là phng pháp giúp HS thc hành nhng cách ng x, bày t thái trong nhng tình hung gi nh hoc trên c s óc tng tng và ý ngh sáng to ca các em. óng vai thng không có kch bn cho trc, mà HS t xây dng trong quá trình hot ng. Khi s dng phng pháp óng vai cn chú ý: — n nh thi gian (chun b, sm vai, trao i sau khi óng vai ). — La chn tình hung óng vai (phù hp vi ch hot ng; phi là tình hung m; phù hp vi trình HS). — Hng dn tho lun sau khi óng vai, phng vn ngi óng vai (tìm hiu cm xúc, ng c ). 3/ Phng pháp gii quyt vn Phng pháp gii quyt vn (GQV) là con ng quan trng phát huy tính tích cc ca HS. Vn là nhng câu hi hay nhim v t ra mà vic gii quyt chúng cha có quy lut sn cng nh nhng tri thc, k nng sn có cha gii quyt mà còn khó khn, cn tr cn vt qua. Vn khác nhim v ch khi gii quyt mt nhim v thì ã có sn trình t và cách thc gii quyt, cng nh nhng kin thc k nng ã có gii quyt nhim v ó. Tình hung có vn xut hin khi mt cá nhân (hoc nhóm) ng trc mt mc ích mun t ti, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 33
28. khi bit mt nhim v cn gii quyt nhng cha bit bng cách nào, cha phng tin (tri thc, k nng ) gii quyt. Gii quyt vn thng c vn dng khi HS phi phân tích, xem xét và xut nhng gii pháp trc mt hin tng, s vic ny sinh trong quá trình hot ng. Thc t có nhng tài liu khác nhau v phng pháp gii quyt vn , ngi ta cng a ra nhiu cu trúc gm nhiu bc khác nhau, nhng nhìn chung, u có nhng nh hng thng nht. Ví d cu trúc 4 bc sau: + To tình hung có vn (nhn bit vn ). + Lp k hoch gii quyt (tìm phng án gii quyt). + Thc hin k hoch (gii quyt vn ). + Vn dng (Vn dng cách gii quyt vn trong nhng tình hung khác nhau). Gii quyt vn giúp HS có cách nhìn toàn din hn trc các hin tng, s vic ny sinh trong hot ng, trong cuc sng hng ngày. Nh vy, phng pháp này thành công thì vn a ra phi sát vi mc tiêu ca hot ng, kích thích HS tích cc tìm tòi cách gii quyt. i vi tp th lp, khi gii quyt vn phi coi trng nguyên tc tôn trng và bình ng, tránh gây ra cng thng không có li cho vic giáo dc HS. 4/ Phng pháp giao nhim v ây là phng pháp thng c dùng trong nhóm các phng pháp giáo dc. Giao nhim v là t HS vào v trí nht nh buc các em phi thc hin trách nhim cá nhân. Giao nhim v cng là to c hi HS th hin kh nng ca mình là dp các em c rèn luyn nhm tích lu kinh nghim cho bn thân. Trong vic t chc HGDNGLL, giao nhim v cho i ng cán b lp s to nên th ch ng cho các em khi iu hành hot ng. iu ó s giúp phát trin tính ch ng, sáng to, kh nng ng áp trong mi tình hung ca HS. Cán b lp s ch ng hn trong vic phân công nhim v cho tng t, nhóm, cá nhân vi phng châm “lôi cun tt c mi thành viên trong lp” vào vic t chc thc hin hot ng. 34 | MODULE THPT 34
29. Vì th, mun giao nhim v có kt qu, GV cn hình dung c nhng vic phi làm, gi ý cho HS và yêu cu các em phi hoàn thành tt. Khi giao nhim v, c gng m bo phù hp vi c im la tui, vi kh nng ca các em. Không yêu cu quá mc gây lo lng, hoang mang trong HS. 5/ Phng pháp trò chi Hot ng vui chi có nhiu hình thc rt a dng, nhng ct lõi ca nó là các dng trò chi. Hot ng trò chi có ngun gc t xã hi. Nó phn ánh các loi hình hot ng lao ng khác nhau ca xã hi và làm thay i mc ích ca chúng. Phng pháp trò chi có th s dng trong nhiu tình hung khác nhau ca HGDNGLL nh làm quen, cung cp và tip nhn tri thc, ánh giá kt qu, rèn luyn các k nng và cng c nhng tri thc ã c tip nhn. Phng pháp trò chi có nhng thun li nh: phát huy tính sáng to; hp dn và gây hng thú cho HS; giúp cho HS d tip thu kin thc mi; giúp chuyn ti nhiu tri thc ca nhiu lnh vc khác nhau; to c bu không khí thân thin; to cho HS tác phong nhanh nhn Vì vy, t chc cho HS vui chi là mt loi hình HGDNGLL ph bin và có ý ngha tích cc. Trò chi là mt hình thc, mt phng pháp giáo dc c d dàng thc hin trong mi hoàn cnh ca nhà trng và có kh nng mang li nhng hiu qu giáo dc cao. Nhng iu cn chú ý khi s dng phng pháp trò chi: — La chn các trò chi cho phù hp vi la tui và ni dung hot ng. — Cn chú ý ti yu t thi gian. — Chú ý ti iu kin c s vt cht, hoàn cnh c th. — Ngi ch trò phi có kh nng lôi cun c nhng ngi khác (t tin, mnh dn, linh hot ). — Trò chi phi a dng, phong phú, d chi, hp dn, mang tính giáo dc. 6/ Phng pháp t chc hot ng giao lu Giao lu là mt hình thc t chc giáo dc nhm to ra các iu kin cn thit cho HS c tip xúc, trò chuyn và trao i thông tin vi nhng nhân vt in hình trong các lnh vc hot ng nào ó. Qua ó, giúp TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 35
30. cho các em có c nhng nhn thc, tình cm và thái phù hp, có c nhng li khuyên úng n vn lên trong hc tp, rèn luyn và hoàn thin nhân cách. Hot ng giao lu có mt s c trng sau ây: — Phi có i tng giao lu. i tng giao lu là nhng ngi in hình, có nhng thành tích xut sc, thành t trong các lnh vc nào ó, thc s là tm gng sáng HS noi theo, phù hp vi nhu cu hng thú ca HS. — Thu hút s tham gia ông o và t nguyn ca HS, c HS quan tâm và hào hng. — Phi có s trao i thông tin, tình cm ht sc trung thc, chân thành và sôi ni gia HS vi ngi c giao lu. Nhng vn trao i phi thit thc, liên quan n li ích và hng thú ca HS, áp ng nhu cu ca các em. Vi nhng c trng trên, hot ng giao lu rt phù hp vi các HGDNGLL theo ch . Nó d dàng c t chc trong mi iu kin ca lp, ca trng. 7/ Phng pháp din àn Din àn là mt trong nhng phng pháp t chc HGDNGLL mang li hiu qu giáo dc thit thc. Thông qua din àn, HS có c hi bày t suy ngh, quan nim ca mình v mt vn nào ó có liên quan n nhu cu, hng thú, nguyn vng ca các em; ng thi ây cng là dp các em hc lng nghe ý kin, hc tp ln nhau. Vì vy, din àn nh mt sân chi to iu kin HS c biu t ý kin ca mình mt cách trc tip vi ông o bn bè và nhng ngi khác. Phng pháp din àn c thc hin theo quy trình sau ây: — Bc 1 — Chun b: + GV nh hng ch và gi ý cho HS nhng ni dung cn trình bày, trao i trong din àn. Có th xây dng ch ó da trên ni dung HGDNGLL hoc cn c vào thc tin xã hi. + HS phân công nhau chun b ni dung din àn. Có th giao cho mt vài cá nhân nòng ct hoc giao cho nhóm HS chun b. Trong quá trình HS chun b, GV cn quan tâm, giúp nhm giúp các em iu chnh ni dung din àn cho hoàn thin hn. 36 | MODULE THPT 34
31. — Bc 2 — T chc din àn: + Vì din àn là sân chi ca HS nên cn linh hot trong khâu t chc. Cn khuyn khích, ng viên toàn th HS mnh dn tham gia ý kin trong din àn. + Nên kt thúc din àn bng mt thông ip ã c thng nht bi a s HS. — Bc 3 — ánh giá kt qu: + Có th ánh giá kt qu din àn qua li phát biu cm tng ca i din HS hoc nhng nhn xét ca ngi ch trì din àn. + Phng pháp din àn có nhng u im sau: • HS c t do biu t ý kin ca riêng mình. • To iu kin các em rèn luyn k nng phát biu trc tp th. + Hn ch: • Không thu hút c nhiu HS cùng tham gia do thi gian và quy mô din àn hn ch. • Nu không khéo iu khin s gây mt hng thú, nhàm chán không phát huy c tính tích cc, t giác ca HS. Trên ây là mt vài phng pháp ch yu t chc HGDNGLL c vn dng t các phng pháp giáo dc và phng pháp dy hc. D nhiên, khi vn dng nhng phng pháp này, GV cn linh hot, tránh áp dng máy móc. Trong mt hot ng, có th an xen s dng nhiu phng pháp khác nhau thì s có hiu qu hn. Ngi GV ch nhim t chc hot ng cho HS cn ht sc linh hot, sáng to khi vn dng các phng pháp và phi luôn chú ý phát huy vai trò ch ng, tính tích cc ca HS. ó là yêu cu c bn xuyên sut trong t chc HGDNGLL mang li hiu qu thc t. 8/ Phng pháp t chc câu lc b T chc hot ng câu lc b (CLB) là mt phng pháp t chc HGDNGLL trng THPT. Trong quá trình hc tp và rèn luyn nhà trng, HS luôn có nhu cu c th hin, c khng nh và phát huy nhng TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 37
32. nng lc, s trng ca mình v mt s lnh vc nào ó theo nhng xu hng phát trin nhân cách ã c hình thành. Nó có tác dng tích cc i vi s hoàn thin nhân cách ca HS. Vì vy, vic tng cng t chc cho HS tham gia các hot ng CLB là mt phng hng quan trng góp phn nâng cao hiu qu giáo dc toàn din ca nhà trng. — Khái nim, mc ích ca câu lc b: CLB là mt hình thc hot ng theo la tui do oàn Thanh niên t chc và qun lí. CLB không nhng em li quyn hng th vn hoá vn ngh, quyn ngh ngi, vui chi gii trí tích cc cho thanh niên HS mà còn giáo dc, ng viên các em tham gia t giác vào quá trình qun lí, sáng to và xây dng i sng vn hoá, giúp nâng cao kin thc trong hc tp, lao ng, công tác và trong giao tip hng ngày. CLB là ni có nhng hot ng phong phú, phù hp vi các nhu cu, li ích ca thanh niên HS, to môi trng cho nhng sáng kin, tài nng ca các em c bc l, phát trin. — CLB c lp ra nhm mc ích: + Tuyên truyn, nâng cao nhn thc và giáo dc o c, truyn thng cho thanh niên HS. + To iu kin cho thanh niên HS giao tip, ng x, vui chi gii trí lành mnh, bày t quan im, tâm t nguyn vng trong công tác và cuc sng. + Giúp các em gii quyt các vn khó khn, vng mc trong hc tp, lao ng, công tác và trong cuc sng hng ngày. — Chc nng và nhim v ca câu lc b: + Chc nng giáo dc. + Chc nng giao tip. + Chc nng vui chi, gii trí. — Ni dung sinh hot CLB: + Giáo dc chân, thin, m cho thanh niên HS. + Ph bin kin thc khoa hc công ngh mi. + Nâng cao nhn thc v mi mt trong cuc sng gn vi nhng ch nht nh, tùy thuc vào tng i tng, loi hình CLB c th. 38 | MODULE THPT 34
33. + Hot ng vn hoá vn ngh, th dc th thao. + T chc các hot ng vui chi, gii trí lành mnh khác. Ni dung và hình thc t chc CLB rt a dng và phong phú, luôn gn vi các ch , các lnh vc nht nh và phù hp vi nhu cu, s thích và c im tâm sinh lí ca la tui HS, phù hp vi mc tiêu, ni dung giáo dc nhà trng. 9/ Phng pháp t chc thi hoc hi thi — Hi thi là mt trong nhng hình thc t chc các HGDNGLL hp dn, lôi cun, t hiu qu cao trong vic tp hp, giáo dc, rèn luyn và nh hng phát trin giá tr cho HS. Hi thi mang tính cht thi ua gia các cá nhân, nhóm hoc tp th luôn hot ng tích cc vn lên t c mc tiêu mong mun. Chính vì vy, t chc hi thi hoc hot ng thi là mt yêu cu quan trng, cn thit ca nhà trng, ca GV trong quá trình t chc HGDNGLL cho HS. — Quy trình thc hin: Thông thng, mt hi thi c t chc theo quy trình nh sau: — Bc 1 — Xác nh ch , mc tiêu, ni dung hi thi và t tên cho hi thi: Cn c vào nhim v nm hc, ni dung, chng trình HGDNGLL, nhu cu và nguyn vng ca i a s HS, GV la chn ch hi thi, t tên cho hi thi, xác nh mc tiêu, ni dung hi thi. — Bc 2 — Xác nh thi gian và thi im t chc hi thi: Sau khi la chn ch hi thi, cn xác nh thi im t chc hi thi. Thi im t chc hi thi thng c chn vào nhng ngày có ý ngha lch s hoc nhng ngày cao im ca mt t thi ua, mt t hot ng theo ch ; hay hot ng thi có th c tích hp trong mt HGDNGLL c th nào ó — Bc 3 — Thành lp ban t chc (BTC) hi thi: S lng thành viên BTC tùy thuc vào quy mô t chc hi thi. Thông thng BTC hi thi gm có: + Trng ban: chu trách nhim iu hành chung toàn b các hot ng ca hi thi. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 39
34. + Các phó ban: ph trách, chun b c s vt cht, k thut (thit k chng trình, ni dung thi, các môn thi, màn trình din, h thng câu hi và áp án ). Nu quy mô hi thi ln (khi lp hoc toàn trng) có th thành lp các tiu ban ph trách tng vn , tng ni dung. — Bc 4 — T chc thi hoc hi thi: Hi thi c tin hành theo chng trình thit k ã c xác nh. Thông thng, chng trình hi thi gm nhng ni dung sau: + Khai mc hi thi: tuyên b lí do, gii thiu i biu, gii thiu các i thi; gii thiu ban giám kho, ban c vn; gii thiu chng trình hi thi. + Phn t gii thiu hoc ra mt ca các i thi. + Tin hành hi thi theo chng trình. + Trong quá trình din ra hi thi, nu có nhng tình hung phát sinh thì BTC cn nhanh chóng hi ý gii quyt kp thi và trin khai phng án d phòng mt cách linh hot, sáng to tránh gây mt quá nhiu thi gian, nh hng n kt qu hi thi. — Bc 5 — Kt thúc hi thi: Thông thng kt thúc hi thi bng các ni dung sau ây: + Công b kt qu, tng kt, ánh giá hi thi. + Trao gii thng hi thi. + Rút kinh nghim, thông báo v nhng công vic sp ti, dn dò HS hi thi t kt qu giáo dc mong mun, ngi GV cn nm chc các ni dung c bn ca hot ng, trên c s ó vn dng linh hot, sáng to vào thc tin HGDNGLL ca lp, ca nhà trng. Hi thi nên vn dng theo quy mô lp và có kt hp vi các phng pháp khác, hot ng s phong phú hn, thu hút c nhiu HS tham gia hn, hiu qu giáo dc s cao hn. (Ngun: Nhng vn chung v i mi giáo dc THPT HGDNGLL, NXB Giáo dc, Hà Ni, 2007.) * Mt s k thut dy hc tích cc vn dng trong t chc các HGDNGLL: 40 | MODULE THPT 34
35. 1/ K thut chia nhóm Có nhiu cách chia nhóm khác nhau: — Theo s im danh, theo các màu sc, theo các loài hoa, các mùa trong nm, — Theo biu tng. — Theo s thích. — Theo tháng sinh. — Theo gii tính. — Ngu nhiên. 2/ K thut giao nhim v — Giao nhim v phi c th, rõ ràng: + Nhim v giao cho cá nhân/nhóm nào? + Nhim v là gì? + a im thc hin nhim v âu? + Thi gian thc hin nhim v là bao nhiêu? + Phng tin thc hin nhim v là gì? + Sn phm cui cùng cn có là gì? + Cách thc trình bày/ ánh giá sn phm nh th nào? — Nhim v phi phù hp vi: + Mc tiêu hot ng. + Trình HS. + Thi gian, không gian hot ng. + C s vt cht, trang thit b. 3/ K thut khn tri bàn HS c chia thành các nhóm 4 ngi. Mi nhóm s có mt t giy A0 t trên bàn, nh là mt chic khn tri bàn. 4 thành viên ca nhóm s ngi i din vi mt cnh ca “khn tri bàn”. u tiên, mi thành viên s suy ngh và lit kê tt c các ý tng ca mình vào phn cnh “khn tri bàn” trc mt mình. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 41
36. Sau ó, nhóm s tho lun và tìm ra nhng ý tng chung a vào gia “khn tri bàn”. 4/ K thut 6 — 3 — 5 ( XYZ) — Mi nhóm 6 ngi, mi ngi vit 3 ý kin trên mt t giy trong vòng 5 phút v cách gii quyt 1 vn và tip tc chuyn cho ngi bên cnh. — Tip tc nh vy cho n khi tt c mi ngi u vit ý kin ca mình, có th lp li vòng khác. — Con s 6 — 3 — 5 có th thay i. ây là mt dng c th ca k thut XYZ, trong ó XYZ là các con s có th t quy nh. 5/ K thut “b cá” K thut “b cá” là mt k thut dùng cho tho lun nhóm, trong ó: — Mt nhóm HS ngi gia lp và tho lun vi nhau. — Nhng HS khác trong lp ngi xung quanh vòng ngoài theo dõi cuc tho lun ó và ghi chép. — Sau khi kt thúc cuc tho lun thì HS quan sát a ra nhng nhn xét v cách ng x ca nhng HS tho lun. — Trong quá trình tho lun, nhng ngi quan sát và nhng ngi tho lun s thay i vai trò vi nhau. 6/ K thut phòng tranh — Tt c các thành viên phác ho nhng ý ngh u tiên v cách gii quyt vn trên mt t bìa, ri dán lên bàn hay lên tng nh mt trin lãm tranh. — Trong mt vòng “trin lãm tranh”, mi thành viên trình bày suy ngh ca mình v cách gii quyt (giai on tp hp). — Trong giai on th hai ca vic tìm li gii cá nhân, các phng án gii quyt tip tc c tìm kim. — Trong giai on ánh giá, tt c các phng án gii quyt c tp hp li và tìm phng án ti u. 7/ K thut công on — HS c chia thành các nhóm, mi nhóm c giao gii quyt mt nhim v khác nhau. Ví d: nhóm 1 — tho lun câu A, nhóm 2 — tho lun câu B, nhóm 3 — tho lun câu C, nhóm 4 — tho lun câu D 42 | MODULE THPT 34
37. — Sau khi các nhóm tho lun và ghi kt qu tho lun vào giy A0 xong, các nhóm s luân chuyn giy A0 ghi kt qu tho lun cho nhau. C th là: nhóm 1 chuyn cho nhóm 2, nhóm 2 chuyn cho nhóm 3, nhóm 3 chuyn cho nhóm 4, nhóm 4 chuyn cho nhóm 1. — Các nhóm c và góp ý kin b sung cho nhóm bn. Sau ó li tip tc luân chuyn kt qu cho nhóm tip theo và nhn tip kt qu t mt nhóm khác góp ý. — C nh vy cho n khi các nhóm ã nhn li c t giy A0 ca nhóm mình cùng vi các ý kin góp ý ca các nhóm khác. Tng nhóm s xem và x lí các ý kin ca các bn hoàn thin li kt qu tho lun ca nhóm. Sau khi hoàn thin xong, nhóm s treo kt qu tho lun lên tng lp hc. 8/ K thut các mnh ghép — Mt s HS c phân thành các nhóm và c GV phân công cho mi nhóm tho lun tìm hiu sâu v mt vn khác nhau ca bài hc. Chng hn: nhóm 1 — tho lun vn A, nhóm 2 — tho lun vn B, nhóm 3 — tho lun vn C, nhóm 4 — tho lun tho lun D — HS tho lun theo nhóm các vn ã c phân công. — Sau ó, mi thành viên ca các nhóm này s tp hp li thành các nhóm mi, nh vy trong mi nhóm mi s có các “chuyên gia” v vn A, B, C, D và “chuyên gia” v tng lnh vc s có trách nhim trao i li vi c nhóm v vn mà em ã có c hi tìm hiu sâu lúc trc theo nhóm c. 9/ K thut ng não (còn gi là công não) ng não là k thut giúp cho HS trong mt thi gian ngn ny sinh c nhiu ý tng mi m, c áo v mt ch nào ó. Các thành viên c c v tham gia mt cách tích cc, không hn ch các ý tng (nhm to ra cn lc các ý tng). * ng não thng c: — Dùng trong giai on gii thiu vào mt ch . — S dng tìm các phng án gii quyt vn . — Dùng thu thp các kh nng la chn và suy ngh khác nhau. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 43
38. * ng não có th tin hành theo các bc sau: — GV nêu câu hi hoc vn (có nhiu cách tr li) cn c tìm hiu trc c lp hoc trc nhóm. — Khích l HS phát biu và óng góp ý kin càng nhiu càng tt. — Lit kê tt c mi ý kin lên bng hoc giy to, không loi tr mt ý kin nào, tr trng hp trùng lp. — Phân loi các ý kin. — Làm sáng t nhng ý kin cha rõ ràng. — Tng hp ý kin ca HS và rút ra kt lun. * Mt s lu ý khi s dng k thut ng não: — Câu hi ng não phi to ra nhiu cách suy ngh, nhiu cách gii quyt. — K thut ng não c bit phù hp vi các ch ít nhiu ã quen thuc trong thc t cuc sng ca HS. — Các ý kin phát biu nên ngn gn bng mt t hay mt câu tht ngn. — GV không nên ánh giá và phê phán trong quá trình thu thp ý tng ca các thành viên. — Cn liên h vi các ý tng ã c trình bày. — Khuyn khích s lng các ý tng. — Cho phép s tng tng và liên tng. 10/ K thut 3 x 3 x 3 K thut 3 x 3 x 3 thng c s dng ly thông tin phn hi ca HS sau mt phn, mt hot ng GV có th cho mi HS vit ra giy: — 3 iu các em cho là tt hoc cm thy hài lòng. — 3 iu các em cho là cha tt hoc cm thy cha hài lòng. — 3 iu các em mun thay i hoc b sung. 11/ K thut “Trình bày 1 phút” GV t chc cho HS có c hi tng kt li nhng gì ã hc bng các bài trình bày ngn gn và cô ng vi các bn cùng lp. Qua ó, các em có c hi tng kt kin thc và t nhng câu hi v nhng iu còn bn khon, thc mc. 44 | MODULE THPT 34
39. Cui tit hc (thm chí gia tit hc), GV nên cho các em vài phút tr li các câu hi: iu quan trng nht các em hc c hôm nay là gì? Theo các em, vn gì là quan trng nht mà cha c gii áp? Các câu hi có th di nhiu hình thc khác nhau. Các câu hi cng nh các câu tr li HS a ra s giúp cng c quá trình hc tp ca các em và cho GV thy c các em ã hiu vn nh th nào. 12/ K thut “Chúng em bit 3” Các HS c lp thành các nhóm 3 ngi và trong vòng 10 phút, các em s tho lun v nhng gì mà các em bit v ch này. Sau ó, các em chn ra 3 im trình bày vi c lp. Mi nhóm s c mt em lên trình bày v c 3 im nói trên. 13/ K thut “Hi và tr li” HS ln lt t câu hi có liên quan n mt ch nào ó. Mt em (hoc GV) s bt u t mt câu hi. HS này s gi mt bn khác lên tr li câu hi ó. HS th hai li t tip mt câu hi na. HS này s tip tc quá trình hi và tr li vi các bn cùng lp, cho n khi GV quyt nh dng hot ng này li. 14/ K thut “Hi chuyên gia” Mt nhóm HS óng vai là mt “t chuyên gia” v mt ch nht nh. Các HS khác trong lp t câu hi cho các chuyên gia v ch ó các chuyên gia gii áp. Mt em trng nhóm (hoc GV) s iu khin bui “t vn”, mi các bn t câu hi ri mi chuyên gia tr li. 15/ K thut “Bn t duy” K thut này có ngha là HS vit mt ý tng chính gia ri ngh ra các ý tng mi có liên quan xoay quanh ý tng trung tâm nói trên. Bng cách tp trung vào các ý tng chính vit bng ngôn ng ca mình, ri sau ó phát trin các nhánh và mi liên h gia các ý tng này, chính là ngi hc ang lp bn kin thc theo cách s giúp h hiu và nh thông tin mi. 16/ K thut “Hoàn tt mt nhim v” GV a ra mt câu chuyn/vn mi ch c gii quyt mt phn (tc là còn ng phn kt) ri yêu cu HS hoàn tt. GV cn hng dn HS cn thn và c th các em hiu c vai và trách nhim ca mình. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 45
40. ây là mt hot ng tt giúp các em c li nhng tài liu ã hc trên lp hoc c các tài liu theo yêu cu ca GV. 17/ K thut “Vit tích cc” K thut này giúp HS có c hi suy ngh và x lí thông tin. Ví d, ngoài hình thc báo cáo mt phút, GV có th t mt câu hi, ri cho các em thi gian t do vit câu tr li dài bao nhiêu tu thích. Các em cng có th vit t do v các ch trong khong thi gian nht nh. K thut này có th c s dng tóm tt hoc tng kt li các kin thc ã hc trên lp. 18/ K thut “ bi” Là mt k thut dùng trong tho lun nhóm, trong ó HS chia thành hai nhóm ngi theo hai vòng tròn ng tâm nh hai vòng ca mt bi và i din nhau to iu kin cho mi HS có th nói chuyn ln lt vi các HS nhóm khác. Cách thc hin: Khi tho lun, mi HS vòng trong s trao i vi HS i din vòng ngoài, ây là dng c bit ca phng pháp luyn tp i tác. Sau mt ít phút thì HS vòng ngoài ngi yên, HS vòng trong chuyn ch theo chiu kim ng h, tng t nh vòng bi quay, luôn hình thành các nhóm i tác mi. 19/ K thut “Tia chp” Là mt k thut huy ng s tham gia ca các thành viên i vi mt câu hi nào ó, hoc nhm thu thông tin phn hi nhm ci thin tình trng giao tip và không khí hc tp trong lp, thông qua vic các thành viên ln lt nêu ngn gn và nhanh chóng (nhanh nh tia chp) ý kin ca mình v mt câu hi hoc tình trng vn . Quy tc thc hin: Có th áp dng bt c thi im nào; ln lt tng ngi nói suy ngh ca mình v mt câu hi ã tho thun. Ví d: bn có hng thú vi ch này không?. Mi ngi ch nói ngn gn 1 — 2 câu ý kin ca mình; ch tho lun khi tt c ã nói xong ý kin. 3. Câu hi ánh giá a) Bn hãy nêu các phng pháp t chc HGDNGLL và nhng thun li, khó khn khi vn dng các phng pháp ó. 46 | MODULE THPT 34
41. b) Bn hãy lit kê các k thut dy hc tích cc có th vn dng trong t chc các HGDNGLL. Nhng k thut dy hc tích cc nào bn thng s dng nhiu nht? Vì sao? NỘI DUNG 4 THỰC HÀNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Hoạt động 9: Tìm hiểu việc thực hành tổ chức HĐGDNGLL ở trường THPT. 1. BÀI TẬP THỰC HÀNH Bn hãy thit k mt HGDNGLL c th và trình bày các bc t chc thc hin hot ng ó. 2. THÔNG TIN * Quy trình thit k mt HGDNGLL theo nh hng i mi phng pháp trng THPT: Mun t chc mt HGDNGLL có hiu qu, yêu cu bt buc i vi GV ch nhim là phi thit k hot ng. ây là yêu cu có tính nguyên tc nh i vi vic son giáo án trc khi lên lp dy hc. C th, yêu cu thit k mt hot ng gm các bc sau: — Bc 1 — La chn và t tên cho hot ng: Thc t, có th ly ngay tên hot ng ã c gi ý trong chng trình và sách. Tuy nhiên, tu thuc vào kh nng và iu kin c th ca lp, ca trng mà có th la chn mt tên khác cho hot ng, hoc cng có th chn mt hot ng khác nhng phi bám sát ch ca hot ng và phi nhm thc hin mc tiêu ca ch , tránh i lc hng sang ch khác ca tháng khác. Ví d: hot ng “Tho lun v vic phát huy truyn thng hiu hc và tôn s trng o” có th chn mt tên khác nh “Thi tìm hiu truyn thng hiu hc và tôn s trng o” và ng nhiên, hình thc thi ây khác vi hình thc tho lun. Hoc chn mt hot ng khác nh: “K nim v tình thy — trò”, hot ng này HS s k nhng mu chuyn cm ng có tht v tình cm thy trò; công n ca thy; gng sáng ngi thy mà bn thân em TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 47
42. ã tri nghim hoc c c, c nghe k Qua ó ca ngi truyn thng tôn s trng o ca dân tc. — Bc 2 — Xác nh mc tiêu ca hot ng: Sau khi chn c tên cho hot ng, xác nh rõ mc tiêu ca hot ng nhm giáo dc cho HS nhng gì v kin thc, thái , k nng. — Bc 3 — Xác nh ni dung và hình thc hot ng: Cn lit kê y nhng ni dung ca hot ng và có th la chn các hình thc hot ng tng ng. Có th trong mt hot ng nhng có nhiu hình thc. Ví d: “Tho lun v vic phát huy truyn thng hiu hc và tôn s trng o”, ngoài hình thc chính ca hot ng là tho lun, có th thêm nhng hình thc vn ngh, trò chi xen k trong quá trình tho lun — Bc 4 — Chun b hot ng: Trong bc này, c GV và HS cùng tham gia hot ng chun b. Chính trong bc này, GV có iu kin thc hin i mi phng pháp. Mun vy, GV phi: + D kin c ni dung công vic, hình dung c tin trình hot ng. + D kin nhng phng tin gì cn cho hot ng. + D kin s giao nhng nhim v gì cho i tng nào, thi gian phi hoàn thành là bao lâu. + Bn thân GV s làm nhng vic gì th hin s tng tác tích cc gia thy và trò. V phía HS, khi c giao nhim v s ch ng bàn bc cách thc hin trong tp th lp, ch ra c nhng vic phi làm, phân công rõ ràng, úng ngi, úng vic. Tuy vy, GV vn phi có s quan tâm, theo dõi, giúp , nhc nh HS hoàn thành công vic chun b. — Bc 5 — Tin hành hot ng: Có th hình dung khi thit k bc tin hành hot ng nh xây dng mt kch bn cho HS th hin. Do ó cn sp xp mt quy trình tin hành hp lí, phù hp vi kh nng ca HS. 48 | MODULE THPT 34
43. Trong bc tin hành hot ng, HS hoàn toàn làm ch hot ng, GV ch là ngi tham d, quan sát và ch xut hin khi tht cn thit. — Bc 6 — Kt thúc hot ng: Bc này cng do HS hoàn toàn làm ch. Có nhiu cách kt thúc, khi thit k bc này, GV có th d kin la chn hoc HS la chn cách kt thúc sao cho hp lí, tránh nhàm chán và t nht. — Bc 7 — ánh giá kt qu hot ng: ánh giá là dp HS t nhìn li quá trình t chc hot ng ca mình t chun b, tin hành hot ng n ánh giá kt qu hot ng. Có nhiu hình thc ánh giá nh: + Nhn xét chung v ý thc tham gia mi thành viên trong tp th. + Vit thu hoch sau hot ng nhm tìm hiu mc nhn thc vn ca HS. + Bng câu hi trc nghim ánh giá thái ca HS v mt vn nào ó ca hot ng. + Thông qua sn phm hot ng. Nói chung, nu GV thc hin và vn dng theo quy trình hp lí thì hot ng s t c nhng kt qu c th, s to c hng thú cho HS, giúp các em có thêm kinh nghim. * Quy trình t chc HGDNGLL trng THPT: Thc hin chng trình HGDNGLL trng THPT, ngi GV ch nhim có vai trò rt quan trng. GV ch nhim va là ngi nh hng, va là “c vn” giúp HS t chc các hot ng có hiu qu. Có th hình dung các bc ca quy trình t chc sau ây: — Bc 1 — Bc chun b hot ng: Hiu qu ca các HGDNGLL ph thuc phn ln vào giai on chun b, trong bc này, c GV và HS cng tham gia hot ng chun b. Mun vy, GV phi: + La chn ni dung và hình thc hot ng. Mi hot ng có ni dung riêng ca nó, có hot ng thì ni dung khá dài, song có nhng hot ng thì ni dung li rt ngn gn. Vì vy, tu theo mc dài ngn, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 49
44. khó hay d, cp nht vi bi cnh xã hi hay ch là nhng ni dung i thng mà GV quyt nh chn hình thc, phng pháp t chc HGDNGLL nào là phù hp. làm c iu này, GV phi: • Làm rõ nhng ni dung cn thit cho hot ng. Trên c s ó nh hng cho HS su tm, tìm hiu, tp hp thông tin t nhiu ngun khác nhau nhm b sung cho hot ng phong phú hn. • Ni dung hot ng phi gn vi yêu cu ca thc tin nhà trng, a phng, t nc. • Ni dung hot ng phi phù hp vi c im la tui, phù hp vi nhu cu, hng thú ca HS. + Vạch kế hoạch, thời gian chuẩn bị, thời gian tiến hành hoạt động (thời gian chuẩn bị dài hay ngắn tuỳ theo yêu cầu của hoạt động cụ thể). + D kin c ni dung công vic, hình dung c tin trình hot ng, nhng công vic phi chun b và phân công c th lc lng tham gia chun b. + D kin s giao nhng nhim v gì cho i tng nào, thi gian phi hoàn thành là bao lâu + Bn thân GV s làm nhng vic gì th hin s tng tác tích cc gia thy và trò trong bc chun b này. + V phía HS, khi c giao nhim v s ch ng bàn bc cách thc hin trong tp th lp. Các em phi ch ra c nhng vic phi làm, phân công rõ ràng, úng ngi úng vic. + D kin các tình hung xy ra trong quá trình tin hành hot ng và cách ng x, gii quyt. + Tranh th s phi hp, giúp ca các lc lng giáo dc khác trong và ngoài trng (nu cn). + ôn c, kim tra và hoàn tt giai on chun b. Tóm li, quá trình chun b cho HGDNGLL nên m rng, phát huy tính dân ch, khuyn khích HS cùng tham gia bàn bc, trao i, sáng to, tìm ra nhng hình thc sinh ng, b sung hoc iu chnh ni dung hot ng cho phù hp vi iu kin và kh nng thc hin ca HS, ca lp. 50 | MODULE THPT 34
45. — Bc 2 — Tin hành hot ng: GVCN giao cho HS hoàn toàn làm ch trong bc này. Do ó cn sp xp mt quy trình tin hành hp lí, phù hp vi kh nng ca HS. Cn lu ý mt nguyên tc bc này là phi phát huy kh nng t qun, tính sáng to ca HS; GV ch gi vai trò c vn, ch xut hin khi tht cn thit giúp các em x lí các tình hung giáo dc ny sinh trong hot ng, giúp các em iu chnh hot ng cho hp lí hn. — Bc 3 — Kt thúc hot ng: Kt thúc hot ng, cán b lp hoc ngi iu khin hot ng nhn xét v kt qu hot ng, ý thc, thái tham gia ca các t, nhóm hoc cá nhân, biu dng hoc nhc nh, rút kinh nghim nhng mt còn yu Tu vào hot ng c th mà có th kt thúc vi nhng hình thc sáng to, hp dn hn nh cho HS t ánh giá nhn xét kt qu hot ng (k thut trình bày 1 phút) Hoc có th GV tham gia nhc nh, ng viên HS làm tt hn. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp 10, 11, 12 , NXB Giáo dc, 2006 — 2008. 2. ng V Hot (Ch biên) và các tác gi, Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp trng THCS, NXB Giáo dc, 1999. 3. B Giáo dc và ào to, Tài liu bi dng GV, Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp, 2005 . 4. ng Thành Hng, Tng tác hot ng thy — trò trên lp hc, NXB Giáo dc, 2005. 5. Nguyn Dc Quang — Lê Thanh S — Nguyn Th K, Nhng tình hung giáo dc hc sinh ca ngi GV ch nhim lp, NXB i hc Quc gia Hà Ni, 2000. 6. Nguyn Dc Quang — Ngô Quang Qu, Giáo trình hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (dùng cho sinh viên CSP), NXB i hc S phm, 2007. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT | 51
46. 7. Giang Quân (Biên dch), Nhng phng pháp giáo dc hiu qu trên th gii, NXB T pháp, Hà Ni, 2006. 8. Nguyn Th Thành, Mt s bin pháp t chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp cho hc sinh THPT, Lun án tin s Giáo dc hc, 2005. 9. iu l trng trung hc c s, trng trung hc ph thông và trng ph thông có nhiu cp hc, (Ban hành kèm theo Thông t s: 12/2011/TT— BGDT ngày 28/3 /2011 ca B trng B Giáo dc và ào to). 10. Lut Giáo dc, NXB Chính tr Quc gia, Hà Ni, 2005. 11. Hà Nht Thng (Ch biên), Phng pháp công tác ca ngi GV ch nhim trng THPT, NXB Chính tr Quc gia, Hà Ni, 2004. 12. Hà Nht Thng — Lê Tin Hùng, T chc hot ng giáo dc, Hà Ni, 1995. 13. B Giáo dc và ào to, Tài liu bi dng thng xuyên cho GV chu kì III (2004 — 2007), Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (Quyn 1) , NXB Giáo dc, 2005. 14. B Giáo dc và ào to, Tài liu bi dng thng xuyên cho GV chu kì III (2004 — 2007), Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (Quyn 2) , NXB Giáo dc, 2007. 15. Mt s vn i mi phng pháp t chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp trung hc c s, NXB Giáo dc, Hà Ni, 2008. 16. Nhng vn chung v i mi giáo dc trung hc ph thông — Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp, NXB Giáo dc, Hà Ni, 2007. 52 | MODULE THPT 34