Những giải pháp chủ yếu phát triển bền vững kinh tế - xã hội tỉnh Phú Thọ

Nội dung text: Những giải pháp chủ yếu phát triển bền vững kinh tế - xã hội tỉnh Phú Thọ

1. TẠP CHÍ KHOA HỌCTẠP VÀ CHÍ CÔNG KHOA NGHỆ HỌC VÀ CÔNG NGHỆ JOURNAL OF SCIENCE AND TrangTECHNOLOGY Thị Tuyết TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG HUNG VUONG UNIVERSITY Tập 22, Số 1 (2021): 10-22 Vol. 22, No. 1 (2021): 10-22 Email: tapchikhoahoc@hvu.edu.vn Website: www.hvu.edu.vn NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH PHÚ THỌ Trang Thị Tuyết1* 1Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ Ngày nhận bài: 01/9/2020; Ngày chỉnh sửa: 28/9/2020; Ngày duyệt đăng: 02/10/2020 Tóm tắt­­ ài viết sử dụng bộ chỉ tiêu giám sát, đánh giá phát triển bền vững cấp địa phương ban hành năm 2013 đang Báp dụng tại Việt Nam làm cơ sở đánh giá mức độ phát triển bền vững tỉnh Phú Thọ. Bài viết tổng hợp 16 chỉ tiêu thành phần đánh giá phát triển bền vững tại tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2010-2019. Kết quả đánh giá phát triển bền vững tỉnh Phú Thọ giai đoạn 10 năm qua cho thấy: Phát triển bền vững trên các khía cạnh chính (kinh tế, xã hội, môi trường) không cân đối. Cả ba lĩnh vực kinh tế, môi trường và xã hội đều có xu hướng không ổn định về mức độ bền vững, mất cân bằng giữa các chỉ số thành phần. Nhìn chung, phát triển bền vững tỉnh Phú Thọ trong những năm qua có chiều hướng biến động tích cực, song chưa chắc chắn và thiếu cân đối giữa các mục tiêu bền vững. Từ khóa: Bộ chỉ tiêu đánh giá, phát triển bền vững, phát triển kinh tế, tiến bộ xã hội, bảo vệ môi trường. 1. Đặt vấn đề trong mọi lĩnh vực cũng như của toàn bộ nền Việt Nam đang bắt tay vào xây dựng kinh tế quốc dân. “Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 Trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, mục tiêu đã năm” (2021-2030). Đây được xem là thời đề ra trong Quyết định số 490/QĐ-TTg phê điểm quan trọng để nước ta có thể tự quyết duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch tỉnh Phú Thọ định tương lai, tầm vóc, vị thế của mình một thời kỳ 2021-2030 [1]. Một trong những cách chủ động mà không cần phụ thuộc vào nguyên tắc được đưa ra trong việc lập Quy yếu tố nước ngoài. Cũng trong thời khắc này, hoạch tỉnh Phú Thọ là phải bảo đảm phù hợp, có thể nói: Việc xác định chủ trương, đường thống nhất, đồng bộ với mục tiêu, định hướng lối một cách đúng đắn; đặc biệt là xây dựng của chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh được các hệ thống giải pháp chủ yếu, căn bản, và phát triển bền vững trên cả 3 mặt (kinh tế, tương thích và mang tính hiệu quả cao nhằm xã hội và môi trường). Mục tiêu phát triển thúc đẩy sự phát triển nhanh, bền vững cho bền vững là nhiệm vụ hàng đầu được đặt ra toàn nền kinh tế từ Trung ương đến các địa cho tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn 10 năm tới. phương đang trở thành nhiệm vụ trọng tâm, Xuất phát từ tính cấp thiết đó, để giúp cho được đặt ra cho tất cả các cấp, các ngành, các cơ quan quản lý nhà nước có thêm thông 10 *Email: ducthanh1214@gmail.com *Nguyên Trưởng Khoa Quản lý NN về Kinh tế, Học viện Hành chính Quốc gia
2. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 22, Số 1 (2021): 10-22 tin về tình hình phát triển bền vững trên địa được bổ sung và khẳng định rõ hơn trong bàn tỉnh Phú Thọ, bài viết này tập trung phân các Văn kiện của Đảng: Văn kiện Đại hội tích và đánh giá tình hình phát triển trên 3 Đảng lần thứ IX; Các văn kiện Đại hội khía cạnh (kinh tế, xã hội và môi trường), từ Đảng các khóa X, XI, XII Năm 2012, Thủ đó đề xuất một số định hướng thúc đẩy nhanh tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát phát triển bền vững tại địa phương, đáp ứng triển bền vững Việt Nam giai đoạn 2011 - yêu cầu và nhiệm vụ trong giai đoạn mới. 2020, với nội dung “Tăng trưởng bền vững, có hiệu quả, đi đôi với tiến bộ, công bằng 2. Một số vấn đề lý thuyết về phát xã hội, bảo vệ tài nguyên và môi trường, triển bền vững ở địa phương và giữ vững ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ phương pháp nghiên cứu vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia” [2]. Đến 2.1. Khái niệm phát triển bền vững năm 2017, Chính phủ ban hành Kế hoạch Năm 1980, thuật ngữ “phát triển bền hành động quốc gia thực hiện Chương trình vững” lần đầu tiên được đề cập trong bản nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, với Chiến lược bảo tồn thế giới do IUCN, với sự quan điểm “Phát triển bền vững là yêu cầu hợp tác của UNEP và WWF công bố, với nội xuyên suốt trong quá trình phát triển đất dung: “Để sự phát triển bền vững thì cùng nước; kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa với yếu tố kinh tế, nó phải tính đến cả các giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội yếu tố xã hội và sinh thái; yếu tố tài nguyên và bảo vệ tài nguyên, môi trường, chủ động tái tạo và không tái tạo; và tính đến những ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc thuận lợi, khó khăn cả trước mắt cũng như phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội và bảo lâu dài trong các phương án hành động”. vệ vững chắc độc lập, chủ quyền quốc gia” Năm 1992, Hội nghị Thượng đỉnh Trái đất [3]. Theo đó, xác định ba nhóm định hướng về Môi trường và Phát triển của Liên hợp ưu tiên nhằm phát triển bền vững trong cả quốc họp tại Rio de Janeiro (Brazil) thông giai đoạn, tương ứng với ba khía cạnh của qua Tuyên bố Rio về môi trường và phát phát triển bền vững là kinh tế, xã hội và triển và Chương trình nghị sự 21 (Agenda môi trường. 21). Theo đó, quan niệm về phát triển bền Theo quan điểm của tác giả, phát triển vững được Liên hợp quốc đưa ra là: “Bảo bền vững là sự phát triển có hiệu quả, ổn đảm sự tăng trưởng kinh tế ổn định trong định và lâu dài, đạt được sự kết hợp hài hòa, mối quan hệ với thực hiện tiến bộ và công nhịp nhàng, hợp lý giữa cả ba khía cạnh kinh bằng xã hội; khai thác hợp lý, sử dụng tiết tế, xã hội và môi trường, bao gồm: (1) Tăng kiệm tài nguyên, bảo vệ và nâng cao chất trưởng kinh tế bền vững; (2) Tăng trưởng lượng môi trường sống”. kinh tế bền vững đồng thời thúc đẩy tiến Ở Việt Nam, vào năm 1991, bản Kế bộ xã hội, công bằng xã hội ngày càng cao; hoạch quốc gia về môi trường và phát triển (3) Tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo vệ bền vững giai đoạn 1991 - 2000 được Chủ nguồn tài nguyên thiên nhiên, phát triển các tịch Hội đồng Bộ trưởng ban hành, trong tài nguyên có khả năng tái sinh, bảo vệ môi đó một số nội dung được tiếp cận theo quan trường sinh thái. Sự thể hiện phát triển bền điểm phát triển bền vững của quốc tế ở thời vững hệ thống kinh tế xã hội được thể hiện điểm đó. Quan điểm phát triển bền vững tại Hình 1. 11
3. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Trang Thị Tuyết Phát triển có hiệu quả về kinh tế Kinh tế Khả năng Tính chịu đựng hợp lý Bền vững Xã hội Môi trường Tính khả thi Cải thiện môi trường sinh thái, Phát triển hài hòa các mặt đảm bảo phát triển lâu dài, vững chắc của xã hội: mức sống, cho thế hệ hôm nay và mai sau. trình độ văn hóa Hình 1. Sơ đồ phát triển bền vững của hệ thống kinh tế - xã hội 2.2. Chỉ tiêu đánh giá phát triển bền vững b) Nhóm chỉ tiêu thành phần: ở địa phương * Chỉ tiêu về kinh tế: Ngày 11/11/2013, Thủ tướng Chính phủ - Tăng trưởng với tốc độ cao, ổn định đã ban hành Quyết định số 2157/QĐ-TTg về dài hạn thể hiện qua chỉ tiêu GRDP, GRDP/ Bộ chỉ tiêu giám sát, đánh giá phát triển bền người qua các năm. vững địa phương. Theo đó, hệ thống chỉ tiêu - Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo xu hướng đánh giá phát triển bền vững ở địa phương tiến bộ, thông qua các chỉ tiêu: Tỷ trọng đóng góp của các ngành công nghiệp - dịch vụ trong gồm có 1 chỉ tiêu tổng hợp và 3 nhóm chỉ GRDP của địa phương ngày càng gia tăng; tỷ tiêu thành phần: (1) Nhóm chỉ tiêu về tăng trọng lao động trong nông nghiệp giảm; hàm trưởng kinh tế bền vững; (2) Nhóm chỉ tiêu lượng khoa học và công nghệ trong các sản về tiến bộ và công bằng xã hội; (3) Nhóm chỉ phẩm của địa phương gia tăng tiêu về môi trường bền vững [4]. - Các chỉ tiêu về đầu tư: Tỷ lệ vốn đầu tư a) Chỉ tiêu tổng hợp: phát triển trên địa bàn so với tổng sản phẩm trên địa bàn; hiệu quả sử dụng vốn đầu tư (ICOR). Chỉ số phát triển con người HDI: Là - Các chỉ tiêu về ngân sách địa phương thước đo tổng quát về thành tựu trung bình như: Mức thu ngân sách hàng năm; cân đối của một quốc gia/địa phương theo ba tiêu thu/chi ngân sách trên địa bàn. chí sau: (1) Sức khỏe: Một cuộc sống dài lâu - Chỉ tiêu về năng suất lao động xã hội: là và khỏe mạnh, được đo bằng tuổi thọ trung chỉ tiêu quan trọng đánh giá hiệu quả kinh tế; bình; (2) Tri thức: Được đo bằng số năm đi được đo bằng số đơn vị sản phẩm đầu ra của học bình quân và số năm đi học kỳ vọng; doanh nghiệp hoặc xã hội tạo ra trên một đơn (3) Thu nhập: Mức sống đo bằng GDP bình vị lao động sống và lao động quá khứ đã hao quân đầu người. phí để sản xuất ra số đơn vị sản phẩm đầu ra đó. 12
4. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 22, Số 1 (2021): 10-22 * Chỉ tiêu về xã hội: kiệm nguồn lực tài nguyên thiên nhiên, kiểm - Phát triển bền vững về xã hội được đánh soát có hiệu quả ô nhiễm môi trường và phát giá bằng các tiêu chí như: Hệ số bình đẳng triển các tài nguyên có khả năng tái sinh thu nhập, bình đẳng giới, tỷ lệ mù chữ, các trong quá trình phát triển, bao gồm: chỉ tiêu về giáo dục, y tế, phúc lợi xã hội. - Tỷ lệ diện tích đất được bảo vệ, duy trì - Về lao động, việc làm: Tỷ lệ lao động đa dạng sinh học, diện tích đất bị thóai hóa. địa phương có việc làm, tỷ lệ thất nghiệp, - Tỷ lệ các đô thị, khu kinh tế, khu công tỷ lệ lao động đã qua đào tạo, năng suất lao nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp xử động lý chất thải rắn, nước thải đạt tiêu chuẩn môi - Tác động lan tỏa công tác xóa đói giảm trường. nghèo: Giảm tỷ lệ nghèo, xóa nghèo bền - Tỷ lệ che phủ rừng. vững (tái nghèo được khống chế); tỷ lệ các - Tỷ lệ chất thải rắn thu gom, đã xử lý xã hoàn thành chương trình nông thôn mới Trong khuôn khổ của bài viết này, do khả - Khả năng tiếp cận dịch vụ công: Dịch vụ năng tiếp cận đến các nguồn số liệu và thông y tế, giáo dục, dịch vụ hành chính công, các tin bị giới hạn, vì vậy, tác giả sẽ chỉ tập trung công trình phục vụ cộng đồng (điện, nước vào một số chỉ tiêu cơ bản đại diện cho 3 sinh hoạt ). nhóm để đánh giá mức độ phát triển bền * Chỉ tiêu về môi trường: Đó là các chỉ vững của địa phương. Cụ thể, các chỉ tiêu tiêu thể hiện khai thác, sử dụng hợp lý, tiết nghiên cứu được thể hiện trong Bảng 1. Bảng 1. Các chỉ tiêu được sử dụng đánh giá phát triển bền vững tỉnh Phú Thọ Thị trường Tên chỉ tiêu Đơn vị tính I LĨNH VỰC KINH TẾ 1 Tốc độ tăng của Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) % 2 Thu nhập bình quân đầu người ở địa phương Triệu đồng/người 3 Năng suất lao động xã hội Triệu đồng/người 4 Tỷ lệ vốn đầu tư phát triển trên địa bàn so với tổng sản phẩm trên địa bàn % 5 Tỷ lệ thu ngân sách so với chi ngân sách trên địa bàn % 6 Tỷ trọng các ngành trong GRDP % 7 Cán cân thương mại Triệu đồng II LĨNH VỰC XÃ HỘI 8 Tỷ lệ hộ nghèo % 9 Tỷ lệ thất nghiệp % 10 Tỷ lệ trường, trung tâm y tế đạt chuẩn quốc gia % 11 Tỷ lệ lao động đang làm việc đã qua đào tạo % 12 Tỷ lệ xã được công nhận đạt tiêu chí nông thôn mới % 13 Tại nạn giao thông Vụ III LĨNH VỰC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG 14 Tỷ lệ dân số được sử dụng nước sạch % 15 Tỷ lệ rác thải được thu gom, xử lý % 16 Vi phạm môi trường Vụ Nguồn: Tác giả tổng hợp 13
5. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Trang Thị Tuyết 2.3. Phương pháp nghiên cứu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh Phú Thọ Trong bài viết, tác giả thu thập số liệu theo tăng nhanh, bình quân 8,7% trong cả giai các chỉ tiêu đã lựa chọn (16/24 chỉ tiêu như đoạn từ 2010-2019. Mức tăng này cao hơn thống kê trong Bảng 1), để phân tích và đánh so với mức tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả giá tình hình phát triển bền vững của tỉnh Phú nước (7,08%) trong cùng giai đoạn. GRDP Thọ. Nguồn số liệu chủ yếu được lấy từ Niên tăng, kéo theo thu nhập bình quân đầu người giám Thống kê của tỉnh Phú Thọ [5], Báo cáo của tỉnh cũng tăng khá nhanh, năm 2018 đạt tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ hàng khoảng 40 triệu đồng/người/năm. Tuy vậy, năm [6], cũng như một số nghiên cứu của các mức thu nhập bình quân của tỉnh vẫn thấp tổ chức quốc tế (WB, UNDP ) [7, 8] về vấn hơn nhiều so với thu nhập bình quân đầu đề bất bình đẳng hay ô nhiễm môi trường ở các người của cả nước (58,5 triệu đồng/người/ địa phương tại Việt Nam Do số liệu thống năm vào năm 2018). kê được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau tại Về vốn đầu tư xã hội: Kết quả tăng trưởng trong và ngoài nước, có số liệu được công bố GRDP ấn tượng phần lớn nhờ sự gia tăng hàng năm, có số liệu được công bố định kỳ 3-5 vốn đầu tư, xấp xỉ 20 nghìn tỷ đồng trong năm, chính vì vậy, trong phần phân tích thực 10 năm qua. Vốn đầu tư thực hiện năm 2019 trạng, tác giả bài viết đánh giá dựa trên các số liệu đã thu thập được cho cả giai đoạn từ 2010- gấp 3 lần so với mức đầu tư của năm 2010, 2019, trong đó có thể có một số khác biệt nhỏ chiếm 46,3% trong tổng GRDP của tỉnh (số về thời kỳ nghiên cứu. Bài viết sử dụng phương liệu 2018). Cơ cấu vốn đầu tư theo nguồn pháp định lượng để đánh giá về mức độ bền và vốn có chuyển biến theo xu hướng tích cực, vững của các chỉ tiêu. Việc phân tích từng chỉ tăng tỷ trọng vốn đầu tư từ khu vực tư nhân tiêu thành phần là gợi ý cho tác giả bài viết về và FDI, giảm dần tỷ trọng đầu tư từ khu vực các mặt, các lĩnh vực cần hoàn thiện để hướng Nhà nước, đặc biệt là từ ngân sách nhà nước. tới phát triển bền vững thực sự cho địa phương. Về năng suất lao động xã hội: Cùng với sự gia tăng của tổng sản phẩm trên địa bàn 3. Thực trạng phát triển bền vững tỉnh, gia tăng về số lượng lao động bình quân kinh tế - xã hội ở tỉnh Phú Thọ năm đã cho thấy năng suất lao động của tỉnh Phú Thọ gia tăng đều đặn hàng năm. Trong 3.1. Thực trạng bền vững về kinh tế của giai đoạn 10 năm từ 2010-2019, năng suất lao tỉnh Phú Thọ động đã tăng gấp 2 lần từ 26,98 triệu đồng/ Dựa trên cách tiếp cận từ 3 bộ phận cấu người/năm lên 54,83 triệu đồng/người/năm. thành của phát triển bền vững, bài viết phân Tuy vậy, nhìn vào tốc độ gia tăng, có thể thấy tích sự phát triển xuất phát từ 3 khía cạnh nếu như trong giai đoạn 2010-2016, năng kinh tế, xã hội và môi trường để đánh giá về suất lao động xã hội trên địa bàn tỉnh có tốc mặt định tính mức độ bền vững trong phát độ tăng ổn định, thậm chí có một vài năm triển kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ. Các tăng khá cao (năm 2015 và 2016 đều trên 2 chỉ tiêu đánh giá tính bền vững về kinh tế của con số) thì đến giai đoạn 2017-2019 lại tăng tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2010-2019 được thể chậm lại chỉ còn khoảng 3-4%. Như vậy, hiện tại Bảng 2. tăng trưởng năng suất lao động của tỉnh có Về tốc độ tăng trưởng trên địa bàn tỉnh, sự trồi sụt, không thể coi là bền vững, tiềm số liệu Bảng 2 cho thấy, mức tăng trưởng năng tăng trưởng chưa thể hiện rõ. 14
6. Bảng 2. Các chỉ tiêu đánh giá bền vững về kinh tế của Phú Thọ giai đoạn 2010-2019 TẠP CHÍKHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Chỉ tiêu 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Tổng sản phẩm trên địa bàn % tăng GRDP - 8,98 5,83 6,43 9,62 14,5 8,96 8,39 8,34 7,83 GRDP/người theo giá hiện hành 16,59 18,25 20,47 22,53 - 31,48 34,64 37,12 40,84 - (triệu đồng) Vốn đầu tư phát triển trên địa bàn VĐT/GRDP theo giá hiện hành (%) - - - - - 49,7 41,3 44,6 46,3 - Tỷ trọng vốn đầu tư theo nguồn vốn (%) Vốn nhà nước 48,3 - - - - 32,1 24,8 21,8 19,4 11,9 Vốn DN ngoài NN 28,7 - - - - 29,8 30,7 29,8 30,4 62,8 Vốn dân cư 14,2 - - - - 29,0 30,2 31,1 30,5 Vốn FDI 7,1 - - - - 8,3 13,5 16,4 19,0 18,4 Năng suất lao động xã hội (triệu đồng/người) GRDP giá so sánh/Tổng LĐ bình quân 26,98 29,00 30,35 32,07 34,76 39,01 46,15 49,6 53,14 54,83 Tốc độ tăng NSLĐ - 7,48 4,65 5,67 8,38 12,22 18.3 7,47 7,13 3,18 Cơ cấu ngành kinh tế (%) Nông lâm thủy sản 27,18 28,25 27,84 27,43 - 24,34 24,19 21,95 21,86 21,03 Công nghiệp - Xây dựng 40,47 41,78 40,86 40,90 - 35,53 36,63 37,59 37,85 38,77 Tập 1(2021):10-22 22,Số Dịch vụ 32,36 29,97 31,3 31,67 - 39,25 38,63 39,48 40,19 40,2 Kim ngạch xuất nhập khẩu (triệu USD) Kim ngạch xuất khẩu 257,6 359,5 401,3 445,1 734,7 934,2 1099,2 1.250 1.613 2.445 Kim ngạch nhập khẩu 588,9 369,1 408,2 445,2 698,15 886,5 880,19 n/a 1204,47 2.038 15 Nguồn: Niên giám Thống kê tỉnh Phú Thọ 2010-2019 [5] và các báo cáo tình hình kinh tế - xã hội hàng năm tỉnh Phú Thọ [6]
7. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Trang Thị Tuyết Về cơ cấu ngành kinh tế: Cơ cấu ngành tranh kinh tế của Phú Thọ những năm qua. kinh tế của tỉnh có sự thay đổi đáng kể trong Tuy vậy, xuất nhập khẩu gia tăng cùng với cả giai đoạn 2010-2019 theo đúng xu hướng. độ mở của kinh tế địa phương tăng, nhìn ở Tỷ trọng các ngành Nông - Lâm - Thủy sản góc độ bên ngoài có thể là tích cực, song trong tổng GRDP của tỉnh đã giảm từ 27,18% nếu quản lý và điều hành không tốt, sẽ chịu xuống còn 21,03%. Tương ứng với đó, tỷ những tác động có thể bất lợi từ bên ngoài. trọng của các ngành dịch vụ tăng từ 32,36% Về thu - chi ngân sách nhà nước trên năm 2010 lên 40,2% năm 2019, trong khi địa bàn tỉnh Phú Thọ: Hàng năm, thu ngân công nghiệp và xây dựng lại giảm nhẹ từ sách trên địa bàn có sự gia tăng, với mức 40,47% xuống 38,77%. Mặc dù có những chuyển dịch cơ cấu tích cực, song tốc độ vẫn tăng trưởng bình quân khoảng 13-15%/năm. thấp hơn so với tốc độ biến đổi cơ cấu kinh Đồng thời, chi ngân sách cũng tăng nhanh tế chung của cả nước. Cụ thể, cơ cấu ngành với tốc độ tương đương thu ngân sách (15%/ kinh tế năm 2019 của cả nước như sau: Nông năm). Song, kịch bản chung là chi ngân sách lâm thủy sản: 13,96%; Công nghiệp và xây vẫn vượt quá thu, mỗi năm khoảng xấp xỉ dựng: 34,49%; Dịch vụ: 41,64%. 10 ngàn tỷ. Điều đó có nghĩa là tỉnh luôn Về cán cân thương mại: Số liệu trong trong tình trạng phải trông chờ vào trợ cấp từ Bảng 2 cho thấy kim ngạch xuất nhập khẩu ngân sách trung ương để cân đối ngân sách trên địa bàn tỉnh đã có chuyển dịch đáng ghi tỉnh, để thực hiện các nhiệm vụ chi. Cụ thể, nhận trong giai đoạn 2010-2019, chuyển từ trong những năm gần đây, Trung ương đã thâm hụt cán cân thương mại (2010-2012) phải bổ sung cho tỉnh khoảng 12 ngàn tỷ mỗi sang cân bằng (2014) và thặng dư thương năm (2014: 12.345 tỷ đồng; 2015: 13.976 tỷ mại từ năm 2014 đến nay. Đồng thời, xét về đồng; 2016: 12.333 tỷ đồng ). Nếu cứ tiếp giá trị tuyệt đối, thặng dư thương mại ngày tục chi thường xuyên ngày càng tăng, tiết càng gia tăng khoảng xấp xỉ 500 triệu USD giảm chi tiêu kém hiệu quả thì khả năng tự mỗi năm. Đây là một điểm sáng trong bức chủ về ngân sách của tỉnh vẫn gặp khó khăn. Hình 2. Tình hình thu - chi cân đối ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Phú Thọ (ĐVT: tỷ đồng) Nguồn: Niên giám Thống kê tỉnh Phú Thọ các năm 2015-2018 [5] 16
8. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 22, Số 1 (2021): 10-22 3.2. Thực trạng bền vững về xã hội của tỉnh Phú Thọ Về mặt xã hội, nhiều chỉ tiêu phản ánh bền vững đã tiến bộ hơn. Tỷ lệ hộ nghèo và tai nạn giao thông giảm mạnh. Tỷ lệ xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới tăng nhanh. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp lại có xu hướng tăng (Bảng 3). Bảng 3. Các chỉ tiêu đánh giá bền vững xã hội của tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2010-2019 Các chỉ tiêu 2010 2015 2016 2017 2018 2019 Tỷ lệ hộ nghèo (%) 20,34 12,0 10,5 8,9 7,09 - Tỷ lệ thất nghiệp (%) 0,72 1,64 1,99 2,22 1,93 1,91 Số xã được công nhận nông thôn mới (xã) - 19 39 60 80 105 Tai nạn giao thông (vụ) 99 67 61 62 60 51 Nguồn: Niên giám Thống kê tỉnh Phú Thọ các năm 2010-2019 [5] (*) Chênh lệch về thu nhập giữa 20% nhóm dân cư có thu nhập cao nhất so với 20% nhóm dân cư có thu nhập thấp nhất. (*) Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo các năm 2015, 2016, 2017, 2018 tính đến cả những lao động thủ công, lao động nông nghiệp đã được truyền nghề. Về tỷ lệ hộ nghèo trên toàn tỉnh đã có mức lệch giàu - nghèo này vẫn thấp hơn nhiều so giảm đáng kể, từ 20,34% đầu kỳ xuống còn với con số chung của cả nước. 1/3~7,09% vào năm 2018. Trong bối cảnh Về chương trình nông thôn mới, số xã vẫn là một trong những tỉnh nghèo với thu được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nhập thấp hơn so với mức bình quân của cả (đạt 19/19 tiêu chí) gia tăng nhanh. Từ khi nước, thì kết quả giảm nghèo này đã thể hiện chỉ có 2 xã vào năm 2013 thì sau 6 năm đã nỗ lực đáng ghi nhận của chính quyền tỉnh tăng lên 105 xã. Kết quả này đã dần thay Phú Thọ trong công tác xóa đói, giảm nghèo. đổi diện mạo ở khu vực nông thôn không Về lao động việc làm, tỷ lệ thất nghiệp còn cảnh nhà cửa lụp xụp, mà thay vào đó của tỉnh dao động ở mức 1 đến xấp xỉ 2% là những căn nhà tường lợp mái tôn, đường trong 10 năm qua - tương đương với tỷ lệ nông thôn được bê tông hóa, người dân nông thất nghiệp chung của cả nước. Bên cạnh đó, thôn quen với nếp sống mang hơi hướng “đô tỷ lệ lao động đã qua đào tạo và truyền nghề thị”; sử dụng điện lưới quốc gia, nước sạch trên toàn tỉnh tăng khá nhanh lên mức hiện nông thôn tại 63,5% tổng lao động của tỉnh. Điều đó 3.3. Thực trạng bền vững về môi trường chứng tỏ việc thực thi những chính sách liên của tỉnh Phú Thọ quan đến đào tạo nghề cho lao động đã có Nhìn chung, qua các số liệu thu thập kết quả tốt, chi ngân sách địa phương cho được, tình hình vệ sinh và môi trường trên giáo dục đào tạo và nghề nghiệp có hiệu quả toàn tỉnh đã có những tiến bộ nhất định. Tỷ (~14%). lệ thu gom xử lý rác thải đến 2018 đã đạt Về bất bình đẳng thu nhập, mặc dù mức 100% ở đô thị và ở khu vực dân cư tập trung thu nhập tăng nhanh như đã phân tích, song nông thôn là 55%. Số vụ vi phạm trong lĩnh hệ số giãn cách thu nhập của tỉnh cũng có xu vực môi trường cũng giảm đáng kể do công hướng tăng lên từ 6,84 lần lên 7,17 lần. Tuy tác phát hiện sớm, xử lý kịp thời, mức phạt vậy, tốc độ tăng không nhiều và mức chênh có tính răn đe. 17
9. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Trang Thị Tuyết Bảng 4. Các chỉ tiêu đánh giá bền vững về môi trường của tỉnh Phú Thọ Các chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 2019 Tỷ lệ rác thải được thu gom, xử lý ở đô thị (%) - 95,5 95,8 100 - Tỷ lệ rác thải được thu gom, xử lý ở khu dân cư tập 40,0 - 51,7 55 - trung nông thôn (%) Tỷ lệ chất thải rắn y tế được xử lý đạt tiêu chuẩn (%) - 100 100 100 - Vi phạm môi trường (vụ) - - 534 473 402 Nguồn: Niên giám Thống kê tỉnh Phú Thọ, 2015-2019 [5] 3.4. Nhận xét về thực trạng phát triển bền mức sống và chất lượng sống của một bộ vững ở tỉnh Phú Thọ và các nguyên nhân phận đáng kể trong dân cư còn thấp; nhiều Từ những con số phân tích trên đây cho vấn đề xã hội khác như giáo dục, y tế, chăm thấy, trong 10 năm qua, về phát triển bền sóc sức khoẻ, thiếu việc làm, đói nghèo mặc vững tỉnh Phú Thọ đã có nhiều khởi sắc dù có nhiều tiến bộ, song nhìn chung vẫn trên cả ba khía cạnh: kinh tế - xã hội và môi chưa được giải quyết một cách hiệu quả. Tốc trường. Nhiều chỉ tiêu về kinh tế, xã hội, môi độ giảm nghèo giữa các huyện, xã không trường phản ánh phát triển bền vững có tiến đồng đều và đang có xu hướng chậm lại; bộ như bài viết đã phân tích. tỷ lệ hộ nghèo ở một số xã thuộc khu vực miền núi còn cao; một bộ phận dân cư, nhất Bên cạnh những kết quả đáng khích lệ, là nông dân và đồng bào các dân tộc thiểu số tỉnh Phú Thọ đang phải đối diện với một số đứng trước nguy cơ tái nghèo vấn đề cơ bản sau, ảnh hưởng đến tính bền vững trong quá trình phát triển: Thứ ba, tài nguyên và môi trường hiện cũng đang là những vấn đề “nóng”, trở thành Thứ nhất, kinh tế của tỉnh Phú Thọ có sự một trong những mối quan tâm đặc biệt của tăng trưởng nhưng chưa thật sự bền vững. tỉnh. Do quá trình thu thập số liệu không đầy Mặc dù kinh tế đã có sự tăng trưởng liên tục đủ và toàn diện, vì thế bài viết mới chỉ phác trong giai đoạn 2010-2019 thông qua chỉ tiêu thảo được một phần của lĩnh vực tài nguyên GRDP, song chất lượng tăng trưởng vẫn là môi trường, đó là vấn đề về vệ sinh, vi phạm vấn đề đáng quan tâm. Thu nhập bình quân môi trường Tuy vậy, qua nhiều vụ việc đã đầu người của tỉnh thấp hơn so với mức thu xảy ra trên thực tiễn, có thể thấy cũng nằm nhập bình quân của cả nước. Tăng trưởng trong tình trạng chung của cả nước, tỉnh Phú tổng sản phẩm trên địa bàn chủ yếu dựa vào Thọ đang đứng trước nguy cơ suy giảm, các nhân tố phát triển theo chiều rộng, đó là cạn kiệt tài nguyên cả về số lượng lẫn chất nhiều vốn, tài nguyên và lao động. Trong cơ lượng. Tình trạng rừng bị tàn phá, kể cả rừng cấu GRDP, tỷ trọng nông nghiệp vẫn chiếm đầu nguồn, rừng phòng hộ nhằm khai thác tỷ lệ cao so với mức bình quân của cả nước, gỗ hoặc lấy đất canh tác vẫn chưa được cho thấy Phú Thọ về cơ bản vẫn là một tỉnh ngăn chặn triệt để; rừng trồng mới vừa cần phát triển dựa vào sản xuất nông nghiệp, các nhiều kinh phí, vừa phải có thời gian, hơn ngành công nghiệp và dịch vụ chưa thực sự nữa giá trị kinh tế cũng như đa dạng sinh học là trụ cột cho phát triển kinh tế của tỉnh nhà. lại không thể sánh bằng rừng tự nhiên. Quỹ Thứ hai, tỉnh vẫn chưa thực hiện thật sự đất nông nghiệp cũng đang ngày càng suy tốt việc kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến giảm do tốc độ đô thị hóa (~25%) và công bộ và công bằng xã hội. Điều này thể hiện ở nghiệp hóa diễn ra nhanh chóng. Tình trạng chỗ, thu nhập bình quân đầu người chưa cao, quy hoạch treo, bỏ hoang hóa làm lãng phí 18
10. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 22, Số 1 (2021): 10-22 tài nguyên đất đai, trong khi nông dân thiếu cơ cấu lao động theo hướng tăng dần tỷ trọng đất canh tác. Bên cạnh đó, còn những hệ quả lao động trong công nghiệp và dich vụ, giảm trước mắt và lâu dài do ảnh hưởng của biến dần tỷ trọng lao động trong nông nghiệp. đổi khí hậu toàn cầu dẫn đến các vụ thiên tai Hiện tại, tỷ lệ lao động trong nông nghiệp hàng năm cũng có xu hướng gia tăng, gây trên địa bàn tỉnh vẫn ở mức cao (~55%), thiệt hại vật chất từ vài chục tỷ năm 2010 đến cùng với tỷ trọng đóng góp của nông nghiệp hơn 570 tỷ vào năm 2018. cho GRDP của tỉnh vẫn ở mức cao hơn mức Nguyên nhân cho sự thiếu bền vững trên bình quân của cả nước. Việc phát triển lĩnh các mặt kinh tế, xã hội, môi trường một phần vực nông nghiệp của tỉnh có thể chuyển sang do các yếu tố khách quan về điều kiện tự nhiên hướng sinh thái để phục vụ phat triên du lịch còn nhiều khó khăn của tỉnh, do suy giảm kinh và xuất khẩu. tế cả nước và thế giới, do điều kiện thiên nhiên, - Ưu tiên khai thac các yếu tố thuận lợi từ thời tiết, dịch bệnh không thuận lợi Tuy vậy, vị thế va nhưng lơi thê so sanh cua tinh đê bên cạnh đó, còn tồn tại nhiều nguyên nhân chủ thu hút được nhiêu nguồn vốn đầu tư và công quan như tình trạng thu hồi đất nông nghiệp để nghệ tiên tiến từ bên ngoài tạo tăng trưởng chuyển cho các dự án, các doanh nghiệp dẫn kinh tế theo chiều sâu, nâng cao sức cạnh đến tình trạng người dân mất ruộng đất, thiếu tranh trên cơ sở nâng cao năng suất, chất hoặc không có việc làm trong khi chưa chuyển lượng, hiệu quả kinh tế. đổi được nghề nghiệp; nhiều doanh nghiệp - Chú trọng nâng cao hàm lượng khoa đang sử dụng công nghệ cũ, lạc hậu, tụt hậu học - công nghệ của sản phẩm hàng hóa và 2-3 thế hệ so với mức trung bình của cả nước ; dịch vụ, nâng cao hiệu quả của vốn đầu tư. năng lực quản lý, quản trị doanh nghiệp còn Chuyển nền kinh tế địa phương từ khai thác hạn chế, còn một số “điểm nghẽn” về cải cách và sử dụng tài nguyên dưới dạng thô sang thể chế và thủ tục hành chính; hiệu lực, hiệu chế biến tinh, nâng cao giá trị gia tăng từ mỗi quả quản lý nhà nước còn thấp; ý thức về bảo đơn vị tài nguyên được khai thác. vệ môi trường trong xã hội chưa cao, nguồn lực cho bảo vệ môi trường chưa đáp ứng được - Khuyên khich ap dung công nghê san yêu cầu. xuât sach hơn va thân thiên vơi môi trương, phat triên công nghê tai chê va tai sư dung chât thai, phê liêu. Phát triển sản xuất các sản 4. Một số giải pháp thúc đẩy phát phẩm tiêu dùng đáp ứng các tiêu chuẩn sinh triển bền vững kinh tế - xã hội thái, an toàn đối với người sử dụng, không trên địa bàn tỉnh Phú Thọ gây ô nhiễm môi trường trong quá trình sản Xuất phát từ những hạn chế trong quá xuất. Áp dụng các công cu kinh tê để điêu trình phát triển theo xu hướng bền vững, bài chinh hanh vi san xuât, kinh doanh, tiêu dung viết đề xuất một số giải pháp sau đây nhằm không hơp ly đẩy mạnh phát triển bền vững của tỉnh Phú Thọ, hoàn thành mục tiêu trước mắt cho giai 4.2. Thúc đẩy phát triển xã hội theo hướng đoạn 10 năm 2011-2020 và hướng tới mục bền vững tiêu 10 năm tiếp theo. - Tập trung vào các hoạt động hỗ trợ, tạo điều kiện cho người nghèo, hộ nghèo có tư liệu 4.1. Thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững và phương tiện để sản xuất, bảo đảm an ninh - Phát triển sản xuất hàng hóa có giá trị lương thực ở cấp hộ gia đình. Phát triển mạng kinh tế cao tạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lưới các tổ chức làm công tác tư vấn, đào tạo, 19
11. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Trang Thị Tuyết hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ thích thống bệnh viện tuyến tỉnh, huyện. Nâng cấp hợp đến các xã nghèo, người nghèo nhằm phát hệ thống trạm y tế xã theo hướng đạt chuẩn triển ngành nghề, phát triển sản xuất hàng hóa, quốc gia và có đủ điều kiện để tiến hành tốt tạo việc làm và tăng thu nhập cho người nghèo công việc chữa bệnh, chăm sóc sức khoẻ và để tự vượt qua nghèo đói. triển khai các hoạt động y tế dự phòng ngay - Huy động, lông ghep nhiều nguồn lực từ cơ sở. nhằm tăng cường cơ sở vật chất, cải thiện điều 4.3. Khai thác tài nguyên thiên nhiên và kiện sinh sống của nhân dân ở các xã nghèo gắn với bảo vệ và cải thiện môi trường. Tạo bảo vệ môi trường theo hướng bền vững cơ hội để người nghèo tiếp cận các dịch vụ - Nâng cao hệ số sử dụng đất. Ưu tiên xã hội cơ bản, nhất là dịch vụ giáo dục, y tế, dành đất cho nhiệm vụ phát triển sản xuất nước sạch giảm thiểu rủi ro do thiên tai và tác nông nghiệp, đảm bảo mục tiêu phát triển động tiêu cực của quá trình phát triển kinh tế bền vững. Thực hiện đồng bộ các giải pháp thị trường thu hẹp dần khoảng cách chênh chống rửa trôi, xói mòn gây thóai hóa đất, lệch về trình độ phát triển giữa các vùng, các nhất là trên vùng gò đồi, đất trống đồi núi tầng lớp dân cư. trọc, các vùng nguyên liệu hiện bỏ trống - Thực hiện tốt chính sách trợ giúp xã hội, - Ổn định diện tích rừng phòng hộ; phát phòng, chống giảm nhẹ rủi ro thiên tai thông triển trồng rừng thương mại, trồng cây phân qua cơ chế xã hội hóa, Nhà nước và nhân dân tán và cây dược liệu. Hỗ trợ nhân dân trồng cùng làm. Tập trung hoàn thiện mạng lưới an và bảo vệ rừng, sử dụng hiệu quả đất rừng sinh xã hội phù hợp đáp ứng nhu cầu bức xúc được giao khóan. Khuyến khích sử dụng các và khẩn cấp của các nhóm dễ bị tổn thương, loại nguyên, nhiên liệu thay thế gỗ. những người có hoàn cảnh khó khăn, bảo - Mở rộng và nâng cấp hệ thống thủy đảm sự tiến bộ, công bằng, ổn định và phát lợi, nâng cao hiệu quả sử dụng và tái sử triển bền vững xã hội. dụng nước. Ưu tiên đầu tư hoàn thành mục - Làm tốt công tác đào tạo nghề, nâng cao tiêu cấp nước sạch, tăng cường công tác vệ kỹ năng lao động tạo thuận lợi cho người lao sinh môi trường nông thôn. Xây dựng cơ động tiếp cận cơ hội việc làm. Tìm kiếm thị sở dữ liệu phục vụ quản lý và bảo vệ tài trường xuất khẩu lao động để đưa được nhiều nguyên nước. lao động đi làm việc ở nước ngoài. Xây dựng - Nâng cao nhận thức và ý thức của cộng và tổ chức tốt hệ thống thông tin thị trường đồng trong việc tham gia quản lý chất thải lao động. Phát triển hệ thống dịch vụ việc rắn. Nhìn nhận chất thải rắn như một nguồn làm hoạt động minh bạch và hữu hiệu. Phát tài nguyên nhằm khuyến khích giảm thiểu triển hệ thống giáo dục và đào tạo nghề, tăng lượng rác thải - tái sử dụng - tái chế thông cường mối liên kết giữa hệ thống giáo dục qua các chương trình sản xuất sạch hơn, trao và đào tạo nghề với thị trường lao động, hệ đổi chất thải, sản xuất phân bón và các sản thống dịch vụ và xúc tiến việc làm. phẩm khác từ chất thải rắn. Nâng cao năng - Phát triển mạnh đội ngũ cán bộ y tế cả lực và các nguồn lực cho các hoạt động giám số lượng lẫn chất lượng. Tăng cường đào sát công tác quản lý chất thải rắn ở các khu tạo, bổ sung đội ngũ cán bộ cho ngành y đáp dân cư, khu đô thị, khu du lịch, khu công ứng đủ yêu cầu từ tuyến cơ sở đào tạo nâng nghiệp, trung tâm công nghiệp, làng nghề. cao để có đội ngũ bác sỹ chuyên khoa giỏi. Đồng thời, sử dụng công cụ vật chất để Tăng cường đầu tư, nâng cấp hoàn chỉnh hệ khuyến khích khối tư nhân đóng góp vào nền 20
12. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 22, Số 1 (2021): 10-22 kinh tế chất thải và kinh doanh theo hướng đề cấp bách về môi trường trên toàn cầu, ở đảm bảo an toàn về mặt sinh thái. Việt Nam và tỉnh Phú Thọ nhằm nâng cao - Xây dựng kế hoạch kiểm soát ô nhiễm để nhận thức, tạo sự chuyển biến sâu sắc về ý chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý, khắc thức đối với các vấn đề về môi trường và phục và tiến tới kiểm soát được tình trạng ô phát triển bền vững. nhiễm môi trường do chất thải rắn, lỏng, khí - Phát động các phong trào quần chúng và chất thải nguy hại gây ra. Ban hành chế trên địa bàn tỉnh về phát triển bền vững, bảo tài buộc các cơ sở, cá nhân gây ô nhiễm môi vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường, cộng trường phải tiến hành xử lý, khắc phục. đồng giúp nhau kinh nghiệm làm ăn, xóa đói - Xây dựng hệ thống quan trắc môi trường; giảm nghèo, phòng chống và giảm nhẹ rủi Tăng cường công tác điều tra cơ bản, quan ro thiên tai. Đưa chương trình giáo dục môi trắc, dự báo khí tượng thủy văn; Tăng cường trường vào trường học nhằm nâng cao nhận năng lực quản lý rủi ro thiên tai phòng ngừa, thức về môi trường và ý thức bảo vệ môi và ứng phó cứu kịp thời với thiên tai, sự cố trường, trang bị sớm và liên tục những kiến môi trường. thức sâu, rộng về phát triển bền vững đối với thế hệ trẻ, lực lượng thanh thiếu niên, những 4.4. Tăng cường năng lực quản lý phát người chủ nhân của xã hội trong tương lai. triển bền vững -Đây manh cai cach hanh chinh, tao lâp - Tăng cường năng lực, nâng cao nhận nên hanh chinh co hiêu lưc, trong sach, co thức và trách nhiệm về phát triển bền vững đu năng lưc đap ưng yêu câu phát triển bền của các ngành, các cấp. Kiện toàn tổ chức, vững. Chu đông, sang tao trong thưc hiên đào tạo, tăng cường năng lực cho các tổ chức cac chu trương, chinh sach cua Đang va Nha và đội ngũ cán bộ có liên quan đến công tác nươc tao môi trương kinh doanh binh đẳng, quản lý tài nguyên và môi trường. thuc đây canh tranh va tao niêm tin để nhân - Xây dựng hệ thống thông tin phát triển dân va cac nha đâu tư bo vôn phat triên san bền vững của toàn tỉnh và từng địa phương. xuât, kinh doanh. Thực hiện lồng ghép các nội dung về phát triển bền vững vào các quy hoạch, kế hoạch, 5. Kết luận và kiến nghị chương trình và dự án phát triển kinh tế - xã hội. Các địa phương cần xây dựng các chương Kết quả của nghiên cứu đánh giá được trình, dự án để thực hiện mục tiêu, phương sự phát triển của tỉnh Phú Thọ giai đoạn 10 hướng, nội dung phát triển sản xuất, tiêu năm từ 2010-2019 đã hướng tới mục tiêu bền dùng theo quan điểm phát triển bền vững, đề vững. Hầu hết các chỉ số được xem xét đã ra hệ thống các biện pháp thực hiện, trong đó phản ánh có biến đổi tích cực, nhưng nhìn có các giải pháp chính sách liên quan tới việc chung thiếu sự cân đối giữa các thành phần sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên và kinh tế, xã hội, môi trường và giữa các mục bảo vệ môi trường. tiêu bền vững đơn lẻ. Lĩnh vực kinh tế có xu hướng tăng mức độ phát triển bền vững tương - Nâng cao nhận thức về phát triển bền đối tốt. Lĩnh vực môi trường và xã hội có xu vững thông qua các biện pháp tuyên truyền, hướng tăng mức độ bền vững so với đầu giai phổ biến rộng rãi đến cán bộ và người dân đoạn nghiên cứu, tuy nhiên có xu hướng tăng hiểu rõ về định hướng chiến lược phát triển không ổn định. Sự thiếu cân bằng giữa các bền vững Quốc gia, kế hoạch phát triển bền chỉ số đơn thể hiện qua việc một số chỉ tiêu vững của tỉnh gắn với việc giới thiệu các vấn (cân đối thu chi ngân sách, tỷ lệ thất nghiệp, 21
13. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Trang Thị Tuyết số lao động đang làm việc đã qua đào tạo, số [3] Thủ tướng Chính phủ (2017). Quyết định số vụ vi phạm trong lĩnh vực môi trường ) ở 622/QĐ-TTg ngày 10/5/2017 về việc ban hành mức kém phát triển, một số chỉ tiêu ở mức Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương phát triển rất bền vững (tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững. trường trạm y tế đạt chuẩn quốc gia ). Thực [4] Thủ tướng Chính phủ (2013). Quyết định số tế đánh giá phát triển bền vững tỉnh Phú Thọ 2157/QĐ-TTg ngày 11/11/2013 về Bộ chỉ đã giúp các nhà hoạch định chính sách quan số giám sát, đánh giá phát triển bền vững địa phương giai đoạn 2013-2020. tâm hơn các khía cạnh kém bền vững nhằm xây dựng được chính sách phát triển kinh tế - [5] Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ (2010-2019). Niên giám Thống kê tỉnh Phú Thọ, các năm từ 2010- xã hội của địa phương tiến tới mục tiêu phát 2019. triển bền vững. [6] UBND tỉnh Phú Thọ (2010-2019). Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội hàng năm tỉnh Phú Thọ, các Tài liệu tham khảo năm từ 2010 - 2019. [1] Thủ tướng Chính phủ (2020). Quyết định số [7] Ngân hàng Thế giới (World Bank). Điểm lại cập 490/QĐ-TTg ngày 09/04/2020 về Phê duyệt nhật tình hình phát triển kinh tế Việt Nam, các nhiệm vụ lập Quy hoạch tỉnh Phú Thọ thời kỳ năm 2010, 2015, 2017, 2018. 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. [8] Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) [2] Thủ tướng Chính phủ (2012). Quyết định số (2019). Báo cáo phát triển con người năm 2019: 432/QĐ-TTg ngày 12/4/2012 về phê duyệt Bất bình đẳng trong phát triển con người ở thế Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam giai kỷ XXI: Không chỉ về thu nhập, mức trung bình đoạn 2011-2020. và hiện tại. SOME CRUCIAL SOLUTIONS TO SOCIO-ECONOMIC SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN PHU THO PROVINCE Trang Thi Tuyet1 1Hung Vuong University, Phu Tho Abstract his paper used a set of monitor and review indicators for local sustainable development which is being Tapplied in Vietnam (2013) as a basis for assessing the level of sustainable development in Phu Tho province. The study synthesized 16 indicators for assessing sustainable development in Phu Tho province in the period of 10 years from 2010 to 2019. Assessments of sustainable development in Phu Tho provice in this period showed that sustainable development on main fields (economic, social and environmental) is uneven and the fluctuation trend is not stable. All of three aspects: economic, social and environmental development tend to unstable in the level of sustainability. There is an imbalance between single indicators. In general, sustainable development in Phu Tho province has a positive tendency, however unstable and unbalanced between sustainable objectives. Keywords: A set of aggregate indices, sustainable development, economic development, social improvements, evironmental protection. 22