Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại tỉnh Bắc Kạn

Nội dung text: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại tỉnh Bắc Kạn

1. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH BẮC KẠN Hà Thị Thanh Nga1, Nguyễn Thị Linh Trang2 Tóm tắt Bắc Kạn là một tỉnh miền núi, điều kiện phát triển kinh tế còn nhiều khó khăn nên chi thường xuyên NSNN của tỉnh không ngừng gia tăng và chiếm tỷ trọng cao trong tổng chi NSNN. Thông qua phân tích thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019 theo 4 nội dung: Lập dự toán; Chấp hành dự toán; Quyết toán chi thường xuyên NSNN; Thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên NSNN cho thấy công tác này vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định. Bài viết đã đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN của tỉnh Bắc Kạn trong thời gian tới. Từ khóa: Chấp hành dự toán; Lập dự toán; Ngân sách nhà nước; Quản lý chi thường xuyên; Tỉnh Bắc Kạn. MANAGEMENT OF FREQUENT EXPENDITURE IN BAC KAN PROVINCE Abstract Bac Kan is a mountainous province with many difficulties for economic development, so the province's regular spending of state budget is constantly increasing and accounts for a high proportion of total state budget. The analysis of the current state budget spending management in Bac Kan province in the period 2017-2019, on four contents: Estimation; Compliance with the estimate; Final settlement of regular spendings; Inspections and checks of regular state budget spendings show that this work still has certain limitations. The article proposes a number of solutions to improve the management of regular state budget spending in Bac Kan in the coming time. Key words: Comply with the estimate; Estimate; State budget; frequent expenditure; Bac Kan province. JEL classification:G; G18; G31. 1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu toán-quyết toán. Do đó, hoạt động quản lý chi Chi NSNN bao gồm hai bộ phận chính là chi thường xuyên của tỉnh Bắc Kạn cần được quản lý đầu tư phát triển và chi thường xuyên, trong đó chi chặt chẽ, sử dụng các khoản chi thường xuyên cần thường xuyên là khoản chi chiếm tỷ trọng lớn và có tiết kiệm và mang lại hiệu quả. Đồng thời, khắc phục vị trí, vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế- những hạn chế còn tồn tại trong công tác quản lý chi xã hội của đất nước. Tuy nhiên, thực trạng hiệu quả thường xuyên là yêu cầu cấp bách của các cơ quan chi thường xuyên còn thấp, thất thoát chi thường quản lý và sử dụng NSNN. xuyên lớn. Để thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí Chi NSNN và đặc biệt là chi thường xuyên thất thoát trong chi thường xuyên và nâng cao hiệu NSNN đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều quả chi NSNN thì việc tăng cường quản lý chi nhà khoa học, nó gắn liền với sự phát triển của nền thường xuyên NSNN là việc làm cần thiết. kinh tế và phát triển quyền lực của nhà nước. Các Bắc Kạn là một tỉnh miền núi, chủ yếu là đồng công trình, bài viết nghiên cứu về thực tiễn quản lý bào dân tộc thiểu số, điều kiện phát triển kinh tế còn chi thường xuyên NSNN như: Dương Thị Bình nhiều khó khăn nên chi cho các hoạt động sự nghiệp Minh (2005), sách chuyên khảo “Quản lý chi tiêu giáo dục, y tế và kế hoạch hóa gia đình, chi công tác công ở Việt Nam-Thực trạng và giải pháp”. Tài giảm nghèo là rất lớn. Theo số liệu Niên giám Thống liệu đã hệ thống tổng quan về quản lý chi tiêu kê tỉnh Bắc Kạn (2017, 2018, 2019) cho thấy: Chi công, phân tích thực trạng quản lý chi tiêu công thường xuyên NSNN của tỉnh Bắc Kạn không mà điển hình là chi NSNN Việt Nam giai đoạn ngừng gia tăng và chiếm tỷ trọng khoảng 40% trong 1991-2004, nêu được quá trình kiểm soát chi tổng chi NSNN. Tuy nhiên, công tác quản lý chi NSNN qua Kho bạc Nhà nước và đánh giá quản thường xuyên tại tỉnh Bắc Kạn vẫn còn những hạn lý chi NSNN ở Việt Nam. Tô Thiện Hiền (2012), chế nhất định như: chưa cân đối được ngân sách địa nghiên cứu về việc nâng cao hiệu quả quản lý phương dẫn đến những khó khăn cho công tác kế NSNN tỉnh An Giang giai đoạn 2011-2015, cho 65
2. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) rằng quản lý NSNN luôn gắn với việc thực hiện Việt Nam, hay địa bàn một tỉnh cụ thể trong các chính sách kinh tế-chính trị, xã hội của nhà nước thời kỳ khác nhau, chỉ rõ những hạn chế, nguyên trong từng thời kỳ. Tác giả kiến nghị những giải nhân để đề xuất giải pháp đổi mới quản lý chi pháp hoàn thiện cơ chế quản lý chi NSNN cho việc thường xuyên NSNN theo hướng phù hợp với cung ứng hàng hóa công cộng cũng như về công kinh tế thị trường và điều kiện thực tế. Tuy nhiên, tác quản lý chi NSNN trong điều kiện kinh tế thị các nghiên cứu trước đây chưa có nghiên cứu cụ trường ở Việt Nam. Bế Thùy Linh (2018), nghiên thể nào về công tác quản lý chi thường xuyên cứu về quản lý chi thường xuyên NSNN tại tỉnh NSNN tại tỉnh Bắc Kạn, do đó vẫn còn một Cao Bằng cho thấy giai đoạn 2017-2019 tỉnh Cao khoảng trống cần được nghiên cứu. Bằng đã quản lý chi ngân sách chặt chẽ, tiết kiệm, 2. Phương pháp nghiên cứu hiệu quả từ khâu lập dự toán, chấp hành dự toán Số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn: và quyết toán ngân sách, thanh tra, kiểm tra, giám Báo cáo quyết toán NSNN giai đoạn 2017- 2019 sát trong công tác chi ngân sách của các đơn vị. của UBND tỉnh Bắc Kạn, Niên giám thống kê tỉnh Tỉnh đã ban hành định mức phân bổ chi ngân sách Bắc Kạn năm 2019; từ các công trình nghiên cứu, phù hợp, tăng tính chủ động trong quản lý, điều ấn phẩm của các tác giả trong nước công bố có liên hành chi ngân sách của địa phương. Thẩm định dự quan đến hoạt động quản lý chi thường xuyên toán ngân sách luôn chặt chẽ, đảm bảo đúng quy NSNN cấp tỉnh; kết quả khảo sát lãnh đạo quản lý, định, phân bổ trọng tâm, không dàn trải. cán bộ chuyên trách trong hệ thống bộ máy quản Lê Bá Xuyên (2018), với nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên. lý chi thường xuyên NSNN tỉnh Bắc Giang cho Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua điều thấy chất lượng lập dự toán tại tỉnh Bắc Giang tra khảo sát 39 cán bộ làm công tác quản lý chi chưa cao, số liệu dự toán chủ yếu do cơ quan, đơn thường xuyên và 433 đơn vị đang sử dụng ngân vị tại địa phương ước số thực hiện năm trước và sách chi thường xuyên tại tỉnh Bắc Kạn (mỗi đơn tăng thêm một tỷ lệ nhất định cho năm kế hoạch vị 1 phiếu khảo sát). để lập dự toán cho năm sau. Việc chấp hành chế Nội dung của phiếu điều tra được thiết kế với độ chính sách về quản lý tài chính của một số đơn các câu hỏi nhằm đánh giá các khâu: lập dự toán, vị chưa được triển khai thực hiện nghiêm túc, cán chấp hành dự toán, quyết toán và công tác kiểm soát, bộ làm công tác kế toán tại một số đơn vị chưa đáp thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên. ứng yêu cầu nhiệm vụ. Sử dụng phương pháp dùng thang đo Likert Các công trình nghiên cứu về quản lý chi cho điểm ở 5 mức độ: rất tốt, tốt, trung bình, kém, NSNN hay quản lý chi thường xuyên NSNN có sử rất kém. Căn cứ vào kết quả tính toán điểm trung dụng khuân khổ lý thuyết-pháp lý để phân tích bình, xác định như sau: thực trạng chi ngân sách hay chi thường xuyên ở Thang đo Phạm vi Ý nghĩa 5 4,21 - 5,0 Rất tốt 4 3,41- 4,2 Tốt 3 2,61 - 3,4 Trung bình 2 1,81 - 2,6 Kém 1 1,0 - 1,8 Rất kém Thông tin sau khi thu thập được, tác giả tiến giá về công tác quản lý chi thường xuyên NSNN. hành phân loại, thống kê thông tin theo thứ tự ưu Bài viết sử dụng các phương pháp như: tiên về mức độ quan trọng của thông tin. Đối với phương pháp so sánh, phương pháp phân tích tổng các thông tin là số liệu được nhập và tiến hành tổng hợp, phương pháp thống kê để phân tích tình hình hợp, phân tích, đánh giá thông qua các bảng biểu. biến động của hoạt động quản lý chi thường xuyên Các dữ liệu thu thập được xử lý bằng công cụ NSNN tại tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019. Excel để chiết xuất ra các kết quả theo yêu cầu đánh 66
3. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 3.1.2. Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại 3.1. Thực trạng công tác quản lý chi thường tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019 xuyên NSNN tại tỉnh Bắc Kạn Công tác lập dự toán chi thường xuyên NSNN 3.1.1.Tình hình chi thường xuyên NSNN Lập dự toán chi thường xuyên là khâu đầu tiên Chi thường xuyên là khoản chi chiếm tỷ trọng làm cơ sở để triển khai thực hiện nhiệm vụ chi cao nhất trong tổng chi NSNN. Trong giai đoạn thường xuyên ngân sách cho năm kế hoạch. Thực 2017-2019, quy mô chi thường xuyên NSNN tỉnh tế cho thấy quá trình lập dự toán chi NSNN tại tỉnh Bắc Kạn giao động từ 37,59% đến 41,09% tổng chi Bắc Kạn đã chấp hành theo các tiêu chuẩn, định NSNN và không ngừng tăng qua các năm (tăng mức, các văn bản hướng dẫn lập dự toán hàng năm bình quân 8%/năm). Tỉnh Bắc Kạn thực hiện chi theo Luật NSNN; các quy định của Bộ Tài chính, thường xuyên theo hướng tích cực, trong đó ưu tiên của UBND tỉnh Bắc Kạn. chi phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo và dạy Căn cứ số kiểm tra và thông tư hướng dẫn của nghề; chi hoạt động của các cơ quan quản lý nhà Bộ Tài chính, UBND tỉnh Bắc Kạn ban hành chỉ thị nước, đảng, đoàn thể; chi các hoạt động kinh tế, y về việc lập dự toán chi thường xuyên ngân sách và tế, văn hoá và kế hoạch hóa gia đình. giao số kiểm tra ngân sách cho cấp dưới. Sở Tài chính Kết quả thực hiện dự toán chi thường xuyên phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư xem xét dự toán NSNN năm 2018 tăng so với năm 2017 là 337.364 của các đơn vị trực thuộc tỉnh. Sau đó, Sở Tài chính, triệu đồng, tương ứng với tỷ lệ tăng 11,09%. Sở Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, lập dự toán chi Trong đó, năm 2018 tăng mạnh ở các khoản chi thường xuyên ngân sách cấp tỉnh theo lĩnh vực, nhiệm khác ngân sách là 103,91%; chi y tế, dân số và kế vụ chi được phân cấp, báo cáo UBND tỉnh và trình hoạch hóa gia đình tăng 36,47%; chi bảo đảm xã HĐND tỉnh xem xét, cho ý kiến. Trong dự toán chi hội tăng 25,61%; chi an ninh, quốc phòng tăng thường xuyên tỉnh đã đảm bảo bố trí kinh phí chi sự 12,76%. Tuy nhiên, vẫn còn một số khoản chi có nghiệp giáo dục, đào tạo và dạy nghề; sự nghiệp khoa xu hướng giảm mạnh trong năm 2018 như: Chi về học, công nghệ không thấp hơn mức dự toán chi Thủ bảo vệ môi trường giảm 43%, chi cho khoa học và tướng Chính phủ đã giao. công nghệ giảm 23,88% so với năm 2017. Dự toán chi thường xuyên có xu hướng tăng Năm 2019, chi thường xuyên NSNN của tỉnh hàng năm (cả về số tuyệt đối và số tương đối): năm Bắc Kạn cũng có xu hướng tăng so với năm 2018 2017 dự toán chi thường xuyên là 2.806.342 triệu nhưng với tỷ lệ thấp là 4,91%, tương ứng tăng đồng, đến năm 2019 dự toán chi thường xuyên là 166.091 triệu đồng. Trong đó, tăng mạnh là khoản 3.454.306 triệu đồng (tăng gấp 1,23 lần), trong đó chi về khoa học và công nghệ (tăng 102,15%); sau dự toán các khoản chi cho sự nghiệp giáo dục - đào đó đến chi văn hóa thông tin, phát thanh truyền tạo, chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hình, thể dục thể thao (tăng 11,29%); tiếp đến là hội, chi các hoạt động kinh tế, chi y tế, dân số và chi các hoạt động kinh tế tăng 9,86%; chi sự gia đình, chi văn hóa thông tin, phát thanh, truyền nghiệp giáo dục-đào tạo và dạy nghề tăng hình, thể dục thể thao, chi hoạt động của các cơ 7,26%, Các khoản chi khác, chi y tế, dân số và quan quản lý nhà nước, chi bảo đảm xã hội năm kế hoạch hóa gia đình, chi đảm bảo xã hội đều có 2019 đều tăng so với năm 2017. xu hướng giảm so với năm 2018. Trong dự toán chi thường xuyên, dự toán chi Chi hoạt động sự nghiệp của tỉnh Bắc Kạn cho sự nghiệp giáo dục-đào tạo và dạy nghề giai đoạn 2017-2019 chiếm tỷ trọng lớn nhất trong chiếm tỷ trọng cao nhất, dao động trong khoảng tổng chi thường xuyên NSNN giao động từ từ 36,28%-39,62% trong tổng chi thường xyên 67,53% đến 67,92% cho thấy sự quan tâm, chú giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2019. Đây là trọng đến sự nghiệp phát triển kinh tế, giáo dục, y mức tăng có sự phù hợp với Thông tư tế, văn hóa của UBND tỉnh Bắc Kạn. 91/2016/TT-BTC ngày 24/6/2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn xây dựng lập dự toán năm 2017 của Bộ Tài chính, trong đó quy định ưu tiên chi đối với lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy nghề. 67
4. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) Bảng 1: So sánh tình hình thực hiện với dự toán chi thường xuyên tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019 Năm 2017 Năm 2018 Năm 2019 So sánh So sánh So sánh STT Nội dung Dự toán Thực hiện TH/DT Dự toán Thực hiện TH/DT Dự toán Thực hiện TH/DT (Tr.đồng) (Tr.đồng) (%) (Tr.đồng) (Tr.đồng) (%) (Tr.đồng) (Tr.đồng) (%) 1 Chi an ninh, quốc phòng 107.202 117.046 109,18 113.655 131.984 116,13 136.445 141.357 103,60 Chi sự nghiệp giáo 2 dục - đào tạo và dạy 1.111.786 1.157.474 104,11 1.054.580 1.261.123 119,59 1.306.325 1.352.724 103,55 nghề Chi khoa học và 3 12.580 11.966 95,12 8.139 9.109 111,92 12.616 18.414 145,96 công nghệ Chi y tế, dân số và 4 kế hoạch hóa gia 261.551 318.593 121,81 369.742 434.786 117,59 389.300 406.067 104,31 đình Chi văn hóa thông tin; phát thanh truyền 5 63.985 70.575 110,30 78.147 77.371 99,01 81.867 86.106 105,18 hình, thông tân; thể dục thể thao 6 Chi bảo vệ môi trường 38.166 40.877 107,10 19.475 23.300 119,64 21.417 24.520 114,49 Chi các hoạt động 7 311.223 338.269 108,69 298.817 345.587 115,65 376.865 379.668 100,74 kinh tế Chi hoạt động của các cơ quan quản lý 8 811.594 878.898 108,29 837.489 945.453 112,89 1.002.785 1.012.920 101,01 nhà nước, đảng, đoàn thể 9 Chi bảo đảm xã hội 77.029 90.831 117,92 97.668 114.092 116,82 109.501 111.986 102,27 10 Các khoản chi khác 11.225 18.370 163,65 29.068 37.458 128,86 17.185 12.592 73,27 Cộng 2.806.342 3.042.899 108,43 2.906.780 3.380.263 116,29 3.454.306 3.546.354 102,66 Nguồn: Niên giám thống kê năm 2019 tỉnh Bắc Kạn. Thực hiện chấp hành dự toán chi thường chi hoạt động kinh tế (115,65% năm 2018); chi xuyên NSNN bảo vệ môi trường (năm 2018 là 119,64%); chi Hoạt động quản lý điều hành và chấp hành dự khoa học và công nghệ (năm 2019, 145,96%). toán chi thường xuyên đã được thực hiện theo các Trong giai đoạn 2017-2019, có một số khoản chỉ nội dung chi gắn với các chức năng, nhiệm vụ của tiêu thấp hơn dự toán được giao đầu năm như năm các đơn vị thụ hưởng ngân sách. Trong quá trình 2017 có chi khoa học và công nghệ (đạt 95,12%), thực hiện, đơn vị được điều chỉnh các nội dung năm 2018 chi sự nghiệp văn hóa thông tin, phát chi, các nhóm mục chi trong dự toán chi được cấp thanh truyền hình, thông tân, thể dục thể thao (đạt có thẩm quyền giao cho phù hợp với tình hình 99,01%), năm 2019 chi khác ngân sách (73,27%). thực tế của đơn vị, đồng thời gửi cơ quan quản lý Công tác quyết toán chi thường xuyên NSNN cấp trên và KBNN nơi đơn vị mở tài khoản để Trong giai đoạn 2017-2019, tỉnh Bắc Kạn theo dõi, quản lý, thanh toán và quyết toán. Kết đã tuân thủ các quy định của Chính phủ về trình thúc năm ngân sách, kinh phí chi thường xuyên và tự, thủ tục thực hiện quyết toán chi thường các khoản thu sự nghiệp chưa sử dụng hết, đơn vị xuyên. Báo cáo quyết toán hằng năm phản ánh được chuyển sang năm sau để tiếp tục sử dụng. các hoạt động chi thường xuyên và được lập từ So sánh giữa số liệu dự toán và thực hiện chi cơ sở đến các cơ quan quản lý tài chính cấp tỉnh, thường xuyên NSNN tỉnh Bắc Kạn giai đoạn đảm bảo nguyên tắc cân đối thu - chi NSĐP và 2017-2019 tại bảng 1, cho thấy các đơn vị đã thực theo niên độ ngân sách. hiện các nhiệm vụ chi được UBND tỉnh Bắc Kạn Tỉnh Bắc Kạn đã triển khai sử dụng phần giao từ đầu năm, các đơn vị đều tổ chức thực hiện mềm kế toán cho các phòng ban, đơn vị trực đạt và vượt kế hoạch. thuộc tỉnh. Công tác kế toán, quyết toán được Chi thường xuyên giai đoạn 2017 - 2019 có quan tâm, thực hiện một cách khoa học, đúng quy xu hướng tăng qua các năm, các khoản chi vượt trình mở sổ, khóa sổ, hạch toán kép. Công việc dự toán lớn là chi giáo dục đào tạo và dạy nghề ghi chép được tiến hành thường xuyên hàng (119,59% vào năm 2018); chi sự nghiệp y tế, dân ngày. Nghiệp vụ chi thường xuyên được ghi chép số và kế hoạch hóa gia đình (121,81% năm 2017); đầy đủ, đúng chế độ. Hệ thống chứng từ, hóa đơn 68
5. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) được xử lý đúng quy định, kịp thời. định về quản lý, kiểm soát, thanh toán các khoản Quá trình lập và chấp hành chi NSNN còn chi thường xuyên, chấp hành đúng quy trình thanh nhiều vướng mắc nhưng với sự cố gắng của kế toán toán, kiểm soát chặt chẽ hồ sơ, chứng từ chi của các các đơn vị và hướng dẫn của Sở Tài chính, công tác đơn vị. KBNN tỉnh Bắc Kạn đã kiên quyết từ chối quyết toán ngân sách vẫn được diễn ra đúng luật. các khoản chi sai mục đích, sai chế độ, vượt định Các loại báo cáo có liên quan được lập đầy đủ, đúng mức, tiêu chuẩn Nhà nước quy định, không có trong hạn, có tác dụng tốt trong việc kiểm tra quá trình quy chế chi tiêu nội bộ của các đơn vị. chấp hành dự toán và đánh giá được mức chấp hành Việc kiểm soát, thanh toán các khoản chi dự toán, các biện pháp thực thi để rút kinh nghiệm. thường xuyên NSNN được áp dụng đối với từng Việc phân cấp cho Sở Tài chính quản lý đơn vị. Hoạt động kiểm tra, kiểm soát các khoản nhiều đơn vị dự toán khối tỉnh khiến đơn vị này chi đảm bảo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức quá tải. Đồng thời chưa ràng buộc trách nhiệm do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. của giám đốc các sở, ngành trong lĩnh vực sử Đối với các khoản chi chưa có chế độ, tiêu chuẩn, dụng ngân sách của đơn vị mình phụ trách. định mức chi thường xuyên NSNN, KBNN tỉnh Công tác kiểm soát, thanh tra, kiểm tra chi căn cứ vào dự toán NSNN đã được cơ quan nhà thường xuyên NSNN tỉnh Bắc Kạn nước có thẩm quyền giao để kiểm soát. Thực hiện đúng quy trình thanh toán, kiểm Đánh giá công tác quản lý chi thường xuyên soát chặt chẽ hồ sơ, chứng từ chi của các đơn vị. NSNN thông qua kết quả khảo sát Việc kiểm soát, thanh toán các khoản chi thường Thông qua khảo sát 39 cán bộ tại các cơ xuyên của NSNN áp dụng riêng cho từng đơn vị dự quan quản lý trực tiếp chi thường xuyên và 433 toán. KBNN tỉnh Bắc Kạn thực hiện quản lý kiểm cán bộ tại các cơ quan thụ hưởng NSNN về công soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên theo tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại tỉnh Bắc các văn bản pháp lý của Nhà nước. Kạn, Kết quả được thể hiện tại bảng 2 và bảng 3. KBNN tỉnh Bắc Kạn đã chấp hành tốt các quy Bảng 2: Kết quả khảo sát cán bộ tại các cơ quan quản lý NSNN về công tác quản lý chi thường xuyên tại tỉnh Bắc Kạn STT Nội dung Điểm trung bình Đánh giá I Công tác lập dự toán chi thường xuyên NSNN 1 Chất lượng dự toán của tỉnh được đánh giá cao 2,97 Khá Việc lập dự toán NSNN bám sát mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế- 2 3,56 Tốt xã hội của tỉnh tại năm lập dự toán và các quy định của nhà nước. Quy trình lập và phân bổ dự toán của tỉnh được thực hiện theo đúng 3 3,74 Tốt quy định, thẩm quyền được giao. II Công tác chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN Chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN trong giai đoạn này được 1 3,00 Trung bình thực hiện theo kế hoạch hằng năm. Chênh lệch giữa dự toán và thực hiện các khoản chi thường xuyên không 2 3,18 Trung bình lớn. Kỷ luật chấp hành dự toán chi thường xuyên được thực hiện nghiêm 3 3,44 Tốt túc. III Công tác quyết toán chi thường xuyên NSNN Báo cáo quyết toán của tỉnh khá đầy đủ, kịp thời, đảm bảo các yêu cầu 1 3,67 Tốt cơ bản của công tác quản lý NSNN. Báo cáo quyết toán ngân sách của cơ quan tài chính cấp dưới gửi cơ 2 3,46 Tốt quan tài chính cấp trên đảm bảo kịp thời, đúng nội dung theo quy định. IV Công tác kiểm soát, thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên NSNN Công tác thẩm tra quyết toán ngân sách đã phát hiện, ngăn chặn được 1 3,44 Tốt các sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng ngân sách. Công tác kiểm tra, kiểm soát được phân cấp, giao nhiệm vụ cụ thể và 2 3,05 Trung bình thực hiện chặt chẽ Công tác thanh tra được thực hiện thường xuyên và phát hiện kịp thời 3 3,49 Tốt những sai phạm trong quản lý và sử dụng NSNN. Nguồn: Tổng hợp số liệu khảo sát từ năm 2019 69
6. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) Bảng 3: Kết quả khảo sát cán bộ tại các cơ quan thụ hưởng NSNN về công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại tỉnh Bắc Kạn Điểm trung STT Nội dung Đánh giá bình I Công tác lập dự toán chi thường xuyên NSNN Tiến độ lập dự toán chi ngân sách hàng năm của đơn vị ông bà 1 3,73 Tốt kịp thời. Sắp xếp công việc, trách nhiệm cho các phòng ban, cá nhân trong 2 2,82 Khá quá trình lập dự toán hợp lý. Các bộ phận thực hiện công tác lập dự toán làm việc có hiệu quả, 3 3,61 Tốt trách nhiệm. 4 Lập dự toán ở đơn vị rà sát với thực tế năm kế hoạch. 2,54 Trung bình Việc bố trí, phân định các khoản chi thường xuyên cho các lĩnh 5 3,29 Khá vực khác nhau hợp lý II Công tác chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN Việc chấp hành chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại đơn vị 1 3,51 Tốt ông bà đang thực hiện rất tốt. Hàng năm, cơ quan có phân bổ được hết dự toán ngân sách nhà nước 2 4,23 Rất tốt các khoản chi thường xuyên trong năm. Hàng năm, cơ quan bà được cấp đủ dự toán chi thường xuyên 3 4,09 Tốt NSNN. Quy trình kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại đơn vị 4 3,47 Tốt được kiểm soát chặt chẽ. 5 Hàng năm, đơn vị ông bà có phải điều chỉnh dự toán. 3,65 Tốt III Công tác quyết toán chi thường xuyên NSNN Công tác quyết toán chi thường xuyên ngân sách tại cơ quan ông 1 3,48 Tốt bà hiện nay được thực hiện kịp thời. Công tác kiểm soát, thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên IV NSNN Quy trình kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại đơn 1 3,67 Tốt vị ông bà được kiểm soát chặt chẽ. Nguồn: Tổng hợp số liệu khảo sát từ năm 2019 - Về công tác lập dự toán chi thường xuyên chưa hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu đặt Việc + Kết quả khảo sát đối tượng là cán bộ tại các bố trí, phân định các khoản chi thường xuyên cho cơ quan quản lý NSNN cho thấy công tác lập dự toán các lĩnh vực khác nhau tại các đơn vị trong tỉnh chi thường xuyên có sự công khai, minh bạch theo mới đạt ở mức khá. quy trình, dự toán được xây dựng đã bám sát nhiệm - Về công tác chấp hành dự toán chi thường vụ phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, dự xuyên NSNN toán được lập chủ yếu là ngắn hạn, do đó không tạo + Kết quả khảo sát đối tượng là các cán bộ điều kiện đánh giá, xem xét sự phân bổ nguồn lực quản lý tại bảng 2 cho thấy kỷ luật chấp hành dự gắn với kế hoạch 5 năm và chiến lược phát triển kinh toán chi thường xuyên được quản lý xiết chặt hơn, tế-xã hội của tỉnh. Hiện tại, việc lập dự toán có nhiều quyết toán chi NSNN được chỉ đạo quyết liệt. Tổ yếu tố chủ quan như mong muốn được phân bổ nhiều chức thực hiện dự toán chi thường xuyên tại các nên xây dựng dự toán thường cao, chưa khuyến cấp có nhiều chuyển biến tích cực, bám sát dự toán khích sử dụng tiết kiệm nên chất lượng dự toán được và khả năng cân đối ngân sách, về cơ bản đáp ứng lập chưa cao. được nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. + Kết quả khảo sát đối tượng là cán bộ tại các Tuy nhiên, chấp hành dự toán chi thường cơ quan thụ hưởng NSNN ở bảng 3 cho thấy: xuyên NSNN trong giai đoạn này tại tỉnh Bắc Kạn những người được hỏi đều đồng ý với nhận định ở mức trung bình. Chênh lệch giữa dự toán và thực là tiến độ lập dự toán chi ngân sách hằng năm của hiện các khoản chi thường xuyên còn khá lớn. Do đơn vị là kịp thời việc sắp xếp công việc, trách không xây dựng dự toán NSNN ở trung hạn nên nhiệm cho các phòng ban, các cá nhân trong quá không chỉ có cơ quan tài chính, UBND tỉnh bị trình lập dự toán chưa được hoàn toàn tốt, chỉ tiêu động về nguồn thu, mà các cơ quan ban ngành của này mới đạt ở mức khá về hiệu quả, trách nhiệm địa phương và đơn vị thụ hưởng cũng bị động về của các cán bộ thực hiện công tác lập dự toán được nguồn thu của NSĐP. Kết quả khảo sát về công đánh là tốt Tuy nhiên, việc lập dự toán tại các đơn tác chấp hành chi NSNN của tỉnh Bắc Kạn cho vị được đánh giá là chưa sát với tình hình thực tế, thấy việc phân bổ kinh phí trong hoạt động đầu tư, 70
7. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) chi thường xuyên chưa tốt, còn chi nhiều cho các Thứ nhất, định mức phân bổ ngân sách cho hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước, đoàn chi thường xuyên của tỉnh Bắc Kạn giai đoạn thể, chưa tập trung chi cho các hoạt động kinh tế, 2017-2019 đã cơ bản phù hợp với tình hình thực hoạt động khoa học-công nghệ. tế về nguồn thu ngân sách, phù hợp với kế hoạch + Kết quả khảo sát tại bảng 3 cho thấy khâu phát triển kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng của phân bổ, chấp hành dự toán chi ngân sách tại các cơ tỉnh, phù hợp với khả năng cân đối từ NSTW. quan trên địa bàn tỉnh được thực hiện tốt, tuy nhiên Thứ hai, công tác lập dự toán chi NSNN của công tác kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên diễn tỉnh Bắc Kạn cơ bản theo đúng trình tự của Luật ra chưa chặt chẽ vẫn xảy ra sai sót. Hầu hết các đơn NSNN năm 2015. Dự toán hàng năm được lập vị sử dụng ngân sách của tỉnh Bắc Kạn đều phải điều bám sát chỉ thị, chủ trương chỉ đạo của Tỉnh ủy, chỉnh dự toán cho phù hợp với thực tế. Nghị quyết của HĐND tỉnh và tình hình phát triển - Công tác quyết toán chi thường xuyên kinh tế-xã hội của tỉnh. Dự toán được xây dựng NSNN trên cơ sở căn cứ vào định hướng phát triển kinh + Theo kết quả khảo sát các cán bộ quản lý cho tế-xã hội của địa phương và tình hình thực hiện thấy công tác quyết toán chi thường xuyên NSNN ngân sách của năm trước, dựa vào cơ chế chính trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn là đúng quy định của Nhà sách, tiêu chuẩn, định mức cụ thể. nước về trình tự, thủ tục, báo cáo quyết toán hàng Thứ ba, về công tác chấp hành dự toán được năm đã đảm bảo về chất lượng phục vụ yêu cầu của siết chặt hơn, quyết toán NSNN được chỉ đạo công tác quản lý, phản ánh khá đầy đủ, rõ ràng các quyết liệt để đẩy nhanh hơn. hoạt động chi thường xuyên và được lập từ cơ sở đến Thứ tư, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát cơ quan quản lý tài chính ngân sách cấp tỉnh, đảm việc sử dụng các khoản chi thường xuyên ngân bảo nguyên tắc nguyên tắc cân đối thu-chi ngân sách sách và xử lý vi phạm đã được theo định kỳ. và niên độ kế toán. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng 3.2.2. Những tồn tại hạn chế một số báo cáo quyết toán của đơn vị còn chưa đạt Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công yêu cầu, phải chỉnh sửa. tác quản lý chi thường xuyên ngân sách của tỉnh + Kết quả khảo sát các cán bộ tại các cơ quan Bắc Kạn vẫn còn những hạn chế nhất định cần thụ hưởng NSNN được hỏi đều trả lời rằng: Công được khắc phục. tác quyết toán chi thường xuyên ngân sách tại cơ Thứ nhất, dự toán ngân sách được lập hàng quan hiện nay được thực hiện kịp thời. năm thường thấp hơn so với thực tế chi thường - Công tác kiểm soát, thanh tra, kiểm tra chi xuyên của địa phương. thường xuyên NSNN Công tác lập dự toán chi thường xuyên từ ngân + Công tác kiểm soát, thanh tra, kiểm tra việc sách tỉnh chưa đánh giá hết được các yếu tố tác động sử dụng NSNN và xử lý các vi phạm đã được đến quá trình chi thường xuyên trong năm, làm cho thường xuyên, kịp thời phát hiện những sai phạm giá trị thực hiện thường lớn hơn nhiều so với dự toán trong quản lý và sử dụng NSNN để đưa ra kiến được lập, gây khó khăn cho công tác quản lý, điều nghị với cơ quan có thẩm quyền có biện pháp khắc hành ngân sách. phục, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn và xử lý Về quy trình xây dựng dự toán chi thường những hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý tài xuyên chưa khoa học, chủ yếu dựa vào các văn bản chính và chấp hành Luật NSNN của các đơn vị sử quy định của cơ quan cấp trên, chưa bám sát thực tế. dụng ngân sách. Tuy nhiên, công tác kiểm tra, Thứ hai, dự toán ngân sách được lập là ngắn kiểm soát chi chưa đủ chặt chẽ nên vẫn còn tình hạn, căn cứ vào định mức đầu vào. Do đó, không trạng thất thoát về chi NSNN, đặc biệt là đối với tạo điều kiện đánh giá, xem xét phân bổ nguồn lực các khoản chi về sửa chữa công trình hạ tầng, tình trong dài hạn gắn với chiến lược phát triển kinh trạng chi sai chế độ, chính sách vẫn còn tồn tại. tế-xã hội của tỉnh. + Kết quả khảo sát cán bộ tại các cơ quan thụ Thứ ba, quá trình quản lý và kiểm soát chi hưởng NSNN được hỏi đều trả lời rằng: Quy trình chưa chặt chẽ vẫn còn tình trạng thất thoát làm kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại lãng phí nguồn vốn NSĐP, tình trạng chi sai chế đơn vị được kiểm soát chặt chẽ. độ, chính sách vẫn chưa chấm dứt. Vẫn còn tình 3.2. Đánh giá về công tác quản lý chi thường trạng chi ngoài kế hoạch theo cơ chế xin-cho. xuyên NSNN tại tỉnh Bắc Kạn Thứ tư, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát 3.2.1. Những kết quả đạt được việc chấp hành dự toán của cơ quan quản lý cấp Qua phân tích thực trạng quản lý chi thường trên, Sở Tài chính, các cơ quan được UBND tỉnh xuyên có thể đánh giá công tác quản lý chi thường Bắc Kạn giao nhiệm vụ đối với các đơn vị sử dụng xuyên tại tỉnh Bắc Kạn đã đạt được một số kết quả sau: ngân sách chưa được coi trọng, chưa thực hiện 71
8. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) thường xuyên, còn mang tính hình thức. hoặc phân công cán bộ có trình độ về quản lý tài 3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi chính kiêm công tác kế toán để đảm bảo chấp hành thường xuyên NSNN tại tỉnh Bắc Kạn đúng các quy định về quản lý và sử dụng ngân 3.3.1. Giải pháp hoàn thiện quản lý việc lập, phân bổ sách được giao. và chấp hành dự toán chi thường xuyên Thứ hai, trong thời gian tới, UBND tỉnh Bắc - Đổi mới quy trình lập dự toán chi ngân sách Kạn cần triển khai và đưa vào sử dụng các chương UBND tỉnh Bắc Kạn cần nghiên cứu, đưa vào trình công nghệ thông tin trong công tác quản lý tài áp dụng phương pháp lập dự toán chi ngân sách theo chính tại các đơn vị thuộc khối tài chính và các đơn khuôn khổ chi tiêu trung hạn từ 3-5 năm. Lập dự vị sử dụng ngân sách. Bên cạnh việc trang bị cơ sở toán theo phương pháp này sẽ khắc phục được vật chất, UBND tỉnh cần tổ chức các lớp đào tạo bổ những nhược điểm của lập dự toán chi ngân sách sung kiến thức về tin học, ngoại ngữ cho đội ngũ hàng năm, dự toán được lập có sự gắn kết với việc kế toán tại các đơn vị, các cán bộ KBNN, cán bộ xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội với kế Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư, nhằm khai hoạch tài chính, gắn kết giữa kế hoạch chi tiêu của thác, sử dụng có hiệu quả các chương trình ứng ngân sách hàng năm với kế hoạch ngân sách trung dụng, đáp ứng yêu cầu quản lý chi tiêu và sử dụng hạn và dài hạn. ngân sách một cách hiệu quả. - Phân bổ ngân sách theo thứ tự ưu tiên phù Thứ ba, hàng năm, Sở Nội vụ cần tiến hành hợp với mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế-xã rà soát lại số lượng, chất lượng, trình độ chuyên hội của tỉnh Bắc Kạn. môn của đội ngũ cán bộ làm công tác trong lĩnh Trong thời gian tới, để chi ngân sách đạt được vực tài chính, công tác quản lý chi ngân sách. Cần hiệu quả cao nhất trong việc thực hiện chiến lược, xây dựng kế hoạch tuyển dụng, sắp xếp, phân kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, công lại công việc phù hợp với năng lực, trình độ khi lập kế hoạch tài chính trung hạn, tỉnh Bắc Kạn của từng cán bộ. Tăng cường đào tạo và đào tạo cần ưu tiên các khoản chi về quy hoạch, kế hoạch lại để nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ phát triển kinh tế-xã hội. Đối với các hoạt động, cán bộ đáp ứng các yêu cầu được giao. khoản chi được xác định có mức ưu tiên thấp có 3.3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý kiểm thể giảm bớt kinh phí và ngừng tài trợ từ ngân soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên sách. Với mục đích là để hỗ trợ cho những lựa NSNN chọn được ưu tiên. Thứ nhất, căn cứ vào dự toán được lập, các - Đối với công tác chấp hành chi NSNN đơn vị thuộc khối sự nghiệp giáo dục, y tế, các Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư cần tham phòng ban, ngành của tỉnh Bắc Kạn áp dụng mưu cho UBND tỉnh xây dựng và ban hành hệ phương thức mua sắm đối với các gói mua sắm có thống chỉ tiêu, phương pháp đánh giá kết quả chấp giá trị lớn. Giao nhiệm vụ cho các phòng, ban hành dự toán NSNN. Yêu cầu gắn kết trách nhiệm chuyên môn là đơn vị được giao tổ chức mua sắm của các cơ quan có thẩm quyền với đơn vị sử dụng tài sản, hàng hóa theo phương thức tập trung, phối ngân sách về kết quả sử dụng ngân sách khi triển hợp với các cơ quan đơn vị sử dụng tài sản xây khai thực hiện và kết quả nhiệm vụ quản lý. dựng phương án tổ chức mua sắm trình Chủ tịch Các khoản chi thường xuyên phải được quản lý UBND tỉnh phê duyệt và tổ chức mua sắm tập cấp phát đúng nội dung công việc, theo tiến độ hoàn trung theo đúng quy định hiện hành. thành. Các khoản chi ngân sách được thực hiện khi Thứ hai, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử có đủ 3 điều kiện là: có trong dự toán được duyệt, dụng kinh phí, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh đúng chế độ, tiêu chuẩn định mức do cơ quan Nhà bạch trong quản lý và sử dụng kinh phí, UBND tỉnh nước có thẩm quyền quy định, được thủ trưởng đơn Bắc Kạn, cơ quan tài chính yêu cầu các đơn vị sự vị sử dụng ngân sách hoặc người được ủy quyền nghiệp công lập xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ quyết định chi. theo hướng dẫn, đây là căn cứ thực hiện và kiểm Nghiêm túc thực hiện pháp lệnh thực hành soát quá trình sử dụng kinh phí được giao tại đơn tiết kiệm, chống lãng phí, sử dụng tiết kiệm có vị, và được gửi đến KBNN làm căn cứ để tiến hành hiệu quả các nguồn kinh phí từ NSNN. kiểm soát chi. 3.3.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy và Thứ ba, khi xây dựng dự toán, giao dự toán nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cho các đơn vị sự nghiệp có thu phải tính đến phần quản lý chi thường xuyên NSNN thu phát sinh từ hoạt động sự nghiệp như thu học Thứ nhất, UBND tỉnh Bắc Kạn cần tiến hành phí, thu phí, lệ phí. Sở Tài chính cần hướng dẫn rà soát, sắp xếp lại bộ máy các phòng ban, ngành, các đơn vị xây dựng dự toán hàng năm, có căn cứ các đơn vị dự toán, bố trí biên chế cán bộ kế toán giao dự toán, các khoản thu được phép để lại đơn 72
9. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) vị cuối năm được hạch toán ghi thu, ghi chi vào quyết toán chi thường xuyên NSNN và thanh tra, NSNN theo quy định. kiểm tra chi thường xuyên NSNN. Bài viết đã đề 4. Kết luận xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác Quản lý chi thường xuyên NSNN tỉnh có vai quản lý chi thường xuyên NSNN tỉnh Bắc Kạn trò rất quan trọng, nó đảm bảo cho ngân sách được trong thời gian tới là: Hoàn thiện quản lý việc lập, sử dụng có hiệu quả trong phát triển kinh tế-xã phân bổ và chấp hành dự toán chi thường xuyên; hội, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng Bài viết đã phân tích thực trạng công tác quản đội ngũ cán bộ, công chức quản lý chi thường lý chi thường xuyên NSNN tỉnh Bắc Kạn với các xuyên NSNN; Hoàn thiện công tác quản lý kiểm nội dung như: lập dự toán chi thường xuyên soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên NSNN, chấp hành dự toán chi thường xuyên, NSNN. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Chính phủ (2016). Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách. [2]. Cục thống kê tỉnh Bắc Kạn (2019 ). Niên giám thống kê tỉnh Bắc Kạn, Nxb Thống kê. Hà Nội. [3]. Quốc hội (2015). Luật Ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13. Hà Nội. [4]. UBND tỉnh Bắc Kạn. Quyết định số 33/QĐ-UBND ngày 09/1/2020 về việc ban hành Chương trình hành động thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng-an ninh năm 2020 và các năm tiếp theo. [5]. UBND tỉnh Bắc Kạn. Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội và công tác chỉ đạo điều hành của UBND tỉnh Bắc Kạn các năm 2017, 2018, 2019. Bắc Kạn. Thông tin tác giả: 1. Hà Thị Thanh Nga Ngày nhận bài: 23/10/2020 - Đơn vị công tác: Trường Đại học Kinh tế & QTKD Ngày nhận bản sửa: 27/12/2020 - Địa chỉ email: hathithanhnga@tueba.edu.vn Ngày duyệt đăng: 30/12/2020 2. Nguyễn Thị Linh Trang - Đơn vị công tác: Trường Đại học Kinh tế & QTKD 73