Tác động của mạng 5G đối với sự phát triển của tự động hóa và số hóa công nghiệp

Nội dung text: Tác động của mạng 5G đối với sự phát triển của tự động hóa và số hóa công nghiệp

1. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) Tác động của mạng 5G đối với sự phát triển của tự động hóa và số hóa công nghiệp Tống Ngọc Anh 1, * 1 Khoa Cơ – Điện, Trường Đại học Mỏ - Địa chất, Việt Nam, tongngocanh@humg.edu.vn; THÔNG TIN BÀI BÁO TÓM TẮT Quá trình: Ngành công nghiệp di động đang phát triển vượt bậc và đã có những bước Nhận bài 17/6/2021 chuẩn bị trong việc triển khai mạng di động thế hệ thứ 5 (5G). Sự xuất hiện Chấp nhận 18/8/2021 của mạng 5G với các đặc tính tốc độ nhanh, độ trễ thấp, tính tin cậy cao, thực Đăng online 20/12/2021 sự như một động lực thúc đẩy đáng kể cho các ngành công nghiệp IoT Từ khóa: (Internet of Things), trí tuệ nhân tạo (AI – Artificial Intelligent), xe tự hành, 5G, mạng di động 5G, thực tế ảo, blockchain và các ứng dụng tự động hóa thông minh khác. Sự ra đời ấy không chỉ đơn giản là một bước tiến của mạng di động thế hệ tiếp Internet of Things (IoT), theo, mà nó còn mở ra một chân trời mới cho mọi ngành công nghệ. Bài báo Wifi 6, Internet công này sẽ đưa ra các phân tích, đánh giá về các thế hệ mạng di động và nhấn nghiệp - Industrial mạnh những tác động quan trọng của mạng 5G tới sự phát triển của tự động Internet of Things (IIoT) hóa thông minh và số hóa trong các ngành công nghiệp. © 2021 Trường Đại học Mỏ - Địa chất. Tất cả các quyền được bảo đảm. 1. Đặt vấn đề dạng thoại (voice) trong phạm vi nhỏ, thì thế hệ mạng di động thứ hai (2G) cho phép chúng ta có Sự phát triển của các thế hệ mạng di động 1G, thể kết nối toàn cầu với nhau thông qua hình thức 2G, 3G, 4G đã kéo theo những bước tiến vượt bậc thoại (voice) và nhắn tin văn bản (text sms). 3G trong các ngành khoa học kỹ thuật nói chung, cung cấp thêm khả năng truyền tải dữ liệu tốc độ cũng như ngành công nghiệp nói riêng. Trung cao (high-speed data) từ mạng truy nhập bình khoảng 10 năm kể từ khi mạng di động thế Internet. 4G mang lại sự khác biệt khá lớn về tốc hệ đầu tiên (1G – first generation) ra đời năm độ truyền tải dữ liệu này, đồng thời bắt đầu cung 1981, đánh dấu một thế hệ mạng di động mới, cấp các nền tảng trực tuyến và dịch vụ Internet được đặt tên lần lượt là 1G, 2G, 3G, 4G và 5G tốc độ cho đại chúng. Riêng mạng 5G, đang được (Pathak 2013; Mishra 2018). Bài báo này tập biết đến như một thế hệ mạng di động mạnh mẽ trung phân tích các đặc điểm của mạng di động 5G nhất, trang bị khả năng truyền nhận dữ liệu vô và những tác động của mạng 5G lên các ngành: hạn (Pathak 2013; GSMA 2017; Mishra 2018). IoT, công nghệ oto, công nghiệp sản xuất, y tế chăm sóc sức khỏe, thành phố thông minh và một Tốc độ dữ liệu của các thế hệ mạng di động số ngành khác. cũng từng bước được nâng cao. Mạng di động thế 2. Lịch sử phát triển của các thế hệ mạng di hệ thứ 5, là bước tiến tiếp theo của mạng di động động 4G, được kỳ vọng mang tới tốc độ từ 1 – 10 Gbps cho người sử dụng đầu cuối (Bhalla 2010; Mishra Nếu như thế hệ mạng di động đầu tiên (1G) chỉ 2018). cho phép người dùng trao đổi thông tin dưới 34
2. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) cho dải tần từ 3.6 – 4 GHz, dải này cho phép mạng 5G phủ sóng được khoảng cách tầm trung. Trong công nghệ mmWave, người ta tập trung sử dụng nhiều các trạm tế bào có kích thước nhỏ (small cells), thay vì việc sử dụng song hành trạm phát có công suất lớn và small cells như mạng 4G. Vị trí đặt small cells sẽ được thiết kế để lắp trên các cột đèn hoặc các tòa nhà, khi đó, sóng mmWave có thể dễ dàng truyền mà ít chịu sự ảnh hưởng của thời tiết hoặc các chướng ngại vật vật lý (Liu and Jiang 2016; De Matos and Gondim 2016; Hossain 2013). Hình 1. Lịch sử phát triển các thế hệ mạng di động 5G 2019 10 Gbps 4G 2011 100 Mbps 3G 1998 Voice, SMS, Internet, Cloud, 2 Mbps Streaming 2G Nền tảng IP 1990s Mạng di động băng rộng tốc độ cao 1G 64 Kbps Voice, SMS, Internet, Độ tin cậy cao Hình 3. Phổ tần số sử dụng trong mạng 5G 1984 Cloud, Streaming Độ trễ thấp 2.4 Kbps Voice, SMS, Internet Nền tảng IP (Robert Triggs, Online) Mạng di động băng Mạng di động băng rộng rộng độ tin cậy cao Voice, SMS 3.3. Kỹ thuật định tuyến (Beamforming) Nền tảng Digital Voice Nền tảng Kỹ thuật beamforming trong mạng 5G cho Analog phép các bộ định tuyến (router) truyền tín hiệu Hình 2. Tốc độ dữ liệu các thế hệ mạng di động tới các thiết bị sử dụng nhanh hơn, mạnh hơn 3. Các đặc tính của mạng di động 5G với độ tin cậy cao hơn so với mạng vô tuyến thông thường, cho phép khắc phục các giới hạn 3.1. Tiêu chuẩn mạng về cự ly truyền dẫn khi sử dụng phổ dạng sóng Mạng 5G hiện nay có 2 tiêu chuẩn: một là ở tần số cao. dạng mạng liên kết NSA (Non-standalone). 3.4. Kỹ thuật đa ăng ten (Massive MIMO) Dạng này dựa có cấu trúc nền tảng vẫn dựa trên Kỹ thuật Massive MIMO cho phép sử dụng nền tảng của mạng di động 4G. Hai là mạng nhiều ăng ten phát và nhiều ăng ten thu tại cùng dạng độc lập SA (Standalone). Đối với dạng SA, một thời điểm trên cùng một trạm thu phát mạng lõi lúc này đã được thay đổi hoàn toàn, sóng để phục vụ nhiều người sử dụng. Kỹ thuật được trang bị các công nghệ phân chia hoạch này sẽ tận dụng triệt để hiệu năng sử dụng tần định mạng và mã hóa sóng mang con. Kiến trúc số tại một trạm. Thông thường, nó được kết mạng 5G theo chuẩn SA được tối ưu hóa về giá hợp cùng kỹ thuật beamforming ở trên. thành mà vẫn cải thiện được chất lượng sử Bên cạnh đó, mạng di động thế hệ thứ 5 cung dụng dịch vụ (Cero et al. 2017; Saha et al. cấp khả năng hỗ trợ giao tiếp giữa máy – máy 2016). được cải thiện, giảm mức độ tiêu thụ công suất 3.2. Kỹ thuật trải phổ và độ trễ thấp hơn so với mạng 4G. Mạng 5G sử Mạng 5G sử dụng công nghệ mmWave cho dụng băng tần siêu rộng UWB (Ultra Wide các dải tần số cao (trên 17GHz), và sử dụng các Band) với độ rộng băng tần cao hơn mà vẫn sử sóng mang cho các phổ tín hiệu 3 - 6 GHz (sub- dụng năng lượng tiêu thụ thấp hơn. Băng thông 6), băng tần dưới 1GHz (300-800 MHz) và dải của mạng 5G có thể đặt tới 4000 Mbps, nhanh tần của mạng 4G. Ở Việt Nam, hiện đang nghiên gấp 100 lần so với mạng di động 4G ngày nay. cứu sử dụng dải dưới 6GHz (Sub-6), áp dụng Mạng 5G cũng có thể cung cấp tới hàng trăm tỷ 35
3. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) các kết nối, giao tiếp máy trong phạm vi rộng - Giao tiếp máy và máy (Machine to Machine với băng thông di động cực cao. Ngoài ra, mạng – Massive IOT): thích hợp cho các ngành di động 5G có độ trễ cực thấp (1ms), tiết kiệm mua sắm, bán lẻ và sản xuất năng lượng tới 90%, độ tin cậy rất cao 99.9%, - Độ trễ thấp, độ tin cậy cao: thích hợp cho tốc độ truyền dữ liệu lên tới 10 Gbps, cho phép truyền dữ liệu với dung lượng lên tới 10 Tb các ngành sản xuất xe tự hành, y tế và thành (Barreto et al. 2016; Hu 2016; Saha et al. 2016; phố thông minh (smart cities). Cero et al. 2017). 4.1. Tác động của mạng 5G đối với IOT 4. Những tác động của mạng 5G Khái niệm về IOT đã được ứng dụng từ năm 2015, với nền tảng cấu trúc bao gồm: các cảm Hiện nay, các ngành công nghiệp sản xuất biến không dây (wireless sensors), hệ thống đang từng bước được nâng cao với mục đích thu thập dữ liệu (DAS – Data Acquisition tăng doanh thu bằng cách thay đổi trong các System), chuyển vùng Internet (Internet quá trình phục vụ khách hàng, tăng cung và cầu, Gateway), Dịch vụ quản lý dữ liệu, trung tâm dữ cạnh tranh trực tiếp với đối thủ, giảm các chi liệu và điện toán đám mây. Hệ thống IOT ngày phí sản xuất bằng cách tăng năng suất lao động, nay đang dần phải đối mặt với sự tăng lên của giảm rủi ro đi cùng với tăng cường an ninh, an các Nodes mạng cũng như các vấn đề bảo mật. toàn và bảo mật. Để thực hiện điều đó, các Đối với mạng 4G, vấn đề truyền dữ liệu dung ngành công nghiệp này phải tiến tới các quy lượng thấp có thể áp dụng được cho nhiều trình về số hóa với các yêu cầu như sau Nodes nhiều cảm biến. Tuy nhiên khi yêu cầu (Ericsson, 2017): của người sử dụng tăng lên, đòi hỏi truyền hình Hệ thống dây chuyền sản xuất phải được - ảnh và video, mạng 4G sẽ đứng trước thử thách trang bị khả năng kết nối tức thời, linh hoạt, không hề nhỏ. Mạng 5G sẽ giải quyết được vấn siêu đáng tin cậy cho hàng triệu thiết bị đề này, mạng 5G sẽ cung cấp các điều kiện cần - Giá thành thiết bị phải rẻ, có thời lượng pin thiết và khả năng kết nối linh hoạt cho các thiết kéo dài bị đầu cuối, bao gồm tốc độ truy cập lớn, thông - Có khả năng theo dõi, vận hành, bảo dưỡng lượng cao, độ tin cậy tốt, độ trễ thấp, sẽ cải toàn trình quá trình sản xuất từ xa thiện hoàn toàn phạm vi và ứng dụng của IOT - Có thể sử dụng thực tế ảo/ thực tế tăng ngày nay như thành phố thông minh, camera an cường ninh thông minh, bộ điều nhiệt thông minh, - Đặc biệt, có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo để thiết bị nhà bếp thông minh tăng cường trong nhiều quá trình, thậm chí là cả doanh nghiệp Những đặc trưng của mạng 5G sẽ là công nghệ chính để số hóa các ngành công nghiệp bởi nó có khả năng cung cấp băng thông rộng tốc độ cao, đáng tin cậy cũng như đảm bảo về tính bảo mật. Bên cạnh đó, mạng 5G sẽ cung cấp nền tảng để thúc đẩy số hóa và tự động hóa của công nghiệp 4.0 bao gồm: - Truyền thông băng rộng: thích hợp cho các ngành công nghiệp truyền thông và giải trí, Hình 4. Kiến trúc phân tầng trong IOT (Opentechdinary, 2015) Internet Chính vì vậy, mạng di động thế hệ mới này chắc chắn có thể đáp ứng được với sự tăng lên 36
4. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) của các trạm cảm biến trong tương lai (Li et al. phổ (Liu and Jiang 2016; De Matos and Gondim 2018), thông qua các tiêu chí sau: 2016; Hossain 2013) 4.2. Tác động của mạng 5G đối với ngành Tốc độ dữ liệu: là yếu tố quan trọng đối với các công nghệ ôtô hệ thống truyền thông không dây, cụ thể, mạng Theo một nghiên cứu năm 2017 của 5G có thể hỗ trợ tốc độ dữ liệu lớn nhất là 10 Qualcomm, vào năm 2035, mạng 5G sẽ mang lại Gbps và nhỏ nhất là 100 Mbps (5G Forum tổng sản lượng kinh tế hơn 2,4 nghìn tỷ USD 2016). trong lĩnh vực ô tô, bao gồm cả chuỗi cung ứng Các ứng dụng IOT lưu động: hiện nay, nhiều và khách hàng của nó. Tác động kinh tế 5G trong thiết bị IOT có sự chuyển động tương đối giữa lĩnh vực này sẽ chiếm khoảng 20% tổng tác máy phát và máy thu, những yêu cầu này đang động kinh tế 5G toàn cầu vào năm 2035 là vấn đề thách thức đối với mạng 4G. Tuy (Condon 2017). Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, nhiên, với mạng 5G, số lượng trạm di động có quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của ngành kích thước nhỏ lớn sẽ khắc phục được điều này. công nghiệp ô tô sẽ tạo ra 67 tỷ đô la giá trị Trễ truyền dẫn: mạng 5G với những cải tiến trong giai đoạn 2015–2025. Ngoài ra, sự đáng kể về công nghệ lõi theo chuẩn ALL IP, cho chuyển đổi này sẽ tạo ra 3,1 nghìn tỷ đô la lợi phép độ trễ giảm tới mức tối thiểu (xấp xỉ 0) ích xã hội bao gồm cải tiến phương tiện tự hành (Saha et al. 2016; Hu 2016; Ford et al. 2017) và hệ sinh thái doanh nghiệp vận tải trong cùng Mật độ kết nối: số lượng thuê bao/ thiết bị truy thời kỳ (Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2015). Các cập trong một đơn vị diện tích là không giới hạn nhà sản xuất ô tô đang chạy đua để cải tiến công trong mạng 5G (Amaral et al. 2016; NGMN nghệ cung cấp năng lượng cho ô tô tự hành Alliance 2017). (Smart Cars). Smart Cars tiêu tốn nhiều băng Độ tin cậy trong mạng 5G: đánh giá tỉ lệ mất gói thông, yêu cầu phản hồi nhanh hơn từ mạng và khi thực hiện ở lớp vật lý. Trong mạng 5G, độ kết nối mạng liên tục. 5G hỗ trợ băng thông cao tin cậy đạt 99,999% (Ford et al. 2017; hơn và độ trễ thấp hơn, cho phép Smart Cars Rappaport et al. 2014; Ge et al. 2016; Elayoubi hoạt động hiệu quả. Công nghệ 5G đồng thời et al. 2016) cũng thu thập chính các dữ liệu từ xe tự hành. Độ chính xác về vị trí: trong mạng 5G, độ chính Công nghệ này giúp lái xe thông minh an toàn xác khi thực hiện định vị theo trạm phát sóng hơn và hiệu quả hơn. Như vậy, mạng 5G sẽ giúp đạt mức nhỏ hơn 1m (Elayoubi et al. 2016) kích hoạt các dịch vụ đi xe tự hành trong đô thị Độ phủ sóng: mạng 5G cung cấp khả năng kết và hầu hết người sử dụng. Ngoài ra, mạng 5G có nối mọi lúc, mọi nơi mà vẫn đảm bảo tốc độ dữ thể cung cấp nhiều dịch vụ cho các nhà sản xuất, liệu ở mức 1Gbps dựa theo nhu cầu của người bao gồm thông tin điều hướng, thông tin giao sử dụng. Đối với các trạm IOT, yêu cầu về mức thông, tính phí điện tử, cảnh báo nguy hiểm, phủ sóng của trạm phải đạt trên 99,999% và chỉ cảnh báo va chạm, cập nhật thời tiết và các dịch có mạng 5G mới có khả năng đáp ứng này vụ an ninh mạng để giám sát các phương tiện (NGMN Alliance 2017) xâm nhập. Hiệu năng sử dụng phổ: được định nghĩa là 4.3. Tác động của mạng 5G đối với ngành thông lượng của tất cả người dùng trên một công nghiệp sản xuất trạm phủ sóng hoặc một vùng địa lý (cách khác Các công ty sản xuất trên khắp thế giới đang được gọi là: thông lượng truy cập mạng trên chịu áp lực cạnh tranh gay gắt do vòng đời sản một Hz băng thông), thông lượng này được quy phẩm và kinh doanh ngắn hơn. Tỷ suất lợi chuẩn trong IEEE là 30bps/Hz cho đường tải nhuận đang bị siết chặt hơn bao giờ hết. Để xuống và 15bps/Hz cho đường tải lên (Liu and cạnh tranh trên toàn cầu, các công ty sản xuất Jiang 2016). Mạng 5G cho phép tăng thông bắt buộc phải nâng cao hiệu quả và giảm chi phí lượng này lên tới 3 – 5 lần hiệu năng sử dụng thông qua các công nghệ đổi mới quy trình mới 37
5. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) như robot, tự động hóa nhà kho, nhà máy thông khiển một robot phẫu thuật theo thời gian thực minh và trợ giúp điều chỉnh linh hoạt. Mạng 5G thông qua mạng 5G (China Daily 2019). và IoT sẽ đóng những vai trò quan trọng trong 4.4. Tác động của mạng 5G đối với smart việc nâng cao và tạo điều kiện cho những tiến cities bộ sản xuất này. 5G sẽ mang đến nhiều cơ hội Truyền tải điện đang là lĩnh vực được áp về việc thực hiện xây dựng một nhà máy thông dụng IOT, tại đây, các công ty điện lực có thể sử minh, có thể tận dụng các công nghệ như tự dụng truyền tải điện thông minh để tăng hiệu động hóa, trí thông minh nhân tạo và thực tế ảo quả trong việc giám sát, quản lý cũng như chủ để xử lý sự cố. 5G là một công nghệ quan trọng động trong việc bảo trì và ứng phó khi có sự cố cho số hóa ngành công nghiệp giúp tăng cường điện, đồng thời, người sử dụng cũng có thể trực trực tiếp kết nối, chất lượng, tốc độ, độ trễ và tiếp theo dõi điện năng tiêu thụ của hộ gia đình băng thông. 5G có thể giúp khắc phục các vấn thông qua các thiết bị di động. Với đặc trưng về đề khó khăn, bao gồm các vấn đề liên quan đến băng thông, tốc độ dữ liệu, tính real-time, độ tin kết nối như không đủ băng thông, tốc độ và c độ cậy, tính bảo mật, mạng 5G thực sự có vai trò trễ. 5G cũng sẽ cải thiện khả năng kết nối cho rất quan trọng trong việc đóng góp vào sự phát một mạng lưới cảm biến lớn để bảo trì, dự đoán triển của một thành phố thông minh tích hợp tình trạng hoạt động cho các máy móc, robot công nghệ thông tin và truyền thông với các trong nhà máy. Mạng 5G sẽ cho phép tính linh lĩnh vực như: trường học, bệnh viện, giao thông, hoạt cao hơn, chi phí thấp hơn và thời gian thực cung cấp và truyền tải điện, quản lý chất thải, hiện ngắn hơn cho các thay đổi và thay đổi bố thực thi pháp luật cũng như nhiều lĩnh vực trí mặt bằng nhà máy. Các mạng, dịch vụ và khả khác. năng kết nối 5G có tiềm năng chuyển đổi mô hình sản xuất, kinh doanh và bán hàng theo Bên cạnh đó, không thể phủ nhận rằng mạng những cách có lợi cho sản xuất. 5G cũng có những tác động đáng kể tới các 4.4. Tác động của mạng 5G đối với ngành y ngành khác, trong đó có Việt Nam, theo chiều tế và chăm sóc sức khỏe hướng không có lợi. Ví dụ như đối với ngành Hiện nay, đứng trước đại dịch Covid-19 đang truyền hình, do phổ tần số sub-6 của 5G nằm gia tăng, yêu cầu về chăm sóc và điều trị sức cùng dải tần với các trạm thu vệ tinh băng tần khỏe từ xa đang là vấn đề khá cấp thiết khi mà C, nên tín hiệu truyền hình ngày nay đang bị can các bác sĩ, nhân viên y tế gặp khó khăn trong nhiễu, dẫn đến tình trạng mất sóng xảy ra việc di chuyển tới hiện trường. Các dịch vụ và thường xuyên (hình 5). Điều này sẽ khiến cho mạng 5G sẽ cung cấp các ưu điểm của nền tảng số lượng lớn thuê bao của các khách hàng y tế di động như tính di động và kết nối ưu việt truyền thống bị giảm, ảnh hưởng trực tiếp tới để bác sĩ và y tá có thể theo dõi bệnh nhân mọi doanh thu của các đơn vị kinh doanh dịch vụ lúc, mọi nơi. Công nghệ 5G đồng thời cho phép truyền hình trả tiền. bệnh nhân sử dụng thiết bị cảm biến nhỏ, gắn trên cơ thể để truyền các thông tin về triệu chứng bệnh (nếu có) và tình trạng sức khỏe của họ. Mạng 5G với tốc độ nhanh hơn và nhiều băng thông hơn có thể giúp các bác sĩ có quyền truy cập vào thông tin của bệnh nhân để theo dõi và chẩn đoán từ xa. Ví dụ như vào tháng 4 năm 2019, một bác sĩ phẫu thuật thần kinh Trung Quốc đã phẫu thuật thành công cho một bệnh nhân mắc bệnh Parkinson bằng cách điều 38
6. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) Hình 5. Phổ tín hiệu truyền hình phía thu khi có tác động của mạng 5G 5. Kết luận Bài báo đã phân tích các đặc điểm của mạng di động thế hệ thứ 5, những lợi thế cũng như hạn chế mà mạng 5G mang lại cho các ngành công nghiệp. Đối với Việt Nam, việc triển khai mạng 5G hiện tại chưa phải là điều cấp thiết. Tuy nhiên, với sự có mặt của mạng 5G chắc chắn sẽ là yếu tố quyết định tới sự phát triển của rất nhiều ngành công nghiệp. Tài liệu tham khảo Pathak S (2013). Evolution in generations of wireless communications for 2020. J cellular mobile communication. Master of Commun Inf Syst 31:146–163 Science in Cyber Law and Information Ericsson (2017) The 5G business potential. Security. Project report on Second Edition. October. Retrieved May 24, Telecommunication and network security 2019 on. Evolution in generations of cellular Li S, Xu LD, Zhao S (2018) 5G Internet of Things: mobile communication. Retrieved June 14, a survey. Journal of Industrial Information 2019, Integration. February 19. Retrieved May 24, GSMA (2017) The5G era: age of boundless 2019 connectivity and intelligent automation. GSM Hu F (2016) 5G overview: key technologies. In: Association. Retrieved May 14, 2019, Hu F (ed) Opportunities in 5G Networks, 1st Mishra AR (2018) Fundamentals of network edn. CRC Press, Boca Raton, pp 1–557 planning and optimization 2G/3G/4G: Ford R, Zhang M, Mezzavilla M, Duttam S, evolution to 5G, 2nd edn. Wiley, New York Rangap S, Zorzi M (2017) Achieving ultra- (ISBN: 9781119331711) low latency in 5G millimeter wave cellular Bhalla MR, Bhalla AV (2010).Generations of networks. IEEE Commun Manag 55:196–203 mobile wireless technology: a survey. Int J Rappaport TS, Daniels RC, Heath RW, Murdock Comput Appl 5(4): 26–32. Retrieved June 9, JN (2014) Introduction In: Millimeter wave 2019 wireless communication. Pearson Education, Cero E, Baraković Husić J, Baraković S (2017) Upper Saddle River, NJ, USA (ISBN-13: 978- IoT’s tiny steps towards 5G: telco’s 0-13-217228-8) perspective. Symmetry 9:1–38 China Daily Ge X, Chen J, Ying S, Chen M (2016) Energy and (2019) China performs the first 5G-based coverage efficiency trade-off in 5G small cell remote surgery on the human brain. March network. IEEE Trans Green Commun Netw 18. Retrieved July 30, 2019 XX(Y):1–28 Saha RK, Saengudomlert P, Aswakul C (2016) Elayoubi SE, Fallgren M, Spapis P, Zimmermann Evolution towards 5G mobile networks—a G, Martín-Sacristán D, Yang C, Jeux S, survey on enabling technologies. Eng J Agyapong P, Campoy L, Qi Y (2016) 5G 20(1):87–112 service requirements and operational use Barreto AN, Faria B, Almeida E, Rodriguez I, cases: analysis and METIS II vision. In: Lauridsen M, Amorim R, Vieira R (2016) 5G- Proceedings of the 2016 European 39
7. HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ CƠ KHÍ – ĐIỆN – TỰ ĐỘNG HÓA (MEAE2021) Conference on networks and Condon S (2017) Report: By 2035, 20 percent of communications (EuCNC), Athens, Greece, 5G’s economic impact will be in automotive. 27–30 June Between the Lines, May 3. Retrieved June NGMN Alliance (2017) 5G ehite paper. 24, 2019 Retrieved June 14, 2019 Mohsen Attaran, The impact of 5G Liu G, Jiang D (2016) 5G: vision and on the evolution of intelligent automation requirements for mobile communication system and industry digitization, 2020 towards the year 2020. Chin J Eng. China Daily (2019) China performs the first 5G- De Matos WD, Gondim PRLM (2016) Health based remote surgery on the human brain. solutions using 5G networks and M2M March 18. Retrieved July 30, 2019. communications. IT Prof. 18:24–29 Hossain S (2013) 5G wireless communication systems. Am J Eng Res 2:344–353 40