Thực trạng và những vấn đề đặt ra về phát triển bền vững kinh tế Việt Nam hiện nay

Nội dung text: Thực trạng và những vấn đề đặt ra về phát triển bền vững kinh tế Việt Nam hiện nay

1. THC TRNG À NHNG N T RA PHÁT TRN BN NG KNH T T NAM HN NA NgunVChuGang KhoaKinhtvàQuntrkinhdoanh Email:giangncv@dhhp.edu.vn Ngàynhnbà:18/5/2021 NgàyPBánhgá:31/8/2021 Ngàyduytng:10/9/2021 TÓMTTPháttrinbnvnglàmctiuchinlccacácqucgiatrnthgiihinnay,trongó cóVitNam.PháttrinbnvngVitNamctptrungvàobatrct:kinht,chínhtr,vnhóa-x hi.Sauhn30nmimi,VitNamgiànhcnhngthànhtutolntrnttccáclnhvc: Kinhtpháttrinvtbc,chínhtrnnh,isngvtcht,tinhthncanhndnkhngngngc nngcao.Bncnhnhngthànhtutctronggiaionvaqualànhngtháchthckhngnh. MctiubàivitchrathctrngpháttrinbnvngcaVitNamtronggiaionhinnay,tó xutcácgiiphápnhmmbopháttrinbnvngkinhtcaqucgiatrongtnglai. Tkhoátháchthc,thctrng,pháttrinbnvng. THESITUATIONANDISSUESABOUTECONOMICSUSTAINABLE DEVELOPMENTINVIETNAMTODAY ABSTRACT:Sustainabledevelopmentisastrategicgoalofallcountriesintheworldtoday,including Vietnam.SustainabledevelopmentinVietnamisfocusedonthreepillars:economic,political,socio- cultural.After more than 30 years of renovation, Vietnam has won great achievements in all elds: outstanding economic development, political stability, people’s material and spiritual life have been continuouslyimproved.Inadditiontotheachievements,therearestillmanychallenges.Theobjectiveof thearticleistoshowthecurrentsituationofsustainabledevelopmentofVietnamatthepresentperiod, therebyproposingsolutionstoensurethecountry’ssustainableeconomicdevelopmentinthefuture. Kewordschallenges,reality,sustainabledevelopment. 1.TVN cácvngvàaphng.Cthlà:Tng trngkinhtgiaion2016-2020t Nhmhoànthànhmctiuthinnin trung bnh 7%/nm, nng mc thu nhp kpháttrinvnvng,trongnhngnm bnhqunungihngnmtínhtheo va qua, Vit Nam tng bc tng GDP tng ln 3.200 - 3.500 USD. Lm trng kinh t bn vng nh thc hin phát gi mc di 5%.T trng cng tng trng xanh, phát trin nng lng nghip và dch v trong GDP trn 85%. sch, nng lng tái to; thc hin sn Tngvnuttoànxhibnhqun5 xutvàtiudngbnvng;boman nmbngkhong3234%GDP.Bichi ninh lng thc, phát trin nng nghip, ngnsáchnhànckhngquá4%GDP. nngthnbnvng;pháttrinbnvng TRNGIHCHIPHNG
2. Yutnngsuttnghp(TFP)ónggóp thinnhinvàbommitrngsng vàotngtrngkhong2530%.Nng choconngitrongquátrnhpháttrin. sut lao ng x hi bnh qun tng 4 Ti Hi ngh Thng nh Trái t 5%/nm. Tiu hao nng lng tính trn vMitrngvàpháttrin,tchcnm GDP bnh qun gim t 1 1,5%/nm. 1992 Rio de Janeiro (Brazil) ni hàm Tlthhóannm2020tt38 kháinim“pháttrinbnvng”ctái 40%.Tuynhin,saumtthikpháttrin khngnhvàcbsung,hoànchnh nhanh,theochiurng,tncangi tiHinghThngnhthgiivPhát mtvinhngtháchthckhngnh,cn trin bn vng t chc Johannesburg cnhnli,tipcntheochiusu (CnghoàNamPhi)nm2002:“Pháttrin xy dng chin lc phát trin ph hp, bnvng”làquátrnhpháttrincóskt hiuquhnvàtmctiubnvng. hpchtch,hplvàhàihòagia3mt 2. KHI QUT V PHT TRIN caspháttrin,gm:pháttrinkinht BNVNG (nhtlàtngtrngkinht),pháttrinx hi(nhtlàthchintinb,cngbngx 2.1.Khánmpháttrnbnvng hi;xoáóigimnghèovàgiiquytvic Pháttrinbnvnglàchc làm)vàbovmitrng(nhtlàxl, cpnvàonhngthpnin80cathk khcphcnhim,phchivàcithin XX.Trcnhngvnbcsúcmangtính chtlngmitrng;phòngchngcháy toàncuvthinnhin,nm1980,trong vàchtphárng;khaitháchplvàs bn“Chinlcbotnthgii”doLin dngtitkimtàinguynthinnhin).Hi minhQuctBotnThinnhinvàTài nghthngnhLinhpquclnth21 nguyn Thin nhin (IUCN-International tiNewYorknm2015aranhngha: Union for Conservation of Nature and “Pháttrinbnvnglàspháttrináp NaturalResources)aramctiuca ngnhngnhucuhintimàkhnglàm pháttrinbnvnglà“tcsphát tnhinkhnngpháttrincacácth trin bn vng bng cách bo v các tài htnglai”vàccthhóathành17 nguynsinhvt”.Trongóthutng“phát mctiuchungvà169mctiucth.6 trinbnvng”ccpnhmkugi Nh vy, có th hiu phát trin bn vicbotncáctàinguynsinhvt,cóni vnglàspháttrinthamnnhngnhu dunghp,nhnmnhtínhbnvngcas cucathhhintimàkhnglàmhi pháttrinvmtsinhthái.6 nkhnngápngnhngnhucuca Trong Báo cáo ca Lin hp quc th h tng lai, vn hành ng thi ba (1987),“Tnglaichungcachúngta”, bnh din phát trin: kinh t tng trng y banTh gii v Mi trng và Phát bnvng,xhithnhvng,cngbng, trin (WCED-World Commission on nnh,vnhoáadngvàmitrng Environment and Development), “phát ctronglành,tàinguyncduytr trin bn vng” c nh ngha là “S bnvng. pháttrinápngcnhucucahin timàkhnglàmtnthngkhnngcho Cho ti nay, quan nim v phát trin vicápngnhucucacácthhtng bnvngcthngnhtchungtrn lai”.Theonhnghanày,vnpháttrin toànthgiivàtrthànhmctiuthin bn vng cng ch yu nhn mnh khía nink. cnhsdnghiuqunguntàinguyn Tnhngquannimvpháttrinbn TPCHKHOAHC, S48,tháng9nm2021
3. vng,cóthhiupháttrinbnvngkinh vngvkinhtgm:(i)Mctc t là s tng nhanh, an toàn và có cht hiu qu s dng vn u t cao và n lngvmimtcannkinht(nhquy nh;(ii)Mcgimtiuhaonnglng m,snlng,ccukinht,utin snxutramtnvGDPthp;(iii) b),mangliliíchvàsthnhvngcho Nng sut lao ng x hi cao, da trn ttcmingi,ngthimbomi ngunlclaongcóthlcvànnglc trngctrong lành,tàinguync làmvictt;(iv)Chsgiátiudngtrong duytrbnvng. tiuchunchophéplunnnh;(v)Cán cnvnglaithngdnnh. 2.2.Tuchícapháttrnbnvngknht Nnkinhtccoilàbnvngcn 3. Thc trng phát trn bn vng tcyucusau:(1)Cótngtrng VtNam GDPvàGDPungitmccao.Các 3.1.Ktqutc ncangpháttrintrongiukinhin naycntngtrngGDPvàokhong5%/ VitNamlàmttrongnhngqucgia nmthmicóthxemcóbiuhinphát cónhiunlcvàtcnhiuthành trinbnvngvkinht.Ncpháttrin qu trn hành trnh phát trin bn vng. cóthunhpcaovnphiginhptng Thc hin Quyt nh S: 432/Q-TTg, trng.(2)CcuGDP:Chkhittrng ngày12tháng4nm2012,caThtng cngnghipvàdchvtrongGDPcaohn Chính Ph “Ph duyt Chin lc Phát nngnghip.(3)Tngtrngkinhtphi trinbnvngVitNamgiaion2011 làtngtrngcóhiuqucao,khngchp 2020”,banhànhchngtrnhqucgia nhntngtrngbngmigiá.7 vpháttrinbnvng,thànhlpHing qucgiavpháttrinbnvngvànng Mtsnidungcbnpháttrinbn caonnglccnhtranh.Mtsktqu vngvkinht:i)gimdnmctiuphí tcsau: nnglngvàcáctàinguynkhácthng qua cng ngh tit kim và thay i li Nm2018,VitNamxpth69/190 sng;ii)thayinhucutiuthkhng v mi trng kinh doanh (ánh giá ca gyhinadngsinhhcvàmitrng; NgnhàngThgiiWB);xpth77/140 iii)bnhngtrongtipcncácnguntài vnnglccnhtranh(ánhgiácaDin nguyn, mc sng, dch v y t và giáo ànKinhtThgiiWEF),xpth54/162 dc; iv) xóa ói, gim nghèo tuyt i; qucgialtvàoTop30%qucgiadnu v)cngnghschvàsinhtháihóacng vpháttrinbnvng(chthuaTháiLan nghip(táich,táisdng,gimthi,tái trongASEAN). to nng lng s dng). Nhng ni Duytrtngtrngkinhtbnvng, dungnàycóquanhchtch,hucvi tng bc thc hin tng trng xanh, nhau nhm to ra s thnh vng chung phát trin nng lng sch, nng lng chottcmingi,khngchtptrung tái to; thc hin sn xut và tiu dng manglilinhunchomtsít,trongmt bn vng; bo m an ninh lng thc, gii hn cho phép ca h sinh thái cng phát trin nng nghip, nng thn bn nhkhngxmphmnhngquyncbn vng;pháttrinbnvngcácvngvàa caconngi.8 phng. Tng trng kinh t giai on Tnhngyucu,nidungtrn,xác 2016-2020ttrungbnh7%/nm,nng nh tiu chí ánh giá phát trin bn mcthunhpbnhqunungihng TRNGIHCHIPHNG
4. nmtínhtheoGDPtngln3.200-3.500 bnvng;Tlhnghèogimbnhqun USD(sovimc2.100USDnm2015). khong 2%/nm, ring các huyn nghèo Lmphátgimcdi5%.Ccukinh gim trn 4%/nm, t l h nghèo gim tcngcónhngbctintrintíchcc, còn 5,35% (2018). Gii quyt vic làm ttrngcngnghipvàdchvtrongc tktqutíchcc:Nm2018,tltht cu GDP ngày càng tng, khu vc nng nghipchungcnclà2,0%,trongót nghiptrongccuGDPngàycànggim. lthtnghipthànhthlà2,95%,khu TtrngcngnghipvàdchvtrongGDP vcnngthnlà1,55%.ChsPháttrin trn85%.Tngvnuttoànxhi5 conngi(HDI)caVitNamt0,694 nmbngkhong31%GDP4.Anninh (2017).Pháttrinkinht-xhihàihòa, lngthccbom;tptrungchng bn vng gia các vng, th và nng thoáihoá,sdnghiuquvàbnvng thn.Gnápdngcácthànhtukhoahc tàinguynt;bovmitrngncvà -kthutvàcngnghvàosnxutnng sdngbnvngtàinguynnc;khai nghipvigiiquytttvnnngdn, tháchplvàsdngtitkim,bnvng nngthntrongcngcucxydngnng tàinguynkhoángsn;bovmitrng thnmi.7 bin, ven bin, hi o và phát trin tài TheoBáocáoánhgiávtinthc nguyn bin; bo v và phát trin rng; hincácmctiuvpháttrinbnvng, gimnhimkhngkhívàtingncác VitNamxpth54(2019)tng3bcso th ln và khu cng nghip Nhng vinm2018vàchspháttrinbnvng thànhtutctronglnhvckinht ngth2trongkhuvcngNam, gópphntíchccvàovicpháttrin hoànthànhnhiumctiuThinnink bnvngcáclnhvckhác. pháttrinbnvng. Nhà nc y mnh các bin pháp Có th khng nh rng, vi nhng nngcaohiuququnl trncáclnh thành tu t c, Vit Nam c vc, ci cách hành chính, ci thin mi bnhoànthànhChinlcpháttrinbn trngkinhdoanh,imithch,hoàn vnggiaion2011-2020nhmmctiu thin h thng pháp lut , ch dn tngtrngbnvng,cóhiuqu,ii chcxáclpvàhoànthinbom vitinb,cngbngxhi,bovtài quyn,nghavcacngdn,quyncon nguynvàmitrng,givngnnh ngi;Trinkhaiy,cóhiuqucác chínhtr-xhi,bovvngchcc cam kt quc t, tham gia tích cc gii lp, ch quyn, thng nht và toàn vn quytnhngvnmangtínhtoàncu lnhthqucgia. nh:gngihòabnh,chngchintranh, binikhíhu,nhim,bnhdch,bo 3.2.Mtshnch vmitrng,thchinmctiuthin Tuytcnhngktquángk ninkpháttrinbnvng. trnnhiulnhvcnhngsoviyucu nc ta, s nghip giáo dc có pháttrinnhanhvàbnvng,nctavn bc phát trin, chi ngn sách nhà nc còntntinhiuhnch,yukém,nh: chogiáodc,àototti20%tngchi i) Cht lng tng trng kinh t cha ngnsách;nnm2011,ttccáctnh, t mc tiu ra. Mc d tng trng thànhphtchungiáodctrunghc caonhngnnkinhtcòndanhiuvào cs;Tptrungymnhcngtácgim vnutncngoàivàthiutínhbn nghèotheohngbnvng;toviclàm vng; cha có s thng nht gia quy TPCHKHOAHC, S48,tháng9nm2021
5. mpháttrinvichtlngtngtrng. trng,songtronggiaionhinnayvn Tng sn phm trong nc (GDP) thc angtranhngvnsau: cht cha tính úng, tính nhng chi Mt là, trong quá trnh i mi nói phíikèmtrongquátrnhsnxutkinh chung,thchpháttrinbnvngkinht doanhvàtngtrng.ii)Nngsut,hiu cònchm,chabtkpvispháttrin qu và sc cnh tranh ca nn kinh t nhanhcathctin.Hinnaynctatn cònthp,nhtlàvthchkinht,kt tikhngítnhng“imnghn”cntip cuhtngvàimicngngh;cng tcimi.Hthngthchthiung tácquyhochvàhuyng,sdngcác b,chngchéo,cònnhiukhongtrngv ngun lc còn kém hiu qu; iii) Tng phápl,dnnnhiubtcp,nhiurào trngkinhtchyudavàokhaithác cntrongthctinpháttrinkinht.Th tàinguyn,cngnghthp;nngsutlao chpháttrinbnvngphimbotính ngvàkhnngcnhtranhcannkinh tnghp,ngbgiachínhtr-kinht- tchmccithin.Nnkinhtxanh xhi. chacsdngtrongolngphát Halà,cònthiunhngquytsáchcó trin, an sinh x hi và phúc li x hi tínhtphá,pháttrintheochiusu.Cn chavngchc,chnhlchthunhpgia làmrõnhngvnllun,lthuytkinh cácnhómdnccònln;iv)Lngphítài tchdncthchoquátrnhqunl nguyn,nhimmitrng trongó, kinht,xáclpcácmhnhkinhtph vnbovmitrnganglànhng hp,hiuqu,titkimtàinguyn,m vn“nóng”trthànhmttrongnhng boanninhnnglngvàmitrng. mi quan tm c bit ca x hi. Mi nm,VitNamthithidonhimmi Balà,nngsutlaongxhcòn trngtngngvi5%GDP,cncó thp. Hn nay, NSLXH ca Vt Nam cònrtthpsovcácnckhuvc(Thái nhnggiipháptácngmnhm. Lan, Singapore), nht là vi các nc Nhng hn ch nu trn do nhiu cngnghippháttrin. nguyn nhn (có c yu t ch quan và Bn là, cht lng tng trng thiu yu t khách quan) nh thin tai, l lt, bnvng:quymnnkinhtVitNam binikhí hu;nhng vn miny cònnh,tngtrngGDPchdatrntng sinhchacótinltrongquátrnhchuyn viclàmginn,trnhcngnghvà sang nn kinh t th trng; t duy phát taynghlaongthp.Quátrnhchuyn trinkinht-xhichaápngkpthi dch c cu kinh t theo hng tích cc yucupháttrincatnc;tnti nhngcònchm.Cácngànhcngnghip, quálumhnhtngtrngchyutheo dchv,nhtlànhngngànhdchvmang chiurng;qunlnhànccònhnch; tínhchtnglchayhuytmchcann scmnhtoàndntcchacpháthuy kinhtnhtàichính,ngnhàng,dulch ttnht nhhngkhngnhtimc canctacònchimttrngthp. tiupháttrinbnvng. Nm là, c ch kim soát, kim tra, 3.3. Nhng vn t ra v phát trn giám sát cha hiu qu, ci cách hành knh t bn vng Vt Nam trong ga chính cha áp ng yu cu; tnh trng onhnna tham nhng, quan liu, lng phí cha b Mcdpháttrinkinhtbnvng yli nctatcnhngktququan Sáu là, dch bnh Sars-Cov-19 bng TRNGIHCHIPHNG
6. phátvàdinbinphctplàmgiánon schhnnngcaohiuqusdngtài sn xut, t gy chui cung ng, phát nguynqucgia.Pháttrinbnvngcác sinhmtsvnxhitácngtiucc vngvàaphngcnphikthpgia lnnnkinht. qun l theo ngành vi qun l theo a phngvàvnglnhthnhmkhaithác 4. MT S GII PHP NHM vàsdngcóhiuqucácngunlc. PHTTRINKINHTNHANHV BNVNG Balà, khngngngnngcaoNSL. iviVitNam,tngtrngGDPtheo Mtlà,cntiptcnhnthcsusc hng tng nng sut lao ng và ng vàquántritquanimcangvphát dngkhoahccngnghtuylàtháchthc trinbnvng,kinquytloibttng nhnglàhngicótimnngtora pháttrinbngmigiá.Biv,nuchcoi tng trng cao, bn vng và nng cao trngpháttrinkinhtmàxemnhhoc nnglccnhtranhcannkinht. lngqunmctiupháttrinvnhóa,x Theo Tng cc Thng k kin ngh, hivàbovmitrngthcáigiáphi trong bi cnh t do hoá thng mi và trskhngthlnght;thmchíhqu Cách mng cng nghip 4.0 ngày càng canóslà“phnpháttrin”.Pháttrin pháttrin,valàchiVitNamphát bnvngkhngthchlànglichung trinkinht,nhngcngannguyc ,màquantrnghn,nócnphicth VitNamd“bblixahn”cácquc chhoáthànhlutpháp,quynhchung, giatrnthgiinukhngcónhhng ivàocucsngvàtrthànhnhnthc, pháttrinúngvàgiipháphiuqu.Mt hành ng thc tin c th ca mi ch trong nhng im nhn cn bn thúc th,catoànxhi. y tng trng, chính là ci thin nng Ha là, cn chuyn i m hnh tng sutlaong.Vth,nghChínhph trngtchiurngsangchiusu.Cn smthànhlpybanNngsutQucgia, utchopháttrinkhoahccngngh; trongóthitlpmtcquanthngtrc, nghin cu, hp tác nghin cu các lnh chuynsuvnngsutlaongcónhim vc ngành ngh trong ni hàm ca “nn vphihpcácnglctngnngsut kinh t xanh” nh s dng nng lng qucgiacaVitNam.Nghincu,hc tái to, cng ngh sn xut tit kim tài tpkinhnghimcaSingapore,NhtBn nguyn, tiu hao ít nng lng; nh vàHàn Qucápdng vàoVitNam. hng li u t, hng ti mc u t Ngoàira,nngcaonngsutlaongkhu khong2%tngchingnsáchhàngnm vcdoanhnghipóngvaitròquytnh chokhiphchsinhtháivàbovmi tivicnngcaonngsutlaongca trng. Dành ngun lc u t phát toànbnnkinht.Cnnghincu,ánh trin mnh doanh nghip khoa hc cng giávàcóchínhsáchcthchopháttrin ngh,imicchqunlkhoahcvà ngunnhnlcxhi.Tchcàoto, tranhthkhaithác,ngdngcngngh nngcao nnglcngh nghip,vnhóa tcácqucgiapháttrinXydngvà tchc,tácphongvàklutlaongcho thchinchinlctngtrngxanh.S ngilaong. dng nng lng tit kim và hiu qu, Bn là, nng cao cht lng tng pháttrinnnglngsch,nnglngtái trng, bo m n nh kinh t v m, tobomanninhnnglngquc cbitlàcácchínhsáchtàichính,tint. gia.ymnhápdngrngrisnxut ngthi,tiptcduytrcácchínhsách TPCHKHOAHC, S48,tháng9nm2021
7. tng cng thu hút u t, thit lp mi lnTuynhin,trcnhngbtcpca trngutkinhdoanhcnhtranhlành thctrngpháttrinnnkinhthinnay, mnh,thcthichínhsáchbomcng cácgii pháp ch yutp trungvào gii bngtrongtipcncácngunlcvàphát quytnhngvncbnvàxydng trin,tonglcsnxut-kinhdoanh, mt h thng th ch hiu qu, ph hp ràsoátxóabnhngràocngianhpth vi iu kin c th caVit Nam ng trng.Tháogvngmc,khuynkhích thiphnuVitNamtmctiuthuc ut,nhtlàuthtngkinht-xhi nhómdnucácnccóthunhptrung vàpháttrinsnxut-kinhdoanh,gim bnhcaovàonm2030vàtrthànhnc chiphí,nngcaonngsutlaong,cht cngnghippháttrinhini,theonh lngcácsnphm.Nghincusai, hngxhichnghavàonm2045. bsungLututcng.Tngcngc ch,chínhsáchqunlutcng,làmrõ TILIUTHAMKHO mctiu,cácnguyntc,tráchnhimgii 1.ngCngsnVitNam(2006),Vn trnh,phncptrongqunlutcng, knngToàntp,Tp47,NXBCTQG ánh giá hiu qu kinh t - x hi trong HàNi. utcng,bomtínhthngnhtca hthngpháplutvàtháognhngkhó 2. ng Cng sn Vit Nam (2001), khnchocácb,ngànhvàaphng. Vnknhbutoànqucln cóngunthungnsáchnhàncbn thIX,NXBCTQGHàNi. vng,cntptrungvàopháttrinkhuvc 3. ng Cng sn Vit Nam (2006), tnhn,cbitcnutin,toiukin Vnknhbutoànqucln tt cho các doanh nghip t nhn trong thX,NXBCTQGHàNi. nc.Bncnhó,quantmpháttrinvà htrcácdoanhnghipnhvàvania 4. ng Cng sn Vit Nam (2011), mrngthtrng. Vnknhbutoànqucln Nmlà,ymnhcicáchhànhchính, thXI,NXBCTQGHàNi. nngcaohiulchotngcabmáy 5. ng Cng sn Vit Nam (2016), nhànc,tíchccutranhphòng,chng Vnknhbutoànqucln thamnhng,lngphí,thchànhtitkim; thXII,NXBCTQGHàNi. tng cng hp tác và hi nhp kinh t 6.BáocáoKhosáthintrangvàxu quct;nngcaochtlngthngtin. hngSdngBáocáoBnvngtiVit 5.KTLUN Nam và trn Th gii, Pháttrinbnvngtrthànhmctiu detail.asp?id=560,truycpngày15/4/2021 thin nin k, mc tiu phát trin quan 7 Nguyn Quang Thái và Ng Thng trngcattccácqucgiatrnthgii, Li (2007), Phát trn bn vng Vt trongócóVitNam.Sauhn30nmi Nam:Thànhtu,ch,tháchthcvàtrn mi,VitNamthchinngbnhiu vng,NXBLaong-Xhi,HàNi. giiphápthúcypháttrinbnvngvà t c nhiu thành tu quan trng v 8. Nguyn Quc Ton (2019), Th ch kinhtnhkinhtvmcbnnnh, pháttrnnhanh-bnvng,knhnghmquc tng trng kinh t c duy tr mc tvànhngvntravVtNam cao, cht lng tng trng c nng tronggaoanm,NXBCTQGHàNi. TRNGIHCHIPHNG