Các nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam

Nội dung text: Các nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam

1. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍN DỤNG THƯƠNG MẠI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NGÀNH NHỰA NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM Nguyễn Việt Dũng1, Trần Văn Quyết2 Tóm tắt Bài viết nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam. Với số liệu nghiên cứu của 25 doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết trong giai đoạn 2012 – 2019, đối với chính sách cấp tín dụng thương mại, kết quả ước lượng chỉ ra rằng vòng quay tổng tài sản (VTS), Tỷ lệ dự phòng rủi ro các khoản phải thu (DPRR), Tỷ lệ hàng tồn kho (HTK) và quy mô doanh nghiệp (QMDT) có tác động cùng chiều đến các khoản phải thu khách hàng. Chỉ tiêu khả năng thanh toán (KNTT) có tác động ngược chiều đến các khoản phải thu khách hàng. Đối với chính sách nhận tín dụng thương mại, kết quả ước lượng cho thấy VTS, HTK, QMDT có tác động tích cực đến khả năng nhận tín dụng thương mại của doanh nghiệp. Từ kết quả nghiên cứu, bài viết đề xuất một số hàm ý chính sách trong xây dựng chính sách tín dụng thương mại của doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam. Từ khóa: Tín dụng thương mại, doanh nghiệp ngành nhựa, nhân tố ảnh hưởng. FACTORS AFFECTING THE COMMERCIAL CREDIT OF LISTED PLASTIC ENTERPRISES IN VIETNAM Abstract This paper studies the factors which affect the commercial credit of plastic companies listed in Vietnam Stock Market. Using the data of 25 listed plastics enterprises from 2012 to 2019 in terms of commercial credit policy, the estimated result indicates that the total asset turnover (VTS), reserve ratio for receivables (DPRR), Inventory ratio (HTK) and firm size (QMDT) have a positive impact on the accounts receivables. Solvency ratio (KNTT) has a negative impact on the accounts receivables. Regarding the policy of receiving commercial credit, the estimated result shows that VTS, HTK, QMDT affect positively on the enterprises’ abilities of receiving commercial credit. Based on the research results, the article proposes a variety of implications in building commercial credit policies for listed plastic enterprises in Vietnam. Keywords: Commercial credit, plastic enterprises, influencing factors. JEL classification: G; G3 1. Đặt vấn đề phải sự cạnh tranh mạnh mẽ Nhằm đảm bảo quá Tín dụng thương mại là mối quan hệ tín dụng trình kinh doanh được thuận lợi, các doanh nghiệp giữa các doanh nghiệp thông qua hình thức mua ngành nhựa thường cho khách hàng mua trả chậm bán chịu hàng hóa, trong đó người cho vay là giá trị hàng hóa trong một khoảng thời gian nhất người bán chịu hàng vì đã chuyển nhượng tạm định, tức là các doanh nghiệp bán chịu sẽ cấp tín thời quyền sử dụng lượng giá trị hàng hóa bán dụng thương mại cho khách hàng với tỷ lệ khoản chịu cho người mua. Hình thức tín dụng thương phải thu bình quân trên tổng tài sản bình quân là mại ra đời, phát triển bắt nguồn từ nhu cầu cần 20%, tốc độ tăng trưởng bình quân trong giai đoạn nguồn vốn tạm thời giữa các doanh nghiệp trong 2012 – 2019 là 1,23% Doanh nghiệp thực hiện cấp quá trình sản xuất kinh doanh và đẩy nhanh quá tín dụng thương mại cho khách hàng sẽ có thể thúc trình tiêu thụ sản phẩm. đẩy lượng hàng hóa bán ra, giảm hàng tồn kho và Trong giai đoạn 2012 – 2020, các doanh tăng doanh thu. Bên cạnh đó, doanh nghiệp ngành nghiệp ngành Nhựa tại Việt Nam đã có sự phát nhựa mua chịu, tức được cấp tín dụng thương mại triển mạnh mẽ và trở thành ngành công nghiệp sẽ có nguồn hàng hóa phục vụ cho sản xuất kinh năng động với số lượng gần 4000 doanh nghiệp, doanh mà không phải thanh toán tiền hàng ngay. tốc độ tăng trưởng bình quân 18%. Sự tăng trưởng Tuy nhiên, việc duy trì quy mô bán chịu lớn chưa mạnh mẽ đó xuất phát từ mở rộng thị trường tiêu chắc đã là tốt. Khi thực hiện chính sách bán chịu, thụ và tiềm năng phát triển còn rất lớn. Sản phẩm doanh nghiệp bán chịu sẽ đối mặt với rủi ro tín Nhựa đã và đang thâm nhập vào hầu hết các ngành dụng và bị doanh nghiệp mua chịu chiếm dụng nghề, các lĩnh vực khác nhau như ngành xây dựng, vốn. Doanh nghiệp được nhận tín dụng thương ngành ô tô và các hoạt động sinh hoạt khác. Tuy mại bị động và không thể tự quyết định lượng tín nhiên, trong quá trình phát triển, các doanh nghiệp dụng thương mại được nhận. Như vậy, khi thực ngành Nhựa đang gặp phải những khó khăn như hiện chính sách tín dụng thương mại, doanh quy mô còn hạn chế, nguyên liệu phục vụ cho sản nghiệp cần cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro từ hoạt xuất phần lớn nhập khẩu, tiêu thụ sản phẩm gặp động mua bán chịu hàng hóa. Để làm được điều 93
2. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) này, doanh nghiệp cần phải xác định được các nghiệp có vòng quay tổng tài sản cao, cho thấy nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của khả năng doanh thu tiêu thụ sản phẩm tốt, lượng doanh nghiệp nhằm để biết các khoản phải thu hàng tồn kho giảm và có thể doanh nghiệp đang khách hàng thay đổi như thế nào cho phù hợp, cung cấp tín dụng thương mại nhiều hơn nhằm đẩy đồng thời có thể tận dụng được nguồn vốn từ nhà nhanh tốc độ tiêu thụ sản phẩm. Nghiên cứu của cung cấp và đảm bảo uy tín cho doanh nghiệp, (García-Teruel & Martínez-Solano, 2010) cung thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh cấp bằng chứng thống kê cho nhận định này. nghiệp. Do đó, nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng (iv) Dự phòng các khoản phải thu khó đòi: đến tín dụng thương mại của các doanh nghiệp Nhằm đề phòng những rủi ro bất chắc trong quá ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam là cần thiết. trình cấp tín dụng thương mại cho khách hàng. 2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu. Doanh nghiệp cần thực hiện trích lập dự phòng Nếu doanh nghiệp thực hiện cấp tín dụng khoản phải thu khó đòi. Điều này sẽ làm gia tăng thương mại sẽ hình thành nên các khoản phải thu chi phí cho doanh nghiệp và giảm lợi nhuận của khách hàng. Ngược lại, nếu doanh nghiệp nhận tín doanh nghiệp trong kỳ. Doanh nghiệp sẽ gia tăng dụng thương mại sẽ hình thành nên các khoản phải cấp tín dụng thương mại cho khách hàng khi lợi trả người bán. Sự chênh lệch giữa khoản phải thu ích từ gia tăng doanh thu bán hàng lớn hơn chi phí khách hàng và khoản phải trả người bán được gọi quản lý các khoản phải thu, và qua đó dự phòng là tín dụng thương mại ròng. Khi phân tích về tín các khoản phải thu khó đòi cũng tăng lên. Nghiên dụng thương mại ròng cho thấy doanh nghiệp cứu của (Hường & cộng sự, 2018) cung cấp bằng đang nghiêng về hoạt động cung cấp hay nhận tín chứng thống kê cho nhận định này. dụng thương mại (Vaidya, 2011). Qua nghiên cứu (v) Khả năng thanh toán: Chỉ tiêu này phản ánh các công trình trong và ngoài nước, các nhân tố khả năng chuyển đổi tài sản ngắn hạn thành tiền chủ yếu ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của nhằm thanh toán cho các khoản nợ ngắn hạn. Khi doanh nghiệp như sau: doanh nghiệp nắm giữ lượng tiền mặt, tài sản đầu tư (i) Quy mô doanh nghiệp: Quy mô doanh nghiệp tài chính lớn thì doanh nghiệp sẵn sàng cung cấp tín được đo lường bằng logarit của chỉ tiêu doanh thu bán dụng thương mại nhiều hơn cho khách hàng. Nghiên hàng. Doanh nghiệp có quy mô càng lớn sẽ có độ tin cứu của (Vaidya, 2011), (Trần Thị Diệu Hường, cậy cao hơn và dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng 2020) cung cấp bằng chứng thống kê cho nhận định ngân hàng hơn doanh nghiệp có quy mô nhỏ. Doanh này. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của (Nadiri, nghiệp có xu hướng cấp tín dụng thương mại nhiều 1969), (Nguyên & Nhung, 2014), (Trần Ái Kết, hơn là nhận tín dụng thương mại từ nhà cung cấp. Cho 2016) chứng minh mối quan hệ giữa khả năng thanh thấy, có mối quan hệ tích cực giữa quy mô doanh khoản và tín dụng thương mại ròng là nghịch biến. nghiệp với các khoản phải thu khách hàng (García- 3. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu Teruel & Solano, 2010), (Khan & cộng sự, 2012), 3.1. Nguồn dữ liệu (Vaidya, 2011). Tuy nhiên, có quan điểm cho rằng, Bài viết tiến hành khảo sát 25 doanh nghiệp doanh nghiệp có quy mô lớn thường có sự phát triển ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn ổn định, có năng lực tài chính tốt, ít cho khách hàng 2012 – 2019. Tác giả thu thập dữ liệu báo cáo tài trì hoãn thanh toán tiền hàng. Các nghiên cứu của chính, dữ liệu về giá chứng khoán từ các trang (Nguyên & Nhung, 2014), (Ahmad & cộng sự, 2017), website của các Công ty chứng khoán, của doanh (Ahmed & cộng sự, 2014), ( Trần Thị Diệu Hường, nghiệp khảo sát, sở giao dịch chứng khoán Hà Nội 2020) ủng hộ quan điểm này. và Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM. (ii) Tỷ lệ hàng tồn kho: Chỉ tiêu này phản ánh 3.2. Mô hình nghiên cứu tỷ trọng hàng tồn kho so với doanh thu bán hàng. Các mô hình hồi quy phân tích các nhân tố Khi lượng hàng tồn kho lớn, doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh cho phép người mua hàng trì hoãn thanh toán nghiệp ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam: nhằm tăng doanh thu và giảm lượng hàng tồn kho. Mô hình 1: Nhân tố ảnh hưởng đến khoản Như vậy, có mối quan hệ ngược chiều giữa cấp tín phải thu của doanh nghiệp. dụng thương mại với lượng hàng tồn kho của KPThuit = β0 + β1QMDTit + β2HTKit + doanh nghiệp. Các nghiên cứu của (Vaidya, β3VTSit + β4DPRRit +β5KNTTit+ uit 2011), (Nguyên & Nhung, 2014), (Kết, 2016) Mô hình 2: Nhân tố ảnh hưởng đến khoản cung cấp bằng chứng thống kê cho nhận định này. phải trả của doanh nghiệp. (iii) Vòng quay tổng tài sản: Chỉ tiêu này KPTrait = β0 + β1QMDTit + β2HTKit + phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản của doanh β3VTSit + β4DPRRit +β5KNTTit+ uit nghiệp (không kể các khoản phải thu). Một doanh 94
3. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) Mô hình 3: Nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng Qua nghiên cứu lý thuyết và các nghiên cứu thương mại ròng của doanh nghiệp. thực nghiệm, tác giả kỳ vọng các biến số ảnh TDTMRit = β0 + β1QMDTit + β2HTKit + hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh β3VTSit + β4DPRRit +β5KNTTit+ uit nghiệp ngành nhựa niêm yết tại Việt Nam. Bảng 1: Cách tính và kỳ vọng về dấu của các biến trong mô hình Kỳ STT Biến Loại biến Tên biến Cách tính vọng 1 KPThu Biến phụ thuộc Khoản phải thu Khoản phải thu bình quân/ tài sản bình quân. 2 KPTra Biến phụ thuộc Khoản phải trả Khoản phải trả bình quân/ tài sản bình quân Tín dụng thương mại (Khoản phải thu bình quân – Khoản phải trả 3 TDTMR Biến phụ thuộc ròng bình quân)/ Tài sản bình quân. 4 QMDT Biến độc lập Quy mô doanh nghiệp Logarit của doanh thu bán hàng. + Hàng tồn kho bình quân trên doanh thu bán 5 HTK Biến độc lập Tỷ lệ hàng tồn kho - hàng. Doanh thu bán hàng/ (Tài sản bình quân – 6 VTS Biến độc lập Vòng quay tổng tài sản + Khoản phải thu bình quân). Tỷ lệ dự phòng khoản Dự phòng khoản phải thu khó đòi / Tài sản bình 7 DPRR Biến độc lập + phải thu khó đòi quân. Tiền và các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn / 8 KNTT Biến độc lập Khả năng thanh toán +/- Nợ ngắn hạn bình quân. Nguồn: Tác giả tổng hợp. Bảng 2: Khái quát kết quả kinh doanh của DN ngành nhựa Năm ĐVT 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Doanh thu thuần Tỷ đồng 753 757 796 827 897 1.061 1.277 1.382 Tài sản bình quân Tỷ đồng 669 716 788 848 995 1.218 1.493 1.708 Vòng quay tổng tài sản Vòng 1,74 1,75 1,72 1,71 1,46 1,38 1,37 1,27 ROA % 8,22 7,26 5,90 6,65 7,30 6,55 5,31 0,88 ROE % 13,33 12,71 9,62 13,92 14,18 12,33 9,81 7,33 Nguồn: Tác giả tổng hợp 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận. số vòng quay tổng tài sản có xu hướng giảm 4.1. Khái quát về các doanh nghiệp ngành nhựa xuống, với tỷ lệ giảm bình quân là 4,42% trong niêm yết tại Việt Nam. giai đoạn 2012 – 2019, cho thấy hiệu suất sử dụng - Về kết quả kinh doanh: vốn và tài sản của ngành nhựa đã giảm đi. Điều Quy mô kinh doanh của ngành nhựa có tăng này có tác động rất lớn đến sự suy giảm hiệu quả trưởng mạnh trong giai đoạn 2012 – 2019, cụ thể: kinh doanh của ngành, chỉ số ROA, ROE đều có Quy mô doanh thu thuần tăng từ 753 tỷ đồng năm xu hướng giảm mạnh trong giai đoạn này với tỷ lệ 2012 lên mức 1.382 tỷ đồng năm 2019, với tốc độ giảm tương ứng là 27,31% và 8,19%. Chỉ số ROA tăng trưởng bình quân đạt 9,07%. Quy mô tài sản và ROE bình quân của ngành nhựa trong giai đoạn có tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 14,34%. Đây này lần lượt là 6,7% và 12,3%. là sự tăng trưởng khá cao của các doanh nghiệp - Về tín dụng thương mại ngành nhựa trong những năm qua. Tuy nhiên, chỉ Bảng 3: Tín dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành nhựa Năm ĐVT 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Khoản phải thu BQ Tỷ đồng 114 121 128 145 180 234 305 331 Khoản phải trả BQ Tỷ đồng 114 101 96 103 136 189 235 288 Tín dụng TM ròng Tỷ đồng 0,23 19,7 31,8 42,6 44,0 44,7 69,9 43,9 Vòng quay KP Thu Vòng 9,97 9,74 8,37 9,17 8,32 8,31 6,56 5,90 Vòng quay KP Trả Vòng 10,19 10,59 10,42 9,89 7,83 7,67 7,67 6,76 Nguồn: Tác giả tổng hợp Quy mô các khoản phải thu và các khoản phải khách hàng của mình. Vòng quay khoản phải thu trả của doanh nghiệp ngành nhựa tăng lên trong có xu hướng giảm xuống từ mức 9,97 vòng năm giai đoạn 2012 – 2019, với tốc độ tăng trưởng bình 2012, xuống còn 5,9 vòng năm 2019, cho thấy các quân lần lượt đạt 16,48% và 14,18%. Chỉ tiêu tín doanh nghiệp ngành nhựa có quy trình thu hồi nợ dụng thương mại ròng đều lớn hơn 0 qua các năm, kém, chính sách tín dụng không tốt hay những cho thấy các doanh nghiệp ngành nhựa hiện đang khách hàng của họ không có khả năng chi trả đúng thực hiện cấp tín dụng thương mại nhiều hơn cho hạn. Chỉ số vòng quay các khoản phải trả cũng có 95
4. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) xu hướng giảm xuống, cho thấy doanh nghiệp 4.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tín ngành nhựa có xu hướng chiếm dụng vốn nhiều dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành hơn và thanh toán chậm hơn cho nhà cung cấp, nhựa niêm yết tại Việt Nam. điều này có thể ảnh hưởng không tốt đến xếp hạng 4.2.1. Thống kê mô tả các biến tín dụng của doanh nghiệp. Nghiên cứu tiến hành thống kê mô tả các biến quan sát trong bảng 4. Bảng 4: Thống kê mô tả các biến được khảo sát Biến n Mean Sd Median Min Max Skew Kurtosis KPThu 200 0,20 0,10 0,20 0,00 0,46 0,07 -0,62 KPTra 200 0,14 0,08 0,12 0,02 0,42 1,22 1,29 TDTMR 200 0,06 0,10 0,07 -0,37 0,32 -0,58 1,31 VTS 200 1,55 0,97 1,51 0,12 4,33 0,63 -0,03 DPRR 200 0,01 0,03 0,00 0,00 0,24 4,84 30,47 KNTT 200 0,86 1,46 0,29 0,00 8,84 3,11 10,93 HTK 200 0,20 0,12 0,17 0,04 1,13 2,76 16,10 QMDT 200 8,68 0,55 8,65 7,76 9,97 0,06 -1,06 Nguồn: Tác giả tổng hợp từ ngôn ngữ R Bảng 5: Ma trận tương quan giữa các biến được khảo sát KPThu KPTra TDTMR VTS DPRR KNTT HTK QMDT KPThu 1,000 KPTra 0,395 1,000 TDTMR 0,707 -0,371 1,000 VTS 0,655 0,257 0,463 1,000 DPRR 0,217 0,128 0,121 0,027 1,000 KNTT -0,445 -0,283 -0,232 -0,265 0,014 1,000 HTK -0,072 -0,121 0,021 -0,333 0,080 0,104 1,000 QMDT 0,322 0,267 0,120 0,128 -0,091 -0,339 -0,260 1,000 Nguồn: Tác giả tổng hợp từ ngôn ngữ R 4.2.2. Kết quả ước lượng mô hình phân tích Breusch-Pagan và Breusch-Godfrey/Wooldridge Nghiên cứu thực hiện hồi quy lần lượt cho test đánh giá hiện tượng phương sai sai số thay đổi mô hình 1, mô hình 2 và mô hình 3 bằng các và tự tương quan. Để khắc phục hiện tượng phương pháp Pooled OLS, FEM và REM. Sau đó phương sai sai số thay đổi và tự tương quan, mô thực hiện kiểm định F và kiểm định Hausman để hình nghiên cứu bình phương nhỏ nhất tổng quát lựa chọn mô hình. Nhằm kiểm tra khuyết tật của (FGLS) được sử dụng. Kết quả ước lượng và kiểm mô hình, nghiên cứu thực hiện kiểm định định cụ thể được thể hiện trong bảng số 6 sau: Bảng 6: Kết quả ước lượng các mô hình hồi quy Mô hình 1 Mô hình 2 Mô hình 3 Biến REM FGLS REM FGLS REM FGLS 0,070 0,066 0,023 0,012 0,047 0,043 VTS (0,006) 0,005 (0,007) 0,004 (0,009) 0,008 0,647 0,489 -0,091 -0,002 0,732 0,429 DPRR (0,136) 0,139 (0,147) 0,155 (0,185) 0,167 -0,006 -0,011 -0,0001 -0,004 -0,005 -0,006 KNTT (0,004) 0,004 (0,004) 0,003 (0,006) 0,005 0,125 0,138 0,123 0,044 0,005 0,068 HTK (0,045) 0,037 (0,049) 0,026 (0,061) 0,042 0,031 0,025 0,049 0,029 -0,018 -0,016 QMDT (0,015) 0,014 (0,016) 0,014 (0,020) 0,019 -0,208 -0,145 -0,346 -0,156 0,130 0,129 Constant (0,135) 0,120 (0,147) 0,120 (0,183) 0,168 Observations 200 200 200 200 200 200 Multiple R-Squared 0,433 0,590 0,107 0,1045 0,191 0,2219 Adjusted R-Squared 0,418 0,084 0,171 F Statistic 29,63 4,67 9,19 Kiểm định Hausman 57,92 82,26 66,64 (p - value) 0,327 0,144 0,247 Kiểm định Breusch- BP = 14,99 BP = 9,82 BP = 12,37 Pagan (p - value) 0,01 0,08 0,029 Note: *p<0.1; p<0.05; p<0.01 96
5. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) Kết quả phân tích mô hình hồi quy tuyến tính tín dụng thương mại của doanh nghiệp ngành như sau: Giá trị thống kê (p – value) trong các mô nhựa niêm yết với mức ý nghĩa thống kê 5%. Tức, hình đều nhỏ hơn 0,05 cho thấy tồn tại mối quan hệ sự gia tăng hiệu quả sử dụng vốn và tài sản, quy giữa tín dụng thương mại của các doanh nghiệp mô hàng tồn kho cao, khả năng tiêu thụ sản phẩm ngành nhựa (được đo lường bằng chỉ tiêu KPThu, tốt thì sẽ cho phép doanh nghiệp nhận được nhiều KPTra, TDTMR) với ít nhất một trong các yếu tố là khoản tín dụng thương mại hơn. Kết quả phân tích biến độc lập. Hệ số Multiple R - squared cho mô cũng cho thấy, không có bằng chứng thống kê hình 1; 2 và 3 lần lượt là 59%%; 10,45% và 22,19%. chứng minh DPRR và KNTT có tác động ngược Mô hình 1 cho thấy sự biến động của các biến giải chiều đến các khoản phải trả của doanh nghiệp. thích 59% khả năng cấp tín dụng thương mại của Trong mô hình 3, phân tích các nhân tố ảnh doanh nghiệp ngành nhựa. Mô hình 2 cho thấy sự hưởng đến tín dụng thương mại ròng của doanh biến động của các biến giải thích 10,45% khả năng nghiệp ngành nhựa. Kết quả cho thấy, VTS và nhận tín dụng thương mại của doanh nghiệp ngành DPRR có tác động cùng chiều đến tín dụng nhựa. Mô hình 3 cho thấy sự biến động của các biến thương mại ròng của doanh nghiệp ngành nhựa giải thích 22,19% khả năng tín dụng thương mại với mức ý nghĩa thống kê 5%. Sự gia tăng hiệu ròng của doanh nghiệp ngành nhựa. Trong mô hình quả sử dụng vốn và tài sản và quy mô các khoản 1, các biến số VTS, DPRR, HTK và QMDT có tác dự phòng rủi ro các khoản phải thu tăng sẽ có tác động cùng chiều đến khoản phải thu của doanh động làm doanh nghiệp ngành nhựa phải thực hiện nghiệp với mức ý nghĩa thống kê 5%. Việc nâng cấp tín dụng thương mại hơn nữa cho khách hàng. cao hiệu quả sử dụng vốn và tài sản (VTS), tăng Kết quả ước lượng, không có bằng chứng thống tỷ lệ dự phòng rủi ro các khoản phải thu, tăng quy kê cho thấy KNTT và QMDT có tác động ngược mô hàng tồn kho, quy mô doanh thu sẽ góp phần chiều đến tín dụng thương mại ròng. Như vậy, kết làm gia tăng các khoản phải thu, doanh nghiệp quả thực nghiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến tín ngành nhựa sẽ có xu hướng cấp tín dụng thương dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành nhựa mại nhiều hơn. Kết quả này đồng nhất với nhận niêm yết tại Việt Nam cho thấy, vòng quay tổng tài định trong nghiên cứu của (García-Teruel & sản (VTS), tỷ lệ hàng tồn kho (HTK), quy mô doanh Solano, 2010), (Khan & cộng sự, 2012), (Vaidya, nghiệp (QMDT) có tác động cùng chiều đến khả 2011), (Hường & cộng sự, 2018). Khả năng thanh năng cấp tín dụng và nhận tín dụng thương mại của toán (KNTT) có tác động ngược chiều đến cấp tín doanh nghiệp với mức ý nghĩa thống kê 5%. Khả dụng thương mại của doanh nghiệp ngành nhựa năng thanh toán (KNTT) có ảnh hưởng ngược chiều với mức ý nghĩa thống kê 1%, tức KNTT tăng 1% đến khả năng cấp tín dụng và nhận tín dụng thương sẽ có tác động làm giảm khoản phải thu xuống mại của doanh nghiệp. 0,011%. Kết quả nghiên cứu này đồng nhất với kết 5. Kiến nghị chính sách đối với doanh nghiệp quả nghiên cứu của (Nadiri, 1969), (Nguyên & ngành nhựa Nhung, 2014), (Kết, 2016). Như vậy, chính sách Trong quá trình kinh doanh, doanh nghiệp có cấp tín dụng thương mại của doanh nghiệp ngành thể vừa đóng vai trò người cung cấp tín dụng nhựa phụ thuộc rất lớn vào hiệu quả sử dụng vốn thương mại, vừa đóng vai trò là người nhận tín và tài sản, khả năng thực hiện dự phòng rủi ro các dụng thương mại. Do đó, để nâng cao hiệu quả khoản phải thu, quy mô hàng tồn kho và quy mô kinh doanh thì chính sách tín dụng thương mại của doanh thu bán hàng của doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cần đứng trên từng góc độ là người nếu khả năng thanh toán của doanh nghiệp mà tốt cấp tín dụng thương mại hay người nhận tín dụng thì doanh nghiệp sẽ hạn chế cấp tín dụng thương thương mại. mại cho khách hàng. Trong mô hình 2, xem xét Thứ nhất, doanh nghiệp đóng vai trò là người ảnh hưởng của các nhân tố đến khả năng nhận tín cấp tín dụng thương mại dụng thương mại của các doanh nghiệp ngành - Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến các nhựa. Kết quả hồi quy cho thấy, VTS, HTK và khoản phải thu khách hàng của doanh nghiệp. QMDT có tác động cùng chiều đến khả năng nhận 97
6. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) Chính sách cấp tín dụng thương mại là một doanh nghiệp. Trong đó, cần chú ý đến các yếu tố trong các chính sách kinh doanh của doanh như vòng quay tổng tài sản, tỷ lệ hàng tồn kho và nghiệp. Sự mở rộng hay thắt chặt chính sách tín quy mô doanh thu. dụng thương mại sẽ tác động đến doanh thu, lợi Doanh nghiệp cần tăng cường lợi thế từ quy nhuận, sự luân chuyển vốn và mở rộng thị phần mô doanh nghiệp để sử dụng nguồn vốn từ nhà của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần chú ý cung cấp. Với tỷ lệ tăng trưởng doanh thu trong đến các nhân tố ảnh hưởng đến các khoản phải thu giai đoạn 2012 – 2019 bình quân 0,15% sẽ có tác và mức phải thu khách hàng so với mức phải thu động làm gia tăng quy mô nhận tín dụng thương tối ưu của doanh nghiệp. Trong giai đoạn 2012 – mại của doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết. 2019, các khoản phải thu khách hàng của các - Việc gia tăng quy mô hàng tồn kho và hiệu doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết chịu tác động quả sử dụng vốn và tài sản sẽ có tác động cho phép cùng chiều của các nhân tố như vòng quay tổng doanh nghiệp ngành nhựa gia tăng nhận tín dụng tài sản, tỷ lệ DPRR, tỷ lệ hàng tồn kho và quy mô thương mại nhiều hơn từ nhà cung cấp. Trong giai doanh thu. Trong đó, QMDT, HTK, và DPRR có đoạn 2012 – 2019, tỷ lệ hàng tồn kho tăng xu hướng biến động tăng nên sẽ có tác động làm (+1,83%) sẽ có tác động cho phép doanh nghiệp gia tăng khoản phải thu của doanh nghiệp ngành ngành nhựa nhận tín dụng thương mại nhiều hơn. nhựa. VTS có xu hướng biến động giảm nên sẽ có Nhưng vòng quay tổng tài sản giảm (- 3,34%) dẫn tác động làm giảm khoản phải thu của doanh đến doanh nghiệp không nên nhận thêm tín dụng nghiệp ngành nhựa. Chỉ số khả năng thanh toán thương mại từ nhà cung cấp vì hiệu quả sử dụng (KNTT) có tác động ngược chiều đến các khoản vốn và tài sản đã giảm xuống. phải thu khách hàng, và sự biến động tăng của 6. Kết luận KNTT trong giai đoạn 2012 – 2019 sẽ có tác động Xây dựng chính sách tín dụng thương mại làm giảm khoản phải thu khách hàng của các phù hợp cho các doanh nghiệp ngành nhựa là hoạt doanh nghiệp ngành nhựa niêm yết. Do đó, đã xác động cần thiết, thường xuyên. Các nhân tố cần lưu định được nên sử dụng chính sách TDTM thắt ý là quy mô doanh nghiệp, tỷ lệ dự phòng rủi ro chặt hay mở rộng thì các doanh nghiệp ngành các khoản phải thu, vòng quay tổng tài sản, tỷ lệ nhựa niêm yết cần chú ý đến các nhân tố ảnh hàng tồn kho, khả năng thanh toán. Kết quả hưởng để điều chỉnh kịp thời và phù hợp. nghiên cứu đã giúp tác giả tổng hợp đề xuất giải - Xây dựng quy trình quản lý các khoản phải pháp nhằm xây dưng chính sách tín dụng thương thu hiệu quả. Để xây dựng quy trình quản lý các mại cho phù hợp với hoạt động kinh doanh của khoản phải thu hiệu quả, doanh nghiệp cần xây các doanh nghiệp ngành nhựa trong thời gian tới. dựng chiến lược danh mục đầu tư; Xây dựng quy Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định, trình thu nợ phù hợp; Xây dựng chính sách khấu nhưng nghiên cứu vẫn bị hạn chế về mặt thu thập trừ cạnh tranh; Đồng thời, xây dựng chính sách dữ liệu từ báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Do thanh toán linh hoạt; Quản lý tranh chấp hiệu quả. đó, các biến quan sát khác như tuổi của doanh Thứ hai, doanh nghiệp đóng vai trò là người nghiệp, đặc điểm của nhà quản trị doanh nghiệp, nhận tín dụng thương mại. chi phí sử dụng vốn, dòng tiền, rủi ro chưa được Thường xuyên phân tích các nhân tố ảnh đưa xem xét nghiên cứu và đây cũng là gợi ý cho hưởng đến các khoản phải trả nhà cung cấp của các nghiên cứu tiếp theo. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Nisar Ahmad, Talat Afza & Bilal Nafees. (2017). Determinants of Trade Credit Extended by Manufacturing Firms Listed in Pakistan. Business & Economic Review, 9(No 4.2017), 287 - 314. [2]. Jaleel Ahmed, Xiaofeng Hui & Jaweria Khalid. (2014). Determinants of Trade Credit: The Case of a Developing Economy. European Researcher, 83, 1694-1706. [3]. Pedro Juan García-Teruel & Pedro Martínez-Solano. (2010). Determinants of trade credit: A comparative study of European SMEs. International small business journal, 28(3), 215 - 233. 98
7. Chuyên mục: Tài chính – Ngân hàng - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 15 (2020) [4]. Pedro García-Teruel & Pedro Solano. (2010). Determinants of Trade Credit: A Comparative Study of European SMEs. International Small Business Journal - INT SMALL BUS J, 28, 215-233. [5]. Mubashir Ali Khan, Ghulam Abbas Tragar & Niaz Ahmed Bhutto. (2012). Determinants of accounts receivable and accounts payable: A case of Pakistan textile sector. Interdisciplinary Journal of contemporary research in business, 3(9), 240 - 251. [6]. M. I. Nadiri. (1969). The Determinants of Trade Credit in the U.S. Total Manufacturing Sector. Econometrica, 37(3), 408-423. [7]. Justino Manuel Oliveira Marques. (2010). 'The Days to Pay Accounts Payable Determinants - Financing, Pricing Motives and Financial Substitution Effect - A Panel Data GMM Estimation from European Western Countries', Essays on Corporate Finance Towards (Financial) Management. [8]. Rajendra R. Vaidya. (2011). 'The Determinants of trade credit: Evidence from Indian manufacturing firms', Indira Gandhi Institute of Development Research, Mumbai, India, WP-2011-012, 1 - 19. [9]. Trần Thị Diệu Hường. (2020). Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh nghiệp Việt Nam. Luận án tiến sĩ Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. [10]. Trần Thị Diệu Hường, Trần Thị Thanh Tú & Đỗ Hồng Nhung. (2018). Nhân tố tác động tới chính sách tín dụng thương mại của doanh nghiệp. Tạp chí Thị trường tài chính tiền tệ, 24(513), 32 - 36. [11]. Trần Ái Kết. (2016). Các yếu tố ảnh hưởng tới tín dụng thương mại của doanh nghiệp ngành xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tạp chí kinh tế và dự báo, 20, 15 - 18. [12]. Phan Đình Nguyên & Trương Thị Hồng Nhung. (2014), Các nhân tố ảnh hưởng đến tín dụng thương mại của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam. Tạp chí công nghệ ngân hàng, 97, 39 - 46. Thông tin tác giả: 1. Nguyễn Việt Dũng Ngày nhận bài: 20/11/2020 - Đơn vị công tác: Trường Đại học Kinh tế & QTKD Ngày nhận bản sửa: 28/12/2020 - Địa chỉ email: nguyenvietdung@tueba.edu.vn Ngày duyệt đăng: 30/12/2020 2. Trần Văn Quyết - Đơn vị công tác: Trường Đại học Kinh tế & QTKD 99